Book Title: Chaturtha Stuti Nirnaya Part 1 2
Author(s): Atmaramji Maharaj
Publisher: Nareshbhai Navsariwala Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004920/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha [Miaa nirNaya (sAnuvAda) bhAga-1ra lekhaka : pa.pU. A.bha. zrImad vijyAnaMdasUrIzvarajI (AtmArAmajI) mahArAja saMpAdaka. mu. yamu-kIrti vi. mahArAja Jain E n tional Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU.AtmArAmajI mahArAja kRta caturNastulinirNaya Guy: Y=2, (sAnuvAda) 0 lekhaka 0 parama pUjya A.bha.zrImad vijayAnaMdasUrIzvarajI (AtmArAmajI) mahArAja * saMpAdaka - anuvAdaka - parama zAsana prabhAvaka pUjyapAda AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA praziSyaratna pUjya munirAjazrI divyakIrtivijayajI gaNivaryazrInA ziSyaratna pUjya munirAjazrI puNyakIrtivijayajI gaNivaryazrInA ziSya mu.zrI saMcamakIrtivijayajI ma.sA. 0 prakAzaka : narezabhAI navasArIvALA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustakanuM nAma lekhaka prakAzaka AvRtti nakala kiMmata prAptisthAna : (AtmArAmajI) mahArAja saMpAdaka-gujarAtI anuvAdaka : munirAja saMyamakIrtivijayajI ma. : narezabhAI navasArIvALA : prathama vi.saM. 2064 1. 2. caturthastuti nirNaya bhAga-1-2. (sAnuvAda) zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1-2 : pa.pU.A.bha.zrImad vijayAnaMdasUrIzvarajI narezabhAI navasArIvALA DI.ena.Ara., 304 zrIjI darzana bIlDIMga-bI, svadezI mIla esTeTa kampAunDa, TATA roDa naM.-2, ema.pI.mArga, operA hAusa, muMbaI-4 : 500 : satyanI prApti bIjala gAMdhI 3, nIlakaMTha baMgalo, Agama phleTanI najIka, suvidhA zopIMga senTaranI pAchaLa, pAlaDI, amadAvAda-7 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1-2 prakAzananA avasare varSo pahelAM unmArgarUpa tristutika matano prAraMbha thayo hato. tatkAlIna mahApuruSa pU.AtmArAmajI mahArAjA, ke jeo sthAnakavAsI asatya matano tyAga karI satyamatano svIkAra karanArA mahApuruSa hatA. teo zrImade tristutika matanI azAstrIyatA siddha karavA mATe prastuta be graMthonI racanA karI hatI. paMjAbI hindImAM racAyelA A baMne graMthonuM sau koI saraLatAthI vAMcana karI zake te mATe ahIM gujarAtI anuvAda sahita baMne bhAga eka sAthe pragaTa karavAmAM Ave che. vizeSa vigata te baMne graMthonI prastAvanAmAM jaNAvavAmAM Avela ja che. tethI vadhu kaMI kaheto nathI. A pustakanA vAMcanathI sau koI zAstrasApekSa suvihita paraMparAthI cAlI AvatI caturtha stutinI vihitatA ane upayogitAne samajIne sAmAcArIno Adara karavA dvArA ArAdhaka bhAvane pAmIne mukti pAme e ja eka zubhAbhilASA. -muni saMyamakIrtivijaya ma. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 // OM namaH siddhaM // aha~ / prastAvanA (1) vidita hoke anAdi kAlaseM pracalita huA bhayA aisA paramapavitra jo jainamata hai, paraMtu isa huMDA avasappiNI kAlameM bhasmagrahAdi aniSTa nimittoMke milaneseM azubha mithyAtva mohAdi nibiDa karmoM ke udayavAle bahota jIva hote bhaye, vo bahulakarmI jIvomeMse kitanekane to apane kuvikalpake hI prabhAvaseM, aura kitaneka to parabhavakA bhaya na rakhaneseM mAtra apane mukhaseM jo koi vacana nikAlA hove tisakoM koi asatya prapaMcaseMbhI satya karake lokoMke hRdayameM sthApana karanA cAhIye aiseM haTha kadAgrahoseM, aura kitanekane to koi dUsareseM irSyA honeseM usakoM jUThA banA kara apanA nAma baDA karaneke lIye, aura kitanekane to apane aru apane pakSavAleke tarapha dharma mAnanevAle bahota manuSyoMkA samudAya mileM to peTa bharAi acchI tarahaseM cale isI vAsteM matabheda karake koi navIna paMtha pracalita karanA aisI buddhiseM, ityAdi aurabhI vicitra prakArake hetuyoMseM yaha zuddha Atmadharma prakAzaka jainamatakeM nAmaseM bhI prastuta aneka prakArake puruSone aneka tarahake mata utpanna kare the tinameMseM kitaneka to naSTa ho gaye, aru kitaneka vartamAna kAlameM vidyamAna hai, itane parabhI saMtoSa na bhayAke abato basa kare? AgehI bahuta janone jainamatake nAmaseM jainamatakoM cAlanI samAna bhinna bhinna mArgakA pracAra kara rakhA hai| itanAhI bahota huA to phera aba hama kAhekoM navIna mata nikAle ? aisI buddhi jinomeM nahI hai ve ababhI navIna paMtha nikAlaneMmeM udyama karate hai| saMpratikAlameM tapagacchake yati ratnavijayajI aru dhanavijayajIne tIna thuikA paMtha nikAla rakhA hai| yaha dono yatine tIna thuI Adika kitanIka vAtoM utsUtra prarupaNA karake mAlave aura jAlorake Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 mULa graMthanI prastAvanA (1) anAdikAlathI pracalita paramapavitra jainamata che, A sau koI jainone khabara che. chatAM paNa A huMDA avasarpiNI kAlamAM bhasmagrahAdi azubha nimitto bhegA thavAthI azubha mithyAtva-mohAdi nibiDa karmonA udayavALA ghaNA jIvo hoya che. te bhArekarmI jIvomAM keTalAka to potAnA kadAgrahapriya svabhAvathI, to keTalAka jIvo paralokano bhaya na hovAthI potAnA mukhamAMthI je koi pravacana nikaLyuM tene satya karavA mATe asatya prapaMcono paNa Azaro letA hoya che. vaLI keTalAka to bIjAnI IrSyAthI tene asatya puravAra karavA mATe ane potAnuM nAma AgaLa karavA mATe potAno prabhAva vadhAravA mATe prayatna karatA hoya che. vaLI keTalAka potAno bhaktavarga ubho karavA paNa matabhedo ubhA karatA hoya che. AvA bIjA aneka vicitra kAraNothI A zuddha Atmadharma prakAzaka jainamatanI nAmathI paNa prastuta aneka prakAranA puruSoe aneka prakAranA mata Aja sudhI ubhA karyA che. temAMthI keTalAka mato to naSTa thaI gayA che ane keTalAka mato vartamAnakAlamAM paNa vidyamAna che. paraMtu eTalA mAtrathI paNa saMtoSa thato nathI. jethI bIjA navA mato paNa ubhA thatA rahe che ! chatAM koi aTakatuM ja nathI. 5 pUrve paNa ghaNA lokoe jainamatanA nAmathI jainamatane cAraLInI samAna aneka kAMNA pADyA hatA-bhinna bhinna mArgonI sthApanA karI hatI. Aja sudhI ghaNuM thayuM. chatAM paNa jeone ema thAya che ame paNa zA mATe navIna mata na sthApIe ? tethI teo paNa navIna mata kADhavA udyama karatA rahe che. sAMpratakALamAM tapAgacchanA yati zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajIe 'traNa thoya'no paMtha sthApyo che. te baMne yatioe 'traNa Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 caturthastutinirNaya bhAga-1 jillemeM kitaneka bhole zrAvakoMke manameM svakapolakalpitamatarupa bhUtakA praveza karAya dIyA hai / ye yatI saMvat 1940 kI sAlameM gujarAta dezakA sahera amadAvAdameM comAsA karaNeMkoM Aye, jaba muni zrIAtmArAmajIkA comAsAbhI ahamadAvAdameM huA thaa| (2) tisa vakhata ratnavijayajIne eka patrameM kitaneka prazna likhake zrImannagarazeThajI premAbhAi yogya bheje vo patra nagara zeThajIne muni zrIAtmArAmajIke pAsa bhejA unone bAMcA paraMtu vo patra acchItare zuddha lakhA huA nahI thA, isa vAste mahArAjane pIchA zeThajIkoM de dIyA aura zeThajIkoM kahAke Apa ratnavijayajIkoM kahanA ke tIna thuike nirNayavAste hamAre sAtha sabhA karo / taba zrImannagarazeTha premAbhAijIne ratnavijayajIkoM sabhA karaneke vAste kahalA bhejA, jaba ratnavijaya, dhanavijayajI yaha dono nagarazeThake vaMDe meM Akara zeThajIkoM kaha gaye ke hama sabhA nahI kreNge| kitaneka dino pIche mevADadezameM sAdaDI, rANakapura aura zivagaMjAdi sthAnoseM patra Aye, tisameM aisA lekha AyA ke ahamadAvAdameM sabhA hui tisameM "ratnavijayajI jItyA aura AtmArAmajI hAryA," aisI aphavA sunake nagarazeThajIne sarva saMgha ekaThA karake tinakI sammataseM eka patra chapavAya kara bahota gAmo ke zrAvakoMko bheja dIyA tisakI nakala yahAM likhate hai| (3) "etAn zrI ahamadAvAdathI lI0 zeTha premAbhAi hemAbhAi tathA zeTha haThIcaMda kesarIsaMgha tathA zeTha jayasiMghabhAi haThIsaMgha tathA zeTha karamacaMda premacaMda tathA zeTha bhagubhAi premacaMda vagaire saMghasamastanA praNAma vAMcavA. vizeSa lakhavA kAraNa e che je atre comAsuM muni zrIAtmArAmajI mahArAja rahelA che tathA muni rAjeMdrasUri paNa rahelA che, te tamo vagaire ghaNA dezAvaravAlA jANo cho. muni AtmArAmajI mahArAja cAra thoyo pratikramaNamAM Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 thoya' Adi keTalIka bAbatomAM utsutra prarUpaNA karIne mAlavA ane jAlora jillAmAM keTalAka bhoLA zrAvakonA manamAM potAnA kalpita matane sthApita karyo che. te zrIratnavijayajI vi.saM.1940nI sAlamAM "gujarAta' dezanA zahera amadAvAdamAM comAsuM karavA AvyA. tyAre pU.munizrI AtmArAmajI mahArAjanuM comAsuM paNa amadAvAdamAM thayuM hatuM. (2) te vakhate munizrI ratnavijayajIe eka patramAM keTalAka prazno lakhIne nagarazeTha zrI premAbhAI sAthe munizrI AtmArAmajI mahArAjane te patra mokalyo. munizrIe patra vAMcyo. paraMtu te patra sArI rIte lakhAyo nahoto. tethI munizrIe nagarazeThane pAcho Apyo ane kahyuM ke munizrI ratnavijayajIne kahevuM ke, "traNa thAya'nA nirNaya mATe amArI sAthe sabhA karo. tyAre nagarazeThe A vAta munizrI ratnavijayajI ane munizrI dhanavijayajIne karI. paraMtu teoe kahyuM ke, amAre koI sabhA karavI nathI. ame koi sabhA karIzuM nahi. tyArabAda keTalAka divaso pachI mevADadezamAM sAdaDI, rANakapura ane zivagaMja Adi sthAnomAMthI patra AvyA. temAM lakhyuM hatuM ke, amadAvAdamAM sabhA thaI ane temAM munizrI ratnavijayajI jItyA ane munizrI AtmArAmajI ma. hAryA. AvI vAto sAMbhaLIne nagarazeThajIe sarva saMghane bhego karyo ane zrIsaMghanI saMmatithI eka patrachapAvIne ghaNA gAmonA zrAvako upara mokalAvyo. tenI nakala ahIM lakhIe chIe.. (3) "patAnuM zrI amadAvAdathI li.zeTha premAbhAI hemAbhAI, zeTha haThIsaMgha kesarIcaMda, zeTha jayasiMghabhAI haThIsaMgha tathA zeTha karamacaMda premacaMda tathA zeTha bhagubhAI premacaMda vagere saMghasamastanA praNAma vAMcavA. vizeSa (patra) lakhavAnuM kAraNa e che ke ahIM comAsuM munizrI AtmArAmajI ma. rahelA che ane muni rAjendrasUrijI paNa rahelA che. te tamo Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 kahe che, hAlamA muni rAjeMdrasUri, pratikramaNamAM traNa thoyo kahevArnu parupyuM che; paraMtu ahIMyA amadAvAdamAM ATha daza hajAra zrAvakano saMgha kahevAya che, temAM koiye traNa thoyo pratikramaNamAM kahevI ema aMgIkAra karyu nathI, ATalI vAta lakhavAnuM hetu e che je gAma sAdarI tathA zIvagaMja tathA ratalAma vigere dezAvarathI zrAvakonA tathA sAdhuonA kAgala Ave che; temAM ema lakhyuM che; je amadAvAda zaheramA ghaNA zrAvakoe tathA sAdhujIyoe traNa thoyonuM mata aMgIkAra karyu che e vigere asaMbhavita juThA lakhANa AvyA kare che, e badhuM khoTuM che, tethI tamone A zaheranA saMghanI taraphathI sAce sAcuM lakhavAmAM Ave che ke, ahIyAM traNa thoyonuM mata koiyeM kabula karyu nathI valI muni rAjeMdrasUrine puchatAM temanuM kahevU evaM che ke, ame koi dezAvare lakhyuM nathI, tathA lakhAvyuM paNa nathI, e rIteM temanuM kahetuM che. bIjuM sabhA thaine temAM muni zrIAtmArAmajI mahArAja hAryA evaM dezAvarathI lakhANa ahiMyA Ave che; paNa bhAijI e vAta badhI khoTI che, kemake ? atre sabhA thai nathI to hAravA jItavAnI vAta bilakula khoTI che, te jANajo. saMvat 1941 nA kArtika suda 6 vAra saneu tArikha 25mI mAhe akToMbara sane 1884 lI. premAbhAi hemAbhAinA praNAma vAMcajo." (4) ityAdi baDe baDe tevIsa cauvIsa zeThoMkI sahI sahita patra chapavAke bheje, comAsA vItata hUyA pIche muni zrIAtmArAmajI zrIsiddhagiri yAtrA karake sUrata zaherameM caturmAsa rahe, tahAMseM pIche zrIpAlItANe comAsA karA jaba vahAMse vihAra karake gAma zrImAMDalameM phAlguna caturmAsa karA, tahAM muni AtmArAmajI mahArAjake pAsa rAdhanapura nagarakA mukhya jAnakAra zrAvaka goDIdAsa motIcaMdajI Ayake kahene lagA ke rAghaNapura nagarameM ratnavijayajI Aye hai, vo aisI prarupaNA karate hai ke pratikramaNake AdimeM tIna thui kahanI paraMtu cothI thui nahI kahanI. isI vAste meM Apake pAsa vinaMti karaneke Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 vagere ghaNA dezAvaravALA jANo cho. muni AtmArAmajI cAra thoyo pratikramaNamAM kahe che, te kAMI navIna nathI. parApUrvathI cAlatI AvelI che. hAlamAM muni rAjendrasUrijIe pratikramaNamAM traNa thoyo kahevAnuM prarUpyuM che. paraMtu ahIyAM amadAvAdamAM ATha-daza hajAra zrAvakono saMgha kahevAya che. temAM koie traNa thoyo pratikramaNamAM kahevI ema aMgIkAra karyuM nathI. ane koIpaNa thAya kahetuM paNa nathI. ATalI vAta lakhavAno hetu e che ke, gAma sAdarI tathA zivagaMja tathA ratalAma vagere dezAvarathI zrAvakonA tathA sAdhujanonA kAgaLa Ave che. temAM ema lakhyuM che ke amadAvAda zaheramAM ghaNA zrAvakoe tathA sAdhujIoe traNa thoyano mata aMgIkAra karyo che - e vagere asaMbhavita juThA lakhANa AvyA kare che e badhuM khoTuM che, tethI tamone A zaheranA saMghanI taraphathI sAce sAcuM lakhavAmAM Ave che ke, ahIyAM traNa thoyano mata koIe kabUla karyo nathI. vaLI muni rAjendrasUrine pUchatAM temanuM kahevuM evuM che ke ame koIe dezAvaramAM lakhyuM nathI tathA lakhAvyuM paNa nathI, e rIte temanuM kahevuM che. bIjuM sabhA thaIne temAM munizrI AtmArAmajI mahArAja hAryA evuM dezAvarathI lakhANamAM ahiyAM Ave che. paraMtu bhAIjI e vAta badhI khoTI che. kemake? ahIM sabhA thaI nathI to hAravA jItavAnI vAta ja khoTI che te jANajo. saMvata 1941 nA kArtika suda-6 ane tA.25 okTombara sane 1884 li. premAbhAI hemAbhAInA praNAma vAMcajo." (4) ItyAdi moTA moTA trevIsa zeThonI sahI sahita patra chapAvIne mokalavAmAM Avyo. comAsuM pasAra thayA bAda munizrI AtmArAmajI mahArAja zrIsiddhagirijInI yAtrA karIne surata zaheramAM cAturmAsa rahyA. tenI pachI zrIpAlItANAmAM cAturmAsa karyuM. tyAMthI vihAra karIne phAlgana cAturmAsa zrImAMDala gAmamAM karyuM. tyAM munizrI AtmArAmajI mahArAja pAse rAdhanapura nagaranA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 caturthastutinirNaya bhAga-1 vAste yahAM AyA hUM ke Apa rAdhanapura nagarameM padhAro, kyoMke ? ratnavijayajI ApaseM tIna thui bAbata caracA karaNeMkoM kahate hai, yaha bAta sunakara muni zrIAtmArAmajI mahArAjaneM mAMDala gAmaseM rAghanapura nagarakoM vihAra karA so jaba zrIzaMkhezvara pArzvanAthajIke tIrthameM Aye, tahAM rAdhanapura nagaraseM bahuta zrAvakajana Akara mahArAja sAhebakoM kahane lage ke ratnavijayajI to rAdhanapura nagaraseM tharAda gAmakI tarapha vihAra kara gae hai / yaha bAta sunake zrAvaka goDIdAsajIne rAdhanapurake nagarazeTha siracaMdajIke yogya patra likhake bhejA ke tumane ratnavijayajIkoM muni AtmArAmajI mahArAjake AvaNe taka rAkhaNA, kyoMke ratnavijayajIke mAsa kalpaseM uparAMta rahanekA niyama nahI hai kitaneka gAmomeM ratnavijayajI mAsa kalpaseM adhikabhI rahe haiM yaha bAta prasiddha hai aisA patra vAMcake zeTha siracaMdajIne rAdhanapura nagaraseM daza koza dUra teravADA gAmameM jahAM ratnavijayajI vihAra karake rahe the, vahAM kAsIdake mAraphata eka patra likhake bhejA; tahAMse ratnavijayajIne usa patrakA uttara pratyuttara asamaMjasa rItIseM rAdhanapuranagarameM nahI AvanekI sUcanA karanevAlA likhake bheja diiyaa| (5) isa likhanekA prayojana yaha hai ke jaba ratnavijayajIne zrIahamadAvAdameM sabhA nahI karI taba vidyAzAlAke baiThanevAle maganalAlajI tathA choTAlAlajI Adika anyabhI kitaneka zrAvakone prArthanA karI thI aru aba zrIrAdhanapura nagarake zeTha siracaMdajI aru goDIdAsAdi sarva saMgha milake muni zrIAtmArAmajI mahArAjakoM prArthanA karI ke, ratnavijayajI tIna thui prarUpate haiM, aru pratikramaNakI AdikI caityavaMdanameM cAra thui kahanekI rIta prAcIna kAlaseM sarva zrIsaMghameM calI AtI hai| to Apa sarva dezoMke caturvidha zrIsaMghake para kRpA karake paDikkamaNekI AdimeM cAra thuiyoM caityavaMdanameM jo kahate haiM so pUrvAcAryoke banAye hUe kauMna kaunase zAstrake anusArase kahate haiM, aise bahota zAstroMkI sAkSi pUrvaka cAra thuiyoMkA nirNaya karanevAlA eka Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 jANakAra zrAvaka goDIdAsa motIcaMdajI AvyA. teoe kahyuM ke rAdhanapuranagaramAM munizrI ratnavijayajI mahArAja AvyA che. te evI prarUpaNA kare che ke pratikramaNanI AdimAM traNa thoya kahevI. paraMtu cAra thoya na kahevI. te mATe ame Apane vinaMtI karavA AvyA chIe ke Apa rAdhanapura nagaramAM padhAro. kAraNa ke, muni ratnavijayajI mahArAja ApanI sAthe traNa thoya bAbate carcA karavA mATe kahe che. A vAta sAMbhaLIne munizrI AtmArAmajI mahArAje mAMDala gAmathI rAdhanapura nagara tarapha vihAra karyo. teozrI jayAre zrIzaMkhezvara pArzvanAthajInA tIrthamAM AvyA, tyAre rAdhanapura nagaranA ghaNA zrAvakajanoe AvIne ma.sA.ne kahyuM ke, munizrI ratnavijayajI rAdhanapura nagarathI tharAda gAma tarapha vihAra karI gayA che. A vAta sAMbhaLIne zrAvaka goDIdAsajIe rAdhanapuranA nagarazeTha siracaMdajIne yogya patra lakhIne mokalyo ke tame munizrI ratnavijayajIne muni AtmArAmajI mahArAja Ave tyAM sudhI tyAM rokavA. kAraNa ke munizrI ratnavijayajIne mAsa kalpathI uparAMta rahevAno niyama nathI. keTalAka gAmomAM zrIratnavijayajI mahArAja mAsakalpathI adhika paNa rahyA che. te vAta prasiddha che. Avo patra vAMcIne zeTha siracaMdajIe rAghanapura nagarathI dasa kosa dUra teravADA gAmamAM jyAM zrIratnavijayajI ma. vihAra karIne rahyA hatA, tyAM mANasanA mAraphata eka patra lakhIne mokalAvyo. tyAMthI munizrI ratnavijayajIe e patrano pratyuttara asamaMjasa rItathI rAdhanapuranagaramAM nahIM AvavAnI sucanArUpe lakhIne mokalyo. (5) A lakhavAnuM prayojana e che ke jayAre zrIratnavijayajI mahArAje amadAvAdamAM sabhA karavAnI nA pADI hatI, tyAre vidyAzALAmAM besanArA maganalAlajI tathA choTAlAlajI Adi anya zrAvakoe paNa prArthanA karI hatI. ane have rAdhanapura nagaranA zeTha siracaMdajI ane goDIdAsajI Adi sarvasaMgha maLIne muni AtmArAmajI mahArAjajIne prArthanA karI ke Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 caturthastutinirNaya bhAga - 1 graMtha banavAya do, jisake vAcane paDhaneseM sajjanoke aMtaHkaraNameM arhaddhacana utthApana karaNe vAlene bhrama DAla dIyA hai so miTa jAvegA / ityAdi bahota upakAra aisI zrIsaMghakI Agraha pUrvaka vinaMti sunakara aura lAbhakA kAraNa jAnakara mahArAja zrIAtmArAmajIne yaha viSaya para graMtha banAnekI maMjurIyAta dInI / (6) phera mahArAja sAheba yaha ratnavijayajIko prathamakI maMtrasAdhanekI hakIkataseM tathA pIcheseM zrIvijayadharaNIMdrasUriseM khaTapaTa calI ityAdi, aura bhI tisake pIche svayameva zrIpUja bana baiThe, tathA udepurake rANekI pharamAnaseM pAlakhI camarAdi chIna lInI, tadUpIche svayameva sAdhujI bana baiThe ityAdi kitanIka hakIkata prathamase sunI thI aura kitanIka ababhI zrAvakoMke mukhaseM sunake karuNAke samudra, paropakAra buddhike hI paramANuseM jinake zarIrakI racanA hUi hai aise mahArAja sAhebane prathamato ratnavijayajI bahuta saMsArI na ho jAve isI vAste inokA uddhAra karanA cAhIyeM. aisA upakAra buddhiseM hama saba zrAvakoMkoM kahane lage ke prathamato yaha ratnavijayajIkoM jainamatake zAstrAnusAra sAdhu mAnanA yaha bAta siddha nahI hotI hai / kyoMke ? ratnavijayajI prathama parigrahadhArI mahAvratarahita yati the, yaha kathA to sarva saMghameM prasiddha hai, aru pIche nirgaMthapaNA aMgIkAra karake paMcamahAvrata rupa saMyama grahaNa karA; paraMtu kisI saMyamI guruke pAsa cAritropasaMpat arthAt pherake dIkSA lInI nahI, aru pahele to inakA guru pramodavijayajI yatI the, soto kucha saMyamI nahI the yaha bAta mAravADake bahota zrAvaka acchI tareseM jAnate hai, to phera asaMyatIke pAsa dIkSA leke kriyA uddhAra karaNA, yaha jainamatake zAstroMseM viruddha hai / (7) isI vAste to zrIvajrasvAmI zAkhAyAM cAMdrakule kauTikagaNe bRhadgacche tapagacchAlaMkAra bhaTTAraka zrIjagaccadrasUrijI mahArAje apaNekoM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 13 zrIratnavijayajI ma. traNa thoya prarUpe che. ane pratikramaNanI AdimAM AvatA caityavaMdanamAM cAra thAya kahevAnI rIta prAcInakALathI sarva zrIsaMghamAM cAlI Ave che. to Apa sarvadezonA caturvidha zrIsaMgha upara kRpA karIne pratikramaNanI AdimAM cAra thoyo caityavaMdanamAM je kahevAya che, te pUrvAcAryoe banAvelA kayA kayA zAstranA anusAre kahe che, evA ghaNA zAstronI sAkSI pUrvaka cAra thoyano nirNaya karavAvALo eka graMtha banAvo. jene vAMcavAthI sajjanonA aMtaHkaraNamAM ahevacana utthApana karavAvALAoe je bhrama nAMkhyo che, te nAza thaI jAya. ityAdi ghaNo upakAra thaze, evI zrIsaMghanI AgrahapUrvaka vinaMtI sAMbhaLIne ane lAbhanuM kAraNa jANIne zrI AtmArAmajI mahArAje A viSaya upara graMtha banAvavAnI maMjurI ApI. (6) punaH mahArAja sAheba je zrIratnavijayajInI prathamanI maMtrasAdhanAnI hakIkatathI tathA pAchaLathI zrIvijaya dharaNendrasUri dvArA cAlelI khaTapaTa ItyAdi ane tenI pachI svayameva zrIpUja banI gayA, tathA udepuranA rANAnA pharamAnathI pAlakhI cAmarAdi chinavI levA, tenI pachI svayameva sAdhu banI javuM ItyAdi keTalIka hakIkata prathamathI sAMbhaLI hatI. ane keTalIka Aje paNa zrAvakonA mukhathI sAMbhaLIne karuNAnA samudra, paropakAra buddhinA ja paramANuothI jeonA zarIranI racanA thaI che, evA mahArAja sAhebe prathama to munizrI ratnavijayajI bahulasaMsArI na thaI jAya evI bhAvanAthI emano uddhAra karavo joIe. evI upakArabuddhithI amane sarve zrAvakone kahevA lAgyA ke, prathama to A zrIratnavijayajIne jainamatanA zAstrAnusArI sAdhu mAnavA e vAta siddha thatI nathI. kAraNa ke, zrIratnavijayajI prathama parigrahadhArI mahAvratarahita yati hatAM, e kathA to sarva saMghamAM prasiddha che ane tyArabAda nigraMthapaNAne svIkArIne paMcamahAvratarUpa saMyama grahaNa karyuM. paraMtu koI saMyamI gurunI pAse cAritro pasaMvat arthAt pharIthI dIkSA levI te lIdhI nahi ane pahelAM to emanA guru zrI pramodavijayajI yati hatAM. te to kaMI saMyamI nahotA, e vAta mAravADanA ghaNA loko zrAvako sArI rIte jANe Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 caturthastutinirNaya bhAga-1 zithilAcArI jAnake caitravAla gacchIya zrIdevabhadragaNi saMyamI ke samIpa cAritropasaMpad arthAt pherake dIkSA lInI / isa hetuseM to zrIjagaccaMdrasUrijI mahArAjake parama saMvegI zrIdeveMdrasUrijI ziSye zrIdharmaratnagraMthakI TIkAkI prazastimeM apane bRhad gacchakA nAma choDake apane guru zrIjagaccaMdrasUrijIkoM caitravAla gacchIya likhA / so yaha pATha hai| kramazazcaitrAvAlaka, gacche kavirAjarAjinabhasIva // zrIbhuvanacaMdrasUrirgururudiyAya pravaratejAH // 4 // tasya vineyaH prazamai, kamaMdiraM devabhadragaNipUjyaH // zucisamayakanakanikaSo, babhUva bhUviditabhUriguNaH // 5 // tatpAdapadmabhaMgA nissaMgAzcaMgatuMgasaMvegAH // saMjanita zuddhabodhAH, jagati jagaccaMdrasUrivarAH // 6 // teSAmubhau vineyau, zrImAn deveMdrasUrirityAdyaH // zrIvijayacaMdrasUriddhitIyako'dvaitakIrtibharaH // 7 // svAnyayorupakArAya, zrImaddeveMdrasUriNA // dharmaratnasya TIkeyaM sukhabodhA vinirmame // 8 // ityAdi. isa vAste bhavabhIru puruSoMkoM abhimAna nahI hotA hai, tinakU to zrIvItarAgakI AjJA ArAdhanekI abhilASA hotI hai, taba ratnavijayajI aru dhanavijayajI yaha donuM jekara bhavabhIru hai,to inakoMbhI kisI saMyamI munike pAsa pherake cAritropasaMpat arthAt dIkSA lenI cAhiyeM, kyoMke pherake dIkSA leneseM ekato abhimAna dUra ho jAvegA, aura dUsarA Apa sAdhu nahI hai tobhI lokokoM hama sAdhu hai aisA kehanA paDatA hai yaha mithyAbhASaNa rupa dUSaNaseM bhI baca jAyage, aru tIsarA jo koi bhole zrAvaka inakoM sAdhu karake mAnatA hai, una zrAvakoMke mithyAtvabhI dUra ho jAvegA / ityAdi bahuta guNa utpanna hoveMge, jekara ratnavijayajI dhanavijayajI AtmArthI hai to yaha hamArA kahanA paramopakArarupa jAnake avazyahI svIkAra kreNge| (8) yaha pherake dIkSA upasaMpat karanekA jisa mAphaka jainazAstromeM jage jage likhe hai, tisi mAphaka hama inoke hitake vAste kucha Apa Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 15 che. tethI asaMyatInI pAse dIkSA laine kriyoddhAra karavA, te jainamatanA zAstrothI viruddha che. (7) Aja kAraNathI zrIvrajasvAmI mahArAjAnI zAkhAmAM cAMdrakuLakoTikagaNa-bRhagacchamAM tapAgacchAlaMkAra bhaTTAraka zrIjagacaMdrasUrijI mahArAje potAne zithilAcArI jANIne caitravAlagacchIya zrIdevabhadragaNi saMyamInI pAse cAritro pasaMvat arthAt punaH dIkSA lIdhI. A ja kAraNathI zrIjagacaMdrasUrijI mahArAjAnA ziSyaratna parama saMvegI zrIdevendrasUrijIe zrIdharmaratna graMthanI TIkAnI prazastimAM potAnA bRhadgacchanuM nAma choDIne potAnA guru zrIjagacaMdrasUrijIne catravAla gacchIya lakhyA. te pATha A pramANe che. kramazazcaitrAvAlaka, gacche kavirAjarAjinabhasIva / zrIbhuvanacaMdrasUrirgururudiyAya pravaratejAH // 4 // tasya vineyaH prazamai-kamaMdiraM devabhadragaNipUjyaH / zucisamayakanakanikaSo, babhUva bhUviditabhUrigaNaH // 5 // tatpAdapadmabhaMgA, nissaMgAzcaMgatuMgasaMvegAH / saMjanita zuddhabodhAH jagati jagaccaMdrasUrivarAH // 6 // teSAmubhau vineyau zrImAn devendrasUrirityAdyaH / zrIvijaya caMdrasUrirdvitIyako'dvaitakIrtibharaH // 7 // svAnyayorupakArAya, zrImaddevendrasUriNA / dharmaratnasya TIkeyaM, sukhabodhA vinirmame // 8 // ityAdi. A kAraNathI bhavabhIra puruSone abhimAna thatuM nathI. temane to zrIvItarAganI AjJA ArAdhavAnI abhilASA hoya che. tethI zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajI baMne jo bhavabhIru hoya, to temaNe paNa koI saMyamI muninI pAse punaH "cAritroparaMpa" arthAt dIkSA levI joIe, kAraNa ke pharIthI dIkSA levAthI eka to abhimAna dUra thaI jaze. ane bIjuM pote sAdhu nathI, to paNa lokone ame sAdhu chIe, evuM kahevuM paDe che, A mithyAbhASaNa rUpa dUSaNathI paNa bacI javAze ane trIjuM je koI bhoLA zrAvakonuM mithyAtva paNa dUra thaI jaze. ItyAdi ghaNA guNo utpanna thaze. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 zrAvakoMkoM kahate hai| tathA ca jIvAnuzAsanavRttau zrIdevasUribhiH proktaM // yadi punargaccho guruzca sarvathA nijaguNavikalo bhavati tata AgamoktavidhinA tyajanIyaH paraM kAlApekSayA yo'nyo viziSTatarastasyopasaMpadgrAhyA na punaH svataMtraiH sthAtavyamiti hRdayaM / iti jiivaanushaasnvRttau| isakI bhASA likhate hai, jekara gaccha aura guru yaha dono sarvathA nijaguNa karake vikala hove to, Agamokta vidhi karake tyAgane yogya hai, paraM kAlakI apekSAyeM anya koi viziSTatara guNavAna saMyamI hove, tisa samIpeM cAritra upasaMpat arthAt punardIkSA grahaNa karanI paraMtu upasaMpadAke lIyA vinA svataMtra arthAt guruke vinA rahaNA nahIM, isa kahanekA tAtparyArtha yaha hai ke jo koi zithilAcArI asaMyamI kriyA uddhAra kare so avazyameva saMyamI guruke pAsa pherake dIkSA leve. isa hetuseM ratnavijayajI aru dhanavijayajIkoM ucita hai ke prathama kisI saMyamI guruke pAsa dIkSA lekara pIche kriyA uddhAra kare to AgamakI AjJAbhaMga rupa dUSaNaseM baca jAve aura inakoM sAdhu mAnanevAle zrAvakoMkA mithyAtvabhI dUra ho jAve, kyoMke asAdhukoM sAdhu mAnanA yaha mithyAtva hai aura vinA cAritra upasaMpadA arthAt dIkSAke lIye kadApi jainamatake zAstrameM sAdhupaNA nahI mAnA hai| (9) tathA mahAnizIthake tIsare adhyayanameM aisA pATha hai / sattaTTha guruparaMparA kusIle, ega hu ti paraMparA kusIle // isa pAThakA hamAre pUrvAcAryone aisA artha karA hai, ihAM do vikalpa kathana karaneseM aisA mAluma hotA hai ke eka do tIna guru paraMparA taka kuzIla zithilAcArIke hUebhI sAdhu samAcArI sarvathA ucchinna nahI hotI hai, tisa vAste jekara koi kriyA uddhAra kare tadA anya saMbhogI sAdhuke pAsaseM cAritra upasaMpadA vinA dIkSAke Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 17 jo zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajI AtmArthI hoya to amAruM kahevuM paramopakAra rUpa jANIne avazya svIkAra karaze. (8) A punaH dIkSA upasaMpat karavAnuM je rIte jainazAstromAM Thera Thera lakhyuM che te rIte ame emane hita mATe kaMika Apa zrAvakone kahIe chIe. tathA ca jIvAnuzAsanavRttau zrIdevasUribhiH proktaM // yadi punargaccha guruzca sarvathA nijaguNavikalo bhavati tata AgamoktavidhinA tyajanIyaH paraM kAlApekSayA yo'nyo viziSTatarastasyopasaMpadgrAhyA na punaH svataMtraiH sthAtavyamiti hRdayaM / iti jIvAnuzAsana vRttau / bhAvArtha :- jIvAnuzAsanavRttimAM zrIdevasUrijI dvArA kahevAyuM che ke... jo gaccha ane guru A baMne sarvathA nijaguNathI vikala (rahita) hoya, to Agamokta vidhi dvArA tyAjya che. tyArabAda (te) kAlanI apekSAe anya koI viziSTatara guNavAna saMyamI hoya, tenI pAse upasaMpat arthAt punardIkSA grahaNa karavI joIe. paraMtu (upasaMpadAthI rahita) svataMtra arthAt guru vinA rahevuM nahIM A tAtparya che. uparokta zAstrapAThamAM kahevAnuM tAtparyae che ke koI zithIlAcArI asaMyamI kriyAdvAra kare, te avazyameva saMyamI gurunI pAse pharIthI dIkSA le. A kAraNathI zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajIne ucita che ke prathama koI saMyamI gurunI pAse dIkSA laine pachI kriyoddhAra kare to AgamanI AjJAbhaMgarUpa dUSaNathI bacI javAya ane temane sAdhu mAnavAvALA zrAvakonuM mithyAtva paNa dUra thaI jAya. kAraNa ke, asAdhune sAdhu mAnavA te mithyAtva che. tathA cAritra upasaMpadA arthAt dIkSA lIdhA vinA kayAre paNa jainamatanA zAstramAM sAdhupaNuM mAnyuM nathI. (9) tathA mahAnizItha graMthanA trIjA adhyayanamAM Avo pATha chest guruparaMparA kuzIle, ega du ti paraMparA kusIle // A pAThano amArA pUrvAcAryoe evo artha karyo che aMhI be vikalpa kahevAthI evo artha nikaLe che ke eka, be, traNa guru paraMparA sudhI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 caturthastutinirNaya bhAga-1 lIyAMbhI kriyA uddhAra ho zakatA hai, aura cauthI peDhIseM lekara uparAMta jo zithilAcArI kriyA uddhAra kare to avazyameva cAritra upasaMpadA arthAt dIkSA lekehI kriyA uddhAra kare anyathA nhiiN| atha jekara pramodavijayajIke gurubhI saMyamI hote taba to ratnalavijayajI vinA dIkSAke lIyAMbhI kriyA uddhAra karate tobhI yathArtha hotA, paraMtu ratnavijayajIkI guruparaMparA to bahu peDhIyoMse saMyama rahita thii| isa vAste jekara ratnavijayajI AtmahitArthI hove to, inakoM pakSapAta choDake avazyameva kisI saMyamI guru samIpe dIkSA leke kriyA uddhAra karaNA cAhiye, kyoMke dhanavijayajIne apanI banAi pUjAmeM jo gurvAvalI likhI hai so aisI hai 1 devasUri, 2 prabhasUri, 3 ratnasUri, 4 kSamAsUri, 5 deveMdrasUri, 6 kalyANasUri, 7 pramoda, aru 8 vijayarAjeMdrasUri. inakI tIsarI cauthI peDhIvAle to saMyamI nahI the / isa vAste ratnavijayajIkoM navIna guruke pAsaseM saMyama leke kriyA uddhAra karanA cAhiyeM jekara pUrvokta rItIseM kriyA uddhAra na kareMge to jainamatake zAstroMkI zraddhAvAle inakoM jainamatake sAdhu kyoMkara mAneMge? (10) ityAdi ratnavijayajI aru dhanavijayajIkoM mithyAtvarupa kAdavameMseM nikAlake samyaktvarupa zuddha mArga para caDhAnemeM hitakAraka, aisA karuNAjanaka upadeza zrImanmahArAja zrIAtmArAmajIke mukhaseM sunake hama saba zrAvakamaMDala bahota AnaMdita bhaye, usI bakhata hama nizcaya kara rakhA ke jaba mahArAja sAheba cAra stutike nirNayakA graMtha banAkara hamakoM devegeM, taba hama saba zrAvakoMkoM aru vihAra karaNevAleM sAdhuyoMkoM jAnane vAste ye graMthakoM chapavAyakara prasiddha karegeM taba pUrvokta ratnavijayajIke hitArthaka sUcanAbhI yehI graMthake prastAvanAmeM likha devegeM, jisseM ratnavijayajIbhI yaha bAtaLU jAnakara apakSapAti hoke ApahI apanI bhUlakA pazcAttApa karake zuddha guruke Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 19 kuzIla zithilAcArInI hoya to paNa sAdhu samAcArI sarvathA ucchinna thatI nathI. tethI jo koI kriyoddhAra kare, tyAre anya saMbhogI sAdhunI pAse cAritra upasaMpadA vinA, dIkSA lIdhA vinA paNa kriyoddhAra thaI zake che. ane cothI peDhIthI laIne AgaLanI peDhI paNa jo zithilAcArI hoya to avazyameva cAritra upasaMpadA arthAt punaH dIkSA laine ja kriyoddhAra kare anyathA nahi. jo zrIpramodavijayajInA guru paNa saMyamI hota, to zrI ratnavijayajI dIkSA lIdhA vinA paNa kriyoddhAra kare to te paNa yathArtha kahevAta. paraMtu zrIratnavijayajInI guruparaMparA to ghaNI peDhIothI saMyama rahita hatI. tethI jo zrIratnavijayajI AtmahitArthI hoya to, temaNe pakSapAta choDIne avazyameva koi saMyamI guru samIpa dIkSA laine kriyoddhAra karavo joIe. kAraNa ke zrIdhanavijayajIe potAnI banAvelI pUjAmAM je gurvAvalI lakhI che te A pramANe che. 1. devasUri, 2. prabhasUri, 3. ratnasUri, 4. kSamAsUri, 5. devendrasUri, 6. kalyANasUri, 7. pramodavijaya ane 8. rAjendrasUri temanI trIjI-cothI peDhIvALA to saMyamI nahotA. tethI zrIratnavijayajIe navIna gurunI pAse saMyama laIne kriyoddhAra karavo joIe. jo pUrvokta rItie kriyoddhAra na kare to jainamatanA zAstronI zraddhAvALA temane jainamatanA sAdhu kevI rIte mAne ? (10) ityAdi zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajIne mithyAtvarUpa kAdavamAMthI bahAra kADhIne samyaktvarUpa zuddha mArga para caDhavAmAM hitakAraka, karuNAjanaka upadeza zrIAtmArAmajI ma.sA.nA mukhathI sAMbhaLIne ame sau zrAvakamaMDaLa khUba AnaMdita thayA. te vakhate ame nizcaya karI rAkhyo ke jyAre mahArAja sAheba cAra stutinA nirNayano graMtha banAvIne amane Apaze, tyAre ame badhA ja dezonA zrAvakone ane vihAra karavAvALA sAdhuone jANakArI mATe te graMthane chapAvIne prasiddha karIzuM. tyAre pUrvokta zrIratnavijayajInI hitArthaka sUcanA paNa te graMthanI prastAvanAmAM lakhIzuM. jethI zrIratnavijayajI paNa A vAtane Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 caturthastutinirNaya bhAga-1 pAsa cAritra upasaMpat leke apanA jo avazyakArya karanekA hai, so kara leveMge, tisse inake para mahArAja sAhebakAbhI baDA upakAra hovegA, kyoMke pUrvAcAryokI calI hUi samAcArIkA niSedha karake navIna paMtha nikAlaneseM kitaneka alpa samajavAle jIvoMkA citta vyudgrAhita ho jotA hai aru navIna navIna pravarti dekhaneseM kitaneka jIvoMkI zraddhAbhI bhraSTa ho jAtI hai tisseM vo jIva dharmakaraNI karaNekA udyamahI choDa detA hai, isItareM zrI vItarAgake mArgameM baDA upadrava karanekA udyama choDa deveMge jisseM inokoM bahota lAbha hovegA / aru jainamArgakA zuddha nirdoSa pravRtti calaneseM zAsanakAbhI acchA prabhAva dikheMgA, aisA hamArA abhiprAya thA so prastAvanAmeM likhake pUraNa karA / ___ aba sakala deza nivAsI zrAvakAdi caturvidha zrIsaMghakoM hamArI yaha prArthanA hai ke paDikkamaNemeM cAra thoyoM kahanekI rUDhI yadyapi paraMparAseM calI AtI hai, so koi matalabI puruSa apanA kisI prakArakA matalaba sAdhaneke lIye cAra thoyoMke badalemeM tIna athavA do kiMvA ekaja thoya kahenekI prarupaNA jo karate hai unakA kahenA jo vivekI jANakara puruSa hai unake hRdayameM to praveza nahI kara sakatA, paraMtu kitaneka ajJa aru alpasamajavAle bhole loka hai unake hRdayameM kadApi pravezabhI kara sakatA hai, to una bhole lokoMkoM ye graMthakA upadeza ho jAvegA / jisse unako pUrvokta matavAdIyoMkA upadeza parAbhava na kara zakegA / aisA upakAra buddhiseM yaha mahArAja zrImad AtmArAmajI AnaMdavijayajIne jo isa viSaya para graMtha banAyA, so hama chapavAyakara prasiddha kIyA hai / ismeM zrIjinazAsanakI yathArtha pravRtti jo paraMparAseM calI AtI hai so aMkhaDita raho aru bahuta saMsArI honekI bIka na rakhanevAle matibhedaka janokI jo jainamataseM viparIta pravRtti hai so khaMDita ho jaao| yaha hamArA AzIrvAda hai| kiMbahunA / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 jANIne apakSapAti banaze ane potAnI jAte ja bhUlanuM prAyazcita karIne zuddha gurunI pAse cAritra upasaMvat laine potAnuM je Avazyaka kArya karavAnuM che te karaze. tenAthI temanA upara mahArAja sAhebano paNa ghaNo moTo upakAra haze. kAraNa ke pUrvAcAryonI cAlI AvatI sAmAcArIno niSedha karIne navIna paMtha cAluM karavAthI keTalAka alpa samajavALA jIvonuM citta vyarDsAhita thaI jAya che. ane navIna pravartanA dekhavAthI keTalAka jIvonI zraddhA paNa bhraSTa thaI jAya che. tethI te jIvo dharmakaraNI karavAnA udyamane paNa choDI detA hoya che. A rIte zrIvItarAga paramAtmAnA mArgamAM moTo upadrava karavAno udyama choDI deze, jethI temane moTo lAbha thaze, ane jainamArganI zuddha nirdoSa pravRtti cAlavAthI zAsanano paNa khUba sAro prabhAva paDaze. Avo amAro abhiprAya hato, te prastAvanAmAM lakhIne pUrNa karela che. aMte sakala deza nivAsI zrAvakAdi cutarvidha zrIsaMghane amArI e prArthanA che ke pratikramaNamAM cAra thoya kahevAnI rUDhi paraMparAthI cAlI Ave che. koI matalabI puruSa potAnA koI prakAranA svArthane sAdhavA mATe cAra thoyane badale traNa athavA be athavA eka thoya kahevAnI prarUpaNA je kare che, temanI prarUpaNA vivekI jANakAra puruSonA hRdayamAM praveza karI zakI nathI. paraMtu keTalAka anna ane alpa samajaNavALA bhoLA loko che, temanA hRdayamAM joke praveza karI zakI che. te bhoLA lokone A graMthano upadeza sanmArga samajavAmAM sahAyaka banaze. jethI temane pUrvokta matavAdiono upadeza parAbhava karI zakaze nahi. AvI upakAra buddhithI zrI AtmArAmajI mahArAje (zrIAnaMdavijayajI mahArAje) je A viSaya upara graMtha banAvyo che. te ame chapAvIne prasiddha karIe chIe. jenAthI zrIjinazAsananI yathArtha pravRtti je paraMparAthI cAlI Ave che, te akhaMDita rahe ane bahula saMsArI thavAno bhaya na rAkhavAvALA matibhedaka lokonI je jainamatathI viparIta pavRtti che, te khaMDita thaI jAya, A amArA AzIrvAda che. 1 vahunA I Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 isa graMthameM je je zAstroMkI sAkha dinI hai tisakA nAma / (yahAM kahIM kahIM eka graMthakA jo dovAra tIna vAra nAma likhA hai, so nyAre nyAre prayojana vAste hai. kahIM cauthI thui vAste, kahIM zrutadevatA kSetradevatA vAste, kahIM saptavAra caityavaMdanAkI ginatI vAste, ityAdi anya anya prayojanake vAste kahIM kahIM kisI kisI graMthake do tIna vAra nAma likhe hai| isa vAste punarukta hai aisA samajanA nahI / ) 1. dharmaratna deveMdrasUrikRta / 12. kalpabhASya saMghadAsagaNikRta / 2. jIvAnuzAsana shriidevsuurikRt| | 13. punaH mahAbhASya zAMtisUrikRta / 3. zrImahAnizItha gnndhrkRt| | 14. punaH mahAbhASya zAMtisUrikRta / 4. paMcAzaka haribhadrasUrikRta / 15. vyavahArabhASya 5. mahAbhASya zAMtyAcAryakRta / sNghdaasgnnikRt| 6. vicArAmRtasaMgraha 16. saMghAcArabhASyavRtti shriikulmNddnsuurikRt| dhrmghosssuurikRt| 7. pravacanasAroddhArasUtravRtti 17. kalpasAmAnyacUrNi pUrvadharakRta / zrInemicaMdrasUrikRta | 18. kalpavizeSacUrNi mUla aura puurvdhaaraacaarykRt| zrIsiddhasenasUrikRtavRtti / / 19. kalpabRhadbhASya 8. punaH paMcAzakavRtti puurvdhraacaarykRt| shriiabhydevsuurikRt| 20. AvazyakavRtti 9. upadezapadavRtti hribhdrsuurikRt| ___ shriimunicNdrsuurikRt| | 21. vaMdanakapainnA0 10. lalitavistarApaMjikA zrImuni0 | 22. pravacanasAroddhArasUtravRtti / 11. punaH mahAbhASya zAMtyAcAryakRta / / 23. yatidinacaryA zrIdevasUrikRta / Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 A graMthamAM je je zAstronI sAkSI ApI che, tenA nAma 1. pU.A.bha.zrI devendrasUri kRta dharmaratna prakaraNa. 2. pU.A.bha.zrI devasUrikRta jIvAnuzAsana 3. pU.A.bha.zrI haribhadrasUrikRta paMcAlaka 4. pU.A.bha.zrI zAMtisUrikRta caityavaMdana mahAbhASya pa. pU.A.bha.zrI kulamaMDanasUrikRta vicArAmRtasaMgraha 6. pU.A.bha.zrI abhayadevasUrikRta paMcAzakavRtti 7. pU.A.bha.zrI municaMdrasUrikRti upadezapadavRtti. 8. pU.A.bha.zrI municaMdrasUrikRta lalitavistarA paMjikA 9. pU. zrI saMghadAsa gaNikRta kalpabhASya 10. pU. zrI saMghadAsa gaNikRta vyavahArabhASya 11. pU.A.bha.zrI dharmaghoSasUrikRta saMghAcArabhASyavRtti 12. zrIgaNidharakRta mahAnizItha 13. zrIpUrvadharakRta kalpasAmAnya cUrNi 14. zrIpUrvadharakRta kalpavizeSacUrNi 15. zrIpUrvadharakRta kalpabRhadbhAgya 16. pU.A.bha.zrI haribhadrasUrikRti AvazyakavRtti 17. pU.A.bha.zrI haribhadrasUrikRta lalitavistarA 18. pravacana sAroddhArasUtra vRtti 19. zrIdevasUrikA yatidina caryA 20. zrIbhAvadevasUrikRta yatidina caryA 21. prAcInAcAryakRta samAcArI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 caturthastutinirNaya bhAga-1 24. lalitavistarA 42. pAkSikasUtracUNi puurvdhrkRt| shriihribhdrsuurikRt| 43. vasudevahiMDi puurvdhrkRt| 25. punaH pravacanasAroddhArasUtram / 44. AvazyakArthadIpikA 26. punaH pravacanasAroddhAravRtti / | shriirtrshekhrsuurikRt| 27. punarmahAbhASyaM zAMtisUrikRta / | 45. AvazyakacUrNi pUrvadharakRta / 28. punaH yatidinacaryA 46. AvazyakakAyotsarganiyukti shriidevsuurikRt| zrIbhadrabAhu svaamiikRt| 29. punaH yatidinacaryA / 47. bRhadbhASya zAMtisUrikRta / 30. punaH yatidinacaryA / 48. vidhiprapA jinaprabhasUrikRta / 31. samAcArI praaciinaacaarykRt| | 49. dharmasaMgraha mAnavijayajI 32. yatidinacaryA bhAvadevasUrikRta / upAdhyAyakRta / 33. punaH yatidinacaryA 50. laghubhASya zrIdeveMdrasUrikRta / bhaavdevsuurikRt| 51. vaMdanakacUrNi puurvdhrkRt| 34. punaH yatidinacaryA 52. dharmasaMgrahake aMtaragata gAthA bhaavdevsuurikRt| puurvaarcaarykRt| 35. paMcavastu shriihribhdrsuurikRt| | 53. bRhatkharatarasAmAcArI 36. vRMdAruvRttiH / jinptyaadisuurikRt| 37. yogazAstra hemcNdrsuurikRt| | 54. pratikramaNasUtrakI laghuvRtti 38. zrAddhavidhi ratnazekharasUrikRta / tilkaacaarykRt| 39. pratikramaNagarbhahetu | 55. sAmAcArI abhayadevasUrikRta / zrIjayacaMdrasUri viracita / | 56. somasuMdarasUri kRta smaacaarii| 40. saMghAcAravRtti dharmaghoSasUrikRta / / 57. sAmAcArI devasuMdarasUrikRta / 41. paakssiksuutrgnndhraadircit| 58. sAmAcArI narezvarasUrikRta / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 22. pU.A.bha.zrI haribhadrasUriSkRta paMcavastu 23. vRMdAvRtti 24. pU.A.bha.zrI hemacaMdrasUrikRta yogasAstra 25. pU.A.bha.zrI ratnazekharasUrikRta zrAddhavidhi 26. pU.A.bha.zrI jayacaMdrasUrikRta pratikramaNagarbhahetu 27. pU.A.bha.zrI dharmaghoSasUriSkRta saMdhAcAravRtti 28. zrIgaNadharAdikRta pAkSikasUtra 29. zrIpUrvadharakRta pAkSikasUtracUrNi 30. zrIpUrvadhakRta vasudevaviDi 31. zrIpUrvadharakRta AvazyakacUrNi 32. pU.A.bha.zrI ratnazekharasUrikRta Avazyaka arthadIpikA 33. zrI bhadrabAhu svAmijIkRta AvazyakakAyotsarga niryukti 34. pU.A.bha.zrI jinaprabhasUriSkRta vidhiprapA 35. upA.zrI mAnavijayajIkRta dharmasaMgraha 36. pU.A.bha.zrI devendrasUrikRta laghucaityavaMdanabhASya 37. zrIpUrvadharakRta vaMdanaka cUrNi 38. pUrvAcAryakRta dharmasaMgrahanI aMtargata gAthA 39. bRhat kharatara sAmAcArI 40.pU.A.bha.zrI tilakAcAryakRta pratikramaNa sUtranI laghuvRtti 41. pU.A.bha.zrI abhayadevasUrikRta sAmAcArI 42. pU.A.bha.zrI somasuMdarasUriSkRta sAmAcArI 43. pU.A.bha.zrI devasuMdarasUrikRta sAmAcArI 25 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 caturthastutinirNaya bhAga-1 59. tilakAcAryakRta vidhiprpaa| 71. AvazyakasUtra gnndhrkRt| 60. sAmAcArI tilakAcAryakRtA / 72. AvazyakacUrNi 61. pratikramaNahetugarbhitasvAdhyAya / vijysiNhsuurikRt| zrImadupAdhyAya 73. pAkSikasUtra gnndhrkRt| yshovijygnnikRt| 74. pAkSikasUtrAcUri / 62. SaDAvazyakavidhi puurvaacaarykRt| | 75. aaraadhnaaptaakaa| 63. paMcAzakasUtra zrIharibhadrasUrikRta 76. uttarAdhyayanavRtti mUlasUtra, aru vRtti shaaNtisuurikRt| shriiabhydevsuurikRt| | 77. anuyogadvAravRtti 64. jIvAnuzAsanavRtti shriidevsuurikRt| hemacaMdrasUrikRta / 65. Avazyakaniyukti zrIbhadrabAhusvAmi 78. nizIthabhASya caudhpuurvdhrkRt| sNghdaasgnnikRt| 66. AvazyakasUtra sudhrmsvaamikRt| | 79. nizIthacUrNi 67. AvazyakavRtti shriihribhdrsuurikRt| jinadAsagaNikRta / 68. sthanAMgavRtti zrIsudharmasvAmikRta / 80. chAMnave thui bappabhaTTasUrikRta / 69. sthAnAMgavRtti 81. chAMnave thui zobhanamunikRta / shriiabhydevsuurikRt| 82. zrutadevatAkI thui 70. AvazyakacUNi puurvdhraacaarykRt| zrIharibhadrasUriviracita / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 27 44. pU.A.bha.zrI narezvarasUrikRti sAmAcArI 45. pU.A.bha.zrI tilakasUrikRta sAmAcArI 46. pU.A.bha.zrI tilakasUrikRta vidhiprapA 47. mahopAdhyAya zrIyazovijayajIkRta pratikramaNa hetu garbhita svAdhyAya 48. pUrvAcAryakRta SaDAvaRvidhi 49. pU.A.bha.zrI devasUrikRta jIvAnuzAsanavRtti 50. zrIbhadrabAhusvAmijIkRta Avazyaka niryukti 51. zrI sudharmAsvAmijIkRta AvazyakasUtra para. zrI sudharmAsvAmijIkRta sthAnAMgasUtra 53. zrI abhayadevasUrikRti sthAnAMgasUtravRtti 54. zrIvijayasiMhakRta AvazyakacUrNi papa. pAkisUtra avasUri pa6. ArAdhanA patAkA 57. pU.A.bha.zrI zAMtisUrikRta uttarAdhyayanasUtravRtti 58. pU.A.bha.zrI hemacaMdrasUrikRta anuyogadvAravRtti 59. pU.A.bha.zrI haribhadrasUrikRta mRtadevatAnI thAya 60. pU.A.bha.zrI bappabhaTTasUrikRta 96 thoya 61. zrIzobhana munikRta 96 thoya 62. zrIsaMghadAsagaNikRta nizIthabhASya 63. zrIsaMghadAsagaNikRta nizIthacUrNi 64. caityavaMdana mahAbhASya vRtti Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 caturthastutinirNaya bhAga-1 ||shriijaindhrmo jayatitarAm // atha nyAyAMbhonidhi-munizrImad "AtmArAmajI AnaMdavijayajI" viracita caturtha stuti nirNayAkhya graMtha prAraMbhaH // tatrAdau mNglprkrmH| (1) namaH zrIjJAtaputrAya, mahAvIrAya zreyase / / ratnatrayanidhAnAya, jineMdrAya jagadvide // 1 // (anuSTapvRttam) anyAnapi staumi jineMdracaMdrAn, dhyAyAmi sAkSAcchutadevatAM ca // ratnatrayazrIsamalaMkRtAMgAn, prArabdhasiddhyai sugurUn zrayAmi // 2 // (iMdravajrAvRttam) ziSTAH khalu kvacidabhISTavastuni pravartamAnA iSTadevatAnamaskArapUrvakameva prAyaH pravartate / iSTadevatAnamaskArapUrvakaM pravartamAnAnAM ca devatAviSayazubhabhAvasamUhavighravyapohatvena prArabdhazAstre pravRttirapi apratihataprasarA syAt / ataH prathamaM mNglopnyaasH| abhidheyaM cAtra mukhyavRttyA caturthastutinirNaya eva, nirabhidheye (maMDUkajaTAkezagaNanasaMkhyAyAmiva) na prekSAvatAM pravRttiH / saMbaMdhazcAtra vAcyavAcakabhAvo nAma vyakta eva, prayojanaM tu caturthastutisaMzayagartapatitAnAM janAnAmuddharaNam-iti / (2) // yaha vartamAna kAlameM ratnavijayajI aru dhanavijayajIne pratikramaNekI AdikI caityavaMdanameM tIna thui kahenekA paMtha calAyA hai, so jainamatake zAstrAnusAra nahI hai, tisakA nirNaya likhate hai| prathama jo ratnavijayajI tIna thuikI thApanA karate haiM so hamane zrAvakoMke mukhase isI mAphaka sunI hai| eka bRhatkalpakI gAthA, dUsarI vyavahAra sUtrakI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 | zrI jainadharmo jayatitaram | atha nyAyAMbhonidhi pU.A.bha. zrI AtmArAmajI mahArAjA viracita caturthastuti nirNayAkhya graMtha prAraMbha tatrAva baMdhAma: (1) prAraMbhamAM (viknono nAza karavA mATe) maMgala karAya che namaH zrIjJAtaputrAya, mahAvIrAya zreyase / ratnatrayanidhAnAya jinendrAya jagadvide // 1 // anyAnapi staumi jinendracaMdrAna, dhyAyAmi sAkSAczrutadevatAM ca / ratnatraya zrIsamalaMkRtAMgAn prArabdhasiddhaye suguruna zrayAmi // 2 // zlokArtha :- ratnatrayInA nidhAnasamAna, jagatanA jJAtA, jJAtavaMdana kalyANakArI jinezvara zrI mahAvIra paramAtmAne namaskAra thAo. anya paNa zrIjinezvararUpI caMdrone stavuM chuM. mRtadevatAnuM sAkSAt dhyAna karuM chuM. ratnatrayI dvArA samalaMkRta aMgavALA zrIguru bhagavaMtonuM AraMbhelA kAryanI siddha mATe zaraNuM svIkAruM chuM. 1-rA. fza: 97 vizISTavastuni pravartamAnA devatA namasyaRpUrvameva prAyaH pravartate / iSTadevatAnamaskAra- pUrvakaM pravartamAnAnAM ca devatAviSaya zubhabhAvasamUhavighnavyapohatvena prArabdhazAstre pravRttirapi apratihataprasarA syAt / ataH prathamaM maMgalopanyAsaH // koIpaNa iSTa pravRttimAM pravartatA zikhapuruSo ISTadevatAnA namaskAra pUrvaka ja prAyaH pravarte che. iSTadevatAnA namaskAra pUrvaka pravartelAono devatA viSayaka zubhabhAvanA samuhathI vighnono nAza thato hovAnA kAraNe teonI) AraMbhelA zAstramAM pravRtti paNa apratihita prasAravALI bane che-nirAbAdha bane che-nirvine samAptinuM kAraNa bane che. AthI ja graMthanA prAraMbhamAM prathama maMgalano upanyAsa karyo che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 gAthA, tIsarI Avazyaka sUtrakA pAriThAvaNiyA samitikA pATha, cothI paMcAzakavRtti yaha cAra graMthoke pAThAnusAra karate hai / tinameMbhI paMcAzakavRttikA pATha apanI zraddhAkoM bahuta puSTikAraka mAnate haiM / isa vAste hamabhI ihAM prathama paMcAzakavRttikAhI pATha likhake cAra thuikA nirNaya karate hai| (3) so pATha isa pramANe hai / uktaM ca paMcAzake - NavakAreNa jahannA, daMDaga thui juala majjhimA nneaa| saMpuNNA ukkosA, vihiNA khalu vaMdaNA tivihA // 1 // vyAkhyA // namaskAreNa 'siddha maruya maNidiya, makkiya maNavajja maccuyaM vIraM // paNamAmi sayalatihuyaNa, matthayacUDAmaNi sirasA' ityAdipAThapUrvakanamaskriyAlakSaNena karaNabhUtena kriyamANA jadhanyA svalpA pAThakriyayo- ralpatvAdvaMdanA bhavatIti gamyaM / utkRSTAdi tribhedamityuktvApi jaghanyAyAH prathamabhidhAnaM tadAdizabdasya prakArArthatvAnna duSTaM, tathA daMDakazcArihaMtaceiyANamityAdistutizca pratItA tayoryugalaM yugmamete eva vA yugalaM daMDakastutiyugalamiha ca prAkRtatvena prathamaikavacanasya tRtIyaikavacanasya vA lopo draSTavyaH, madhyamAjaghanyotkRSTA pAThakriyayostathAvidhatvAdetacca vyAkhyAnamimAM kalpabhASyagAthAmupajIvya kurvati / tadyathA // nissakaDamanissakaDe, vAvi ceie savvahiM thui tiNNi // velaMva ceiyANi, viNAo ekkakkiyA vAvi // yato daMDakAvasAne ekA stutirdIyata iti daMDakastutirupaM yugalaM bhavati / anyetvAhuH, daMDake zakrastavAdibhiH stutiyugalena ca samayabhASayA stuticatuSTayena ca rUDhena madhyamA jJeyA boddhavyA, tathA saMpUrNa paripUrNA sA ca prasiddhadaMDakaiH paMcabhiH stutitrayeNa praNidhAnapAThena ca bhavati caturthastutiH kilArvAcIneti kimityAha utkRSyata ityukarSAdutkRSTA idaM ca vyAkhyAnameke 'tiNNi vA kaTTaI jAva, thuio tisilogiyA // tAva tattha aNuNNAyaM kAraNeNa Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 31 abhidheyaM cAtra mukhyavRtyA caturthastutinirNaya eva, nirabhidheye (maMDUkajaTAkezagaNanasaMkhyAyAmiva) na prekSAvatAM pravRttiH / saMbaMdhazcAtra, vAcyavAcakabhAve nAma vyakta eva, prayojanaM tu caturthastutisaMzayagartapatitAnAM janAnAmuddharaNam iti| - ahIM prastuta graMthano viSaya (abhidheya) mukhyatayA caturthastutinirNaya ja che. abhidheya rahitamAM buddhizALIo pravRtti karatA nathI. jemake deDakAne keza hotA ja nathI. tethI deDakAnA kezanI gaNatarI nirviSayaka hovAthI temAM koI buddhizALI pravRtti karatA ja nathI. paraMtu prastuta graMtha nirviSayaka nathI. teno viSaya caturthastutinirNaya ja che. prastuta graMtha caturthastutino nirNAyaka hovAthI prastuta graMtha vAcaka che. ane "caturthastutino nirNaya' vAcya che. tethI vAcyavAcaka bhAva saMbaMdha vyaktapaNe jaNAya ja che. prastuta graMthanuM prayojana caturthastuti vihita che ke avihita che? zAstrIya che ke azAstrIya che? AvA caturthastuti viSayaka saMzayanI gartAmAM (khAImAM) paDelA jIvone bahAra kADhavA te che. (2) A vartamAnakALamAM (arthAt prAyaH 100 varSa pUrve) zrIratnavijayajI (pAchaLathI zrI rAjendrasUrijI) ane zrIdhanavijayajIe pratikramaNanA prAraMbhamAM AvatA caityavaMdanamAM traNa thAya kahevAno arthAt paraMparAthI cAlI AvatI cAra thoyanA badale traNa thAya kahevAno) paMtha calAvyo che. tristutika matano prAraMbha karyo che. paraMtu teono te mata jainazAsananA zAstrAnusArI nathI, te vAtano nirNaya ahIM lakhAya che - carcAya che. zrIratnavijayajI traNa thoyanI sthApanA karatI vakhate mukhyatayA nIcenA graMthono AdhAra letA hatA. 1. bRhatkalpanI gAthA. 2. vyavahArasUtranI gAthA. 3. Avazyaka sUtranI pAriSThAnikA samitino pATha. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 caturthastutinirNaya bhAga-1 pareNa vI' tyetAM kalpabhASyagAthAM 'paNihANaM muttasuttIe' iti vacanamAzritya kurvaMti aparetvAhuH paMcakrastavapAThopetA saMpUrNeti vidhinA paMcavidhAbhigamapradakSiNAtrayapUjA- dilakSaNena vidhAnena // khalukyAlaMkAre avadhAraNe vA tatprayogaM ca darzayiSyAmaH vaMdanA caityavaMdanA trividhA tribhiH prakAraiH triprakAraireva bhavatIti // (4) asya bhASA // namaskAra karake "siddha maruya maNidiya, makkiya maNavajja maccuyaM vIraM / / paNamAmi sayala tihuyaNa, matthaya cUDAmaNi sirase" tyAdi pATha pUrvaka namaskAra lakSaNa karaNabhUta karake kriyamANa namaskAra jaghanya vaMdanA hotI hai| pATha kriyAke alpa honeseM utkRSTAdi tIna bheda aiseM kahakarakebhI prathama jaghanyakA kathana karA tisa Adi zabdakoM prakArArtha honeseM huSTa nahI hai| yaha jaghanya caityavaMdanA // 1 // tathA daMDaka arihaMtaceiyANaM ityAdi / stuti jo hai so prasiddha hai tina donokA yugala joDA athavA daMbhakastutihI yugala daMDakastutiyugala ihAM prAkRta bhASA hone karake prathama vibhaktikA eka vacana vA tRtIya vibhaktike eka vacanakA lopa jAnanA. yaha madhyamapATha kriyAke honeseM madhyamA caityvNdnaa| yaha vyAkhyAna isa kalpabhASyakI gAthAkoM leke karate haiM / tadyathA / nissakaDamanissakaDe, vAviceIesavvahiM thuI tiNi // velaMva ceiyANi, viNAo ekkakkiyA vAvi // 1 // jisa hetuseM daMDakake avasAnameM eka stuti dete haiM, aise daMDaka stutirupa yugala hotA hai, anya aiseM kahate hai zaktastavAdi pAMca daMDaka karake, aura stuti yugala karake, siddhAMta bhASA karake, stuti cAra rUDha karake, arthAt daMDaka pAMca aura stuti cAra karake jo caityavaMdanA kare so madhyama caityavaMdanA jAnanI // 2 // tathA saMpUrNa paripUrNA so prasiddha daMDaka pAMca karake, aura stuti tIna Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 4. paMcAzavRtti tristutika matavALA mukhyatayA uparokta cAra graMthono AdhAra lai potAnA matanI puSTi kare che. te cAra graMthomAM paNa paMcAzakavRttino pATha potAnI matanI puSTi mATe vizeSa mAne che. tethI ame paNa ahIM sau prathama paMcAzakavRttino pATha lakhIne ja cA2 thoyano nirNaya karIe chIe. (3) paMyAzavRttino pATha yA pramANe che. UktaM ca paMcAzake :- navakAreNa jahannA, daMDaga thui juala madhyimA // saMpUNNA ukkosA, vihiNo khalu vaMdanA tivihA // 1 // vyAkhyA || namaskAreNa 'siddha maruya maNidiya, makikaya maNavajja maccuyaM vIraM // paNamAmi sayala tihuyaNa, matthayacUDAmaNiM sirasA ' ityAdipAThapUrvakanamaskriyAlakSaNena karaNabhUtena kriyamANA jadhanyA svalpA pAThakriyayoralpatvAduvaMdanA bhavatIti gamyaM / 33 utkRSTAditribhedamityuktvApi jaghanyAyA: prathamamabhidhAnaM tadAdizabdasya prakArArthatvAnna duSTaM, tathA daMDakazcArihaMta ceiyANamityAdi stutizca pratItA tayoryugalaM yugmete eva vA yugalaM daMDakastutiyugalamiha ca prAkRtatvena prathamaikavacanasya tRtIyaikavacanasya vA lopo draSTavyaH, madhyamAjadhanyotkRSTA pAThakriyayostathAvidhatvAdetacca vyAkhyAnamimAM kalpabhASya gAthAmupajIvya kurvati // tadyathA nissakaDamanissakaDe, vAvi ceie savvahiM thuI tiNi // velaM va ceiyANi, viNAU ekkakviyA tAvi // yato daMDakAvasAne ekA stutidIyata iti daMDakastutirUpaM yugalaM bhavati / anyetvAhuH daMDakaiH zakrastavAdibhiH stuti yugalena ca samayabhASayA stuticatuSTayena ca ruDhena madhyamAjJeyA boddhavyA, tathA saMpUrNa paripUrNA sA ca prasiddhadaMDakaiH paJcabhiH stutitrayeNa praNidhAnapAThena ca bhavati caturthastutiH kilArvAcIneti kimityAha utkRSyata ityutkarSAdutkRSTA idaM ca vyAkhyANameke 'tiNNi vA kaTTaI jAva, thuiu tisilogiyA // tAva tattha aNuNNArtha kAraNeNapareNa vI' tyetAM Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 karake, aura praNidhAna pATha karake, hotI hai cothI thUi arvAcIna hai, isI vAste grahaNa karI nahI taba kyA huA, yaha utkRSTI caityavaMdanA hui // 3 / / (5) yaha vyAkhyAna koIeka to 'tiNNi vA kaTTaI jAva, thuio tisilogiyA // tAva tattha aNunAyaM, kAraNeNa pareNavi // 1 // isa kalpabhASya gAthAkoM "paNihANaM mutta suttie" isa vacanakoM Azritya hokara karate hai| anya aise kahate haiM ke paMcazakrastavapAThasahita saMpUrNa caityavaMdanA hotI hai / vidhi karake paMcavidha abhigama, tIna pradakSiNA, pUjAdi lakSaNa vidhAna karake, khalu zabda vAkyAlaMkArameM hai, vA avadhAraNameM hai, tisakA prayoga AgeM dikhalAuMgA jaiseM caityavaMdanA tIna prakAreM hai| upara likhekA sArArtha yaha hai ke kalpabhASya gAthAke anusArase koi eka to madhyama caityavaMdanAkA svarupa paMcadaMDaka aura cAra thuIke paDhaneseM mAnatA hai // 1 // aura koika to paMca daMDaka aru tIna thuI aru praNidhAna pATha sahita paDheseM utkRSTa caityavaMdanA mAnatA hai, aura cothI thuIkoM arvAcIna mAnake tisakA grahaNa nahI karatA hai // 2 // aura koika to pAMca zakrastava, AThathuIkI caityavaMdanA aru paMca abhigama, tIna pradakSiNA, pUjAdi saMyukta isakoM utkRSTa caityavaMdanA mAnatA hai // 3 // _ yaha tIna mata abhayadevasUrijIne dikhalAe haiM paraMtu ina tIno matomeMseM abhayadevasUrijIne sammata vA asammata koibhI matakoM nahI kahA haiM / to phera ratnavijayajI aru dhanavijayajI kyoM kahete haiM ke abhayadevasUrijIne paMcAzakameM cothI thuI arvAcIna kahI hai| bhalA, kadApi aisA kahanA sAkSara subodha puruSoMkA ho zaktA hai / kyoMke abhayadevasUrijIneM to kisIke matakI apekSAseM cothI thuI arvAcIna kahI hai, paraMtu svamatasammata na kahI hai| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 35 kalpabhASyagAthAM 'paNihANaM mutasuttIe' iti vacanamAzritya kurvaMti apare tvAhuH paMcazakrastava pAThopetA saMpUrNati vidhinA paMcavidhAbhigamapradakSiNAtrayapUjAdilakSaNena vidhAnena / khalurvAkyAlaMkAre avadhAraNe vA tatprayogaM ca darzayiSyAmaH vaMdanA caityavaMdanA trividhA tribhiH prakArai: triprakAraireva bhavatIti // (4) bhAvArtha :- namaskAra pUrvaka "siddha mana viya, mayi maLavadya mannuyaM vIra / paLamAmi sayata tiduyaLa, mastyayavUDALi sirasA // ' ityAdi pAThapUrvaka namaskAra svarUpa karaNabhUta karIne karAto namaskAra jaghanya vaMdanA thAya che. ahIM pATha kriyA alpa hovAthI jadhanya vaMdanA thAya che, ema jANavuM. vaLI (pATha-kriyA alpa hovAthI) utkRSTAdi traNa bhedavALI vaMdanA che, ema kahIne paNa prathama jadhanya vaMdanAnuM kathana karyuM che, temAM Adi zabda prakArArtha hovAthI koi doSa nathI. A jadhanya caityavaMdanA thaI / 1 / / tathA daMDaka arihaMta ceiyANuM. ityAdi stuti je che te prasiddha che. te baMnenA yugala-joDA athavA daMDakastuti ja yugala, te daMDakastuti yugala. ahIM prAkRta bhASA hovAnA kAraNe prathama vibhaktinA ekavacanano ke tRtIya vibhaktinA ekavacanano lopa jANavo. A madhyama pATha kriyA hovAthI madhyamA caityavaMdanA. A vyAkhyAna nIce jaNAvela kalpabhASyanI gAthAnA AdhAre kare chenisskddmnisskdde, vAvi ceie savvahiM thuI tiNNi / velaM va ceiyANi, viNAU ekkakviyA tAvi // 1 // je kAraNathI daMDakanA avasAnamAM eka stuti apAya che, te rIte daMDakastutirUpa yugala hoya che. vaLI koi anya evuM kahe che ke... zakrastavAdi pAMca daMDaka vaDe stutiyugala vaDe ane samayabhASAthI cAra stuti ruDha karavA vaDe arthAt pAMca daMDaka ane cAra stuti vaDe je caityavaMdanA karAya te madhyamA caityavaMdanA jANavI. // 2 // tathA saMpUrNa paripUrNa caityavaMdanA prasiddha pAMca daMDako vaDe, traNa stuti Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 aba buddhimAnokoM vicAranA cAhiyeMke kalpabhASya gAthA ke anusAre madhyama caityavaMdanAmeM cAra thuI kahI ane paMcazakrastava rupa utkRSTa caityavaMdanAmeM ATha thuI kahanI kahI / ina donoM paMcAzakake lekhoMkoM choDake eka madhyake tIsare pakSakoMhI mAnanA yaha kyA samyag dRSTiyoMkA lakSaNa hai ? kadApi ratnavijayajI aru dhanavijayajI jaise mAna leveke zAstrameM tIna thuIbhI kisIke mataseM kahI hai| aura cAra thuIbhI kahI hai ye dono mata kahe hai; inameMseM hama ekakAbhI niSedha nahI karate hai, paraMtu hamAre tapagacchake pUrvAcArya tathA anya gacchokeM AcArya saba cAra thuI mAnate hai to inakI kyA hAnI hai? hamArA anubhava mujaba anya to koibhI hAnI dikhanemeM nahI AtI hai; paraMtu jina zrAvakoMke AgeM prathama apane mukhaseM tIna thuikI zraddhA prarupa cUke hai phera tinake AgeM cAra thuikI prarupaNA karaneseM lajjA AtI hai / unakuM hama kahate hai ke he bhavya lajjA rakhanese utsUtra prarupaNA karanI paDatI hai. isse saMsArakA taraNA kadApi nahI hovegA, paraMtu paMcAzakakI kathana karI jo cAra vA ATha thui tinakA niSedha karaneseM ulaTI saMsArakI vRddhi honekA saMbhava hotA hai, to isse hamAre lekhakoM bAMcakara jo bhavyajIva matapakSapAtaseM rahita hovegA so kadApi cAra thuikA niSedha aru tIna thuike mAnanekA Agraha na karegA // iti paMcAzaka pAThanirNaya // 1 // (6) praznaH- paMcAzakajImeM cothI thuikU kisIke mata pramANaseM zrIabhayadevasUrijIyeM arvAcIna kahI hai ? aru vo arvAcIna padakA kyA artha hai ? uttara:- he bhavya jo vastu AcaraNAseM karI jAve tisakoM arvAcIna kahate haiN| praznaH- AcaraNA kisakU kahate haiM ? uttara:- uttarAdhyayanakI bRhadvRttikA karaNahAra mahAprabhAvika sthirApadriya Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 37 vaDe ane praNidhAnano pATha karIne thAya che. cothI thoya arvAcIna che, AthI grahaNa karI nathI. tyAre zuM thayuM? A utkRSTI caityavaMdanA thaIIll (5) A vyAkhyAna anya koI eka taoutvA #g nAva, zuka tiritnomiyA ! tAva tatva [UUAthe vALa vi A kalpabhASyanI gAthAne "hA muhutti" A vacanane AzrayIne kare che. anya evuM kahe che ke.. paMcazakatavAdi pATha sahita saMpUrNa caityavaMdanA thAya che. vidhipUrvaka paMcavidhi abhigama, traNa pradakSiNA, pUjAdi svarUpa vidhAna karIne (vAM vAkyA laMkAramAM che. "vA' avadhAraNArthaka che, teno prayoga AgaLa batAvIzu.) caityavaMdanA traNa prakAranI che. uparokta zAstrapAThano sArArtha e che ke.. kalpabhASyanI gAthAnA anusAre... 1. koIka eka vAdI madhyama caityavaMdanAnuM svarUpa paMcadaMDaka ane cAra thoya kahevAthI mAne che ane 2. koIka vAdI to paMcadaMDaka ane traNa thAya ane praNidhAna pATha sahita kahevAthI utkRSTa caityavaMdanA mAne che ane cothI thoyane arvAcIna mAnIne te cothI thoyane grahaNa karatA nathI. ane 3. koika vAdI to pAMca zakrastava, ATha thoyanI caityavaMdanA, pAMca abhigama, traNa pradakSiNA, pUjAdi saMyukta, A rIte karavAthI utkRSTa caityavaMdanA mAne che. ahIM paMcAzakagraMthamAM pU.A.bha.zrI abhayadevasUrijIe traNa mata batAvyA che. te traNa matamAM mane kayo mata saMmata che ane kayo mata samaMta nathI te vAta pU.AcArya bhagavaMte TIkAmAM kayAMya paNa jaNAvI nathI. to pachI zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajI kaI rIte kahI zake ke paMcAzakamAM cothI thoya arvAcIna kahI che? sAkSara subodha puruSo kayAre paNa ema na kahI zake ke pU.A.bha.zrI abhayadevasUrijIe cothI thAya arvAcIna kahI che. kAraNa ke pU.A.bha.zrIe Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 caturthastutinirNaya bhAga-1 gacchaikamaMDana AcArya zrIvAdivetAla zAMtisUrijIne saMghAcAra nAmaka caityavaMdana mahAbhASya karA hai, tisameM AcaraNAkA svarupa aisA likhA hai| bhASyapAThaH // tIsekaraNavihANaM, najjai suttANusArao kiMpi // saMviggAyaraNAo, kiMcIo bhayaMpi taM bhaNimo // 15 // pucchai sIso bhayavaM, sutto iyameva sAhio juttaM // kiM vaMdaNAhigAre, AyaraNA kIrai sahAyA // 16 // dIsai sAmanneNa, vuttaM suttaMmi vaMdaNavihANaM // najjai AyaraNAu, visesa karaNakkamo tassa // 17 // suyaNamettaM suttaM, AyaraNAoya gammai tayaccho // sIsAyariyakameNahi, najjaMte sippasacchAI // 18 // annaMca // aMgo vaMga painnaya, bheyA suasAgare khalu apAro // ko tassa muNai macchaM, puriso paMDiccamANI vi // 19 // kiMtu suhaNANa jaNa gaM, jaM kammakhayAvahaM aNuThANaM // aMgasamudde ruMde, bhaNiyaM ciyataM jau bhaNiyaM // 20 // savva ppavAyamUlaM duvAlasaMga jau samarakAyaM // rayaNAyaratullaM kalu, tA savvaM suMdaraM taMmi // 21 // vocchinne mUlasue biMdupamANaMmi saMpai dharate // AyaraNAo najjai, paramaccho savvakajjesu // 22 // bhaNiyaM ca // bahusuya kamANupattA, AyaraNA dharai sutta virahevi // vijjAe vipaIve, najjai ddiSTuM sudiTThIhiM // 23 // jIviyapuvvaM jIvaiM, jIvissai jeNa dhammiya jaNaMmi // jIyaMti teNa bhannai, AyaraNA samaya kusalehiM // 24 // tamhA anAya mUlA, hiMsArahiyA sujANa jaNaNIya // sUri paraM parapattA, suttavvapamANa mAyaraNA // 25 // (7) vyAkhyA:- tisa caityavaMdanA karaneke bhinnaprakArakA vidhibheda kitaneka to sUtrAnusAra jAne jAte hai, aura kitaneka saMvigra gItArthoMkI AcaraNAseM jAne jAte hai, aru kitaneka pUrvokta donoseM jAne jAte hai, yaha tIna prakAraseM maiM caityavaMdanAkA svarupa kahatA hUM // 15 // ziSya pUchatA hai ke, bhagavan sUtrakI vArtAhI kahanI yukta hai, kyoM tuma Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 39 cothI thoyane anyamate arvAcIna kahI che. paraMtu svamata saMmata kahI nathI. ahIM buddhimAna puruSoe e paNa vicAravuM ke, TIkAkArazrIe kalpabhASyanI gAthAnA anusAra madhyama caityavaMdanAmAM cAra thAya kahevAnI kahI ane paMcazakastava rUpa utkRSTa caityavaMdanAmAM ATha thoya kahevAnI kahI. A baMne paMcAzaka TIkAnA lekhone choDIne eka madhyanI trIjA pakSanI mAnyatAne mAnavI-pracAravI-prarUpavI, te kaIrIte samyagadaSTionuM lakSaNa kehavAya? vaLI zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajI evuM mAne che. "zAstramAM traNa thAya koI anyanA matathI kahI che ane zAstramAM cAra thoya paNa kahI che. e baMne mato kahyA che. te baMnemAMthI ame hAla koIno niSedha karatA nathI. paraMtu amArA tapagacchanA pUrvAcAryo tathA anya gacchanA AcAryo sarve cAra thoya mAne che. tethI ame paNa cAra thoya mAnIe chIe." AvuM mAne to zuM hAni AvI jAya ! amArA anubhava pramANe AvuM mAnavA prarUpavAmAM koIpaNa hAni dekhAtI nathI. paraMtu hakIkata evI che ke, pahelAM je zrAvakonI AgaLa traNa thoyanI prarUpaNA karI che, temanI AgaLa cAra thoyanI prarUpaNA karavAmAM teone lajjA Ave che. paraMtu ame kahIe chIe ke he bhavya ! lajjA rAkhavAthI usUtra prarUpaNA karavI paDe che. tenAthI saMsArane vistAra kyAre paNa thaze nahi. paraMtu paMcAzakakAre kahelI cAra ke ATha thoyano niSedha karavAthI ulaTAnI saMsAravRddhi thavAno saMbhava che. amArA A lakhANane vAMcIne je bhavyajIvo matapakSapAtathI rahita thaze te kayAre paNa cAra thoyano niSedha ane traNa thoya mAnavAno Agraha rAkhaze nahi. A rIte paMcAzaka pAThano nirNaya pUrNa thAya che. jenA (6) prazna :- paMcAzakamAM cothI thoyane konA mata pramANathI Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 caturthastutinirNaya bhAga-1 vaMdanAke adhikArameM AcaraNAkI sahAyatA lete ho // 16 / / guru kahate hai ki ziSya sUtrameM caityavaMdanAkA vidhike bheda sAmAnyamAtra saMkSepamAtra karake kahe haiM / tisa caityavaMdanAke karanekA jo krama hai so vizeSa karake AcaraNAseM jAnA jAtA hai / / 17 / / kyoMke sUtra jo hai so sUcanA mAtra hai| ca punaH AcaraNA seM tisa sUtrakA artha jAnA jAtA hai, jaiseM zilpazAstrabhI ziSya aru AcArya ke krama karake jAnA jAtA hai; paraMtu svayameva nahI jAnA jAtA hai // 18 // tathA anya eka bAta hai // aMgopaMga prakIrNaka bheda karake zrutasAgara jo hai so nizcaya karake apAra hai kauna tIsa zrutasAgarake madhyakU arthAt zrutasAgarake tAtparyakU jAna sakatA hai / apaNe tAiM cAho kitanAhI paMDitapaNA kyo na mAnatA hove ? // 19 // kiMtu jo anuSTAna zubha dhyAnakA janaka hove aura karmoke kSaya karanevAlA hove, so anuSThAna avazyameva zAstraaMga zAstrarupa samudrake vistArameM kahyA hUAhI jAnanA / jisa vAste zAstramai aise kahA hai // 20 // sarva zubhAnuSThAnake kahanevAle dvAgazAMga hai kyoMke dvAdazAMga je hai ve ratnAkara samudra athavA ratnakI khAnitulya hai, tisa vAste jo zubhAnuSThAna hai so sarva vItarAgakI AjJA honeseM suMdara hai tisa zrutaratnAkarameM // 21 // mUla sUtroMke vyavaccheda hue, aura biMdu mAtra saMpratikAlameM dhAraNa karate hue arthAt biMdu mAtra mUla sUtrake rahe, tisa sUtraseM sarvAnuSThAnakI vidhi kyoMkara jAnI jAve, isa vAste AcaraNAseMhI sarva karttavyameM paramArtha jAnA jAtA hai // 22 // kahAbhi hai ke bahu zrutoMke krama karake jo prApta hui hai AcaraNA so AcaraNA sUtrake virahameM sarvAnuSThAnakI vidhikoM dhAraNa karatI hai, jaiseM dIpakake prakAzaseM bhalI dRSTIvAle puruSoMne koika ghaTAdika vastu dekhI hai so vastu dIpakake bUjagaye pIchebhI svarupaseM bhUlatI nahIM haiM, jaise hI Agama rupa Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 arvAcIna kahI che? ane arvAcIna padano artha zuM thAya che? uttara:- he bhavya ! je vastu AcAraNAthI karAya che, tene arvAcIna kahe che. prazna :- maay29|| one uvAya cha ? uttara :- uttarAdhyayananI bRhavRttinA karaNahAra (ka) mahAprabhAvika sthirApaDyigaOMkamaMDana AcArya zrIvAdivetAla zAMtisUrijIe saMghAcAra nAmaka "caityavaMdana mahAbhASya' graMthanI racanA karI che. temAM AcaraNAnuM svarUpa A pramANe lakhyuM che. ___bhASyapAThaH // tIse karaNavihANaM najjai suttANusArao kiMpi / saMvivaggAyaraNAA kiMcI ubhayaM pi taM bhnnimo||15|| pucchai sIso bhayavaM ! sutto iyameva sAhiu~ juttaM // kiM vaMdaNAhigAre, AyaraNA kIrai sahAyA ? // 16 // dIsai sAmaneNaM, vRttaM suttami vaMdaNavihANaM / najjai AyaraNAo, visesa karaNakkamo tassa // 17 // sUyaNamettaM suttaM, AyaraNAo ya gammai tayattho / sIsAyariyakamaNehi, najjaMte sippasatthAI // 18 // // annaM ca // aMgo vaMga painnaya, bheyA suasAgaro khalu apAro / ko tassa muNai majjhaM, puriso paMDiccamANI vi? // 19 // kiMtu suhajhANajaNagaM, jaM kammakhayAvahaM aNuTThANaM / aMgasamaruddhe bhaNiyaM ciya taM tao bhaNiyaM // 20 // savvappavAyamUlaM, duvAlasaMgaM jao samakkhAyaM / rayaNAyaratullaM khalu, tA savvaM suMdaraM taMmi // 21 // vocchinne mUlasue biMdupamANaMmi saMpai dharaMte / AyaraNAo najjai paramattho savvakajjesu // 22 // bhaNiyaM ca bahusuyakamANupattA, AyaraNA dharai suttavirahevi / vijjhAe vi paIve najjai ddiTTa sudiTTIhiM // 23 // jIviyapuvvaM jIvai. jIvissai jeNa dhammiyajaNaMmi / jIyaM ti teNa bhannai, AyaraNA samayakusalehiM // 24 // tamhA anAyamUlA, hiMsArahiyA sujhANajaNaNI ya / sUriparaMparapattA sutta vva pamANamAyaraNA // 25 // (7) vyAdhyA :- te yetyahanA 42vAnA bhinna pra512 vidhimeha keTalAka to sUtronusAra jANavA maLe che. ane keTalAka saMvigna gItArthonI AcaraNAthI jANavA maLe che. ane keTalAka pUrvokta baMnethI jANI zakAya che. A traNa prakArathI huM caityavaMdananuM svarUpa kahuM chuM II1pA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 caturthastutinirNaya bhAga-1 dIpakake bUjagaebhI Agamokta vastu AcaraNAseM samyakadRSTI puraSa AcAryokI paraMparAseM jAnate haiM isakA nAma AcaraNA kahate haiM // 23 // tathA dharmIjano me pUrvakAlameM jItA thA aura vartamAnameM jIve hai aru anAgata kAlameM jIvegA jainazAstrameM kuzala tisakoM jita kahate hai tisa jItakA nAmahI AcaraNA kahate hai // 24 // tisa vAste jo ajJAtamUla hove, jisakI khabara na hove ke yaha AcaraNA kisa AcAryoneM kisa kAlameM calAi hai, tisakU ajJAtamUla kahate hai jaisI ajJAtamUla AcaraNA hiMsArahita aura zubhadhyAna kI jananI hove, aru AcAryokI paraMraparAya karake prApta hove, tisa AcaraNAkoM sUtrakI tare pramANabhUta mAnanI cAhiye / / 25 / / iti bhASyavacanAt AcaraNAkA svarupa / (8) tathA zrIpravacanasAroddhAra vRttimeMbhI aisA lekha hai / iyaM stutizcaturthI gItArthAcaraNenaiva kriyate gItArthAcaraNaM tu mUlagaNadharabhaNitamiva sarvaM vidheyameva sarvairapi mumukSubhiriti // asya bhASA // yaha cothI thui gItArthokI AcaraNAseM karIye hai aura gItArthoMkI jo AcaraNA hai, so mUla gaNadharoMke kathana kare samAna sarva mokSArthI sAdhuyoMkoM sarva karaNe yogya hai / isa vAste cothI thui jo koi niSedha kare so mithyAtvakA hetu hai| tathA jo koi cothI thuike arvAcIna zabdakA arvAka kAlakI aMgIkAra karI jaisA artha samajate hai tinakI samajakI bahu bhUla hai, kyoMke vicArAmRta saMgraha graMthameM zrIkulamaMDanasUrijIyeM jaisA likhA hai ke, "zrIvIranirvANAt varSasahastre pUrvazrutaM vyavacchinnaM // zrIharibhadrasUrayastadanu paMcapaMcAzatA varSeH divaM prAptAH tadgraMthakaraNakAlAccAcaraNAyAH pUrvameva saMbhavAt zrutadevatAdikAyotsargaH pUrvadharakAlepi saMbhavati smeti // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 43 ziSya pUche che ke... he bhagavan! sUtranI vArtA ja kahevI yukta che. vaMdanAnA adhikAramAM tame AcaraNAnI sahAyatA kema lo cho? (arthAt sUtra dvArA vaMdanAnA prakAra batAvavA yukta che. temAM AcaraNAnI sahAyatA kema lo cho? ||16ll guru kahe (batAve) che ke.. he ziSya sUtramAM caityavaMdanAnA vidhibheda sAmAnya mAtra-saMkSepamAtra karIne kahyA che te caityavaMdanA karavAno je krama che te vizeSe karIne AcaraNAthI jANI zakAya che. 17. kAraNa ke je sUtra che, te sUcanAmAtra che. AcaraNAthI te sUtrano artha jANI zakAya che. jema zilpa zAstra paNa ziSya ane AcAryanA krame karIne jaNAya che. paraMtu svayameva jANI zakAtuM nathI. (tame caityavaMdanAnA vivibhedo paNa vizeSa karIne AcAraNAthI ja jANI zakAya che.) 18. tathA anya eka e vAta che ke. aMgopAMga, prakIrNaka bhede karIne je zrutasAgara che, te nizcitapaNe apAra che. koNa te dhRtasAgaranA madhyane arthAt zrutasAgaranA tAtparyane jANI zake che ? ApaNe cAhe game teTalA paMDita (ApaNI jAtane) mAnatA hoIe ! to paNa te dhRtasAgaranA pArane pAmI zakatA nathI. 1lA paraMtu je anuSThAna zubhadhyAnanuM janaka hoya ane karmano kSaya karavAvALuM hoya, te anuSThAna avazyameva zAstra-aMga zAstrarUpa samudranA vistAramAM kaheluM ja jANavuM ja kAraNathI zAstramAM AvuM kahyuM che ke.. sarva anuSThAnone kahevAvALuM dvAdazAMga che. kAraNa ke je dvAdazAMga che te ratnAkara samudra athavA ratnanI khANa tulya che. tethI je zubhAnuSThAna che, te sarve vItarAga paramAtmAnI AjJA hovAthI suMdara che. te zrutaratnAkaramAM mUlasUtrono vyavaccheda thayo ane biMdumAtra saMpratikALamAM dhAraNa karate chate arthAt biMdumAtra mUlasUtro rahyA. te sUtrothI sarvAnuSThAnanI vidhi kaI rIte jANI zakAya! tethI AcaraNAthI ja sarvakartavyamAM paramArtha jANI zakAya che. 21-2ro. kahyuM paNa che ke bahuzrutonA krame karIne je AcaraNA prApta thaI che. te Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga - 1 asyabhASA | bhagavaMta zrImahAvIrajIke nirvANaseM hajAra varSa vyatIta hUe pUrvazrutakA vyavaccheda hUA, tadapIche pacapana (55) varSa vIte zrIharibhadrasUrijI svarga prApta hue, vo zrIharibhadrasUrijI graMthakaraNa kAlaseM pahilAhI AcaraNA calatI thI isa vAste zrutadevatAdikakA kAyotsarga pUrva kAlameM bhI saMbhava thA / aba vicAraNA cAhiye ke pUrvadharoMkI aMgIkAra karI hUi AcaraNAkA niSedha karaNevAlA dIrgha saMsArI vinA anya kauna ho sakatA hai ? jaise cothI thuibhI haribhadrasUrijIke graMtha karaNeseM prathamahI pUrvadharoMkI AcaraNAseM calatI thI kyoMke haribhadrasUrikRta lalitavistarAmeM cauthI thuikA pATha hai, so pATha AgeM likheMge isa vAste arvAcIna kaho, cAhe AcaraNA kaho, cAhe jIta kaho / jekara arvAcIna zabdakA artha anyathA karIyeM to zrIsiddhasenAcAryakRta pravacanasAroddhArakI TIkA ke sAtha virodha hotA hai, kyoMke zrIsiddhasenAcArye cauthI thui AcaraNAseM karaNI kahI hai / ( 9 ) tathA koi auseM kaheke lalitavistarA 1444 graMthoMke karanevAle zrIharibhadrasUrijIkI karI hUi nahI hai| kiMtu anya kisI navIna zrIharibhadrasUrijIkI racita hai, yaha kahanAbhI mahAmithyA hai, kyoMke paMcAzakakI TIkAmeM zrIabhayadevasUrijI likhate hai ke, jo graMtha zrIharibhadrasUrijIkA karA huA hai, tisake aMtameM prAyeM viraha zabda hai, // paMcAzaka pAThaH // iha ca viraha iti / sitAMbara zrIharibhadrAcAryasya kRteraMka iti // yaha viraha aMka lalitavistarAke aMtameM hai / aura yAkanI mahattarAke putra zrIharibhadrasUrineM yaha lalitavistarA vRtti racI hai, ausAbhI pATha hai to phera lalitavistarA prAcIna haribhadrasUrikRta nahI, ausA vacana unmatta vinA anya koi kaha saktA nahI hai / 44 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 AcaraNA sUtranA virahamAM sarvAnuSThAnanI vidhine dhAraNa kare che. jema dIpakanA prakAzamAM suMdara dRSTivALA puruSoe koika ghaTAdika vastu joI che. te vastu dIpakanA bujhAI gayA pachI paNa svarUpathI bhUlAtI nathI. te ja rIte AgamarUpa dIpaka bUjhAI gayo hovA chatAM paNa Agamokta vastu samyakdaSTi puruSa AcaraNAthI, AcAryonI paraMparAthI jANe che, tenuM nAma AcaraNA kehavAya che. 23 tathA dharmIjano pUrvakALamAM (jenAthI) jIvyA hatA. ane vartamAnamAM (jenAthI) jIve che ane anAgata (bhaviSya) kALamAM Avaze, tene jainasAstromAM kuzala puruSo jIta kahe che. te jItanuM nAma ja "AcaraNA" kahevAya che. 24 te kAraNathI je ajJAtamUlaka hoya, (janI khabara na hoya ke A AcaraNA kayA AcAryo kayA kALamAM cAlu karI che, tene ajJAtamUlaka AcaraNA kehavAya che, tevI ajJAtamUlaka AcaraNA hiMsArahita ane zubhadhyAnanI jananI hoya, te AcAryonI paraMparAe karIne prApta thaI hoya, te AcaraNAne sUtranI jema pramANita mAnavI joIe. pI A pramANe "caityavaMdana mahAbhASya' nA vacanAnusAra AcaraNAnuM svarUpa che. (8) tathA zrI pravacana sAroddhAra vRttimAM (TakAmAM) paNa A pramANe lakhe che ke.. iyaM stutizcaturthI gItArthAcaraNenaiva kriyate gItArthAcaraNaM tu mUlagaNadharabhaNitamiva vidheyameva sarvairapi mumukSubhiriti // bhAvArtha - A cothI stuti (thIya) gItArthonI AcaraNAthI ja karAya che. vaLI gItArthonI je AcaraNA che te mUla zrIgaNadhara bhagavaMtonA kathananI samAna ja sarve paNa mumukSuoe karavI joIe. arthAt je rIte zrIgaNadhara bhagavaMtonA vacanono Adara karAya che, te ja rIte gItArthonI AcaraNAno paNa Adara karavo joIe. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 46 caturthastutinirNaya bhAga-1 tathA zrIupadezapadakI TIkAmeM zrImunicaMdrasUrijI jaisA likhate hai / tatra mArgo lalitavistarAyA- manenaiva zAstrakRtetthaMlakSaNo nyarupi maggadayANamityAdi // asyabhASya // tihAM mArga hai so lalitavistarAmeM isahI upadezapada zAstrake kartA zrIharibhadrasUrijIne isa prakArake lakSaNavAlA kahA hai, isa kathanase jaunasaiM zrIharibhadrasUrijIne upadezapada graMtha karA hai, tisahI zrIharibhadrasUrijIne lalitavistarAvRtti karI hai, yaha siddha hotA hai| (10) praznaH- upamitabhavaprapaMcakI AdimeM jo siddhaRSijIne likhA hai, ke yaha lalitavistarAvRtti mere zrIguru haribhadrasUrine mere pratibodha karane vAste racI hai isa lekhase to lalitavistarAvRttikA kartA prAcIna zrIharibhadrasUri siddha nahIM hote hai ? uttara:- he bhavya upamitabhavaprapaMcakI AdimeM siddhaRSijIne 'anAgataM ca parijJAya' ityAdi zlokameM jaise likhA hai ke zrIharibhadrasUrijIne mujakoM anAgata kAlameM honevAlA jAnake mArnu merehI pratibodha karane vAste yaha lalitavistarAvRtti racI hai| aura jo siddhaRSijIne zrIharibhadrasUrikU guru mAnA hai, so Aropa karake mAnA hai| jaisA kathana lalitavistarAvRttikI paMjikAmeM karA hai, isa vAste lalitavistarAvRttike racanevAle 1444 graMtha kartA zrIharibhadrasUrijI hue hai; iti AcaraNAsvarupa // pUrvapakSa // zrIbRhatkalpakA bhASyakI gAthAmeM tIna thuikI caityavaMdanA karanI kahI hai, jaisehI paMcAzakavRtti tathA zrAddhavidhi tathA pratimAzataka, saMghAcAravRtti dharmasaMgraha aura tumArA racA huA jainatattvAdarzAdi aneka graMthomeM yahI kalpabhASyakI gAthA likhake tIna thuikI caityavaMdanA kahI hai, to phera tuma kyoM nahI mAnate ho? uttaraH- he saumya hamato jo zAstrameM likhA hai tathA jo parvAcAryokI AcaraNA hai ina donoMkoM satya mAnate haiM; paraMtu terekoM bRhatkalpakA bhASyakI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 A kAraNathI cothI thAyano koI niSedha kare to te mithyAtvanuM kAraNa che. tathA jo koi "arvAcIna' zabdane AgaLa karIne cothI thAyane "arvAka kAlathI aMgIkAra karI che arthAta thoDA samaya pahelAM aMgIkAra karI che. tethI navIna che." Avo artha samaje che - prarUpe che, temanI samajamAM prarUpaNAmAM ghaNI bhUla che. kAraNa ke vicArAmRta saMgraha graMthamAM zrIkulamaMDanasUrijIe evuM lakhyuM che ke, __ zrIvIranirvANAt varSasahastre pUrvazrutaM vyavacchinnaM // zrIharibhadrasUrayasta nu paMcapaMcAzatA varSeH divaM prAptAM tad graMthakaraNakAlAccAcaraNAyAH pUrvameva saMbhavAt zrutadevatAdikAyotsargaH pUrvadharakAle'pi saMbhavati smeti // bhAvArtha - zrIvara paramAtmAnA nirvANathI hajAra varSa vyatita thata chate pUrvazrutano vyavaccheda thayo. tenI pachI paMcAvana (55) varSa pasAra thata chate zrIharibhadrasUrijI svarge gayA. te zrIharibhadrasUrijInA graMthakaraNakAlathI pahelAM paNa AcaraNA cAlatI hatI. te kAraNathI zrutadevatAdikano kAyotsarga pUrvadharonA kAlamAM paNa saMbhava hato. - have (uparokta pATha joIne) vicAravuM joIe ke pUrvadharo dvArA aMgIkAra karelI AcaraNAno niSedha karavAvALA dIrgha saMsArI sivAya koNa hoI zake ? te ja rIte cothI thAya paNa zrIharibhadrasUrijInA graMthakaraNathI pahelAM paNa pUrvadharonI AcaraNAmAM cAlatI hatI. kAraNa ke zrIharibhadrasUrikRta lalitavistarAmAM cothI thAyano pATha che. te pATha AgaLa lakhAze. tethI arvAcIna kaho, cAhe AcaraNA kaho, cAhe jIta kaho. (te sarve artha eka ja che. tethI paMcAzaka vRttinA arvAcIna zabdano artha AcaraNA ja karavo yogya che.) jo arvAcIna' zabdano artha bIjo karIe to zrIsiddhasenAcAryakRta pravacanasAroddhAranI TIkA sAthe virodha Ave che. kAraNa ke pUrve joyA pramANe) zrIsiddhasenAcArye cothI thAya AcaraNAthI karavAnI kahI che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 caturthastutinirNaya bhAga-1 gAthAkA tAtparya nahI mAluma hotA hai, isa vAste tuM tIna thui tIna thui pukAratA hai ! kyoMke mahAbhASyameM navabhedeM caityavaMdanA kahI hai, tinameM terI tIna thuikI vaMdanAkA baDA bheda hai; (11) tathAca mahAbhASyapAThaH // eganamokkAreNaM, hoi kaNiTThA jahannaA esA // jahasatti namokkArA, jahaniyA bhannai vijeTThA // 154 // sacciya sakkathayaMtA, neyA jeTThA jahaniyA sannA // sacciya iriyAvahiyA, sahiyA sakthaya daMDehiM // 155 // majjimakaNiTTi gesA, majjima majjimau hoi sA ceva // ceiya daMDaya thuie gasaMgayA savva majjimayA // 156 // majjima jaTThA sacciya, tinni thuI u siloyatiyajuttA // ukkosa kaNiTThA puNa, sacciya sakkatthAi juyA // 157 // thui juyala juyala eNaM, duguNiya ceiya thayAi daMDA jA // sA ukkosa vijeTThA, niddiThA puvvasUrIhiM // 158 // thotta paNivAya daMDaga, paNihANa tigeNa saMjuAesA // saMpunnA vineyA, jeTThA ukkosiA nAma // 159 // inakI bhASA // eka namaskAra karaneseM jaghanyajaghanya prathama bheda // 1 // yathAzakti bahuta namaskAra karaneseM jaghanyamadhyama dUsarA bheda // 2 // namaskAra pIche zakrastava kahanA, yaha jaghanyotkRSTa tIsarA bheda // 3 // iriyAvahI, namaskAra, zakrastava, caityadaMDaka eka, eka stuti yaha kahaneseM madhyamajaghanya cothA bheda // 4 // iriyAvahI, namaskAra, zakrastava, caityadaMDaka, eka thuI, logassa, kahaneseM madhyamamadhyama pAMcamA bheda ||5|iriyaavhii, namaskAra, zakrastava, arihaMta ceiyANaM thuI, logassa savvaloe thuI, pukkharavara, suyassa thuI, siddhANaMbuddhANaM gAthA tIna itanA kahaneseM madhyamotkRSTa chaTThA bheda // 6 // iriyAvahI, namaskAra, zakrastavAdidaMDaka pAMca, stuti cAra, namotthuNaM, jAvaMti eka, jAvaMta eka, stavana eka, jayavIyarAya, Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 49 (9) koI ema kahe che ke "lalitavistarA graMthanI racanA 1444 graMthanA racayitA zrIharibhadrasUrijInI nathI. paraMtu koi navIna zrIharibhadrasUrijInI racanA che." AvuM kahevuM te paNa mahAmithyA che. kAraNa ke paMcAzakanI TIkAmAM zrI abhayadevasUrijI lakhe che ke - "je graMtha zrIharibhadrasUrijIe racyo che, tenA aMtamAM prAyaH viraha zabda che.' __paMcAzaka pAThaH / iha ca viraha iti / sitAMbara zrIharibhadrAcAryasya kRteraMka iti| A viraha aMka lalitavistarAnA aMtamAM che. ane yAkinI mahattarAnA putra (dharmaputra) zrIharibhadrasUrie A lalitavistarA vRtti racI che. evo paNa pATha che. to pachI lalitavistarA graMtha prAcIna haribhadrasUrikRta nathI, evuM vacana unmata sivAya anya koI kahI zakatuM nathI. - tathA zrIupadezapadanI TIkAmAM zrImunicaMdrasUrijI A pramANe che ke.. tatra mArgo lalitavistarAyAmanenaiva zAstrakRtetthaM lakSaNo nyarupi mggdyaannmityaadi| bhAvArtha - tyAM je mArga che te lalitavistarAmAM A ja upadezapada zAstranA kartA zrIharibhadrasUrijIe A prakAranA lakSaNavALo kahyo che. A kathanathI je zrIharibhadrasUrijIe upadezapada graMtha racyo che te ja zrIharibhadrasUrijIe lalitavistarAvRtti racI che, A siddha thAya che. (10) prazna - upamitibhavaprapaMca graMthanI AdimAM zrIsiddharSijIe lakhyuM che ke A lalitavistarAvRtti mArA zrIguru haribhadrasUrijIe mane pratibiodha karavA mATe racI che.- A lekhathI to lalitavistarAvRttinA kartA prAcIna zrIharibhadrasUrijI siddha thatA nathI. uttara :- he bhavya ! upamitibhava prapaMca graMthanI AdimAM zrIsiddhaSijIe manA tiM va pariNIya' ityAdi zlokamAM evuM lakhyuM che ke zrIharibhadrasUrijIe mane anAgata kALamAM thavAvALo jANIne mane ja pratibodha karavA mATe A lalitavistarAvRtti racI che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 yaha kahaneseM utkRSTa jaghanya sAtamA bheda // 7 // ATha thuI, do vAra, caityastavAdi daMDaka, yaha kahaneseM utkRSTa madhyama AThamA bheda // 8 // stotra, praNipAta daMDaka, praNidhAna tIna, ino karake sahita ATha thuI, do vAra caityastavAdi daMDaka, yaha kahaneseM utkRSTotkRSTa navamA bheda // 9 // (12) bhASyaM ||esaa navappayArA, AinnA vaMdaNA jiNamayaMmi // kAlociyakArINaM, aNaggahANaM suhA savvA // 160 // asyArtha :- yaha pUrvokta nava prakAreM, navabhedeM, caityavaMdanA zrIjinamatameM AcIrNa hai / Agraharahita puruSa ucita kAlameM jisakAlameM jaisI caityavaMdanA kare, to sarva navabheda zubha hai, mokSaphalake dAtA hai // 60 // bhASyaM ||ukkosaa tivihAvihu, kAyavvA sattiu ubhaya kAlaM // saDDehiu savisesaM, jamhA tersi imaM suttaM // 161 // artha :- utkRSTa tIna bhedakI caityavaMdanA, zaktike hUe abhaya kAlameM karanI yogya hai / punaH zrAvakoMneM to savisesa arthAt, vizeSa sahita karanI cAhiyeM, kyoMke ? zrAvakoMke vAste jaisA sUtra kahA hai // 61 // bhASyaM ||vNdi ubhayau kAlaM, pi ceiyAiM thayathuI prmo|| jiNa vara paDimAgaradhU, va pupphagaMdhaccaNujjuto // 162 // artha :- zrAvakajana ubhayakAlameM stotra stuti karake utkRSTa caityavaMdanA kare, kaisA zrAvaka jinapratimAkI agara, dhUpa, puSpa, gaMdha karake pUjA karanemeM ati udyama saMyukta hove // 62 // bhASyaM ||sesaa puNachabbheyA kAyavvA desa kAla mAsajja // samaNehiM sAvaehi, ceiya parivADi mAIsu // 163 // artha :- zeSa jaghanyake tIna aru madhyamake tIna milake cha bheda caityavaMdanAke jo rahe hai, so deza kAla dekhake sAdhu zrAvakaneM caitya parivADI AdimeM karaNe Adi zabdaseM mRtaka sAdhuke paraThavyA pIche jo caityavaMdanA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 zracaturthastutinirNaya bhAga-1 ane zrIsiddhaSijIe je zrIharibhadrasUrijIne guru mAnyA che, te Aropa karIne mAnyA che. evuM kathana lalitavistarAvRttinI paMjikAmAM karyuM che. AthI lalitavistaravRttinA racayitA 1444 graMthakartA zrIharibhadrasUrijI thayA che. A rIte AcaraNAnuM svarUpa pUrNa thAya che. pUrvapakSa :- zrI bRhatkalpa bhASyanI gAthAmAM traNa thAyanI caityavaMdanA karavAnI kahI che. e ja rIte paMcAzakavRtti, zrAddhavidhi, pratimAzataka, saMghAcAravRtti, dharmasaMgraha ane tamArA dvArA viracita jainatajvAdazadi aneka graMthomAM te ja kalpabhASyanI gAthA lakhIne traNa thoyanuM caityavaMdana kahyuM che. to tame kema mAnatA nathI? uttarapakSa :- he saumya ! ame to zAstromAM lakhyuM hoya ane pUrvAcAryonI je AcaraNA hoya, te baMnene mAnIe chIe. paraMtu tamane bRhatkalpa bhASyanI gAthAnuM tAtparya samajAyuM nathI. tethI ja tame traNa thoya, traNa thoyano pokAra karo cho. kAraNa ke mahAbhASyamAM navabhede caityavaMdanA kahI che. temAMthI tamArI mAnyatAvALI traNa thoyanI caityavaMdanAno chaThTho bheda che. (11) tathA maNamASyapAtra: | eganamokkAreNaM, hoi kaNiTThA jahaniA esA / jahasatti namokkArA, jahaniyA bhannai vijeTThA // 154 // sa cciya sakkathayaMtA, neyA jeTThA jahaniA sannA / sa cciya iriAvahiyA sahiyA sakkathayadaMDehiM // 155 // majjhimakaNiDhigesA majjhimamajjhimau hoi sA ceva / ceiya daMDaya thuiegasaMgayA savvamajjhimayA // 156 // majjhimajeTTA sacciya, tinni thuIo siloyatiyajutA / usakaNiThThA puNa, sacciya sakthayAjuyA // 157 // thui juyala juyala eNaM, duguNiya ceiya thayAi daMga jA / sA ukkosa vijeTThA, niddiTTA puvvasUrIhiM // 158 // thotta paNivAyadaMDaga, paNihANa tigeNa saMjuA esA / saMpunnA vineyA, jeTThA ukkosiyA nAma // 159 // vyAkhyA:- eka namaskAra karavAthI jaghanya jaghanya prathama bheda 1 yathAzakti Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 karIyeM hai tisameM karaNe // 63 / / isa vAste hai saumya chaTThA bheda tIna thuiseM jo caityavaMdanA karanekA hai, so caityaparivADimeM karaNekA hai, e paramArtha hai, aru tuma jo kalpabhASyakI isa gAthAkU AlaMbana karake cauthI thuikA tathA pratikramaNekI AdyaMta caityavaMdanAkI cothI thuikA niSedha karate ho, so to dahike badale karpAsa bhakSaNa karate ho ! isse yahabhI jAnane meM AtA hai ke jainamatake zAstroMkAbhI tumako yathArtha bodha nahI hai, to phera cauthI thuikA niSedha karanAbhI tumakoM ucita nahI hai| (13) bhaNiyaM ca zrIkalpabhASye gAthA / / nissakaDamanissakaDe, ceie savvahiM thuI tinni // velaM ca ceiyANiya nAo ikkikkiyA vAvi // 1 // vyAkhyA :- eka nizrAkRta usakoM kahate haiM ke jo gacchake pratibaMdhase banA hai, jaisA ke ? yaha hamAre gacchakA maMdira hai, dUsarA anizrAkRta so jisa upara kisI gacchakA pratibaMdha nahIM hai, ina sarva jinamaMdiromeM tIna thui paDhanI jekara sarva maMdiromeM tIna tIna thui paDhatAM bahuta kAla lagatA jAne aru jinamaMdirabhI bahota hove tadA eka eka jinamaMdirameM ekeka thui paDhe, isa mujaba yaha kalpabhASyagAthAmeM niHkevala caityaparipATImeM tIna thuikI caityavaMdanA pUrvokta nava bhedomeMseM chaThe bhedakI karanI kahI hai| paraMtu pratikramaNake AdyaMtakI caityavaMdanA tIna thuikI karanI kisIbhI jainazAstromeM nahI kahI hai| (14) yahI kalpabhASyakI gAthAkA lekha hamAre race hue jainatattvAdarza pustakameM hai, tisa lekhakA yahI upara likhA huA abhiprAya hai, to phera ratnavijayajI aru dhanavijayajI jainazAstrakA aura hamArA abhiprAya jAne vinA lokoMke Age kahate phirate haiM ke, AtmArAmajInebhI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 ghaNA namaskAra karavAthI jaghanya madhyama bIjo bheda rA namaskAranI pAchaLa zakastava kahevo, to jadhanyotkRSTa trIjo bheda. 3 iriyAvahI, namaskAra, zakrastava, caityadaMDaka eka eka stuti A kehavAthI madhyama jaghanya cotho bheda. 4 iriyAvahI, namaskAra, zakrastava, caityadaMDaka eka thoya, logassa kahevAthI madhyama-madhyama pAMcamo bheda. po. iriyAvahI, namaskAra, zastava, arihaMta ceiyANe thoya, logassa savaloe thoya, pukhara varadI suyassa thoya, siddhANaM buddhANaM gAthA traNa, ATaluM kehavAthI madhyamotkRSTa chaThTho bheda. ||6 iriyAvahI, namaskAra, zastavAdi daMDaka pAMca, stuticAra, namutthaNa, jAvaMti eka jAvaMta eka, stavana eka ane jayavIyarAya, A kahevAthI utkRSTa jadhanya sAtamo bheda. //chA ATha thoya, be vAra caityastavAdi daMDaka, A kehavAthI utkRSTa madhyama AThamo bheda. I8mAM - stotra, praNipAta daMDaka, praNidhAna traNa enI sAthe ATha thoya, be vAra caityastAvadi daMDaka A kahevAthI utkRSTotkRSTa navamo bheda thAya che. chellA //pa4-55-56-57-58-59mAM (12) vaLI bhASyamAM AgaLa kahyuM che ke.. esA navappayArA, AinnA vaMdaNA jiNamayaMmi / kAlocipakArINaM, aNaggahANaM suhA savvA // 160 // bhAvArtha :- A pUrve jaNAvelA caityavaMdanAnA nava prakAro zrIjinamatamAM AcArNa che. Agraharahita puruSa ucitakAlamAM je kALamAM je caityavaMdanA karavI ucita jANe te kAlamAM te caityavaMdanA kare, to sarva navabheda zubha che. mokSaphalanA dAtA che. I6nA bhASyaM // ukkosA tivihAviha kAyavyA sattiu ubhayakAlaM ! / saTehiM u savisasaM, jamhA tesiM imaM suttaM // 161 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 jainatattvAdarzameM tInahI thui kahI hai, jaisA kathana karake bhole lokoMseM pratikramaNake AdyaMtakI caityavaMdanAmeM cothI thui choDAvate phirate hai / to hamArA abhiprAyake jAne vinA hi lokoMke AgeM jUThA hamArA abhiprAya jAhera karanA yaha kAma kyA satpuruSoMko karaNA yogya hai ? jekara Apa donoMko parabhava bigaDanekA bhaya hovegA, taba isa kalpabhASyakI gAthAkoM AlaMbake pratikramaNakI AdyaMta caityavaMdanAmeM cothI thuikA kadApi niSedha na kareMge, anyathA inakI icchA, hamato jaisA zAstromeM likhA hai, taisA pUrvAcAryoMke vacana satyArtha jAnake yathArtha sunA dete hai, jo bhavabhIru hovegA, to avazya mAnya levegA / iti kalpabhASya gAthA nirNayaH // (15) jekara koi kahegeM zrIharibhadrasUrijIne paMcAzakajImeM tInahI prakArakI caityavaMdanA kahI hai, paraMtu navaprakArakI nahI kahI hai, isa vAste hama nava bheda nahI mAneMge / tinakI ajJatA dUra karaNekU kahate hai| bhASyaM // eesiM bheyANaM, uvalakkhaNameva vaniyA tivihA // haribhadyasUriNA vihu, vaMdaNa paMcAsae evaM // 65 // NavakAreNa jahannA, daMDaya thui juala majjimA neyA // saMpunnA ukkosA, vihiNA khalu vaMdaNA tivihA // 66 // NavakAreNa jahannA, jahannayajahanniyA imAkhAya // daMDaya egathuie, vineyA majjhamajjhamiyA // 67 // saMpunnA ukkosA, ukkosukkosiyA imA siTThA // uvalakkhaNaMkhu eyaM, doNha doNha sajAIe // 68 // inakA artha kahate haiN| arthaH- ina pUrvokta nava bhedoMke upalakSaNa rupa tIna bheda caityavaMdanAke, vaMdanA paMcAzakameM zrIharibhadrasUrijIne bhI kathana kare hai // 65 // tisameM ekato namaskAra mAtra karaNe karake jaghanya caityavaMdanA // 1 // dUsarI eka daMDaka aru eka stuti ina donoke yugalaseM madhyama caityavaMdanA jAnanI // 2 / / tIsarI saMpUrNa utkRSTI caityavaMdanA jAnanI // 3|| vidhi karakeM vaMdanA tIna Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 bhAvArtha :- utkRSTa traNa bhedanI caityavaMdanA zakti hote chate ubhayakALamAM karavI yogya che. vaLI zrAvakoe to savizeSa arthAt vizeSa sahita karavI joIe. kAraNa ke zrAvaka mATe AvuM sUtra kahyuM che ke. I161 // bhASyaM // vaMdai ubhao kAlaM, pi ceiyAiM thayarthai paramo // jiNavara paDimAgaradhU vapupphagaMdhaccaNujjhato // 162 // bhAvArtha :- stavana stutimAM tatpara tathA caMdana, dhUpa, puSpa ane sugaMdhI padArthonI jinavaranI pratimAonI pUjA karavAmAM udyamavALo zrAvaka ubhayakALa pratimAone vaMdana kare che / / 162 55 bhASyaM // sesA puNachabUbheyA, kAyavvA desa kAla mAsajjA / samaLemi sAvahiM, ceyarivAhimAnuM 56rUA bhAvArtha :- zeSa jaghanyanA traNa ane madhyamanA traNa bheda maLIne cha bheda caityavaMdanAnA je rahyA che,te deza-kAla dekhIne sAdhu-zrAvake-caityaparipATI AdimAM karavA. Adi zabdathI mRtaka sAdhunA paraThavyA pachI je caityavaMdanA karIe, temAM karavA / / 16 / AthI he saumya ! traNa thoyathI caityavaMdanA karavAno je chaThTho bheda che, te caityaparipATImAM karavAno che, e paramArtha che. ane tame jo kalpabhASyanI te gAthAnuM AlaMbana karIne cothI thoyano tathA pratikramaNanI AghataM caityavaMdanAnI cothI thoyano niSedha karo cho, te to dahIMnA badale karyAsa bhakSaNa karo cho. enAthI e paNa jANavAmAM Ave che ke tamane jainazAstrono yathArtha bodha paNa nathI. to pachI cothI thoyano niSedha karavo. paNa tamArA mATe ucita nathI. (13) maLiyuM 7 zrItvamAvyuM thA / nissakaDamanissakaDe ceie savvahiM thuI tinni / velaM ca ceiyAI nAuM ekvikkiA vAvi // 1 // bhAvArtha :- koI gacchanA pratibaMdha sahitanA jinamaMdirane nizrAkRta kahevAya che. ane tevA prakAranA koI gacchanA pratibaMdha vinAnA jinamaMdirane Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 caturthastutinirNaya bhAga-1 prakAre hai // 66 // namaskAra mAtra karake jo jaghanya vaMdanA kahI hai / so jaghanyavaMdanAkA prathama jaghanya jaghanya bheda kahA hai // 1 / / aura dUsarI jo eka daMDaka aru eka stutiseM madhyama caityavaMdanA kahI hai so madhyama madhyama nAmA madhyama caityavaMdanAkA dUsarA bheda kahA hai // 2 // 67 // saMpunnA ukkosA yaha pAThaseM saMpUrNa utkRSTa utkRSTa vaMdanAkA tIsarA utkRSTotkRSTa bheda kahA hai / / ina tIno upalakSaNa rupa bheda kahaneseM zeSa ekeka vaMdanAke svajAtIya do do bhedabhI grahaNa karanA / evaM sarva nava bheda caityavaMdanAke paMcAzakajIkI gAthAyoseM siddha hue haiM / / 68 // yaha zrIharibhadrasUrijI jainamatameM sUryasamAna the aura uttarAdhyayanajIkI bRhadvRttikA kartA zrIzAMtisUrijI mahAprabhAvaka, inake race prakaraNa aura bhASyakoM jo koi jainamatinAma dharA ke prAmANika na mAne tisake mithyAddaSTi honemeM jainamati koi bhavya zaMkA nahI kara saktA hai, ina donoM AcAryoMne cothI thui pramANika mAnI hai, so Age likheMge / iti navabhedaseM caityavaMdanAkA svarupa // (16) prazna:- zrIvyavahArasUtrakI bhASyameM tIna thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai. so gAthA yaha hai // tinnivA kaTTaI jAva, thuiDa tisiloiyA // tAva taccha aNunnAyaM, kAraNeNa pareNavi // 1 // asyArthaH // zrutastavAnaMtaraM tistraH stutIstrizlokikAH zlokatrayapramANA yAvat kurvate tAvattatra caityAyatane sthAnamanujJAtaM kAraNavazAt pareNApyupasthAnamanujJAtamiti vRttiH // asya bhASA // zrutastavAnaMtara tIna thui tIna zloka pramANa jahAMtaka kahiyeM tahAMtaka deharemeM rahanekI AjJA hai, kAraNa hoveto uparAMtabhI rahe / ausA pATha zAstrameM hai to phera Apa tInathuikI caityavaMdanA kyoM nahI mAnate ho? // uttaraH- he saumya terekoM isa gAthAkA yathArtha tAtparya mAluma nahI hai / isa vAste tuM totekI tareM tIna thui tIna thui kahatA hai. isa gAthA kA yaha tAtparya Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 pa7 anizrAkRta kahevAya che. (eka sthaLe pUrNa caityavaMdana karI lIdhA bAda) A sarve (nizrAkRta - anizrAkRta sarve) maMdiromAM traNa-traNa thAya kahevI. traNa thAya kahetAM ghaNo samaya lAge tema hoya ane jinamaMdira ghaNAM hoya tyAre eka eka jinamaMdiramAM eka eka thoya kahevI. paraMtu dareka jinamaMdiramAM avazya javuM.) uparokta kalpabhASyanI gAthAmAM mAtra caityaparipATImAM traNa thoyanI caityavaMdanA arthAt pUrvokta navabhedomAMthI chaThThA bhedavALI caityavaMdanA karavAnI kahI che. paraMtu pratikramaNanI AdyatanI caityavaMdanA traNa thoyanI karavAnI koIpaNa jainazAstromAM kahI nathI. (14) vaLI kalpabhASyanI A gAthAno lekha mArA dvArA viracita jainatajvAdarza pustakamAM che. te lekhano abhiprAya paNa upara lakhyA pramANe jANavo. vastu sthiti A pramANe hovA chatAM zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajI jainazAstranA ane amArA abhiprAyane jANyA vinA lokonI AgaLa kahetA phare che ke zrI AtmArAmajI e paNa jainatattvadarzamAM traNa ja thoya kahI che. AvuM kathana karIne bhoLA loko pAse pratikramaNanI AdaMtanI caityavaMdanAmAM cothI thAya choDAvatA phare che. to amArA abhiprAyane jANyA vinA ja lokonI AgaLa juTho amAro abhiprAya jAhera karavo, te kAma zuM sapuruSone karavA mATe yogya che? jo tamane baMnene parabhava bagaDavAno bhaya hoya,to A kalpabhASyanI gAthAnuM AlaMbana laIne pratikramaNanI AdaMta caityavaMdanAmAM cothI thAyano kyAre paNa niSedha na kare, anyathA emanI jevI IcchA. huM to evuM zAstromAM lakhyuM che, tevA pUrvAcAryonA vacanane satyArtha jANIne yathArtha saMbhaLAvuM chuM. je bhayabhIru haze te avazya mAnI leze. ti RtvamAga thA nirNaya. A rIte kalpabhASyanI gAthAno nirNaya che | (15) jo koI kahe che ke "zrIharibhadrasUrijIe paMcAlakajImAM traNa ja prakAranI caityavaMdanA kahI che. paraMtu nava prakAranI kahI nathI. tethI ame nava Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 caturthastutinirNaya bhAga-1 hai, so tuM suNake vicAra // bhASyaM // sutte ega vihacciya, bhaNiyAto bheya sAhaNa majjuttaM // iyathUlamaIkoI, jaM pai suttaM imaM sariu // 22 // tinnivA kaTTaI jAva, thuiu tisi loiyA / tAva tattha aNunnAyaM kAraNeNa pareNavi // 23 // bhaNai gurutaM suttaM, ciyai vaMdaNavihi paruvagaM na bhave // nikAraNajiNa maMdira, paribhoga nivAragatteNa // 24 // jaM vA saddo payaDo, parakaMtara sUyago tarhi acchi // saMpunaM vA vaMdai, kaTThai vA tinniuthuI // 25 // esovi hu bhAvaccho, saMbhavadyai imassa suttassa // tA anacchaM suttaM, annacchana joiuM juttaM // 26 // jai ettimettaMviya, jiNavaMdaNa maNumayaM sueiMtaM // thuithottAi pavittI, niracchiyA hodya savvAvi // 27 // saMviggA vihi rasiyA, gIyaccha tamAya sUriNo purisA // kahate sutta viruddhaM samAyArI paruveMti // 28 // inakA artha kahate hai, sUtrameM eka prakArehI caityavaMdanA kahI hai, isa vAste nava bheda kahane ayukta hai. ausA artha koi sthUlabuddhi vAlA isa sUtrakA smaraNa karake kahatA hai // 22 // tIna thui tIna zloka parimANa jahAMtaka kahiyeM tahAMtaka jina caityameM sAdhukoM rahanekI AjJA hai, kAraNa hove to uparAMtabhI rahe // 23 // ___ aba guru uttara dete haiM | tinnivA ityAdi jo sUtra hai so caityavaMdanAke vidhikA prarupaka nahI hai, kiMtu vinA kAraNa jinamaMdirake paribhoga karanekA niSedha karanevAlA hai isa hetu karake caityavaMdanAke vidhikA prarupaka nahI hai // 24 // tathA jo isa gAthAmeM vA zabda hai so pragaTa pakSAMtarakA sUcaka tihAM hai, isa vAste saMpUrNa caityavaMdanA kare, athavA tIna thui kahe / / 25 / / yahabhI bhAvArtha isa sUtrakA saMbhave hai, tisa vAste anyArthakA prarupaka sUtra anyatrArthame joDanA yukta nahI hai // 26 // jekara tIna thui mAtrahI caityavaMdanA karanekI sUtrameM AjJA hove, taba to thui stotrAdikakI pravRtti sarva Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 59 bheda mAnIzuM nahIM." temanI A ajJatA dUra karavA mATe have kahe che bhASyaM // eesiM bhayANaM, uvala kakhaNameva vaniyA tivihA / haribhadrasUriNA vihu, vaMdaNa paMcAsae evaM // 165 // NavakAreNa jahannA, daMDaya thui juala majjhimA neyA / saMpunnA ukkosA, vihiNA, khalu vaMdaNA tivihA ||166||nnvkaarenn jahannA jahannayajahanniyA imAkakhAyo / daMDayaegathuIe, vineyA majjhamajjhamiyA // 167 // saMpunnA ukkosA ukkosukkosiyA imA siTThA / uvalakkhaNaM khu eyaM, doNhaM doNhaM sajAIe // 168 // bhAvArtha:- te pUrvokta navabhedonA upalakSaNarUpa traNabheda caityavaMdanAnA vaMdanA paMcAzakamAM zrIharibhadrasUrijIe paNa kathana karyA che dipA temAM eka to namaskAra mAtra karavAthI jadhanya caityavaMdanA 15, bIjI eka daMDaka ane eka stuti e baMnenA yugalathI madhyama caityavaMdanA jANavI. |rA trIjI saMpUrNa utkRSTa caityavaMdanA jANavI. (3) vidhi dvArA vaMdanA traNa prakAranI che. 66 namaskAra mAtra karIne je jadhanya vaMdana (upara) kahI che, te jadhanya vaMdanAno prathama jaghanyajaghanya bheda kahyo che. bIjI je eka daMDaka ane eka stutithI madhyama caityavaMdanA kahI che, te madhyama caityavaMdanAno bIjo madhyama madhyama bheda kahyo che.rA "saMpUrNa utkRSTa' - A pAThathI je utkRSTa kahI che. teno utkRSTotkRSTa trIjo bheda kahyo che. A traNe upalakSaNa rUpa bheda kahevAthI zeSa eka eka vaMdanAnA svajAtIya be be bheda paNa grahaNa karavA A pramANe caityavaMdanAnA sarve navabheda paMcAzakajInI gAthAothI siddha thAya che. 67-68mA A zrIharibhadrasUrijI jainamatamAM sUryasamAna hatA ane uttarAdhyayajInI brahavRttinA kartA zrI zAMtisUrijI mahAprabhAvaka hatA. te baMne pUjyonA racelA prakaraNa ane bhASyone je koi jaina nAma dharAvIne pramANita na mAne, tene mithyAdaSTi mAnavAmAM koipaNa jaina nAma dharAvatA bhavyone zaMkA hoi zake nahi. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 caturthastutinirNaya bhAga-1 nirarthaka hovegI // 27 // saMvigna gItArtha vidhike rasiye atizaya karake gItArthasUri puruSa je pUrve hogae hai, te sUtra viruddha navabheda caityavaMdanAkI samAcArI kaise prarupaNA karate // 28|| isa vAste he saumya isa terI kahI gAthAseM cauthI thuikA niSedha aura tIna thuikI caityavaMdanA siddha nahI hotI hai. to phera tuM kyuM haTha rupIye jAlameM phasatA hai| (18) tathA pakSAMtareM isa tinnivA ityAdi gAthAkA artha zrIsaMghAcAra bhASyavRttimeM zrIdharmaghoSAcArya jaisA karA hai / tathA ca saMghAcAra vRttiH // dubbhigaMdhamalassAvi, taNu rappe saehANiyA // ubhauvA uvahoceva, teNa chaMtinaceie // 1 // tinnivA kaTTaI jAva, thuiu tisi loiA // tAva tattha aNunnAyaM, kAraNeNa pareNavi // 2 // etayorbhAvArthaH sAdhavazcaityagRhe na tiSThati athavA caityavaMdanAMte zakrastavAdyanaMtaraM tistraH stutIH zlokatrayapramANAH praNidhAnArthaM yAvatkurvate. prati kramaNAnaMtaraM maMgalArthaM stutitrayapAThavat tAvaccaityagRhe sAdhUnAmanujJAtaM niSkAraNaM na parataH // bhASA :- ina dono gAthAMkA bhAvArtha yaha hai // sAdhukA zarIra durgaMdharupa durgaMdhavAlA honeseM caityagRhameM maryAdA uparAMta na rahe / so maryAdA yaha hai ke, caityavaMdanAke aMtameM zakrastavAdike anaMtara jo tIna thuI tIna zloka parimANa praNidhAnake vAste pratikramaNAke anaMtara maMgalArtha stuti tInake pAThavat kahI hai, tahAM tAI caityajinamaMdirame rahanekI AjJA hai kAraNavinA uparAMta na rahe / tAtparya yaha hai ke, saMpUrNa caityavaMdanAke kareM pIche vinA kAraNa sAdhu jinamaMdirameM na rahai isa vyAkhyAna rupa vanhine he saumya tere cothI thuIke niSedha karaNe rupa iMdhanakoM bhasmasAt karamAlA hai, isa vAste terA tIna thuIkA mata pUrvAcAryoMke mataseM viruddha hai, to aba tuMbhI isamatakoM jalAMjalI de| iti vyavahAra bhASya gAthA nirNayaH // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 te baMnne pU.AcArya bhagavaMtoe cothI thoya pramANita mAnI che, te AgaLa lakhIzuM. A pramANe navabhedathI caityavaMdanAnuM svarUpa che. (16) prazna :- zrI vyavahArasUtranA bhASyamAM traNa thoyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che te gAthA A pramANe che tinni vA kaTTaI jAva, thuiu tisiloiyA / tAva tattha aNunnAyaM, kAraNeNa pareNavi // 1 // asyArtha :zrutastavAnaMtaraM tisraH stutIstrizlokikAH zlokatrayapramANA yAvat kurvate tAvattatra caityAyatane sthAnamanujJAtaM kAraNavazAt pareNApyupasthAnamanujJAtamiti vRttiH // 61 bhAvArtha :- zrutastavAnaMtara traNa thoya - traNa zloka pramANa jayAM sudhI kahIe tyAM sudhI daherAsaramAM rahevAnI AjJA che. kAraNavaza te uparAMta paNa rahevAnI AjJA che. A pATha zAstramAM che to pachI tame traNa thoyanI caityavaMdanA zAmATe bhAnatA nathI ? uttara :- he saumya ! tamane A gAthAno yathArtha tAtparya khabara nathI. tethI ja tame popaTanI jema traNa thoya traNa thoya kaho cho. te gAthAnuM tAtparya nIce pramANe che, te tame sAMbhaLIne vicArajo. (17) bhASyaM // sutte egavihacciya bhaNiyAto bheyasAhaNamajjuttaM / ithUlamaIkoI, jaMpai suttaM imaM sariDaM // 822 // tinnivA kaTTaI jAva, thuIo tisiloiyA / tAva tattha aNunnAyaM kAraNeNa pareNavi // 823 // bhaNai gurutaM suttaM, ciivaMdaNAvihi paruvagaM nabhave / nikkAraNajiNamaMdira, paribhoga nivAragatteNa // 824 // jaM vA saTTo payaDo, pakkhaMtarasUyago tarhi asthi / saMpunnaM vA vaMdai, vA tinniuthaIo // 825 // eso vi huM bhAvattho, saMbhAvijjai imassa suttassa / tA annatthaM suttaM, annattha na joiuM juttaM // 826 // jai ettiyamettaMciya, jiNavaMdaNa majumayaM suhuttaM / thuithottAi Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 caturthastutinirNaya bhAga-1 (19) pUrvapakSa :- AvazyakAdi zAstroMmeM mRtaka sAdhuke paraThayA pIche tInathuIkI caityavaMdanA kahI hai tina zAstroMkA pATha yaha hai / cei gharu uvassae, vAhAI tItau thuI tinni / sAravaNa va sahIe, karee savvaM vasahi pAlo // 1 // avihi pariThavaNA e, kAussagou guru samIvaMmi / / maMgala saMti nimittaM, thau ttau ajiya saMtINaM // 2 // te sAhuNo ceiya ghare tA parihAyaM tIhiM thuIhiM ceiyANi vaMdiu Ayariya sagAse iriyAvahiu~ paDikkamiuM avihi pariThAvaNiyA e kAussaggo kIraitA he maMgala pacchaddhaM tau anne vidova e hAyaMte kaTRti uvassae vi evaM ceiya vaMdaNa vajjai tti / kalpacaturthoddezakasAmAnyacUrNI // kalpa vizeSa cUrNi kalpabRhadbhASyAvazyakavRttikRdbhiranyathA vyAkhyAtaM / yaduta caityavaMdanAnaMtaramajitazAMtistavo bhaNanIyo no cettadA tasya sthAne'nyadapi hIyamAnaM stutitrayaM bhaNanIyamiti / tathAhi ceiya ghara gAhA / ceiya ghara gacchaMti ceiyAI vaMdittA saMti // nimittaM ajiyasaMtitthau pariyaTTijjai tinni vAthutI u parihAyaMtI u kaTTiyaMti tau AgaMtu Ayariya sagAse avihi pAriThAvaNIyAe kAussaggo kIrai / kalpavizeSa cU0 u04 tathA ceiya gharuvassa evA, Agammussagga gurusamIvaMmi // avihi vigiMcaNI yAe, saMti nimittaM thato tattha // 1 // parihAyamANiyAu, tinni thuIu havaMti niyameNa // ajiyasaMtitthagamA, iyAukamaso tahiM neu // 2 // kalpabRhadbhASye tathA uThANAI dosAu, havaMti tattheva kAusaggaMmi AgammuvassayaM guru sagAse avihi e ussaggo koi bhaNejjA tattheva kimiti kAusaggo na kIrai bhannai uThANAI dosA havaMti tau Agamma ceiya gharaM gacchaMti ceiyANi vaMdittA saMtinimittaM ajiya saMtitthayaM paDhaMti tinnivA thutIu parihAyamANIu kaTTijati tao AgaMtu AyariyasagAse avihi vigiMcaNiyAe kAussaggo kIrai / ityAvazyakavRttau // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 pavittI, niratthiyA hoi savvAvi // 827 // saMviggA vihirasiyA, gIyatthatamA ya sUriNo purisA / kaha te suttaviruddhaM, sAmAcArI parurveti ? // 828 // bhAvArtha:- sUtramAM eka prakAranI ja caityavaMdanA kahI che. tethI navabheda kahevA ayukta che. Avo artha koI skUlabuddhivALo A sUtranuM smaraNa karIne kahe che. //82 rA. traNa thAya traNa zloka parimANa, jyAM sudhI kahevAya tyAM sudhI jinamaMdiramAM sAdhune rahevAnI AjJA che. kAraNavaza uparAMta paNa rahe. 823 have guru uttara Ape che ke... "tinnivA" ityAdi je sUtra che, te caityavaMdananI vidhinuM prarUpaka nathI. paraMtu kAraNa vinA jinamaMdirano paribhoga karavAno niSedha karanAruM chuM. te kAraNathI te sUtra caityavaMdanAnI vidhinuM prarUpaka nathI. I824o. tathA je A gAthAmAM "vA' zabda che te pakSAMtaranuM pragaTa sUcaka che. tethI saMpUrNa caityavaMdanA karavI athavA traNa thoya kahevI. I82pa A paNa bhAvArtha A sUtrano saMbhave che. tethI anyArthanuM prarUpaka sUtra anyatrArthamAM joDavuM, te yukta nathI. 826ll jo traNa thoya mAtranI ja caityavaMdanA karavAnI sUtramAM AjJA hoya, to pachI thoya- stotrAdikanI pravRtti sarva nirarthaka thaze. 82aa saMvigna gItArtha vidhinA rasika gItArthasUri puruSa je pUrve thaI gayA che, te sUtra viruddha (navabhede caityavaMdanAnI) samAcArI kevI rIte prarUpaNA kare ? NI828. tethI te saumya ! A tamArI kahelI gAthAthI cothI thAyano niSedha ane traNa thoyanI caityavaMdanAnI siddhi thatI nathI. to pachI kadAgraha zA mATe rAkhe che! (18) vaLI bIjA pakSarUpe A "tinivA" ityAdi gAthAno artha zrIsaMghAcAra bhASyavRttimAM zrIdharmaghoSasUrijIe A pramANe karyo che tathA ca sNghaacaarvRttiH|| Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 caturthastutinirNaya bhAga-1 (20) asya bhASA // te mRtaka sAdhuke pariThavanevAle sAdhu caityagharame prathama parihAyamAna tIna thuiseM caityavaMdanA karake AcAryake samIpeM "iriyAvahiyeM" paDikkamike avidhi pAriThAvaNIyAMkA kAyotsarga kare / maMgalapacchaddhaM0 // tada pIche anyat api do hAya mAna kahe, upAzrayameM bhI jaisehI karanA paraM caityavaMdanA na karaNI yaha kathana bRhatkalpake caturtha uddezekI cUrNImeM hai, aura bRhatkalpakI vizeSa cUrNimeM tathA kalpabRhadbhASyameM tathA AvazyakavRttikAreM anyathA vyAkhyAna karA hai, so yaha hai // caityavaMdanAke anaMtara ajitazAMtistavana kahanA jekara ajitazAMtistavana na kahe to tisa ajitazAMtike sthAnameM anyat hAyamAna tIna thui kahanI, soi dikhAte hai, // ceiyagharagAhA // caityagharameM jAve tahAM caityavaMdanA karake zAMtike nimitta ajitazAMtistavana kahanA, athavA tIna thui parihAyamAna kahe tadapIche AcArya samIpeM Akara avidhipariThAvaNiyAkA kAyotsarga karanA, yaha kalpavizeSacUrNike caturtha uddese meM kahA hai| tathA caityaghara vA upAzrayameM Akara ke guru samIpe avidhi pariThAvaNiyAMkA kAyotsarga karanA aura zAMtinimitta stotra kahanA // 1 // parihAyamAna tIna thui niyama karake hotI hai, ajitazAMtistavAdika kramaseM tahAM jAnanA // 2 // yaha kathana kalpabRhat bhASyameM hai / / tathA koi kahe tihAMhI kAyotsarga kyoM nahIM karateM ? guru kahate haiM yahAM utthAnAdi doSa hote hai, tisake lIye tahAMse Akara caityagharameM jAve, tahAM caityavaMdanA karake, zAMtinimitta ajitazAMtistavana paDhe athavA hAyamAna tIna thui kahe, tadapIche Apane sthAna para A karake AcArya samIpe avidhi pariThAvaNiyAMkA kAyotsarga kare jaisA kathana Avazyaka vRttimeM karA hai, ihAM sAmAnya cUrNImeM tIna thuiseM caityavaMdanA mRtakasAdhuke paraThavanevAle sAdhuyoMkoM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 dubibhagaMdhamalassAvi, taNu rappe snnhaanniyaa| duho vAovaho ceva, to ciTuMti na ceiye // 1 // tinni vA kuTTai jAva, thuio tisilogiiyaa| tAva tattha aNunnAyaM, kAraNeNa pareNaMvi // 2 // TIkA :- etayorbhAvArtha : sAdhavazcaityagRhe na tiSThati athavA caityavaMdanAMte zakrastavAdyanaMtaraM tisraH stutiH zlokatrayapramANAH praNidhAnArthaM yAvatkurvate pratikramaNAnaMtaraM maMgalArthastutitrayapAThavat tAvaccaityagRha sAdhUnA-manujJAtaM niSkAraNaM na parataH // bhAvArtha :- A baMne gAthAno bhAvArtha e che ke sAdhunuM zarIra durgadharUpa durgadhavALu hovAthI caityagRhamAM maryAdA uparAMta na rahe. te maryAdA e che ke caityavaMdanAnA aMtamAM zakratavAdinI anaMtara je traNa thAya traNa zloka parimANa praNidhAnanA mATe pratikramaNanI anaMtara maMgala mATe traNa stutinAM pAThanI jema kahI che. teTalo samaya jinamaMdiramAM rahevAnI AjJA che. kAraNa vinA uparAMta tenI pachI) na rahe. (tAtparya e che ke saMpUrNa caityavaMdanA kya pachI kAraNa vinA sAdhu jinamaMdiramAM na rahe.) he saumya ! A vyAkhyAna tamArA cAra thoyanA niSedha karavA rUpa iMdhanane bhasmasAt karanAra che. tethI tamArI traNa thoyano mata pUrvAcAryonA matathI viruddha che. to have tame paNa e matane jalAMjalI ApI do! A rIte vyavahAra bhASyanI gAthAno nirNaya che ! (19) pUrvapakSa :- AvazyakAdi zAstromAM sAdhunA mRtakane paraThavyA pachI traNa thoyanI caityavaMdanA kahI che. te zAstronA pATho A pramANe che. cei dharu uvassae vAhAI tItau thuI tinni / sAravaNa va sahIe, karee savvaM vasahipAlo // 1 // avihi pariThavaNA e kAussago u guru samIvaMmi / maMgalaM saMti nimittaM, thauttau ajiya saMtINaM // 2 // te sAhuNo ceiyadhare tA parihAyaM tIhiM thuIhiM ceiyANi vaMdiu Ayariya sagAse Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 caturthastutinirNaya bhAga - 1 karanI kahI hai, so madhyama caityavaMdanAkA madhyamotkRSTa tIsarA bheda hai, aru pUrvokta nava bhedoMmeM yaha chaTThA bheda hai / so to eka AcAryake mateM mRtaka pariThavyAM pIche karanI, hama mAnate hI hai| zeSa lekha kalpavizeSa cUrNi, kalpabRhadbhASya, aru Avazyaka vRttimeM jo hai, tisameM to tIna thuiseM caityavaMdanA karanI kahIhI nahI hai / isa vAste jo koi ina pUrvokta sUtroMkA pATha dikhalAya kara bholeM jIvoMkI pratikramaNake AdyaMtake caityavaMdanAkI cothI thui chuDAve to tisakoM niHsaMdeha utsUtra prarupaka kahanA cAhiyeM; kyoM ke ? jo koi hAthIke dAMta dekhe cAhe tisakoM koi gardabhakA zrRMga dikhAve to kyA vuMha buddhimAna ginA jAtA hai ! iti kalpasAmAnyacUrNi, kalpavizeSacUrNi kalpabRhadbhASya aru AvazyakavRttinirNayaH // (21) pUrvapakSa:- zrIvaMdanApannemeM tIna thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai, so tuma kyoM nahI mAnate ho ? uttara:- he saumya 1 bhAvanagara, 2 ghoghA, 3 jAmanagara 4 nIMbaDI, 5 pATaNa, 6 rAdhanapura, 7 vaDodarA, 8 khaMbhAta, 9 ahamadAvAda, 10 sUrata, 11 vIkAnera ityAdi sthAnomeM hamane anumAnase vIza jJAnabhAMDAroMkA pustaka dekhe, paraMtu vaMdanApannA kisI bhaMDArameM hamakoM dekhanemeM nahI AyA, isse vicAra utpanna huAke ause baDe baDe purAtana bhaMDAroMmeseM koibhI bhaMDArameM yaha pustaka hamAre hastagata na bhayA ? to kyA yaha vaMdanApainnA zrIbhadrabAhu svAmIne racA hai ? kiM vA bhadrabAhu svAmIke nAmaseM kisa tIna thui mAnane vAle matapakSIne raca dIyA hai ? jekara zrIbhadrabAhu svAmIkA racA siddha hove tobhI isa pannemeM cauthI thuikA niSedha nahI hai, aura jo isa painnemeM tIna thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai, so pUrva kahelA nava bhedomeMseM baDA madhyamotkRSTabhedakI tIna thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai, yaha caityavaMdanA zrIjinamaMdirameM karanI kahI hai paraMtu pratikramaNakI AdyaMtameM caityavaMdanA karanI nahI kahI hai| isa vAste Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 iriyAvahiuM paDikkamiuM avihi pariThAvaNiyAe kAussago kIraitA he maMgala pacchaddhaM tara anne vidovae hAyaMte kaTTaMti uvassae vi evaM ceiya vaMdeNa vajjaitti // kalpacaturthI dezaka sAmAnyacUrNau // kalpavizeSe cUrNi kalpabRhadbhASyAvazyakavRttikRdbhiranyathA vyAkhyAtaM / yaduta caityavaMdanAnaMtaramajitazAMtistavo bhaNanIyo no cettadA tasya sthAne'nyadapi hIyamAnaM stutitrayaM bhaNanIyamiti / tathAhi ceiyaghara gAhA / ceiyaghara gacchaMti ceiyAiM vaMditA saMti // nimittaM ajiyasaMtitthau pariyaTTijjai tinni vAthutI u parihAyaMtI u kvaTTijjaMtitau AgaMtu Ayariya sagAse avihi pAriThAvaNIyAe kAussago kIrai kalpavizeSa cU.u. / tathA ceiya dharuvassae vA, Agammussagga gurusamIvaMmi / avihi vigiMcaNIyAe, saMti nimittaM thato tattha // 1 // parihAyamANiyAu, tini thuI havaMti niyameNa / ajiyasaMtitthagamA jhyAukamaso tahiM neu // 2 // kalpabRhadbhASye tathA uTThANAI dosAu, havaMti, tattheva kAusaggaMmi AgammuvassayaM gurusagAse avihi e ussaggo koi bhaNejjA tattheva kimiti kAussago na kIrai bhannai u ThANAI sA havaMti tau Agamma ceiyadharaM gacchaMti ceiyANi vaMdittA saMtinimittaM ajiyasaMtitthayaM paDhaMti tinni vA thuttIu parihAyamANIu kaTTijjaMti tao AgaMtu AyariyasagAse avihi virgicaNiyAe kAussaggo kIrai // ityAvazyakavRttau // 67 (20) bhAvArtha :- sAdhunA mRtakane paraThavavAvALo sAdhu caityagharamAM prathama parihAyamAna traNa thoyathI caityavaMdanA karIne AcAryanI samIpamAM hariyAvahiyaM paribhIne avidhi pArahAvAsIyAno prayotsarga 52 // he maMgala pacchaddhaM // tyArajAha anya pe| je hAyamAna uDe, upaashrymaaNp| te 4 rIte karavuM. paraMtu caityavaMdanA na karavI. -A kathana bRhadkalpanA caturtha uddezAnI sAmAnya cUrNImAM che. ane bRhadkalpanI vizeSa cUrNImAM tathA kalpabRhad bhASyamAM ane AvazyakavRttikAra Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 caturthastutinirNaya bhAga-1 isa painneseM jo tereko bhrAMti hotI hai so choDa de|| iti painnA nirNayaH / / (22) pUrvapakSaH- devasipratikramaNakI AdimeM aura rAipratikramaNake aMtameM caityavaMdanA karanI kisI zAstrameM bhI nahI kahI hai, to phera tuma kyoM karate ho ? // 1 // aura cauthI thui caityavaMdanAmeM karate ho, so kisa kisa zAstrameM hai // 2 // aru zruta devatAkA kAyotsarga kisa kisa zAstrameM karanA kahA hai ? // 3 // uttarapakSaH- hama ina tIno praznokA eka sAthahI uttara dete hai / zrIpravacanasAroddhAre // paDikkamaNe ceihare, bhoyaNa samayaMmi tahaya saMvaraNe // paDikkamaNa suyaNa paDiboha, kAliMya sattahA jaiNo // 12 // paDikkamau gihiNo vihu, sattaviha paMcahAu iyarassa // hoi jhahanneNa puNo, tIsuvi saMjAsu iya tivihaM // 13 // atravRttiH // sAdhUnAM saptavArAn ahorAtramadhye bhavati caityavaMdanaM gRhiNaH zrAvakasya punazcaityavaMdanaM prAkRtatvAlluptaprathamaikavacanAntametat / tisraH paMca saptavArA iti / tatra sAdhUnAmahorAtramadhye kathaM tatsaptavArA bhavaMtItyAha paDikkamaNetyAdi / prAbhAtika pratikramaNaparyaMte tatazcaityagRhe tadanu bhojanasamaye tathAcetisamuccaye bhojanAnaMtaraMca saMvaraNe saMvaraNanimittaM pratyAkhyAnaMhi pUrvameva caityavaMdane kRte vidhIyate tathA saMdhyAyAM pratikramaNa prAraMbhe tathA svApasamaye tathA nidrA mocanarupa pratibodha kAlikaMca saptadhA caityavaMdanaM bhavati yaterjAtinirdezAdekavacanaM yatInAmityarthaH / gRhiNaH kathaM saptapaMcatistro vArAMzcaityavaMdanamityAha paDikkamauityAdi / dvisaMdhyaM pratikAmato gRhasthasyApi yateriva saptavelaM caityavaMdanaM bhavati / yaH punaH pratikramaNaM na vidhate tasya paMcavelaM jaghanyena tisRSvapi saMdhyAsu // asya bhASA // sAdhuyoMkoM eka ahorAtrimeM sAtavAra caityavaMdanA karanI aura zrAvakoMkoM tInavAra, pAMcavAra aru sAtavAra karanI tisameM prathama Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 vaDe anyathA (bIjI rIte) vyAkhyAna karela che. te A pramANe che. -caityavaMdanAnI anaMtara ajitazAMti stavana kahevuM. jo ajitazAMti stavana na kahevuM hoya to ajitazAMtinA sthAnamAM (badalAmAM) anya paNa hIyamAna traNa stuti kahevI. te have batAve che. caityagharamAM jAya tyAM caityavaMdanA karavI, ajitazAMti kahevI athavA traNa thAya parihAyamAna kahe. tyArabAda AcAryanI samIpamAM AvIne avidhi pariThAvaNiyAno kAyotsarga karavo. A kalpavizeSacUrNanA caturtha udezAmAM kahyuM che. tathA caityaghara ke upAzrayamAM AvIne gurunI samIpamAM avidhi pAriThAvaNIyAno kAyotsarga karavo ane zAMti nimitte stotra kahevo. tenA parihAyamAna traNa thoya niyame karIne hoya che. zrI ajitazAMti stavAdika kramathI tyAM jANavuM. /rA. -A kathana kalpabRhat bhASyamAM che. tathA koi kahe ke tyAM paNa kAyotsarga zA mATe nathI karatA? guru kahe che ke tyAM utthAnAdi doSa thAya che. te mATe tyAMthI AvIne caityagharamAM jAya tyAM caityavaMdanA karIne zAMtinimitta ajitazAMti stavana kahe athavA hIyamAna traNa thoya kahe. tyArabAda potAnA sthAna upara AvIne AcAryanI pAse avidhi pAriThAvaNIyAno kAyotsarga kare. -A kathana kalpabRhat bhASyamAM che. tathA koI kahe ke tyAM paNa kAyotsarga zA mATe nathI karatA? guru kahe che ke tyAM utthAnAdi doSa thAya che. te mATe tyAMthI AvIne caityagharamAM jAya tyAM caityavaMdanA karIne zAMtinimitta ajitazAMti stavana kahe athavA hAyamAna traNa thoya kahe. tyArabAda potAnA sthAna upara AvIne AcAryanI pAse avidhi pAriThAvaNIyAno kAyotsarga kare. -A kathana AvazyakavRttimAM che. utarapakSa have javAba Ape che. ahIM (uparokta pAThamAM batAvyA pramANe) sAmAnya cUrNamAM traNa thoyanI caityavaMdanA sAdhunA mRtakane Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 caturthastutinirNaya bhAga-1 sAdhuyoMkoM eka ahorAtrimeM sAtavAra caityavaMdanA kisatareMse hove so kahate hai // paDi0 // eka prabhAtake pratikramaNeke paryatameM, dUsarI tadapIche zrIjinamaMdirameM jAkara karanI, tadapIche tIsarI bhojana samayameM tadapIche cauthI bhojana karake pIche caityavaMdanA karake pratyAkhyAna kare, pAMcamI saMdhyAke pratikramaNekI AdimeM prAraMbhameM, chaTThI rAtrimeM soneke samayameM, sAtamI sUtAM uThayA pIche karanI yaha sAdhuyoMke caityavaMdana karanekA vakhata kahyA / aura zrAvakato jo ubhaya kAlameM pratikramaNA karatA hove so to sAdhukI tareM sAtavAra caityavaMdanA kare, aru jo paDikkamaNA na kare so pAMcavAra caityavaMdanA kare, aura jaghanyaseM jaghanya tInavAra kare / isa pAThameM paDikkamaNekI AdyaMtameM cAra thuikI caityavaMdanA karanI kahI hai // 1 // isI tareM zrIajitadevasUri arthAt vAdIdevasUrijinakA karA caurAsI sahastra (84000) zloka pramANa syAdvAda ratnAkara graMtha hai, tinokI karI yatidinacaryA meM bhI yaha cozaThamI gAthAkA pATha hai / paDikkamaNe ceihare, bhoyaNasamayaMmi tahaya saMvaraNe // paDikkamaNa sUyaNa paDivo ha, kAliyaMsattahA jaiNo // 64 // yaha cauzaThamI gAthAkA artha upara vat jAnanA // 2 // isI tareMkA pATha pratikramaNekI AdimeM cAra thuiseM caityavaMdana karaNekA 3 dharmasaMgraha, 4 vRMdAruvRtti, 5 zrAddhavidhi, 6 artha dIpikA, 7 vidhiprapA, 8 kharatara bRhatsamAcArI, 9 pUrvAcAryakRta samAcArI, 10 tapagacche zrIsomasuMdarasUrikRta samAcArI, 11 tapagacche zrIdevasuMdarasUrikRta samAcArI, tathA aurabhI zrIkAlikAcArya sUri saMtAnIya zrIbhAvadevasUriviracita yatidinacaryAdi aneka zAstroMmeM paDikkamaNekI AdyaMtameM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai / yaha graMthokoM ullaMghana karake ratnavijayajI aru ghanavijayajI jo paDikkamaNekI AdyaMtame cAra thuikI caityavaMdanA niSedha karate hai, aura tIna thuikI caityavaMdanA karanekA upadeza dete hai / yaha inakA mata jainamatake Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 paraThavavAvALA sAdhune karavAnI kahI che. te madhyama caityavaMdanAno madhyamotkRSTa trIjo bheda che ane pUrvokta nava bhedomAM A chaThTho bheda che. ane A caityavaMdanA to eka AcAryanA matamAM mRtaka paraThAvyA pachI karavAnI che, te to ame mAnIe ja chIe. zeSa lekhake kalpavizeSa cUrNi, kalpabRhad bhASya ane Avazyaka vRtti A traNa pATho batAvyA, temAM to traNa thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI paNa nathI. tethI jo koI te pUrvokta sUtronA pATha batAvIne bhoLA jIvone pratikramaNanI AdyatanI caityavaMdanAnI cothI thAya choDave to tene niHsaMdeha utsutra prarUpaka kahevA joIe. kAraNa ke jo koI hAthInA dAMta dekhavA Icche che tene koi gadheDAnA zIgaMDA batAve, to te zuM buddhimAna gaNAya che? A pramANe kalpasAmAnya cUrNi, kalpa vizeSacUrNa, kalpabRhabhASya ane AvazyakavRttinA pAThano nirNaya che. (21) pUrvapakSa - zrInaMdanA painnAmAM traNa thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. to tame kema mAnatA nathI? uttarapakSa :- he saumya ! 1. bhAvanagara, 2. ghoghA, 3. jAmanagara, 4. lIMbaDI, 5. pATaNa, 6. rAghanapura, 7. vaDodarA, 8. khaMbhAta, 9. amadAvAda, 10. surata, 11. bikAnera ityAdi sthAnomAM meM anumAnathI vasa jJAnabhaMDAronA pustako dekhyA paraMtu vaMdanApannA koi bhaMDAramAM amane dekhavA maLI nathI. tethI vicAra utpanna thayo ke AvA moTA moTA purAtana bhaMDAromAMthI koIpaNa bhaMDAramAM A pustaka mArA hAthamAM AvyuM nathI, to zuM A vaMdanA painnA zrIbhadrabAhusvAmIe racI che ? athavA zuM zrIbhadrabAhusvAmIjInA nAmathI traNa thAya mAnanArAoe racI dIdhI che? jo kadAca zrIbhadrabAhusvAmInI racanA siddha thaI jAya, to paNa e pannAmAM cothI thoyano niSedha nathI. ane je traNa thoyanI caityavaMdanA karavAnI kahI che, te pUrve kahelA nava bhedomAMthI chaThThA madhyamotkRSTa bhedanI traNa thAyathI caityavaMdanA karavI kahI che. te caityavaMdanA zrIjinamaMdiramAM karavAnI Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 zAstroMse aura pUrvAcAryokI samAcArIyoMse viruddha hai| isake vAste jainadharmI puruSoMkoM inakI zraddhA na mAnanI cAhiye / kadAcit pUrvakAlameM ajANa paNeseM mAnane meM AI hove to, vo tIna karaNa aru tIna yogaseM vosarA vaNI cAhIyeM, kyoMke ? ekato jainazAstra virodhI, dUsarA pUrvAcAryokI samAcAriyoMkA virodhI, tIsarA caturvidha zrIsaMghakA virodhI yaha virodha karaNevAlA kadApi saMsAra samudraseM na treNgaa| (23) pUrvAcAryoMkA virodhI isI tareM hotA hai, ke eka zrIharibhadrasUri 1444 graMthoke kartA, dUsarA zrInemacaMdrasUri pravacanasAroddhAra graMthakA kartA, tIsarA zrIsiddhasenasUripravacanasAroddhArakI TIkAkA kartA, cauthA zrIbappabhaTTasUri Ama rAjAkoM pratibodha karaNevAlA, tinone cauvIza tIrthaMkaroMkI ekeka thuike sAtha tInatI na thui dUsarI karI hai / tisameM eka sarvajinokI, eka zrutajJAnakI aru eka zAsanadevatAkI isItareM chAnave 96 thui karI hai, jinakA janma vikrama saMvat 802 kI sAlameM huA hai / tathA dUsarA zrIjinezvarasUrikA ziSya aura navAMgI vRttikAra zrIabhayadevasUrikA gurubhAi tisane zobhana stutimeM covIzajinake saMbaMdhaseM cauvIza cokaDe chAnave thui karI hai isse zrIabhayadevasUrijI navAMgI vRttikAraka aura tinake guru zrIjinezvarasUri pramukha guruparaMparAyaseM sarva cAra thui mAnatethe / jekara cauthI thui pUrvokta puruSo nahI mAnatethe jaisA kahege to tinake ziSya aura guru bhAI kisa vAste cauthIthuikI racanA karate ? tathA uttarAdhyayanasUtrakI vRttikAraka zrIzAMtisUrijIne saMghAcAra caityavaMdanamahAbhASyameM cAra thui kahI hai, tathA zrIjagaccaMdrasUri kriyAuddhArakA kartA, tapasvI, mahAprabhAvika, rANAkI sabhAmeM tetIsa 33 kSapaNakAcAryoMkoM vAdameM jItyA, tapAbiruda dhAraka tinakA ziSya paramasaMvegI, jJAnabhAskara, zrIdeveMdrasUrijIneM laghubhASyameM cArathui kahI hai / tathA zrIbRhadgacchaikamaMDana zrImunicaMdrasUrijI aura tinakA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 kahI che. paraMtu pratikramaNanI AdhaMtamAM caityavaMdanA karavAnI kahI nathI. AthI te painnAthI tamane je bhrAMti thAya che, te choDI do. A rIte painnA nirNaya che. (22) pUrvapakSa :- 1. devasi pratikramaNanI AdimAM ane rAi pratikramaNanA aMtamAM caityavaMdanA koi zAstramAM paNa kahI nathI, to pachI tame kema karo cho ? (2.) cothI thoya caityavaMdanAmAM karo cho, te kayA kayA zAstromAM che ? ane (3.) zrutadevatAno kAyotsarga karavAno kayA kayA zAstromAM kahyo che ? uttarapakSa :- ame A traNe praznono eka sAthe ja uttara ApIe chIe. zrIpravacanasAroddhAre // paDikkamaNe cehare, bhoyaNa samayaMmi tahaya saMvaraNe / paDikkamaNa suyaNa pahiboha, kAliyaM sattahA jaiNo // 92 // pakkimau gihiNo vihu, sattaviha paMcahAu iyarassa / I hoi jaNa puNo, tIsuvi saMjAsu iya tivihaM // 93 // atra vRttiH // sAdhUnAM saptavArAn ahorAtramadhye bhavati caityavaMdanaM gRhiNaH zrAvakasya punazcaityavaMdanaM prAkRtatvAlluptaprathamaikavacanAntametat / tisraH paMca saptavArA iti / tatra sAdhUnAmahorAtramadhye kathaM tatsaptavArA bhavaMtItyAha paDikkamaNetyAdi / prAbhAtika pratikramaNaparyaMte tatazcaityagRhe tadanu bhojanasamaye tathAceti samuccaye bhojanAnaMtaraM ca saMvaraNe saMvaraNanimittaM pratyAkhyAnaM hi pUrvameva caityavaMdane kRte vidhIyate tathA saMdhyAyAM pratikramaNa prAraMbha tathA svApasamaye tathA nidrAmocanarupa pratibodhakAlikaM ca saptadhA caityavaMdanaM bhavati / yaH punaH pratikramaNaM na vidhate tasya paMcavelaM jadhanyena tisRSvapi saMdhyAsu // bhAvArtha :- sAdhuoe eka sahorAtrimAM sAtavAra caityavaMdanA karavI ane zrAvakoe traNavAra, pAMcavAra ane sAtavAra karavI. 73 temAM prathama sAdhuone eka sahorAtrimAM sAtavAra caityavaMdanA kevI rIte thAya che, te kahe che eka prabhAtanA pratikramaNanA paryaMtamAM, bIjI tenA pachI zrIjinamaMdiramAM jaIne karavI, tyArabAda trIjI bhojana samayamAM, tyArabAda cothI bhojana karyA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 caturthastutinirNaya bhAga-1 ziSya zrIvAdI devasUrijIne lalitavistarAkI paMjikA aura yatidinacaryA meM cAra thui kathana karI hai, tathA navAMgI vRttikAra zrIabhayadevasUrijI ke ziSya zrIjinavallabhasUrijIne samAcArImeM cAra thui kathana karI hai, tathA kalikAla sarvajJa zrIhemacaMdrasUrijIneM yogazAstrameM cAra thui kathana karI hai, tathA zrIdharmaghoSasUrijIne saMghAcAravRttimeM cAra thui kathana karI hai, tathA zrIkulamaMDanasUrijI tathA zrIsomamasuMdarasUrijI tathA zrIdevasuMdarasUrijI tathA zrInarezvarasUrijI tathA zrIbhAvadevasUrijI tathA zrItilakAcAryajI tathA zrIjinaprabhasUrijI phuroja bAdazAhakA pratibodhanevAlA tathA zrIjayacaMdrasUrijI inone kramaseM vicArAmRtasaMgrahameM apanI apanI racI tIna samAcArIyoMmeM, yatidinacaryA meM, samAcArIsvakIyameM, vidhiprapAmeM, pratikramaNA garbhita hetu graMtha meM, caityavaMdanAmeM cAra cAra thuI kahanI kathana karI hai. tathA zrImAnavijaya upAdhyAyajIne tathA zrImatyazovijaya upAdhyAyajIne tathA zrInami nAmA sAdhune tathA taruNa prabhasUrijIne kramaseM dharmasaMgrahameM, pratikramaNA hetugarbhitameM, SaDAvazyakameM, SaDAvazyaka bAlAvabodhameM, cAra thuI kahanI kahI hai, ityAdi dUsarebhI aneka AcAryone cAra thuI kahanI kahI hai, ina sarva AcAryokI guruparaMparA aura ziSyaparaMparAseM hajAro AcAryoneM cAra thuI kahanI kahI hai, ina sarva AcAryone cAra thuI mAnya karI hai. isa vAste hamakoM baDA zoka utpanna hotA hai ke zrIjinazAstroMke aura hajAro AcAryoke aura zrIsaMghake viruddha paMtha calAnevAle zrIratnavijayajI aura zrIdhanavijayajI inakA kyoMkara kalyANa hovegA ! aura inoMkA kahanA mAnane vAle bhole zrAvakoMkIbhI kyA dazA hovegI? athAgre kitaneka pUrvokta graMthokA pATha likhate hai. jisake vAMcanese bhavyajIvoMkoM mAluma ho jAve ke, zrIratnavijayajI aru zrIdhanavijayajI jo cauthI thuikA niSedha karate hai, so baDA anyAya karate hai ! Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 bAda caityavaMdanA karIne pratyAkhyAna kare, pAMcamI saMdhyAnA pratikramaNanI AdimAM prAraMbhamAM, chaThThI rAtrimAM suvAnA samaye ane sAtamI sUine uThyA pachI karavI. A sAdhuone (sAta) caityavaMdana karavAno samaya kahyo. je zrAvaka ubhayakAlamAM pratikramaNa kare che, tene to sAdhunI jema sAtavAra caityavaMdanA kare ane jo pratikramaNa na kare to pAMcavAra caityavaMdanA kare ane jadhanyathI jadhanya traNavAra kare. . A pAThathI pratikramaNanI AdaMtamAM cAra thoyanI caityavaMdanA karavAnI kahI che. [1] A rIte zrIajitadevasUri arthAt vAdidevasUrijI viracita 84OO0 zloka pramANa syAdvAda ratnAkara graMtha che. teoe ja racelA yatidina caryAmAM paNa cosaThamI (64) gAthAno pATha che. __paDikkamaNe ceidhare, bhoyaNasamayaMmi tahaya saMvaraNe / paDikkamaNa sUyaNa pahiboha, kAliyaM sattahA jaiNo // 64 // A gAthAno artha paNa uparanI jema jANavo. rA A ja rIte pratikramaNanI AdimAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnA pATha... (3) dharmasaMgraha, (4) vaMdAvRtti, (5) zrAddhavidhi, (6) arthadIpikA, (7) vidhiprapa, (8) kharatara bRhatsAmAcArI, (9) pUrvAcAryakRta sAmAcArI, (10) tapagacchanA zrI somasuMdarasUrikRta sAmAcArI, (11) tapagacchanA zrIdevasuMdarasUrikRti sAmAcArI, ane zrIkAlikAcAryasUri saMtAnIya zrIbhAvadevasUri viracita yatidinacaryA Adi aneka zAstromAM maLe che. A badhA zAstromAM pratikramaNanA AghatamAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. A graMthonuM ullaMghana karIne zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajI je pratikramaNanI AdaMtamAM cAra thoyanI caityavaMdanAno niSedha kare che. ane traNa thoyanI caiityavaMdanA karavAno upadeza Ape che, te temano mata jainamatanA zAstrothI ane pUrvAcAryonI sAmAcArIthI viruddha che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 caturthastutinirNaya bhAga-1 ___ (24) prathama lalitavistarA graMthakA pATha likhate hai // veyAvaccagarANaM saMtigarANaM sammaddiTTi samAhigarANaM karemi kAussaggamityAdi yAvadvosirAmi vyAkhyA pUrvavat navaraM vaiyAvRttyakarANAM pravacanArthaM vyASTatabhAvAnAM yakSAmrakUSmAMDAdInAM zAMtikarANAM kSudropadraveSu samyagdRSTInAM sAmAnyenAnyeSAM samAdhikarANAM svapara yosteSAmeva svarupametadevaiSAmiti vRddhasaMpradAyaH / eteSAM saMbaMdhinaM / saptamyarthe SaSThI / etadviSayaM etAnAzritya karomi kAyotsarga / kAyotsarga vistaraH pUrvavat / stutizca navarameSAM vaiyAvRttyakarANAM kathA tadbhAvavRddharityuktaprAyaM tadaparijJAnepyasmAttaczubha- siddhAvidameva vacanaM jJApakaM na cAsiddhametadAmicArukAdau tathekSaNAt sadaucitya pravRttyA sarvatra pravartitavyamityaidaM paryamasya tadetatsakala yogabIjaM vaMdanAdipratyayamityAdi na pavyate apitvanyatrocchavasitenetyAdi teSAmaviratatvAt sAmAnyapravRtteritthamevopakAradarzanAt vacanaprAmANyAditi vyAkhyAtaM siddhebhya ityAdisUtram // asya bhAvArtha :- jinazAsanakI unnati karanemeM vyApAravAle hai, aura kSudropadravameM samyakaddaSTiyoMkoM zAMtike karanevAle aura samAdhike karanevAle ausA jokUSmAMDa, AmrAdi yakSa inakoM Azritya hoke kAyotsarga karatA hUM, kAyotsarga karake tina zAsanake rakSaka devatAyoMkI thuI kahanI. ityAdi kahaneseM zrIharibhadrasUrijIne cauthI thuIkA kahanA AvazyakameM kahA hai. isakA jo niSedha kare so jainazAsanameM nahI hai jaisA jAnanAM // (25) tathA zrIpravacanasAroddhArameM zrInemicaMdrasUrijIne jaisA pATha kahA hai // paDhamaM namotthu 1, jeaIyA siddhA 2, arihaMta ceiyANaM 3, ti logassa 4, savvaloe 5, pukkha ra 6, tamatimira 7, siddhANaM 8 // 48 // jo devANavi 9, ujjita sela 10, cattAriaTThadasadoya 11, veyAvaccagarANaM 12, ahigArulliMgaNa payAiM // 89 // isa pAThake bArameM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 77 tethI jainadharmI puruSoe emanA matanI zraddhA na karavI joIe. kadAcit pUrvakALamAM ajANapaNAthI mAnI hoya to tene trikaraNa yogathI vosarAvI devI joIe. kAraNa ke eka to te mAnyatA jainazAstrathI virodhi bIjuM pUrvAcAryonI sAmAcArIthI virodhi ane trIjuM caturvidha saMghanI virodhI che. ane Avo virodha karavAvALo kayAre paNa saMsArasAgarane tarI na zake. (23) tristutika mata mAnavAthI nIcenA pUrvAcAryono virodha Ave che. (1.) 1444 graMthanA kartA pU.A.bha.zrI haribhadrasUrijI mahArAjA. (2.) zrIpravacanasArodvAra graMthanA kartA pU.A.bha.zrI nemicaMdrasUri mahArAjA. (3.) pravacanasArodvAranI TIkAnA kartta pU. A.bha.zrI siddhasenasUrijI mahArAjA. (4.) Ama rAjAne pratibodha karanArA pU.A.bha.zrI bappabhaTTasUrijI mahArAjAe covIsa tIrthaMkara paramAtmAnI eka thoyanI sAthe traNa traNa thoya racI che. temAM eka sarvajanonI, eka zrutajJAnanI ane eka zAsanadevatAnI e rIte 96 thoya racI che (temano janma vi.saM. 802nI sAlamAM thayo che.) (5.) pU.A.bha.zrI jinendrasUrijI ma.nA ziSya ane navAMgI vRttikAra zrIabhayadevasUrijInA gurubhAIe zobhanastutimAM covIsa jinanA saMbaMdhathI covIsa joDakA 96 thoya racI che. -AnAthI e phalita thAya che ke navAMgIvRttikAraka zrIabhayadevasUrijI ane temanA guru zrIjinendrasUrijI guru pramukha guru paraMparAthI sarve cA2 thoya mAnatA hatA. -jo cothI thoya pUrvokta mahApuruSo mAnatA nahotA, ema koi kahe, to temanA ziSya ane gurubhAIe kayA kAraNathI cothI thoyanI racanA karI haze ? (6.) zrIuttarAdhyayana sUtranA vRttikAraka pU.A.bha.zrI zAMtisUrijIe saMghAcAra caityavaMdana mahAbhASyamAM cAra thoya kahI che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 caturthastutinirNaya bhAga-1 adhikArameM zAsana devatAkA kAyotsarga aura cauthI thuI kahanI kahI hai // 2 / / isakI TIkAmeM siddhasenAcArye cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai. tathA ca tatpAThaH // samayabhASayA stuti catuSTayaM / / tinaseM jo caityavaMdanA so madhyama caityavaMdanA jAnanI // 3 // (26) tathA zrIuttarAdhyayanakI bRhavRttikAra zrIzAMtisUrijIne saMghAcAra caityavaMdanA mahAbhASyameM cothI thuikA pUrvapakSa uttarapakSa karake acchI tareseM sthApana karA hai. so bhASyakA pATha yahAM likhate hai // veyAvaccagarANaM saMtigarANaM sammadiTThi sa0 // annatthau0 // veyAvaccaMjiNagiha, rakkhaNa pariThavaNAi jiNakiccaM // saMtIpar3aNIyakau, uvasaggavinivAraNaM bhavaNe // 76 // sammaddiThi saMgho, tassa samAhamaNo duhAbhAvo // eesikaraNasIlA, suravarasAhammiyA je o // 77 // tesiM samANacchaM, kAussaggaM karemi ettAhe // annatthUsasiyAI, puvvattAgAra karaNeNaM // 78 // etthau bhaNejja koI, aviraigaMdhANatANamussaggo // nahu saMgatthai amhaM, sAvayasamaNehiM kIratto // 79 // guNahiNavaMdaNaM khalu, na hu jjuttaM savvadesavirayANaM // bhaNai guru saccamiNaM, etto ciyaettha nahi bhaNiyaM // 80 // vaMdaNa pUyaNasakkA, raNAi heDaM karemi kAussaggaM // vatthalaM puNajuttaM, jiNamayajutte taNuguNevi // 81 // te hupamattA pAyaM, kAussaggeNa bohiyA dhaNiyaM // paDiujjamaMti phuDapADihera karaNe daDutthAha // 42 // succai sirikatAe, maNoramAe tahA subhaddAe // abhayAiNaM pi kayaM, sannejjaM sAsaNasurehiM // 83 // saMghassagA pAyaM, vaDDai sAmathamiha surANaMpi // jahasImaMdharamUle, gamaNe mAhilavi vAyaMmi // 44 // jarakA evA succai, sImaMdhara sAmipAyamUlaMmi // nayaNaM devI ekayaM, kAussaggeNa sesANaM // 85 // emAhi kAraNehiM, sAhammiya suravarANa vacchalaM // puvvapurisehiM kIrai, na vaMdaNAheumussuggo // 86 // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 (7.) kriyoddhAranA kartA, tapasvI, mahAprabhAvika, rANAnI sabhAmAM 33 kSapaNakAcAryone vAdamAM jItanArA, 'tapA' birUdadhAraka pU.A.bha. zrIjagacaMdrasUrijI mahArAjAnA ziSya pa2masaMvegI, jJAnabhAskara, pU.A.bha.zrI devendrasUrijIe laghubhASyamAM cAra thoya kahI che. (8.) zrIbRhadgaOkamaMDana zrImunicaMdrasUrijI ane temanA ziSya zrIvAdi devasUrijIe lalitavistarAnI paMjikA ane yatidina caryAmAM cAra thoyanuM kathana karyuM che. (9.) navAMgI vRttikAra zrIabhayadevasUrijInA ziSya zrIjinavallabha- sUrijIe sAmAcArImAM cAra thoyanuM kathana karyuM che. (10.) kalikAla sarvajJa zrIhemacaMdrasUrijIe yogazAstramAM cAra thoyanuM kathana karyuM che. (11.) (I) zrIkulamaMDanasUrijIe vicArAnRsaMgraha graMthamAM (II) zrIsomasuMdarasUrijIe svakIya sAmAcArImAM (III) zrIdevasuMdarasUrijIe svakIya sAmAcArImAM (IV) zrInarezvarasUrijIe svakIya sAmAcArImAM (V) zrIbhAvadevasUrijIe yatidina caryAmAM (VI) zrItilakAcAryajIe svakIya sAmAcArImAM (VII) phuroja bAdazAha pratibodhaka zrIjinaprabhasUrijIe vidhiprapAmAM tathA (VIII) zrIjayacaMdrasUrijIe pratikramaNa garbhitahetu graMthamAM caityavaMdanAmAM cAra-cAra thoya kahevAnuM kathana karyuM che. (12.) (I) pU. mahopAdhyAya zrImAnavijayajIe dharmasaMgraha graMthamAM (II) pU. mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjAe pratikraNagarbhita hetumAM (III) zrInami nAmanA sAdhubhagavaMte SaDAvazyakamAM tathA (IV) zrItarUNaprabhasUrijIe SaDAvazyaka bAlAvabodhamAM cAra thoya kahevAnI kahI che. 79 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 puvvapurisANamaggo, vaccaMto neya cukkai sumaggA // pAuNai bhAvasuddhi, succai micchA vigappehi // 87 // (27) inakI bhASA likhate hai // vaiyAvRttya kahiye jinamaMdirakI rakSA karanI, paristhApanAdi jinamatakA kArya karanA, zAMti so jinabhavanameM pratyanIkake kare hUe upasargokA nivAraNa karanA // 76|| samyakaddaSTi zrIsaMgha tisakoM do prakArakI samAdhike karanevAle aisA zIla kahate svabhAva hai jina sAdharmI devatAyoMkA // 77 // tinakU sanmAna deneke vAste annatthausasiyAe Adi AgAra karaneseM abameM kAyotsarga karatA hUM // 78 // ihAM koi kahe ke avirati devatAyoMkA kAyotsarga karanA yaha hama zrAvaka aura sAdhuyoMkoM ThIka saMgata nahI hai // 79 // kyoM ke guNahInakU vaMdanA karanI yaha sarvavirati aru dezaviratikU yukta nahI hai. aba isakA uttara guru kahate hai. he bhavya terA kahanA satya hai isa vAstehI ihAM nahIM kahA // 80 // vaMdaNa pUyaNa sakkAra hetu vAstemeM kAyotsarga karatA hUM, aisA nahI kahA; paraMtu sAdharmI vatsala to jaina matameM alpaguNavAleke sAthabhI karanA isavAste yaha jo zAsana devatAyoMkA kAyotsarga karanA hai so bahumAna deNe rupa sAdharmI vatsala hai // 81 // kyoM ke yaha zAsana devatA prAyeM pramAdI hai, isavAste kAyotsargadvArA jAgrata karehUe zAsanakI unnati karanemeM utsAha dhAraNa karate hai // 82 // zAstromeM sunate hai ke sirikaMtA, manoramA, subhadrA aru abhayakumArAdikoMko zAsanadevatAyoMne sAhya karA // 83 // zrIsaMghake kAyotsarga karaneseM goSThAmAhillake vivAdameM zAsanadevatA sImaMdharasvAmike pAsa gaye, vahAM jAkara satyakA nirNaya karA // 84 // zeSa saMghake kAyotsarga karaneseM yakSA sAdhvIkoM zAsana devI sImaMdharasvAmIke pAsa legai // 85 // ityAdika kAraNo karake caityavaMdanAmeM devatAyoMke sAtha sAdharmI vacchalarupa kAyotsarga pUrvAcAryone karA hai paraMtu devatAyoMkoM vaMdaNA vAste nahI karA hai // 86 / / isavAste pUrvAcAryoMke mArgameM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 ityAdi bIjA paNa AcAryoe cAra thoya karavAnI kahI che. -A sarve AcAryonI guruparaMparA ane ziSya paraMparAmAM hajAro AcAryoe cAra thoya mAnya karI che. tethI amane ghaNo zoka utpanna thAya che ke... zrIjinazAstro ane AcAryo ane zrIsaMghanI viruddhAtha calAvanAra zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajInuM kema karIne kalyANa thaze ! ane temanuM kahevuM mAnavAvALA zrAvakonI paNa zI dazA thaze ! athAgre (have AgaLa) pUrvokta (pUrve sUcanA mAtrathI kahelA) graMthonA pATha lakhIe chIe. jene vAMcavAthI bhavyajIvone khabara paDaze ke zrIratnavijayajI ane dhanavijayajI je cAra thoyano niSedha kare che, te moTo anyAya 42 cha! ....... (24) prathama lalitavistarA graMthano pATha lakhIe chIe. "veyAvaccagarANaM saMtigarANaM sammaddiSThi samAhigarANaM karemi kAussagga mityAdi yAvadvosirAmi vyAkhyA pUrvavat navaraM vaiyAvRtyakaraNAM pravacanArthAM vyApRtabhAvAnAM yakSAmrakaSmAMDAdInAM zAMtikarANAM kSudropadraveSu samyagdRSTInAM sAmAnye nAnyeSAM samAdhikarANAM svaparayosteSAmeva svarupametadevaiSAmiti vRddhasaMpradAyaH / eteSAM saMbaMdhinaM / saptamyarthe SaSThI / etadviSayaM etAnAzritya karomi kAyotsargaM / kAyotsargavistaraH pUrvavat / stutizca navarameSAM vaiyAvRttyakarANAM tathA tadbhAva vRddhirityuktaprAyaM tadaparijJAnepyasmAtta cUbhasiddhAvidameva vacanaM jJApakaM nacAsiddhametadAmiMcArukAdau tathekSaNAt sadaucitya pravRttyA sarvatra pravartitavyamityaudiM paryamasya tadetatsakala yogabIjaM vaMdanAdipratyayamityAdi na pavyate apitvanyatrocchavasitenetyAdi teSAmaviratatvAt sAmAnyapravRtteritthamevopakAradarzanAt vacanaprAmANyAditi vyAkhyAnaM sidhebhya ityAdisUtram // bhAvArtha - jinazAsananI unnati karavAmAM vyApAravALA ane kSadropadravamAM Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 calaneseM bhale mArgaseM kadApi puruSa bhraSTa nahI hotA hai, paraMtu pUrvAcAryoMke calehUe mArgameM calanese aneka mithyA vikalpoMse chUTake puruSa bhAvazuddhikoM prApta hotA hai isa vAste pUrvAcAryokA calAyA zAsanadevatAyoMkA kAyotsarga nitya caityavaMdanAmeM karanA // 87 // pAriya kAussaggo, parameThINaMca kayanamokkAro // veyAvaccagarANaM, dejjathui jarakapamuhANaM // 88|| vyAkhyA :kAyotsarga pArakeM, parameSTIkoM namaskAra karake, vaiyAvRttake karanevAle zAsanadevatAyoMkI thui kahe / / 88 / / jaisA pragaTa bhASyakA pATha dekhake jo koi cothI thuikA niSedha kare tiskoM jainamatakI zraddhA rahitake sivAya anya kaunaseM zabda karake bulAnA ? jaise jaise bar3e bar3e mahAn zAstroMke pragaTa pATha hai tobhI zrIratnavijayajI aru zrIdhanavijayajIkoM dekhanemeM nahI Ate hai so karmakI viSamagatihI hetu hai aba dUsarA kyA kahanAM? // (28) tathA caurAsI hajAra zloka pramANa syAdvAdaratnAkara graMthakA kartA suvihita zrIdevasUrijIkI karI yati dinacaryAkA pATha yahAM likhate haiM // navakAreNa jahannA, daMDagathuijualamajjimA neA // ukkosA vihipuvvagga sakkathaya paMcanimmAyA // 65 // vyAkhyA :namaskAreNAMjalibaMdhena zironamanAdirupapraNAmamAtreNa yadvA namo arihaMtANamityAdinA vA ekena zlokAdirupeNa namaskAreNeti jAtinirdezAdbahubhirapi namaskAraNe praNipAtAparanAmatayA praNipAtadaMDakenaikena madhyA madhyamA daMDakazca arihaMtaceiyANamityAghakastutizcaikA pratItA tadaMte eva yA dIyate te eva yugalaM yasyAH sA daMDakastuti yugalA caityavaMdanA namaskAra kathanAnaMtaraM zakrastavopyAdau bhaNyate vAdaMDayoH zakrastavacaityastavarupayoryugaM stutyozca yugaM yatra sA daMDastutiyugalA iha vaikA stutizcaityavaMdanA gaMDakakAyotsargAnaMtaraM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 samyagRSTionI zAMtine karanArA samAdhi karavAvALA je kUyamAMDa, AgrAdi yakSa che, temane AzrayIne kAyotsarga karuM chuM. kAyotsarga karIne te zAsananA rakSaka devatAonI thoya kahevI ityAdi kahevAthI zrIharibhadrasUrijIe AvazyakamAM cothI thAya karavAnuM kahyuM che. eno je niSedha kare te jainazAsanamAM nathI, ema jANavuM. (25) zrInemicaMdrasUrijIe zrIpravacanasAroddhAramAM kahyuM che ke... "prathama namotthu 1, jeaIyA siddhA 2, arihaMta ceiyANaM 3, ti logassa 4, savvaloe 5, pukkhara 6, tamatimira 7, siddhANaM 8 // 88 // jo devANi vi 9, ujjitasela 10, cattAriaTThadasadoya 11, veyAvaccagarANa ya 12, ahigArulliMgaNa paDAiM // 83 // uparokta pAThanA bAramA adhikAramAM zAsana devatAno kAyotsarga ane cothI thAya kahevAnI kahI che. enI TIkAmAM zrI siddhasenasUrijIe cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. te pATha A rahyo. tathA ca tatpAThaH / samaya bhASayA stuticatuSTayaM / -temAM je caityavaMdanA kahI che madhyama caityavaMdanA jANavI. 3. (26) zrIuttarAdhyayana sUtranA bRhaddIkAkAra pU.A.bha.zrI zAMtisUrijIe saMghAcAra caityavaMdana mahAbhASyamAM pUrvapakSa-uttarapakSa racIne cothI thAyanI khUba suMdara rIte sthApanA karI che. te A pramANe che. ceyAvaccagarANaM saMtigarANaM sammaddiSThi sa // annattha U. // veyAvaccaM jiNagiha rakkhaNa pariThavaNAijiNakiccaM / saMtI paDaNIyakao vasaggavinAraNaM bhavaNe // 776 // sammaddiTTi saMgho tassa samAhI maNodahAbhAvo paNi rItmA, suravara sAmiyA ne 3 77cho tehi samArji, kAussaggaM karemi ettAhe / annatthUsasiyAi, pRvvatAgArakaraNeNaM // 778 // ettha u bhaNejja koi, aviraigaMdhANa tANamussaggo / na huM saMgacchai amhaM, sAvaya-samaNehiM kIraMto // 779 // guNahINavaMdaNaM khalu, na hu juttaM Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 caturthastutinirNaya bhAga-1 zlokAdirupatayA'nyAnya jinacaityaviSaya tayA'dhruvAtmikA tadanaMtaraM cAnyA dhruvA logassujjhoagare ityAdi nAmastutisamuccArarupA vA daMDakAH paMca zakrastavAdayaH stuti yugalaM ca samayabhASayA stuticatuSkamucyate yata AdyAstistro'pi stutayo vaMdanAdirUpatvAdekA gaNyaMte caturthIstutiranuzAstirupatvAdvitIyocyate tathA paMcabhirdaMDakaiH stuticatuSkeNa zakrastavapaMcakena praNidhAnena cotkRSTA caityavaMdaneti gAthArthaH // isa pAThameM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai tathA phera isI yatidinacaryAmeM pratikramaNa karanekA vidhImeM gAthA; jiNavaMdaNamuNinamaNaM, sAmAia puvvakAusaggoa // devasiaM aiAraM, aNukammaso itthaciMtejA // 29 // jinavaMdanaM karoti caityavaMdanaM kRtvA devavaMdanaM karoti devavaMdanaM kRtvA guruvaMdanaM karoti yathA bhagavanahamityAdi / isa pAThameM pratikramaNake prArabhameM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai // tathA phera isI dinacaryA meM // caraNe 1, daMsaNaM 2, nANe 3, ujjoAdunni 1, ikka 2, ikkoa 3 // sua khitta devayAe, thui aMte paMcamaMgalayaM // 37 // vyAkhyA tadanu cAritravidhi zuddhayarthaM kAyotsargaH kAryaH tatrodyotakaradvayaM ciMtanIyaM 1, daMsaNanANetyAdi // tato darzanazuddhinimittamutsargasta traikodyotakaraciMtanaM // 2 // tadanu jJAnazuddhinimittamutsargastatrApyekodyotakaraciMtanaM // 3 // suadevaya khitta devayA etti, tadanu zruta samRddhi nimittaM zrutadevatAyAH kAyotsargamekanamaskAraciMtanaM ca kRtvA tadIyAM stutiM dadAti anyena dIyamAnAM zrRNoti vA tataH sarvavighnanirdalananimittaM kSetra devatAyAH kAyotsargaH kAryaH eka namaskAraciMtanaM kRtvA tadIyAM stuti dadAti pareNa dIyamAnAM vA zrRNoti stutyaMte paMcamaMgalaM namaskAramabhidhAyopavizatIti gAthArthaH // 37 // __ (29) isa pAThameM zrutadevatAkA aura kSetra devatAkA kAyotsarga karanAM kahA hai, aura ina donoMkI thui kahanI kahI hai zrIdevasUrijI jinoneM Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 savvadesavirayANaM / bhaNai guru saccamiNaM, etto cciya ettha nahi bhaNiyaM // 780 // vaMdaNa pUyaNa sakkA, raNAi heDaM karemi kAussaggaM / vacchalaM puNajuttaM, jiNamayajutte tuNuguNevi / / 781 // te hu pamatA pAyaM, kAussaggeNa bohiyA dhaNiyaM / paDiujjamaMti phuDa, pADihera karaNe daDutthAha // 782 // saccai sirikaMtAe, maNoramAe tahA subhaddAe / abhayAiNaM pi kayaM, sannejjaM sAsaNasurehiM / / 783 // saMghassagA pAyaM vaDDha sAmatthamiha surANaMpi / jaha sImaMdharamUle, gamaNe mAhilavi vAyaMmi // 784 // jakkhA evA succai, sImaMdharasAmipAyamUlaMmi / nayaNaM devI ekayaM, kAussaggeNa sesANaM // 785 // emAhi kAraNehi, sAhammiya sukharANa vacchallaM / puvvasurisehiM kIrai, na vaMdaNAheumussuggo // 786 // puvvapurisANamaggo, vaccaMto neya cukkai sumaggA / pAuNai bhAvasuddhi, succai micchAvigapyehiM // 787 // (27) bhAvArtha - jinamaMdiranI rakSA karavI, jinamaMdiranI prasiddhi karavI (athavA jinamaMdirano mahimA vadhAravo) vagere vaiyAvRtya che. jinamaMdiramAM zatruoe karelA upadravanuM nivAraNa karavuM e zAMti che. (776) samyagdaSTi zrIsaMghanI samAdhi (mAnasika duHkhono abhAva) viyAvRtya, zAMti ane samyagadaSTi samAdhine karavAnA svabhAvavALA je sAdharmika uttama devo che, temanA sanmAna mATe have kAyotsarga karuM chuM. A kAyotsarga ucchavAsa sivAyanA pUrvokta AgArone rAkhavA pUrvaka karuM chuM. //777-778 ahIM koI kahe che ke aviratidhara devatAone kAyotsarga karavo, te zrAvako ane sAdhuone saMgata thato nathI. kAraNa ke guNahInane vaMdanA karavI te sarvavirati ane dezaviratidharane yukta nathI. have guru uttara Ape che ke he bhavya ! tArI vAta sAcI che. tethI ja ahIM ame evuM kahyuM ja nathI. arthAt devatAonA vaMdana, pUjana, satkAra mATe kAyotsarga karuM chuM, evuM kahyuM nathI. paraMtu sAdharmika vAtsalya to jainamatamAM alpaguNavALAnuM paNa kahyuM che, te bahumAna devArUpa sAdharmika vAtsalya che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 caturthastutinirNaya bhAga - 1 siddharAja jayasiMhakI sabhAmeM kumudacaMdra digaMbarakUM jityA jinake Age sADhe tInakoDI graMthakA karttA zrIhemacaMdrasUrijI bAlaka putrakI tareM baiThe the. aura jina zrIdevasUrijIne caurAsI hajAra zlokapramANa syAdvAdaratnAkara graMtha racA thA tinake ziSya zrIratnaprabhasUrijIne ratnAkarAvatArikA laghuvRtti racI, jinake vacanokeM jainamatameM koibhI vidvAn apramANika nahI kahI zaktA hai, aura yaha zrIdevasUrijIke guru zrImunicaMdrasUri the tina jAvajjIva AcAmla tapa karA hai, jinakI racI yogabiMdu, dharmabiMdu upadezapada pramukha aneka graMthokI TIkA hai, tinone lalitavistarAkI paMjikAmeM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai, jaise mahAnpuruSoke kathana karekI jekara zrIratnavijayajI aura zrIdhanavijayajIkUM pratIti nahI to ina stoka mAtra yadvA tadvA paThana kare hUe zrIratnavijayajI zrIdhanavijayajIke kahanekUM kauna buddhimAna satya mAnegA. kyoM ke zrIratnavijayajI aru zrIdhanavijayajIkUM samajAvane vAste jekara mahAvideha kSetraseM kevalIbhagavAn Ave ausA to saMbhava nahI hai paraMtu pUrvAcAryoMke vacana upara pratIti rakhanI cAhiyeM so to ina donokoM nahI hai taba inakA mata samyaddaSTI puruSato koibhI nahI mAnegA. (30) tathA zrIaNahillapura pATaNa nagareM phophalavADA bhAMDAgAre prAcInAcAryyakRta sAmAcAryokA pustaka hai, tinakA pATha yahAM likhate hai | jiNamuNivaMdaNa aiA, russaggo puttivaMdaNAloe // suttevaMdaNa khAmaNa vaMdaNa caraNAi ussaggo // 4 // ujjoaduikkikkA, akhiussagga putti vaMdaNAe || thui tia namutthattaM, patthi tussaggu sajjAu // 5 // punarapi aNahillapurapaTTananagare kokalavADA bhAMDAgAre kAlikAcArya saMtAnIya bhAvadevasUri viracita yatidinacaryAyAM atha daivasika pratikramaNasya svarupaM nirUpa yati / ceiya vaMdaNabhayavaM, sUri uvaSbhAya muNi khamAsamaNA // savvasavi sAmAiya, devasiya aIyAra Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 (779-780-781) kAraNa ke te zAsanadevatAo prAyaH pramAdI che. tethI kAyotsarga dvArA jAgrata karate chate teo zAsananI unnati karavAmAM utsAha dhAraNa kare che. (782) zAstromAM sAMbhaLavA maLe che ke sirikatA, manoramA, subhadrA ane abhayakumA2Adine zAsanadevatAoe sahAya karI hatI. (783) goSThAmAhilanA vivAdamAM zrIsaMghe kAyotsarga karavAthI zAsanadevatA zrIsImaMdharasvAmi bhagavAnanI pAse gayA. tyAM jaIne satyano nirNaya karyo. (784) zeSa saMghe kAyotsarga karavAthI yajJA sAdhvIne zAsanadevI zrIsImaMdharasvAmI pAse laI gayA. (785) ityAdi kAraNothI caityavaMdanAmAM devatAonI sAthe sAdharmika vAtsalyarUpa kAyotsarga pUrvAcAryoe karyo che. paraMtu devatAonI vaMdanA mATe nathI karyo. (786) AthI pUrvAcAryonA mArgamAM cAlavAthI sArA mArgamAM kayAre paNa puruSa bhraSTa thato nathI. paraMtu pUrvAcAryoe cAlelA mArga upara cAlavAthI ane mithyA vikalpothI chUTIne puruSa bhAvazuddhine prApta kare che. tethI pUrvAcAryo dvArA Adarelo zAsanadevatAono kAyotsarga nitya caityavaMdanAmAM karavo. (787) AgaLa kahyuM che ke pAriya kAussaggo, parameTTINaM ca kayanamokkAro / veyAvaccagarANaM, dejja thui jakkhapamuhANaM // 788 // kAyotsarga pA2I pa2meSThine namaskAra karIne vaiyAvRtya karavAvALA zAsanadevatAonI thoya kahe. (788) AvA pragaTa zAstrapATho joIne jo koI cothI thoyano niSedha kare to te jainamatanI zraddhAthI rahita che, AvA zabda sivAya kayA zabdothI bolAvAya. 87 AvA moTA moTA mahAnazAstrono pragaTa pATha che, to paNa zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajIne jovAmAM AvatA nathI. temAM karmanI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 ussaggo // 34 // vyAkhyA :- tatrAdau caityavaMdanaM arihaMta ceiyANamityAdi pazcAccatvAri kSamAzramaNAni 'bhagavAn sUri upAdhyAya muni' ityAdirUpANi / punarapi tatraiva caityavaMdanAH kiyaMtya ityAzaMkyAha // paDikamaNe ceihare, bhoyaNasamayaMmi tahaya saMvaraNe // paDikamaNa suyaNa paDibo, hakAliyaM sattaha jaiNo // 63 // vyAkhyA / sAdhoH prathamA caityavaMdanA pratikramaNe rAtripratikamaNe // 1 // dvitIyA caityagRhe jinabhavane // 2 // tRtIyA bhojanasamaye AhAravelAyAM // 3 // caturthI saMvaraNe kRtabhojanaH sAdhuH satataM caityavaMdanAM karoti // 4 // tathA paMcamI pratikramaNe daivasikapratikramaNe // 5 // SaSThI zayane saMstArakakaraNasamaye // 6 // saptamI pratibodhakAle nidrAparityAge // 7 // etAH sapta caityavaMdanAH yatino jJAtavyAH, yadAhuH sAhUNa sattavArA, hoi ahorattamaSbhayAraMmi // gihiNo puNaciyavaMdaNa, tiyapaMcasattavAvArA // 1 // paDikamau gihiNo vi hu, sattavihaM paMcahA u iyarassa // hoi jahanneNa puNo, tIsu visaMjAsu iya tivihaM // 2 // 63 // atha tasyAzcaitya vaMdanAyA jaghanyAdayaH kiyaMto bhedA ityAzaMkyAha // navakAreNa jahannA, daMDaga thui juyala maSbhimA neyA // ukosa vihipuvvaga, sakkasthaya paMcanimmAyA // 64 // vyAkhyA // namaskAraH praNAmastena jaghanyA caityavaMdanA sa namaskAraH paMcadhA ekAMgaH ziraso namane, dvayaMgaH karayordvayoH, vyaMgaH trayANAM namane karayoH zirasastathA // 1 // ca punaH karayorjAnvoH namane caturaMgakaH, zirasaH karayo rjAnvoH paMcAMgaH paMcamo mataH // 2 // yadvA zlokAdirupanamaskArAdibhirjaghanyA // 1 // ato madhyamA dvitIyA sA tu sthApanArhatsUtradaMDa-kaistutirupeNa yugalena bhavati anye tu daMDakAnAM zakrastavAdInAM paMcakaM tathA stutiyugalaM samayA bhASayA stuticatuSyayaM tAbhyAM yA vaMdanA tAmAhuH / yadvA daMDakaH zakrastavaH stutyoryugalaM arihaMtaceiyANaM stutizceti // yata Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 viSamagati ja kAraNa che, have bIjuM zuM kahevuM? (28) cauryAsI hajAra zloka pramANa "syAdvAda ratnAkara' graMthanA kartA suvihita AcArya bhagavaMta zrIdevasUrijI dvArA viracita "yatidina caryAno pATha ahIM lakhAya che. navakAreNa jahannA, daMDagathuijuala majjhimA neyaa| ukkosA vihipuvvaga, sakkathaya paMcanimmAyA // 65 // vyAkhyA :- namaskAreNAMjalibaMdhena zironamanAdirupapraNAma mAtreNa yadvA namo arihaMtANAmityAdinA vA ekena zlokAdirupeNa namaskAreNeti jAtinirdezAdbahubhirapi namaskAreNa praNipAtAparanAmatayA praNipAtadaMDakenaikena madhyA madhyamA daMDakazca arihaMta ceiyANamityAdyeka stutizcekA pratItA tadaMte eva yA dIyate te eva yugalaM yasyAH sA daMDakastuti yugalA caityavaMdanA namaskAra kathanAnaMtaraM zakrastavoppAdau bhaNyate vAdaMDayoH zakrastavacaityastavarupayoryugaM stutyozca yugaM yatra sA daMDastutiyugalA iha caikA stutizcaityavaMdanaM daMDakakAyotsargAnaMtaraM zlokAdirupatayA'nyAnya jinacaityaviSaya tayAdhruvAtmikA tadanaMtaraM cAnyA dhruvA logassujjauagare ityAdi nAmastutisamuccArarupA vA daMDakA paMcazakrastavAdayaH stutiyugalaM ca samayabhASayA stuticatuSkamucyate yata AdyAstisro'pi stutayo vaMdanAdirupatvAdekA gaNyate caturthIstutiranuzAstirupatvAd dvitIyocyate tathA paMcabhirdaMDakaiH stuticatuSkeNa zakrastavapaMcakena praNidhAnena cotkRSTA caityavaMdaneti gaathaarthH|| (bhAvArtha sugama che.) A pAThamAM cAra thoyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. tathA te ja yatidinacaryAmAM pratikramaNa karavAnI vidhimAM lakhyuM che ke jiNavaMdaNamuNivaMdaNanamaNaM, sAmAiya puvvkaausggoa| devasiaM aiAraM, aNukammaso itthaciMtejA // 29 // jinavaMdanaM karoti caityavaMdanaM kRtvA devavaMdanaM karoti devavaMdana kRtvA guruvaMdanaM karoti yathA bhagavannahamityAdi / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga - 1 AvazyakacUrNau sthApanArhatstavacaturviMzati- stavazrutastavAH stutayaH proktAH ete madhyama caityavaMdanAyA bhedA utkRSTA vidhipUrvakazakrastavapaMcanirmitAH / tathA utkRSTA tu zakrastavAdipaMcadaMDakanirmitAH jayavIyarAyetyAdipraNidhAnAntA caityavaMdanA syAt, anye tu zakrastavapaMcakayutAmAhuH / tatra vAradvayaM caityavaMdanA pravezatrayaM niSkramaNadvayaM ceti paMcazakrastavI // 64 // 90 isI rItIse pATaNanagarake phophaliyAvADAke bhaMDArameM pUrvAcAryakRta samAcArI aura yatidinacaryAmeM pratikramaNakI AdimeM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai aura zrutadevatA kSetradevatAkA kAyotsarga karaNA kahA hai aura zrIbhAvadevasUrijIne yatidinacaryAmeM pratikramaNameM cAra thuikI caityavaMdanA karanI kahI hai aura zrutadevatA aru kSetradevatAkA kAyotsarga aura thui kahanI kahI hai tathA caityavaMdanAke madhyamotkRSTa bhedameMbhI cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai // (31) tathA paMcavastu graMthameM isa mujaba pATha hai so likhate hai | thui maMgalaMmi guruNA, uccarie sese 1 sagA thuI biMti // ci Mti taothevaM, kAlaM guru pAya mUlammi // 90 // vyAkhyA || stutimaMgale guruNA AcAryeNa uccArite sati tataH zeSAH sAdhavaH stutirbuvate dadatItyarthaH / tiSThati tataH pratikrAMtAnaMtaraM stokaM kAlaM kyAha gurupAdamUle AcAryAMtike iti gAthArthaH / prayojanamAha / pamhe chame rasAyaNao upheDio havai evaM || AyaraNAsu a devaya, mAiNaM hoi ussaggo // 91 // tatra vismRtaM smaraNaM bhavati vinayazca phaTito nAmatIto bhavatyeva upakAryAsevanena etAvatpratikramaNaM AcaraNAt zrutadevatAdInAM bhavati kAyotsargaH / atra Adi zabdAt kSetrabhavanadevatAparigrahaH / iti gAthArthaH // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 kahI che. 91 A pAThamAM pratikramaNanA prAraMbhamAM cAra thoyathI caityavaMdanA karavAnI punaH te dinacaryAmAM kahyuM che ke caraNe 1 daMsaNaM 2, nANe 3, ujjoA danni 1 ikka 2 ikkoa 3 / sua khita devayA, thui aMte paMcamaMgalayaM // 37 // vyAkhyA :- tanuM cAritravidhizuddha jAyotsai:Arya: tatrodyotakaradvayaM ciMtanIyaM 1 daMseNaNANetyAdi / tato darzanazuddhinimittamutsargasta ko dyotakaracitanaM // 2 // tadanu jJAnazuddhinimittamutsargastatrApyekodyotakaraciMtanaM // 3 // suadevayaM khitta devayA eti // tadanu zrutasamRddhi nimittaM zrutadevatAyAH kAyotsargamekanamaskAraciMtanaM ca kRtvA tadIyAM stutiM dadAti anyena dIyamAnAM zruNoti vA tata: sarvavighnanirdalananimittaM kSetradevatAyAH kAyotsargaH kAryaH eka namaskAraciMtanaM kRtvA tadIyAM stutiM dadAti pareNa dIyamAnAM vA zrRNoti stutyaMta paMcamaMgalaM namaskAramabhidhAyopavizatIti gAthArthaH // 37 // (bhAvArtha sugama che.) (29) A pAThamAM zrutadevatA ane kSetradevatAno kAyotsarga karavAno kahyo che. ane temanI baMnenI thoya kahevAnI kahI che. zrIdevasUrijI jeoe siddharAja jayasiMhanI sabhAmAM kumudacaMdra digaMbarane jItyA hatA, teonI AgaLa traNa kroDa zlokanA kartA zrIhemacaMdrasUri bALaka putranI jema beThatA hatA ane je zrIdevasUrijIe 84 hajAra zlokapramANa syAdvAda ratnAkara graMtha racyo hato. temanA ziSya zrIratnaprabhasUrijIe ratnAkarAvatArikA laghuvRtti racI che. jemanA vacano jainamatamAM koipaNa vidvAna aprAmANika kahI zakato nathI ane A zrIdevasUrijInA guru zrImunicaMdrasUri hatA. temaNe yAvajjIva AyaMbila tapa karyo che. jeonI racelI yogabiMdu, dharmabiMdu, upadezapada pramukha aneka graMthonI TIkA che. teozrIe lalitavistarAnI paMjikAmAM cAra thoyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. jo AvA mahApuruSonA kathanonI ratnavijayajI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 caturthastutinirNaya bhAga-1 isi prakAre zrIharibhasUrijIne paMcavastu zAstrameM AcaraNAseM zrutadevatA aura kSetra devatAkA kAyotsarga karanA kahA hai, to yaha zrutadevatA aru kSetradevatAkA kAyotsargakaraNa rupa AcaraNA pUrvadhAriyoMke samayameM bhI calatI thI tiskA svarupa vicArAmRta saMgraha graMthakI sAkSIseM upara likha Aye hai. to pUrvadhAriyoMkI AcaraNAkA niSedha karanA yaha mahA anarthakA mUla hai, niSedha karanevAle zrIratnavijayAdi aise nahI socate hovege ke, hama tucchabuddhivAle hokara pUrvadhAriyoMkI AcaraNAkA niSedha karake kaunasI gatimeM jAvege !! (32) tathA zrIvRMdAruvRttikA pATha likhate hai. evametatpaThitvopacitapuNyasaMbhAra uciteSvaucityapravRttyartha midamAha veyAvaccagirANamityAdi // vaiyAvRttyakarANAM pravacanArthaM vyASTatabhAvAnAM gomukhayakSAdInAM zAMtikarANAM sarvalokasya samyagdRSTiviSaye samAdhikarANAM eSAM saMbaMdhinA SThayA saptamyarthatvAdetadviSayaM vA Azritya karomi // kAyotsarga atra vaMdaNavattiyAe ityAdi na paThyate teSAmaviratatvAt anyatrocchasitenetyAdi pUrvavat / tataH eSAM stuti bhaNitvA prAguktavacchakrastavaM ca // pratikramaNavidhizca yogazAstravRttyaMtargatAbhyaH ciraMtanAcAryapraNItAbhyo gAthAbhyo'vaseyaH / paMca vihAyAra visuddhiheumiha sAhu sAvago vAvi paDikkamaNaM saha guruNA, guruvirahe kuNai ikko vi // 1 // vaMdittu ceiyAiM, dAuM caurAie khamAsamaNe // bhUminihiasiro sayalAiAra micchokkaDaM deI // 2 // sAmAiya puvvamicchA, michAiDaM kAusaggamiccAi // suttaM bhaNi a paraMvia, bhUakuppara dharia pahiraNao // 3 // ghoDagamAI dosehi, virahiyaMto karei ussaggaM // nAhi aho jANULa, cauraMgulachaDa kaDipaTTo // 4 // tacchayadhareI hiae, jahakkama diNakae aIAre // pArettu NamokkAre, Na paDai cauraMgulachaia kaDipaTTo // 4 // tatthayadhareI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 93 ane dhanavijayajIne pratIti na hoya to alpa mAtra yuddhA tA paThana karanAra ratnavijayajI ane dhanavijayajInuM kathana kayA buddhimAna puruSo satya mAnaze ! kAraNa ke ratnavijayajI ane dhanavijayajIne samajAvavA mATe mahAvidehakSetramAMthI koi kevalI bhagavAna Ave evo to saMbhava nathI. paraMtu pUrvAcAryonA vacana u52 prabhatI rAkhavI joIe te to te baMnenI nathI. tyAre temano mata koipaNa sabhyaSTi puruSa to nahi mAne zrIaNahillapura pATaNanagaramAM pholavADAnA jJAnabhaMDAramAM prAcIna AcAryakRta sAmAcArInuM pustaka che. teno pATha nIce pramANe che. jiNamuNivaMdaNa aiA, russaggo puttivaMdaNAloe / sattevaMdaNa khAmaNa, vaMdaNa caraNAi ussaggo // 4 // ujjoaduikkikkA, suakhi ussagga putti vaMdaNae / thui tia namutthattaM, patthi tussaggu sajjAu // 5 // punarapi aNahillapurapaTTananagare phophalavADA bhAMDAgAre kAlikAcArya saMtAnIya bhAvadevasUri viracita yatidinacaryAmAM atha daivasika pratikramaNasya svarupaM nirUpayati / ceya vaMdaNabhayavaM, sUri uvajjAya muNi khamAsamaNA / savvasavi sAmAiya, devasiya aIyAra ussaggo // 34 // vyAkhyA : - tatrAdau caityavaMdanaM arihaMta ceiyANamityAdi pazcAccatvAri kSamAzramaNAni 'bhagavAn sUri upAdhyAya muni' ityAdirupANi / punarapi tatraiva caityavaMdanAH kiMyatya ityAzaMkyAha / paDikkamaNe cehare bhoyaNasamayaMmi tahaya saMvaraNe / paDikamaNa suyaNa paDibo-hakAliyaM sattaha jaiNo // 63 // vyAkhyA : - sAdhoH prathamA caityavaMdanA pratikramaNe rAtripratikramaNe // 1 // dvitIyA caityagRhe jinabhavane // 2 // tRtIyA bhojanasamaye AhAra velAyAM // 3 // caturthI saMvaraNe kRrtabhojanaH sAdhuH satataM caityavaMdanA karoti // 4 // tathA paMcamI pratikramaNe devasikapratikramaNe // 5 // SaSThI zayane saMstArakakaraNasamaye // 6 // saptamI pratibodhakAle nidrAparityAge // 7 // etAH saptacaityavaMdanAH yatino Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 caturthastutinirNaya bhAga-1 hiaejahakkamaM divAkae aIAre // pArettu namokkAre, na paDai cauvIsathayaM daMDaM // 5 // saMDAsage pamajjia, uvavisia alagAviayabAhujuo // muhaNaM tagaM ca kAyaM, ca pehae paMcavIsaihA // 6 // uThiachiosaviNayaM, vihiNA guruNo karei kiikammaM // battIsa dosarahiaM, paNavIsAvassaggavisuddhaM // 7 // aha saMmama vaNayaMgo, karajua vihidharia puttirayaharaNo // pariciMtaIaiAra, jahakkamma gurupuroviaDe // 8 // ahauva visittu suttaM, sAmAiya mAiaM paDhia payao // adbhuchimhi iccAI, paDhaI duhauThio vihiNA // 9 // dAUNaM vaMdaNaM to. paNagAI sujai sukhA mae tiNNi // kii kammaM karia A, yariamAIgAhAtigaM paDhae // 10 // ia sAmAia ussagga suttamuccaria kAussaggaThiu // ciMtai ujjhoaDugaM, caritta aiAre suddhikae // 11 // vihiNA pAria saMma, tta suddhiheuM ca paDhai ujjhoaM // taha savvaloa arahaM, ta ceiArAhaNussaggaM // 12 // kAuM ujjhoagaraM, ciMtiapArei suddha sammatto // pukkharavaradIvar3e, kaTTai suhaNa nimittaM // 13 // puNapaNavIssussAsaM, ussaggaM kuNai pAraNa vihiNA // to sayala kuzala kiriA, phalANasiddhANa paDhai thayaM // 14 // ahasua samiddhi heDaM, suadevIe karei ussaggaM // ciMtei namukkAraM, suNai va dei va tIi thuI // 15 // evaM khettasurIe, usaggaM kuNai suNai dei thui // paDiUNa paMcamaMgala, muvavisaI pamajjasaMDAse // 16 // puvvavihiNe vapehia, puttiM dAUNa vaMdaNaM guruNo // icchAmo aNusaTuiM, tibhaNiajANUhi to ThAI // 17 // guruthui gahaNe thuitijjhi vaddhamANa kharassarA paDhaI // sakkatthavathavaM paDhi, a kuNai pajjittattha ssagaM // 18 // ___ (33) bhASA / yaha vRMdAruvRtti zrAvakake AvazyakakI TIkA hai tisake aMtaragata caityavaMdanA vidhi hai. tisameM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI likhI hai. tisameM cauthI thuike vAste jaisA pUrvokta pATha likhA hai. tisakA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 85 jJAtavthAH ,yadAhusAhUNa satta ahorttmjjyaarNmi| gihiNo puNa ciyavaMdaNa, tiyapaMcasattavAvArA // 1 // paDikamaU gihiNo vi hu, sattavihaM paMcahA u iyarassa / hoi jahanneNa puNo tIsu visaMjhAsu iya tivihaM // 2 // // 63 // atha tasyAzcaityavaMdanAyA jadhanyAdayaH kiyaMto bhedA ityaashNkyaah|| navakAreNa jahannA, daMDaga thui juyala majjhimA neyaa| ukkosa vihipuvvaga, sakkatthaya paMcanimmAyA // 64 // vyAkhyA :- namaskAraH praNAmastena jadhanyA caityavaMdanA sanamaskAraH paMcadhA ekAMga: ziraso nAmane dvayaMgaH karayordvayoH, vyaMgaH trayANAM namane karayoH zirastathA // 1 // ca punaH karayo oNnvoH namane caturaMgakaH, zirasaH karayorjAnvoH paMcAMgaH paMcamo mataH // 2 // yadvA zlokAdirupanamaskArAdibhirjadhanyA // 1 // ato madhyamA dvitIyA sA tu sthApanArhatsUtradaMDakaistutirupeNa yugale na bhavati anye tu daMDakAnAM zakrastavAdInAM paMcakaM tathA stutiyugalaM samayA bhASayA stuticatuSTayaM tAbhyAM yA vaMdanA tAmAhuH / ___ yadvA daMDakaH zakrastavaH stutiyoyugalaM arihaMtaceiyANaM stutizceti // yata AvazyakacUrNI sthApanArhatstavacartuMzatistavazrutastavAH stutayaH proktA ete madhyama caityavaMdanAyA bhedA utkRSTA vidhipUrvakazakrastavapaMca nimittAH / tathA utkRSTA tu zakrastavAdi paMcadaMDakanirmitAH jayavIyarAyetyAdi praNidhAnAntA caityavaMdanA syAt anye tu zakrastavapaMcakayutAmAhuH / tatra vAradvayaM caityavaMdanA pravezatrayaM niSkramaNa dvayaM ceti paMcazakrastavI // 64 // (martha sugama 7.) A rIte pATaNanagaranA phophaliyAvADAnA jJAnabhaMDAramAMthI maLela pUrvAcAryakRta sAmAcArI ane yatidinacaryAmAM pratikramaNanI AdimAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che ane mRtadevatA, kSetradevatAno kAyotsarga karavAno kahyo che. * zrIbhAvadevasUrijIe yatidinacaryAmAM pratikramaNamAM cAra thAyanI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga-1 artha kahate hai. jaiseM kahake puNyake samUha karake upacita hoA hUA ucitoM viSe ucita pravRttike arthe jaiseM kahe "veyAvacca" vaiyAvaccake karaNahAra, jinazAsanakoM sAhAyyakArI gomukha yakSAdika sarvalokakoM zAMti karanevAle, samyakaddaSTiyoMkoM samAdhi karaNahAre. ina saMbaMdhi inakoM Azritya hoke kAyotsarga karatA hUM. ihAM vaMdaNavattiAe ityAdi pATha na kahanA. tinake avirata honeseM anyatrocchasitenetyAdi pUrvavat kahanA // tathA kalikAla sarvajJa biruda dhAraka sADhetIna koTI graMthakA kartA jaise zrIhemacaMdrasUrijIne yogazAstrameM ciraMtana pUrvAcAryoMkI racita gAthA karake pratikramaNekA vidhi likhA hai. tisameM daivasikapratikramaNekI AdimeM caityavaMdanA cAra thuiseM karanI kahI hai. tathA zrutadevatA kSetradevatAkA kAyotsarga karanA aura tinakI thui kahanI kahI hai isItareM zrAddhavidhimeM pATha likhA hai| (34) tathA vRdAruvRtti pAThaH / tatra daivasikAdipratikramaNavidhiramUbhyo gAthAbhyovaseyaH, tatredaM daivasikaM / jiNa muNivaMdaNa aiA, russago putti vaMdaNiAloe // suttaM vaMdaNa khAmaNa, vaMdaNa tinneva ussaggo // 1 // caraNe daMsaNanANe, ujjhoAdunniikkaikkoa // suadevayAo dussaggA, puttI vaMdaNa thuI thuttaM // 2 // ityAdi. ihAM vRMdAruvRttimeM pratikrameNekI AdimeM caityavaMdanA aura zrutadevatAkA kSetradevatAkA kAyotsarga karaNA kahA hai aru thuibhI kahanI. tathA caityavaMdanA laghu bhASye // sudiTThisura samaraNAcarime // 45 // artha :- caityavaMdanAke bArameM adhikArameM samyakaddaSTI devatAkA kAyotsarga karanA aura thui kahanI. (35) tathA pratikramaNAgarbhita hetu graMthameM kahyA hai so pATha likhateM haiM // atha cAvazyakAraMbhe sAdhuH zrAvakazcAdau zrIdevaguruvaMdanaM vidhatte, Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 caityavaMdanA karavAnI kahI che. tathA zrutadevatA ane kSetradevatAono kAyotsarga ane thoya kahevAnI kahI che. caityavaMdanAnA madhyamotkRSTa bhedamAM paNa cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. (31) have paMcavastuka graMtha sAkSI ApatAM kahe che ke... thui maMgalaMmi guruNA, uccarie sese 1 sagA thuI biMti / __ ciTuMti tauthevaM, kAlaM guru pAya mUlammi // 10 // vyAkhyA :- stutimaMgale guruNA AcAryeNa uccArite sati tataH zeSAH sAdhavaH stuti vate dadatItyarthaH / tiSThati tataH pratikramaNAnaMtaraM stokaM kAlaM tvetyAha gurupAdamUle AcAryAMtike iti gAthArthaH / prayojanamAha : pamhe Thame rasAyaNau upheDiu havara evaM / AyaraNAsu adevaya, mAiNaM hoi ussaggo // 11 // tatra vismRtaM smaraNaM bhavati vinayazca phaTito nAmatIto bhavatyeva upakAryAsevanena etAvatpratikramaNaM AcaraNAt zrutadevatAdInAM bhavati kAyotsargaH / atra AdizabdAt kSetrabhavanadevatAparigrahaH / iti gAthArthaH / / bhAvArtha sugama che. A rIte zrIharibhadrasUrijIe paMcavastu graMthamAM AcaraNAthI zrutadevatA ane kSetradevatAno kAyotsarga karavAno kahyo che. A zrutadevatA ane kSetradevatAnA kAyotsargakaraNarUpa AcaraNA pU.pUrvadharonA samayamAM paNa cAlatI hatI. tenuM svarUpa vicArAmRtasaMgraha graMthanI sAkSIthI AgaLa lakhyuM ja che. (pR.naM....) to pU.pUrvadharonI AcaraNAno niSedha karavo te mahAanarthanuM mUla che. niSedha karavAvALA zrIratnavijayajI Adi evuM vicAratA nahi hoya ke ame tucchabuddhivALA thaIne pU.pUrvadharonI AcaraNAno niSedha karIne kaI gatimAM jaIzuM ! (32) * have "zrIvRMdAvRtti caturthastutinI pramANatAmAM sAkSI pUratAM kahe che ke... Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga - 1 sarvamapyanuSThAnaM zrIdevaguruvaMdanabahumAnAdibhaktipUrvakaM saphalaM bhavatIti Aha ca // viNayAhIAvijjhA, diti phalaM iha parealogaMmi // na phalaMti viNayahINA, sassANivato ahINANi // 9 // bhattIi jiNagharANaM, khijjhaMti puvvasaMciA kammA / Ayariya namukkAreNa vijjhA maMtAya sijhaMti // 10 // iti hetodvArdazabhiradhikAraizcaityavaMdanAbhASye // paDhamahigAre vaMde, bhAvajiNe bIyaeudavva jiNe // 2 // igaceia ThavaNajiNe taia cautthaMmi nAmajiNe || 4 || 1 tihuaNaThavaNajiNe puNa paMcamae viharamANajiNachaTTe // 6 // sattamae suanANaM, aTTamae savvasiddha thui // 2 // titthAhiva vIra thuI navame 9 dazame a ujjAyaMta thui 10 aTThAvayAiigadasi 11 sudiTThi surasamaraNAcarime 12 // 3 // namu 1 jeai 2 arihaM 3 loga 4 savva 5 pukkha 6 tama 7 siddha 8 jodevA 9 // ujji 10 cattA 11 veyA, vaccaga 12 ahigAra paDhamapayA // 4 // iti gAthoktairdevavaMdanaM vidhAya caturAdikSamAzramaNaiH zrIgurun vaMdate // aha sua samiddhiheDaM, suadevIe karei ussaggaM // ciMtei namukkAraM, suNa va dei va tIi thuI // 52 // evaM khittasurIe, ussaggaM kuNai suNai dei thuI // paDhiuM ca paMcamaMgala, muvavisai pamajjasaMDAsaM // 53 // artha :- Avazyakake AraMbhameM vArAM adhikAra paryaMta caityavaMdanA karanI arthAt cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai, tathA yahI graMthameM zrutadevatA aura kSetradevatAkA kAyotsarga aura tinakI do thui kahanI aisA kathana upara ke pAThamaiM hai I tathA saMvat 1943 ke phAlguna cAtumAmemeM zrIratnavijayajI, rAdhanapura nagarameM the tisa samayameM eka zrAvakake gharameM tADapatroMpara likhI hui saMghAcAra nAmA laghubhASyakI vRttithI tisakUM zrIratnavijayajIneM vAMcI aura kahane lageke dekho isa vRttimeM bhI tIna thui hai isse hamArA mata siddha hai. taba tinake pAsa jAnevAle zrAvakoMne eka ciThI likhake tisa pustakake patrepara cepadInI tisa 98 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 "evametatpaThitvopacitapuNyasaMbhAra uciteSvaucitya pravRttyarthamidamAha veyAvaccagarANamityAdi / vaiyAvRtyakarANAM pravacanArthaM vyApRtabhAvAnAM gomukhayakSAdInAM zAMtikarANAM sarvalokasya samyagddaSTiviSaye samAdhikarANAM eSAM saMbaMdhinA SaSThayA saptamyarthatvAdetadviSayaM vA Azritya karomi / kAyotsarga atra vaMdaNavattiyAe ityAdi na paThyate teSAmaviratatvAt anyatrocchavasitenetyAdi pUrvavat / tataH eSAM stutiM bhaNitvA prAgukta vatzakrastavaM ca // pratikramaNavidhizca yogazAstravRttyaMtrargatAbhyaH ciraMtanAcArya praNItAbhyo gaathaabhyo'vseyH| ____paMca vihAyAra visuddhaheumiha sAhu sAvago vAvi / paDikkamaNaM saha guruNA, guruvirahe kuNai ikko vi // 1 // vaMdittu ceiyAI, dAuM caurAie khamAsamaNe / bhUminihia siro sayalAiAra micchokkaDaM deI // 2 // sAmAiya puvvamicchAmi ThAiuM kAussaggamiccAi / suttaM bhaNia paraMvia, bhUakUppara dharia pahiraNau // 3 // ghoDagamAI dosehiM virahiyaMto karei ussaggaM / nAhi aho jANUTuM, cauraMgulaThaia kaDipaTTo // 4 // tatthayadhareiM hiae, jahakkama diNakae aIAre / pArettu NamokkAre, Na paDai cauvIsathayaM daMDaM // 5 // saMDAsage pamajjhia ucavisia alagAviayabAhujuu / muhaNaM tagaM ca kAyaM, ca pehae paMcavIsaihA // 6 // uThThiaTThiU saviNayaM vihimA guruNo karei kiikammaM / battIsa dosarahiaM, paNavIsAvassagavisuddhaM // 7 // ahasaMmama vaNayaMgo, karajua vihidharia puttirayaharaNo / / pariciMtaI aiAra. jahakkamma guru puroviaDe // 8 // ahauvavisittu suttaM, sAmAiya mAiaM paDhia payau / ababhuThimhi iccAI , paThaI duhauThiuM vihiNA // 9 // dAuNa vaMdaNaM to paNNAI sujaI sukhA mae tiNNi / kiikammaM karia AyariamAIgAhAtigaM paDhae // 10 // iya sAmAiya ussagga suttamuccaria kAussaggaThiu / ciMtai ujjoadugaM, caritaM aiAre suddhikae // 11 // vihiNA pAria samaM tta suddhiheuM ca paDhai ujjoaM / taha savvaloa araha-ta ceiArAhaNussaggaM // 12 // kAuM ujjoagaraM, ciMtia pArei suddha sammatto / pukkharavaradIvaTuM, Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 ciThIki nakala hama yahAM likhateM hai / saMghAcAra bhASyanA pAnA 295mAM traNa thoyo kahI che te TIkAkAreM kahI che siddhANaMbuddhANaMnI kahI che / tArei naraMva nArivA || veyAvaccagarANaM kahetuM te kSudropadrava uDAvavAne vAste pAnuM (304) isa ciTThIke lekhaseM zrIratnavijayajIkA kahanA saba mithyA hai aisA siddha hotA hai. kyoM ke sunanevAlA binavicAra vAle hote vo kucha saMskRta prAkRta bhASA to paDhe nahI hai. tinakoM jo koi jisatareM bahakA deve tisatareM vo bahaka jAte haiM. aba dekhoke jisa pAThake vAste ciThI cepI hai. tisa pAThaseMhI zrIratnavijayajIkA mata svakapolakalpita mithyA siddha ho jAtA hai. so pATha bhavya jIvoMke jAnane vAste hama yahAM likhate haiM // (36) uktaMca saMghAcAra bhASye carame dvAdaze adhikAre / veyAvaccagarANamityAdi kAyotsargakaraNaM tadIyastutidAnaparyaMte kriyate iti zeSaH / aucitya pravRttirUpatvAddharmasya avasthAnurUpavyApArAbhAve guNAbhAvApatteH // yataH aucityamekamekatra guNAnAM koTire kataH // viSAyate guNagrAma aucitye parivarjitaH / apica anaucityapravRtto mahAnapi mathurAkSapakavat kuberadattAyA bhavatyalpAnAmapi pratyuccAraNAdibhAjanam // Aha ca // AraMkAdbhUpatiM yAvadaucityaM na vidaMti ye // spRhayaMtaH prabhutvAya khelanaM te sumedhasAm // // 1 // idamatra tAtparya / sarvadApi svaparAvasthAnurUpayA ceSTayA sarvatra pravartitavyamiti // uktaM ca // sadaucityapravRtyA sarvatra pravartitavyamityaidaMparyamasyeti // mathurAkSapakakuberadattAdevyoH saMvidhAnakaM tvidaM // iha kusumapure nayare, dadhammo daDharaho nivo AsI // ociyapaDivattivallI, pallavaNe sajalajalavAho // 1 // sara eka yAvi alpa, maMDalaM gayaNamaMDale jAva // parisapperaM samaMtA, pAsAyatalaThiyo niyai // 2 // tAsa hasA taMpaDu pava, NapasihayaM daTT ciMta viratto // khaNa diTThanaTTharuvA ahaha kahaM caturthastutinirNaya bhAga - 1 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 kaTTai suhaNa nimittaM // 13 // puNapuNavIssussAsaM, ussaggaM kuNai pAraga vihiNA / to sayala kuzala kiriA, phalANasiddhANa paDhai thayaM // 14 // aha suasamiddhi heDaM, suadevIe karei ussaggaM / ciMtei namukkAraM, suNai va dei va tIi thuI // 15 // evaM khettasurIe, ussaggaM kuNai suNai dei thui / paDiuNa paMcamaMgalamuvavisaI pamajjasaMDAse // 16 // puvvavihiNevapehia, puttiM dAuNa vaMdaNaM guruNo / icchAmo aNusaddhiM tibhaNiajANUhi to ThAI // 17 // gurathuigahaNe thuitiNNi vaddhamANa rakkhassarA paDhaI / sakkatthavathavaM paDhia kuNia paJjittatthassagaM // 18 // ******. .... (33) noMdha:- 1. A "vRMdAvRtti' zrAvakanA AvazyakanI TIkA che. tenI aMtargata caityavaMdanAnI vidhi che. temAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. temAM cothI thAya mATe pUrvokta pATha lakhyo che. teno artha "vametatparatva..." ityAdi kahI kahe che ke... e pramANe kahIne puNyano samuha bhego karIne upacita thayelA ucitone vize ucitta pravRtti mATe A pramANe kahe che.... "vaiyAvacca" vaiyAvaccanA karaNahAra, jinazAsananA kAryo mATe vyAkRta bhAvavALA gomukha yakSAdika, sarvalokamAM zAMti karavAvALA, samyagRSTione samAdhi karanArA, A saMbaMdhathI teone AzrayIne kAyotsarga karuM chuM. ahIM "vaMdaNavariAe ityAdi pATha na kahevo kAraNa ke teo avirata che. tethI anyatrokvasitena ityAdi pUrvavat kehavuM." (A pAThathI spaSTapaNe cothI thoyanI siddhi thAya che.) 2. kalikAla sarvajJa, sADAtraNa kroDa zlokanA kartA zrI hemacaMdrasUrijIe yogazAstramAM ciraMtana pUrvAcAryo dvArA racita gAthAne laIne pratikramaNanI vidhi lakhI che. temAM 1. devasika pratikramaNanI AdimAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. tathA 2. zrutadevatA-kSetradevatAnA kAyotsarga karavAnA ane temanI thoya kahevAnI kahI che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 caturthastutinirNaya bhAga-1 saccabhAvaThiI // 3 // tathAhi - saMpaccaMpakapuSparAgatiratirmattAMganApAMgati, svAmyaM padmadalAgravArikaNati premA taDiiMDati // lAvaNyaM karikarNatAlati vapuH kalpAntavAtabhrama, dIpacchAyati yauvanaM giriNadIvegatyaho dehinAm // 4 // iya ciMtiuM saviNayaM, viNayaMdhara sugurupAsa gahiyavaU // gIyattho viharaMto, patto sakayAvi mahurapuriM // 5 // taccha ThiU caumAsaM. kuberadattAi devayAi gihe // duttava tavacaraNarao, nirau AyAvaNavihANe // 6 // vigahA nidAipamA, ya vajjhio ujjuo suhajjhANo // vAsI caMdaNakappo, samoyamANA vamANoya // 7 // taM dadu haTTatuTThA kuberadattAha bho muNivariTTha // pasiyamahakahasu kiMte, karemi maNaicchiyaM kajjaM // 8 // bhaNai muNIuciyannU, bhAvannU davvakhittakAlannU // maMvaMdAva subhadde, sumerusihariThie deve // 9 // devI bhaNei evaM, karemi karasaMpuDega hiUNa // neuM sumeru sihare, lahubaMdhAve sitaM deve // 10 // Aha muNijjhai hujjiha, thIsaMghaTTo vayAiyArakaro // tAmassa vammasIle, alaM majja maNo raheNa miNA // 11 // to savisesaMtuTThA, kuberadattA tarhi viNimmei // gayaNa yalamaNu lihaMtaM, sukiMkiNI jAla kayasohaM // 12 // jiNavara supAsaappaDima, paDima samalaMkiyaM ai visAlaM utANa nayaNa ppaNa, picchaNijja tiya mehalA kaliyaM // 13 // varasavvarayaNa maiyaM, sumeru nAmaM kiyaM mahAthUbhaM // taM daTuM vihiya maNo, samuNi vaMdai tahiM devo // 14 // taMthUbharayaNa majjuya, bhUyaM daTTaNa micchadiTThIvi // taiyAhari sukkarisA, jAyAjiNa sAsaNe bhattA // 15 // iyaMtaMmi thUbharayaNe, supAsa jiNa kAla saMbhavaMmi sayA // sura kijjamANa pikkhaNa, khaNaMmi subahU gau kAlo // 16 // icchaMtaraMmi khavago, sudaMsaNo nAma uggatavacaraNo // viharai vasuhAvalae, mahurAkhava gutti supasiddho // 17 // bhavaNe kuberadattA, isaMThiu sokayAi caumAse // AyA vaNAi Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 A ja rIte zrAddhavidhimAM pATha lakhyo che. (34) tathA vRMdAruvRtti pAThaH- tatra daivasikAdipratikramaNavidhiramUbhyo gAthAbhyo'vaseyaH, tatredaM devasikaM / 103 jiNa muNivaMdaNa aiA russago putti vaMdaNiAloe / suttaM vaMdaNa khAmaNa, vaMdaNa tinneva ussaggo // 1 // caraNe daMsaNanANe, ujjoA dunniikkaikkoa / sudevayAu dussaggA, puttI vaMdanA thuI thuttaM // 2 // ityAdi noMdha :- ahIM vRMdAruvRttimAM pratikramaNanI AdimAM caityavaMdanA ane zrutadevatAkSetradevatAno kAyotsarga karavAno kahyo che ane thoya paNa kahevAnI kahI che. caityavaMdana laghubhASyamAM 45mI gAthAnA uttarArdhamAM paNa kahyuM che ke... suTThisura samaraNA carime // 45 // artha :- caityavaMdanAnA bAramA adhikAramAM samyaSTi devatAno kAyotsarga karavo ane thoya kahevI (35) 'pratikramaNA garbhita hetu' graMthanA sahAre caturthastutinI siddhi :- te pAThakhA prabhAeMge che - atha cAvazyakAraMbhe sAdhuH zrAvakazcAdau zrIdevaguruvaMdanaM vidhate, sarvamapyanuSThAnaM zrIdevaguruvaMdanabahumAnAdibhaktipUrvakaM saphalaM bhavatIti Aha ca / viNayAhIAvijjA, diMti phalaM iha pare a logaMmi / na phalaMti viNayahINA, sassANivato ahINANi // 9 // bhattIi jiNavarANaM, khijjaMti, puvvasaMciA kammA / Ayariya namukkAreNa, vijjAmaMtAya sijjaMti // 10 // iti hetordvAdazabhiradhikAraizcaityavaMdanabhASyepaDhamahigAre vaMde, bhAvajiNe bIae u davvajiNe // 2 // igaceia ThavaNajiNe, taia cautthaMmi nAmajiNe // 1 // tihuaNa ThavaNajiNe puNa, paMcamae viharamANajiNachaTTe 6 // , sattamae suyanANaM 7, aTThamae savvasiddha thui // 2 // titthAhiva vIra thuI navame 9 dasame aM ujjayaMta thui 10 aTThAvayAi gadasi 11 sudiTThi surasumaraNAcArime 12 // 3 // namu 1 jeai 2 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 caturthastutinirNaya bhAga-1 nirao dukkaratavacaraNa kisiyaMgo // 18 // tattivvatavAkaMpiyahiyayA sA devA bhai sumuNe // maha kaha sukiMpi kajjaM, jeNaM taM lahu pasAhemi // 19 // munirAha anUciyannU, kiM maha kajjaM asaMjaI i tapa | sAhamae tuha kajjaM, asaMjaIividhuvaMhohI // 20 // iya bhaNio aNuciyavaya, Na savaNa uppannamannuvivasamaNA // devIgayA saThANaM, muNivi annattha viharitthA // 21 // aha tattha nivasahAe, thUbhakaeseya bhikkhu bhikkhuNaM // jjhAu mahaMvivAo, chammAsejjhAva nayatthinno // 22 // saMgheNa tao bhaNiyaM, kocchitu malaM vivAya meyaMtu // huM huM mahurA khamago, tatthai mo tti AhUDa ||23|| teNa ta veNA kaMpiya, hiyayA pattA kuberadattAha // kiMte kareMmi kajjaM, sa bhaNai taM kajjaM mAhaimA // 24 // kiMtuha asaMja ie, vii himaenaNu pauyaNa jAyaM // to aNutAvA sAhU, se micchA dukkaDaM dei // 25 // sA bhAi khavaga puMgava, seya paDAgAi daMsaNA thUbhe // gose tahA jaissaM, jaha jiNai ime niyaya saMgho // 26 // iyadevayAi vayaNaM, souM khavago kahei saMghassa // saMgho vi gaMtu sAhai, evaM ranno jaha nadi // 27 // jai ahna esa thrubho, toiha hohI pabhAe siyapaDAgA // aha bhikkhUNaM tatto, rattAiya suNiya naranAho // 28 // taMthUbhaMrakhAvai, samaMtau niyanareMhiM ahadevI // pavayaNabhattApaDa, thUbhe gosesiyapaDAMga // 29 // taM pi cchaviachariya aNaccha harisonivo purI loo // ukkhiTTa kalayaravaM, kuNamANo bhAi vayaNamiNaM // 30 // jayau jae mahakAlaM, eso jiNanAhadesio dhammo // jayau imo jiNasaMgho, jayaMtu jiNasAsaNe bhattA // 31 // daTThi sudiTThisurasuma, ra NeNau tappaNaM pavayaNassa // cirayaraukhavagopA liuNacaraNagao sugaI // 32 // mathurAkSapakacaritraM, zrutvetvaucityavaco bhavyAH // pravacanasamunnatikarI, suddaSTisurasaM smRtiM kuruta // 33 // iti mathurAkSapakakathA // atha ye'dhikArA yatpramANena bhaNyaMte // tadasaMmohanArthaM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 105 arihaM 3 loga 4 savva 5 pukkha 6 tama 7 siddha 8 jodevA 9 // ujji 10 cattA 11 veyA, vaccaga 12 ahigAra paDhamapayA // 4 // iti gAthoktairdaivavaMdanaM vidhAya caturAdikSamAzramaNaiH zrIgurun vaMdate // aha sua samiddhiheDaM, suadevIe karei ussaggaM / ciMtei namukkAraM, suNai va dei va tIi thuI // 52 // evaM khittasurIe ussaggaM kuNai suNai dei thuii| paDhiuMca paMcamaMgalaM, muvavisai pamajjesaMDAsaM // 53 // noMdha :- uparokta pATha spaSTatayA caturthastutinI pramANatA siddha kare che. uparokta pAThano sAra e che ke... "AvazyakanA AMrabhamAM bAra adhikAra parvata caityavaMdanA karavI arthAt cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. tathA zrutadevatAkSetradevatAno kAyotsarga ane temanI be thoya kahevAnI kahI che. vi.saM.1943nA phAlgana cAturmAsamAM, phAgaNa comAsIe zrIratnavijayajI rAdhanapuranagaramAM hatA te samaye eka zrAvakanA gharamAM tADapatro upara lakhelI "saMghAcAra' nAmanI laghubhASyanI vRtti hatI. tene zrIratnavijayajIe vAMcI ane kahevA lAgyA ke A vRttimAM paNa traNa thAya che. enAthI amAro mata siddha thAya che. tyAre temanI pAse javAvALA zrAvakoe eka ciThThI lakhIne te pustakanA patra upara coMTADI dIdhI. te ciThThInI nakala huM ahIM lakhuM chuM. "saMghAcAra bhASyanA pAnA (295)mAM traNa thoyo je kahe che. te TIkAkAre (kahI che) siddhANaM buddhANaMnI kahI che. . tAre naraM va nAriMvA | verAvakva PRaaN kahevuM te zudropadrava uDAvavAne vAste pAnuM (304)" A ciThThInA lekhathI zrIratnavijayajInuM kahevuM sarve asatya che, tevuM siddha thAya che. kAraNa ke sAMbhaLavAvALA vicAra vinAnA hatA, te kaMI saMskRta prAkRta bhASA to bhaNyA na hatA. temane je koI je rIte bahekAvI de te rIte bahekI jAya che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga - 1 prakaTayannAha // nava ahigArA iha laliya vittharA vittimAi aNusArA // tinnisuya paraMparayA vIudasamo igArasamo // 35 // iha dvAdazasvadhikAreSu madhye nava adhikArAH prathamatRtIyacaturthapaMcamaSaSThasaptamASTanavamadvAdazasvarupA yA lalitavistarAkhyA caityavaMdanA mUlavRttistasyA anusAreNa tatra vyAkhyAtAstatra prAmANyena bhaNyaMte iti zeSaH / tathAca tatroktaM etAstisraH stutayo niyamenocyate kecittvanyA api paThaMti naca tatra niyama iti na tadvyAkhyAnakriyA evametat paThitvA upacita puNyasaMbhArA uciteSUpayogaphalame taditi jJApanArthaM paThaMti veyAvaccagarANamityAdi / atra ca etA iti siddhANaM bu0 1 jo devAvi 2 ikvIti // 3 // anyA apIti ujjitasela 1 cattAriaTTha 2 tathA jeya aIyetyAdi 3 ata evAtra bahuvacanaM saMbhAvyate // anyathA dvivacanaM dadyAt paThatIti, sesAjahicchAe ityAvazyakacUrNivacanAdityarthaH naca tatra niyama iti na tadvayAkhyAnaM kriyate iti tu bhaNaMtaH zrIharibhadrasUripAdA evaM jJApayaMti yadatra yadRcchayA bhaNyate tanna vyAkhyAyate yatpunarniyamato bhaNanIyaM tadvyAkhyAyate tadvayAkhyAne vyAkhyAtaM ca veyAvaccagarANamityAdi sUtraM // tathA coktaM // evametatpaThitvetyAdi yAvat paThati // veyAvaccagarANamityAdi // tatazca sthitametatyaduta veyAvaccagarANamityapyadhikArovazyaM bhaNanIya eva anyathA vyAkhyAnAsaMbhavAt // yadi punareSopi vaiyAvRtyakarAdhikAra ujjayaMtAdyadhikAravat kaizcit bhaNanIyatayA yAdRcchikaH syAt tadA ujjitaseletyAdi gAthAvadayamapi na vyAkhyAyeta vyAkhyAtazca niyamabhaNanIya siddhAdigAthAbhiH sahAyamanuviddhasaMbaMdhenetyato'truTitasaMbaMdhAyAtatvAtsiddhAdhikAravadanusyUta eva bhaNanIyaH athApramANaM tatra vyAkhyAtaM sUtramiti cet evaM tarhi haMta sakalacaityavaMdanA kramAbhAvaprasaMgaH sUtre cAsyA evaM kramasyAdarzitatvAt tadanyatra tathA 106 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 107 have je pATha mATe ciThThI coTAMDI che, te pAThathI ja zrIratnavijayajIno mata svakapola kalpita mithyA siddha thaI jAya che. te pATha bhavya jIvonA jANavA mATe ahIM lakhIe chIe. (36) uktaM ca saMghAcArabhASye carame dvAdaze adhikAre / veyAvaccagarANamityAdi kAyotsargakaraNaM tadIyastutidAnaparyaMte kriyate iti zeSaH / aucityapravRttirupa- tvAddharmasya avasthAnurupavyApArAbhAve guNAbhAvApatte / yataH aucityamekamekatra guNAnAM koTirekataH / viSAyate guNagrAma aucitye parivarjitaH / api ca anaucityapravRtto mahAnapi mathurAkSapakavat kuberadattAyA bhavatyalpAnAmapi pratyuccAraNAdibhAjanam / Aha ca / AraMkAdbhUpatiM yAvadaucityaM na vidaMti ye / spRhayaMtaH prabhutvAya khelanaM te sumedhasAm // 1 // idamatra tAtparya / sarvadApi svaparAvasthAnurupayA ceSTayA sarvatra pravartitavyamiti // uktaM ca // sadaucityapravRttyA sarvatra pravartitavyamityaidaMparyamasyeti / mathurAkSapakakuberadattAdevyoH saMvidhAnakaM tvidaM // iha kusumapura nayare, daDhadhammo daDharaho nivo AsI / uciyapaDivattivallI, pallavaNe sajalajalavAho // 1 // sara eka yAvi ajjha, maMDalaM gayaNamaMDale jAva / parisapperaM samaMtA, pAsAyatalaMThiyo niyai // 2 // tAsahasA taMpaDu-pava, Na paDihayaM da? ciMtai viratto / khaNadiTTanaTTharuvA, ahaha kahaM saccabhAvaThiI // 3 // tathAhi-saMpaccaMpakapuSparAgati ratirmattAMganApAMgati, svAmyaM padmadalAgravArikaNati pemA taDiiMDati / lAvaNyaM karikarNatAlati vapuH kalpAntavAtabhrama / ddIpacchAyati yauvanaM giriNadIvegatyaho dehinAm // 4 // iya ciMtiuM saviNayaM, viNayaMdhara sugurupAsa gahiyavauM / gIyattho viharaMto, patto sakayAvi mahurapuri // 5 // tattha Thiu caumAsaM, kuberadattAi devayAi gihe / duttavatavacaraNarau, nirau AyAvaNavihANe // 6 // vigahA nidAipamA, ya vajjiu ujjuu suhajjhANo vAsIcaMdaNakappo, samoyamANA vamANoya // 7 // taM duduhaTTatuTThA, kuberadattAha bho muNivariTTha / pasiyamahakahasu kiMte, karemi maNaicchiyaM kajjaM // 8 // bhaNai muNIuciyannU, bhAvanU davvakhittakAlannU / maMvadAva subhadde, sumerusihariTTie deve // 9 // devI bhaNeha evaM, karemi Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 caturthastutinirNaya bhAga-1 vyAkhyAnAbhAvAt vyAkhyAnepyetadanusAritvAttasya pazcAtkAla prabhavatvAnnavyakaraNasya na suMdarasyApi bhavanibaMdhanatvAttatroktasyopadezAyAtatayA svacchaMdakalpitAbhAvAditi paribhAvanIyam bahvatra mAdhyasthyamanasA vimarzanIyaM sUkSmayA dhiyA viciMtanIyaM siddhAMtarahasyaM paryupAsanIyaM zrutavRddhAnAM pravartitavyaM asadAgrahaviraheNa yatitavyaM nijazaktyanukUlyamiti evaM ca dvitIyadazamaikAdazarjitAH zeSAH prathamAdyA dvAdazaparyaMtA nava adhikArA upadezAyAtalalitavistarAvyAkhyAtastatra siddhA iti siddhaM / AdizabdAt pAkSikasUtracUNAdigrahaH / tatra sUtraM devasakkhiyatti atra cUrNiH / virai paDivattikAle ciivaMdaNA iNo vayAreNa // avassaM ahA saMnihayA devayA saMnihANaM sibhavai audevasikkhibhaNayaMti // ayamatra bhAvArthaH tAvadgaNadharairdADharyArthaM paMcasAkSikaM dharmAnuSThAnaM pratipAditaM lokepi vyavahAradADharyasya tathA darzanAt tatra devA api sAkSiNa uktAste ca caityavaMdanAdyupacAreNAsanIbhUtAH sAkSitAM pratipadyate caityavaMdanAmadhye ca teSAmupacAraH kAyotsargastutidAnAdinA kriyate anyasya tatrAsaMbhavAt azrutatvAcca tatazcaivamAyAtaM tathA caityavaMdanAmadhye devakAyotsargAdi karaNIyameva anyathA tatrAnyattadupacArAbhAve devasAkSikatvAtsiddheH cUrNikAreNa tathaiva vyAkhyAtatvAnizcIyate tacca devasakkhiyaMtisUtraprAmANyAt // (37) isa upara likhe hue pAThakI bhASA likhate hai carama kahete bArame adhikArameM veyAvaccagarANamityAdi kAyotsargakA karanAM tisakI stuti paryaMtameM denI kyoM ke yaha samyakaddaSTi devatAke sAtha ucita pravRttirupa honeseM dharmako avasthAnurupa vyApArake abhAvase guNa abhAvakI Apatti honeseM eka pAseM aucitya sthApIyeM aura eka pAseM guNAMkI koTI sthApIyeM aucityake vinA sarva guNa viSakI tareM AcaraNa kareMge // 1 // Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 109 karasaMpuDegahiuNa / neu sumeru sihare, lahubaMdhavaM sitaM deve // 10 // Aha muNijjai dujjiha, thIsaMghaTTo vayAiyArakaro / tAmassa vammasIle, alaM majja maNoraheNa miNA // 11 // to savisesaMtuTThA, kuberadattA tahiM viNimmei / gayaNa yalamaNu lihaMtaM, sukiMkiNI jAla kayasohaM // 12 // jiNavara supAsa appaDima, paDima samalaMkiyaM aivisAlaM / uttANanayaNappaNa, picchaNijja tiya mehalA kaliyaM // 13 // varasavvarayaNa maiyaM, sumeru nAma kiyaM mahAthUbhaM / taM daTuM vihiya maNo, samuNi vaMdai tahiM devo // 14 // taM thUbharayaNa majjhuya, bhUyaM daTuMNa micchadiTThIvi / taiyAhari sukkarisA, AyAjiNa sAsaNe bhattA // 15 // iyaMtaMmi thUbharayaNe, supAsa jiNa kAla saMbhavaMmi sayA / sura kijjamANa pikkhaNa, khaNami sabahu gau kAlo // 16 // icchataraMmi khavago, sudaMsaNo nAma uggatavacaraNo / viharai vasuhAvalae, mahurAkhava gutti supasiddho // 17 // bhavaNe kuberadattA, isaTThiu sokayAi caumAse / AyAvaNAi nirau, ikka ratavacaraNa ki siyaMgo // 18 // tattivvatavAkaMpiyahiyayA sA devayA bhaNai sumuNe / maha kaha sukiMpi kajjaM, jeNaM taM lahu pasAhemi // 19 // munisaha anUcyinnU, kiM maha kajjaM asaMjaIya tapa / sAhamaNa tuha kajjaM, asaMjaIividhuvaMhohI // 20 // iya bhaNiu aNuciya vA, Na savaNa uppannamannuvivasamaNA / devIgayA saTTANaM, muNivi annattha viharitthA // 21 // aha tattha nivasahAe, thUbhakaeseya bhikkhu bhikkhUNaM / jjAu mahaMvivAuM, chammAsejjAva nayacchinno // 22 // saMgheNa tau bhaNiyaM, kocchitu malaM vivAya meyaMtu / huM huM mahurA khamago, tatthai moati AhUu // 23 // teNa taveNA kaMpiya, hiyayA pattA kuberapattAha / kiMte karemi kajjaM, sa bhaNai taM kajja mAhaimA // 24 // kiMtuhaasaMjaie, viiNhimaenaNu pauyaNa jAyaM / to aNutAvA sAhU, se micchAdukkaDaM dei // 25 // sA bhaNai khavaga puMgava, seya paDAgAi daMsaNA thUbhe / gose tahA jaissaM, jaha jiNai ime niyaya saMgho // 26 // iyadevayAi vayaNaM, souM khavago kahei saMghassa / saMgho vi gaMtu sAhai, evaM ranno jaha nariMda // 27 // jaia hya esa thubho, toiha hohI pabhAe siyapaDAgA / aha bhikkhUNaM tatto, rattAiya suNiya naranAho // 28 // taM Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 caturthastutinirNaya bhAga-1 __anaucityapravRtta honeseM yadyapi mahAnpuruSa mathurAkSapaka thA tobhI kuberadattA samyakaddaSTI devIke sAtha anaucityapravRtti karaneseM micchAmidukkaDa denA paDA / Aha ca / / raMkase lekara rAjA paryaMta je puruSa aucityapravRtti karanI nahI jAnate hai, aru ve puruSa prabhutA ThakurAike tAMi cAhate hai, paraM te puruSa buddhimAnoke khilone hai / / 1 / / ihAM yaha tAtparya hai ke sadAkAla apanI parakI avasthA anurupa ucita pravRtti karake pravRtta honA cAhiyeM sadA aucitya pravRtti karakeM sarvatra pravarttanA cAhiyeM yaha tAtparyArtha hai / isa kathana upara mathurA kSapaka aura kuberadattA devIkA dRSTAMta kahA hai // tisa dRSTAMtakA bhAvArtha yaha hai ke prathama munike kahaneseM saMtuSTa hokeM kuberadattA devIne zrIsupArzvanAthasvAmIke vakhatameM mathurA nagarImeM zrIsupArzvanAtha arihaMtakA meru parvata saddaza stubha pratimA sahita racA. kitane kAla pIche anyadarzanI aura jainIyoMkA yaha stubha bAbata vivAda huA, uhAM anyadarzanI apane matakA stubha kahane lage, aura jainIbhI apane matakA stubha hai jaisA kahane lage. jaba rAjAseM bhI yaha vivAda na miTA taba zrIsaMghane tisa kAlameM mathurAkSapakanAmA sAdhukU atizayavAn jAnake bulAyA. tisa mathurAkSapaka upara pahilA kuberadattA devIne saMtuSTa hoke kahA thA ke he muni meM kyA tere mana icchita kAryakU saMpAdana karUM ? taba mathurAkSapaka munine kahAke maiM tapake prabhAvaseM sarva kara saktA hUM to tere mana asaMyatAke sAhAyya vAMchaneseM muje kyA prayojana hai ? taba kuberadattA roSa karake jatI rahI so mathurAkSapaka phirake AyA tisane tapaseM devIkoM ArAdhyA. taba devI pragaTa hoke kahane lagI. meM terA kyA kArya karuM? taba mathurAkSapaka kahane lagA. zrIsaMghakI jIta kara. taba kuberadattAbhI kahane lagI ke terA mere asaMyatiseM kyA prayojana aba utpanna huvA ke jismeM teM mujakoM yAda karA ? tadapIche sAdhune pazcAtApa karA aura kuberadattA devIseM Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 111 dhuMbhaMrakkhAvai, samaMtau niyanareMhiM ahadevI / pavayaNabhattApaya'i, thubhe gosesiyapaDAgaM // 29 // taM picchaviattharipa, aNacchA harisonivo purI lou / ukkhiTTha kalayarakhaM, kuNamANo bhaNai vayaNamiNaM // 30 // jayau jae mahakAlaM, eso jiNanAhadesiu dhammo / jayau imo jiNasaMgho, jayaMtu jiNasAsaNe bhattA // 31 // daTTa sudiTThisurasuma, NeNau ThappaNaM pavayaNassa / cirayaraukhavagopA, liuNacaraNagau sugaI // 32 // mathurAkSapakacaritraM, zrutvetvaucityavaco bhavyAH / pravacanasamunnatikarI, sudRSTisurasaM smRtiM kuruta // 33 // iti mathurAkSapakakathA / atha ye'dhikArA yatpramANena bhaNyate / tadasaMmAhanArthaM prakayyannAha nava ahigArA iha laliya vittharA vittimAiaNusArA / tinnisuya paraMparAyA vIuvasamoigArasamo // 35 // iha dvAdazasvadhikAreSu madhye nava adhikArAH prathamatRtIyacaturthaM paMcamaSaSThasaptamASTanavamadvAdazasvarupA yA lalitavistarAkhyA caityavaMdanA mUlavRttistasyA anusAreNa tatra vyAkhyAtAstatra prAmANyena bhaNyaMte iti zeSaH / tathA ca tatroktaM etAstistraH stutayo niyamenocyate kecittvanyA api paThaMti na ca atra niyama iti na tadvyAkhyAnakriyA evame tat paThitvA upacitapuNyasaMbhArA uciteSUpayogaphalametaditi jJApanArthaM paThati veyAvaccagarANa mityaadi| tathA je ya aIyetyAdi ata evAtra bahuvacanaM saMbhASyate / anyathA dvivacanaM dadyAt paThaMtIti sesAjahitthAe ityAvazyakacUrNi vacanAdityarthaH na ca tatra niyama iti na tadvyAkhyAnaM kriyate iti tu bhaNaMtaH zrIharibhadrasUripAdA evaM jJApayaMti yadatra yaddacchayA bhaNyate tanna vyAkhyApate yatpunarniyamato bhaNanIyaM tadvyAkhyAyate tadavyAkhyAne vyAkhyAtaM ca veyAvaccagarANamityAdi sUtraM // tathA coktaM // evametatpaThitvetyAdi yAvat paThati // veyAvaccagarANamityAdi // tatazcasthitametat yaduta veyAvaccagarANa mityayyadhikArAvazyaM bhaNanIya eva anyathA vyAkhyAnAsaMbhAvAt / yadi punareSopi vaiyAvRtyakarAdhikAra ujjayaMtAdyadhikAravat kaizcit bhaNanIyatayA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga - 1 micchAmi dukkaDaM dInA. taba devIneM kahA meM kalakUM stubhake upara zvetapatAkA karUMgI, aura saMgha tathA rAjAkoM kahe jekarI zvadine prabhAtakoM zvetavarNakI patAkA hove, to hamArA zubha jAnanA aru jo anya varNakI patAkA hove, ta hamArA nahI jAnanA. yaha bAta sunakara rAjAne apane naukaroMseM paharA dilavAyA paraMtu pravacana bhakta devIneM prabhAtameM zvetapAtAkA kara dInI tisakUM dekhakeM rAjA aru prajAne utkRSTa kala kala zabda karakeM kahA ke bahuta kAlataka yaha jainazAsana jayavaMta rahIyo, aru saMgha jayavaMta raho, jinazAsanake bhakta jayavaMta raho, isItare samyakdRSTi devatAkA smaraNa karaneseM pravacanakI prabhAvanA dekhakeM bahuta lokoM jainadharmI ho gaye munibhI sugatimeM gayA // iti mathurAkSapakavRttAMtaH // isa vAste samyaddaSTi devatAkA avazyameva kAyotsarga karake thui kahanI cAhiyeM. (38) atha je adhikAra jisa pramANaseM kahe hai. tinake haiM || gAthA || nava ahigArA iha tinni suyaparaMparayA, bIu dasamo 112 asaMmohArthe laghubhASyakAra pragaTa karate laliyavitrA vittimAi aNusArA // igArasamo // 35 // ihAM bArA adhikArameMseM pahilA, tIsarA, cauthA, pAMcamA, chaTTA, sAtavA, AThahavA, navamA, aru bArahavA yaha nava adhikAra lalitavistarA nAmA caityavaMdanAkI jo mUlavRtti hai tisake anusAraseM kathana kare hai / / tathA ca tatroktaM // yaha tIna thuiyAM siddhANaM ityAdi jo hai so nizcayaseM kahanI cAhiyeM, aura kitaneka AcArya anya thuiyAM bhI inake pIcheM kahate hai. paraM tahAM niyama nahI hai ke avazya kahanI isa vAste maine tinakA vyAkhyAna nahI karA hai. jaiseM yaha "siddhANaM buddhANaM" pATha paDhake upacita puNya samUhaseM bharA hUA ucito viSe upayoga karanAM yaha phala hai. isake janAvane vAste yaha Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 113 yAddacchikaH syAt tadA ujjita seletyAdi gAthAvadayamapi na vyAkhyAyeta vyAkhyAtazca niyamabhaNanIya siddhAdigAthAbhiH sahAyamanuviddhasaMbaMdhenetyato'truTitasaMbaMdhAyAtatvAtsiddhAdhitAravadanuspUta eva bhaNanIyaH athApramANaM tatra vyAkhyAtaM sUtramiti cet evaM tarhi haMta sakalacaityavaMdanA kramIbhAva prasaMga: sUtre cAsyA evaM kramasyAdarzitatvAt tadanyatra tathA vyAkhyAnAbhAvAt vyAkhyAnepyetadanusAritvAttasya pazcAtkAla prabhavatvAnnavyakaraNasya na suMdarasyApi bhavanibaMdhanatvAttatro kasyopadezAyAtatayA svacchaMdakalpitAbhAvAditi paribhAvanIyam bahvatra mAdhyasthyamAnA vimarzanIyaM sUThamAyA dhiyA viciMtanIyaM siddhAntarahasyaM paryupAsanIyaM zrutavRddhAnAM pravartitavyaM asadAgrahaviraheNa yatitavyaM nijazaktyanukU lyamiti evaM ca dvitIyadazamaikAdazavarjitAH zeSAH prathamAdyA dvAdazaparyaMtA nava adhikArA upadezAyAtalalitavistarA- vyAkhyAtastatra siddhA iti siddhaM / AdizabdAt pAkSikasUtracUAdigrahaH / tatra sUtraM devasakkhiyati atra cUrNiH / virai paDivattikAle ciivaMdaNA iNo vayAreNa / avassaM ahA saMnihayA devayA saMnihANaM sibhavai audevasikkhi bhaNayaMti / ayamatra bhAvArtha :- tAvadgaNadharairdAArthaM paMcasAkSikaM dharmAnuSThAnaM pratipAditaM loke'pi vyavahAradA_sya tathA darzanAt tatra devA api sAkSiNa uktAste ca caityavaMdanAdyupacAreNAsanIbhUtAH sAkSitAM pratipadyate caityavaMdanAmadhye ca teSAmupacAraH kAyotsargastutidAnAdinA kriyate anyasya tatrAsaMbhAvAt azrutatvAcca tata caivamAyAtaM tathA caityavaMdanAmadhye devakAyotsargAdi karaNIyameva anyathA tatrAnyattadupacArAbhAve devasAkSikatvAtsiddhe cUrNikAreNa tathaiva vyAkhyAtatvAnnizcIyate tacca devasakkhiyaMti sUtra prAmANyAt / ___ (39) bhAvArtha :- ya2ma bheTa mAramA aghi|2m. 'veyAvaccagarANaM' ityAdi kAyotsargane karavo, tenI stuti kahevI.. e rIte stutiparvata kahevuM, kAraNa ke samyagRSTi devatAnI sAthe Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 caturthastutinirNaya bhAga-1 pATha paDhe. veyAvaccagarANaM ityAdi // ihAM valI 'etA' jaise zabdaseM 1 siddhANaMbuddhANaM, 2 jo devANavidevo, 3 ikkovi namukkAro, anyA api isa zabdoseM 1 ujjitasela." || 2 cattArI aTha. // tathA 3 jeya aIyA siddhA ityAdi isI vAste ihAM bahuvacana dIyA hai., nahI to dvivacana dete paThaMti aisI bahuvacana rupa kriyA hai. "sesAjahicchA" zeSa thuiyAM jaisI icchA hove taiseM kahe, yaha Avazyaka cUrNike vacanakA pramANa hai. nava tatra niyama iti // na tadvayAkhyAnaM kriyate iti / aisA kahana kahate hUe. zrIharibhadrasUripUjya aiseM jJApana karate hai ke jo pATha yahAM caityavaMdanAmeM apanI yathecchAseM kahate hai, tisakA vyAkhyAna hama nahI karate hai, jo pATha caityavaMdanAmeM nizcayo kahane yogya hai, tisakA vyAkhyAna karate hai. tisake vyAkhyAna karaneseM veyAvaccagarANaM ityAdi sUtrakAbhI vyAkhyAna karA // tathA coktaM / aiseM yaha paDhake yAvat veyAvaccagarANaM ityAdi paDhe / isa kahaneseM veyAvaccagarANaM ityAdi avazya paDhane yogyahI hai, yaha siddha hUA. jekara veyAvaccagarANaM yaha pATha avazya paDhane yogya na hotA to zrIharibhadrasUrijI apanI pratijJApramANe isa pAThakA vyAkhyAna na karate. jekara yaha "veyAvaccagarANaM" pAThAdhikArakoM ujjitAdi adhikArakI tareM kei AcArya paDhate, kei na paDhate, taba to yAdRcchika hotA. taba to ujjitAdi gAthAkI tareM isakAbhI vyAkhyAna zrIharibhadrasUrijI na karate, paraMtu unone vyAkhyAna karA hai, isa vAste siddhAdi gAthAyoMke sAtha veyAvaccagarANaM ityAdi yaha pATha anuvidya arthAt protA huA hai, bicameM TUTA huA nahI hai, isa vAste siddhANaM ityAdi gAthAyoMke sAtha protA huAbhI paDhane yogya hai. __ atha jekara tuM kahegA ke lalitavistarAmeM zrIharibhadrasUrijIkA karA hUA vyAkhyAna hamakU pramANa nahI hai taba to sakala caityavaMdanAke kramakA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 115 aucityapUrvakano vyavahAra karavo joIe. tethI kAyotsargAdi devatAonI sAthe ucita pravRttirUpa hovAthI dharmanI avasthAne anurUpa vyAparanA abhAvamAM guNanA abhAvanI Apati hovAthI eka bAjuM aucitya mUkIe ane eka bAjuM guNonI koTI sthApIe, to aucitya sivAya sarva guNo viSanI jema AcaraNa karaze. joke anaucityapravRtti karanArA mahApuruSa mathurApaka hatA, to paNa kuberadattA' samyagRSTi devInI sAthe anaucitya pravRtti karavAthI "micchAmi dukkaDam' ApavuM paDayuM. tethI kahyuM che ke.. raMkathI laIne rAja sudhI je puruSa aucityapUrvakanI pravRtti karavAnI jANato nathI, te puruSa prabhutA ThakurAIne icche che, paraMtu te puruSa buddhimAnonuM ramakaDuM che. je ahIM e tAtparya che ke haMmezAM sva paranI avasthAne anurUpa ucita pravRtti karIne ja pratyeka sthaLe pravRtta thavuM joIe. arthAt sarvatra aucityapUrvaka pravartavuM joIe. A kathana upara mathurAkSapaka ane kuberadattA devInuM dRSTAMta kahyuM che. te dRSTAMtano bhAvArtha e che ke.. prathama muninA kahevAthI saMtuSTa thaIne kuberadattA devIe zrIsupArzvanAtha svAmIjInA samayamAM mathurAnagarImAM zrIsupArzvanAtha prabhunuM meruparvata sadaza stubhi pratimA sahita banAvyo. keTalAka kALa pachI mithyAdarzananIo ane jainonI vacce stubha bAbatamAM vivAda thayo. anya darzanIo potAnA matano stubha kahevA lAgyA. jayAre rAjAthI paNa vivAda na maTyo, tyAre zrIsaMghe te kALe atizaya prabhAvazALI tarIke prakhyAta mathurA kSepaka nAmanA sAdhu bhagavaMtane bolAvyA. te mathurA kSepaka upara pahelAM kuberadattA devIe saMtuSTa thaIne kahyuM hatuM ke, he muni ! huM tamArA mananA kayA icchita kAryane karI ApuM? tyAre mathurA kSepaka munie kahyuM hatuM ke, huM mArA tapanA prabhAvathI sarva karI zakuM chuM to pachI tArA jevI asaMyatI devInI sahAyatA icchavAnuM mAre zuM Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 caturthastutinirNaya bhAga-1 abhAva hovegA. kyoMke sUtrameM caityavaMdanAkA aisA krama kahA nahI hai. aura lalitavistarA binA caityavaMdanAke kramakA anyagraMthameM vyAkhyAnake abhAvaseM kadAcit kisI graMthameM vyAkhyAna karAbhI hogA. sobhI lalitavistarAke anusArI honeseM pIchehI karA hai, aura navInavyAkhyAna, jekara koI acchAbhI kare tobhI so vyAkhyAna, saMsArakI vRddhi karanevAlA hai, aura jo lalitavistarAmeM vyAkhyAna hai, so guruparaMparAke upadezaseM AyA hai isa vAste svacchaMda kalpanAseM nahIM hai. yahAM madhyastha hoke vicAra karaNA yogya hai, sUkSma buddhi karake sUtrakA rahasya ciMtana karaNA, aura zrutavRddhoMkI sevA karaNI yogya hai, kadAgraharahita pravarttanA cAhiyeM. aura apanI zaktyanukUla yatna karanA cAhiyeM // aiseM dUsarA, dasavA aru agyArahavA yaha tIna varjake zeSa prathamAdiseM lekara bArame adhikAra paryaMta nava adhikAra guru paraMparAke upadezaseM Aye hue lalitavistarAmeM vyAkhyAna kara gae hai. tahAM siddhA iti siddhaM Adi zabdaseM pAkSika sUtrakI cUAdi grahaNa karanI, tahAM pAkSikasUtrameM aisA sUtra hai "devasakkhiyatti" || atra cUrNiH // viratike aMgIkAra karaNake kAlameM caityavaMdanAdi upacArakeM arthAt caityavaMdanAmeM samyakadRSTi devatAkA kAyotsarga karaNe aura thuike paThanarupa upacArake karaNeseM avazyameva yathA saMnihita devatA nikaTa hotA hai, isa vAste devasakkhiyaM aisA pATha paDhate haiM, yaha ihAM bhAvArtha hai. gaNadharoMne prathama dRDhatAke vAste pAMcakI sAkSiseM dharmAnuSThAna pratipAdana karA hai. lokameMbhI dRDha vyavahAra, paMcoMkI sAkSiseM karA dekhanemeM taisehI AtA hai. tahAM pAkSikasUtrameM devatAbhI sAkSI kahe haiM, te devatA je caityavaMdanAdikake upacAraseM nikaTa hue haiM. ve devatA sAkSipaNA aMgIkAra karate hai. kyoMke caityavaMdanAmeM tina devatAyoMkA kAyotsarga karaNA aura Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 17 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 prayojana che? te samaye kuberadattA devI roSa karIne jatI rahI. te mathurApaka anyatra pharatA pharatA mathurAnagarImAM AvyA. temaNe tapathI devIne ArAdhI, tyAre devIe pragaTa thaIne kahyuM ke, mAruM zuM kArya che? te samaye mathurApake zrIsaMghanI jIta mATe sahAyatA mAMgI. tyAre kuberadattA devI kahevA lAgI ke, tamAre mArA jevI asaMyatInuM zuM kAma paDyuM che? ke jethI mane yAda karI ! tyArabAda munizrIe pazcAtApa karyo ane kuberadattA devIne micchAmi dukkaDam ApyuM. saMtuSTa thayelI devIe upAya batAvatAM kahyuM che ke, kAla savAre huM staMbha upara zveta dhajA karIza ane tamAre tathA zrIsaMghe rAjAne kahevuM ke jo kAle prabhAtamAM stubha upara zveta varNanI dhajA hoya to amAro khuba jANavo athavA jo anya varNanI dhajA hoya to amAro nahi mAnavo. A vAta sAMbhaLIne rAjAe potAnA sainikonI stubha pAse cokI goThavI. paraMtu pravacana bhakta devIe prabhAtamAM zveta patAkA laherAvI. te dekhIne rAjA ane prajA khUba moTethI bolavA lAgyA ke,.. ghaNA kAla sudhI jayavaMta raho !, jinazAsananA bhakto jayavaMta raho! A rIte samyaphadRSTi devatAnuM smaraNa karavAthI pravacananI prabhAvanA dekhI ghaNA loko jainadharmI thaI gayA. muni paNa sugatimAM gayA. A rIte mathurAkSapaka vRttAMta pUrNa thAya che. A kAraNathI samyaphadaSTi devatAnI avazyameva kAyotsarga karIne thAya kahevI joIe. (38) have je adhikAra je pramANathI kahyA che, tene asaMmohArthe (koIne bAra adhikAra hovA chatAM nava kema kahyA? AvI mujhavaNa na thAya te mATe) laghubhASyakAra pragaTa karatAM kahe che ke.... nava ahigArA iha lalitavittharA vittimAi aNusArA / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 caturthastutinirNaya bhAga - 1 tinakI thui kahanI yaha upacAra kariye haiM, anya koi upacAra tahAM saMbhave nahI hai aura hamane anya koi zravaNabhI nahI karA hai. taba to yaha siddha huA ke caityavaMdanAmeM samyakdRSTi devatAkA kAyotsarga karaNA, aura tinakI thui sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAkoM avazyameva kahanI cAhiye; anyathA apara upacAra to tinakA koi hai nahI. tisa vAste tinakA sAkSI honAbhI siddha nahI hovegA, cUrNikAra taisehI vyAkhyAna karaNeseM nizcaya karate hai, so pATha yaha hai "devasakkhiyaM" iti sUtra prAmANyAt // ( 39 ) tathA 304 ke patrekA pATha // tathA pravacanasurAH samyagdRSTayo devAsteSAM smaraNArthaM vaiyAvRtyakaretyAdi vizeSaNadvAreNopabRMhaNArthaM kSudropadravavidrAvaNAdikRte tattadguNaprazaMsayA protsAhanArthamityarthaH / yadvA tatkartavyAnAM vaiyAvRttyAdInAM pramAdAdinA zlathIbhUtAnAM pravRttyarthamazlathIbhUtA natu sthairyAya ca smaraNAt jJApanAt tadarthaM sAraNArthaM vA pravacanaprabhAvanAdau hitakArye preraNArthaka utsargaH kAyotsargaH carama iti zeSaH ityetAni nimittAni prayojanAni phalAnIti yAvadaSTau caityavaMdanA yA bhavatIti zeSaH / iha ca yadyapi vaiyAvRttyakarAdayaH svasmaraNAdyarthaM kriyamANaM kAyotsargaM na jAnate, . tathApi tadviSayakAyotsargAt vasudevahiMDayuktasya tatkartuH zrIguptazreSThina iva vighnopazamAdiSu zubhasiddhirbhavatyeva AptopadiSTatvenAvyabhicAratvAt yathA staMbhanIyAbhiH parijJAne Aptopadezena staMbhanAdikarmma kartuH staMbhanAdyabhISTaphalasiddhiH / uktaM ca cUrNau tesimavinnANe vihu, tavvi saussaggao phalaM hoi / vighghajja ya punnavaM dhAi kAraNaM saMtatAe Nati jhApayati caitadidameva kAyotsargapravartakaM veyAvaccagarANamityAdi sUtram anyathAbhISTaphalasiddhayAdau pravartakatvAyogAt uktaM ca lalitavistarAyAM tadaparijJAne'pyasmAttacchubha- sidvAvidameva vacanaM jJApakamiti zrIgupta zreSThikathAM tviyam // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 tinni suyaparaMparayA, bIu dasamo igArasamo // 35 // ahIM bAra adhikAramAM pahelo, trIjo, cotha, pAMcamo, cho, sAtamo, AThamo, navamo ane bAramo, A nava adhikAra lalitavistarA nAmanI caityavaMdanAnI je mUlagati che. tenA anusAre kathana karyuM che, te tathA tatro I (tathA tyAM kahyuM che ke...) A traNa thoya siddhANaM buddhANa ityAdi je che, te nizcayathI kahevI joIe. ane keTalAka AcArya anya koya paNa enI pachI kahe che. paraMtu tyAM niyama nathI ke avazya kahevI, tethI meM traNanuM vyAkhyAna karyuM nathI. e rIte A siddhANaM buddhArNa pATha kahIne upacita puNya samUhathI bharelA ucita vize upayoga karavo te phala che. tene jaNAvavA mATe A pATha kahevo. veyAvarALaM ityAdi ! ahIM vaLI "patA' e rIte zabdathI 1. siddhANaM buddhANaM, 2. jo devANa vi devo, 3. Ikko vi namukkAro. A zabdathI anya paNa 1. urjita sela. 2. cattAri aDha, 3. je ya aiyA siddhA, ItyAdi jANavuM. A kAraNathI ja ahIM bahuvacana ApyuM che. nahIM to dvivacana Ape. (paraMtu dvivacananA badale) paThati evI bahuvacanarUpa kriyA che. sAhiSkA zeSa thayo jevI icchA hoya te rIte kahevI. A Avazyaka cUrNinA vacananuM pramANa che. tyAM niyama nathI. II tavyAdhyAne tei rUtti / evuM kathana karIne zrIharibhadrasUrijI evuM jaNAvavA mAMge che ke je pATha ahIM caityavaMdanAmAM potAnI IcchAthI kahe che, tenuM vyAkhyAna ame karatA nathI. je pATha caityavaMdanAmAM nizcayathI kahevA yogya che. tenuM vyAkhyAna karIe chIe. tenuM vyAkhyAna karavAthI vaiyAvaccagarANa ityAdi sUtranuM paNa vyAkhyAna karyuM. tathA vorja e rIte A kahIne yAvata "vaiyAvaccagarANa ityAdi kahe. A kathanathI veyAvaccagarANa ityAdi avazya kahevA yogya ja che, Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 caturthastutinirNaya bhAga-1 bhASA // tathA pravacanadevatA samyagdRSTi devatA tinake smaraNArthe vaiyAvRttyakara ityAdi vizeSaNo dvArA tinakI upabRMhaNA karaNeke arthaM kSudropadravakeM dUra karaNe vAste tisake te te guNoMkI prazaMsA karake tisake utsAha utpanna karaNe vAste athavA tinake karaNe yogya vaiyAvRttyAdi kRtyoMke pramAdAdiseM tinake karaNemeM sithila hUAMkoM pravRttya karaNevAste, aura udyamavaMtokI sthiratAke vAste, tinake janAvane vAste, athavA pravacanakI prabhAvanAdi hitakAryameM preraNArthe kAyotsarga carama hotA hai. yaha pUrvokta nimitta prayojana phala hai, yaha caityavaMdanakA tAtparyArtha hai. yahAM yadyapi vaiyAvRttyakarAdi devatA tinake smaraNAdyarthe kriyamANa kAyotsarga ve nahI jAnate hai, tobhI tina viSayika kAyotsarga karaNaseM vasudeva hiMDayukta kAyotsarga karane vAle zrIgupta zreSThIkI tareM vighnopazamAdikomeM zubhasiddhi hotI hI hai. AptakA jo kahanA hai so vyabhicArI nahI hai. isa vAste jaise thaMbhanI vidyAkoM AptopadezaseM thaMbhanAdi karmameM prayuMjyA iSTaphalakI siddhi tina vidyAkI adhiSThAtAke vinA jAnebhI hotI hai. cUrNimeM kahA hai. tina vaiyAvRttyakarAdikoMke vinA jANyAbhI kAyotsargakA phala vighnajaya puNyabaMdhAdika hote hai. saMtatAeNatti // janAtA khabara detA hai. yahI kAyotsargapravartaka veyAvaccagarANaM. ityAdi sUtra anyathA manovAMchita siddhayAdimeM pravartaka na hovegA lalitavistarAmeM kahA hai ke, yadyapi jinakA kAyotsarga karIyeM hai, ve kAyotsarga karatekoM nahI jAnate hai, tobhI tisake karaNeseM zubhasiddhi hotI hai. isa kathanameM vaiyAvRttyakarANaM yahI sUtra jJApaka pramANa bhUta hai. (40) aba buddhimAnokoM vicAraNA cAhiye ke saMghAcAravRttike ina pUrvokta dono lekhoseM samyagdRSTi devatAkA kAyotsarga karaNA, aura inakI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 A siddha thAya che. jo 'veyAvaccagarANaM' A pATha avazya kahevA yogya na hota to zrIharibhadrasUrijI potAnI pratijJA pramANe A pAThanuM vyAkhyAna na karata. vaLI jo 'vaiyAvaccagarANaM' pAThAdhikArane ujjitAdi adhikAranI jema koi AcArya kahe, koi na kahe tyAre to te yAdacchika hota ane tethI to ujjitAdi gAthAnI jema enuM paNa vyAkhyAna zrIharibhadrasUrijI na karata. paraMtu teozrIe vyAkhyAna karyuM che. tethI siddhAdi gAthAonI sAthe 'veyAvaccagarANaM' ityAdi A pATha anuviddha arthAt enI sAthe joDAyela ja che. vacce tUTelo nathI. AthI siddhANaM ityAdi gAthAonI sAthe joDAyelo pATha paNa kahevA yogya ja che. jo tame ema kahezo ke lalitavistarAmA zrIharibhadrasUrijInuM kareluM vyAkhyAna amane pramANa nathI. tyAre to sakala caityavaMdanAnA kramano abhAva thai jaze. kAraNa ke sUtramAM caityavaMdanAno evo krama kahyo nathI ane lalitavistarA vinA caityavaMdanAnA kramano anyagraMthamAM vyAkhyAna karyuM paNa hoya, to te paNa lalitavistarAnA anusArI hovAthI pAchaLathI karela che. ane navIna vyAkhyAna jo koI sAruM paNa kare to paNa te vyAkhyAna saMsAranI vRddhi karanAra che. ane je lalitavistarAmAM vyAkhyAna che, te guruparaMparAnA upadezathI Avela che. tethI svarachaMda kalpanAthI nathI. AthI A viSayamAM madhyastha banIne vicAra karavo yogya che. sUkSmabuddhi dvArA sUtranA rahasyanuM ciMtana karavuM ane zrutavRddhonI sevA karavI yogya che. kadAgraha rahita pravarttanA joIe ane potAnI zakti anurUpa prayatna karavo joIe. A rIte bIjo, dasamo ane agIyAramo A traNa choDIne zeSa pahelAthI laIne bAramA adhikAra paryaMta nava adhikAronuM guru paMraparAnA upadezathI AvelA lalitavistarAmAM vyAkhyAna karyuM che. tyAM 'siddhA kRtti siddha" Adi zabdathI pAkSika sUtranI cUrNI Adi grahaNa karavI. tyAM pAkSika sUtramAM A pramANe sUtra che ke "vevavizrvati' 121 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 caturthastutinirNaya bhAga-1 thui kahanI ina dono bAtomeM kisIbhI jainadharmIkoM zaMkA raha sakatI hai. ke samyagdRSTi devatAkA kAyotsarga jainamatake zAstrameM karaNA kahyA hai ke nahI kahyA hai ? ina pUrvokta pAThoseM nizcaM siddha hotA hai ke sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAne samyagdRSTi devatAkA kAyotsarga avazyameva karaNA. aba zrIratnavijayajI jo bhole lokoMko kahate phirate hai ke, ina pAThoMseM hamArA mata siddha hotA hai, aisA kapaTa chala karakeM bhole jIvAMkU kupathameM geranA yaha kyA samyakdRSTi, saMyamI, satyavAdI, bhavabhIru, dhUrtatAiseM rahitoMke lakSaNa hai ? baniye bicAre kucha paDhe to nahI hai, isa vAste inakU kyA khabara hai ke yaha hamAre sAtha dhUrtatAi karatA hai vA nahI karatA hai ? yaha bAta kucha baniye samajate nahI. paraMtu zrIratnavijayajIkU sAdhu nAma dharAyakeM aise aise chala kapaTake kAma karaNe ucita nahI hai. hamArI to yaha parama mitratAseM zikSA hai, mAnanA na mAnanA to zrIratnavijayajIke AdhIna hai. tathA zrIratnavijayajIkU isa saMghAcAravRttikA tAtparyArthabhI mAluma nahI huA hogA nahI to apane matakI hAnikAraka ciTThi isa pustakameM kAhekoM lagavAtA? (41) tathA AvazyakakI artha dIpikAkA pATha likhate hai // tathA samyagdRSTayo'rhatpAkSikA devA devyazcetyeka zeSAddevA dharaNIMdrAMbikAyakSAdayo dadatu prayacchaMtu samAdhi cittasvAsthyaM samAdhirhi mUlaM sarvadharmANAM skaMdha iva zAkhAnAM zAkhA vA puSpaM vA phalasya, bIjaM vAMkurasya cittasvAsthyaM vinA viziSTAnuSThAnasyApi kaSTAnuprAyatvAt samAdhivyAdhibhirvidhuryatA tannirodhazca taddhetukopasarganivAraNena syAditi tatprArthanAbodhi paraloke jinadharmaprAptiH yataH sAvayagharaMmivarahujjha ceDao nANa daMsaNasameo // micchattamohi amaI, mArAyA cakkavaTTIvi Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 enI cUrNimAM kahyuM che ke.. viratine aMgIkAra karavAnA samaye caityavaMdanAdi upacArane arthAt caityavaMdanAmAM samyaSTi devatAno kAyotsarga karavo ane thoyane kahevArUpa upacAra karavAthI avazyameva yathA saMnihita devatA nikaTa thAya che. tethI 'levavisvayaM' evo pATha kahevAya che. ahIM A bhAvArtha che. pU.gaNadhara bhagaMvatoe prathama dRDhatAne mATe pAMcanI sAkSIthI dharmAnuSThAnanuM pratipAdana karyuM che. lokamAM paNa dRDha vyavahAra paMcanI sAkSIthI karAyelo jovA maLe che. 123 pAkSikasUtramAM devatAnI paNa sAkSI kahI che. te devatA je caityavaMdanAdinA upacArathI nikaTa thayA che. te devatA sAkSIpaNuM aMgIkAra kare che. kAraNa ke caityavaMdanAmAM te devatAonA kAyotsarga karavo ane temanI thoya kahevI, A upacAra karAya che. tyAM anya koi upacAra saMbhavita nathI. ane ame anya koi sAMbhaLyuM paNa nathI. tethI siddha thAya che ke caityavaMdanAmAM samyakdaSTi devatAno kAyotsarga ka2vo ane temanI thoya sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAe avazyameva kahevI joIe. anyathA anya upacAra to temano koi che ja nahiM. tethI temanI sAkSI hovI paNa siddha thaI zake nahiM. cUrNikA2e tevA ja prakAranuM (upara jaNAvyA pramANenuM) vyAkhyAna kareluM hovAthI nizcaya karAya che. te pATha A che... 'vevasanizvayaM' kRti sUtraprAmAeAt // (39) tathA pRSTha 304 no pATha - tathA pravacanasurAH samyagdRSTayo devAsteSAM smaraNArthaM vaiyAvRtyakaretyAdi vizeSaNadvAreNopabRMhaNArthaM kSudropadravavidrAvaNAdikRte tattadguNaprazaMsayA protsAhanArthamityarthaH / yadvA tatkarttavyAnAM vaiyAvRttyAdInAM pramAdAdinA zlathIbhUtAnAM pravRttyarthamazlathIbhUtAnatu sthairyAya ca smaraNAt jJApanAt tadarthaM sAraNArthaM vA pravacanaprabhAvanAdau hitakArye preraNArthaka utsargaH kAyotsargaH carama iti zeSaH ityetAni nimittAni prayojanAni phalAnIni Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 caturthastutinirNaya bhAga-1 // 1 // kazcicchute te devAH samAdhibodhidAne kiM samarthA na vA yadyasamarthAstarhi tatprArthanasya vaiyarthyaM yadi samarthAstarhi dUrabhavyAbhavyebhyaH kiM na yacchaMti athaivaM manyate yogyAnAmevaM samarthAnAM. yogyAnAM tarhi yogyataiva pramANaM kiM tairajAgalastanakalpaiH / atrottaraM sarvatra yogyataiva pramANaM paraM na vayaM vicArAkSamaM niyativAdyAdivadekAMtavAdinaH kiMtu sarvanayasamUhAtmakasyAdvAdavA dina: sAmagrI vai janiketi vacanAt tathAhi ghaTaniSpattau mRdo yogyatAyAmapi kulAlacakracIvaradavarakadaMDAdayo'pi sahakArikAraNamevamihApi jIvasya yogyatAyAM satyAmapi tathAtathApratyUhavyUhanirAkaraNena devA apisamAdhibodhidAne samarthAH syurmetAryasya prAgbhavamitrasura iveti balavatI tatprArthanA / nanu devAdiSu prArthanAbahumAnAdikaraNe kathaM na samyaktvamAlinyaM ? ucyate nahi te mokSaM dAsyaMtIti prArthyante bahu manyate vA kiMtu dharmadhyAnakaraNe aMtarAyaM nirAkurvantIti naivaM kazciddoSaH pUrva zrutadharairapyAcIrNatvAdAga moktatvAcca uktaM cAvazyakacUrNo zrIvajrasvAmicarite tatthaya ubbhAse annogirItaM gayA tattha devayAe kAussaggo kau sAvi abbhuThiA aNuggahatti ANunnAyamiti Avazyaka kAyotsarganiryuktAvapi // cAummAsiavarise, ussaggo khitta devaAe / parikaa sijjhasurAe, kareti caumAsie vege // 1 // bRhadbhASyepi / pAria kAussaggo, parimiThINaM ca kayanamukkAro // veyAvaccagarANaM dijjha thuI jakkhapamuhANaM // 1444 // prakaraNa kRta zrIharibhadra sUrayo'pyAhu: lalitavistarAyAM caturthI stutirvaiyAvaccagarANamiti / tadevaM prArthanAkaraNe'pi na kAcitadayuktiriti saptacatvAriMzagAthArthaH // 47 // ? (42) bhASA // tathA samyakadRSTi zrIarihaMtake pakSI devatA aura devI jo hai, devatA dharaNIMdra aMbikAdiyakSa deu citta samAdhi cittakA Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 125 yAvadaSTau caityavaMdanA yA bhavaMtIti zeSaH / iha ca yadyapi vaiyAvRttyakarAdayaH svasmaraNAdyarthaM kriyamANaM kAyotsargaM na jAnate, tathApi tadviSayaka kAyotsargAt vasudevahiMDyuktasya tRtkartuH zrIguptazreSThinaM iva vighnopazamAdiSu zubhasiddhibhavatyeva AptopadiSTatvenAvyabhicAratvAt yathAstaMbhanIyAbhiH parijJAne Aptopadezena staMbhanAdikarmakartuH staMbhanAdyabhISThaphalasiddhiH / uktaM ca cUrNau tesimavinnANe vihu tanni saussaggau phalaM hoi / vijdhajaya punnavaM dhAi kAraNaM saMtatAe etti jJApayati caitadidameva kAyotsarga pravartakaM veyAvaccagarANaM mityAdi sUtram anyathAbhISTaphalasiddhAdau pravartakatvAyogAt uktaM ca lalitavistarAyAM tadaparijJAne'pyasmAttacchubhasiddhAvidameva vacanaM jJApakamiti zrIguptazreSThikathAtviyam // bhAvArtha :- tathA pravacana devatA samyaphadaSTi devatAonA smaraNa mATe vaiyAvRtyakara' ItyAdi vizeSaNo dvArA temanI upabRhaNA karavA mATe, zudropadravane dUra karavA mATe, temanA te te guNonI prazaMsA karIne temano utsAha utpanna karavA mATe athavA temane karavA yogya vaiyAvRtyAdi kartavyone pramAdathI karavAmAM zithIla banyA hoya to punaH pavRtta karavA mATe ane udyamazIlonI sthiratA mATe, temane jaNAvavA mATe athavA pravacananA prabhAvanAdi hitakAryomAM preraNArthe carama kAyotsarga thAya che. A pUrvokta nimitta prayojana phala che. ane A caityavaMdanAno tAtparyArtha che. ahIM jo ke vaiyAvRjyakarAdi devatA temanA smaraNAdi mATe karAto kAyotsarga te jANatA nathI, to paNa temanA viSayaka kAyotsarga karavAthI vasudeva hiDImAM kahela kAyotsarga karanArA zrIgurUzreSThInI jema vijJopazamAdika zubhasiddhi thAya ja che. Ama puruSanuM je kathana che, te vyabhicArI hotuM nathI. AthI jema staMbhanI vidyAne AsopadezathI staMbhanAdi karmamAM prayojelI ISTaphalanI siddhi te vidyAthI adhiSThAyikAne jANyA vinA paNa thAya che. cUrNimAM kahyuM che ke... te vaiyAvRjyakarAdika devatAone jANyA vinA paNa kAyotsarganuM phala vidhvajaya puNyabaMdhAdi thAya che. saMtatALatti. In Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 caturthastutinirNaya bhAga-1 svasthapaNA dyo, kyoMki samAdhihI sarva dharmoMkA mUla hai, jaise zAkhAyoMkA ? phUla, phalakA, bIja aMkUrakA mUla, skaMdha hai taiseM yahabhI jAna lenA cittake svAsthya vinA sarvAnuSThAna kaSTatulya hai. vaidhUryatAkA nirodha karaNA, usakoM samAdhi kahanA so vaidhUryAtAkA hetu jo upasarga hai tisake nivAraNa karaNeseM hotI hai isa vAste tisakI prArthanA hai. tathA bodhi jo hai so paralokameM jinadharmakI prAptikA nAma hai. kahA bhI hai ki maiM parabhavameM zrAvakake gharameM jJAna darzana saMgukta jo dAsabhI ho jAUM to acchA hai. paraMtu mithyA mohamativAlA cakravartIrAjAbhI na houM. ihAM koI prazna karatA hai. te deva jo hai vo samAdhi aru bodhi denekoM samartha hai vA nahI hai ? jekara kahoge ki asamartha hai tabato tinaseM jo prArthanA karanI hai so vyartha hai, jekara kahoge ki samartha hai to dUrabhavya aura abhavyoMkoM kyoM nahI dete hai ? jekara he Azcarya tUM aise mAnegAke yogya puruSoMkoM dete haiM. tabato yogyatAhI pramANabhUta hui. taba bakarIke galeke thaNAsamAna nirupayogI tina devatAyoMkI kalpanA karaNeseM kyA phala hai ? atrottaraM // sarvatra yogyatAhI pramANa hai, paraMtu tarkasahane asamartha hoNahAra vAdIke mata mAnane vAloMkI tareM hama ekAMtavAdI nahIM hai, kiMtu sarva nyAyAtmaka syAdvAdavAdI hai, sAmagrIhI janaka hai, isa vacanake pramANase jAnanA. soI dikhAte hai. jaise ghaTa niSpattimeM mATIko yogyatAbhI hai tobhI kuMbhAra, cakra, cIvara, DorA, daMbhAdikabhI sahakArI karaNa hove tabahI ghaTa banatA hai. taise yahAMbhI je kA jIvameM yogyatAke hUebhI tathA tathA vighna samUhoMke dUra karaNese metAryamunike pUrva jIvake mitradevatAkI tareM devatAbhI samAdhi aru bodhi denemeM samartha hai, isa vAste tinoMkI prArthanA balavatI hai. phera vAdI tarka karatA hai ki devAdikoMke viSe prArthanA bahumAnAdi Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 1 27 ema jaNAve che. A kAyotsargapravartaka "veyAvaccagarANa ityAdi sUtra anyathA manovAMchita siddhayAdimAM pravartaka thatA nathI. lalitavistarAmAM kahyuM che ke.. jo ke jemano kAyotsarga karIe chIe, te kAyotsarga karanArane jANatA nathI. to paNa tene karavAthI zubhasiddhi thAya che. A kathanamAM 'vaiyAvRtyakarANuM A sUtra jJApaka pramANabhUta che. (40) noMdha:- have buddhimAna puruSoe vicAravuM joIe ke saMghAcAra vRttinA A pUrvokta baMne lekhothI samyakdaSTi devatAno kAyotsarga karavo ane temanI thoya kahevI, A baMne vAtomAM koipaNa jainadhane zaMkA rahI zake ke samyaphadaSTi devatAno kAyotsarga karavAno jainamatanA zAstromAM kahyo che ke nahi? na ja rahe !) pUrvokta baMne pAThothI siddha thAya che ke sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAe samyagdaSTi devatAno kAyotsarga avazyameva karavo joIe. zrIratnavijayajI je bhoLA lokone kahetA phare che ke A pAThothI amAro mata siddha thAya che. AvA prakArano kapaTa-chala karIne bhoLA lokone kupathamAM pADe che. te zuM samyagRSTi, saMyamI, satyavAdI, bhavabhIru azaTha puruSonuM lakSaNa che? vANIyA bicArA kaMI bhaNyA to nathI, tethI temane zuM khabara che ke teo amArI sAthe zaThatA kare che ke nahi ! A vAta koI vANIyAo samajatA nathI. paraMtu zrIratnavijayajIe sAdhunAma dharAvIne AvA AvA chalakapaTanA kAma karavA ucita nathI. amArI to A paramamitratAthI hitazikSA che. mAnavuM, na mAnavuM e zrIratnavijayajIne AdhIna che. tathA zrIratnavijayajIne A saMghAcAravRttino tAtparyArtha paNa samajAyo lAgato nathI. nahIMtara matanI hAnikAraka ciThThIe pustakamAM kema lagAve ? .............. , , , , , , , , , , , , , , , , , . Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 caturthastutinirNaya bhAga-1 karaneseM tumArI samyaktva malIna kyoM nahI hovegI? api tu hovegI hI. uttara :- vo devatA hamakoM mokSa deveMge isa vAste hama tinakI prArthanA bahumAna nahI karate hai, kiMtu dharmadhyAnake karaNemeM jo kadApi vighna A kara paDe to tinako vighna dUra karate haiM. isa vAste prArthanA karate hai. pUrva zrutadhArIyoMne isakoM AcaraNeseM, aura AgamameM kahaneseM, aise karaNemeM koibhI doSa nahI hai. Avazyaka cUrNimeM zrIvajrasvAmikeM caritrameM aiseM kahA hai. vahAM nikaTa anya parvatathA vAhAM gae tahAM devatAkA kAyotsarga karA, so devI jAgRta bhai, aru kahane lagIkI tumane mere para baDA anugraha karA jaiseM kahake AjJA dInI. tathA Avazyaka kAyotsarga niyuktimeMbhI kahA hai ki cAturmAsI saMvatsarike pratikramaNemeM kSetradevatAkA kAyotsarga karaNA. aura pakSipratikramaNemeM bhavanadevatAkA kAyotsarga karaNA, keika cAturmAsImeM bhI bhavanadevatAkA kAyotsarga karate hai. bRhadbhASyameM bhI kahA hai kI kAyotsarga pArake, aura paMcaparameSThikoM namaskAra karake, "veyAvaccagarANaM," vaiyAvRttyAdi karaNevAle yakSa devatAkI thuI kahe. tathA caudahaseM cuMvAlIsa 1444 prakaraNake karttA zrIharibhadrasUrijIneMbhI lalitavistarA graMthameM kahA hai ki cauthI thui vaiyAvRtya karanevAle devatAyoMkI kahanI isa vAste prArthanA karaNemeM koibhI ayukti nahI hai. iti saMtAlIzamI 47 gAthAkA artha hai, yaha zrAvakakeM Avazyakake pAThakI TIkA hai - aba jo koi isakoM na mAne tisakoM dIrgha saMsArike zivAya aura kyA kahiyeM ? (43) tathA vidhiprapAgraMthakA pATha likhate hai. puvvoliMgiyA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 129 (41) ve mAvazyanI mahApisAno sAkSI416 apAya che... "tathA samyagdRSTayo'rhatpAkSikA devA devyazcetyekazeSAddevA dharaNIMdrAMbikAyakSAdayo dadatu prayacchaMtu samAdhiM cittasvAsthyaM samAdhirhi mUlaM sarvadharmANAM skaMdha iva zAkhAnAM zAkhA vA puSpaM vA phalasya, bIjaM vAMkurasya cittasvAsthyaM vinA viziSTAnuSThAnasyApi kaSTAnuprAyatvAt samAdhivyAdhibhi vidhuryatA tannirodhazca taddhetukopasarganivAraNena syAditi tatpArthanAbodhi paraloke jinadharmaprAptiH yataH sAvayadharaMmivarahujja ceDau naanndNsnnsmeu| micchattamohi amaI, mArAyA cakkavaTTI vi // kAzcid brUte te devAH samAdhibodhidAne kiM samarthA na vA yadyasamarthAstarhi tatprArthanasya vaiyarthyaM yadi samarthAstarhi dUrabhavyAbhavyebhyaH kiM na yacchaMti athaivaM manyate yogyAnAmevaM samarthAnAM, yogyAnAM tarhi yogyataiva pramANaM kiM tairajAgalastanakalpaiH / atrottaraM sarvatra yogyataiva pramANaM paraM na vayaM vicArAkSamaM niyativAdyAdivadekAMtavAdinaH kiMtu sarvanayasamUhAtmakasyAdvAdinaH sAmagrI vai janiketi vacanAt tathAhi ghaTaniSpattau mRdo yogyatAyAmapi kulAlacakracIvaradavarakadaMDAdayo'pi sahakArikAraNamevamihApi jIvasya yogyatAyAM satyAmapi tathAtathApratyUha-vyUhanirAkaraNena devA api samAdhi bodhidAne samarthAH syurmetAryasya prAgbhavamitrasUra iveti balavatI tatprArthanA / nanu devAdiSu prArthanAbahumAnAdikaraNe kathaM na samyaktvamAlinyaM ? ucyate nahi te mokSaM dAsyaMtIti prArthyate bahu manyate vA kiMtu dharmadhyAnakaraNe aMtarAyaM nirAkurvaMtIti naivaMkazciddoSaH pUrvazrutadharairapyAcIrNatvAdAgamoktatvAcca uktaM cAvazyaka cUrNI zrIvajasvAmicarite tatthaya abbhAse annogirItaM gayA tattha devayA e kAussaggo kau sAvi abbhuTThiA aNuggahati ANunnAyamiti AvazyakakAyotsarganiyuktAvapi / cAummAsiavarise ussaggo khitta devaaea| pakkhia sijjasurAe kareMti caumAsie vege // 2 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 caturthastutinirNaya bhAga-1 paDikkamaNa sAmAyArI puNa esA // sAvao guruhi samaM ikko vA jAvaMti ceiyAI tigahA duga thutta paNihANavajjaM ceiyAiM vaMditu caurAi khamAsamaNehiM AyariyAI vaMdiya bhUnihiyasiro savvassavi devasiya iccAi daMDageNa sayalAiyAra micchukkaDaM dAo oThiya sAmAiya suttaM bhaNituM icchAmi ThAiuM kAussaggamiccAi suttaM bhaNiya palaMbiya bhuya kuppara dhariya nAbhi ahojANuMTuM caturaMgula Thaviya kaDipaTTo // sajai kaviThAi dosarahiyaM kAussaggaM kAuM jahakkama diNakae aiyAre hie dhariya namokkAreNa pAriya cauvIsatthayaM paDhiya saMDAsage pamajjiya uvavisiya alaggaviyaya vAhu juu muhaNaMtae paMcavIsaM paDilehaNAo kAuM kAe vitattiyAu ceva kuNai sAviyA puNa puThisirahiyayaM vajjaM panarasakuNai // uThiyabattIsadosarahiyaM paNavIsAvassaya suddhaM kii kammaM kAuM avaNayaggo karajjuya vihidhariyaputtIdevasiyAiyArANaM gurupurao viyaDatthaM AloyaNadaMDagaM paDhai // tao puttI ekaThAsaNaM pAo chaNaM vA paDilehiya vA majjhANuhiTThAdAhiNaM caurlDa kAuM karajjuya gahiya puttIsamma paDikamaNa suttaM bhaNai tao davvabhAvuThiu abbhuThiomi iccAi daMDagaM paDhitAvaMdaNadAopamAisujai sutinni khAmittA // sAmannasAhUsupuNaThavaNAyarieNa samaM khAmaNaM kAo tao tinnisAhUkhAmittApuNokIkammaMkAo uddha ThiosirakayaMjalIAyariya uvajjAe iccAiMgAhAtigaM paDhittA // sAmAiya suttaM ussagga daMDayaM ca bhaNiya kAussagge carittAiyArasuddhinimittaM ujjoyadugaM ciMtei tao guruNA pArie pArittA sammata suddhiheo ujjoyaM paDhiya savvaloya arahaMta ceiyArAaNussaggaM kAuM ujjoyaM ciMtiya suyasohi nimittaM pukkharavaradIvaDDa kaTThIya puNo paNavIsussAsaM kAussaggaM kAuM pAriya siddhatthava paDhittA suyadevayAe kAussagge namokkAraM ciMtiya tIsethuI dei suNai va evaM khittadevayAevi kAussagge namokkAraM ciMtiUNa Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 bRhadbhASyepi pAria kAussaggo parimiTThINaM ca kayanamukkAro / veyAvaccagarANaM dijja thui jakkhapamuhANaM // 1444 prakaraNa kRta zrIharibhadrasUrayo'pyAhuH lalitavistarAyAM caturthI stuti vaiyAvaccagarANamiti // tadevaM prArthanAkaraNe'pi na kAcidayuktiriti saptacatvAzagAthArthaH // 47 // (42) bhAvArtha:- zrIarihaMta paramAtmAnA pakSapAti je samyagRSTi devatA ane devI che. te dharaNendra aMbikAdi, yakSa Adi deva-devIo amane samAdhi arthAt cittanI svasthatA Apo. kAraNa ke samAdhi ja sarvadharmonu mUla che. jema zAkhAonuM mUla skaMdha, phalanuM mUla puSpa, aMkUrAnuM mUla bIja (yAvata samagra vRkSanA aMgonuM mUla bIja che. tema sarvadharmonuM mUla samAdhi che. kAraNa ke) cittanI svasthatA vinA viziSTa anuSTAna paNa prAyaH kaSTarUpa bane che. te vaidhuryatAno (cittanI asvasthatA-zokAvasthA) nirodha karavA te samAdhi kahevAya che. te vaidhuryatAnuM kAraNa je upasarga che, tenuM nivAraNa karavAthI vaidharyatAnuM nivAraNa thAya che. tethI upasarganuM nivAraNa karavA mATe prArthanA che. paralokamAM jinadharmanI prApti thavI te bodhi che. te bodhiprAptinI mATe prArthanA che. kahyuM paNa che ke "AvatA bhavamAM zrAvakanA gharamAM jJAna-darzanathI saMyukta dAsa thAuM to paNa sAruM paraMtu mithyAmativALA cakravartI rAjAnA tyAM nahIM." ahIM koIka prazna kare ke, te deva samAdhi ke bodhi ApavA mATe samartha che ke nahi? jo ema kahezo ke asamartha che, to temane karAtI prArthanA vyartha che ane jo ema kahezo ke samartha che, to dUrbhavya ane abhavyone kema samAdhi ApatA nathI? jo ema kahezo ke te devo yogya jIvone ja samAdhi bodhi Ape che, to pachI, yogyatA ja pramANabhUta thaI to bakarInA galamAM laTakatI nirarthaka cAmaDInI jema nirupayogI te devatAonI kalpanA karavAthI zuM phala che? znotaruM (have uparanA praznono javAba Ape che.) Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 caturthastutinirNaya bhAga-1 pAriya tatthuI dAuM souM vA paMcamaMgalaM paDhiya saMDAsae pamajjhiya uvavisiya puvvaM ca putti pehiya vaMdaNaM dAuM icchAmo aNusaTTitibhaNiyajjhANUhiThAuvaddhamANakkharassarA tinni thuIu paDhiya sakvatthayathuttaMca bhaNiya AyariyAI vaMdiya pAyacchittavisohaNattha kAussaggaM kAuM ujjoyacaukkaM ciMtiiti // devasiyapaDikkamaNavihI // (44) bhASA / vidhiprapAgraMthameM pratikramaNeki vidhi aisA likhA hai. pUrve jo sAmAnya prakAre pratikramaNekI samAcArI kahI thI. so yaha hai ke zrAvaka apane guruke sAtha, athavA ekalA jAvaMti ceiyAiM yaha do gAthA, stotra, praNidhAna ye vajake, zeSa zakrastava paryaMta cAra thuiseM caityavaMdanA karakeM, cAra kSamAzramaNaseM, AcAryAdikoMkoM vAMdake bhUmi upara mastaka lagAke, savvassavi devasiya ityAdi daMDakake sakala aticAroMkA mithyA duSkRta deve. pIche uThake, sAmAyika sUtra kahake, icchAmi ThAiuM kAussaggaM ityAdi sUtra paDhake, lAMbI bhujA karake, nAbhIseM cAra aMgula heThA, aru jAnuse cAra aMgula uMcA, aisA colapaTTAkoM kUhaNIyoMseM dhAraNa karI, saMyatI, kapitthAdi doSarahita, kAyotsarga kare. tisameM yathAkramaseM dinake kare hue aticAroMkoM apane hRdayameM dhArake, namaskAraseM pArake, logassa paDhake, saMDAse paDilehake baiThe. baiThake zarIrake vinA lAge bAhu yugala karake muhapattikI paMcavIsa aru zarIrakI paMcavIsa paDilehaNA kare. aru zrAvikA pITha, hRdaya, zira varjake paMdarA paDilehaNA kare. pIche uThake, battIsa, doSa rahita paMcavIsa Avazyaka zuddha dvAdazAvarta vaMdaNA kare. aMga namAvI, dono hAthomeM vidhiseM mukhavastrikA dharI, divasakeM aticAroMkoM pragaTa karaNake arthe AloyaNA daMDaka paDhe. tadapIche mukhavastrikA, kaTyAsana, pUchaNA, vA paDilehake, vAmA jAnuM heThA aura dAhinA jAnu UMcA karake dono hAthoMmeM mukhavastrikA rakhake, samyag pratikramaNA sUtra paDhe. tada pIche dravya bhAveM uThake Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 133 sarvatra yogyatA ja pramANa che. paraMtu vicAraNA karavAmAM asamartha niyativAdionI jema ame ekAMtavAdi nathI. paraMtu sarvanayAtmaka syAdvAdavAdI chIe. "sAmagrI ja janaka che." A vacananA pramANathI jANavuM te ame batAvIe chIe. jema ghaTanI niSpattimAM mATImAM yogyatA paNa che, to paNa kuMbhAra, cakra, cIvara, dorA, daMDAdi paNa sahakArI kAraNa hoya tyAre ja ghaTa bane che. te ja rIte ahIM paNa jo ke jIvamAM yogyatA hovA chatAM paNa te te prakAranA viknonA samUhanA nirAkaraNa dvArA metAryamuninA pUrvabhavanA mitradevatAnI jema devatA paNa samAdhi ane bodhi ApavAmAM samartha che. A kAraNathI teonI prArthanA balavatI che. pUrvapakSa :- devatAonA vize prArthanA bahumAna Adi karavAmAM tamAruM samyatva malina nahi bane? uttarapakSa - te devatAo mokSa Ape che, tethI ame temane prArthanA bahumAna karatA nathI. paraMtu dharmadhyAnamAM AvatA aMtarAyanuM nirAkaraNa kare che. arthAt dharmadhyAna karatI veLAe kyAreka aMtarAya-vighna AvI paDe to te vinonuM nivAraNa kare, te hetuthI prArthanA karIe chIe. tathA pUrvazrutadharo dvArA AcaraNa karAyela hovAthI Agame kahela hovAthI devatAnI prArthanA karavAmAM koipaNa doSa nathI. Avazyaka cUrNimAM zrIvajasvAminA caritramAM kahyuM che ke tyAM nikaTa anya parvata hato, tyAM jaIne devatAno kAyotsarga karyo. te devI jAgrata thaI ane kahevA lAgI ke mArA upara moTo anugraha karyo. evuM kahIne AjJA ApI. tathA Avazyaka kAyotsarga niryuktimAM paNa kahyuM che ke.. cAturmAsI sAMvatsarika pratikramaNamAM kSetradevatAnA kAyotsarga karavo ane pAkSika pratikramaNamAM bhavanadevatAno kAyotsarga karavo. koika cAturmAsImAM paNa bhavanadevatAno kAyotsarga kare che. bRhadbhASyamAM paNa kahyuM che ke.. kAyotsarga pALIne ane Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 caturthastutinirNaya bhAga-1 "abbhuTThiomi" ityAdi daMDaka paDhe. pIche pAMcAdi sAdhu hoveM to tInakoM khAmaNA kare, aura sAmAnya sAdhu hoveM to prathama sthApanAcAryakoM khAmaNA karake, pIche tIna sAdhukoM khamAve, phera kRti karma kare pIche khaDA hoke, mastake aMjali karIke Ayariya uvajjAya ityAdi gAthA tIna paDhake, sAmAyika sUtra kAyotsarga daMDaka paDhe kAyotsargameM cAritrAcArakI zuddhike arthaM do loggassa ciMte, tada pIche guruke pAryAM pIche pArake, samyaktva zuddhike vAste logassa paDhe pIche savvaloe arihaMta ceiArAhaNa kAyotsarga kare // eka logassa ciMti pArake zrutakI zuddhike vAste "pukkharavaradI" kahe, pIche phera eka logassakA kAyotsarga karI, siddhastava paDhake, zrutadevatAkA kAyotsarga kare, eka namaskAra ciMte usakoM pArake, zrutadevIkI thui par3heM, vA suNe aisehI khetradevatAkA kAyotsarga kare, tisameM eka namaskAra ciMte, vo pArake khetradevatAkI thui kahe vA suNe, pIche paMca maMgala paDhI, saMDAsA paDilehI, baiThake mukhavastrikA paDilehe, pIche vAMdaNA deke, "icchAmiaNusaThiM" aiseM kahe ke, do jAnu hoke, varddhamAnAkSara svaraseM tIna thui paDhe. pIche zakrastava paDhe, pIche stotra paDhe, pIche AcAryAdi vAMdI, prAyazcitakI zuddhi vAste cAra logassakA kAyotsarga kare, tada pIche logassa kahe. iti devasi paDikkamaNekI vidhi saMpUrNa // ___isa vidhimeM paDikkamaNekI AdimeM cAra thuiseM caityavaMdana karanA kahI hai. aura zrutadevatA aru kSetradevatAkA kAyotsarga aru ina donokI thui kahanI kahI hai. isa lekhakoM samyaktva dhArI mAnateM hai. aura mAnate the, phera mAneMgebhI paraMtu mithyAdRSTito kabhI nahI mAnegA isa vAste samyakadRSTI jIvakoM tIna thuikA kadAgraha avazya choDa denA yogya hai. (45) tathA dharmasaMgraha graMthameM caityavaMdanAke bheda kahe hai so pATha yahAM likhate hai // sA ca jaghanyAdi bhedA tridhA yadbhASyaM namukkAreNa Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 135 paMcaparameSThione namaskAra karIne "vaiyAvaccagarANuM' - vaiyAvRtya karanArA yakSadevatAnI thoya kahevI. 1444 prakaraNanA kartA zrIharibhadrasUrijIe paNa lalitavistarA graMthamAM kahyuM che ke... cothI thAya vaiyAvRjya karanArA devatAonI kahevI. tethI devatAone prArthanA karavAmAM koI paNa ayukti nathI. A rIte 47mI gAthAno artha pUrNa thAya che. noMdha :- A (upara jaNAvela) zrAvakanA AvazyakanI TIkA che. have jo koI temAM varNavela padArthane na mAne to tene dIrgha saMsArI sivAya bIjuM zuM upAya cha ? (43) vidhiprAthanI sAkSI : puvvoliMgi yA paDikkamaNa sAmAcArI puNa esA / sAvau guruhi samaM ikko vA jAvaMti ceiyAiM tigahA duga thutta paNihANavajjaM ceiyAiM vaMdittu caurAi khamAsamaNehiM AyariyAI vaMdiya bhUnihiyasiro savvassavi devasiya iccAi daMDageNa sayalAiyAra micchukaDaM dAu uTThiya sAmAiya suttaM bhaNituM icchAmi ThAiDaM kAussaggamiccAi suttaM bhaNiya palaMbiya bhUya kuppara dhariya nAbhi aho jhANuTuM cauraMgula Thaviya kaDipaTTo // sajai kaviThAi dosarahiyaM kAussaggaM kAuM jahakkama diNakae aiyArehie dhariya namokkAreNa pAriya cauvIsatthayaM paDhiya saMDAsage pamajjiya uvavisiya alaggaviyaya vAhu juumuhaNaMtae paMcavIsaM paDilehaNAu kAuM kAevitattiyAu ceva kuNai sAviyA puNa puTThi sirahiyayaM vanaM pannarasakuNai // uTThiyabattIsadosarahiyaM paNavIsAvassaya suddha kiikammaM kAuM avaNayaggo karajjuya vihidhariyaputto devasiyAiyArANaM gurupurau viyaDatthaM AloyaNadaMDagaM paDhai // tau puttI ekaThAsaNaM pAutthaNaM vA paDilehiya vA majjANuhiTThAdAhiNaM ca uTThe kAuM karajjuya gahiya puttIsamma paDikamaNa suttaM bhaNai tau davvabhAvuTThiu aba TThiomi iccAi daMDagaM paDhittAvaMdaNadAu paNAi sujai sutinni svaamittaa|| Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 caturthastutinirNaya bhAga - 1 jahannA ciilaMdaNa majjhadaMDa thui jualA || paNadaMDa thuI caukkaga, thaya paNihANehiM ukkosA // 1 // vyAkhyA // namaskAreNAMjalibaMdhazironamanA - dilakSaNapraNAmamAtreNa yadvA namo arihaMtANamityAdinA athavaikadvaya zlokAdirUpe namaskArapAThapUrvaka namastriyAlakSaNena kAraNabhUtena jAtinirdezAdbahubhirapi namaskAraiH kriyamANA jaghanyA svalpA pAThakriyayoralpatvAdvaMdanA bhavatIti gamyaM // 1 // nAmazca paMcadhA // ekAMgaH ziraso nAme syAdvayaMgaH karayordvayoH // trayANAM nAmane tryagaMH karayoH zirasaH tathA // 1 // caturNAM karayorjAnvornamane caturaMgakaH // zirasaH karayorjAnvoH paMcAMga: paMcanAmane ||2|| tathA daMDakazcArihaMtaceiANamityAdizcaityastavarupaH stutiH pratItA yA tadaMte dIyate tayoryugalaM yugmamete eva vA yugalaM madhyamA etacca vyAkhyAnamiti kalpagAthAmupajIvya kurvaMti tadyathA nissakaDamanissakaDe, vi ceie savvehiM thuI tini // velaM vaceIANa vinAUM ekkikAi vAvi // 1 // yato daMDakAvasAne ekA stutirdIyate iti daMDakastutiyugalaM bhavati // 2 // tathA paMcadaMDakaiH zakrastava 1, caityastava 2, nAmastava 3, zrutastava 4, siddhastavAkhyaiH 5, stuti catuSTayena stavanena jayavIrAyetyAdi - praNidhAnena ca utkRSTA idaM ca vyAkhyAnameke " tinnivA kaTTaI jAva thuIo tisiloiA // tAva tattha aNunnAyaM kAraNeNa pareNa vA" ityenAM kalpagAthAM paNihANaM mutta suttI iti vacanamAzritya kurvati vaMdanakacUrNAvapyuktaM taM ca ceia vaMdaNaM jahanna majjimukkAsa bheyato tivihaM jatto bhaNiaM // navakAreNa jahannA, daMDaga thui juala majjimA neyA // saMpunnA ukkosA, vihiNA khalu vaMdanA tivihA // 1 // tattha navakAreNa ekasilogoccAraNato paNAmakaraNeNa jahaNA tahA arihaMtaceiyANa miccAi daMDaga bhaNitA kAussaggaM pAritA thui dijjha iti daMDagassa thuie a jualeNaM dugeNaM majjimA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 137 sAmannasAhUsupuNaThavaNAyarieNa samaM khAmaNaM kAu tau tinnisAhUkhAmittApuNokIkakammakAu Uddha ThiusirakayaMjalI Ayariya uvajjAe iccAI gAhAtigaM paThittA // sAmAiya suttaM ussagga daMDayaM ca bhaNiya kAussagge carittAiyArasuddhanimittaM ujjoyadugaM ciMtei tau guruNA pArie pArittA sammata suddhiheu ujjoyaM paDhiya savvaloya arahaMta ceiyArAaNussaggaM kAuM ujjoyaM ciMtiya suyasohi nimittaM pukkharavaradIvaTaMkaTThiya puNo paNavIsussAyaM kAussaggaM kAuM pAriya siddhatthaya paDhittA suyadevayAe kAussagge namokkAraM ciMtiya tIsethuiM dei suNai va evaM khittadevayAevi kAussaggo namokkAraM ciMtiuNa pAriya tatthuI dAuM souM vA paMcamaMgala paDDiya saMDAsae pamajjiya uvavisiya puvvaM ca putti pehiya vaMdaNaM dAuM icchAmo aNusaTThiti bhaNiyajjANUhiThAuvaddhamANarakkhassara (1) tinni thuIu paDhiya sakkatthayathuttaM ca bhaNiya AyariyAI vaMdiya pAyatthittavisohaNatthaM kAussaggaM kAuM ujjoya ca ukkaMciMtiiti / / devasiyapaDikkamaNavihI // (44) bhAvArtha :- (vidhiprapAgraMthama visi pratimAnI vidhimA prabhArI pIche.) pUrve je sAmAnya prakAranI pratikramaNanI sAmAcArI kahI hatI te e cha / zrA14 potAnA gurunI sAthe athavA bhe.'jAvaMti ceiyAI' 21 me gAthA, stotra, praNidhAna ATaluM vajIne, zeSa zakastava paryaMta cAra thAyathI caityavaMdanA karIne cAra khamAsamaNAthI AcAryAdikane vAMde, tyArabAda bhUmi upara mastaka lagAvo. 'savvassavi devasiya.' tyAdi 14thI. sarve matiyAronu mithyA duSkata Ape. pachI uThIne "sAmAyika sUtra-icchAmi ThAIG kAussagga ityAdi sUtra kahIne lAMbI bhUjA karIne nAbhIthI cAra aMgula nIce ane DhIMcaNathI cAra AMgaLa uMcA evA colapaTTAne koNIothI dhAraNa karI, saMyatI, kapitthAdi doSa rahita kAyotsarga karavo. temAM yathAkramathI divasamAM thayelA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 caturthastutinirNaya bhAga-1 bhaNiyaM ca kappe nissakaDamanissakaDevA vi ceIe savvahiM thui tinnavelaM va ceiyANi ca nAUM ekvekviyA vA vi // 1 // tahA sakkatthayAi daMDaka paMcaga thui caukkapaNihANaM karaNa to saMpunnA esAukoseti saMghAcAra vRttau caitadgAthA vyAkhyAne bRhadbhASyasaMmatyA navadhA caityavaMdanA vyAkhyAtA tathA ca tatpAThalezaH etAvatA tihAo vaMdaNayetyAdyadvAragAthAgatanuzabda sUcitaM navavidhatvamapyuktaM draSTavyaM uktaMca bRhadbhASye ceivaMdaNA tibheA, jahanneA majjimAya ukkosA // ikvikA vitibheyA, jahannamajjimia ukkosA // 1 // navakAreNa jahannA, iccAI jaMca vaNNiA tivihA // navabheaNA imesi, neaM uvalakkhaNaM taMtu // 2 // esA navappayArA, AiNA vaMdaNA jiNamayaMmi // kAlociakArINaM, aNuggahatthaM suhaM savvA // 3 // iti gAthA bRhadbhASye ega namukkAreNaM ciivaMdaNayA jahannayajahannA bahuhiM namukkAreMhiM aneAujahannamajjimiA 1 saccia sakkatthayaMtA jahanna ukkosiAmuNeavvA 3 namukkArAiciI daMDaegathui majjima jahannA 42 maMgalasakkathayacii daMDagathuihiM majjamajjimiyA // 5 // daMDagapaMcagathuijualapATao majjimukkosA // 63 // ukkosajahannA puNasaccia sakkathayAi pajjaMtA // 7 // jA thui juala dujeNaM duguNiaciivaMdaNAi puNo 4 ukkosamajjimAsA 8 ukkosukkosiAya puNameA paNivAya paNaga paNihANatiaga thuttAI saMpunA 85 sakkatthaoa iriA duguNiaciivaMdaNAI taha tinni // thuttapaNihANasakkatthaoia paMcasakkathayA // 6 // ukkosA tivihA vihu kAyavvA sattio ubhayakAlaM // sesA puNa chabbheyA ceia parivADimAIsu // iti // // navadhA caityavaMdanAyaMtrakamidam // jaghanya jaghanyA 1: praNAmamAtreNa yathA namo arihaMtANaM iti pAThena yadvA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 139 aticArone potAnA hRdayamAM dhAraNa karavA. namaskArathI pArIne logassa kahevo. saMDAsA paDilehI nIce besIne zarIrane bAhuyugala aDake nahi te rIte muhapattInI 25 ane zarIranI ra5 paDilehaNA karavI. zrAvikA pITha, hRdaya ane zira choDIne paMdara paDilehaNA kare. tyArabAda uThIne batrIsa doSarahitapaccIsa AvazyakathI zuddha dvAdazAvarta vaMdanA kare. aMga namAvI baMne hAthamAM vidhipUrvaka mukhavastrikA dhAraNa karI divasanA aticArone pragaTa karavA mATe AlocanA daMDaka bole. tyArabAda mukhavastrikA, kaTAsana, pUjIne ke pahilehIne DAbo paga nIce ane jamaNo paga uMco karIne baMne hAthomAM mukhavastrikA rAkhIne samyam pratikramaNa sUtra kahe. tenI pachI dravya-bhAvathI uThIne "vumukrio"i ityAdi daMDaka ko. tyArabAda pAMca Adi sAdhu hoya to traNane khAmaNA kare ane sAmAnya sAdhu hoya to prathama sthApanAcAryane khAmaNA karIne pachI traNa sAdhuone khamAve. punaH kRtikarma (vAMdaNA) kare. tyArabAda ubhA thaIne mastake aMjali karavA pUrvaka "mAyariya 3vajJAya' ityAdi traNa gAthA kahIne sAmAyikasUtra-kAyotsarga daMDaka kahe. kAyotsargamAM cAritrAcAranI zuddhine mATe be logassa ciMtave. gurunA pAryA bAda pArIne samyakatvanI zuddhi mATe logassa kahIne savvaloe arihaMta ceiaArohaNa kAyotsarga kare. (kAyotsargamAM) eka logassa ciMtave kAyotsarga pArIne zratanI zuddhi mATe "puvaragharavarI." kahe eka logassano kAyotsarga karI siddhastava kahe. tyArabAda zrutadevatAno kAyotsarga kare. eka namaskAra ciMtavIne kAyotsarga pAre ane zrutadevInI thoya kahe athavA sAMbhaLe. te ja rIte kSetradevatAno kAyotsarga kare. temAM eka namaskAra ciMtavI, pArIne kSetradevatAnI thoya kahe athavA sAMbhaLe. tyArabAda paMca maMgala kahI saMDAsA paDilehI, besIne mukhavastrikA paDilehe tyArabAda vAMdaNA ApIne "icchAmi aNusadgi" kahe. be DhIMcaNa TekavIne (arthAt caityavaMdanA mudrAmAM) vardhamAnAkSara-svarathI traNa thoya kahe. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 caturthastutinirNaya bhAga-1 ekena zlokena namaskArarupeNa // 1 // jaghanya madhyamA 2 : bahubhirnamaskArairmaMgalavRttAparAbhidhAnaiH // 2 // jaghanyotkRSTA 3 : namaskAra 1 zakrastava 2 praNidhAnaiH / / 3 / / madhyama jaghanyA 4 : namaskArAHcaityavaMdaMDaka / ekaH stutirekAzlokAdirupA iti // 4 // madhyama madhyamA 5 : namaskArAzcaityastava ekaH stuti dvayaM ekAdhikRtajinaviSayA eka zlokarupA dvitIyA nAmastavarupA yadvA namaskArAH zakrastava caityastavau stutidvayaM tadeva // 5 // madhyamotkRSTA 6: IryAnamaskArAH zakrastavaH caityAdidaMDaka 4 stuti 4 zakrastavaH dvitIyazakrastavAMtAH stavapraNidhAnAdira hitAekavAra vaMdanocyate // 6 // utkRSTA jaghanyA 7 : IryAnamaskArAH daMDaka 5 stutiH / 4 namotthuNaM jAvaMti jAvaMta 2 stavana 1 jayavI, // 1|7|| utkRSTA madhyama 8 : I-namaskArAH zakrastava caityastava evaM stuti 8 zakrastava jAvaMti 2 stava 3 jayavIya // 4 // 8 // utkRSTotkRSTA 9H zakrastava IryAstuti 4 zakrastava stutiH 4 zakrastava 1 jAvaMti 2 jAvaMta, stava jayavI, zakrastava // 9 // (46) bhASA // caityavaMdanAke jaghanyAdi tIna bheda hai. yadbhASyaM // namukkAreNa ityAdi gAthA / isakI vyAkhyA // namaskAra so aMjali bAMdhi zira namAvaNe rupa lakSaNa praNAmamAtra karake athavA namo arihaMtANaM ityAdi pAThaseM athavA eka do zlokAdi rupa namaskAra pATha pUrvaka namaskriyA lakSaNa rupa karaNabhUta karake jAtike nirdezaseM bahuta namaskAra karake karate hue jaghanyAjaghanya caityavaMdana pATha kriyAkaM alpa honeseM hotI hai // 1 // aru dUsarA praNAma hai so paMca prakAreM hai zira namAve to ekAMga praNAma dono hAtha Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 141 tyArabAda zakrastava kahIne stotra (stavana) kahevuM. te pachI AcAryAdi vAMdIne prAyazcitanI zuddhi mATe cAra logassano kAyotsarga kare, pArIne pragaTa logassa kahevo. A rIte devasi pratikramaNanI vidhi pUrNa thAya che. noMdha:- upara batAvelI vidhimAM pratikramaNanI AdimAM cAra thoyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. tathA zrutadevatA ane kSetradevatAno kAyotsarga ane temanI thoya karavAnI kahI che. A lekhane samyaktvadhArI mAne che, mAnatA hatA ane mAnaze paNa kharA paraMtu mithyArdaSTio to kyAre paNa nahi mAne. tethI samyagdaSTi jIvoe traNa thoyano kadAgraha avazya choDI devA yogya che. (45) dharmasaMgraha graMthamAM caityavaMdanAnA bheda kahyA che. te pATha ahIM sajAya che. "sA ca jadhanyAdi bhedAttridhA yadbhASyaM namukkAreNa jahannA cir3avaMdaNa majjadaMDathui jualA / paNadaMDa thui cakkaga, thaya paNihANehiM ukkosA // 1 // vyAkhyA : - namaskAreNAMjalibaMdhazironamanAdilakSaNa praNAmamAtreNa yadvA namo arihaMtANamityAdi nama athavaikadvaya zlokAdirUpe namaskArapAThapUrvakanamaskriyAlakSaNena kAraNabhUtena jAtinirdezAdbahubhirapi namaskAraiH kriyamANA jadhanyA svalpA pAThakriyayoralpatvAdvaMdanA bhavatIti gatyaM // 1 // NAmazca paMcadhA // ekAMgaH ziraso nAme syAdvyaMtraH karayordvayoH // trayANAM tryaMgaH karayoH zirasaH tathA // 1 // caturNAM karaMyojanvornamane caturaMgakaH // zirasaH karayorjAnvoH paMcAMgaH paMcanAmane // 2 // tathA daMDakazcArihaMta ceiANamityAdi caityastavasvarupaH stutiH pratItA yA tadaMte dIyate tayoryugalaM yugmamete eva vA yugalaM madhyamA etacca vyAkhyAnamiti kalpagAthAmupajIvya kurvaMti tadyathA nissakaDamanissakaDe, vi ceie savvehiM thuI tini / velaM vaceI ANavinAuM ekvikkiA vAvi // 1 // 1 yato daMDakAvasAne ekA stutidIryate iti daMDakastutiyugalaM bhavati Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 caturthastutinirNaya bhAga-1 namAe dvayaMga praNAma, mastaka aru do hAthake namAvaNeseM vyaMga praNAma, do hAtha aru do jAnu ke namAvaNeseM caturaMga praNAma, zira, do hAtha aru do jAnu yaha pAMcoM aMgake namAvaNaseM paMcAgaM praNAma hotA hai // tathA daMDaka arihaMta ceiyANaM ityAdi caityastavarupa stuti prasiddha hai jo tisake aMtameM dete haiM. tina donukA yugala, ye donohI vA yugala yaha madhyA caityavaMdanA hai. yaha vyAkhyAna isa kalpabhASyakoM Azrita hoke karate hai // tadyathA nissakaDa, ityAdi gAthA jisa vAste daMDakake avasAnameM eka thui jo dete hai / iti daMDaka stuti yugala hote hai // 2 // tathA paMca daMDaka, zakrastava, caityastava, nAmastava, zrutastava, siddhastava, ina pAMcoM daMDako karakeM. aura thui cAra karake stavana kahanA jayavIyarAya ityAdi praNidhAna karake yaha utkRSTa caityavaMdanA, yaha vyAkhyAna bhI koi karate he tinnivA ityAdi gAthA isa kalpakI gAthA ke vacanakoM aura paNihANaM muttasuttIe isa vacanakoM Azrita hoke karate hai / / 3 / / vaMdanaka cUrNimeM bhI kahA hai so kahate hai so caityavaMdanA jaghanya, madhyama, utkRSTa bhedaseM tIna prakAreM hai jisa vAste kahA hai navakAreNa jahannA ityAdi gAthA tihAM navakAra eka zloka uccAraNaseM praNAma karaNe karake jaghanyA caityavaMdanA hotI hai // 1 // tathA arihaMta ceiyANaM ityAdi daMDaka kahakeM kAyotsarga pArake thui dete hai so daMDaka aura thuike yugala donu karake madhyama caityavaMdanA hotI hai kalpameM nissakaDa ityAdi gAthAseM kahA hai ||2|| tathA zakrastavAdi daMDaka pAMca, aura thui cAra, aura praNidhAna pAThaseM saMpUrNa utkRSTa caityavaMdanA hotI hai // 3 // ___ tathA saMghAcAra vRttimeM isa gAthAke vyAkhyAnameM bRhadbhASyakI sammatiseM navaprakArakI caityavaMdanA kahI hai. tathA ca tatpATho lezaH // etAvatA tihAo vaMdaNayetyAdyadvAra gAthA gata tu zabdaseM sUcita nava prakArase Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 143 // 2 // tathA paMcadaMDakaiH zakrastava 1, caityastava 2, nAmastava 3, zrutastava 4, siddhastavAkhyaiH 5 stuticatuSTayena stavanena jayavIarAyetyAdipraNidhAnena ca utkRSTA idaM ca vyAkhyAnameke "tinni vA kaTTaI jAva thuIu tisiloiA // tAva tattha aNunnAyaM kAraNeNa pareNa vA" ityenAM kalpagAthAM paNihANaM muttasuttIe iti vacanamAzritya kurvati vaMdanakacUrNA vayyuktaM taM ca ceia vaMdaNaM jahanna majjimukkosa bheyato tivihaM jatto bhnniaN|| navakAreNaM jahannA, daMDaga thui juala majjhimA neyA // saMpunnA ukkosA, vihiNA khalu vaMdaNA tivihA // 1 // tattha navakAreNa ekasilogoccAraraNato paNAmakaraNeNa jahaNA tahA arihaMta ceiyANamiccAi daMDagaM bhaNittA kAussaggaM pArittA thui dijja iti daMDagasassa thuie a jualeNaM dugeNaM majjhimA bhaNiyaM ca kappe nissakaDamanissakaDe vAvi ceIe savvahiM thui tinavelaM va ceiyANi va nAuM ekkakkiyA vA vi // 1 // tahA sakkatthayAi daMDaga paMcaga thai caukkapaNihANaM karaNa to saMpunnA esAukoseti saMghAcAravRttau caitadgAthA vyAkhyAne bRhadbhASyasaMmatyA navadhA caityavaMdanA vyAkhyAtA tathA ca tatpAThalezaH etAvatA tihAu vaMdaNayetyAdyadvAragAthAgatanusabda sUcitaM navavidhatvamapyuktaM draSTavyaM uktaM ca bRhadbhASye..... ceivaMdaNA tribheyA, jahanneyA majjhimA ya ukkosaa| ikvikA vi tribheyA, jahannamajjhimia ukkosA // 1 // navakAreNa jahannA, iccAI jaMca vaNNiA tivihA / navabheaNA imesiM, neaM uvalakSaNaM taM tu // 2 // esA navappayArA, AiNA vaMdaNA jiNamayaMmi / kAlociakArINaM, aNuggahatthaM suhaM savvA // 3 // iti gAthA bRhadbhASye ega namukkAreNaM ciivaMdaNayA jahannayajahannA bahuhiM namukkArehiM aneAujahannamajjimiA 1 saccia sakkatthaMyaMtA jahanna ukkosiAmuNeavvA 3, namukkArAiciI daMDaegathui majjhima jahannA 4,2 maMgalasakkathayacii daMDagathUihiM majjhamajjhimiyA // 5 // daMDagapaMcagathuijualapATau majjhimukkosA // 6 // ukkosajahannA puNa sacciya Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 caturthastutinirNaya bhAga-1 caityavaMdanA jAnane yogya, dikhalAne yogya hai / uktaM ca bRhadbhASye // isake AgeM jo mahAbhASyakI gAthA hai tisakA artha upara kahA hai tahAMse jAna lenA // jaba isatare jainamatake zAstromeM pragaTa pATha hai to kyA zrIratnavijaya zrIdhanavijayajIne yaha zAstra nahI dekhe hovege athavA dekhe hovege to kyA samajaNameM nahI Ae hoge samaje hoMge to kyA bhASyakAra, cUrNikArAdikoMkI buddhise apanI buddhikoM adhika mAnake tinake lekhakA anAdara karA hogA Adara karA hogA to kyA satya nahI mAnA hogA satya nahI mAnA to kyA anya matakI zraddhA vAle hai jekara anyamatakI zraddhA nahI hai to kyA nAstika matakI zraddhA rakhate hai. jekara nAstika matakI zraddhA nahI rakhate hai to kyA mAravADa mAlavAdi dezoMke zrAvakoMseM koi pUrva janmakA vaira bhAva hai ? jisse bhASyakAra, cUrNikArAdi hajAro pUrvAcAryokA mataseM viruddha jo tIna thuikA kupaMtha calAke tinakI zraddhAkuM phirAyake unokA manuSyabhava bigADanekI icchA rakhate hai? aho bhavyajIvo hama tumaseM satya kahate haiM ki jekara tuma bhASyakAra, cUrNiNakArAdi hajAroM pUrvAcAryoMke mAne hUe cAra thuike matakoM uthApoge to nizcayaseM dIrgha saMsArI aura azubhagati gAmI hoveMge. jekara zrIratnavijayajIke calAe tIna thuike paMthakoM na mAnoge aura pUrvAcAryoke matakoM zraddhoge, tinake kahe mujaba caloge to nizcehI tumArA kalyANa hovegA isameM kuchabhI kvacit mAtra saMzaya jAnanA nahIM. kiMbahunA / / (47) tathA dharmasaMgraha graMthameM devasi paDikkamaNekI vidhikA aisA pATha likhA hai so yahAM likhate hai || pUrvAcArya praNItA: gAthaH // paMcavihAyAra visuddhi, heumiha sAhu sAvago vAvi // paDikkamaNaM saha guruNA. guruvirahe kuNai ikko vi // 1 // vaMdittu ceiyAI, dAuMcaurAi e Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 145 sakkatthayAi pajjaMtA // 7 // jA thui juala dujeNaM duguNiaciivaMdaNAi puNo 4 ukkosamajjhimAsA // 8 // ukkosukkosiAya puNameA paNivAya paNaga paNihANa tiaga thuttAiM saMpUNNA 85 sakkatthau a iriA duguNia ciivaMdaNAI taha tini // thuttapaNihANasakkatthauaia paMcasakkathayA // 6 // sAtivihA vahu kAyavvA sattiu ubhayakAlaM // sesA puNa chabheyA ceDya parivADimAI // iti // // navadhA caityavaMdanA yaMtrakamidam // jadhanya jadhanyA 1 :- praNAmamAtreNa yathA namo arihaMtANaM iti pAThena yadvA ekena zlokena namaskArarUpeNa // 1 // dhanya madhyamA 2 :- bahubhirnamaskArairmaMgalavRttAparAbhidhAnaiH // 2 // namaskAra 1 zakrastava 2 praNidhAnaiH // 3 // jadhanyotkRSTA 3:madhyama jadhanyA 4 : namaskAra caityastadaMDaka / ekaH stutirekA zlokAdirupA iti // 4 // madhyama madhyamA 5:- namaskArAzcaityastava ekaH stuti dvayaM ekAdhikRtajinaviSayA ekazlokarupA dvitIyA nAmastavarupA yadvA namaskArAH zakrastava caityastavau stutidvayaM tadeva // 5 // iryAnamaskArAH zakrastavaH caityAdidaMDaka 4 stuti 4 zakrastavaH dvitIyazakrastavAMtA: stavapraNidhAnAdirahitA ekavAra vaMdanocyate // 6 // IryAnamaskArAH daMDaka 5 stutiH / 4 namotthuNaM jAvaMti jAvaMta 2 stavana 1 jayavI // 1 // 7 // utkRSTA madhyama 8 :- IryAnamaskArAH zakrastava caityastava evaM stuti 8 zakrastava jAvaMti 2 stava 3 jayavIya. // 8 // utkRSTotkRSTA 9 : madhyamotkRSTA 6: utkRSTa jadhanyA 7: zakrastava iryAstuti 4 zakrastastutiH 4 zakrastava 1 jAvaMta 2 jAvaMtastava jayavI zakrastava // 9 // (46) bhAvArtha :- caityavaMdanAnA jadhanyAdi traNa bheda che. jethI bhASyamA 'namukkAreNa.' tyAhi gAthA jAtrA bheha jatAyA che. te gAthAnI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 caturthastutinirNaya bhAga-1 khamAsamaNe // bhUnihiasirosayalA, iAremicchA dukkaDaM dei // 2 // sAmAia puvva micchAmi, ThAuM kAussagamiccAi // suttaM bhaNia palaMbia, bhua kuppara dharia pahiraNao // 3 // ghoDagamAI a dosehi, virahiaMto karai ussaggaM // nAhiahojjANuddhaM, cauraMgulaThavia kaDipaTTo // 4 // tacthaya dharei hiae, jahakkama diNakaea aIyAre // pAriu NamokkAreNa, paDhai cauvIsa thayadaMDaM // 5 // saMDAsage pamajjia, uvavisia alagga viaya bAhujjhuo // muhaNaM tagaMca kAyaM, pehee paMcavIsa iha // 6 // uThiaThio saviNayaM, vihiNA guruNo karei kii kammaM // battIsadosarahiaM, paNavIsAvassagavisuddhaM // 7 // aha samma mavaNayaMgo, karajuga vihi dharia puttirayaharaNo // pariciMtia aiAreM, jahakkammaM guru puroviaDe // 8 // aha uvavi sittu, suttaM sAmAia mAia paDhia payao // abbhuTTiomhi iccAi, paDhai duhao Thio vihiNA // 9 // dAUNa vaMdaNaM to, paNagAi sujjhai sukhAmae tini // kii kammaM kiriAyaria, mAi gAhAtigaM paDhai // 10 // ia sAmAia ussagga, sutta muccaria kAussagga Thio // tii ujjhoadugaM, caritta aiAra suddhikae // 11 // vihiNA pAria sammata, suddhi heuMca paDhai ujjhoaM // taha savvaloa arihaMta ceiArAhaNussaggaM // 12 // kAuM ujjhoagaraM, ciMtia pArei suddhasaMmatto // pukharavaradIvaDDe, kaThui sua sohaNa nimittaM // 13 // puNa paNa vIsussAsaM, ussagaM kuNai pArae vihiNA // to sayala kusala kiriA, phalANa siddhANa paDhai thayaM // 14 // aha sua samiddhi heDaM, sua devIe karei ussaggaM ||ciNtei namokkAraM, suNai va deIva tIi thuI // 15 // evaM khittasurIe, ussaggaM kuNai suNai dei thuiM // paDhiUNa paMca maMgala, muvavisai pamajja saMDAse // 16 // puvva vihiNeva pesia, puttiM dAUNa vaMdaNe guruNo // icchAmo aNusaThitti, bhaNio jANuhi to ThAI // 17 // guru thuI gahaNe Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 147 ane pUrvAcAryonA matanI zraddhA karazo ane temanA kahelA mArge cAlazo to nizcayathI tamAruM kalyANa thaze. emAM saMzaya jANavo nahi. kiM bahunA ! (47) dharmasaMgraha aMthamA hesi pratibhAnI vidhi : pUrvAcArya praNItaH gAthAH // paMcavihAyAra visuddhi, heumiha sAhu sAvago vAvi / paDikkamaNaM saha guruNA, guruvirahe kuNai ikko vi // 1 // vaMdittu ceiyAI, dAuM ca urAi e khamAsamaNe / bhUnihiasirosayalA, iAre micchA dukkaDaM dei // 2 // sAmAiya puvva micchAmi, ThAuM kAussaggamiccAi / sutta bhaNia palaMbia, bhua kuppara dharia parihaNau // 3 // ghoDagamAI a dosehiM, virahi aMto karai ussaggaM // nAhiahojjhANuddhaM, cauraMgula Thavia kaDipaTTo // 4 // tatthaya dharei hiae, jahakkammaM diNakaea aiyAre / pAriu namokkAreNa, paDhai vauvIsa thayadaMDaM // 5 // saMDAsage pamajjia, uvavisia alagga viaya bAhujsuu / muhaNaM tagaM ca kAyaM, pehee paMcavIsa iha // 6 // uTTiaThiu saviNayaM vihiNA guruNo karei kii kammaM / battIsadosarahiaM paNavIsAvasaggavisuddhaM // 7 // aha samma mavaNayaMgo, karajuga vihi dharia putti rayaharaNo / pariciMtie aiAre, jahakkamaM guru puroviaDe // 8 // aha uvavisittu suttaM, sAmAia mAia paDhia pyu| abbhuTThiumhi iccAi, paDhai duhau Thiu vihiNA // 9 // dAuNa vaMdaNaM to, paNagAi sujjai sukhAmae tinni / kii kammaM kiriAyaria, mAi gAhAtigaM paDhai // 10 // ia sAmAia ushyAgga, sutta muccaria kAussagga Thiu / ciMtai ujjoadugaM, carita aiAra suddhikae // 11 // vihiNA pAria sammata, suddha heuM ca paDhai ujjoaN| ha savvaloa arihaMta ceiArAhaNussaggaM // 12 // kAuM ujjoagaraM, ciMtia pArei suddhasaMmatto / pukkharavaradIvaDDhe, kaDDai sua sAheNa nimittaM // 13 // puNa paNa vIsussAsaM, ussagaM kuNai pArae vihiNA / to sayala kusala kiriA, phalANa siddhANa paDhai thayaM // 14 // aha sua samiddhi heDaM, suadevIe karei ussaggaM / citei namokkAraM, suNai va deIva tIi thuyaM // 15 // evaM khittasUrie, ussaggaM kuNai suNai dei thuyaM / paDhiuNa paMca maMgala, Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 caturthastutinirNaya bhAga-1 thuitiNNi, vaddhamANakkharassaro paDhaI // saktthayatthavaM paDhia, kuNai pacchita ussaggaM // 18 // evaMtA devasiyaM // (48) bhASA :- isa uparale vidhimeM devasi paDikkamaNemeM prathama caityavaMdanA cAra thuiseM karaNI pIche aMtameM zrutadevatA aura kSetradevatAkA kAyotsarga karaNA aura tinakI thuio kahanI aise kahA hai| yaha dharmasaMgraha prakaraNa zrIhIravijayasUrijIke ziSyake ziSya zrImAnavijaya upAdhyAyajIkA racA huvA hai aura sarasvatIne jinakoM pratyakSa hoke nyAya zAstra vidyA aura kAvya racanekA vara dInA. aru jinakoM kAzImeM sarva paMDitone milake nyAyavizArada nyAyAcAryakI padavI dInI, aura jinone atyadbhuta jJAnagarbhita ese navIna eka sau graMtha race hai, aura jinone aneka kumatiyoMkA parAjaya kIyA, aura duHkara kriyA karI, SaTzAstra tarkalaMkArakA vettA, jaise zrImadupAdhyAya zrIyazovijayagaNIjIne jisa dharmasaMgraha graMthakU zodhyA hai. aba jAnanA cAhIyeM ki aise aise mahAnpuruSoke vacana jo koI tucchabuddhi puruSa na mAne to phera aise tucchabuddhivAlekA vacana mAnane vAleseM phera adhika mUrkhaziromaNi kisakU kahanA cAhiye ? / hamakU yaha baDA Azcarya mAluma hotA hai ke zrIratnavijayajI aru zrIdhanavijayajI apanI paTTAvalImeM zrIjagaccaMdrasUrijI tapA birudavAloMkU apanA AcArya likhate hai, tada pIche zrIdevasUrijI, zrIprabhasUrijI arthAt zrIvijayadevasUrijI, zrIvijayaprabhasUrijI pramukha likhate hai, aru lokoMke AgeM tapagacchakA nAma to nahI leteM hai. koi pUche tinakU apane gacchakA nAma sudharmagaccha batalAte haiM. aisA kahaneseM to inokI baDI dhUrtatAi siddha hotI hai. kyoMke yaha kAma satyavAdiyoMkA nahI hai. jekara eka likhanA aura dUsarA mukhaseM bolanA ? aura tapagacchakI samAcArI jo zrIjagaccaMdrasUri, zrIdeveMdrasUrijI zrIdharmaghoSasUrijI tathA tinakI avacchinna paraMparAseM calatI Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 149 muvavisai pamajja saMDAse // 16 // puvvavihiNeva pesia, puttiM dAuNa vaMdaNe guruNo / icchAmo aNusahitti, bhaNiu jANuhiM to ThAI // 17 // guru thuI gahaNe thuitiNNi, vaddhamANarakkhassaro paDhaI / sakkathayatthavaM paDhia, kuNai pacchitta ussaggaM // 18 // evaMtA devasiyaM // / (48) bhAvArtha :- sugama che. uparokta batAvelI devasi pratikramaNa vidhimAM pratikramaNanI AdimAM cAra thoyanI caityavaMdanA karavAnI ane aMtamAM zrutadevatA-kSetradevatAno kAyotsarga ane temanI thoya kahevAnI kahI che. noMdha :- A dharmasaMgraha prakaraNa pU.A.bha.zrI hIrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna mahopAdhyAya zrImAnavijayajIe racela che. ane A graMthanuM saMzodhana jemane sarasvatIe pratyakSa thaIne nyAya zAstra vidyA ane kAvya racavAnuM varadAna ApyuM hatuM ane kAzImAM paMDito dvArA nyAyavizArada pada apAyela, tathA aneka graMthanA racayitA, aneka kumatione parAjita karanArA SazAstra taryAlaMkAranAvettA mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjAe karyuM che. have saue vicAravuM joIe ke AvA AvA mahApuruSonA vacanane jo koI tuccha buddhivALo puruSa na mAne, to paNa evI tucchabuddhivALAnuM vacana mAne to tenAthI adhika mukhaziromaNi kone kahevA ! vaLI mane moTuM Azcarya thAya che ke zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajI potAnI paTTAvalImAM 'tapA" birUdadhArI zrIjagacaMdrasUrijIne potAnA AcArya tarIke lakhe che tyArabAda devasUri, prabhasUri arthAt vijayadevasUri vijayaprabhasUri vagere lakhe che ane lokonI AgaLa tapAgacchanuM nAma letA paNa nathI. koI pUche to temane potAnA gacchanuM nAma sudharmagaccha batAve che. AvuM kahevAthI to temanI moTI zaThatA siddha thAya che. kAraNa ke A kAma sabhyavAdionuM nathI arthAt eka bAju judu lakhavuM ane bIjI bAjuM bolavAnuM juduM rAkhavuM, te satyavAdInuM kAma nathI. vaLI tapAgacchanI sAmAcArI ke je zrIjagacaMdrasUri, zrIdevendrasUri, zrIdharmaghoSasUri tathA temanI avacchinna paraMparAthI cAle che, tene choDIne Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 caturthastutinirNaya bhAga - 1 hai, tisakoM chor3akeM svakapolakalpita samAcArIkoM sudharmagacchakI samAcArI kahanI yahabhI uttama janoke lakSaNa nahI hai | bhalA. aura jinakoM apane paTTAvalImeM nAma likhakara apanA baDe guru karake mAnanA, phera tinokIhI samAcArIko jaba jUThI mAnanI tabato gurubhI jUThe siddha hUve ? jaba zrIratnavijayajI zrIdhanavijayajIkA guru jUThe theM tato ina donokI kyA gati hovegI ? (49) tathA navAMgI vRttikAra jo zrI abhayadevasUrijI tinake ziSya zrIjinavallabhasUrijIne racI hui samAcArIkA pATha likhate hai // puNa paNavIsussAsaM, ussaggaM karei pArae vihiNA // to sayala kusala kiriyA, phalANasiddhANaM paDhai thayaM // 14 // aha suyasamidvi heDaM, suyadevIe karei ussaggaM // ciMter3a namukkAraM, suNai dei tie thui // 15 // evaM khittasurIe, ussaggaM karei suNai dei thuI || paDhiUNa paMcamaMgala, muvavisa pamajjha saMDAse // 16 // ityAdi // bhASA // zrIjinavallabhasUri viracita samAcArI meM prathama paDikkamaNeMmeM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI pIche pratikramaNekeM avasAnameM zrutadevatA aru kSetra devatAkA kAyotsarga karaNA, aura inoMkI thuiyAM kahanI, yaha kathana paMdarAvI aru solAvI gAthAmeM karA hai. jaba zrIabhayadevasUri navAMgI vRttikAraka ke ziSya zrIjinavallabhasUrijIkI banavAi samAcArImeM pUrvokta lekha hai taba to zrIabhayadevasUrijIseM tathA Agu tinakI guru paraMparAseM cAra thuikI caityavaMdanA aura zrutadevatA aru kSetradevatAkA kAyotsarga karaNA aura tinakI thui kahanI nizcayahI siddha hotI hai, to phera isameM kuchabhI vAda vivAdakA jagaDA rahyA nahI, isa vAste zrIratnavijayajI aru zrIdhanavijayajI tIna thuikA kadAgraha choDa deMve, to hama inekoM alpakarmI mAneMge || Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 vyAkhyA. A pramANe che. aMjalipUrvaka mastaka namAvavuM. tasvarUpa praNAmamAtra karIne athavA namo arihaMtANaM ityAdi bolavAthI athavA eka be zlokAdi rUpa namaskAra pATha pUrvaka namakriyA svarUpa karaNabhUta karIne jAtinA nirdezathI ghaNA namaskAra karavAthI jadhanyAjadhanya caityavaMdanA pATha-kriyA alpa hovAthI thAya che. / / 1 / / bIjA praNAma pAMca prakAranA che. mastaka namAvAthI ekAMga praNAma, baMne hAtha namAvAthI dvayaMga praNAma, mastaka ane be hAtha namAvAthI jaMga praNAma, be hAtha ane be DhIMcaNa namAvAthI caturaMga praNAma ane mastaka, be hAtha ane be DhIMcaNa A pAMca aMgane namAvAthI paMcAMga praNAma thAya che. tathA daMDaka arihaMta ceiyANaM ityAdi caityastavarUpa stuti prasiddha che, je tenA aMtamAM apAya che. bolAya che. te baMnenuM yugala athavA te be ja yugala madhyamA caityavaMdanA che. A vyAkhyAna kalpabhASyanI nissas.' ityAdi gAthAne AzrayIne karAya che. jenA mATe daMDakanA aMtamAM eka thoya je bolAya che. e pramANe daMDaka stuti yugala thAya che. 2 tathA pAMca daMDaka, zakrastava, caityastava, nAmastava, zrutastava, siddhastava A pAMca daMDako ane cAra thoya karIne stavana kahevuM. jayavIyarAya ityAdi praNidhAna A utkRSTa caityavaMdanA che. A vyAkhyAna paNa koika '"tinnivA." kalpanI gAthAnA vacano tathA 'prahALa muttamuttI' A vacanone AzrayIne kare che. gA 151 vaMdanaka cUrNimAM paNa kahyuM che, te kahe che caityavaMdanA jadhanya, madhyama ane utkRSTa bhedathI traNa prakAranI che. 'navAreLa bannA' ityAdi gAthA dvArA A traNa prakAra batAvyA che. temAM navakAra eka zloka uccAraNathI praNAma karavAthI jadhanyA caityavaMdanA thAya che. [1] "arihaMta ceiyANuM." ityAdi daMDaka kahIne kAyotsarga karI, kAyotsarga ,, Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 caturthastutinirNaya bhAga-1 (50) tathA bRhatkharatara gacchakI samAcArIkA pATha likhate haiM / puvvolliMgIyA paDikamaNa samAcArI puNaesA // sAvao guruhisamaM, ikkovA jAvaMti ceiyAI tigAhA // dugathuttipaNihANa vajjaM ceiyAI vaMdittu caurAi khamAsamaNehiM AyariyAI vaMdiya bhUnihiyasiro savvassa devasiya iccAi daMDageNa sayalAiyAra mitthukkaDaM dAuM uThiya sAmAyiya suttaM bhaNiuM icchAmi ThAiuM kAussaggamiccAi suttaM bhaNiya palaMbiya bhuya kuppara dhariyAnAbhiaho jANuDhaM cauraMgula Thaviya kaDiya paTTo saMjai kaviThAi dosarahiaM kAussaggaM jaMkAuM jahakkama diNakae, aiyAre hiyae dhariya namokkAreNa pAriya cauvIsaM paDilaMhaNAu kAuM kAe vitattiyAo ceva kuNai / sAviyA puNa piThi sirahiyayavajjaM pannarasakuNai / uThiya battIsadosarahiyaM paNavIsAvassaya muThaM kii kamma kAuM avaNayaMgo karajuya vihi dhariya puttIdevasiyAiyArANaM gurupurau viyaDaNatthaM AloyaNa daMDagaM paDhai / tao puttIe kaThIsaNaM pAuMchaNaM vA paDilehiya vAmaM jANu hiThA dAhiNaM caurTI kAuM karajuya gahiya puttisamma paDikkamaNa suttaM bhaNai // tau davva bhAvuThio abbhuThiomi iccAi daMDagaM paDhittA vaMdaNaM dAuM paNa gAi sujai suttinnikhAmittA sAmanna sAhU supuNa ThavaNAyarieNa samaM khAmaNaM kAuM tao tinni sAhU khAmittA puNo kI kammaM kAuM uddhaDiu sira kayaMjalI AyariyauvajjAe iccAi gAhAtigaM paDhittA sAmAiyasuttaM ussaggadaMDagaMca bhaNiya kAussagge cArittAiyArasuddhinimittaM ujjoyadugaM ciMtei / tao guruNA pArie pArittA saMmattasuddhiheuM ujjoyaM paDhiya savvaloya arahaMtaceiyArAhaNussaggaM kAuM ujjoya ciMtiya suya sohi nimittaM pukkharavaradIvaDDe kaTTiya puNo paNavIsussAsaM kAussaggaM kAuM pAriya siddhatthavaM paDhittA suyadevayAe kAussagge namokkAraM ciMtiya tIse thui dei suNeivA // evaM khittadevayAe vi Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 1pa3 pArIne thoya kahe che. te daMDaka ane thoya-baMnenA yugalathI madhyama caityavaMdanA thAya che. kalpamAM "nisTakaDa" ityAdi gAthAthI A bheda) kahyo che. rA. zakrastavAdi pAMca daMDaka, cAra thAya ane praNidhAna pAThathI saMpUrNa utkRSTa caityavaMdanA thAya che. 3] saMghAcAra vRttimAM A gAthAnA vyAkhyAnamAM bRhabhASyanI sammatithI navaprakAranI caityavaMdanA kahI che. tathA tatparatveza: I "patAvatA tihADa vaMLaya." ityAdi dvArA gAthAgata "tu' zabdathI sUcita nava prakAranI caityavaMdanA jANavA yogya che. 3 2 vRdaMAthe | ahIM je bRhaddabhASyanI je gAthAo che. teno artha pUrve ahIM kahelo che, tyAMthI joI levo. noMdha:- A pramANe jayAre jainamatanA zAstromAM pragaTa pATha che... to zrIratnavijayajIe A zAstra joyeluM nahi hoya? athavA A zAstra joyA bAda samajavAmAM AvyuM nahi hoya ! athavA samajavAmAM AvyA bAda paNa bhASyakAra, cUrNikAra AdinI buddhithI potAnI buddhine adhika mAne che ke jethI temanA lekhono anAdara karyo che? te lekhono Adara karyo hoya, to zuM satya mAnyuM nahi hoya! satya nahi mAnavAmAM zuM anyamatanI zraddhAvALA che? jo anyamatanI zraddhAvALA nathI, to zuM nAstikamatanI zraddhA rAkhe che. jo nAstika matanI zraddhA nathI rAkhatA, to zuM mAravADa-mAlavAdi dezonA zrAvakothI koi pUrvabhavonA vairabhAva che ? ke jethI bhASyakAra, cUrNikArAdi hajAro pUrvAcAryonA matathI viruddha traNa thoyano kupatha calAvIne temanI zraddhAne bhraSTa karIne temanA manuSyabhava bagADavAnI icchA rAkho cho? he bhavyajIvo ! huM to tamane satya kahuM chuM ke jo tame bhAgyakAra, cUrNikArAdi hajAro pUrvAcAryoe mAnelA cAra thoyanA matane utthApazo to nizcayathI dIrgha saMsArI ane azubhagatigAmI thazo ! jo zrIratnavijayajIe calAvelA traNa thoyanA paMthane mAnazo nahi Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 caturthastutinirNaya bhAga-1 kAussagge namokkAraM ciMtiUNa pAriya tatthuiM dAuM sovA paMcamaMgalaM paDhiya saMDAsae pamajjhiya uvavisiya puvvaM va puttiM pahiya vaMdaNaM dAuM icchAmi aNusaThiti bhaNiya jANUhi vAuM vaDhamANakkharassarA tinithuIu par3iya sakkathayaM suttaMca bhaNiya AyariyAI vaMdiya pAyacchittavisohaNatthaM kAussaggaM kAuM ujjoya caukka ciMti iti // devasiya paDikkamaNavihI // isa pAThakI bhASA :- jaiseM vidhiprapAke pAThakI hama yahI graMthameM upara kara Ae hai taiseM jAna lenI. Isa pAThameMbhI pratikramaNemeM cAra thuIseM caityavaMdanA karanI aura zrutadevatA tathA kSetradevatAkA kAyotsarga aru tinakI thuIyoM kahanI kahI hai. (51) tathA pratikramaNA sUtrakI laghuvRttimeM zrItilakAcArye cAra thuIseM caityavaMdanA karanI likhI hai tathA ca tatpAThaH // eSa navamo'dhikAraH etAstisraH stutayo gaNadharakRtatvAniyamenocyate AcaraNayAnyAapi // tadyathA ujjaMte ityAdi pAThasiddhA navaraM nisihI yatti saMsArakAraNAni niSedhAnnaiSedhikI mokSaH / dazamo'dhikAraH // tathA cattArItyAdi eSApi sugamA navaraM paramaniTThiyaTThA paramArthena na kalpanAmAtreNa niSThitA arthA yeSAM te tathA ekAdazo'dhikAraH athaivamAditaH prArabhya vaMditabhAvAdijinaH sudhIrucitamiti vaiyAvRttyakarANAmapi kAyotsargArthamidaM paThati veyAvaccagarANamityAdi vaiyAvRttyakarANAM gomukhacakrezcaryAdInAM zAMtikarANAM samyagdRSTisamAdhikarANAM nimittaM kAyotsarga karomi atra ca vaMdaNavattiyAe ityAdi na paThayate apitu annatthausasIeNamityAdi teSAmaviratitvena dezaviratibhyopyadhastanaguNasthAnavartitvAt zrutayazca vaiyAvRttyakarANAmiva / eSa dvaadshodhikaarH|| bhASA :- yaha navamA adhikAra pUrA huA, yaha pUrvoktA siddhANaM // 1 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 * * * * * * * * * * zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 svakapolakalpita sAmAcArIne sudharmagacchanI sAmAcArI kahevI, te paNa uttamajanonuM lakSaNa nathI. tathA jemanuM potAnI paTTAvalImAM nAma lakhIne potAnA moTA guru tarIke mAnavA, punaH temanI ja sAmAcArIne juThI mAnavI, tenAthI to guru paNa juThA siddha thayA ! jayAre zrIratnavijayajI-dhanavijayajInA guru juThA hatA, tyAre to te baMnenI gati zI thaze ! (49) navAMgI vRttikAra zrIabhayadevasUrijInA ziSya zrIjinavallabhasUrijI dvArA viracita sAmAcArI: "puNa paNavIsussAsaM, ussaggaM karei pArae vihiNA / to sayala kuzala kiriyA, phalANasiddhANaM paDhai thayaM // 14 // aha suya samiddhi heDaM, suyadevIe karai ussaggaM / ciMtei namukkAraM suNai dei tie thui // 15 // evaM khittasurIe ussaggaM karei suNai dei thuii| paDhiuNa paMcamaMgala, muvavisai pamajja saMDAse // 16 // ityAdi / bhAvArtha sugama che. zrInivallabhasUri viracita sAmAcArImAM pratikramaNanI AdimAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavI ane tyArabAda pratikramaNanA aMtamAM zrutadevatA-kSetradevatAno kAyotsarga karavo ane temanI thoya kahevI. A kathana spaSTatayA 15-16mI gAthAmAM karyuM che. noMdha :- jayAre navAMgI vRttikAra zrIabhayadevasUrijInA ziSya zrIjinavallabhasUrijI dvArA viracita sAmAcArImAM pUrvokta lekha che, tyAre to zrIabhayadevasUrijIthI tathA teozrInI guru paraMparAthI paNa cAra thoyanI caityavaMdanA ane zrutadevatA-kSetradevatAno kAyotsarga ane temanI thoya kahevI nizcayathI siddha thAya che. to pachI koI vAdavivAdanI jarUra nathI. tethI zrIratnavijayajI-dhanavijayajI traNa thoyanA kadAgraha choDI de to emane alpaka mAnazuM ! , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 caturthastutinirNaya bhAga-1 jo devANa // 2 ikkovi // 3 ye tIna thuIyAM gamadharakI karI hui hai Isa vAste nizce kahanI cAhIyeM aura AcaraNAseM anya bhI kahIyeM hai, so yaha hai. ujjita ityAdi pATha siddha hai. navaraM nisihIyatti saMsArakAraNaniSedhAt naiSedhikI mokSa. yaha dazamodhikAraH / tathA cattAri ityAdi yaha bhI sugama hai. navaraM paramaTTha, paramArtha karake paraMtu kalpanA mAtraseM nahI niSThitArthA huA hai. Inako yaha ekAdazamodhikAraH // atha AdiseM AraMbhake vAMde hai bhAvajinAdika atha ucita pravRttike lIye yaha pATha paDhe // "veyAvaccagarANamityAdi" vaiyAvRttyake karanevAle jo gomukha yakSa, cakraizvaryAdIkoM jo zAMtike karanevAle, samyagdRSTi samAdhike karanevAle hai ina hetuyoMse tinakA kAyotsarga karatA hUM // ihAM vaMdaNavattiyAe ityAdi pATha na kahanA apitu annatthUsasIeNamityAdi pATha kahanA. tinako avirati honeseM dezaviratiseMbhI nIcale guNasthAnameM varttanaseM vaiyAvRttyakaranevAloMkoM sunA hai, yaha bAramA adhikAra haiM Isa pAThameMbhI cAra thuIseM caityavaMdanA karanI kahI hai. (52) tathA aNahilapura pATaNake phophalIye vADekA bhAMDAgArameM zrIabhayadevasUrikRta samAcArI hai tisa kA pATha likhate hai / pravrajitena cobhayakAlaM pratikramaNaM vidheyamatastadvidhiH / sa ca sAdhuzrAvakayoreka eveti zrAvakasamAcAryAM pRthak noktaH, tatra rAtrikasya yathA iriyA kusumiNa saggo, jiNamuNivaMdaNa taheva sajjAo // savvassavi sakkathau, tinniya ussagga kAyavvA // 1 // caraNe daMsaNanANe, dusulogujjotaya taI aIyArA // pottIvaMdaNa Aloya. suttaM vaMdaNAya khAmaNayaM // 2 // vaMdaNamussaggo ittha, ciMtaNaki ahaM tavaM kAhaM // chammAsAdegadiNA, ihANijA porisi namo vA // 3 // muhapottI vaMdaNa paccakkhANa aNusaTThi taha thuI tinni // jiNavaMdaNa bahuvelA, paDilehaNa rAipaDikkamaNaM // 4 // atha daivasikasya // jiNamuNivaMdaNa Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 (50) ut5242 // 57 sAbhAyA : puvvoliMgIyA paDikamaNa sAmAcArI punnesaa| sAvau guruhisamaM, ikko vA jAvaMti ceiyAI ti gAhA // dugathuttipaNihANa vajjaM ceiyAI vaMditu caurAi khamAsamaNehiM AyariyAI vaMdiya bhUnihiyasiro savvassa devasiya iccAi daMDageNa sayalAiyAra micchukkaDaM dAuM uThiya sAmAyiya suttaM bhaNiuM icchAmi ThAiuM kAussaggamiccAi suttaM bhaNiya palaMbiya bhuya kuppara dhariyanAbhiaho jANuDhe cauraMgula Thaviya kaDiyapaTTo saMjai kaviThAi dosarahiaM kAussaggaM jaMkAuM jahakkama diNakae aiyAre hiyae dhariya namokkAreNa pAriya cauvIsaM pahilehaNAu kAuM kAe vitattiyAu ceva kuNai / sAviyA puNa piThi sirahiyayavajjaM pannarasakuNai / uThiya battIsadosarahiyaM paNavIsAvassaya muThaM kiikamma kAuM avaNayaMgo karajuyavihi dhariya puttIdevasiyAiyArANaM gurupurau viyaDaNatthaM AloyaNa daMDagaM paDhai / tau puttIe kaThIsaNaM pAuMchaNaM vA paDilehi vAmaM jANu hiThA dAhiNaM caurlDa kAuM karajuya gahiya puttisamma paDikkamaNa suttaM bhaNai / tau davva bhAvuThiu abbhuThiumi iccAi daMDagaM paDhitA vaMdaNaM dAuM paNagAi sujai suttinikhAmittA sAmanna sAhU supuNa ThavaNAyarieNa samaM khAmaNaM kAuM tau tinni sAhU khAmittA puNo kI kammaM kAuM uddhaDiu sira kayaMjelI Ayariya uvajjAe iccAi gAhAtigaM paDhittA sAmAiyasuttaM ussaggadaMDagaM ca bhaNiya kAussagge cArittAiyArasuddhinimittaM ujjopadugaM ciMtei / tau guruNA pArie pArittA saMmattasuddhiheuM ajjoyaM paDhiya savvaloya arahaMtaceiyArAhaNussaggaM kAuM ujjoyaM ciMtiya suya sohi nimittaM pukkharavaradIvarlDa kaTTiya puNo paNavIsussAsaM kAussaggaM kAuM pAriya siddhatthavaM paDhittA suyadevayAe kAussagge namokkAraM ciMtiya tIse thui dei suNei vA // evaM khittadevayAe vi kAussagge namokkAraM ciMtiuNapAriya tatthuI dAuM sovA paMcamaMgalaM paDhiya saMDAsae pamajjiya uvavisiya puvvaM va puttiM pahiya vaMdaNaM dAuM icchAmi aNusaTuiMti bhaNiya jANUhi vAuM vaDDamANakkharassarA tinnithuIi paDiya sakkatthayaM suttaM ca bhaNiya AyariyAI Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 caturthastutinirNaya bhAga - 1 aiyA russaggo pottivaMdaNA loe // suttaM vaMdaNa khAmaNa, vaMdana tinneva ussaggA // 1 // caraNe daMsaNanANe, ujjoyAdoNi ekka ekkA ya // suyakhettadevaussaggo pottiya vaMdaNa thuI thuttaM // 2 // puNaravi khamAsamaNa puvvaM icchakAri tumhemhaM saMmatta sAmAiya suyasAmAiyassa rovaNatthaM naMdikarAvaNiyaM deMve vaMdAveha | guru vaMdehatti bhaNittAtaM vAmapAse ThavitA teNa samaM va Mti AhiM // thuIhiM deve vaMdAvei siddhatthaya pajjaMteya siriti 1 saMti 2 pavayaNa 3 bhavaNa 4 khittAya devayANa 5 tahA veyAvaccagarANaya 6 ussaggA huMti kAyavvA kevalaM zAMtinAthArAdhanArthaM kAyotsargaH sAgaravaragaMbhIretyaMtaM logassujjoyagarAciMtanataH saptaviMzatyucchchA - samAnaH kAryaH / zeSeSu tu namaskAraciMtanaM krameNa stutayaH zrImate zAMtinAthAyetyAdi // 1 // unmRSTariSTetyAdi // 2 // yasyAH prasAdetyAdi // 3 // jJAnAdiguNetyAdi // 4 // yasyAH kSetraM samAzrityetyAdi // 5 // sarve yakSAMbiketyAdi // 6 // tao namokkAraM kaTThiya jANu subhavia sakkatthao arihANAi tthottaM ca bhaNijai jayavIyarAyetyAdigAthe ca itIyaM prakriyA sarvanaMdISu tulyatve tatsamoccAraNatvaM caiya vaMdaNANaMtaraM khamAsamaNa puvvaM bhaNei // (53) ina pAThoMkA bhAvArtha :- rAIpaDikkamaNeke aMtameM cAra thuIseM caityavaMdanA karanI kahI hai. hama upara jitane zAstroMkI sAkSIseM devasi paDikkamaNekA vidhi likha Ae hai. tina sarva graMthoMmeM rAi paDikkamaNeke aMtameM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai. sesaMubhayakAlamiti mahAbhASyavacanapramANyAt // tathA zrI abhayadevasUrijIne tathA tinake ziSyane devasi paDikkamaNekI AdimeM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai aura zrutadevatA aru kSetradevatAkA kAyotsarga karanA tathA tinakI thui kahanI kahI hai // tathA samyaktva dezaviratyAdike AropaNekI caityavaMdanAmeM pravacana Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 1pa9 vaMdiya pAyacchittavisohaNatthaM kAussaggaM kAuM ujjoya caukkaM ciMti iti / devasiya paDikkamaNavihI // -A uparokta pAThano bhAvArtha pUrve jaNAvela vidhiprapA nA pAThanI jema ja jANavo. A pAThamAM paNa pratikramaNanI AdimAM cAra thoyanI caityavaMdanA karavI ane kSetradevatA-zrutadevatAno kAyotsarga thAya kahevAnI kahI che. ..................................................... (51) zrItilakAcAryakRta pratikramaNa sUtranI laghuvRttimAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. te pATha nIce pramANe che. tathA ca tatpAThaH / eSa navamo'dhikAraH etAstistraH stutayo gaNadharakRtatvAnniyamenocyate AcaraNAyAnyA api // tadyathA ujjaMte ityAdi pAThasiddhAH navaraM nisihIyatti saMsArakAraNAni niSedhAnnaiSedhikI mokSaH / dazamo'dhikAraH // tathA cattArItyAdi eSApi sugamA na varaM paramaTThaniTThiyaTThA paramArthena na kalpanAmAtreNa niSThitA artho yeSAM te tathA ekAdazo'dhikAraH athaivamAditaH prArabhyavaMditabhAvAdijinaH sudhIrucitamiti vaiyAvRttyakarANAmapi kAyotsargArthamidaM paThati vaiyAvaccagarANamityAdi vaiyAvRttyakarANAM gomukhacakrezcaryAdInAM zAMtikarANAM samyagdRSTisamAdhikarANAM nimittaM kAyotsarga karomi atra ca vaMdaNavattiyAe ityAdi na paThayate api tu annattha usasIeNamityAdi teSAmaviratatvena dezaviratibhyopyadhastanaguNasthAnavartitvAt zrutayazca vaiyAvRttyakarANAmiva eSa dvaadshodhikaarH|| bhAvArtha :- mI namo api|2 pU[ thAya che. mA pUrvota siddhANaM 1, jo devANaM 2, ikkovi 3 yatro thoyo 952 (magatanI zyanA DopAthI nizcayathI kahevI joIe. ane AcaraNAthI paNa kahevAya che. te A che. ta tyAhi siddha che. navaraM nisihIyatti. sNsaarn| ||29||naa niSedhathI naSedhihI bhokSa.. // zamI aghicha. tathA 'cattArI' tyAdi 59 sugama che. navaraM paramaTTha. -52mArthathI, paraMtu 85n| mAtrAtha. nahi. niSThitA thayA cha Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 caturthastutinirNaya bhAga-1 devI bhuvana devatA, khetra devatA, veyAvaccagarANaM inake kAyotsarga aura ina sarvokI pRthag pRthag thui kahanI kahI hai. isa samAcArIke aMta zlokameM aiseM likhA hai ke zrIabhayadevasUrijIke rAjyameM yaha samAcArI racI gai hai. aura isI pustakakI samAptimeM aiseM likhA hai iti zrIkharataragacche zrIabhayadevasUrikRtA samAcArI saMpUrNA // yaha pustakabhI hamAre pAsa hai, kisIkoM zaMkA hove to dekha leve / / jaiseM isa samAcArImeM vidhi likhi hai, taiseMhI zrIsomasuMdarasUrikRta, zrIdevasuMdarasUrikRta, zrIyazodevasUrike ziSyake ziSya zrInarezvarasUrikRta samAcArIyoMmeM tathA zrItilakAcAryakRta vidhiprapA samAcArImeM aisA lekha hai so yahAM likha dikhAte haiN| (54) zrItilakAcAryyakRta saitIsa dvArakI vidhiprapA samAcArIkA pATha || punaH gRhI kSamA, icchAkAreNatubbhe amhaM samyaktva0 zruta0 dezavi0 sAmAyika Aropao guru0 AropaNA gRhIicchAkSamA0 icchAkAreNa tumhe amha samya0 zruta0 deza0 sAmAyikA ropaNatthu niMdikaraU guru0 kareimo gRhIicchaM // kSamA0 icchAkAreNa tumhe amha samya0 zrumhe deza0 sAmAyikAropaNatthaM naMdikaraNatthaM ceiyAiM vaMdAveha tataH samutthAya guruH samavasaraNAgre sthitvA gRhiNaM vAmapArve nivezya IryApathikI pratikramayya prArthitaM caityavaMdanAdezaM datvA guruH sasaMghastena saha caityavaMdanAM karoti / / tadyathA // samavasaraNamadhye ratnasiMhAsanasthAn, jagati vijayamAnAn cAmarai :jyamAnAn // manujadanujadevaiH saMtataM sevyamAnAn, zivapathakathakAMstAnarhataH saMstuve'haM // 1 // zivayuvatikirITAn zuSkaduSkarmakaMdAn, vimalatama samudyatkevalajJAnadIpAn // aNumanujasudehAkAratejaH svarupAn, adhigataparamArthAn naumi siddhAn kRtArthAn // 3 // atulatulitasattvAn jJAtasiddhAMtatattvAn, Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 161 jenA teno A agiyAramo adhikAra che. have AdithI AraMbhanA bhAva jinAdika vAMde che. have ucita pravRttinA mATe A pATha kahevo, "vaiyAvaccagarANa" ityAdi vaiyAvRtya karanArA je gomukha yakSa, cakrezvarI devI, ke je zAMti karanArA che, samyagRSTione samAdhi ApanAra che, te hetuothI temano kAyotsarga karuM chuM. ahIM vaMdaNavattiyAe ityAdi pATha na polapo. paraMtu "anitya usasA." tyAhi pA Depo. to aviratidhara hovAthI dezaviratidharothI paNa nIcenA guNasthAnakamAM vartatA hovAthI vaiyAvRtya karanArA sAMbhaLyA che. A bAramo adhikAra che. -A pAThathI paNa cAra thoyanI caityavaMdanA karavAnI kahI che. (para) aNahilapura pATaNanA phophalIyAvADAnA jJAnabhaMDAramAMthI saMprApta zrIabhayadevasUrikRta sAmAcArIno pATha : ____ "pravrajitena cobhayakAlaM pratikamaNaM vidheyamatastadvidhiH / sa ca sAdhuzrAvakayoreka eveti zrAvakasAmAcAryAM pRthak noktaH, tatra rAtrikasya yathAiriyA kusumiNasaggo, jiNamuNivaMdaNa taheva sajjAu // savvassavisakthau, tinniya ussagga kAyavvA // 1 // caraNe daMsaNanANe dusulogujjotaya taI aIyArA / pottIvaMdaNa Aloya, suttaM vaMdaNAya khAmaNayaM // 2 // vaMdaNamussaggo ittha ciMtaekiM ahaM tavaM kAhaM // chammAsAdegadiNA ihANijA porisi namo vA // 3 // muhapottI vaMdaNa paccakkhANa aNusaddhiM taha thuI tinni // jiNavaMdaNa bahuvelA paDilehaNa rAipaDikkamaNaM // 4 // atha devasikasya // jiNamuNivaMdaNa aiyA, russaggo pottivaMdaNa loe| suttaM vaMdaNa khAmaNa, vaMdana tineva ussaggA // 1 // caraNe daMsaNanANe, ujjoyA doNi ekka ekkA ya / suyakhettadevaussaggo, pottiya vaMdaNathuI thuttaM // 2 // puNaravi khamAsamaNa puvvaM icchakAri tumhemhaM saMmatta sAmAiya Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 caturthastutinirNaya bhAga-1 caturataragirastAn paMcadhAcArazastAn // prathita guNa samAjAn nityamAcAryarAjAn praNamata yugamukhyAn sakriyAbaddhasakhyAn // 3 // praNayiSu paThanAyAbhyudyateSu prakAmaM vitarata iha sautrI vAcanAmAgamasya / agaNitanijakaSTAn kAmitAbhISTasiddhAn sarasasugamavAco vAcakAn saMstavImi // 4 // dazavidhayatidharmAdhArabhUtAn prabhUtAn zramaNazatasahastrAn zramAn svakriyAyAM // savinayamatibhaktyAbhyullasaccitta raMgaH, satatamapi namAmi kSAmadehAMstapobhiH // 5 // caturgAtraM caturvakraM, caturdhA, dharmadezakaM // caturgativinirmuktaM namAmi jinapuMgavaM // 6 // ityAdi namaskArAn zakrastavaM ca bhaNitvA, arihaMta ceiyANaM logassa ujjoyagare // pukkharavaradIvaDhe siddhANaM buddhANaM kAyotsargAn kRtvA tataH zAMtinAtha ArAhaNatthaM karemi kAussaggaM vaMdaNavattIyAe atha suyadevayAe sAsaNadevayAe savvesiM veyAvaccagarANaM aNujjANAvaNatthaM karemi kAussaggaM annattha usasieNaM kAyotsargAzca ja datvA tatra zAMtinAthArAdhanArthaM kAyotsarge sAgaravaragaMbhIrAMtacaturviMzatistavaM zeSakAyotsargasaptake zvAsocchvAsaM paMcaparameSTinamaskAraM viciMtya namorhatsidvAcAryo- pAdhyAyasarvasAdhubhyaH iti bhaNanarahitaM caturviMzatistavazrutastavakAyotsargAte stutidvayaM tatbhaNanapUrvakaM cAparakAyotsargAte stutiSaTkaM guruH svameva bhaNati tAzvemAH stutayaH / satkevaladaMSTraM dharmakSitidhAraM zrIvIravarAhaM prAtarnutavaMdyaM // 1 // bhavakAMtAranistAra sArthavAhAstu dehinAm // jinAdityA jayaMtyuccaiH prabhAtIkRtadiGmukhAH // 2 // toyAyate mauryamalApanItau padmAyate zrIgaNabhRtsaraHsu // rAhUyate yatkumatIdubiMbe tajjainavAkyaM jayati prabhAte // 3 // kimiyamamalapadmaM proddhahaMtI kareNa prakaTavikacapadme saMzritA zrIH sitAMgI // nahi nahi jinavIrakSIranIrezvarasya zruta sitamaNimAlAtAbhibhAte zrutAMgI // 4 // yadi cAparANhe naMdiH kriyate Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 163 suyasAmAiyassa rovaNatthaM naMdikarAvaNiya deve vaMdAveha // guru vaMdehati bhaNittA taM vAmapAse ThavittA teNa samaM vaTuMti AhiM // thuIhiM deve vaMdAvei siddhattha pajjaMteya sirisaMti 1, saMti 2, pavayaNa 3, bhavaNa 4, khittAya devaNAya 5, tahA veyAvaccagarANaya 6, ussaggA huMti kAyavvA kevalaM zAMtinAthArAdhanArthaM kAyotsargaH sAgaravaragaMbhIretyaMtaM loggassujjoyagarAciMtanataH saptaviMzatyucchavAsamAnaH kAryaH / zeSeSu tu namaskAraciMtanaM krameNa stutayaH zrImate zAMtinAthAyetyAdi / // 1 // utpRSTariSTetyAdi // 2 // yasyAH prasAdetyAdi // 3 // jJAgAdeguNetyAdi // 4 // yasyAH kSetraM samAzrityetyAdi // 5 // sarve yakSAMbiketyadi // 6 // tau namokkAraM kADDeya jANu jayavIyarAyetyAdigAthe ca itIyaM prakriyA sarvanaMdISu tulyatve tatsamoccAraNatvaM ceiya vaMdaNANaMtaraM khaNAsamaNapuvvaM bhaNei // (53) bhAvArtha sugama che. uparokta pAThono sAra e che ke, rAipratikramaNanA aMtamAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. ame upara jeTalA zAstronI sAkSIthI devasi pratikramaNanI vidhi lakhI AvyA che, te sarve graMthomAM rAIpratikramaNanA aMtamAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. sekaM 3mayemiti mahImASyavanaprAmAkhyAti II tathA zrIabhayadevasUrijIe tathA temanA ziSya devasi pratikramaNanI AdimAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. tathA zrutadevatA ane kSetradevatAnA kAyotsarga karavo ane temanI thoya kahevAnI kahI che. samyaktva-dezaviratyAdinA AropaNanI caityavaMdanAmAM pravacanadevI, bhuvana devatA, kSetradevatA, vaiyAvaccagarANa, tenA kAyotsarga ane e sarvenI pRthaka pRthaka thAya kahevAnI kahI che. A sAmAcArInA aMtima zlokamAM evuM lakhyuM che ke zrIabhayadevasUrijInA sAmrAjyamAM A sAmAcArI racI che ane A pustakanI samAptimAM paNa evuM lakhyuM che ke.. ti zrIragharata2/che zrIgamayevasUrivRtI Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 caturthastutinirNaya bhAga - 1 tadA etAsAM stutInAM sthAne imAH stutayo bhaNanIyAH // tadyathA // namostu vardhamAnAya spardhamAnAya karmaNA // tajjAyAvAptamokSAya parokSAya kutIrthInAm // 1 // yeSAM vikacAraviMda rAjyA jyAyaH kramakamalAvaliM dadhatyA // sadRzairiti saMgataM prazasyaM kathitaM saMtu zivAya te jineMdrAH // 2 // kaSAyatApArditajaMtunirvRtiM karoti yo jainamukhAMbudoGgataH // sa zukramAsodbhavavRSTisaMnibho dadhAtu tuSTimayi vistaro girAm // 3 // svasitasurabhigaMdhAlagnabhRMgIkuraMgaM mukhazazinamajastraM bibhratI yA bibharti // vikacakamalAmuccaiH sA tvaciMtyaprabhAvA sakalasukhavidhAtrI prANinAM sA zrutAMgI // 4 // zAMtinAthAdi stuticatuSTayaM ca pUrvANhAparANhayorapyekameva // zAMtinAthaH sa vaH pAtu yasya samyak sabhAjanaM // kRtaM karoti niHzeSaM trailokyaM zAMtibhAjanam // 1 // yatprasAdAdavApyaMte padArthAH kalpanAM vinA / sA devI saMvide naH stAdastakalpalatopamA // 2 // yA pAti zAsanaM jaina sadyaH pratyUhanAzinI // sAbhipretasamRddhyarthaM bhUyAcchAsanadevatA // 3 // ye te jinavacanaratA vaiyAvRttyodyatAzca ye nityaM // te sarve zAMtikarA bhavaMtu sarvANi yakSAdyAH // 4 // (55) isa upara le pAThameM zrutadevatA, zAsanadevatA, veyAvaccakarANaM ina tInokA kAyotsarga aura tInokI tIna thuiMyA kahanI kahI hai. isItareM sarvagacchoMkI samAcArIyoMmeM yahI rItI hai. aura pratiSThA kalpomeM bhI pUrvokta devatAyoMkA kAyotsarga aru thuiyAM kahanIyAM kahI hai. yahA koi zrIratnavijayajI aru zrIdhanavijayajI prazna karate hai ke pravrajyAvidhimeM aura pratiSThAvidhimeM to hama pUrvokta devatAyoMkA kAyotsarga aru thui kahanI mAnate hai. paraMtu pratikramaNomeM nahI mAnate. uttara :- pratikramaNemeM veyAvaccagarANaM zrutadevatA, kSetradevatA ina Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 sAmAcArI saMpUrNA // -te pustaka paNa amArI pAse che. koIne paNa zaMkA hoya to dekhI zake che. je pramANe uparokta te sAmAcArImAM vidhi lakhI che, te pramANe ja zrI somasuMdarasUrikRta zrIdevasuMdarasUrikRta, zrIyazodevasUrinA ziSyanA ziSya zrInarezvarasUrikRta sAmAcArIomAM tathA zrItilakAcAryakRta vidhiprapA sAmAcArImAM A pramANe lekha che. te ahIM lakhAya che. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (54) zrItilakAcAryakRta chatrIsa dvAranI vidhiprapA sAmAcArIno 56:___"puna: gRhI kSamA0 icchakAreNa tubbhe ahaM samyaktva0 zruta0 desavi0 sAmAyika Aropau guru0 AropaNA gRhIicchAkSamA icchAkAreNa tubbhe amha samya0 zruta0 deza0 sAmAyikAropaNAtthu naMdikarau guru0 kareimo gRhIitthaM // kSamA0 icchAkAreNa tubbhe amha samya0 zru0 deza0 sAmAyikAropaNatthaM naMdikaraNatthaM ceiyAraM vaMdAveha tataH samutthAya guruH samavasaraNAgre sthitvA gRhiNaM vAmapArzve nivezya IryApathikI pratikramaSyaM prArthitaM caityaMvadanAdezaM datvA guru sasaMghastena saha caityavaMdanAM karoti / tadyathA // samavasaraNamadhye ratnasiMhAsanasthAn jagati vijayamAnAt cAmarairvIjyamAnAn // manujadanujadevaiH saMtataM sevyamAnAn , zivapathakathakAMstAnarhataH saMstuve'haM // 1 // zivayuvatIkiriTAn zuSkaduSkarmakaM dAn, vimalatamasamudyatke vala- jJAnadIpAn // aNumanujasudehAkAratejaH svarupAn, adhigataparamArthAn naumi siddhAn kRtArthAn // 2 // atulatulivasattvAn jJAtAsiddhAMtatattvAn, caturataragirastAn paMcadhAcArazastAn // prathitaguNasamAjAn nityabhAcAryarAjAn praNamata yugmukhyAn sakriyAbaddhasakhyAn // 3 // praNayiSu paThanAyAbhyudyateSu prakAmaM vitarata iha sautrAM vAcanAmAgamasya agaNitanijakaSTAn kAmitAbhISTasiddhAn sarasasugamavAco vAcakAn saMstavImi // 4 // dazavidhayatidharmAdhArabhUtAn prabhUtAn zramaNazatasahasrAnazramAn svakriyAyAM / savinaya matibhaktyAbhyulla Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 caturthastutinirNaya bhAga-1 - tInoke kAyotsarga, aru thuiyoM kahanI yaha saba bAta zaMkAsamAdhAnapUrvaka aneka zAstroMkI sAkSImeM hama upara likha Ae hai. jekara zrIratnavijaya aru zrIdhanavijayajIkoM pUrvokta suvihita AcAryokA lekha pramANa nahI hove to phera dharmakI pravRtti jo kucha calAnI vo saba pUrvokta AcAryokI paraMparAsehI calatI hai tisakoM bhI choDake jisamAphaka apanI marajImeM Ave tisamAphaka bicAre bhole jIvoMke AgeM calAnekoM kuchabhI menata to nahI paDatI; paraMtu nukazAna mAtra itanAhI hotA hai ki jaiseM karaneseM samyaktvakA nAza ho jAtA hai. yaha bAta koibhI jainadharmI hovegA so avazya maMjUra rakhegA phera jAdA kyA kahanA. pherabhI eka bAta yaha hai ki jaba paDikkamaNemeM pUrvokta devatAyoMkA kAyotsarga karaNeseM inakoM pApa lagatA hai ? to kyA pravrajyAvidhimeM aura pratiSThAvidhimeM ina pUrvokta devatAyokA kAyotsarga karaneseM inakoM pApa nahI lagatA hovegA? yaha kahanA satya haiki "AMdhe cUhe thothe dhAna, jaise guru taise yajamAna" isi mAphaka hai. yaha apakSapAti samyakdRSTi nizcaya karegA. mAravADa aru mAlaveke rahene vAle kitaneka bhole zrAvakato jaise hai ki jinone kisi bahuzrutaseM yathArtha zrIjinamArgabhI nahI sunA hai tinoroM kuyuktiseM zrIharibhadrasUriyAdika hajAro AcAryo jo jainamatameM mahAjJAnI the tinake sammata jo cAra thui zrutadevatA, kSetradevatAkA kAyotsarga karaNerupa mata hai tisakoM utthApake svakapolakalpita matake jAlameM phasAte hai. yaha kAma samyagdRSTi aru bhavabhIruyoMkA nahI hai. tathA zrIratnavijayajI, zrIdhanavijayajIne zrIjagaccaMdrasUrijIkoM apanA AcAryapaTTa paraMparAyameM mAnA hai. aura tinake ziSya zrIdeveMdrasUrijIne caityavaMdanabhASyameM aura tinake ziSya zrIdharmaghoSasUrijIne tisa bhASyakI Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 saccittaraMgaH satatamapi namAmi kSAmadehAMstapobhiH // 5 // caturgAtraM caturvakraM caturdhA dharmadezakaM // caturgativinirmuktaM namAmi jinapuMgavaM // 6 // ityAdi namaskArAn zakrastavaM ca bhaNitvA arihaMta ceiyANaM logassa ujjoyagare0 // pukkharavaradIvaDDhe siddhANaM buddhANaM0 kAyotsargAn kRtvA tataH zAMtinAtha ArAhaNatthaM karemi kAussaggaM vaMdaNavattIyAe atha suyadevayAe sAsaNadevayAe savvesiM vaiyAvaccagarANaM aNujjANAvaNatthaM karemi kAussaggaM annattha usasieNaM kAyotsargAMzca 4 datvA tatra zAMtinAthArAdhanArthaM kAyotsarge sAgaravaragaMbhIrAMcaturviMzatistavaM zeSakAyotsargasaptake zvAsozchavAsaM paMcaparameSThinamaskAraM vicitya namorhatsiddhAcAryopAdhyAya sarvasAdhubhyaH iti bhaNanarahitaM catuviMzatistava zrutastavakAyotsargAMte stutidvayaM tadbhaNanapUrvakaM cAparakAyotsargAMte stutiSaTkaM guruH svameva bhaNeti tAzcemAH stutayAH / satkevaladaMSTaM dharmakSitidhAraM zrIvIravarAhaM prAtarnutavaMdyaM // 1 // bhavakAMtAranistAra sArthavAhAstu dehinAm / jinAdityA jayaMtyuccaiH prabhAtIkRtadiGmukhAH // 2 // toyAyate mauryyamalApanItau padmAyate zrIguNabhRtsaraHsu // rAhUyate yatkumatIdubiMbe tajjainavAkyaM jayati prabhAte // 3 // kimiya mamalapadmaM prodvahaMtI kareNa prakaTavikacapadme saMzritA zrIH sitAMgI // nahi nahi jinavIrakSIranIrezvarasya zrutasitamaNimAlAtAbhidhAte zrutAMgI // 4 // yadi cAparANhe naMdiH kriyate tadA etAsAM stutinAM sthAne imAH stuttayo bhaNanIyAH // tadyathA // namostu vardhamAnAya spardhamAnAya karmaNA // tajjayAvAptamokSAya parokSAya kutIrthinAm // 1 // yeSAM vikacAraviMdarAjyA jyAyaH kramakamalAvaliM dadhatyA // saddazairiti saMgataM prazasyaM kathitaM saMtu zivAya te jinendrAH // 2 // kaSAyAtApArditajaMtunirvRrtikaroti yo jainamukhAMbudodgataH // sa zukramAsodbhavavRSTisaMnibho dadhAtu tuSTiM mayi vistaro garAm // 3 // svasitasurabhigaMdhAlagna bhRMgIkuraMgaM mukhazazinamajastraM bibhratI yA bibharti // vikacakamalamuccaiH sA tvaciMtyaprabhAvA sakalasukhavidhAtrI prANinAM sA zrutAMgI // 4 // zAMtinAthAdistuticatuSTayaM ca pUrvANhAparANhayorapyekameva // zAMtinAthaH sa vaH pAtu yasya samyak sabhAjanaM 7 167 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 caturthastutinirNaya bhAga-1 saMghAcAra vRtti meM cAra thuiseM caityavaMdanAkI siddhi pUrvapakSa uttara pakSa karake acchI tareMse nizcita karI hai, jisakA svarupa hama upara likha Ae hai. tisakoM nahI mAnate isse apanehI AcAryokoM asatyabhASI mAnate hai, to phera zrIratnavijayajI, zrIdhanavijayajI yahabhI satyabhASI kyoMkara siddha hovegeM ? jekara zrIratnavijayajI aru zrIdhanavijayajI aMcalagacchake matakA saraNA lete hovege to sobhI ayukta hai. kyoki aMcalagacchake matavAle to cAroMhI thui nahI mAnate hai, ve to logassa, pukkharavara,siddhANaM buddhANaM, yaha tIna thuikoM mAnate hai. anya nahI. yaha bAta aMcalakRta zatapadI graMthake 1415-16- praznottarameM dekha lenI. (56) tathA zrItilakAcAryakRta vidhiprapAkA pATha // atha sAdhudinacaryAvidhiH // iha sAdhavaH pAzcAtyarAtrighaTikAcatuSTayasamaye paMcaparameSTinamaskAraM paThaMtaH samutthAya 'kiM me kaDaM kiM ca me kiccame saMkaMsakaNijjaM samAya sami kiMme paropAsai kiMca athavA kiMcAhaM khaliyaM na vivajjayAmi // 1 // ' ityAdi viciMtya IryApathikIM pratikramya caityavaMdanAM kRtvA samudAyena kusvapnadusvapna kAyotsarga gurun vaMditvA yathAdyeSThaM sAdhuvaMdanaM / zrAvakANAM tu mitho vAMdauM bhaNanaM tataH kSaNaM AdezAdAne na svAdhyAyaM vidhAya tataH kSamA0 iccha0 paDikkamaNaiThAuM icchaM kSamA0 savvassa virAIya duciMtiya dubbhAsiyaM ducciThiyaha maNi vacaNi kAI micchAmi dukkaDaM zakrastavabhaNanaM tatazcAritrazuddhyarthaM karemi bhaMte0 kAussaggaM ujjoyaciMtaNaM na punarAdAveva aticAraciMtanaM nidrApramAdena smRtivaikalyasaMbhavAt tato darzanazuddhayarthaM logassa ujjoyagare ujjociMtaNaM jJAnazuddhayarthaM pukkharavara0 ussaggo acakkhuvisai joguvo siriyau ityAdyati cAraciMtanaM zrAvakANAM tu nANaMmi daMsaNaMmIti gAthASTakaciMtanaM tato Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 169 // kRtaM karoti niHzeSaM trailokyaM zAMtibhAjanam // 1 // yatprAsAdAdavApyaMte padArthAH kalpanAM vinA // sA devI saMvide naH stAdastakalpalatopamA // 2 // yA pAti zAsanaM jainaM sadya pratyUhanAzinI / sAbhipretasamRddhayarthaM bhUyAcchAsanadevatA // 3 // ye te jinavacanaratA vaiyAvRttyodyatAzca ye nityaM / te sarve zAMtikarA bhavaMtu sarvANi yakSAdyAH // 4 // (55) bhAvArtha sugama che. AgaLanA zAstrapAThomAM jaNAvelI vAto ja puSTa thAya che. tethI uparano pATha paNa zrutadevatA, zAsana devatA, veyAvaccagarANa, A traNanA kAyotsarga ane temanI thoya kahevAnuM kahe che. A rIte sarvagacchonI sAmAcArImAM A rIte che ane pratiSThAkalpomAM paNa pUrvokta devatAonA kAyotsarga ane thoya kahevAnI kahI che. (have zrIratnavijayajI - dhanavijayajI potAno svakalpita mata batAve che.) pUrvapakSa - pravrajyA ane pratiSThA vidhimAM to ame pUrvokta devatAono kAyotsarga ane thoya kahevAnI mAnIe chIe. paraMtu pratikramaNamAM mAnatA nathI. uttarapakSa :- pratikramaNamAM vaiyAvaccagarANa, kSetradevatA, zrutadevatA, A traNeno kAyotsarga ane thoya kahevI, A sarve vAta zaMkAsamAdhAnapUrvaka aneka zAstronI sAkSIthI ame upara lakhI gayA chIe. jo zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajIne pUrvokta suvihita AcArya bhagavaMtono lekha pramANabhUta hoya, to hAlamAM je kaMI dharmapravRtti cAle che te pUrvokta AcArya bhagavaMtonI paraMparAthI ja cAle che. tene paNa choDIne jema potAnI marajImAM Ave te rIte bicArA bhoLA jIvonI AgaLa calAvavAmAM koI mahenatato paDatI nathI, paraMtu nukazAna e thAya che ke A rIte svakalpita kriyAo karavAthI samyakatvano nAza thaI jAya che. A vAta koIpaNa jainadharmI maMjura karaze ja. vaLI vadhAre zuM kahevuM! Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 caturthastutinirNaya bhAga-1 maMgalArtha siddhANaM buddhANamiti stutInAM bhaNanaM muhapattIpehaNaM vaMdaNayaM upavizya pratikramaNasUtrabhaNanaM abbhuThiomi ArAhaNAe paNittA vaMdaNayaM khAmaNayaM yadi paMcAdyAH sAdhavo bhavati tadA trayANAM takriyatAM tatra rAtrike daivasike pAkSikAdisatkasaMbuddhasamAptikSAmaNeSu kSamayitAraH sakalaM kSAmaNakasUtraM bhaNaMti kSamaNIyAstu parapattiyaM padAt avihiNA sAriyA vAriyA coiyA paDicoiyA maNeNa vAyAe kAeNa vA micchAmi dukkaDaM iti bhaNaMti / atha vaMdaNapuvvaM chammAsiyA ciMtaNatthaM Ayariya uvajjAya ussaggA chammAsiya ciMtaNaM karijjha paccakkhANaM jAva ujjoyaM bhaNitA muhapattI paDilehaNaM vaMdaNayaM paccakkhANaM icchAmo aNusaThiM vizAlalocanadalaM0 iti stutitrayabhaNanaM zakrastavaH / pUrNA caityavaMdanA // zrItilakAcArya vidhi prapAmeM // saMpUrNA caityavaMdanA astotrA tato gurun vaMditvA yathAjyeSThaM sAdhuvaMdanaM kSamA, icchApaDikkamaNai ThAyahaM itthaM kSamA, savvassavi devasiyaM, karemi bhaMte kA ussaggo samagraM dinAticAraM ciMtArthaM // zrAvakANAM tu nANaMmi daMsaNaMmIti gAthASTakaciMtArthaM atha ujjoyaM bhaNitvA muhapattIpehaNaM vaMdaNayaM AloyaNaM upavizya paDikkamaNAsUtrabhaNanaM tataH abbhuTTiomi ArAhaNAe bhaNittA vaMdaNayaM khAmaNayaM vaMdaNayapuvvaM caritazuddhinimittaM Ayariya uvajjAye, kAussaggo ujjoyadugaciMtaNaM tato daMsaNazuddhiheuM ujjoyaM bhaNittA ussaggo ujjoyaciMtaNaM tao nANazuddhikae pukkharavara kAussaggo ujjoyaciMtaNaM atha zuddhacAritradarzana- zrutAticArA maMgalArtha siddhANaM buddhANaM paMca gAthA bhaNitvA suyadevayA ussaggatIe thuIkhittadevayAe ussaggatIthuI namukkAraM bhaNittA muhapottIpehaNaM tato yathA rAjJA kAryAyAdiSTAH puruSAH praNamya gacchaMti kRtakAryAH praNamya nivedayaMti evaM sAdhavo'pi gurvAdiSTA vaMdanakapUrvaM cAritrAdizuddhiM kRtvA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 171 bIjI eka vAta e che ke jo te lokone pratikramaNamAM pUrvokta devatAono kAyotsarga karavAthI pApa lAgatuM hoya ! to pravrayA-pratiSThA vidhimAM te pUrvokta devatAono kAyotsarga karavAmAM pApa nathI lAgatuM? tethI satya ja kahyuM che ke.. AMdhe cUhe thothe dhAna, jaise guru taise yajamAna, ahIM A viSayamAM paNa ema ja che, evuM apakSapAti samyagdaSTi nizcaya karaze! mAravADa ane mAlavadezamAM rahenArA keTalAka bhoLA zrAvako to evA che ke jeoe koI bahuzruta pAsethI yathArtha zrIjinamArga paNa sAMbhaLyo nathI, teonI kuyuktiothI zrIharibhadrasUrijI Adi hajAro AcAryo ke je jainamatamAM mahAjJAnI hatA, teozrIne samaMta je cAra thoya, mRtadevatAkSetradevatAno kAyotsarga karavA rUpa mata che. tene utthApIne svakapolakalpita matanI jALamAM phasAya che. A kAma samyagadRSTi ane bhavabhIru jIvonuM nathI. tathA zrIratnavijaya-dhanavijayajIe pU.A.bha.zrI jagatacaMdrasUrijIne potAnI AcArya paTTaparaMparAmAM mAnyA che. ane temanA ziSya zrIdevendrasUrijIe caityavaMdana bhASyamAM ane temanA ziSya zrIdharmaghoSasUrijIe te bhASyanI saMghAcAra vRttimAM cAra thAyathI caityavaMdanAnI siddhi pUrvapakSa-uttarapakSa karIne khUba sArI rIte nizcita karI che, jenuM svarUpa AgaLa lakhyuM ja che, tene mAnatA nathI. enAthI potAnA ja AcAryone asatyabhASI mAne che. to pachI zrIratnavijayajI-dhanavijayajI paNa satyabhASI kevI rIte siddha thaze? jo zrIratnavijayajI-dhanavijayajI acalagacchanuM matanuM zaraNuM letA hoya to paNa ayogya che. kAraNa ke acalagacchanA matavALA to cAreya thAya mAnatA nathI. teo to logassa, puphakharavara, siddhANaM-buddhANaM, A traNa thAya mAne che, anya nahi. A vAta aMcalakRta zatapadI graMthanA 14-1pa-16 praznottaramAM joI levI * | , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17ra caturthastutinirNaya bhAga-1 punarnivedanAya vaMdanaM datvA bhaNaMti icchAmo aNusaThiM namostuvardhamAnAya iti stuti trayabhaNanaM zakrastavastotrabhaNanaM dukkhakhau kammakkhau, AcAryopAdhyAyasarvasAdhu- kSamAzramaNANi // kSamA, icchA, sajjAuM saMdisAvauM kSamA0 icchA0 sajjAu karauM // tataH svAdhyAyaM kRtvA gurun vaMditvA yathAjyeSThaM sAdhuvaMdanam iti daivasikapratikramaNavidhiH // (57) isa uparale pAThameM rAipaDikkamaNeke aMtameM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai. aura daivasika pratikramaNe prAraMbhameM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai. zrutadevatAkA aru kSetradevatAkA kAyotsarga karanA aura ina donokI thuiyoMbhI kahanI kahI hai. (58) tathA zrImadupAdhyAya zrIyazovijayagaNijIyeM pAMca pratikramaNekA hetugarbhita vidhi lakhI hai, tisakA pATha likhate hai / paDhama ahigAreM vaMdu bhAva jiNesaru re // bIje davvajiNaMda trIje re, trIje re, iga ceiya ThavaNA jiNo re // 1 // cothe nAmajina tihuyaNa ThavaNA jinA namuM re // paMcameM chaThe tima vaMdure, vaMdure. viharamAna jina kevalI re // 2 // sattama adhikAreM suya nANaM vaMdiye re, aThamI thui siddhANa navame re, navame re, thui titthAhiva vIranIre // 3 // dazame ujjhayaMta thui valiya igyArameM re, cAra ATha daza doya vaMdo re, vaMdore, zrIaSTApadajina kahyA re // 4 // bArame samyagdRSTI suranI samaraNA re, e bAra adhikAra bhAvo re, bhAvo re, deva vAMdatAM bhavijanA re // 5 // vAMduM chu icchAkAri samasa zrAvako re, khamAsamaNa caudei zrAvaka re, zrAvaka re, bhAvaka sujasa isyuM bhaNe re // 6 // titthAdhipa vIra vaMdana raivata maMDana, zrInemi natitittha sAra // caturanAra // aSTApada nati karI suya devayA, kAussagga navakAra caturanara // 8 // parI. // kSetradevatA kAussagga ima karo, avagraha yAcana heta // caturanara // paMca maMgala kahI pUMjI saMDAsaga, muhapatti vaMdana deta // caturanara // 9 // prii.|| Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 (56) zrI.tilAyAryakRta vidhiprapA' no pA6 : atha sAdhudinacaryAvidhiH // iha sAdhavaH pAzcAtyarAtri ghaTikAcatuSTayasamaye paMcaparameSThinamaskAraM paThaMtaH samutthAya "kiM me kaDaM kiM ca me kiccame saMkaMsakkaNijjaM samAya sami kiM me paropAsai kiMca athavA kiMcIhaM khaliyaM na vivajjayAmi // 1 // " ityAdi viciMtya IryApathikI pratikramya caityavaMdanAM kRtvA samudAyena kusvapnadusvapna kAyotsarga gurun vaMditvA yathAjeSThaM sAdhuvaMdanaM / zrAvakANAM tu mitho vAMdauM bhaNanaM tataH kSaNaM AdezAdAne na svAdhyAyaM vidhAya tataH kSamA0 iccha0 paDikkamaNaiTThAUM icchaM kSamA0 savvassa virAIya duciMtiya dubbhAsiyaM ducciTThiyaha maNi vacaNi kAuM icchAmi dukkaDaM zakrastavabhaNanaM tatazcAritrazuddhayarthaM karemi bhaMte0 kAussaggaM ujjoyaciMtaNaM na punarAdAveM va aticAraciMtanaM nidrApramAdena smRtivaikalyasaMbhavAt tato darzanazuddhayarthaM loggassa ujjoyagare ujjoyaciMtaNaM jJAnazuddhayarthaM pukkharavara ussaggo acakkhuvisai joguvo siriyeu ityAdyaticAraciMtanaM zrAvakANAM tu nANaMmi daMsaNaMmIti gAthASTakaciMtanaM tato maMgalArthaM siddhANaM buddhANamiti stutInAM bhaNanaM muhapattIpehaNaM vaMdaNayaM upavizya pratikramaNasUtrabhaNanaM abbhuTThiumi ArAhaNAe pabhaNittA vaMdaNayaM khAmaNayaM yadi paMcAdyAH sAdhavo bhavaMti tadA trayANAM takriyatAM tatra rAtrike daivasike pAkSikAdisatkasaMbuddhasamAptikSApaNeSu kSamayitAraH sakalaM kSAmaNakasUtraM bhaNaMti kSamaNIyAstu parapattiyaM padAt avihiNA sAriyA vAriyA coiyA paDicoiyA maNeNa vAyAe kAeNa vA micchAmi dukkaDaM iti bhaNaMti / atha vaMdaNapuvvaM chamAsiyA ciMtaNatthaM Ayariya uvajjAe ussaggA chammAsiya ciMtaNaM karijja paccakkhANaM jAva ujjoyaM bhaNittA muhapattI paDilehaNaM vaMdaNaMya paccakkhANaM jAva ujjoyaM bhaNittA chammAsiya ciMtaNaM karijja / paccakkhANaM jAva ujjoyaM bhaNitA muhapattI paDilehaNaM vaMdaNaMya paccakkhANaM icchAmo aNusaddhiM vizAlalocanadalaM. iti stutitrayabhaNanaM zakrastavaH / pUrNA caityavaMdanA // tilakAcAryakRta vidhiprapAmeM // saMpUrNA caityavaMdanA astotrA tato gurun vaMditvA yathAjyeSThaM sAdhuvaMdanaM Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 caturthastutinirNaya bhAga-1 isa uparake pAThameM devasi paDikkamaNA karatAM prathama bArA adhikArasahita caityavaMdanA karanI kahI hai. tisameM cothA kAyotsarga veyAvaccagarANaMkA karaNA tisakI thui kahanI kahI hai / / tathA dUsare pAThameM, zrutadevatA aura kSetradevatAkA kAyotsarga karaNA kahA hai. isI tareM rAipratikramaNeke aMtameM cAra thuikI caityavaMdanA karanI kahI hai| yaha zrIyazovijayajI upAdhyAyakA paMDitattva jo thA so Aja taka saba jainamati sAdhu zrAvakoMmeM prasiddha hai mAtra jinake race hUve graMthokoM bAcaneseMhI to zaMkA karanevAle vAdI prativAdIyoMkA mada dUra ho jAtA hai, yaha paMDitane seMkaDo graMthokI racanA karI hai tisameM koibhI graMthake bica koibhI zaMkita bAta dikhanemeM nahI AI hai, saba zaMkAyoMkA samAdhAna karake racanA karI hai. yaha bAta koibhI samajavAna jainIseM nAmaMjUra nahI hotI hai. (59) aise aise mahApaMDitone jaba cAra thuikI caityavaMdanA aura zrutadevatA kSetradevatAkA kAyotsarga pratikramaNemeM karanA likhA hai, to phera zrIratnavijayajIkoM aru zrIdhanavijayajIkoM pUrvAcAryoMke mataseM viruddha tIna thuike paMtha calAne meM kuchabhI lajjA nahI AtI hovegI ? ve apane manameM aise vicAra nahIkarate hovege ki ? hamato pUrvAcAryokI apekSAseM bahuta tuccha buddhivAle haiM. to phera pUrvAcAryoke paraMparAseM cale Ae mArgakI utthApanA karake kaunasI gatimeM jAveMge. thoDIsI jiMdagIvAste vRthA abhimAna pUrNa hoke niHprayojana tIna thuikA kadAgraha pakaDake zrIsaMghameM cheda bheda karake kAhekoM mahAmohanIya karmakA utkRSTa baMdha bAMdhanA cAhIyeM ? hamArA abhiprAya mujaba inokeM hRdayameM yaha vicAra nizceseMhI nahI AtA hovegA. jekara AtA hove, to phera pUrvAcAryoke race hUe sekaDoM graMthorupa dIpokI mAlA hAthameM lekara kAheMkoM tIna thuirupa kadAgrahake khADemeM paDanekI icchA rakhate hai ? yaha dekhaneseM ausA siddha hotA hai ke inokoM yaha bicAra nahI AtA hai. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 175 kSamA0 icchA paDikkamaNai ThAyahaM icchaM kSamA. savvassavi devasiyaM karemi bhaMte kAussaggo samagra dinAticAraM ciMtArthaM // zrAvakANAM tu nANaMmi daMsaNaMmIti gAthASTakaciMtArthaM atha ujjoyaM bhaNitvA muhapattI pehaNaM vaMdaNaMya AloyaNaM upavizya paDikkamaNAsUtrabhaNanaM tataH abbhuTTiumi ArAhaNAe bhaNittA vaMdaNayaM khAmaNayaM vaMdaNayapuvvaM carittasuddhinimittaM Ayariya uvajjAye. kAussaggo ujjoyaduga ciMtaNaM tato daMsaNasuddhiheDaM ujjoyaM bhaNittA ussaggo ujjoyacitaNaM lau nANasuddhikae pukkharavara kAussaggo ujjeyaciMtaNaM atha zuddhacAritradarzana zrutAticArA maMgalArthaM siddhANaM buddhANaM paMca gAthA bhaNitvA suyadevayAe ussaggatIe thuIkhittadevayAe ussaggatI thuI namukkAraM bhaNittA muhapattIpehaNaM tato yathA rAjJA kAryAyAdiSTAM puruSAH praNamya gacchaMti kRtakAryAH praNamya nivedayaMti evaM sAdhavo'pi gurvAdiSTA vaMdanakapUrvaM cAritrAdizuddhiM kRtvA punarnivedanAya vaMdanaM datvA bhAMti icchAmo aNusaddhiM namostuvardhamAnAya iti stutitrayabhaNanaM zakrastavastotrabhaNanaM dukkhakhau kammara AcAryopAdhyAyasarvasAdhukSamAzramaNANi // kSamA0 icchA0 sajjAuM saMdisAvaDaM kSamA0 icchA0 sajjhAu karauM // tatau svAdhyAyaM kRtvA guruna vaMditvA yathAjyeSThaM sAdhuvaMdanam iti daivasikapratikramaNa vidhi : // (49) bhAvArtha sugama che. noMdha :- uparanA pAThamAM rAipratikramaNanA aMtamAM cAra thoyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che ane daivasika pratikramaNanA prAraMbhamAM cA2 thoyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. zrutadevatA paNa kSetradevatAnA kAyotsarga karavo ane te baMnenI thoyo paNa kahevAnI kahI che. (58) mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjI kRta pratikramaNa hetu garbhita vidhi A pramANe che. paDhama ahigAreM vaMdu bhAjaNesaru re / bIje davyajiNaMda trIje re, trIje re iga ceiya ThavaNA jiNo re / / 1 / / cothe nAmajina tihuyaNa ThavaNA jinA namuM re / Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 caturthastutinirNaya bhAga-1 yaha bicArato apakSapAti samyagdRSTI, bhavabhIru jIvoMtoM hotA hai, paraMtu svayaMnaSTa aparanAzakAkoMto svaphreMmeM bhI jaisI bhAvanA nahI AtI hai. isa vAste he bhole zrAvako tuma jo ApanA AtmakA kalyANa icchaka ho, aru parabhavameM uttamagati, uttamakula, pAkara bodhabIjakI sAmagrI prApta karaNeke abhilASI hove to tarana tArana zrIjinamatasammata jaiseM jainamatake hajAro pUrvAcAryokA mata jo cAra thuiyoM kA hai tinako choDake dRSTI rAgaseM kisI jainAbhAsake vacana para zraddhA rakhake zrIjinamataseM viruddha jo tIna thuiyokA mata hai, tinakoM kadApi kAle aMgIkAra karaNa to dUra raho; paraMtu inakoM aMgIkAra karaNekA tarkabhI apane dilameM mata karo, kyoMke jo dharma sAdhana karanA hotA hai so saba bhagavAnke vacana para zuddha zraddhA rakhaneseM hotA hai, isI vAste jo zraddhAmeM vikalpa ho jAve to phera jaise mahAsamudremeM sulaTA jahAja calate calate ulaTA ho jAve to una jahAjameM baiThanevAlekA kahA hAla hove ! tisI tareM yahAMbhI jAnanA cAhIyeM. isa vAste Apa koikI dekhA dekhIseM kiMvA kisI hetu mitrake para sarAgadRSTI honeseM mRgapAzake nyAyeM tIna thuirupa pAzameM mata paDanA. isseM bahota sAvadhAna rahanA cAhIyeM. zrIjinavacana utthApanaseM jamAlI jaise baDe baDe mahAnpuruSoMkoMbhI kitanA dIrgha saMsAra ho gayA hai. yaha bAtoM alabatA Apa zrAvakoMmeseM bahotaseM janoMne sunI hovegI to phera vo puruSoMke AgeM Apanato kuchabhI gaNatImeM nahI hai, to phera hamajAdA kahA kahai. yaha hamArI parama mitratAseM hitazikSA hai. so avazya mAnya karoge jismeM Apa samyaktvakA ArAdhaka hoke saMsArabhramaNaseM baca jAvegeM, zrIvItarAga vacanAnusAra caleMge to zIghrahI ApanA padakoM pAveMge isa bAtameM kuchabhI saMzaya rakhanA nahI. samajutoM bahuta kyA kahanA. hamato zaMkA dUra karaNe vAste pUrvAcAryoke race hUe bahotase graMthoMkA pATha upara likhake Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 paMcame chake tima vaMdure, vaMdure viharamAna jina kevalI rerA sattama adhikAre suya nANaM vaMdiye re. aThamI thai siddhANa navame re, navame re thai tisthAvi vIranI re 3ii dasame ujjayaMta thaI valiya igyArameM re ! cAra ATha dasa doya vaMdo re, vaMdo re, zrIaSTApadajina kahyA rAjA bArame samyagRSTI suranI samaraNA re, e bAra adhikAra bhAvo re, bhAvo re, deva vAMdatAM bhavijanA ropA vAMduM chuM IcchakAri samAsa zrAvako re, khamAsamaNa caudeI zrAvaka re, zrAvaka re, bhAvaka sujasa isyu bhaNe re Ill tisthAdhipa vIra vaMdana raivata maMDana, zrInemi nati tirthI sAra caturanara // aSTApada nati karisuyadevayA kAussagna navakAra caturanara IITA parI. | kSetradevatA kAussagga Ima karo, avagraha yAcana heta || caturanara // paMcamaMgala kahI pUMjI saMDAsaga, muhapatti vaMdana deta | caturanarAlA parI. // uparokta pAThamAM spaSTa rIte jovA maLe che ke devasi pratikramaNa karatAM prathama bAra adhikAra sahita caityavaMdanA karavAnI kahI che. temAM cotho kAyotsarga veyAvaccagarANano karavo ane tenI thoya kahevAnI kahI che. tathA bIjA pAThamAM zrutadevatA ane kSetradevatAno kAyotsarga karavAno kahyo che. te ja rIte rAipratikramaNanA aMtamAM cAra thoyanI caityavaMdanA karavAnI kahI che. zrIyazovijayajI upAdhyAyajInuM paMDitapaNuM to Aje sau jainamati sAdhu zrAvakomAM prasiddha che. mAtra jeonA racelA graMtho vAMcavAthI paNa zaMkA karavAvALA vAdi-prativAdiono mada dUra thaI jAya che. te pUjaya paMDitapravarazrIe seMkaDo graMthomAM koIpaNa zaMkita vAta dekhavAmAM AvI nathI. sarva zaMkAonuM samAdhAna karIne racanA karI che. A vAta koI paNa samajavAnuM jainone nAmaMjura nathI. (59) AvA mahApaMDitoe jayAre pratikramaNamAM cAra thAyanI caityavaMdanA ane zrutadevatA-kSetradevatAno kAyotsarga karavAno lakhyo che, to Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 caturthastutinirNaya bhAga-1 samAdhAna kara dikhAyA. pherabhI kitaneka graMthokA pATha likha dikhalAte haiM / (60) tathA zrIrAdhanapura arthAt zrIrAdhaNapurake bhAMDAgArameM pUrvAcAryakRta SaDAvazyakavidhi nAmA graMtha hai, tisakA pATha yahAM likhate hai. SaDAvazyakAni yathA // paMcavihAyAravisu, dviheu miha sAhu sAvago vAvi // paDikkamaNaM sahaguruNAguruvirahe kuNai ikkovi // 1 // vaMdittu ceiyAI dAuM caurAi e khamAsamaNe // bhUnihiya sirosayalA iyAramicchokaDaM dei // 2 // sAmAiya puvvamicchA, mI ThAiDaM kAussaggamiccAI // suttaM bhaNiya palaMbiya, bhua kupparadhariyapahiraNa o // 3 // ghoDagamAI dosehi, virahIyaMto karei ussaggaM // nAhiaho jANuDhaM, cauraMgula uddhariya kaDipaTTo // 4 // tatthadharei hiyae, jahakkama diNakae aIAre // pAretu namukAreNa, (iti prathamamAvazyakam // 1 // ) paDhai cauvisatthayadaMDaM // 5 // iti dvitIyamAvazyakam // 2 // saMDAsage pamajjhiya, uvavisiya alaggaviya ya bAhujuo // muhaNaM ,tagaM ca kAyaM, ca peie yaMcavisaI hA // 1 // uThiyaThio saviNayaM, vihiNA guruNo karei kiikammaM // battIsadosarahiyaM, paNavIsAvassaggavisuddhaM // 2 // aha sammamavaNayaMgo, karajuavihidhariaputtirayaharaNo // paricitai aiyAre, jahakkama gurupuro viyaDe ||3||ah uvavisItuM (iti tRtIyamAvazyakam // 3 // ) suttaM, sAmAyiya mAyiya paDhiya payao // abbhuThiyammi iccA i paDhai duhauThio vihiNA // 4 // dAUNa vaMdaNaMto, paNagAi sujai sukhAmae tinnI // kiikammaM kariyAyari, yamAi gAhAtigaM tigaM paDhaI // 5 // iti turyamAvazyakam // 4 // iya sAmAyiya ussaggasuttamuccariya kAussaggaThio // ciMtai ujjhoacari, ttaaiyAra suddhikae // 6 // vihiNA pArIa (ayaM logassa dvayAtmakazcAritrazuddhayutsargaH // 1 // ) samattassa 6 suddhiheDaM ca paDhai ujjhoaM // taha savvaloa arihaMta ceI ArAhaNussaggaM // 7 // kAuM Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 179 pachI ratnavijayajI-dhanavijayajIne pUrvAcAryonA matathI viruddha traNa thoyano paMtha calAvavAmAM koipaNa lajjA AvatI nahi hoya? temanA manamAM evo vicAra nahi Avato hoya ke ame to pUrvAcAryonI apekSAe khUba tuccha buddhivALA chIe, to pachI pUrvAcAryonI paraMparAthI cAlyA AvatA mArganI utthApanA karIne kaI gatimAM jazuM? nAnakaDI jiMdagI mATe vRthA abhimAna pUrNa banIne niHprayojana traNa thoyano kadAgraha pakaDIne zrIsaMghamAM cheda bheda karIne zA mATe mahAmohanIya karmano utkRSTa baMdha bAMdhavo joIe ? amArA abhiprAya mujaba teone hRdayamAM A vicAra nizcayathI Avato nahi hoya! jo Avato hoya to pachI pUrvAcAryo dvArA racelA seMkaDo graMtharUpa dIpakonI mALA hAthamAM laine zA mATe traNa thoyarUpa kadAgrahanA khADAmAM paDavAnI icchA rAkhatA haze? A dekhavAthI evuM siddha thAya che ke temane A vicAra AvyA nahi hoya! Avo vicAra to apakSapAti samyaphaSTi, bhavabhIru jIvono hoya che. paraMtu svayaM naSTa-apara nAzakone to svapnamAM paNa AvI bhAvanA AvatI nathI. tethI he bhoLA zrAvako ! jo tame potAnA AtmAnuM kalyANa iccho cho ane parabhavamAM uttamagati, uttamakuLa prApta karIne bodhibIjanI sAmagrI prApta karavAnA abhilASI cho, to turata zrIjainamatasaMmata evA jainamatanA hajAro pUrvAcAryono mata je cAra thoyano che, tene choDIne dRSTirAgathI koika jainAbhAsanA vacana upara zraddhA rAkhIne zrIjinamatathI viruddha je traNa thoyano mata che. tene kyAre paNa aMgIkAra karavAthI dUra rahejo. paraMtu tene aMgIkAra karavAno tarka paNa potAnA dilamAM na karazo. kAraNa ke je dharmasAdhanA karavAnI hoya che te sarve bhagavAnanA vacana upara zuddha zraddhA rAkhavAthI thAya che. tethI jo zraddhAmAM vikalpa thaI jAya to punaH jema mahAsamuddhamAM sIdhuM cAlatuM jahAja ulaTuM thai jAya to temAM besanAranI hAlata zuM thAya! tema ahIM paNa jANavuM. AthI tamAre koInI dekhA dekhIthI ke koIka kAraNathI mitra uparanI sarAgadaSTithI mRgapAza nyAyathI traNa thAya rUpa pAzamAM paDavuM joIe nahi. te Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 caturthastutinirNaya bhAga-1 ujjhoagaraM, ciMtiya pArei suddhasammato // (ayaMdarzanasya lo, // 1 // 2 // ) pukkharavaradIvaDhaM, kaDhai sua sohaNanimittaM // 8 // puNa paNavisossAsaM, ussaggaM kuNai pArae vihiNA // (ayaM jJAnasyalo, 01 // 3 // ) to sayala kusala kiriyA, phalANa siddhANa paDhai thaya // 9 // ahasuasamiddhiheDaM, suadevIe karei ussaggaM // ciMtai namukkAraM, suNai vadei va tIi thuI // 10 // evaM khittasurIe, ussaggaM kuNai suNai dei thuI // paDhiUNa paMcamaMgala, muvavisai pamajja saMDAse // 11 // iti paMcamAvazyakam // 5 // puvvavihiNeva pehiya, puttidAUNa vaMdaNaM guruNo // iti SaSThamAvazyakam // 6 // icchAmo aNusaThiMti, bhaNiyaM jANuhito ThAi // 12 // guruthui gahaNe thui tinni vaddhamANakkharassarA paDhaI // sakvatthavaM apaDhiya. kuNai pacchitta ussaggaM // 13 // evaM tA devasiya // iti daivasika pratikramaNa vidhiH ||1||raaimvi evameva navaritahiM paDhamaM dAuM micchAmi dukkaDaM paDhai sakkathayaM // 1 // uThiya karei vihiNA, ussaggaM ciMtae aujjhoaM // ayaM jJAnasya kAyotsargaH lo, // 1 // biyaM daMsaNasuddhii // ayaM dvitIyo darzanasya lo, 112 / ciMtae tatthaimameva // 2 // taie nisAiAraM jahakkama ciMtiUNa pArei // iti tRtIyAzcAritrasya lo, // 13 // iti prathamamAvazyakam // 1 // siddhatthayaM paDittA, pamajjasaMDAsa muvavisai (iti dvitIyamAvazyakam // 2 // 0) puvvaM ca putti pehaNa vaMdaNa mAloya (iti tRtIyamAvazyakam // 3 // ) suttapaDhaNaM ca // vaMdaNa khAmaNa vaMdaNa gAhatigapaDhaNa (iti caturthamAvazyakam // 4 // ) ussaggo // 4 // tatthaciMtai saMjama, jogANa na hoi jaNamehANI // taM paDivajjhAmi tavaM, chammAsaM tAna kAu malaM // 5 // emAi iguNatIsuNa, yaM pInasaho na paMca mAsamavi // evaM cau tiu mAsaM, na samattho egamAsaMpi // 6 // jA taMpi tera suNa cau, tIsai mAiu duhANIe // jA caucchaMno AyaMbilAi jAporisI namovA // 7 // jaM Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 181 matathI khUba sAvadhAna rahevA jevuM che. zrIjinavacananA utthApanathI jamAli jevA moTA moTA puruSono paNa keTalo dIrgha saMsAra thaI gayo ! A vAto zrAvakoe ghaNIvAra sAMbhaLI haze. to pachI te puruSonI AgaLa ApaNe to kaMI gaNatrImAM ja nathI, to ApaNe vadhAre zuM kahevuM ! A amArI parama mitratAthI hitazikSA che. tene je avazya mAnaze te samyakatvano ArAdhaka banI saMsAraparibhramaNathI bacI jaze. zrIvItarAga paramAtmAnA vacana anusAre cAlazo to zIghra ja mokSapadane pAmazo, e vAtamAM koi paNa saMzaya rAkhavo nahi. samajadArane vadhu zuM kahevuM? ame to zaMkA dUra karavA mATe pUrvAcAryo dvArA viracita ghaNA graMthonA pATha sAkSI ApIne samAdhAna karyuM che. punaH paNa keTalAka graMthonI sAkSI (pATha) batAvIe chIe. (60) rAghanapuranA jJAnabhaMDAramAM pUrvAcAryakRta paDAvazyaka vidhi nAmano graMtha che. teno pATha A pramANe che. SaDAvazyakAni yathA // paMcavihAyAravisuddhiheu miha sAhu sAvago vAvi / paDikamaNaM sahaguruNA, guruvirahe kuNai ikkovi // 1 // vaMdittu ceiyAI dAuM caurAi e khamAsamaNe / bhUnihiya sisolayA iyAramicchokaDaM dei // 2 // sAmAiya puvvamicchAmi ThAiuM kAussaggamiccAI / suttaM bhaNiya palaMbiya, bhua kupparadhariyapahiraNa u||3||ghoddgmaaii dosehiM virahIyaMto karei ussaggaM / nAhiaho jANuDhaM. cauraMgula uddhariya kaDipaTTo // 4 // tatthayadharei hiyae jahakkama diNakae aIAre / pAretu namukAreNa (iti prathamamAvazyakam // 1 // ) paDhai cauvisatthayadaMDaM // 5 // iti dvitIyamAvazyakam // 2 // saMDAsage pamajjiya, uvavisiya alaggaviya ya baahujuu| muhaNaM tatraM ca kAyaM, ca pehAe yaM ca visaI hA // 1 // uTThiyaThiu saviNayaM, vihiNA guraNo karei kiikammaM / battIsadosarahiyaM, paNavIsAvasaggavisuddhaM // 2 // aha sUmmamavaNayaMgo, karajuavihiyariayuttirayaharaNo / pariciMtai aiAre, jahakkama guruparo Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 caturthastutinirNaya bhAga-1 sakkaitaM hiyae, dharettu (iti paMcamamAvazyakam // 5 // pehaNapottiM dAuM vaMdaNa masaDho taM ciya paccakkhae vihiNA // 8 // iti SaSThamAvazyakam // 6 // icchAmo aNusaThiMti bhaNIa uvavisIa paDhai tinni thui // mIusaddeNaM sakkatthayAi to ceie vaMde // 9 // iti rAtri pratikramaNe SaDAvazyakAni // 2 // aha pakkhiyaM cauddasI, diNaMmi puvvaM va tattha devasiyaM suttaM taM paDikkamio, to samma imaM kamaMkuNai // 10 // muhapottI vaMdaNayaM saMbuddhA khAmaNaM tahA loe // vaMdaNapatteya khAmaNaM ca vaMdaNayamaha suttaM // 11 // suttaM albhuThANaM, ussaggo puttivaMdaNaM tahayaM // pajjaMtiya khAmaNayaM, taha cauro tyobhaM vaMdaNayA // 12 // puvvavihiNeva savvaM, devasiyaM vaMdaNAi to kuNaI // sijja sUri ussaggo, bheu saMtithaya paDhaNeya // 13 // evaM ciya caumAse, varise ya jahakkamaM vihINeo // pakkhacaumAsa varise, sunavarinAmaMmi nANatthaM // 14 // taha ussaggo joA, bArasa (12) vIsA (20) samaMgalacattA // (40) saMbuddhakhAmaNatti paNa satta sAhUNa jahasaMkhaM // 15 // iti zrIpAkSikAdipratikramaNa- SaDAvazyakaM saMpUrNam // (61) isa uparale pAThameM daivasika pratikramaNakA vidhi meM caityavaMdanA cAra thuikI karanI, zrutadevatA tathA kSetradevatAkA kAyotsarga karanA aura tIna thuiyoM kahanIyAM kahIyAM hai. aura rAi paDikkamaNeke aMtameM cAra thuiseM caityavaMdanA karanI kahI hai. yadyapi kisI kisI zAstrokta vidhimeM sAmAnya nAmaseM caityavaMdanA karanI kahI hai. tahAMbhI pratikramaNekI AdyaMtakI caityavaMdanAmeM cAra thuikI caityavaMdanA jAna lenI kyoMki upara likhe hUe bahuta zAstroMmeM vistAra se cArahI thuipUrvaka caityavaMdanA karanI kahI hai. sarva AcAryokA ekahI mata hai / kisI jage sAmAnya vidhi kahA hai aura kisI jage vistAraseM vidhikA kathana karA hai. sujJa jana bhavabhIrUyoMkU to zAstrakI sUcanA mAtraseMhI bodha ho jAtA Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 183 viyaDe // 3 // aha uvavisItuM (iti tRtIyamAvazyakam // 3 // ) suttaM, sAmAyiya mAyiyapaDhiya payau / abbhuTThiyammi iccAi paDhai duhauTThiu vihiNA // 4 // dAuNa vaMdaNaMto, paNagAi sujai sukhAmae tini / kii kamma kariyApariyamAi gAhAtigaM paDhaI / / 5 / / iti turyamAvazyakam iya sAmAyiya ussaggasutta muccariya kAussaggaThiu / ciMtai ujjoacaritaaiyAra suddhikae // 6 // vihiNA pArIa (ayaM logassa dvayAtmakazcArigazuddhayutsargaH // 1 // ) sammattassa 6 suddhiheuM ca paDhai ujjoaM / taha savvaloa arihaMta ceIArAhaNussaggaM // 7 // kAuM ujjoagaraM ciMtiya pArei suddhasammatto / ayaM darzanasya lo. // 1,2 // pukkharavaradIvaDhe kaDDai suasohaNa. nimittaM // 8 // puNa paNavisossAsaM, ussaggaM kuNai pArae vihiNA / (ayaM jJAnasya lo0 1 / 3 // ) to sayala kuzala kiriyA, phalANa siddhANaM paDhai thaya // 9 // aha suasamiddhiheDaM, suadevIe karei ussaggaM / ciMtei namukkAraM suNai vadei va tIi thuI // 10 // evaM khittasurIe ussaggaM kuNai suNai dei thuI paDhiuNa paMcamaMgala, muvavisai pamajja saMDAse // 1 // iti paMcamamAvazyakam // 5 // puvvavihiNeva pehiya, puttiM dAuNa vaMdaNaM guruNo // iti SaSThamAvazyakam // 6 // icchAmo aNusaTuiMti, bhaNiyaM jANuhito ThAi // 12 // guruthui gahaNe thui tinni vaddhamANakkhassarA paDhaI / sakkatthavaM thapaDhiya kuNai patthitta ussaggaM // 13 // evaM tA devasiya // iti devasika pratikramaNavidhiH // 1 // rAimavi evameva navaritahiM paDhamaM dAuM micchAmi dukkaDaM paDhai sakvatthayaM // 1 // uThiya karei vihiNA, ussaggaM ciMtae aujjo // ayaM jJAnasya kAyotsargaH lo0 // 1 // biyaM saNasuddhii // ayaM dvitIyo darzanasya lo0 // 12 // ciMtaetatthaimameva // 2 // taie nisAiAraM jahakkamaM ciMtiuNa pArei // iti tRtIyazcAritrasya lo0 // 13 // iti prathamamAvazyakam // 1 // siddhatthayaM paDittA, pamajjasaMDAsa bhuva visai iti dvitIyamAvazyakam // 2 // puvvaM ca putti pehaNa vaMyaNamAloya iti tRtIyaAvazyakam sutapaDhaNaM ca // vaMdaNa khAmaNa vaMdaNa gAhatigapaDhaNa (iti caturthamovazyakam // 4 // ussaggo // 4 // tatthayaciMtai saMjama, jogANa na hoi jaNamehANI // taM paDivajjAmi Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 caturthastutinirNaya bhAga-1 hai, to jaba graMthoMkA lekha dekhe taba to tinoMkoM kiMcit mAtrabhI kadAgraha nahI rahatA hai. isa vAste hama bahuta namratApUrvaka zrIratnavijayajI aru zrIdhanavijayajIseM kahate haiMki prathamato Apa kisI tyAgI guruke pAsa pherake saMyama lIjIe, arthAt dIkSA lIjIe, pIche sAdhusamAcArI, jinasamAcArI, jagaccaMdrasUripramukha pUrvapuruSoMkoM jinakoM tumanehI apane AcArya mAne hai tinakI tathA tinoke ziSya paraMparAyakI samAcArI mAno. yathAzakti saMyamatapameM udyama karo aura jainamataseM viruddha jo tIna thuIkI prarupaNAse kitaneka bhole bhavya jIvokU vyudgrAhI karA hai. tinokoM phera satya satya jo cAra thuIyoMkA mata hai so kahakara samajAvo, aura utsUtra prarupaNAkA mithyA duSkRta devo, to avazyahI tumArA manuSya janma saphala ho jAvegA, nahI to jina vacanaseM viruddha calaneke lIye kauna jAne kaisI kaisI avasthA yaha saMsArameM bhoganI paDegI. so jJAnIkoM mAluma hai, aura Apane kSayopazama mujaba ApanabhI jAnate hai. prazna :- prathama tuma hamakoM yaha bAta kahoki samyagdRSTi devatAdikake kAyossarga karaNeMseM kyA lAbha hotA hai ? aura kisi kisi zAstrameM samyagdRSTI devatAdikokA mAnanA kAyotsarga karanA likhA hai, aura kisa kisa zrAvaka sAdhune yaha kArya karA hai, so saba hamakU samajAvo / uttara :- zrIpaMcAzaka sUtrake ekonaviMzati paMcAzakAkA pAThameM isI tareseM likhA hai, so Apako likha batAte hai. (62) tathA ca tatpAThaH // kiMca aNNo vi athicitto, tahA tahA devayANioeNa // muddhajaNANahio khalu, rohiNImAI muNeyavvo // 23 // vyAkhyA // anyadapi asti vidyate citra vicitraM tapa iti gamyate tathA tena tena prakAreNa lokarUDheNa devatAniyogena devatoddezena mugdhajanAnAmavyutpannabuddhilokAnAM hitaM khalu pathyameva viSayAbhyAsaru Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 185 tavaM, chammAsaM tAna kAu malaM // 5 // emAha iguNatIsuNa, yaMpInasaho na paMca mAsamavi / evaM cau tiu mAsaM, na samattho egamAsaMpi // 6 // jA taMpi tera suNa cau tIsai mAiu duhANIe // jA cautthaMno AyaM bilAI jAporisI namovA // 7 // jaM sakkaitaM hiyae, dharettu ( iti paMcamAvazyakam ) // 5 // pehaNapottiM dAuM vaMdaNa masaDho taM ciya paccakkhAe vihiNA // 8 // iti SaSThamAvazyakam icchAmo aNusaTuiMti bhaNIya uvavisIa paDhai tinni thui // mIusaddeNaM sakkatthayAi to ceie vaMde // 9 // iti rAtri pratikramaNe SaDAvazyakAni // 2 // aha pakkhiyaM cauddasI, diNaMmi puvvaM va tatthadevasiyaM suttaM taM paDikkamiu, to samma imaM kamaMkuNai // 10 // muhapottI vaMdaNayaM saMbuddhA khAmaNaM tahA loe ||vNdnnpttey khAmaNaM ca vaMdaNayamaha suttaM // 11 // suttaM abbhuTThANaM ussaggo puttivaMdaNaM tahayaM / pajjaMtiya khAmaNayaM, taha cauro chobhavaMdaNayA // 12 // puvvavihiNeva savvaM devasiyaM vaMdaNAi to kuNaiM // sijja sUri ussaggo, bheu saMtithaya paDhaNeya // 13 // evaM ciya caumAse, varise ya jahakkama vihINeu // pakkhavacaumAsavarise, sunavarinAmaMmi nANatthaM // 14 // taha ussaggo joA, bArasa (12) vIsA (20) samaMgalacattA // (40) saMbuddhakhAmaNatti paNa sattasAhUNa jahasaMkhaM // 15 // iti zrIpAkSikAdipratikramaNaSaDAvazyaka saMpUrNam // (61) bhAvArtha sugama che. A uparanA pAThamAM devasika pratikramaNanI vidhimAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI, mRtadevatA tathA kSetradevatAno kAyotsarga karavAno ane temanI thAya kahevAnI kahI che. tathA rAipratikramaNanA aMtamAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. jo ke koI koI zAstrakta vidhimAM sAmAnya nAmathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. tyAM paNa pratikramaNanI AdaMtanI caityavaMdanAmAM cAra thoyanI caiityavaMdanA jANI levI. kAraNa ke upara lakhelA ghaNA zAstromAM vistArathI cAra thoya pUrvaka ja caityavaMdanA karavAnI kahI che. sarve AcAryono mata eka ja che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 caturthastutinirNaya bhAga-1 patvAt rohiNyAdidevatoddezena yattadrohiNyAdi muNeyavvotti jJAtavyaM / pulliMgatA ca sarvatra prAkRtatvAditi gAthArthaH // devatA eva darzayannAha / rohiNiaMbA taha mada, uNiyA savvasaMpayA sokkhA // suyasaMti surAkAlI, siddhAiyA tahA ceva // 24 // vyAkhyA / rohiNI 1 aMbA 2 tathA madapuNyikA 3 savvasaMpayA sokkhatti 4 sarvasaMpat 5 sarvasaukhyA cetyarthaH // suya saMtisuratti 6 zrutadevatA 7 zAMtidevatA cetyarthaH // suya devaya saMtisurA iti ca pAThAntaraM vyaktaM / 8 ca kAlI 9 siddhAyikA ityetA nava devatAstathA caiveti samuccayArthe saMvAiyA caivatti pAThAntaramiti gAthArthaH // tataH kimityAha / emAi devayAo, paDucca avaussaggAo jIvattI ||nnaannaadese siddhA, te savve ceva hoi tavo // 25 // vyAkhyA / evamAdidevatAH pratItyainadArAdhanAyetyarthaH // avaussaggati apavasanAni avajoSaNAni vA / tuH pUraNe / ye citrA nAnAdezaprasiddhAste sarve caiva bhavaMti tapa iti sphuTamiti tatra rohiNItapo rohiNInakSatra dinopavAsaH saptamAsAdhikasaptavarSANi yAvattatra ca vAsupUjyajinapratimApratiSThA pUjA ca vidheyeti / tathAMbAtapaH paMcasu paMcamISvekAzanAdi vidheyaM neminA thAMbikApUjA ceti // tathA zrutadevatAtapa ekAdaza svekAdazISUpavAso maunavrataM zrutadevatApUjA ceti / zeSANi tu rUDhito'vaseyAnIti gAthArthaH // atha kathaM devatoddezena vidhIyamAnaM yathoktaM tapaH syAdityAzaMkyAha // jattha kasAyaNiroho, baMbhaMjiNapUyaNaM aNasaNaM ca // so savvo ceva tavo, visesao suddhaloyaMmi // 26 // vyAkhyA // yatra tapasi kaSAyanirodho brahma jinapUjanamiti vyaktaM anazanaM ca bhojanatyAgaH sotti tatsarvaM bhavati tapovizeSato mugdhaloke / mugdhaloko hi tathA prathamatayA pravRttaH sannabhyAsAtkarmakSayoddezenApi pravartate na punarAdita eva tadarthaM pravartituMzaknoti mugdhatvAdeveti / sadbuddhayastu mokSArthameva vihitamiti Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 187 koika sthaLe sAmAnyathI vidhi kahI che to koika sthaLe vistArathI vidhinuM kathana karyuM che. sujJajana bhavabhIruone to zAstranI sUcanA mAtrathI ja bodha thaI jAya che. jayAre ghaNA graMthonA pATha jue, tyAre to tene kiMcit mAtra paNa kadAgraha raheto nathI. tethI ame ghaNI namratApUrvaka zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajIne kahIe chIe ke prathama to tame koi tyAgI gurunI pAse punaH saMyama lo arthAt punaH dIkSA aMgIkAra karo. tyArabAda sAdhu sAmAcArI, jina sAmAcArI, jemane potAnA AcArya tarIke mAno cho te zrIjagacaMdrasUrijInI pramukha pUrvapuruSonI tathA temanI ziSya paraMparAnI sAmAcArI mAno. yathAzakti saMyama-tapamAM udyama karo ane jainamatathI viruddha je traNa thoyanI prarUpaNAthI keTalAka bhoLA bhavyajIvone vyuhvAhI karyA che, temane punaH satya je cAra thoyano mata che, te kahIne satya samajAvo ane utsutra prarUpaNAnuM micchAmi dukkaDuM Apo to avazya tamAro manuSya janma saphala thaI jaze. nahIMtara jinavacanathI viruddha cAlavAthI koNa jANe kevI kevI avasthA A saMsAramAM bhogavavI paDaze ! te to jJAnI jANe ane potAnA kSayopazama mujaba pote jANe che. prazna:- prathama tame amane e vAta kaho ke samyadRSTi devatAdikano kAyotsarga karavAthI lAbha zuM thAya che? ane kayA kayA zAstramAM samyagdaSTi devatAone mAnavA, kAyotsarga karavA lakhyuM che ane kayA kayA zrAvaka sAdhue A kArya karyuM che, te sarve amane samajAvo. uttara :- zrIpaMcAzaka sUtranA ogaNIsamA paMcAzakanA pAThamAM A vAta karI che, te pATha have ahIM ame lakhIe chIe. (62) tathA 2 tatvA: hiM mALo vi asthivitto, tahAM tahIM devayANiueNa // muddhajiNANahiu khalu, rohiNImAI muNeyavvo // 23 // vyAkhyA ||anydpi asti vidyate citra vicitraM tapa iti gamyate tathA tena tena prakAreNa lokaruDhena devatAniyogena devatoddezena mugdhajanAnAmavyutpanna Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 caturthastutinirNaya bhAga-1 buddhayaiva vA tapasyaMti // yadAha // mokSAyaivatu ghaTate viziSTamatiruttamaH puruSa iti / mokSArthaghaTanA cAgamavidhinaivAlaMbanAMtarasyAnAbhogahetutvAditi gAthArthaH // na cedaM devatoddezena tapaH sarvathA niSphalamaihikaphalameva vAcaraNahetutvAdapIti caraNahetutvamasya darzayannAha // evaM paDivattie e, to maggANu sAribhAvAo // caraNaM vihiyaM bahave, pattA jIvAmahAbhAgA // 27 // vyAkhyA // evamityuktAnAM sAdharmikadevatAnAM kuzalAnuSThAneSu nirupasargatvAdi hetunA pratipattyA taporupopacAreNa, tathA ita ukta rupAtkaSAyAdinirodhapradhAnAttapasaH pAThAMtareNa evamuktakaraNena mArgAnusAribhAvAt siddhipathAnukUlAdhyavasAyAccaraNaM cAritraM vihitamAptopadiSTaM bahavaH prabhUtAH prAptA adhigatA jIvAH sattvA mahAbhAgA mahAnubhAvA iti gAthArthaH // tathA / savvaMgasuMdaraM taha, NirujasihoparamabhUsaNo ceva // AyaijaNaNasoha,ggakapparukkho taha NNAvi // 28 // paDhiu tavo viseso, aNNehi vi tehiM tehiM satthehiM // maggapaDivavattiheU, haM diviNeyANuguNeNaM // 29 // vyAkhyA // sarvAMgAni suMdarANi yatastapovizeSAtsa sarvAMgasuMdara statheti samuccaye // rujAnAM rogANAM abhAvo nIrujaMtadeva zikheva zikhA pradhAnaM phalaM tayA yatrAsau nirujazikhA tathA paramANyuttamAni bhUSaNAnyAbharaNAniyato'sau paramabhUSaNaM caiveti samuccaye / tathA AyatimAgAmikAle'bhISTaphalaM janayati karoti yo'sAvAyatijanakastathA saubhAgyasya subhagatAyAH saMpAdane kalpavRkSa iva yaH sa saubhAgyakalpavRkSastatheti samuccaye anyo'pyaparopi uktatapovizeSAtkimityAha // paThito'dhItastapovizeSastapobhedo'nyairapi graMthakAraisteSu teSu zAstreSu nAnAgraMtheSvityarthaH // nanvayaM paThitopi sAbhiSvaMgatvAnna muktimArga ityAzaMkyAha // mArgapratipatti hetuH zivapathAzrayaNakAraNaM yazca tatpratihetuH sa mArga evopacArAtkathamidamiti ceducyate // haMdItyupapradarzane vineyAnuguNyena Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 buddhilokAnAM hitaM khalu pathyameva viSayAbhyAsarupatvAt rohipulliMgatA ca sarvatra prAkRtatvAditi gAthArthaH / devatA eva darzayannAha // rohiNiaMbA taha mada, uNiyA savvasaMpayA sokkhaa| suyasaMti surAkAlI siddhAiyA tahA ceva // 24 // ___vyAkhyA :- rohiNI 1, aMbA 2 tathA madapuNyikA 3 savvasaMpayA sokkhatti 4 sarvasaMpat 5 sarvasaukhyA cetyarthaH // suyasaMtisuratti 6, zrutadevatA 7, zAMtidevatA cetyarthaH // suyadevaya saMtisurA iti ca pAThAntaraM vyaktaM 8, ca kAlI 9, siddhAyikA ityetA nava devatAstathA caiveti samuccayArthe saMvAiyA caivaMtti pAThAntaramiti gAthArthaH // tataH kimityAha / emAi devayAu, paDucca avaussaggAu jIvatI ||nnaannaadese siddhA, te savve ceva hoi tavo // 25 // vyAkhyA / / evamAdidevatAH pratItyaitadArAdhanAyetyarthaH // avaussaggati apavasanAni avajoSaNAni vA / tuH pUraNe / ye citrA nAnAdezaprasiddhAste sarve caiva bhavaMti tapa iti sphuTamiti tatra rohiNItapo rohiNInakSatradinopavAsaH saptamAsAdhikasaptavarSANi yAvattatra ca vAsupUjyajinapratimApratiSThA pUjA ca vidheyeti / tathAMbA tapaH paMcasu paMcamISvekAzanAdi vidheyaM neminAthAMbikA pUjA ceti // tathA zrutadevatAtapa ekAdazasvekAdazISUpavAso maunavrataM zrutadevatApUjA ceti // zeSANi tu ruDhito'vaseyAnIti gAthArthaH / atha kathaM devatoddezena vidhIyamAnaM yathoktaM tapaH syaadityaashNkyaah|| jattha kasAyaniroho, baMbhaMjiNapUyaNaM aNasaNaM c| so savvo ceva tavo, visesau suddhaloyaMmi // 26 // vyAkhyA // yatra tapasi kaSAyanirodho brahma jinapUjanamiti vyaktaM anazanaM ca bhojanatyAgaH sotti tatsarvaM bhavati tapovizeSato mugdhaloke / mugdhaloko hi tathA prathamatayA pravRttaH sannabhyAsAtkarmakSayoddezenApi pravartate na punazadita eva tadarthaM pravartituM zakanoti mugghatvAdeveti / sadbuddhayastu mokSArthameva vihitamiti buddhayaiva vA tapasyaMti // yadAha / mokSAyaiva tu ghaTate viziSTamatiruttamaH puruSa iti / mokSArthaghaTanA cAgamavidhinaivAlaMbanAM Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 caturthastutinirNaya bhAga-1 zikSaNIyasatvAnurupyeNa bhavaMti hi kecitte vine yA ye sAbhiSvaMgAnuSThAnapravRttAH saMto nirabhiSvaMgamanuSThAnaM labhaMta iti gAthAddhayArthaH // (63) isa pAThakI bhASA likhate hai // annovi ityAdi gAthA // vyAkhyA || anya prakAre pUrvokta tapake svarupaseM anyatarekAbhI vicitra prakArakA tapa hai tisa tisa prakAra loka rUDhI karake devatAke uddezya karake bhole avyutpanna buddhivAle lokokoM viSayAbhyAsa rupa honeseM hita pathye sukhadAihI hai. rohiNI Adi devatAyoMke uddeza karake jo tapa karate hai. tisakoM rohiNI Adi tapa jAnanA. iti gAthArthaH // ___ aba devatAhI dikhAte hue kahate hai // rohiNItyAdi gAthAkI vyAkhyA // 1 rohiNI, 2 aMbA, tathA 3 madapuNyikA, 4 sarvasaMpat, 5 saukhyA // suyasaMti suratti // 6 zrutadevatA, 7 zAMtidevatA, 8 kAlI, 9 siddhAyikA, e nava devIyoM hai iti gAthArthaH // ___ emAi ityAdi gAthAkI vyAkhyA / ityAdi devatAko azrita tinakI ArAdhanAkevAste apavasana apajoSaNa karanA ye nAnAdezameM prasiddha hai. ye sarva tapavizeSa hote haiM. tinameMseM rohiNItapa rohiNInakSatrake dinameM upavAsa kare, isatareM sAta varSa sAta mAsAdhika tapa kare aura zrIvAsupUjya tIrthaMkara bhagavaMtake pratimAkI pratiSThA aru pUjA kare. iti rohiNI tapa // 1 // __ tathA aMbAtapa // pAMca paMcamImeM ekAzanAdi karanA, aura zrIneminAthajIkI tathA aMbikAkI pUjA kareM 2 tathA zrutadevatAkA tapa // igyAre ekAdazIyoMmeM upavAsa maunavrata kare aura zrutadevatAkI pUjA kare, zeSatapavidhi rUDhIseM jAna lenI // iti gAthArthaH / / atha kisatareM devatAke uddeza karake vidhIyamAna yathokta tapa hove, aisI AzaMkA lekara kahate hai. jattha kasAya ityAdi gAthAkI vyAkhyA // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 191 tarasyAnAbhogahetu- tvAditi gAthArthaH // na cedaM devatoddezena tapaH sarvathA niSphalamaihika phalameva vAcaraNahetutvAdapIti caraNahetutvamasya darzayannAha // ___ evaM paDivatie e, tto maggANusAribhAvAu / caraNaM vihiyaM bahave pattA jIvA mahAbhAgA // 27 // vyAkhyA :- evamityuktAnAM sAdharmikadevatAnAM kuzalAnuSThAneSu nirupasargatvAdihetunA pratipattyA tayorupopacAreNa, tathA ina uktarupAtkaSAyAdinirodhapradhAnAttapasaH pAThAMtareNa evamuktakaraNena mArgAnusAribhAvAt siddhipathAnukUlAdhyavasAyAccaraNaM cAritraM vihitamAptopadiSTaM bahavaH prabhUtAH prAptA adhigatA jIvAH sattvA mahAbhAgA mahAnubhAvA iti gAthArthaH // tathA / savvaMgasuMdara taha NirujasihoparamabhUsaNo ceva / AyaijaNaNasoha, ggakapparukkho teha NAvi // 28 // paDhiu tavo viseso aNNahi vi tehiM tehiM stthehiN| maggapaDivavattiheuM haM diviNeyANuguNeNaM // 29 // vyAkhyA // sarvAMgAni suMdarANi yatastapovizeSAtsa sarvAMgasuMdaraM tatheti samuccaye // rujAnAM rogANAM abhAvo nIrujaM tadeva zikheva zikhA pradhAnaM phalaM tayA yatrAsau nirujazikhA tathA paramANyuttamAni bhUSaNAnyAbharaNAni yato'sau paramabhUSaNaM caiveti samuccaye / tathA AyatimAgAmikAle'bhISTaphalaM janayati karoti yo'sAvAyatijinakastathA saubhAgyasya subhagatAyAH saMpAdane kalpalakSa iva yaH sa saubhAgyakalpavRkSastatheti samuccaye anyo'pyaparopi uktatapovizeSAtkimityAha // paThito'dhI tastapovizeSastapobhedo'nyairapi graMthakAraisteSu teSu zAstreSu nAnAgraMtheSvityarthaH // nanvayaM paThito'pi sAbhiSvaMgatvAnna muktimArga ityAzaMkyAha // mArgapatipattihetuH zivapathAzrayaNakAraNaM yazca tatpratihetuH sa mArga evopacArAtkathamidamiti ceducyate // haMdItyupradarzane vineyAnuguNyena zikSaNIyasattvAnurupyeNa bhavaMti hi ke citte vine yA ye sAbhiSvaMgAnuSThAnapravRttAH saMto nirabhiSvaMgamanuSThAnaM labhaMta iti gAthAdvayArthaH // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 caturthastutinirNaya bhAga-1 jisa tapameM kaSAyakA nirodha hove, brahma jina pUjana hoveM, aura azanabhojanakA tyAga hove, so sarva tapa bhole lokoMmeM hotA hai, kyoMki bhole loka prathama aise tapameM pravRtta hue bhaye abhyAsake balase pIche karmakSayake karane vAstebhI tapa karanemeM pravRtta hote hai. paraMtu AdihIseM karmakSaya karaNa vAste bhole honeseM pravRtta nahI hote hai. aura jo sadbuddhivAle hai ve to cAho pUrvokta koibhI tapa kare so saba mokSake vAstehI karate hai, yadAha || uttama puruSoMkI jo mati hai so mokSArthameM hI ghaTe hai, aura mokSArthakI jo ghaTanA hai so Agamake vidhi karakehI hai. kyoMke Agama sivAya jo ve AlaMbana karate hai, so saba anAbhoga hetuka hai / / iti gatArthA // aiseM na kahanA ke devatAke uddeza karake jo tapa karaNA so sarvathA niHphalahI hai, athavA isa lokakAhI phala hai, kiMtu cAritrakAbhI hetu hai. aba yaha tapa jaiseM cAritrakA hetu hai ? so dikhAte hai|| evaM paDivatti ityAdi gAthAkI vyAkhyA // aiseM ukta sAdharmika devatAyoMkA kuzala anuSThAnameM nirupasargatAdi hetu karake, pratipatti tapa rupa upacAra karake, tathA isa ukta rupaseM kaSAyAdi nirodha pradhAna tapaseM, pAThAMtara karake aise uktakaraNa karake, mArgAnusArI honeseM, siddha paMthake anukUla adhyavasAyaseM, "caraNaM cAritraM" AptakA kathana karA hUA cAritra saMyama bahuta mahAnubhAva jIvoMkoM pUrvakAlameM prApta huA hai. iti gAthArthaH // tathA savvaMgasuMdaraM ityAdi do gAthAkI vyAkhyA // sarvAMga suMdara hai jisa tapa vizeSaseM so sarvAMga suMdara tapa. yahAM tathA zabda jo hai so samuccayArthameM hai. tathA jo rujANAM rogoMkA abhAva honA unakoM niruja kahenA soi zikhAkI tareM pradhAna phala karake jihAM hai so nirujazikhAtapa jAnanA. tathA paramottama bhuSaNa AbharaNa hoveM jisaseMtI so paramabhUSaNa tapa jAnanA. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 193 (63) A pAThano bhAvArtha lakhAya che. '"mannovi." ityAdi gAthA. vyAkhyA anya prakAre, pUrvokta tapanA svarUpathI anyatara paNa vicitraprakArano tapa che. te te prakAre lokaruDhIthI devatAne uddezIne mugdhaavyutpanna buddhivALA loko viSayAbhyAsarUpa hovAthI hitakArI ja che. rohiNI Adi devatAone uddezIne je tapa karAya che. tene rohiNI Adi tapa jANavo. A pramANe gAthArtha che. have devatAone ja batAvatAM kahe che. 'rohi" ityAdi gAthAnI vyAkhyA - 1 rohiNI, 2 aMbA, 3 madapuNvikA. 4 sarvasaMpat, 5 saukhyA. '"suryamaMtisurati'" // 6 zrutadevatA, 7 zAMtidevatA, 8 kAlI, 9 siddhAyikA A nava devIo che. A pramANe gAthArtha che. '"mArUM" ityAdi gAthAnI vyAkhyA - ityAdi devatAone AzrayIne tenI ArAdhanA mATe apavasana apajoSaNa karavo e nAnAdezamAM prasiddha che. te sarva tapavizeSa che. temAM rohiNItapa rohiNInakSatranA divasamAM upavAsa kare, e rIte sAta varSa sAta mAsa adhika tapa kare ane zrIvAsupUjya tIrthaMkara bhagavaMtanI pratimAnI pratiSThA ane pUjA kare che. II kRti rohiLI tapa. | tathA aMvAtapa ! pAMca paMcamImAM ekAdazIomAM ane zrIneminAtha bhagavAnanI tathA aMbikAdevInI pUjA kare. tathA zrutadevatA tapa || agIyAra ekAdazIomAM maunapUrvaka upavAsa kare ane zrutadevatAnI pUjA kare. zeSa tapavividha rUDhIthI jANI levI. have devatAne uddezIne karato tapa kevIrIte yathokta tapa thAya che ? evI AMzakAmAM javAba Ape che. "nRtya SAya.' ityAdi gAthAnI vyAkhyAje tapamAM kaSAyano nirodha thAya, brahmacaryanuM pAlana hoya, jina pUjana hoya ane azana (bhojanano tyAga hoya, te sarva tapa mugdha jIvomAM thAya che. kAraNa ke mugdha jIvo prathama AvA tapamAM pravRtta thate chate abhyAsanA balathI pachI karmakSaya nimitte tapa karavAmAM pravRtta thAya che. paraMtu prAraMbhamAM ja Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 caturthastutinirNaya bhAga - 1 cakAra samuccayArthameM hai. tathA jo Agamika kAlameM manavaMchita phalakI siddhi kare so saubhAgya kalpavRkSa tapa jAnanA. isa ukta tapaseM aru anya prakArake tapaseM kyA phala hove so batalAte hai. kahe hai jo tapake bheda vizeSa anya graMthakAra AcAryoMne tina tina nAnA prakArake graMthomeM ityarthaH // ihAM vAdI prazna karatA hai ki yaha tumArA tapa vAMchAsahita honeseM muktikA mArgameM nahI hotA hai. isakA uttara kahate hai. yaha pUrvokta vAMchA sahita tapa jo hai so mokSa mArgakI prApti honemeM kAraNa hai, jo mokSamArgakI pratipattikA hetu hai. so mokSamArga hI upacAraseM hai. pUrvapakSa:- yaha pUrvokta tapaseM kaiseM mokSamArga ho saktA hai ? uttara :- zikSaNIya jIvake anurUpa hone karake ho zaktA hai. kyoMki kitaneka ziSya prathama vAMchAsahita anuSThAnameM pravRtta hUe hoe "nirabhiSvaMga " arthAt vAMchA rahita anuSThAnakoM prApta hote hai, iti gAthAdvayArthaH // (64) aba bhavya jIvoMkoM vicAranA cAhiyeM ki jaba zrAvaka zrAvikAyoMkoM rohiNI aMbikA pramukha devIyoMkA tapa karaNA aura tinakI mUrtiyoMkI pUjA karanI zAstrameM kahI hai. aura tinake ArAdhanake vAste tapa karaNA kahA hai, aru so tapa apacAraseM mokSakA mArga kahA hai. to phera jo koi matAgrahI zAsanadevatAkA kAyotsarga aru thui kahanI niSedha karatA hai tisakoM zrIjainadharmakI paMktimeM kyoMkara ginanA cAhIyeM, arthAt nahIja ginanA cAhIyeM. kyoMki jainamatameM sUryasamAna zrIharibhadrasUrikRtta paMcAzaka sUtrakA mUla, aura navAMgI vRttikAra zrI abhayadevasUrikRta paMcAzakakI TIkAmeM tapa karake samyagdRSTI devatAyoMke pratimAkI pUjA karanI ausA pragaTapaNe kahA hai. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 karmakSaya nimitte karavAmAM mugdha hovAthI pravRtta thatA nathI. ane je satbuddhivALA che te to pUrvokta game te tapa kare te sarve mokSa mATe ja kare che / / yadAha / uttamapuruSonI je mati che te mokSArthamAM ja ghaTe che. ane mokSArthanI je ghaTanA che te AgamanI vidhi kahevAthI ja che. kAraNa ke Agama vinA te je AlaMbana kare che, te sarve anAbhogahetuka che. evuM na kahevuM ke devatAne uddezIne karato tapa sarvathA niSphaLa che athavA AlokanA ja phalavALo che. paraMtu cAritrano paNa kAraNa che. have A tapa je rIte cAritranuM kAraNa bane che, te batAve che 'vaM paDivatti' ityAdi gAthAnI vyAkhyA evA prakAranA pUrve kahelA sAdharmika devatAonA kuzala anuSThAnamAM nirupasargatAdi kAraNe karIne pratipatti tapa rUpa upacAra karIne tathA ukta svarUpathI kaSAyAdi nirodhapradhAna tapathI, pAThAMtarathI pUrve kahyA pramANe karavAnA yoge mArgAnusArI hovAthI siddhapaMthane mokSamArgane anukUla adhyavasAyathI "varaLa vA" AptapuruSanA A kathanAnusAra cAritra saMyama ghaNA mahAnubhAva jIvone pUrvakALamAM prApta thayuM che. 195 tathA "savvAMga suMvAM." ityAdi be gAthAnI vyAkhyA - sarvAMga suMdara che. je tapavizeSamAM te sarvAMga suMdara tapa. ahIM tathA zabda samuccayArthaka che. rogono abhAva hoya tene niruja kahevAya. te ja zikhAnI jema zikhApradhAna phala jemAM che te nirukazikhAtapa jANavo. jenAthI paramottama bhUSaNa AbharaNa thAya che. tene paramabhUSaNa tapa jANavo. ca kAra samuccayArthaka che. tathA je bhaviSyakALamAM manavAMchita phalanI siddhi kare te saubhAgya kalpavRkSa tapa jANavo. A kahelA tapothI ane anya prakAranA tapathI zuM phaLa prApti thAya che, te batAve che. tapanA je bheda vizeSo anya graMthakAra AcAryoe jayAM batAvyA che, Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 caturthastutinirNaya bhAga-1 to jaise zrIharibhadrasUri aura zrIabhayadevasUri jo yaha paMcamakAlameM sakala zAstroMke pAraMgAmI the, jo saMpUrNa zrutajJAnI kahAte the tino mahApuruSoMkA vacana jo na mAne to kyA tisa ajJa jIvakoM samajAne vAste zrImahAvidehakSetraseM koi kevalajJAnake dharane vAle kevalI bhagavAn AvegA? hama bahuta dilagIrIseM likhate haiki yaha jo tuma navIna matakA aMkUra utpanna karanekI cAhanA rakhate ho kI samyagdRSTI devatAdikakA kAyotsarga na karanA aru thuiyAMbhI na kahanIyAM so kisa zAstrameM aisA lekha dekha kara kahate ho? kisa zAstrameM aisA pATha likhA hai ki samyagdRSTI devatAyoMkA kAyotsarga karaneseM aru inokA thuiyAM kahaneseM pApa lagatA hai ? so hamakoM batAdo. (65) jekara tuma kahogekI bhole zrAvakoMkoM pUrvokta devatAyoMkA tapa karanA, aura pUjana karanA kahA hai, paraMtu tattvavettA zrAvakakoM to nahI kahA hai. tisakA uttara :- he bhavya yahAM tattvavettAyoMkoMbhI pUrvokta devatAyoMkA tapAdi karanA niSedha nahI karA hai. kiMtu isa lokake artha na karanA, paraMtu mokSake vAste kare to niSedha nahI. aisA kathana hai. jekara Avazyaka baMdittuM sUtrameM // sammaddiTThI devA, ditu samAhiMca bohiM ca // isa pAThakI carcA hama upara likha Ae hai. yaha pATha to tattvavettA zrAvakakoMbhI prAyeM nitya paThanemeM AtA hai. isa vAste dharmakRtyoMmeM vighna dUra karanekoM, pUrvokta devatAyoMkA tapa, pUjana, kAyotsarga aru thui kahanI jAnakara zrAvakoMko karanI cAhiye yaha siddha huA. tathA bhole zrAvakoMkoMbhI pUrvokta devatAyoMkA tapa karanA, pUjana karanA, yahabhI mokSa mArgahI kahA hai isa vAste dharmAbhirucI janoMkoM kisI ajJa janake jUThe vacana sunakara haThAgrahI honA na cAhiyeM, kyoMki yaha hUMDA Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 197 te te aneka prakAranA graMthomAM tapanA phaLa batAvyA che. A pramANe bhAvArtha jANavo. pUrvapakSa:- A tamAro tapa vAMchA sahita hovAthI muktino mArga banaze nahi ! uttarapakSa :- A pUrvokta je vAMchA sahita tapa batAvyA che, ane je mokSamArganI prAptinuM kAraNa hoya, te upacArathI mokSamArga ja che. pUrvapakSa-pUrvokta tapathI kevA prakArano mokSamArga prApta thAya che? uttarapakSa - zikSaNIya jIvane anurUpa hovAnA kAraNe mokSamArga banI zake che. kAraNa ke keTalAka ziSyo prathama vAMchAsahita anuSThAnamAM pravRtta thayA bAda nirabhimpaMga vAMchArahita anuSThAnane prApta karatA hoya che. (64) have bhavya jIvoe vicAravuM joIe ke zrAvaka-zrAvikAone aMbikA pramukha devIono tapa karavo ane temanI mUrtIonI pUjA karavAnI zAstramAM kahI che. tathA temanI ArAdhanA mATe tapa karavAno kahyo che ane te tapa upacArathI mokSano mArga kahyo che. to pachI koI matAgrahI zAsanadevatAno kAyotsarga ane thoya kahevAno niSedha kare che, tene zrIjainadharmanI paMktimAM kevI rIte gaNI zakAya ! arthAta na ja gaNAya. kAraNa ke jainamatamAM sUryasamAna zrIharibhadrasUrikRta paMcAzaka sUtranA mUla ane navAMgI vRttikAraka zrI abhayadevasUrikRta paMcAzakanI TIkAmAM tapa karIne samyagdaSTionI pratimAnI pUjA karavI, evuM pragaTapaNe kahyuM che. vaLI jeo paMcamakAlamAM sakala zAstronI pAragAmI hatA, saMpUrNa zrutajJAnI kahevAtA hatA, te mahA puruSonA vacana jo na mAne to zuM te ajJajIvane samajAvavA mATe zrImahAvideha kSetramAMthI koI kevalajJAnI Avaze? huM ghaNI dilagIrIthI lakhuM chuM ke tame je A navIna matanA aMkurA utpanna karavAnI icchA rAkho cho ke, samyagdaSTi devatAdikano kAyotsarga na karavo ane thoyo paNa na kahevI, te kayA zAstramAM lakheluM joIne kaho cho? Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 caturthastutinirNaya bhAga-1 avappiNI kAlameM pUrvebhI jo Aja yaha jainamatameM bahota bahota mata dikhanemeM AtA hai so saba jaisehI kadAgrahI jinoMseM nikalA hai jisse Aja sekaDA mata pracalita ho rahA hai kyoMki kisa vikArI puruSane jo apane DAhApaNa caturAi batAneke vAste sau paccAsa AdamIkI sabhAmeM bAta nikAlIki yaha amuka bAta isI rItIseM calanI cAhiyeM jaisA zAstroM dekhaneseM mAluma hotA hai isI tareMkI koI bAta unake mukhameMseM nikalI gai to phera usa bAtakoM siddha karaneke vAste ukta puruSake manameM hajAroM kuyuktiyoM utpanna hotI hai pIche usakoM kucha satyAsatya bhASaNa karanekA bhAnahI rahatA nahI hai. unakoM yahahI vikAra apane hRdayameM bharapUra ho rahetA hai ki kisItarebhI merA vacana satya karake siddha karanA cAhIyeM paraMtu kuyukti karaneseM merA janama bigaDa jAvegA aisA vicAra unakoM kiMcit mAtrabhI AtA nahI hai, vo apanA kathana satya karanekA haTha kabhI choDatA nahI. aisIhI unakI prakRti ho jAtI hai. aisA honeseMhI digambara aura DhUDhIyeM pramukha bahuta manakalpita matoM pracilata ho gayA hai. kitaneka lokabhI aisehI hotA hai ki jisake vacana para unako visavAsa baiTha gayA to phera vo cAho jUThA ho cAho saccA ho paraMtu vo lokato unakehI vacanake anujAi calate hai tisseM phera vo haThagrAhI, puruSakoMbhI majabuta nAda laga jAtA hai ki aba mairI bAtahI siddha karake lokoMmeM calAnI cAhiyeM jekara merekoM lokabhI kaheMgeMkI yaha kharA tattvavettA, aru zAstrazodhaka hai. dekho baDe baDe AcAryokI bhUlabhI yaha puruSaneM dikhAyadInI ! yaha kaisA vidvAna, zAstrajJa hai ! aiseM aseM vikalpa unake hRdayameM hara hamesa ho rahatA hai tisseM jina vacana utthApana karanekA bhaya to usako rahatA hI nahI hai. isI vAste hama zrAvaka bhAiyoMko satya satya kahate haiM ki apane jainamatameM bahota paMtha pracalita ho gayA hai to aba koi Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 199 kayA zAstramAM lakhyuM che ke samyagudRSTi devatAono kAyotsarga karavAthI ane temanI thoyo kahevAthI pApa lAge che? te amane batAvo. (65) jo tame kahezo ke mugdha jIvone pUrvokta devatAono tapa karavAno ane pUjana karavAnuM kahyuM che paraMtu tattvavetA zrAvakone nahi! teno javAba e che ke... he bhavya ! aMhI tattvavettAone paNa pUrvokta devatAonA tapAdi karavAno niSedha karyo nathI. paraMtu A loka mATe na karavo, mokSa mATe kare to niSedha nathI. evuM kathana che. Avazyaka vaMdituM sUtramAM "saddhiI tevA, riMtu samardi va vodiM " A kathana che. A pAThanI carcA AgaLa karI ja che. A pATha to tattvavettA zrAvakone paNa prAyaH nityapaThanamAM Ave che. AthI dharmakRtyomAM vinone dUra karavA mATe pUrvokta devatAono tapa, pUjana,kAyotsarga ane thoya kahevI, A jANakAra zrAvakoe karavI joIe. te siddha thAya che. tathA mugdha (bhoLA) zrAvakone paNa pUrvokta devatAono tapa karavo pUjA, karavI, te paNa mokSamArga ja kahyo che. tethI dharmarUcivALA jIvoe koi ajJajananA asatya vacano sAMbhaLIne haThAgrahI banavuM joIe nahi. A huMDA avasarpiNI kALamAM Aje je jainamatamAM ghaNA ghaNA mata jovAmAM Ave che. te sarve pUrve AvA ja haThAgrahI lokothI nikaLyA che. jethI Aje seMkaDo mata pracalita thaI rahyA che. kAraNa ke koI vikArI puruSe potAnI hoMzIyArI caturAI batAvavA mATe so pacAsa puruSonI sabhAmAM evI vAta kADhI ke A vAta AvI rIte hovI joIe. ane zAstromAM te rIte jovA maLe che. A rIte koi vAta ekavAra jAheramAM mukhamAMthI nikaLI jAya eTale tene siddha karavA mATe te puruSanA manamAM hajAro yuktio utpanna thAya che. pAchaLathI tene satyAsatya bhASaNa karavAnuM kaMI bhAna paNa rahetuM nathI. tene e ja vicAra hRdayamAM bharelo rahe che ke koIpaNa rIte mArA vacanane siddha karavuM joIe. paraMtu kuyukti karavAthI mAro janma bagaDI jaze, evo vicAra kiMcit mAtra paNa Avato nathI. te potAnA vacanane satya siddha karavAnI haTha kyAre paNa Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 caturthastutinirNaya bhAga-1 apanA nAma rakhaneke lIye navIna paMtha nikAlanekA upadeza kare to Apa nahI sunoge aru koi vikArI janoke kathanaseM pUrvAcAryoke kahe kathanako troDa phoDa karanekI kuyuktiyoM karake jUTha haTha nahI karoge to, aba apane jainamatameM koibhI navIna tikhala kare jisse DhuMDhakoMkI tare bahutajano durgatikA adhikArI ho jAve jaisA durAgrahI phitura honekA bhaya miTa jAvegA. aru jUTha kathana upadezaka vikArI janokoMbhI hamArA yaha kahanA hai ki ApabhI parabhavameM issa kadAgrahaseM duHkha prApta hovegA jaisI bhItI rakhakara zrIjinavacanoMke para zraddhadhAna lA kara kadAgraha choDa dyo, kharA samajavAna ho to yaha ekabhavameM apanA mukhaseM jo jUThA bola nikala cUkA tisakA micchAmidukkaDa saba janokeM sammata deneseM jo mAnabhaMga honekA duHkha tumakoM lagatA hai tisakoM sukha rupa samaja lyoki AgeM saMsAra taranA sulabha ho jAvegA. yaha bar3A phAyadA hovegA. yahI bAta apane haiyemeM dRDha karo. aru yaha bhavameMbhI micchAmi dukkaDa deneseM vivekIjanokeM hRdayameM to tuma mahApuruSoMkI nyAi Thasa jAvegeM. kyoMki jo prAyazcita lekara ApanA pApoMkI zuddhi karatA hai tisakoM catura loka to baDe paMDitoseMbhI adhika ginate hai to phera kharA vicAra karo to yaha bhavameM bhI kucha mAnabhaMga nahI hotA hai paraMtu mahattva paNekI prApti hotI hai, isItareM satya vicAra karaNe vAle puruSoMkoM to saba bAta sulabhahI hotI hai. to phera bahota kahA kahanA. (66) tathA siddharAja jayasiMhake rAjyameM jine kumudacaMdra digambarakoM jItA, tathA jine tetIsa hajAra mithyAdRSTIyoMkeM gharoko pratibodha kiyA, tathA jine caurAsI sahasra zloka pramANa syAdvAdaratnAkara graMthakI racanA karI aise suvihita cakra cUDAmaNI zrIdevasUrijI huA, tinokA racelA jIvAnuzAsananAmA prakaraNa hai. tisa prakaraNakI TIkA zrIuttarAdhyayana sUtrakI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 201 choDato nathI. enI prakRtti evI ja banI jAya che. AvuM thavAthI ja digaMbara ane TUDhIye (sthAkavAsI) pramukha ghaNA mana kalpita mato pracalita thaI gayA che. keTalAka loko paNa evA hoya che ke jenA vacana upara emane vizvAsa besI jAya, tyAre te bhale satya hoya ke asatya hoya, paraMtu te loko to tenA ja vacananA anusAra cAle che. tenAthI te haThAgrahI puruSone paNa majabUta nAda lAgI jAya che ke have mArI vAta ja siddha karIne lokomAM calAvavI joIe. jethI loko paNa mane kaheze ke A ja sAco tattvavettA che, zAstrazodhaka che. juo moTA moTA AcAryonI bhUla paNa A puruSe batAvI dIdhI ne? A kevo vidvAna che. zAstrajJa che ! evA evA vikalpo enA hRdayamAM harahaMmeza rahyA kare che tenAthI jinavacana utthApana karyAno bhaya tene raheto ja nathI. AthI ame zrAvakone satya satya kahIe chIe che ke have jo koI potAnuM nAma rAkhavA mATe TakAvavA mATe navIna paMtha cAluM karavAno upadeza kare to tame sAMbhaLazo nahi ane koI vikArI janonA kathanathI pUrvAcAryonA kathanone toDaphoDa karanArI kuyuktiono Azaro laIne juThI haTha karazo nahi, to have ApaNA jainamatamAM koipaNa navIna Dakhala kare ane jenAthI sthAnakavAsIonI jema ghaNA loko durgatinA adhikArI thaI jAya, evo durAgrahI mata nikaLavAno bhaya TaLI jaze. - asatya upadezaka vikArIjanone paNa amAre e kahevuM che ke, tame paNa paralokamAM A kadAgrahathI du:kha prApta thaze. evo bhaya rAkhIne zrIjinavacano upara zraddhA lAvIne kadAgraha choDI do. kharekhara tame samaju hova to evuM na vicAratA ke lokonI AgaLa ekavAra je vAta prarUpI che, tene asatya kahIne micchAmi dukkaDuM ApavAthI mAruM mAnabhaMga thaze. paraMtu evuM vicArajo ke A bhavanA mAnabhaMgarUpa duHkhanA sthAne parabhavamAM mane saMsAra taravo sulabha banI jaze, te moTo lAbha che. A ja vAtane potAnA haiyAmAM daDha karo ane A bhavamAM paNa Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 caturthastutinirNaya bhAga-1 vRttike karanevAle zrInemicaMdrasUrine karI hai phera usa TIkAkoM zrIjinadattasUrijIne zodhi hai, yaha kathana yahI pustakake aMtameM graMthakAroMnehI likhA hai yaha graMtha aba aNahilapura pATaNake bhAMDAgArameM mojUda hai. tisakA pATha bhavyajIvoko saMzayameM pADanevAlekA kadAgraha dUra karaneke vAste yahAM likhate hai. yaha pATha jo nahI mAnegA tisakoM caturvidha zrIsaMghane dIrgha saMsArI jAna lenA. (67) tathA ca tatpAThaH // taha baMbha saMti mAiNa,kei vAriMti pUyaNAIyaM // tatta jao siriharibhadrasUriNoNumayamuttaM ca // 901 // vyAkhyA // tatheti vAdAMtarabhaNanArtho brahmazAMtyAdInAMmakAraH pUrvavat AdizabdAdaMbikAdigrahaH ke'pyeke vArayaMti pUjanAdikamAdigrahaNAcchepatadaucityAdigrahaH tatpUjAdiniSedhakaraNaM neti niSedhe yato yasmAt zrIharibhadrasUreH siddhAMtAdivRttikartRranumatamabhISTaM tatpUjAdi vidhAnaM uktaM ca bhaNitaM ca paMcAzake iti gAthArthaH // tadevAha // sAhamiyA ya ee, mahaDDiyA sammaddiTThiNo jeNa // etocciya ucciyaM khalu, eeisiMittha pUyAI // pratItArthA // na kevalaM zrAvakA eteSAmicchaM kurvati yatayo'pi kAyotsargAdikameteSAM kurvaMtItyAhA / vigyavidhAyaNaheDaM. jaiNo vi kuNaMti haMdi ussaggaM / khittAi devayAi, suyakevaliNA jao bhaNiyaM 1001 vyAkhyA // vijavighAtanahetorupadravavinAzArthaM yatayopi sAdhavopi na kevalaM zrAvakAdaya ityapizabdArthaH / kurvaMti vidadhati haMdIti komalAmaMtraNe utsarga kAyotsarga kSetrAdidevatAyA, AdizabdAdbhavanadevatAdiparigrahaH zrutakevalinA caturdazapUrvadhAriNA yato yasmAtbhaNitaM gaditamiti gAthArthaH / tadevAha cAummAsiyavarise, ussaggo khittadevayAe ya // parikayasejjhasurAe, kariti caumAsievege // 1002 // gatArthA // nanu yadi caturmAsikAdibhaNitamidaM kimiti sAMprataM nityaM kriyata ityAha Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 'micchAmi dukkaDaM' devAthI vivekIjanonA hRdayamAM to tame mahApuruSonI jema sthira banazo. kAraNa ke je potAnI bhUlano svIkAra karIne prAyazcitano svIkAra kare che, tene catura loko moTA paMDitothI paNa adhika gaNe che. tethI vAstavamAM to A bhavamAM paNa koi mAnabhaMga thatuM nathI. paraMtu mahattvapaNAnI prApti thAya che. A rIte satya vicAra karanArA puruSone to sarva vAta sulabha ja hoya che. to pachI vizeSa zuM kahevuM ! (66) siddharAja jayasiMhanA rAjyamAM kumudacaMdra digaMbarane vAdamAM jitanArA, 33 hajAra mithyArdaSTionAM gharone pratibodha karanArA, 84 hajAra zloka pramANa syAdvAda ratnAkara graMthanA racayitA, suvihita ziromaNi, suvihitacakra cUDAmaNi zrIdevasUrijI viracita zrIjIvAnuzAsana nAmano graMtha che. te graMthanI TIkA uttarAdhyayanasUtranA vRttikAra zrInemicaMdrasUrijIe karI che. te TIkAnuM saMzodhana zrIjinadattasUrijIe karela che. A vAta A pustakanA aMtamAM graMthakArazrIe ja lakhI che. A graMtha hAla aNahilapura pATaNanA jJAnabhaMDAramAM mojuda che. teno pATha bhavyajIvone saMzayamAM pADanArA kadAgrahane dUra karavA mATe ahIM lakhIe chIe. A pATha je mAnaze nahi, tene zrIcaturvidha saMghe dIrgha saMsArI jANI levo. 203 (67) tathA ca tatvA: II taha baMbha saMti mAiNa, kei vAriMti pUyaNAIyaM / tatta jau siriharibhadrasUriNANumayamuttaM ca // 901 // vyAkhyA : - tatheti vAdAMtarabhaNanArtho brahmazAMtyAdInAM makAraH pUrvavat AdizabdAdaMbikAdigrahaH ke'pyeke vArayaMti pUjanAdikamAdigrahaNAccheSatadaucityAdigrahaH tatpUjAdiniSedhakaraNaM neti niSedhe yato yasmAt zrIharibhadrasUreH siddhAMtAdivRttikartRranumatamabhISTaM tatpUjAdividhAnaM uktaM ca bhaNitaM ca paMcAzake iti gAthArthaH // tadevAha / sAhaMmiyA ya ee, mahaDDiyA sammadiTTiNo jeNa // etocciya ucciyaM khalu, eeisiM itthaM pUyAI // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 caturthastutinirNaya bhAga-1 saMpainiccaM kIrai, saMnijjhA bhAvao visiddhAo // veyAvaccagarANaM iccAi vi bahuyakAlAo // 1003 // vyAkhyA / sAMpratamadhunA nityaM pratidivasaM kriyate vidhIyate kasmAt sAMnidhyAbhAvastasya kAraNAdviziSTAdatizAyino vaiyAvRttyakarANAM pratItAnAmityAdyapi na kevalaM kAyotsargAdItyaperarthaH / AdigrahaNAtsaMtikarANAmityAdi drazyaM prabhUtakAlAt bahoranehasa iti gAthArthaH / itthaM sthite kiM kartavyamityAha / vigyavighAyaNaheDaM, ceIhararakkhaNAya niccaM vi / kujjhA pUyAIyaM, payANaM dhammavaM kiMci // 1004 // vyAkhyA // vighnavighAtanahetorupasarganivArakatvena Atmana iti zeSaH / caityagRharakSaNAcca devabhavanapAlanAt nityamapi sarvadA na kevalamekadetyapizabdArthaH / kuryAdvidadhyAt pUjAdikamAdizabdAtkAyotsargAdikA eteSAM brahmazAMtyAdInAM dharmavAn dhArmikaH / ayamabhiprAyaH / yadi mokSArthameteSAM pUjAdi kriyate tato duSTaM vighnAdivAraNArthaM tvaduSTaM taditi kiMcetyabhyuccaya iti gAthArthaH / abhyuccayamevAha micchaguNajuyANaM nivAiyANaM kareti pUyAiM // iha loya kae sammatta, guNa juyANaM nauNa mUDhA // 1005 // vyAkhyA // mithyAtvaguNayutAnAM prathaNaguNa sthAnavartinAM nRpAdInAM narezvarAdInAM kurvaMti pUjAdi abhyarcananamaskArAdi iha lokakRte manuSyajanmopakArArtha samyaktvasaMyutAnAM darzanasahitAnAM brahmazAMtyAdInAmiti zeSaH / na punarnaiva mUDhA ajJAnina iti gAthArthaH // (68) aba isa pAThakI bhASA likhate hai // tahabaMbhasaMti ityAdi gAthAkI vyAkhyA // tathA zabda vAdAMtarake kahanake lIye hai. brahmazAMtyAdikA makAra pUrvavat, AdizabdameM aMbikAdi grahaNa karaNe, kitaneka inakI pUjanAdikakA niSedha karate hai. Adi zabda grahaNaseM zeSa tinake ucitakA grahaNa karanA. tinakI pUjAkA niSedha karanA yogya nahIM hai, kyoMke siddhAMtAdi Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 pratItArthA // na kevalaM zrAvakA eteSAmitthaM kurvaMti yatayo'pi kAyotsargAdikameteSAM kurvaMtItyAha / vigyavidhAyaNaheDaM, jaiNo vi kuNaMti haMdi ussaggaM / khittAi devayAe suyakevaliNA jau bhaNiyaM 1001 vyAkhyA / vighnavidhAtanahetorupadravavinAzArthaM yatayopi sAdhavopi na kavelaM zrAvakAdaya ityapizabdArthaH / kurvati vidadhati haMdIti komalAmaMtraNe utsarga kAyotsarga kSetrAdidevatAyA AdizabdAdbhavanadevatAdiparigrahaH zrutake valinA caturdazapUrvadhAriNA yato yasmAdbhaNitaM gaditamiti gAthArthaH / tadevAha cAummAsiyavarise / ussaggo khittadevayAe ya / pakkhiyasejjasUrAe, kariti caumAsie vege // 1002 / / gatArthAH / nanu yadi caturmAsikAdibhaNitamidaM kimiti sAMprataM nityaM kriyata ityAha / saMpai niccaM kIi saMnijjA bhAvau visiddhAu / veyAvaccagarANaM, iccAi vi bahuyakAlAu // 1003 // vyAkhyA // sAMpratamadhunA nityaM pratidivasaM kriyate vidhIyate kasmAt sAMnidhyabhAvastastha kAraNAdviziSTA- datizAyino vaiyAvRtyakarANAM pratItAnAmityAdyapi na kevalaM kAyotsargAdItyaperarthaH / AdigrahaNAtsaMtikarANamityAdi dRzyaM prabhUtakAlAt bahoranehasa iti gAthArthaH / itthaM sthite kiM krttvymityaah| vigdhavidhAyamaheuM, ceIhararakkhaNAya niccaMti // kujjA puyAIyaM, payANaM dhammavaM kiMci // 1004 // vyAkhyA :- vijavighAtanahetorupasarganivArakatvena AtmanaH iti zeSaH // caityagRharakSaNAcca devabhavanapAlanAt nityamapi sarvadA na kevalamekadetyapizabdArthaH / kuryAd vidadhyAt pUjAdikamAdizabdAkAyotsargA dikA eteSAM brahmazAMtyAdInAM dharmavAn dhArmikaH / ayamabhiprAyaH / yadi mokSArthameteSAM pUjAdi kriyate tato duSTaM vighnAdivAraNArtha tvaduSTaM tadati kiMcetyabhyuccaya iti gAthArthaH / abhyuccayamevAha micchattaguNajuyANaM, nivAiyANaM karemi pUyAiM // iha loya kae sammatta guNa juyANaM nauNa mUDhA // 1005 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 206 caturthastutinirNaya bhAga-1 mahAzAstroMkI vRttike karaNevAle zrIharibhadrasUrijI mahArAjako brahmazAMti AdikakI pUjA ucitakRtya sammata hai. inone zrIpaMcAzakajImeM inakA kathana karA hai. iti gAthArthaH / soi kahate hai. sAhammiyA ityAdi gAthAkI vyAkhyA / yaha zAsana deva jo hai, so samyagdRSTI hai, mahA zuddhimAna hai, sArmika hai, isa vAste inakI pUjA kAyotsargAdi ucita kRtya karanA zrAvakoMko yogya hai, kevala zrAvakonehI inokI pUjAdika karaNI aiseM nahI samajanAM kiMtu sAdhu saMyamIbhI inokA kAyotsarga karate hai, soi kahate hai| vigghavighAyaNa ityAdi gAthA 1001 kI vyAkhyA / vighnavighAta so upadravarupa vighnoke vinAza karaNeke lIye yati sAdhubhI kSetradevatA AdikakA kAyotsarga karate hai. AdizabdaseM bhavanadevatAdikakA grahaNa karanA. isa vAste niHkevala zrAvakonehI inokA kAyotsarga karaNA aisA nahI samajanA. apitu sAdhubhI karate hai. yaha apizabdakA artha hai. kyoMkI pUrvokta kAyotsarga karaNe yaha kathana zrutakevalI zrIbhadrabAhusvAmIne kahe hai. iti gAthArthaH / soi kaheta hai. cAummAsi ityAdi gAthA 1002 kI vyAkhyA // cAturmAsImeM, sAMvatsarImeM, kSetradevatAkA kAyotsarga karaNA, aura pAkSImeM bhavanadevatAkA kAyotsarga karaNA, ekaika AcArya cAturmAsImeMbhI bhavanadevatAkA kAyotsarga karate hai. iti gAthArthaH // pUrvapakSa :- nanu iti prazne. jekara cAturmAsyAdikameM kSetradevAdikakA kAyotsarga karanA zrIbhadrabAhusvAmIjIne kahA hai to phera kyoM kara aba saMpratikAlameM nitya kAyotsarga karate ho. isa praznakA uttara graMthAkArahI dete hai. saMpaiM ityAdi gAthA 1003 vyAkhyA // sAMprata kAlameM nitya Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 vyAkhyA :- mithyAtvaguNayutAnAM prathamaguNasthAnavartinAM nRpAdInAM narezvarAdInAM kurvaMti pUjAdi abhyarcananamaskArAdi iha lokakRtte manuSyajanmopakArArtha samyaktvasaMyutAnAM darzanasahitanAM brahmazAMtyAdInAmiti zeSaH / na punarnaiva mUDhA ajJAninaH iti gAthArthaH // (68) bhAvArtha :- "taddavaMmati." ityAdi gAthAnI vyAkhyA tathA zabda vAdAMtarane kahevA mATe che brahmazAMtyAdino "ma'kAra pUrvavat jANavo. Adi zabdathI aMbikAdi grahaNa karavA. keTalAka loko emanA pUjanAdino niSedha kare che. Adi zabdathI zeSa temanuM aucitya grahaNa karavuM. temanI pUjAno niSedha karavo yogya nathI. kAraNa ke siddhAMtAdi mahAzAstronI vRttikAra zrIharibhadrasUrijIne brahmazAMti AdinI pUjA ucitakRtya saMmata che. teozrIe zrIpaMcAlakajImAM tenuM kathana karyuM che. A pramANe gAthArtha che te have kahevAya che. "sAdampiyADa" ityAdi gAthAnI vyAkhyA A je zAsana deva che. te samyagRSTi che. mahA RddhimAna che, sAdharmika che, tethI temanI pUjA kAyotsargAdi ucitakRtya karavA zrAvakone yogya che. mAtra zrAvakoe ja temanI pUjAdi karavI evuM nahi samajavuM paraMtu saMyamI sAdhu paNa temano kAyotsarga kare che. te have batAvatAM kahe che ke... "vidhAya " ityAdi gAthA 1001 nI vyAkhyA vidgono nAza karavA mATe sAdhu paNa kSetradevatAdine grahaNa karavA kAyotsarga kare che. Adi zabdathI bhavanadevatAdine grahaNa karavA tethI mAtra zrAvakoe ja temano kAyotsarga karavo evuM na samajavuM paraMtu sAdhu paNa kare che. A api sabdano artha che. kAraNa ke pUrvokta kAyotsarga karavo, A kathana zrutakevalI zrIbhadrabAhu svAmIe kahyuM che. have te ja batAvatAM kahe che ke... vIsampa" ityAdi gAthA 1000nI vyAkhyA. cAturmAsamAM saMvatsarImAM kSetradevatAno kAyotsarga karavo ane pAkSikamAM bhavanadevatAno kAyotsarga karavo. koIka eka AcArya cAturmAsImAM paNa bhavanadevatAno Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 caturthastutinirNaya bhAga-1 dinaprati jo kSetradevatAdikakA kAyotsarga karate hai tisakA kAraNa yaha hai kI sAMpratakAlameM tina devatAke sAMnidhyAbhAvaseM arthAt pUrvakAlameM yadA kadA ekavAra kAyotsarga karaNeseM ve deva ve zAsanakI prabhAvanA nimitta upadravanAzanAdi karate the, aura sAMpratakAlameM kAladoSaseM yadA kadA kAyotsarga karaneseM ve deva ve sAMnidhya nahI karate hai, isa vAste tinakoM nitya pratidina kAyotsarga dvArA jAgRta kare hUe sAMnidhya karate hai. isa vAste nitya kAyotsarga karate hai. tisa nitya kAyotsargake karaNeseM viziSTa atizayavAn vaiyAvRttyakarAdi deva jo hai so jAgRta hote hai. niHkevala vaiyAvRttya karanevAle prasiddha devatAkA kAyotsargahI nahI karate hai. kiMtu zAMtikarANaM ityAdikoMkAbhI grahaNa karanA. tathA prabhUtakAla arthAt bahuta dinoseM pUrvadharoke samayaseM ina pUrvokta devatAyoMkA nitya pratidina pUrvAcArya kAyotsarga karate Ae hai. isa vAste pUrvokta devatAyoMkA nitya kAyotsarga karate haiM. iti gAthArthaH // jaiseM sthita siddha hUe to phera kyA karanA cAhiyeM so kahate haiM. vigghavighAyaNa ityAdi 1004 gAthAkI vyAkhyA // vighnavighAtake vAste AtmAke upasarganivAraka honeseM, aura zrIjinamaMdirakI rakSA karaneseM devabhavanakI pAlanA karaneseM, nityaprati ina devatAyoMkI pUjA karanI cAhiyeM. AdizabdaseM dina pratidina tina devatAyoMkA kAyotsarga karanA cAhiyeM. kinakoM karanA cAhiyeM ? dharmijanokoM karanA cAhiyeM. yahAM abhiprAya yaha haiki jekara mokSake arthe ina pUrvokta devatAyoMkI pUjAdi kare jabato ayukta hai. paraMtu vighna nivAraNAdikake nimitta kare to kuchabhI ayukta nahI hai. ucita pravRttirupa honeseM pUjA, kAyotsarga karanA yuktahI hai. kiMca zabda abhyuccayArthameM hai / / iti gAthArthaH / / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 kAyotsarga kahe che. ti gAthArtha: I pUrvapakSa :- jo cAturmAsI AdimAM kSetradevatAdino kAyotsarga karavAno zrIbhadrabAhu svAmIjIe kahyo che, to pachI kema saMpratikALamAM-vartamAnakALamAM dararoja kAyotsarga kema karAya che ? (A praznano uttara graMthakArazrIjI ja Ape che.) uttarapakSa :- "iqo' ityAdi gAthA 1003nI vyAkhyA. vartamAnakALamAM nitya pratidina je kSetradevatAdino kAyotsarga karAya che, tenuM kAraNa e che ke vartamAnakALamAM te devatAono sAMnidhyAbhAva hovAthI arthAt pUrvakALamAM yadAkadA ekavAra kAyotsarga karavAthI te deva zAsananI prabhAvanA nimitte upadravano nAza karatA hatA. jayAre vartamAnakALamAM kAladoSathI yadA kadA ekavAra kAyotsarga karavAthI te devo sAMnidhya karatA nathI. tethI temane pratidina kAyotsarga dvArA jAgRta karatAM sAMnidhya kare che. tethI nitya pratidina kAyotsarga karAya che. te te kAyotsarga karavAthI viziSTa atizayavAn vaiyAvRtyakarAdi je devo che te jAgRta thAya che. vaLI mAtra vaiyAvRtya karanArA prasiddha devatAno kAyotsarga ja karato nathI. paraMtu 'zAMtikarANaM' ityAdika devatAono paNa kAyotsarga grahaNa karavo tathA prabhUtakAlathI arthAt ghaNA lAMbA samayathI pUrvadharonA kALathI pUrvokta devatAono pratidina pUrvAcAryo kAyotsarga karatA AvyA che. tethI pUrvokta devatAono nitya kAyotsarga karAya che. kRti gAthArtha: / / 209 A rIte siddha thate chate punaH zuM karavuM joIe, te kahe che. "" "vindhavidhAyALa.' ityAdi 1004 gAthAnI vyAkhyA. vighnavidyAtane mATe AtmAnA upasarganA nivAraka hovAthI ane zrIjinamaMdiranI rakSA karavAthI - devabhavananuM pAlana karavAthI nitya pratidina A devatAonI pUjA karavI joIe. arthAt dina pratidina te devatAono Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga - 1 abhyuccaya zeSa kahane yogya jo rahA hai soi kahate hai || micchata guNa ityAdi 1005 gAthAkI vyAkhyA // mithyAtvaguNasahita prathama guNasthAnameM varttanevAle eaise narezvara jo rAjAdikoM hai tinakoM jo pUjA namaskArAdika karate hai so to isa loka ke prayojana karate hai. paraMtu samyaktvasahita samyakdRSTi brahmazAMtyAdi devatAMkI pUjA, namaskAra kAyotsargAdi jo karate hai, so kucha mUDha ajJAnI nahI karate hai. iti gAthArtha: // 210 (69) aba isa jIvAnuzAsana graMthake lekhakoM jo koi haThagrAhI, anaMtasaMsArI, mithyAdRSTi, durlabhabodhI jIva na mAne to usakoM jainasaMpradAyavAle kyoMkara jainI kahegA ? jekara unne apane mukhaseM ApakoM jainI nAma ThaharAya rakhA tisseM kyA vo jaina bana gayA. zrIvItarAgake vacanopara zraddhadhAna hone sivAya jaina nahI ho sakatA hai. pUrvapakSIkA prazna :- hamane zrIratnavijayajI aru zrIdhanavijayajIke mukhaseM ausA sunA hai ki hamato siddhAMtoMkI paMcAMgI mAnate hai. paraMtu anya prakaraNAdi kuchabhI nahI mAnateM hai. uttara :- jaisA mAnanA inokA bahota besamajIkA hai kyoMki zrI abhayadevasUrijIne zrIsthAnAMgasUtrakI vRttimeM zrutajJAnakI prAptike sAta aMga kahe hai tad gAthA // 1 sUtra, 2 niryUkti, 3 bhASya, 4 cUrNi, 5 vRtti, 6 paraMparAya, 7 anubhava, yaha lekhaseM jaba paMcAMgImeM pUrvAcAryokI paraMparA mAnanI kahI hai, aura tisakoMbhI zrIratnavijayajI aru zrIdhanavijayajI apane mana:kalpita navIna paMtha nikAlanekA irAdA pUrNa karaneke vAste nahI mAnate haiM, tabato inakoM paMcAMgI mAnanevAle bhI kisatareMseM sujJajana kaha sakate hai ? kyoMkI zrIsthAnAMga sUtrakI vRtti yahabhI sUtroMko pAMca aMgameMseM eka aMga hai to phera vRttimeM karA hUA kathanabhI inokoM mAnanemeM jaba anukUla nahI hotA Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 kAyotsarga karavo joIe. koNe karavo joIe ? dhArmikajanoe karavo joIe. ahIM abhiprAya e che ke jo koI mokSa mATe te devatAonI pUjAdi kare to te ayukta che. paraMtu vighnanivAraNAdinA nimitte kare to kaMipaNa ayogya nathI. ucita pravRttirUpa hovAthI pUjA kAyotsarga karavo yukta ja che. 'f7' zabda amyuccayArthaka che. abhyuccaya zeSa kahevA yogya je rahe che, te ja kahe che: "mittamuLa" ityAdi gAthA 1005nI vyAkhyA. mithyAtvaguNa sahita prathama guNasthAnakamAM vartanArA je rAjAo che, temanI je namaskArAdi pUjA kare che. te to A lokanA prayojanathI kare che. paraMtu samyaktvasahita samyagdaSTa brahmazAMtyAdi devatAonI pUjA, namaskAra, kAyotsargAdi je karAya che, te koi mUDha ajJAna loko karatA nathI, A pramANe gAthArtha che. ajJAnI loko karatA ell. fa mene: 11 211 (69) have A jIvAnuzAsana graMthanA lekhone-pAThone jo koi haThAgrahI, anaMtasaMsArI, mithyAdaeNSTi durlabhabodhi jIva na mAne to tene jainasaMpradAyavALA kairIte jaina kahe ? jo koi potAnA mukhathI potAne jaina tarIke jAhera kare, tenAthI zuM te jaina banI jAya ! zrIvItarAganA vacano uparanI zraddhA vinA jaina banI zakAtuM nathI. pUrvapakSIno prazna :- ame zrIratnavijayajI-dhanavijayajInA mukhathI evuM sAMbhaLyuM che ke-ame to siddhAMtonI paMcAMgI mAnIe chIe. paraMtu anya prakaraNAdi kaMi paNa mAnatA nathI. uttarapakSa :- teonI A mAnyatA aNasamajaNanA gharanI nathI. kAraNake zrIabhayadevasUrijIe zrIsthAnAMgasUtranI TIkAmAM zrutajJAnanI prApti sAta aMga kahyA che. 1. sUtra, 2 niryukti, 3 bhASya, 4 cUrNi, 5 vRtti, 6 paraMparA, 7 anubhava. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthastutinirNaya bhAga - 1 hai taba to jisa kathanaseM inoMkA mata siddha ho jAve vo kathana jisa graMthameM hove tisa kathanakoMhI mAno paraMtu usI graMthameM inokA mata troDanevAlA kathana hove, vo kathana nahI mAnanA cAhiyeM ! isI tareM jo DhUMDhIyokI mAphaka jahAM apaneMkoM anukUla hove so vacana satya aura jo apanekoM pratikUla hove so vacana asatya kaha deneke tulya vANI bana jAtI hai. hamArA kahanA yaha hai kI kutarka karanevAlA, zAstrakAroMkA lekhakoM juThA ThaharAne vAste koTyAvadhi kuyuktiyoM karo, paraMtu mahAgaMbhIra AzayavAle, aru samudra jaisI buddhivAle pUrvAMcAryoMne jo zAstroMkI racanA karI hai tinakA askhalita vacanakA kisI kutarkI tucchamativAle lokoseM parAbhava nahI ho saktA hai, kiMtu parAbhava karanevAlA ApahI ApaseM skhalana ho jAtA hai. jo zAstroMkI apekSA choDake apanI kuyuktiyoMseM navIna mata nikAlanekA udyama karaneko cAhanA rakhatA hai usakA bola asaMmajasa mUrkhoke TolemeM icchAmAphaka kabhI pramANabhI ho jAve paraMtu vivekI janoke Age to atyaMta nisteja ho jAtA hai. juThA kabhI saccA nahI hotA hai. aba inake kahe mujaba paMcAMgI mAnaneseM to zrutadevatA kSetradevatA aru bhavanadevatAkA kAyotsargAdikakA karanA siddha nahI hotA hai paraMtu hama satya kaha dete hai ki inone jo yaha samaja apane dilameM nizcita karake rakhA haiM sobhI inokI asatya kalpanAhI jAna lenI paraMtu sApekSa kalpanA nahI hai. hama paMcAMgIke pAThaseMhI pUrvokta devatAMyoMkA kAyotsarga karanA pramANa haiM aisA siddha kara dete haiM. 212 ( 70 ) tisameM prathama to zrI Avazyaka sUtrakI niryukti, cUrNi aura TIkAkA pramANa likhate haiM // cAummAsi ya varise, ussaggo khittadevayAe ya // parikayasijjha sugae, kareMti caumAsie vege // 1 // > Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 213 A lekhamAM jayAre paMcAMgImAM pUrvAcAryonI paraMparA mAnavAnI kahI che. ane tene paNa zrIratnavijayajI-dhanavijayajI potAno manaH kalpita navIna paMtha cAlu karAvAno irAdo pUrNa karavA mATe mAnatA nathI, tyAre to temane sujJajano kevIrIte paMcAMgI mAnavAvALA kahI zake ? kAraNa ke zrIsthAnAMga sUtranI vRtti paNa sUtronA pAMca aMgo paikInuM eka aMga che. vRttimAM kareluM kathana paNa emane mAnavAmAM jo anukUla AvatuM nathI. tyAre to je kathanathI potAno mata siddha thai jAya, te kathana je graMthamAM hoya tenA kathanone ja mAno, paraMtu te ja graMthamAM temanA matanuM khaMDana karanArA, vacano hoya te tene na mAnavA joIe !- A rIte sthAnakavAsIonI jema potAne anukULa hoya te vacana satya ane anukULa na hoya te asatya kahI devAnI vANItulya vANI banI jAya che. amAruM kahevuM e che ke kurtaka karavAvALA zAstrakAronA lekhone juThA (asatya) siddha karavA mATe koTyAvadhi yuktio kare, paraMtu mahAgaMbhIra AzayavALA ane samudra jevI buddhivALA pUrvAcAryoe je zAstronI racanA karI che, tenA askhalita vacanano koi kutarkI tucchamativALA lokothI parAbhava thai zakatA nathI. paraMtu parAbhava karavAvALA potAnA jAte ja skhalanA pAme che. je zAstranI apekSA choDIne potAnI yuktiothI navIna paMtha kADhavAno udyama karavAnI icchA rAkhe che, tenI vANI bhale murkha lokomAM pramANa banI jAya, paraMtu vivekIjanonI AgaLa to temanI vANI taddana nisteja banI jAya che. asatya kyAre paNa satya banI jatuM nathI. have emanA kahevA pramANe paMcAMgI mAnavAthI to mrutadevatA, kSetradevatA ane bhavanadevatAno kAyotsargAdi karavAnA siddha thatA nathI. paraMtu ame satya kahIe chIe ke temane je A samaja potAnA dilamAM sthira karI che, te paNa temanI asatya kalpanA che. paraMtu sApekSa kalpanA nathI. ame paMcAMgInA pAThothI ja pUrvokta devatAonA kAyotsarga karavAnuM pramANa che, evuM siddha karIe daIe chIe. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 caturthastutinirNaya bhAga-1 asya vyAkhyA // cAu0 // kSetradevatotsargaM kurvati // pAkSike zayyAsuryAH // keciccAturmAsike zayyAdevatAyA apyutsagarga kurvati // bhASA // kitaneka AcArya cAturmAsI tathA saMvatsarike dinameM kSetradevatAkA kAyotsarga karate hai. aura pAkSImeM bhavanadevatAkA kAyotsarga karate hai, aru kitaneka cAturmAsike dinameM bhavanadevattAkA kAyossarga karate hai. iti gAthArthaH // isa pAThameM bhanavadevatA aura kSetradevatAkA kAyotsarga karanA kahA hai. jekara zrIratnavijayajI, zrIdhanavijayajI kahege ki yahato hama mAnate hai. paraMtu nitya pratidina zrutadevatA aura kSetradevatAkA kAyotsarga karanA nahI mAnate hai. uttara :- paMcavastu zAstrameM zrIharibhadrasUrijIne zrutadevatAne aru kSetradevatAkA kAyotsarga karanA kahA hai tisakA pAThabhI upara likha Aye hai to phera tuma kyoM nahI mAnate ho ? jekara pratidina kSetradevatA aura zrutadevatAkA kAyotsarga karaneseM mithyAtva kiMvA pApa lagatA hai to phera pakSI, cAturmAsI aru sAMvatsarI rupa mahA pUrvoke dinomeM pUrvokta kAyotsarga karaneseMbhI mahAmithyAtva aura mahApApa tumakoM laganA cAhiyeM. to Apa vicAroki anya dinomeM jo pApa na kare sohI puruSa niravadya mahAparvoke divasoMmeM to avazyameva pApa karma kare taba tisakoM mithyAdRSTi, mahA adhama ajJAnI kahanA cAhiye itanA to tumabhI jAnate hoveMge, yaha bAtakA jo Apa tAdRza vicArapUrvaka khyAla rakhoge to pratidina zrutadevatA, kSetradevatAkA kAyotsarga niSedha karaNA yaha bahota ayogya hai jaisA ApahI samaja jAvegeM, hamakoMbhI samajAnekI jarura nahI paDegI. (71) prazna :- zrutadevatAke kAyotsarga karaNeseM kyA lAbha hotA hai ? uttara :- inake kAyotsarga karaneseM mahAlAbha hotA hai yaha kathana zrIAvazyaka sUtra jo tuma mAnate ho tisamehI karA hai so pATha yahAM likhate Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 (70) temAM prathama ame AvazyakasUtranI niryukti, cUrNi ane TIkAnA pramANa ApIe chIe. cAmpAsi ya varise, ussaggo khittadevayAe ya / pakkhiya sijja sUrAe, kareMti caumAsie vege // 1 // asya vyAkhyA // cAu. || kSetradevatotsargaM kurvaMti // pAkSike zayyAsuryAH // keciccAturmAsike zayyAdevatAyA apyutsargaM kurvaMti // bhAvArtha :- keTalAka AcArya cAturmAsI ane sAMvatsarikamAM kSetradevatAno kAyotsarga kare che. ane pAkSikamAM bhavanadevatAno kAyotsarga kare che ane keTalAka cAturmAsImAM bhavanadevatAno kAyotsarga kare che. II kRti thArtha: / A pAThathI bhavanadevatA ane kSetradevatAno kAyotsarga karavAno kahyo che. jo zrIratnavijayajI, dhanavijayajI kahetA hoya ke A to ame mAnIe chIe, paraMtu nitya pratidina zrutadevatA-kSetradevatAno kAyotsarga karavAno mAnatA nathI. uttara H- paMcavastu zAstramAM zrIharibhadrasUrijIe zrutadevatA ane kSetradevatAno kAyotsarga karavAno kahyo te pATha ame upara lakhela che. to pachI tame kema mAnatA nathI ? jo pratidina zrutadevatA ane kSetradevatAno kAyotsarga karavAthI mithyAtva ke pApa lAgatuM hoya,to pakSI, cAturmAsI ane sAMvatsarIrUpa mahAparvonA dinomAM pUrvokta kAyotsarga karavAthI paNa mahAmithyAtva ane mahApApa tamane lAgavuM joIe ! to tame vicAro ke anyadinomAM je pApa na kare, te ja puruSa niravagha mahAparvonA divasomAM avazyameva pApakarma kare, tyAre tene mithyArdaSTi, mahA adhama ajJAnI kahevo joIe. ATaluM to tame paNa jANatA ja hazo ! A vAtane jo tame tAdaza vicArapUrvaka khyAlamAM rAkhazo. to pratidina zrutadevatA, kSetradevatAnA kAyotsargano niSedha karavo khUba ayogya che, evuM svayaM potAne samajamAM AvI jaze. amAre 215 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 caturthastutinirNaya bhAga - 1 hai. suyadevayAe AsAyaNAe vyAkhyA zrutadevatAyAH AzAtanayAH / kriyA tu pUrvavat / AzAtanA tu zrutadevatA na vidyate akiMcitkArI vA / na hyanadhiSThitomaunIMdra khalvAgamaH ato'sAvasti nacAkiMcitkarI tAmAlaMbya prazastamanasaH karmakSayadarzanAt // aba isakI bhASA likhate hai. zrutadevatAkI AzAtanA aiseM hotI hai ki jo kahe zrutadevatA nahI hai athavA jekara hai to kuchabhI nahI kara zakti hai aiseM kahanevAlA AzAtanA karane vAlA hai kyoMki zrIbhagavaMtake kahe Agama anadhiSThita nahIM hai. isa vAste zrutadevatAkI asti hai. zrutadevatA "akiMcitkarI" aisA kahanA mithyA hai. kyoMki jo koi zrutadevatAkA AlaMbana karake kAyotsargAdi karatA hai tiske karmakSaya hote hai. isa vAste zrutadevatAkI AzAtanA tyAgake catuvarNasaMghako karmakSaya karaNe vAste avazyameva pratidina zrutadevatAkA kAyotsarga karanA aura thuibhI avazya kahanI cAhiyeM. ( 72 ) prazna :- samyagdRSTi vaiyAvRttyAdi karanevAle devatAyoMkA kAyotsarga karanA aura cothI thuimeM tinakI stuti karaNI tisseM kyA phala hotA hai. uttara :- pUrvokta kRtya karaneMseM jIva sulabhabodhi honeke yogya mahA zubhakarma upArjana karatA hai. aura tinakI niMdA karaneseM jIva durlabhabodhi hone yogya mahA pApakarma upArjana karatA hai. ausA pATha zrIThANAMga sUtra jisakoM zrIratnavijayajI, zrIdhanavijayajI mAnya karate hai tisameM hai so ihAM likha dete hai | paMcahiM ThANehiM jIvA dullabhabohiyattAe kammaM pakareMti taM jahA arahaMtANamavannaM vadamANe arihaMtapaNNattassa dhammassa avannaM vadamANe AyariyauvajjhAyANaM avannaM vadamANe cauvannasaMghassa avannaM vadamANe vi vikkatavabaMbhacerANaM devANaM avannaM vadamANe paMcahiM ThANehiM jIvA Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 samajAvavAnI jarUra paDaze nahi. (71) prazna H- zrutadevatAno kAyotsarga karavAthI zuM lAbha thAya che ? uttara H- zrutadevatAno kAyotsarga karavAthI mahAna lAbha thAya che. tamane ja : mAnya zrIAvazyakasUtrano pATha ahIM lakhIe chIe. . suyadevayAe AsAyaNAe || vyAkhyA zrutadevatAyAH AzAtanayAH // kriyA tu pUrvavat // AzAtanA tu zrutadevatA na vidyate akiMcitkarI vA / na hyanadhiSThito maunIdraH khalvAgamaH ato'sAvasti nacAkiMcitkarI tAmAlaMbya prazastamanasaH karmakSayadarzanAt // 217 bhAvArtha :- zrutadevatAnI AzAtanA A pramANe thAya che. zrutadevatA nathI athavA jo te che to tenI kaMipaNa zakti nathI. arthAt zrutadevatA nathI. athavA che to akiMcitkara che-AvuM kahenAra zrutadevatAnI AzAtanA karanAra che. kAraNa ke bhagavAna dvArA prarUpita Agamo anadhiSThita nathI. tethI zrutadevatAnI vidyamAnatA che. vaLI zrutadevatAne akiMcitkara kahevA te mithyA che. kAraNa ke je koi zrutadevatAnuM AlaMbana karIne kAyotsarga kare che. tene karmakSaya thAya che. tethI zrutadevatAnI AzAtanAno tyAga karIne caturvidha saMghe karmakSaya karavA mATe avazyameva zrutadevatAno kAyotsarga karavo joIe ane temanI thoya avazya kahevI joIe. (72) prazna :- samyagdaSTi vaiyAvRttpAdi karanArA devatAono kAyotsarga karavo ane cothI thoyamAM temanI stuti karavI, tenAthI zuM phala maLe che ? uttara H- pUrvokta kAyotsarga Adi kRtya karavAthI jIva sulabhabodhi thavA yogya mahA zubhakarmanuM upArjana kare che ane temanI niMdA karavAthI jIva durlabhabodhi thavA yogya mahA pApakarmanuM upArjana kare che. Avo pATha zrIsthAnAMga sUtra ke je ratnavijaya-dhanavijayajIne mAnya che, temAM che, te have lakhIe chIe. "paMcahi ThANehiM jIvA dullabhabohiyattAe kammaM pakareMti taM jahA arahaMtANamavannaM vadamANe arihaMta paNNattassa dhammassa avannaM vadamANe Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 caturthastutinirNaya bhAga-1 sulabha bohiyattAe kammaM pakareMti arahaMtANaM vanaM vadamANe jAva vivikkatavabaMbhacerANaM devANaM vannaM vadamANe // iti mUlasUtram // asya vyAkhyA // paMcahItyAdi sugamam / navaraM durlabhA bodhirjinadharmo yasya sa tathA tadbhAvastattA tayA durlabhabodhikatayA tasyaiva vA karma mohanIyAdi prakurvaMti banaMti // arhatAmavanamazlAghyaM vadana yathA / natthI arihaMtattI, jANaMto kIsa bhuMjae bhoe // pAhuM Diya uvajIvai, samavasaraNAdirUpAe // 1 // e mAijiNANaavanno, naca tenAbhUvaMstatpraNItapravacanopalabdhernApi bhogAnubhavanAderdoSo'vazyavedhazAtasya tIrthaMkaranAmAdikarmaNazva nirjaraNopAyatvAttasya tathA vItarAgatvena samavasaraNAdiSu pratibaMdhAbhAvAditi tathA arhatprajJaptasya dharmasya zrutacAritrarUpasya prAkRta bhASAnibaddhametat // tathA kiM cAritreNa dAnameva zreyaH ityAdikamavannaM vadana uttaraM cAtra / prAkRtabhASAtvaM zrutasya na duSTaM bAlAdInAM sukhAdhyeyatvenA`pakAritvAttathA cAritrameva zreyo nirvANasyAnaMtarahetutvAditi AcAryopAdhyAyAnAmavarNaM vadan yathA bAloyamityAdi naca bAlatvAdidoSo buddhayAdibhi- vRddhatvAditi tathA catvAro varNAH prakArAH zramaNAdayo yasminsa tathA sa eva svArthikANvidhAnAccAturvarNya tasya saMghasyAvarNaM vadan yathA koyaM saMgho yaH samavAyabalena pazusaMgha ivAmArgamapi mAgoM karotIti nacaitatsAdhujJAnAdiguNasamudAyAtmakatvAttasya tena ca mArgasyaiva mArgIkaraNAditi tathA vipakkaM supariniSThitaM prakarSaparyaMtamupagatamityarthaH / tapazca brahmacaryaM ca bhavAntare yeSAM, vipakkaM vA udayAgataM tapo brahmacaryaM taddhetukaM devAyuSkAdikaM karma yeSAM te tathA teSAmavarNaM vadan na saMtyeva devAH kadAcanApyupalabhyamAnatvAt kiMvA taiviTairiva kAmAsaktamanobhiravirataistathA nirnimeSairaceSTaizca niyamANairiva taddhetukaM devA kadAcanApyupalaraceSTaica tri Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 219 AyariyauvajjAyANaM avannaM vadamANe cauvannasaMghassa avannaM vadamANe vivikkatavabaMbhacerANaM devANaM avanaM vadamANe paMcahiM ThANehiM jIvA sulabhabohiyAttAe kammaM pakareti arahaMtANaM vannaM vadamANe jAva vivikkatavabaMbhacerANAM devANaM vannaM vadamANe // iti mUlasUtram // // asya vyAkhyA // paMcahItyAdi sugamam / navaraM durlabhA bodhirjinadharmo yasya sa tathA tadabhAvastattA tayA durlabhabodhikatayA tasyaiva vA karma mohanIyAdi prakurvati baMdhnaMti arhatAmavaNNamazlAdhyaM vadan yathA / natthI arihaMtattI, jANato kIsa bhuMjae bhoe / pAhuMDiya uvajIvai, samavasaNAdirupAe // 1 // emAijiNANaavaNNo, na ca te nAbhUvaM statpaNIta pravacanopalabdhernApi bhogAnubhavanAderdoSo'vazya- vedhazAtasya tIrthakaranAmAdikarmaNazca nirjaraNopAyatvAtasya tathA cItarAgatvena samavasaraNAdiSu pratibaMdhAbhAditi tathA arhatprajJaptasya dharmasya zrutazcAritrarupasya prAkRtabhASAnibaddhametat / tathA kiM cAritreNa dAnameva zreyaH ityAdikamavarNaM vadan uttaraM cAtra / prAkRtabhASAtvaM zrutasya na duSTaM bAlAdInAM sukhAdhyeyatvenopakAritvAttathA cAritrameva zreyo nirvANasyAnaMtarahetutvAditi AcAryopAdhyAnAmavarNaM vadan yathA bAloyamityAdi na ca bAtRtvAdidoSo buddhayAdibhirvRddhatvAditi tathA catvAro varNAH prakArAH zramaNAdayo yasminsa tathA sa eva svArthikANvidhAnAccAturvaryaM tasya saMdhasyAvarNaM vadan yathA koyaM saMgho yaH samavAyabalena pazusaMgha ivAmArgamapi mArgIkarotIti nacaitatsAdhu jJAnAdiguNasamudAyAtmakatvAttasya tena ca mArgasyaiva mArgIkaraNAditi tathA vipakvaM brahmacaryaM supariniSThitaM prakarSaparyaMtamgupagatamityarthaH / tapazca brahmacaryaM tadahetukaM devAyuSkAdikaM karma yeSAM te tathA teSAmavarNaM vadan na saMtyeva devAH kadAcanApyanupalabhyamAnatvAt kiMvA tairviTairiva kAmAsakta manobhiravirataistathA nirmimeSairaceSTaizca mriyamANairiva pravacanakAryAnupayogi- bhizcetyAdikaM ihottaraM saMti devAstatkRtAnugraho Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 caturthastutinirNaya bhAga-1 pravacanakAryAnupayogibhizcetyAdikaM ihottaraM saMti devAstatkRtAnugrahopaghAtAdidarzanAt kAmAsaktAzca mohazAtakarmodayAdityAdi / abhihitaM ca / ettha pasiddhImohaNI, yasAyaveyaNiyakammaudayAo // kAmasattAviraI, kammodayaoviyanatesiM // 1 // aNamisadevasahAvo, niceThANuttarAikayakicca // kAlANubhAvatitthu NNaiMpi annattha kuvvaMtitti // 2 // tathA arhatAM varNavAdo yathA / jiyarAgadosamohA, savvanutiyasanAhakayapUyA // accaMtasaccavayaNA, sivagaigamaNA jayaMti jiNA // 1 // iti arhatpraNItadharmavarNo yathA / vatthu payAsaNasUro, aisayarayaNANasAyaro jayaI // savvajayajIvabaMdhura, baMdhUdavihoi jiNadhammo // 2 // AcAryavarNavAdo yathA / tesi namo tesi namo, bhAveNa puNo / va tesi ceva namo // aNuvakayaparahiyarayA, je nANaM deMti bhavvANaM // 3 // caturvarNazramaNasaMghavarNoM yathA / eyaMmi pUiyaMmi, natthi taya jaM na pUiyaM hoI // navaNevi pUyaNijjho, na guNI saMghAu jaM anno // 1 // devavarNavAdo yathA / devANa aho sIlaM, visayavisa mohiyA vi jiNabhavaNe // accharasAhipi samaM, hAsAI jeNa nakaraMtitti // 1 // (73) Isa ThANAMgake pAThameM prathama pAThake pAMcame sthAna me likhA hai ki devatAyoMke jo avarNavAda bole so durlabhabodhi paNekA karma upArjana kare. tisakI TikAkI bhASA yahAM kahate hai. tathA (vipakvaM) atizaya karake paryaMtako prApta huA hai tapa aura brahmacarya bhavAMtarameM jinakA athavA (vipakkaM ke0) udaya prApta hUvA hai tapa aura brahmacaryarupa hetuseM devatAkA AuSkAdi karma jinake, tina devatAyoMkA avarNavAda bole. yathA kadApi dekhanemeM na AvaneseM devatAhI nahI hai, jekara hoveMgebhI to vebhI viTa puruSa arthAt atyaMta kAmI puruSakI tareM, kAmAsakta honeseM, kisa kAmake hai ? tathA vo Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 221 paghAtAdidarzanAt kAmAsaktAzca mohazAtakarmodayAdityAdi / abhihitaM ca / ettha pasiddhI mohaNIyasAyaveyaNiyakammaudayAu // kAmAsattAviraI, kammodayauviyana siM // 1 // aNamisadevasahAvo, niceThANuttarAikayakicca / kalANubhAvatitthu NaNaiMpi annattha kuvvaMtitti // 2 // tathA arhattAM varNavAdo yathA / jiyarAgadosamohA, savvannutisanAhakayapUyA / accaMtasaccavayaNA, sivagaigamaNA jayaMti jiNA // 1 // iti arhatpraNItadharmavarNo yathA / vatthupayAsaNasUro, aisayarayaNANasAyaro jayaI / savvajayajIvabaMdhura, baMdhUdavihoi jiNadhammo // 2 // AcAryavarNavAdo yathA / si namo tesi namo, bhAveNa puNo vi tesi ceva namo / aNuvakayaparahiyarayA, je nANaM deMti bhavvANaM // 3 // caturvarNazramaNasaMghavarNo yathA emi pUiyaMmi, natthi taya jaM na pUiyaM hoI / bhavaNevi pUyaNijjo, na guNI saMghAu je anno // 1 // devavarNavAdo yathA / devANa aho sIlaM, visayavisamohiyA vi jiNabhavaNe / attharasAhiMpi samaM, hAsAI jeNa nakaraMtIti // 1 // ( 93 ) ( bhAvArtha sugama che.) A sthAnAguM sUtranA pAThamAM prathama pAThanA pAMcamA sthAnamAM kahyuM che ke. je devatAone avarNavAda kare, te durlabha bodhipaNAnuM karma upArjana kare. tenI TIno bhAvArtha se cheDe.. "tathA (vipakkaM) atizaye 'rIne paryaMtapaNAne pAbhyo che. tapa jane brahmayarya lavAMtaramAM premanA athavA (vipakkaM ke0 ) adhya prApta pAmyA che. tapa ane brahmacaryarUpa hetuthI devatAnA kayAre paNa jovAmAM AvyA nathI. jo hoyato paNa te viTapuruSa arthAt atyaMta kAmI puruSanI jema Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 caturthastutinirNaya bhAga-1 deva avirati hai, tinaseM hamArA kyA prayojana hai tathA jinakI AMkho micatI nahI hai isa vAste ceSTA karake rahita honeseM mRtatulya puruSake samAna hai, jainazAsanameM kisIbhI kAmameM nahI Ate hai, ityAdi aneka prakAraseM pUrvokta devatAyoMkA avarNavAda bole so jIva aisA mahAmohanIya karma bAMdhe ki jisake prabhAvaseM jainadharma tisa jIvakoM prApta honA durlabha ho jAve kyoMke yahAM TIkAkAra zrIabhayadevasUrijI uttara dete hai. devatA hai tinake kare anugraha upaghAtake dekhaneseM aura kAmAsakta jo devatA hai, so zAtA vedanIya aura mohanIya karmake udayaseM hai, aru avirati karmake udayaseM ve virati nahI hai aura jo AMkha nahI mIcate hai so devabhavake svabhAvaseM hai, aura jo anuttara vimAnavAsI deva nizceSTa ceSTArahita hai, ve devakRtakRtya hUe hai arthAt unakU kuchabhI bAkI karanA nahI hai, isa vAste nizceSTa hai. aura jo tIrthakI prabhAvanA nahI karate hai so kAladoSa hai anyatra karate bhI hai. isa vAste devatAyokA avarNavAda bolanA yukta nahI hai. aba tIna devatAyoMke guNagrAma kare to sulabha bodhi hove jaiseke devatAyoMkA kaisA zubha AzcaryakArI zIla hai, viSayake vaza vimohita jinakA mana hai. to bhI jinabhavaname apatsarA devAGganAyoMke sAtha hAsyAdika nahI karate hai, ityAdika guNa bole to sulabhabodhipaNekA karma upArjana kare // __isa vAste jo koi, jainasiddhAMtake rahasyakA ajANa hokara bhole zrAvakoMke AgeM, samyakadRSTI jo zAsanadevatA aru zrutadevatAdika hai, tinakI niMdA karake tinokA kAyotsarga karaNA aura thui kahanI tisakA niSedha karatA hai aura yaha kRta karaNese unakoM dUra rakhatA hai, so jIva durlabhaboghi honekA karma upArjana karatA hai| (74) tathA zrIAvazyakacUrNimeM dazapUrvadhArI zrIvajrasvAmIjIne kSetradevatAkA kAyotsarga karA aisA lekha hai, vo pATha upara likha Ae hai Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 223 kAmAsakta hovAthI zuM kAmanA che ? tathA te deva aviratidhara che. tenAthI amAre zuM prayojana che? tathA jemanI AMkho miMcAtI nathI, tethI ceSTArahita hovAthI mRtatulya puruSanI samAna che. jainazAsanamAM koipaNa kAmamAM AvatA nathI. ItyAdi aneka prakAre pUrvokta devatAono avarNavAda bole, te jIva evA prakAranuM mahAmohanIya karma bAMdhe che ke, te karmanA prabhAve te jIvane jainadharmanI prApti durlabha banI jAya che. kAraNa ke ahIM TIkAkArazrI zrIabhayadevasUrijI uttara Ape che. anugraha ane upadhAtane jovAthI devatA che. arthAt devatAe karelA anugraha ane upaghAtane jovAthI devatAnI vidyamAnatAnI siddhi thAya che. devAtao je kAmAsakta che, te zAtA vedanIya ane mohanIya karmanA udayathI che. avirati karmano udaya hovAthI virati nathI. devabhavanA svabhAvathI AMkha mIMcatI nathI. ane je anuttaravAsI deva ceSTArahita che, temAM te deva kRtakRtya hovAthI temane koI kArya karavAnuM rahetuM nathI. tethI ceSTArahita che, vartamAnamAM zrI tIrthanI prabhAvanA karatA nathI. temAM kAladoSa che. anya sthaLe kare paNa che. tethI devatAono avarNavAda bolavo yukta nathI. have te devatAono varNavAda (guNagrAma) karavAthI sulabhabodhi thAya che. jemake devatAonuM kevuM zubha AzcaryakArI zIla che. mana viSayathI vimohita hovA chatAM paNa jinabhavanamAM devAMganAonI sAthe hAsyAdika karatA nathI. ityAdi devatAonA guNa bole to sulabhabovipaNAnuM karma upArjana kare che. AthI jainasiddhAMtanA rahasyone ajANa koi vyakti bhoLA zrAvakonI AgaLa samyagdaSTi zAsana devatA ane zrutadevatAnI niMdA karIne temano kAyotsarga karavAno ane temanI thoya kahevAno niSedha kare che. ane te kAryathI dUra rAkhe che. te jIva durlabhabodhi thavAnuM karma ja upArjana kare che. , , , , , , , Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 caturthastutinirNaya bhAga-1 tisameM jekara koi mugdha jIva aisA kahe ke zrIvajrasvAmIjIne to ekahI vAra kAyotsarga karAthA, paraMtu pratidina kAyotsarga nahI karAthA. tisakA uttara likhate hai ke zrIvajrasvAmIjIto atizaya yukta the tisa vAste unakU to ekahI vAra kAyotsarga karanese kSetradevatA pragaTa hoke AjJA de gaithI, aura abato nitya karate hai tobhI kSetradevatA pratyakSa nahI hotI hai isa vAste zrIvajrasvAmIjIkI barAbarI karake jo pratidina kAyotsarga karanekA niSedha kareM tisakoM saba mUlme ziromaNi jAnanA, aura pratidina kSetradevatAdikakA jo kAyotsarga karate hai, so bAta jIvAnuzAsana graMthakI sAkSIseM karate hai tiskA pATha hama upara likha Ae hai. tathA dUsarA phera Avazyaka sUtrakAbhI pATha likha kara dikhAte hai, so pATha yaha hai|| (75) yaduktaM // mamamaM- galamarihaMtA, siddhA sAhu suhaM ca dhammo a // sammaTTiI devA, ditu samAhiM ca bohiM ca // 47 // mama ityAtmanirdeze maMgalaM davvamaMgalaM bhAvamaMgalaM ca davvamaMgalaM dahiyakkhayAiNo, bhAvamaMgalaM egatiyamaccaMtiyaM sArI rAipaccUhovasAmagatteNa mAMgalayati bhAvAt maMgaM vA lAtItyAdizabdArthatvapravRttezca idamevAhadAdiviSayaM paMcavidhaM // tadevAha // arihaMtA siddhA sAhUsuyaM ca dhammo ya tattha // aTThavihaM pi ya kammaM, aribhUyaM hoi savvajIvANaM // taM kammamarihaMtA, arihaMtA teNa vuccaMti // tathA SiJ baMdhane sitaM baddhaM dhmAtaM dagdhaM karma yaiste siddhAH // tathA jJAnAdibhirnirvANaM sAdhayaMtIti sAdhavaH // zrUyati iti zrutam // aMgopAMgAdivividhabheda AgamaH // durgatipatajjaMtudhAraNAddharmaH // cazabdaH samuccayArthaH / iha cAnyatra catvAryeva maMgalAni paThayaMte // iha tu anuSThAnarUpadharmasya prakAntatvAddharmasyApi paMcamaMgalatayA viSeSabhaNanamadopAyeti tathA samyaviparItA dRSTistattvArthadarzanaM yeSAM te samyagdRSTayo devA Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 2 25 (74) zrIAvazyaka cUrNimAM dazapUrvadhara zrIvajasvAmijIe kSetradevatAno kAyotsarga karyo, evo pATha che, te pATha upara (AgaLa) lakhI AvyA chIe. temAM jo koI mugdha jIva evuM kahe ke "zrIvajasvAmIjIe to eka ja vAra kAyotsarga karyo hato. paraMtu pratidina kAyotsarga nahotA karatA." teno javAba e che ke zrIvajasvAmijI mahArAjA to atizaya yukta hatA. tethI teozrIne to eka ja vAra kAyotsarga karavAthI kSetradevatA pragaTa thaine AjJA ApI gayA hatA ane hAlato nitya karIe chIe to paNa kSetradevatA pratyakSa thatA nathI. tethI zrIvajasvAminI barAbarI karIne jo pratidina kAyotsarga karavAno niSedha kare, tene sarve mUrkhaomAM ziromaNi jANavo. pratidina kSetradevatAdino je kAyotsarga karAya che, te zrIjIvAnuzAsana graMthanI sAkSIthI karAya che, teno pATha pUrve ApaNe joyo ja che. .......................... (75) Avazya sUtrano 16: // yaduktaM // mamamaMgalamarihaMtA, siddhA sAhU suhaM ca dhammo a| sammadiTThI devA, ditu samAhiM ca bohiM ca // 47 // mama ityAtmanirdeze maMgalaM davvamaMgalaM bhAvamaMgalaM ca davvamaMgalaM dahiyakkhAiNo, bhAvamaMgalaM egatiyamaccaMtiyaM sArI rAipaccahovasAmagatteNa mAMgalayati bhAvAt maMgaM vA lAtItyAdi zabdArthatvapravRtezca idamevAhadAdiviSayaM paMcavidhaM // tadevAha // arihaMtA siddhA sAhUsuyaM ca dhammo ya tattha // aTTavihaM piya kammaM, aribhUyaM hoi savvajIvANaM // taM kammamarihaMtA, arihaMtA teNa vuccaMti // tathA Sim baMdhane sitaM baddhaMghamAtaM dagdhaM karma yaiste siddhAM tathA jJAnAdibhinirvANaM sAdhayaMtIti sAdhavaH // zruyate iti zrutam // aMgopAMgAdivividhabheda AgamaH // durgatipatajjaMtudhAraNAddharmaH // ca zabdaH samuccayArthaH / iha cAnyatra catvAryeva maMgalAni paThyate // iha tu anuSThAnarupadharmasya prakrAntatvAddharmasyApi paMcamaMgalatayA vizeSabhaNanamadoSAyeti tathA samyagaviparItA dRSTistattvArthadarzanaM yeSAM te samyagdRSTayo devA Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 caturthastutinirNaya bhAga-1 yakSAMbAbrahmazAMti zAsanadevatAdayaste // kimityAha / dadatu yacchaMtu / kAmityAha samAhiM vA bohiM ca / tattha samAhI duvihA davvasamAhI bhAvasamAhI ya / davvasamAhI jesiMdavvANaM parupparaM aviroho jahA dahiguDANaMkSIrasakkarANaM siNiddhabaMdhavANaM suhINaM kAyasannAvosiraNe vA emAi // bhAvasamAhI arattaduThassa asiNehAiAulassa asaMjogaviogavihurassa aharisavisayAurassa sAyarasarovarasarisassa supasannamaNassa samaNassa sAvagassa vA samAhANaM iyaM himUlaM savvadhammANaM dumANaM va khaMdhopasAhANaM va sAhA phalasseva puSka aMkurassave bIyaM bIyasseva subhUmi eIeviNAsu bahuMpi aNuThANaM kaThANuThANapyAyaM aA ceva samAhI pacchijjai // sAyasamAhImaNovI satthayA etaMca maNosArIrigamANasehiM khamakhAsasA sasosaI sAvisAyapiyavippaogapamuhehiM vidurijjaI auparamatthao'samAhipatthaNAe eesipi niroho pacchio havaiti // naNu bhe sammadiTThiNo evaM patthiyA samAhibohidANasamatthA ? samatthA jai asamatthAto kiM tattha patthaNAe niSphalattAe aha samatthA to kiM durabhavvaabhavvANaM na diti // aha manase jogANaM ceva dAuM samatthA na ajogANaM to khAiMsajogayacciyapamANaM kiM tehiM ayAgalathaNakappehiM // ayario bhaNai // saccameyaM kiMtu amhe jiNamaiNo jiNamayaM siyavAyappahANaM // sAmagrI vai janiketi vacanAt tatra ghaTaniSpatau mRdo yogyatAyAmapi kulAlacakracIvaradavaradaMDAdayopi tatra kAraNaM evamihApi jIvasya yogyatAyAmapi tathA tathA pratyUhanirAkaraNena samAdhibodhi dAne devA api nimittaM bhavaMtItyataH prArthanApi phalavatItyalaM prasaMgeneti gAthArthaH // (76) aba isa cUrNikI bhASA likhate hai // mama maMgalaM ityAdi gAthAkI vyAkhyA // mama jaisA Atmanirdeza viSe hai. aru maMgala jo hai so do prakArakA hai tismeM eka dravyamaMgala aura dUsarA bhAvamaMgala tinameM dravyamaMgala Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 yakSAMbAbrahmazAMtizAsanadevatAdayaste / kimityAha / dadatu yacchaMtu / kAmityAha samAhi vA bohiM ca / tattha samAhI duvihA davvasamAhI bhAvasamAhI ya / dravyasamAhI jesiMdavvANaM parapparaM aviroho jahA dahiguDANaM kSIrasakkarANaM siNiddhabaMdharANaM suhINaM kAyasannovosiraNe vA emAi / bhAvasamAhI astadudrussa asiNe hAiAulassa asaMjogaviugavihurassa aharisavisayAurassa sAyarasarovarasarisarasa supasannamaNassa samaNassa sAvagassa vA samAhANaM iyaM hi mUlaM savvadhammANaM dumANaM ca khaMdhopasAhANaM va sAhA phalaraseva puSkaM akurasseva bIyasseva subhUmi eIeviNAsu bahupi aNuThANaM kaTThANuTThANappAyaM aAceva samAhI patthijjai // sAyasamAhImeNovIsatthayA etaM ca maNo sArIrigamANase hiM khamakhAsasAsasosaI sAvisAyapiyavippaugasogapamuhehiM vidurijjaI auparamatthausamAhitthaNAe eesipi niroho patthiu havaiti / naNu bhe sammaddiTThiNo evaM patthiyA samAhibohidANasamatthA ? samatthA jai asamatthAto kiM tattha patthaNAe niSphalattAe aha samatthA to kiM durabhavvaabhavvANaM na diti // aha mannase jogANaM ceva dAuM samatthA na ajogANaM to khAiMsajogayacciyapamANaM kiM tehiM ayAgalathaNakappehiM // ayariu bhaNai // saccamevaM kiMtu amhe jiNamaiNo jiNamayaM siyavAyappahANaM // sAmagrI vai janiketi vacanAt tatra ghaTaniSpatau mRdo yogyatAyamapi kulAlacakracIvaravaradaMDAdayo'pi tatra kAraNaM evamihApi jIvasya yogyatAyAmapi tathA tathA pratyUhanirAkaraNena samAdhibodhidAne devA api nimittaM bhavaMtItyataH prArthanApi phalavatItyalaM prasaMgeneti gaathaarthH|| (76) bhAvArtha :- "mama maMgala0" tyAha thAnI vyAdhyA. 'mama' A pada Atmanirdeza mATe che. maMgala be prakAranA che 1 dravyamaMgala, 2 bhAvamaMgala dahIM-akSatAdi dravyamaMgala che. ane bhAvamaMgala ekAMtika AtyaMtika che. arthAt ekAMte sukhadAyI ane aMtarahita che. te zArIrika ane mAnasika duHkhono upamAzaka hovAnI sAthe mane je saMsArathI dUra kare te maMgala Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 caturthastutinirNaya bhAga-1 jo hai so dadhi akSatAdika hai aura bhAvamaMgalajo hai so ekAMtika atyaMtika hai, arthAt ekAMta sukhadAyi aura aMtarahita hai. zArIrI mAnasika duHkhoke upazAmaka hone karake mairekoM jo saMsArameM dUra kare so maMgala hai, ityAdi zabdArtha hai. yaha maMgala arihaMtAdi viSaya bhedaseM pAMca prakArake haiM. soi dikhAte hai. eka arihaMta, dUsarA siddhA, tIsarA sAdhu, cothA zruta, pAMcamA dharma, tinameM sarva jIvoMke zatrubhUta aise jo aSTaprakArake karma hai tinakA jinone nAza karA hai, so arihaMta jAnanA, aru jinone karma baMdhana daggha kare hai vo siddha jAnanA, tathA jo jJAnAdi yogakarake nirvANakoM sAdhate hai vo sAdhu jAnanA, jo suNIyeM so zruta kahanA, vo zruta aMgopAMgAdi vividha prakArake Agama jAnanA, tathA jo durgatimeM paDate hUe jIvoMkU dhAraNa kare so dharma hai, ihAM ca zabda jo hai so samuccayArthameM hai, anyatra cArahI maMgala kahe hai, aura yahAM anuSThAnarupa dharmakA prAraMbha honeseM tisa dharmakoM pAMcamA anuSThAna kahane doSa nahI hai. tathA samyag so aviparIta dRSTI tattvArthazraddhAnarUpa vo hai jinokoM so samyagdRSTI devatA yajJa, aMbA brahmazAMti, zAsanadevatAdika jAnanA. vo kyA kare so kahate hai. devo kyA deve ! samAdhi aura bodhi tahAM samAdhi do prakArakI hai, eka dravyasamAdhi, dUsarI bhAvasamAdhi tisameM dravyasamAdhi yaha hai ki jina dravyoMkA paraspara avirodhipaNA hai jaiseM dadhI aura guDa, tathA sakkara (misarI) aura dUdha, snehavaMta bhAi aura mitra, malotsarga karake mUtanA ityAdikA avirodha hai, aura bhAvasamAdhi jo hai so rAgadveSa rahitakoM, snehAdiseM anAkUlakoM, saMyoga, viyoga karake avidhurakoM, harSaviSAda rahitakoM, zaratkAlake sarovarakI tareM nirmalamanavAle aise jo sAdhu vA zrAvaka hai tinakoM hotI hai yaha samAdhihI sarva dharmokA mUla hai. jaiseM vRkSakA mUla skaMdha Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 229 che. ityAdi zabdArtha che A maMgala arihaMtAdi viSayabhedathI pAMca prakAranA che, te batAve che. eka arihaMta,. bIjA siddha, trIjA sAdhu, cothA zrata ane pAMcamo che, temAM sarvajIvonA zatrubhUta je ATha prakAranA karmo che, dharma teno jemane nAza karyo che te arihaMta jANavA. jeoe karmabaMdhana bALI nAMkhyA che te siddha jANavA jeo jJAnAdi yoga dvArA nirvANane sAdhe che te sAdhu jANavA. je sAMbhaLIye te zruta kahevAya. te zruta aMga-upAMga Adi vividha prakAranA Agama jANavA. je durgatimAM paDatA jIvone dhAraNa kare te dharma kahevAya che. ahIM ca zabda samuccayArthaka che. anyatra cAra ja maMgala kahyA che. ahIM anuSThAnarUpa dharmano prAraMbha thato hovAthI te dharmane pAMcamuM anuSThAna (maMgala) kahevAmAM doSa nathI. samya-aviparIta dRSTi je tattvArthazraddhArUpa che, tevI samyagRSTi jeone hoya che, te samyagadaSTi devatA yakSa, aMbA, brahmazAMti, zAsanadevatAdika jANavA. te devatAo zuM kare che, te kahe che samyagdaSTi devatAo zuM Ape che? samyagRSTi devatAo samAdhi ane bodhI Ape che. samAdhi be prakAranI che. dravyasamAdhi ane bhAvasamAdhi. temAM je dravyone paraspara avirodhapaNuM che te dravyasamAdhi che. jemake dahIM ane goLa, sAkara ane dUdha naihavaMtabhAi ane mitra, malotsarga karIne pezAba karavo ityAdika avirodha che. rAga-dveSarahita snehAdithI AnAkula, saMyoga-viyogathI avidhura (avihaLa) harSaviSAdathI rahita, ane zaratakAlanA sarovaranI jema nirmalamanavALA sAdhu ke zrAvakane bhAvasamAdhi hoya che. bhAva samAdhi ja sarvadharmonuM mUla che. jema vRkSanuM mULa skaMdha che. nAnI zAkhAonuM mULa moTI zAkhAo, phaLonuM mULa phula che, aMkurAnuM mULa bIja che. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 caturthastutinirNaya bhAga-1 hai, choTI sAkhAyoMkA mUla baDI zAkhAyoM hai, phaloMkA mUla phUla hai, aMkUrakA mUla bIja hai, bIjakA mUla subhUmi hai, taiseM sarva dharmokA mUla samAdhi hai. samAdhi binA jo anuSTAna hai so sarva ajJAna kaSTa rupa hai isa vAste pUrvokta devatAyoMseM samAdhi mAgate hai, vo samAdhi to manake svasthapaNeseM hotI hai, aura manakA svasthapaNA taba hove jaba zArIrika tathA mAnasika, duHkha na hove aura bhUkha, khAMsI, zvAsa, roga, zoSa, IrSyA, viSAda, priyaviprayoga, zoka pramukha karake vidhura na hove, taba svasthapaNA hove. isa vAste paramArthaseM samAdhikI prArthanAdvAreM ina pUrvokta upadravokA nirodha prArthana karA hai. nanu vitarkena hai AcArya, samyagdRSTI devatAyoMkI isatareM prArthanA karanese vo deva, vo samAdhi, bodhi denekoM samartha hai ? vA nahIM hai ? jekara samartha nahIM hove tabato inokI prArthanA karanI niSphala hai, aru jekara samartha hai to durbhavya abhavyakoMbhI kyoM nahIM dete hai, jekara tuma mAnogeMkI yogya jIvoMkoMhI denekU samartha hai| paraMtu ayogya jIvoMkU dene samartha nahIM hai, tabato yogyatAhI pramANa hui, taba bakarIke galeke stana samAna tina devatAyoMkI kAhekoM prArthanA karanI cAhiyeM ? aba inakA uttara AcArya dete hai. he bhavya terA kahanA satya hai. kiMtu hamato jainamati hai, aura jainamata syAdvAdapradhAna hai, sAmagrI vai jinaketi vacanAt // tahAM ghaTaniSpattimeM mRttikAke yogyatA honeseM bhI kuMbhakAra, cakra, cIvara, DorA, daMDAdi bhI tahAM kAraNa hai. jaise yahAM bhI jIvake yogyatAke hUebhI ye pUrvokta devatA tisa tisa tareke vighna dUra karaneseM samAdhi bodhi denemeM nimittakAraNa hote hai. isa vAste tinakI prArthanA phalavatI hai. iti gAthArthaH // 47 // (77) isa AvazyakakI mUla gAthAmeM tathA isakI cUrNimeM prakaTa paNe samAdhi aura bodhike vAste, samyagdRSTI devatAyoMkI prArthanA karanI kahI Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 231 bIjanuM mULa subhUmi che. tevI rIte sarvadharmonuM mULa samAdhi che tenA vinA je anuSThAno che, te sarve ajJAna kaSTarUpa che. tethI pUrvokta devatAo pAsethI samAdhi mAge che. te samAdhi to mananI svasthatAthI thAya che. mananI svasthatA tyAre hoya ke jayAre zArIrika ane mAnasika duHkha na hoya. tathA bhUkha, khAMsI, zvAsa, roga, zoka,IrSA, viSAda, priyaviprayoga zoka vagere na hoya AthI paramArthathI samAdhinI prArthanA dvArA te pUrvokta upadravonA nirodhanI prArthanA karAya che. "nanu vitarkamAM che te AcArya ! samyadRSTi devatAonI A rIte prArthanA karavAthI te deva te samAdhi ane bodhi ApavAmAM samartha che? ke nahi? jo samartha nathI to tenI prArthanA karavI nirarthaka che ane jo samartha che, to durbhavya, abhavya jIvone paNa samAdhi bodhi kema ApatA nathI. jo tame kahezo ke yogya jIvone ja ApavA mATe samartha che. paraMtu ayogya jIvone ApavA mATe samartha nathI, to pachI yogyatA ja pramANa thAya che. bakarInA gaLAnA nirarthaka stana samAna te devatAonI zA mATe prArthanA karavI joIe? have AcAryo teno javAba Ape che he bhavya ! tArI vAta satya che. paraMtu ame jainamati chIe. jainamata syAdvAda pradhAna che. sAmagrI vai zanivati vavanAt ! tyAM ghaTaniSpattimAM mATInI yogyatA hovA chatAM paNa kulaMkAra, cIvara, dorA daMDAdi paNa tyAM kAraNa che. evI rIte ahIM paNa jIvanI yogyatA hovA chatAM paNa pUrvokta devatA te te prakAranA vidgono nAza karavAthI samAdhi-bodhi ApavAmAM nimittakAraNa bane che. tethI temanI prArthanA phalavatI che. rUti thArtha: II4LA. (77) upara jaNAvela Avazyaka sUtranI mUlagAthAmAM ane tenI cUrNimAM pragaTapaNe samAdhi ane bodhinI prApti mATe samyadRSTi devatAonI prArthanA karavAnI kahI che. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 caturthastutinirNaya bhAga-1 hai. to phera yaha graMtho saba pUrvAcAryoke race hue haiM so kisI prakAraseM jUThA nahI ho zaktA hai, paraMtu hamane sunA hai ki zrIratnavijayajI aru zrIdhanavijayajIne "sammaddiThI devA" isa padakI jageM koi anyapadakA prakSepa karA hai, jekara yaha kahenevAlekA kathana satya hove tabato ina donokoM utsUtra purupaNa karaNekA aura saMsArakI vRddhi hone kA bhaya nahI rahA hai, yaha bAta siddha hotI hai to aba sajjanokoM yaha vicAra rakhanA cAhIyeMke sUtroMkA padokoM phirAyake tisa jage dUsare vAkya likhanA yaha kAma karaNese jo pApa lage tisse jAsti pApa phera dUsare kaunase kAma karanese lagatA hovegA? yaha kAma karaNameM koibhI bhavabhIru puruSa ApanI sammatito nahIhI devegA, paraMtu kharA aMtaHkaraNapUrvaka pazcAttApa karake ina donokoM isa kAmase dUra rahene vAste avazya satya upadeza karaNemeM kyoMkara tatpara na rahegA ! apitu avazya rahegAhI. zrIjinezvara bhagavAnake vacana utthApana karanA yaha kucha saheja bAta nahI hai, isse vo utthApaka jIva anaMta saMsArI bana jAtA hai, to phera jisake hAthameM saba darzanomeM ziromaNIbhUta zrIjainadharmarupa ciMtAmaNI ratna prApta hUvA tiskoM vo apane durAgrahake adhIna hoke dUra pheka detA hai, aru apanI manakalpitarupa viSTAko uThAkeM hAthameM dhAraNa karatA hai tiskoM dekhake kona bhavyajIvakoM tisa pAmara jIvake para dayAkA aMkUrA utpanna nahIM hovegA? arthAt nikaTa bhavyasiddhiyoMkoM to Avazya karuNA AvegIhI. jaba tisake parakaruNA AvegI taba vo pratibodhabhI avazya devegA, kyoMkI jekara koi durAgrahI jo buja jAve to usakA kAma ho jAve, aru bodha karanevAlekuMbhI baDA puNyopArjana rupa lAbha ho jAve aisA bhagavAnakA kathana hai. hamakoM bar3A Azcarya hotA hai ki pATaNa khaMbhAtAdika zaheromeM baDe baDe jJAnake bhAMDAgAroMmeM tADapatroMke upara purANI lipiyoMme likhe hUe graMtha mojuda hai, tina saba graMthoMmeM 'sammaddiThI devA' yaha pada likhA huA hai. to Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 233 A sarve graMtho pUrvAcAryoe racelA che. te koipaNa prakAre asatya thaI zakatA nathI. paraMtu ame sAMbhaLyuM che ke.. zrIratnavijayajI ane dhanavijayajIe (te gAthA 47nA) "saddiSTi tevA " A pAThanI jagyAe koi anyapadano prakSepa karyo che. jo A kahenAranuM kathana satya hoya to te baMnene usUtra prarUpaNA karavAno ane saMsAravRddhi thavAno bhaya rahyo nathI, e vAta siddha thAya che. to have sajanoe e vicAravuM joIe ke sUtronA padone pheravIne te tenA sthaLe bIjuM vAkya (pada) lakhavuM te kAma karavAthI je pApa lAge tenAthI moTuM pApa bIjuM kayuM kAma karavAthI lAgatu haze! A kAma karavAmAM koipaNa bhavabhISTha AtmA potAnI saMmati to na ja Ape, paraMtu kharA aMtaHkaraNa pUrvaka pazcAtApa karIne e baMnene A kAmathI dUra rAkhavA mATe satya upadeza ApavAmAM avazya tatpara bane! zrIjinezvara paramAtmAnA vacananuM utthApana karavuM te sAmAnya vAta nathI. tenAthI to te utthApaka anaMta saMsArI banI jAya che. vaLI te hAthamAM AvelA sarvadarzanomAM ziromaNibhUta zrIjainadharmarupa ciMtAmaNI potAnA durAgrahane AdhIna banI dUra phekI de che. ane potAnI mati kalpanA rUpa viSaya uThAvIne hAthamAM dhAraNa kare che. tene joIne kayA bhavyajIvone te pAmara jIva upara dayA na Ave ! arthAta nikaTabhavyasiddhikone to avazya karuNA Ave ja. ane tenA upara karuNA Avaze to te avazya pratibodha paNa pAmaze kAraNa ke jo koI durAgrahI bujI jAya-potAno durAgraha choDI de, to tenuM kAma thaI jAya, ane bodha pamADanArane paNa puNyopArjanerUpa moTo lAbha prApta thaI jAya, AvuM bhagavAnanuM vacana che. amane ghaNuM Azcarya thAya che ke pATaNa khaMbhAta Adi zaheromAM moTA moTA jJAnabhaMDAromAM tADapatro upara prAcIna lipiomAM lakhelA graMtho vidyamAna che te sarve graMthomAM "diSTi tevA " A pada lakhela che. je puruSane te padanA sthAne anya navIna pada prakSepa karavAthI koi bhaya paNa na lAgato hoya ane AnaMda Avato hoya to tene anya pApo karavAthI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 caturthastutinirNaya bhAga-1 jisa puruSako tina padakI jageM navIna pada prakSepa karatebhI kucha bhaya nahI AtA hai, paraMtu aura isseM AnaMda mAna letA hai to phera tisakoM anya pApa karaNeMsebhI kyA bhaya hovegA? jo anyAyameM AnaMda mAne tisakoM nyAyavacana kaiseM priya lageM? tathA zrIpAkSikasUtrakA pATha yahAM likhate haiM / (78) sua devayA bhagavaI, nANAvaraNIyakammasaMghAyaM // tesiM khaveu sayayaM, jesiM suasAyare bhattI // 1 // vyAkhyA // sUtraparisamAptau zrutadevatAM vijJApayitumAha sua0 zrutadevatA saMbhavati ca zrutAdhiSThAtRdevatA bhagavatI pUjyA jJAnAvaraNIyakarmasaMghAtaM jJAnaghnakarmanivahaM teSAM prANinAM kSapayatu kSayaM nayatu / satataM yeSAM zrutamevAtigaMbhIratayA atizayaratnapracuratayA ca sAgarastasmin bhaktirbahumAnA vinayazca samastIti gamyate // isakI bhASA likhate hai. sUtrakI samAptimeM zrutadevIkoM vijJApanA karate hai. sua0 // zrutadevatA zrutakI adhiSThAtrI, devI bhagavatI pUjane yogya tisphU binaMti karate haike jJAnAvaraNIya karmake samUhakoM he zrutadevI tuM niraMtara kSaya kara de, jinapuruSoMke bhagavaMtabhASita zrutasAgaraviSe bhakti bahumAna hai tina puruSoMke jJAnAvaraNIyakarmakA samUhakoM kSaya kara deM. isa pAThameM zrutadevIkI vinaMti kare to jJAnAvaraNIyakarmakSaya hove, aisA kahA hai. isa vAste jo koi zrutadevIkA kAyotsarga aura tiskI thuikA niSedha karatA hai, so jinamatake jJAnarupa netroMse rahita hai, aisA jAnanA. paraMtu aisA bhole logokoM na kahanAki yaha hamArI niMdA karI hai ? paraMtu apane hRdayameM kucha vicAra karake mukhaseM kathana karanA to saba taraheMseM sukhadAi hovegA, jisase ApakoM bahuta lAbha hovegA, ulaTA pAsA ApakA paDA gayA hai, tisakoM sulaTA karaNA so ApakehI hAtha hai so Apa bUja jAveMge aru suddhamArgakI rAhapara caleMgeM yaha Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 ra35 kevI rIte bhaya lAge? je anyAyamAM AnaMda mAne tene nyAyavacana kevI rIte priya lAge? (78) pAkSika sUtrano pAThaH sua devayA bhagavaI, nANavaraNIyakammasaMghAyaM / tesiM khaveuM sayayaM, jesiM suasAyare bhattI // 1 // vyAkhyA :- sUtraparisamAptau zrutadevatAM vijJApayitumAha sua. zrutadevatA saMbhavati ca zrutAdhiSThAtRdevatAM bhagavatI pUjyA jJAnAvaraNIkarmasaMghAtaM jJAnanakarmanivahaM teSAM prANinAM kSapayatu kSayaM nayatu / satataM yeSAM zrutamevAtigaMbhIratayA atizayaralapracuratayA ca sAgarastasmin bhakti bahumAnA vinayazca samastIti gamyate / bhAvArtha:- (pAkSika) sUtranI samAptimAM zrutadevIne "lujha0" ItyAdi dvArA vijJApanA (vijJapti) kare che. zrutadevatA zrutanI adhiSThAtrI devI bhagavatI ke je pUjavA yogya che. tene vinaMtI karIe chIe ke jJAnAvaraNIya karmanA samuhane he zrutadevI ! tuM niraMtara kSaya karI de. je puruSone bhagavaMtabhASita mRtasAgaranA vize bahumAna che. te puruSonA jJAnAvaraNIyakarmonA samUhano nAza kare che. uparokta pAThamAM jJAnAvaraNIya karmono kSaya karavA mATe zrutadevIne vinaMtI kare che. AthI je koI zrutadevInA kAyotsarga ane temanI thAyano niSedha kare che, te jinamatanA jJAnarUpa cakSuothI rahita che, ema jANavuM paraMtu bhoLA lokonI AgaLa ema na kahevuM ke A amArI niMdA che? paraMtu potAnA hRdayamAM kaMIka vicAra karIne mukhathI kathana karAya to sarvarIte sukhadAyI thaze. jenAthI tamane ghaNo lAbha thaze. ulaTA pAsA tamArAthI paDI gayA che, tene sulaTA karAvAnuM kAma tamArA hAthathI ja thAya tema che. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 hamArA manoratha hai so ApakoM uttama sukhake dAtA hai. (79) tathA zrIAvazyaka cUrNyAdikoM kA pATha 11 cAummAsiya saMvacchariesu savvevi mUlaguNauttaraguNANaM AloyaNaM dAuNa paDikkamaMti khittadevayAe ya ussaggaM kareMti keipuNa cAummAsi khittadevayAe ya ussaggaM kareMti keipuNa cAummAsige sijjhAdevato vi kAussaggaM kareMti / caturthastutinirNaya bhAga - 1 AvazyakacUrNau 0 cAummAsie ege uvasagga devatAe kAussaggo kIrati saMvaccharie khittadevayAe vi kIraMti abbhahiu // AvazyakacUrNau / tathA zrutadevatAyAzcAgame mahatI pratipattirdRzyate tathAhi suyadevayAe AsAyaNAe zrutadevatAjIe suyamahiTThiyaM tIe AsAyaNA natthi sA'kiMcitkarI vA evamAdi AvazyakacUrNau jA diTThidANamitte Na dei pAiNanarasurasamiddhi || sivapurarajjaM ANArayANa devIi namo // ArAdhanApatAkAyAM, yatprabhAvAdavApyaMte, padArthAH kalpanAM vinA // sA devI saMvide na stA, dastakalpalatopamA // uttarAdhyayanabRhadvRttau0 praNipatya jinavareMdra vIraM zrutadevatAM gurun sAdhun // AvazyakavRttau yasyAH prasAdamatulaM saMprApya bhavaMti bhavyajinanivahAH / anuyogavedinastAM prayataH zrutadevatAM vaMde // anuyogadvAravRttau 0 / isa uparale pATha AvazyakacUrNImeM bhavanadevatA aru kSetradevatAkA kAyotsarga karaNA kahA hai. cAturmAsImeM ekaika bhanavadevatAkA kAyotsarga karate hai, aura saMvatsarImeM bhavanadevatA, kSetradevatAkA kAyotsarga karate hai yaha kathana AvazyakacUrNimeM hai. tathA AgamameM AvazyakacUrNimeM zrutadevatAkI vinaya bhakti karanI kahI hai. so pATha upara likhA hai tathA jo zrutadevI dRSTi dene mAtraseM bhagavaMtakI AjJAmeM rata puruSoMkeM nara surakI Rddhi detI hai. yaha kathana ArAdhanApatAkA , Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 237 tame bUjI jazo ane zuddhamArganI rAha para cAlazo, A amAro manoratha che. te tamane uttama sukhano dAtA che. (78) zrImAvazya yUeyAhinA pA8 : "cAummAsiya saMvacchariesu savvevi mUlaguNauttaraguNANaM AloyaNaM dAuNa paDikkamaMti khittadevayAe ya ussaggaM kareMti kei puNa cAummAsige sijjAdevatAe vi kAussaggaM kareMti, AvazyakacUrNo cAummAsie ege uvasaggadevatAe kAussaggo kIrati saMvaccharie khittadevayAevi kIrati abbhuhiu|| AvazyakacUrNo // tathA zrutadevAyAzcAgame mahatI pratipattiIzyate tathAhi suyadevayAe AsAyaNAe zrutadevayAjIe suyamahiTThiyaM tIe AsANA natthi sA'kiMcitkarI vA evamAdi Avazyaka cUrNau jA diTThidANamitte Na dei paNaiNanarasurasamiddhiM // sivapurarajjaM ANArayANa devIi namo // ArAdhanApatAkAyAM, yatprabhAvAdavApyaMte, padArthAH kalpanAM vinA // sA devI saMvide na stAdastakalpalatopamA // uttarAdhyayanabRhadbatau0 // paNipatya jinavarendra vIraM zrutadevatAM gurun sAdhUn / AvazyakavRttau0 // yasyA prasAdamatulaM saMprApya bhavaMti bhvyninnivhaaH| anuyogavedinastAM prayataH zrutadevatAM vaMde // anuyogadvAravRttau0 // bhAvArtha sugama che. A uparanA pATha AvazkayUrNimAM bhavanadevatA ane kSetradevatAno kAyotsarga karavAno kahyo che. cAturmAsImAM eka bhavanadevatAno kAyotsarga karAya che. ane saMvatsarImAM bhavanadevatA, kSetradevatAno Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 caturthastutinirNaya bhAga-1 graMthameM hai. tathA zrutadevI hamakoM jJAnakI dAtrI hove yaha kathana zrIuttarAdhyayanakI bRhadvRttimeM hai. tathA jinavareMdra zrImahAvIrakoM, tathA zrutadevatAkoM tathA guruoMkoM namaskAra karake Avazyaka sUtrakI vRtti racatA hUM // iti hAribhadrIyAvazyakavRttau // tathA jina zrutadevIkA atulya prasAda anugraha karake bhavya jIva jo hai so anuyogake jAnakAra hote hai tisa zrutadevIkoM meM namaskAra karatA hUM, yaha kathana zrIanuyogadvArakI vRttimeM hai.. tathA zrInizIthacUrNike zolameM uddezemeM bhASyacUrNimeM sAdhuyoMkoM vanadevatAkA kAyotsarga karanA kahA hai, so pATha yahAM likhate hai // tAhe disA bhAgamamuNaMtA vAlavur3ha gacchassarakkhaNaTThAe vaNadevatAe kAussaggaM kareMti // ityAdi. tathA zrIharibhadrasUrijIne zrutadevatAkI cauthI thui racI hai. "AmUlAloladhUlI" ityAdi, yaha thui jainamataseM prasiddha hai. (80) tathA zrIAmarAjA gvAliyarakA tiskA pratibodhaka zrIbappabhaTTasUri mahAprabhAvaka hUe haiM tinoMkA janma vikrama saMvat 802 meM huA hai tinone ekaika tIrthaMkarake nAmaseM tathA saMbaMdhaseM prathama thui, dUsarI sarva tIrthaMkarokI thui, tIsarI zrutajJAnakI thui, aru cauthI zrutadevI, vidyAdevI AdikakI thui isatareM cauvIsa coka chAnaveM thuiyAM racIyAM hai, tinameM sarvatra cothI thuiyoMmeM anukramaseM ina devI devatAyoMkI stavanA karI hai. tahAM zrIRSabhadevake saMbaMdhakI cauthI thuimeM vAgdevatAkI thui hai. zrIajitanAthake sAtha aparAjitA devIkI thui hai, aisehI rohiNI, prajJapti, vajrazrRMkhalA, vajrAMkuzI, apraticakrA, kAlI, mAnavI, puruSadatA, mahAkAlI, gaurI, Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 zrI caturthastutinirNaya bhAga-1 kAyotsarga kare che. A kathana AvazyakacUrNimAM che. AgamamAM AvazyakacUrNimAM zrutadevatAnI vinaya bhakti karavAnI kahI che. te pATha upara lakhyo che. je zrutadevI dRSTi ApavA mAtrathI bhagavaMtanI AjJAmAM rata puruSone nara-suranI Rddhi Ape che. A kathana ArAdhanA patAkA graMthamAM che. zrutadevI amane jJAnane ApanArI bane' - AvuM kathana uttarAdhyayanasUtranI bRhadravRttimAM che. "jinavarendra zrImahAvIra paramAtmA, zrutadevatA ane guruone namaskAra karIne AvazyakasUtranI vRtti racuM chuM. || ti hAribhAdrIyAvazyakavRttau / / "je mRtadevInA atulya anugraha prApta karIne je bhavyajIva anuyogono jANakAra bane che, te zrutadevIne huM namaskAra karuM chuM." A kathana zrIanuyoga dvAra sUtranI vRttimAM che. zrInizIthacUrNinA soLamAM uddezAmAM bhASacUrNimAM sAdhuone vanadevatAono kAyotsarga karavAno kahyo che. te pATha nIce pramANe che. "tAhe bhAgamamuNaMtA vAlavuTuM gacchassa rakkhaNaThAe vaNadevatAe kAussaggaM kareMti // ityAdi" zrIharibhadrasUrijIe mRtadevatAnI cothI thAya racI che. "namUnAstotadhUtI ityAdi, A thoya jainamatamAM prasiddha che. (80) gvAliyaranA zrIAmarAjAnA pratibodhaka zrIbappabhaTTasUrijI mahAprabhAvaka thaI gayA. temano janma vi.saM.802mAM thayo hato. teozrIne eka eka tIrthakAranA nAmathI ane saMbaMdhathI prathama thoya, bIjI hoya sarvatIrthakaronI, trIjI thAya zrutajJAnanI ane cothI thAya zrutadevI, vidyAdevI AdinI thoya A rIte 24x4=96 thoyo racI che. temAM zrI RSabhadevanA saMbaMdhathI zrIvAEvatAnI thAya che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 caturthastutinirNaya bhAga-1 gAMdhArI, mAnasI, mahAmAnasI, kAlI, mahAkAlI, vairoTyA, vAgdevatA, zrutadevI, gaurI, aMbA, yakSarATa, aMbikA, isatareM anukramaseM cauvIsa thuiyoMmeM ina devatAyoMkI stavanA karI hai, so graMtha gauravatAke bhayaseM sarva thuiyAM to yahAM nahI likhate hai, jekara kisIkoM dekhanI hove to graMtha mere pAsa hai so Akara dekha lenI. tathApi tinameseM bAvIzameM zrIneminAthake saMbaMdhakI cAra thuiyAM yahAM likha dete haiM. tathA ca tatpAThaH // ciraparicita lakSmI proSbhyasiddhauratArA, damarasadRzamA varjitAM dehi neme // bhavajalanidhimajjajjaMtunirvyAbaMdho damarasadRzamA varjitAM dehi neme // 82 // vidadhadiha yadAjJAM nirvRtau zaM maNInAM sukhaniratanutAnonuttamAste mahAMtaH // dadatu vipulabhadrAM drAg jineMdrAH zriyaM svaH sukhaniratanutAnonuttamAste mahAMtaH // 86 // kRtasamutibaddhidhvastarugmRtyudoSaM paramamRtasamAnaM mAnasaM pAtakAMtaM // pratidRDharuci kRtvA zAsanaM jainacaMdraM paramamRtasamAnaM mAnasaM pAtakAMtaM // 87 // jinavacanakRtAsthA saMzritA kamramAnaM, samudita sumanaska divyasaudAmanIruk // dizatu satatamaMbA bhUtipuSpAtmakaM naH samuditasumanaskadivyasaudAmanIruk // 48 // (81) tathA zrIjinezvarasUrikA ziSya aura navAMgI vRttikAraka zrIabhayadeva sUrijIkA guru bhAi, saMsArAva- sthAmeM zrIdhanapAla paMDitakA sagA bhAi, saMvat 1029 ke lagabhagameM zrIzobhAnAcArya mahAmuni hUe hai, tinone zrIbappanabhaTTa sUrijIkI tareM cauvIsa coka chAMnave thuiyAM racI hai tinameMbhI cauvIze cothI thuiyoMmeM anukramaseM zrutadevatA, mAnasI, vajrazrRMkhalA, rohiNI, kAlI, gaMdhArI, mahAmAnasI, vajrAMkuzI, jvalanAyuddhA, mAnavI, mahAkAlI, zrIzAMtidevI, rohiNI, acyutA, prajJapti, brahmazAMti yakSa, puruSadattA, cakradharA, kapardiyakSa, gaurI, kAlI, aMbA, vairoTyA, aMbikA, Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 241 zrI ajitanAtha bhagavAnanA saMbaMdhathI zrIaparAjitA devInI thoya che. e ja rIte rohiNI, prajJapti, vajazRMkhalA, varjakuzI apraticakrA, kAlI, mAnavI, puruSadattA, mahAkAlI, gaurI, gAMdhArI, mAnasI, mahAmAnasI, kAlI, mahAkAlI, vairoTyA, vAgevatA, mRtadevI, gaurI, yakSarA, aMbikA, A rIte anukramathI covIsa thoyomAM A devatAonI stavanA karI che. te sarve thoyo graMthagauravanA bhayathI sarva thayo ahIM lakhatA nathI. jo koIne te thoyo jovAnI icchA hoya to te graMtha mArI pAse che, te AvIne joI zake che. tathApi temAMthI bAvIsamAM zrIneminAthanA saMbaMdhanI cAra thAya ahIM lakhIe chIe. ciraparicitalakSmI proSbhyasiddhauratArA, damarasadRzamA varjitAM dehi neme / bhavajalanidhi- majjajjaMtu nirvyAjabaMdho / damarasadRzamA varjitAM dehi neme // 85 // vidadhadiha yadAsAM nirvRttau zaM maNInA / sukhaniratatanutAnonuttamAste mahAMtaH / dadatu vipulabhadrAM dAgaM jinendrAH zriyaM / svaH sukhaniratanutAnonuttamAste mahAMtaH // 86 // kRtavsamutibalarddhidhvastarugmRtyudoSaM / paramamRtasamAnaM mAnasaM pAtakAM taM / pratiddaDharuci kRtvA zAsanaM jainacaMdraM / paramamRtasamAnaM mAnasaM pAtakAMtaM // 87 // jinavacanakRtAsthA saMzritA kamramAnaM, samudita sumanaska divyasaudAmanIrukR / dizatu satatamaMbA bhUtipuSpAtmakaM naH / samuditasumanaskadivyasaudAmanIruk // 8 // (81) zrIjinezvarasUrijInA ziSya ane navAMgI vRttikAra zrIabhayadevasUrijInA gurubhAI, saMsArAvasthAmAM zrIdhanapAla paMDitanA sagA bhAI zrIzobhanAcArya mahAmuni vi.saM. 1029mAM thayA hatA. temaNe paNa zrIbappabhaTTasUrijInI jema 2484=96 thoyo racI che. temAM paNa covIse cothI thoyomAM anukramathI zrutadevatA, mAnasI, vajasRkhaMlA, rohiNI, kAlI, gaMdhArI, mAhamAnasI, vajaMkuzI, javalanAyuddhA, mAnavI, mahAkAlI, zrI zAMtidevI, rohiNI, ayyatA, prajJapti, brahmazAMtiyakSa, puruSadattA, Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 caturthastutinirNaya bhAga-1 inakI stavanA karI hai. __ aba bhavya jIvoMkU vicAraNA cAhiyeM kI jaba zrIjinezvarasUrike upadezaseM tathA pUrvAcAryokI paraMparAyaseM, pUrvAcAryasammata cauthI thui hai to tiskA niSedha karaNA yaha jinAjJAdhAraka prAmANika puruSakA lakSaNa nahIM hai. kyoMki jo puruSa pUrvAcAryokI AcaraNAkA uccheda kare so jamAlikI tareM nAzakoM, prApta hove. jaisA kathana zrIsUyagaDAMga sUtrakI niyuktimeM zrIbhadrabAhu svAmIne karA hai. so pATha yahAM likhate hai / Ayarie paraMparAe, AgayaM, jo ccheya buddhie| koi voccheya vAi, jamAlinAsaM sa nAsei // 1 // artha :- AcAryokI paraMparAyaseM jo AcaraNA calI AtI hove tisako uccheda karane arthAt na mAnanekI jo buddhi kare, so jamAlikI tareM nAzakoM prApta hove. tathA zrIThANAMgakI TIkAmeM zrutajJAnavRddhike sAta aMga kahe hai. sUtra, niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti, paraMparA, anubhava, inakoM jo koi chede soM dUrabhavya arthAt anaMtasaMsArI hai, jaisA kathana pUrvapuruSoMne karA hai. isa vAste zrIratnavijayajI aru zrIdhanavijayajI jekara jainazailI pAkara ApanA AtmoddhAra karaNekI jijJAsA rakhanevAle hovege to merekoM hitecchu jAnakara aura kvacit kaTuka zabdake lekha dekhake unake para hita buddhi lAke kiMvA jekara bahute mAnake adhIna rahA hove to merekoM mAphI bakSIsa karake mitra bhAvase isa pUrvAkta sarva lekhakoM bAMcakara ziSTa puruSoMkI cAla calake dharmarupavRkSakoM unmUlana karanevAlA jaisA tIna thuiyoMkA kadAgrahako choDake, kisI saMyami guruke pAsa cAritra upasaMpat leke zuddha prarupaka hokara isa bharatakhaMDakI bhUmikoM pAvana kareMge to ina donokA kalyANa zIghrahI ho jAvegA yahA hamArA ArzIvAda hai, bahu likhanena kim // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 243 cakradharA, karpardiyakSa, gaurI, kAlI, aMbA, vairo, aMbikA AnI stavanA karI che. ******** have bhavya jIvoe vicAravuM joie ke zrIjinezvarasUrijInA upadezathI tathA pUrvAcAryonI paraMparAthI pUrvAcAryasaMmata cothI thAya che. to teno niSedha karavo te jinAjJAdhAraka prAmANika puruSanuM lakSaNa nathI. kAraNa ke je puruSa pUrvAcAryonI AcaraNAno uccheda kare che, te jamAlinI jema nAzane pAme che. AvuM kathana zrIsUyaDAMga sUtranI niyuktimAM zrIbhadrabAhusvAmijIe karyuM che. te pATha A pramANe che. Ayariya paraMparAe, AgayaM jo ccheya buddhie| koi voccheya vAi, jamAlinAzaM sa nAsei // 1 // artha :- AcAryonI paraMparAthI je AcaraNA cAlI Ave che, teno uccheda kare arthAt na mAnavAnI jo buddhi kare, to jamAlinI jema nAza pAme che. zrIThANAMgasUtranI TIkAmAM zrutajJAnavRddhinA sAta aMga kahyA che. sUtra, niryukti, bhASya, cUrNi, vRtti, paraMparA ane anubhava Ano jo koi uccheda kare to te durbhavya arthAt anaMta saMsArI che. AvuM kathana pUrvapuruSoe karyuM che. AthI zrIratnavijayajI ane zrIdhanavijayajI jo jainazailI pAmIne potAnA AtmAno uddhAra karavAnI jijJAsA rAkhavAvALA haze to mane hitecchu jANIne ane kvacit kaTu zabdanA lekha dekhIne tenA upara hitabuddhI lAvIne athavA jo tene bahu mAnIne AdhIna rahyA haze. to mane mAphI ApIne mitrabhAvathI A pUrvokta lekhone vAMcIne ziSTapuruSonuM anusaraNa karIne dharmarUpavRkSonuM umUlana karanArA traNa thoyanA kadAgrahane choDIne koI saMyamI gurunI pAse cAritra upasaMpar laIne zuddha prarupaka thaIne A bharatakhaMDanI bhUmine pAvana karaze to e baMnenuM kalyANa zidhrAtizIdhra thaI jaze, ahIM amArA AzIrvAda che. vahUtinemi II , , , , , , , , , , , , Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 caturthastutinirNaya bhAga-1 atha nikaTa upakArI gaNivarya zrImanmaNivijayajI mahArAjakI kiMcit guruprazasti likhate hai. // anuSTub vRttam // tapAgacche jagadvaMdye, jajJire buddhizAlinaH / / zrImanmaNivijayAkhyA, guravaH saMyame ratAH // 1 // yasya dharmopadezena, nirmalena kati janAH / / samyaktvaM lebhire sAdhuH, dharmaM ca lebhire kati // 2 // teSAM paTTAMbare caMdrA, bhUriziSyapraziSyakAH / / zrImadbuddhivijayAkhyA, babhUvurbuddhisAgarAH // 3 // niHsaMgA nirmamAH kSAMtA, ye ca pAMcAlanIvRti / / DhuMDhakAkhyaM mataM hitvA, jAtAH saMvegabhAjanam / / 4 / / ___tacchiSyeNa mayAnaMdavijayena savistaraH / / graMtho'yaM guphitaH samyak, caturthastutinirNayaH / / 5 / / buddhimAMdyavazAt kiMcit, yadazuddhamalekhi tat / / mAtsaS saMparityajya, zodhayadhvaM manISiNaH // 6 // iti nyAyAbhonidhi - zrImad - AtmArAmajI (AnaMdavijayajI) mahArAjaviracitaH caturthastutinirNayaH // // samAptamidam // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-1 atha nikaTa upakArI gaNivarya zrImad maNivijayajI mahArAjanI kiMcit guruprazasti lakhe che. // anuSTub vRttam // tapAgacche jagadvaMdye jajJire, buddhizAlinaH / zrImanmaNiviJayAkhyA, guravaH samame ratAH // 1 // yasya dharmopadezena, nirmalena kati janAH / samyaktvaM lebhire sAdhu, dharmaM ca lebhire kati // 2 // teSAM paTTAbare caMdrA, bhUriziSyapraziSyakAH / zrImadbuddhivijayAkhyA, babhUvurbuddhisAgarAH // 3 // niHsaMgA nirmamAH kSAMtA, ye ca paMcAlanIvRtti / DhakAkhyaM mataM hitvA jAtAH saMvegabhAjanam // 4 // > tacchiSyeNa mayAnaMdavijayena savistaraH / graMtho'yaM guphitaH samyak, caturthastutinirNayaH // 5 // buddhinAMdyavazAt kiMcit yadazuddhamalekhi tat / mAtsaryaM saMparityajya, zodhayadhvaM manISiNaH // 6 // // zrI nyAyAbhonidhi zrImad AtmArAmajI (AnaMdavijayajI ) mahArajaviracitaH caturthastutinirNayaH samAptamidam // 245 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 // OM namaH siddhaM // aha~ // zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 prastAvanA (1) vidita ho ke saMvat 1941 meM hama caturmAsa karane ke vAste sahara ahamadAvAdameM zeTha dalapatabhAIke makAnameM rahe hUe the, tisa avasarameM baDodarese hamakoM aisA samAcAra milA ki, zrIrAjeMdrasUrijI nAmaka eka jaNa kitaneka celoM sahita ihAM Ae hai, aura ve kahate hai ki, hama zrIAtmArAmajIke sAtha mela mulAkAta aura caracA karane vAste ahamadAbAda jAeMge, taba hamane suNake kahA, acchIbAta hai, jaba ve ahamadAvAdameM Ae, taba tinakoM kisI puruSane pUchA ki hamane sunA hai ki, Apa zrIAtmArAmajIke sAtha mela mulAkAta aura caracA vAratA karane vAste padhAre hai, taba zrIrAjeMdrasUrijIne kahA ki hama nahI jAnate hai ki zrIAtmArAmajI kauna hai, taba tisa puruSaneM hamakoM kahA ki, ve to aise kahate hai, taba hama sunake cupake ho rahai / kitaneka dina pIche zrIrAjeMdrasUrijIne yaha prarupaNA karI ki, dIpakake prakAza meM rAtrikoM sAdhukoM zAstra paDhanA calA hai / yaha sunake hamane vicAra karA ki, hamane to inakoM tyAgI mahAvrata pAlanevAle sune hai, to yaha prarupaNA inoMne kyoM kara karI hovegI ? kyA ahamadAvAdake sAdhuyoMke manaraMjane vAste inoMne yaha prarupaNA karI hai ? kyoM ki ahamadAvAdake kitaneka sAdhuyoke upAzrayomeM nitya prate dIpaka jalate hai. taba kitaneka zrAvaka kahane lage ki, mAravADa dezameM ye apanI zrAvikAyoMkoM dIpakake prakAzameM rAtrikoM paDhAte hai, isa vAste ye aisI prarupaNA karate hai, eka gaTTAlAla zrAvaka kahane lagA ke, mAlava dezameM inone pratimAjIkI palAMThI upara pUrva likhe lekhakoM miTAke apane nAmakA lekha likhavAyA hai, Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 | OM nama: siddha I gaI | zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 prastAvanA (1) A sAthe jaNAvavAnuM ke, saMvat 1941 mAM huM cAturmAsa karavA mATe amadAvAda zaheramAM zeTha dalapatabhAInA makAnamAM rahyo hato. te samaye vaDodarAthI mane evA samAcAra maLyA ke, zrI rAjendrasUrijI nAmanA eka sAdhu keTalAka ziSyonI sAthe ahIM Ave che ane teo kahe che ke, huM AtmarAmajInI sAthe mulAkAta karavA ane carcA karavA mATe amadAvAda jAuM chuM, tyAre meM A vAta sAMbhaLIne kahyuM ke sArI vAta che. jayAre te amadAvAdamAM AvyA tyAre temane koI puruSe pUchyuM ke, ame sAMbhaLyuM che ke tame zrI AtmArAmajI mahArAjanI mulAkAta karavA ane carcA karavA mATe pardhAyA cho, tyAre zrI rAjendrasUrijIe kahyuM ke ame nathI jANatA ke zrI AtmArAmajI koNa che? tyAre te puruSe amane kahyuM ke, teo to A rIte kahe che, tyAre ame A vAta sAMbhaLIne mauna rahyA. keTalAka divaso bAda zrI rAjendrasUrijIe A pramANe prarUpaNA karI ke, dIpakanA prakAzamAM rAtrinA samaye sAdhuone zAstro vAMcavA cAle che-mAnya che. A sAMbhaLIne meM vicAra karyo ke, meM to emane tyAgI mahAvrata pALavAvALA tarIke sAMbhaLyA hatAM. to pachI A prarUpaNA temaNe kayA kAraNasara karI haze ? zuM amadAvAdanA sAdhuonA manoraMjana mATe to A prarUpaNA karI nathI ne ? kAraNa ke, amadAvAdanA keTalAka sAdhuonA upAzrayamAM nitya dIpaka baLato hoya che. tyAre keTalAka zrAvako kahevA lAgyA ke, mAravADa dezamAM te potAnI zrAvikAone dIpakanA prakAzamAM rAtrI samaye bhaNAve che, te mATe teo AvA prakAranI prarUpaNA kare che. eka gaTTAlAla zrAvake kahyuM ke, mAlava dezamAM teoe pratimAjInI Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 (2) inake upAzrayameM dIpaka jalate hai, aura upAzrayake agrAdi bhAgameM ThaMDakake vAste inake zrAvaka kacce pAnIkA chiDakAva karAte hai, aura eka jayavijaya nAmA inakA ziSya inakI kuchaka asamaMjasa cAla calane dekhake inako choDake ahamadAvAdakI vidyAzAlAmeM Ana rahA thA / tisane choTelAlAdi kitaneka zrAvakoMke Age inakI kriyA karatUta bahuta jAhira karI thI / so hamako bhI usane inakI hAnIkAraka kitanIka bAta suNAi / taba hamane ye pUrvokta kathana suNake manameM vicArA ki cAho pUrvokta kathana satya ho vA asatya ho, hamAre isse kucha prayojana nahI, kiMtu isane dIpakake prakAzameM sAdhu rAtrikoM pustaka paDhe, aisI prarUpaNA karI hai, vA nahI ? isakA nizcaya karanA cAhiye. taba hamAre ziSya pramodavijayajIne sthaMDilabhUmi gae hue the. sAbaramatI nadI ke reta sthalameM zrIrAjeMdrasUrijIko pUchA ki tumane pUrvokta dIpakakI prarUpaNA karI hai ? taba tisane kahAM, hAM karI hai / taba pramodavijayane pUchA ki tumArA kathana kaunase zAstrAnusAra hai ? taba rAjeMdrasUrine kahA pUrvokta dIpakakA adhikAra navapada prakaraNameM kathana karA hai | taba pramodavijaya mereseM Ake kahane lagA ki unone dIpakakI prarUpaNA to karI hai, paraMtu navapada prakaraNameM batalAte hai / taba maine vicArA ki ye aise manameM jAnate hoveMgi ki ye sAdhu utara dezaseM Ae hai, inone navapada prakaraNa nahI dekhA hoveMgA, isa vAste eka gappa hI Thoko / jo cala jAegI to hama sacce ho jAveMge. taba maine navapada prakaraNa pothImeseM nikAlake pramodavijayakoM dIyA / taba pramodavijaya aura zAMtivijaya donoM pustaka leke pAMjarApolake upAzrayameM zrIrAjeMdrasUrijIke pAsa gaye, aura kahA ki navapada prakaraNake jisa sthalameM pUrvokta dIpakakI prarUpaNA calI hai, so dikhalAo ? taba zrIrAjeMdrasUrijI kahane lagA ki navapada prakaraNakA pustaka mere pAsa isa khata nahI hai / taba pramodavijayane apanA navapada prakaraNakA pustaka usake Age rakhkhA, aura kahA ki kRpA karake vo sthala dikhalAo ? taba 248 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 palAMThI upara pUrvalikhita lekhane nAza karIne potAnA nAmano lekha lakhAvyo che. (2) temanA upAzrayamAM dIpaka baLe che ane upAzrayanA agrAdi bhAgamAM ThaMDaka mATe temanA zrAvako kAcA pANIno chaMTakAva karAve che ane eka zrI jayavijaya nAmanA temanA ziSya temanI koIka asamaMjasa pravRttine joIne temane choDIne amadAvAdanI vidyAzALAmAM AvI rahyAM hatA. temaNe choTAlAla Adi keTalAka zrAvakonI AgaLa teonA kriyA karatUta ghaNA jAhe2 karyA hatA. amane paNa temaNe enI hAnikAraka keTalIka vAto saMbhaLAvI tyAre meM A pUrvokta kathana sAMbhaLIne manamAM vicAra karyo ke, pUrvokta vacana satya hoya ke asatya hoya ! amAre enI sAthe koI prayojana nathI. paraMtu temaNe dIpakanA prakAzamAM sAdhu rAtrimAM pustaka vAMce, AvI prarUpaNA karI che ke nahi ! teno nizcaya karavo joIe. te gALAmAM mArA ziSya zrIpramodavijayajI sthaMDilabhUmi gayA hatA. sAbaramatI nadInA retInA paTamAM zrIrAjendrasUrijI maLyAM. temane pUchyuM ke, tame pUrvokta dIpakanI prarUpaNA karI che ? tyAre temaNe kahyuM ke, hA karI che. tyAre zrI pramodavijayajIe pUchyuM ke, te tamAruM kathana kayA zAstrAnusAre che ? tyAre zrI rAjendrasUrijI e kahyuM ke, pUrvokta dIpakano adhikAra navapada prakaraNamAM che. tyAre zrIpramodavijayajIe AvIne mane kahyuM ke, zrIrAjendrasUrijIe dIpakanI prarUpaNA karI che ane AdhAra tarIke navapada prakaraNa batAve che. te vakhate meM vicAryuM ke, zrIrAjendrasUrijIe evuM vicArI javAba Apyo haze ke, A sAdhu uttaradezathI AvyA che. tethI teoe navapada prakaraNa joyuM nahi hoya. AthI gappu ja mAro, jo mAnI jaze to huM sAco banI jaIza. tyAre meM zrIpramodavijayane navapada prakaraNa pustaka ApyuM. zrI pramodavijayajI ane zrIzAMtivijayajI baMne pustaka laIne pAMjarApoLanA upAzrayamAM zrIrAjendrasUrijInI pAse gayA ane pUrvokta dIpakanI prarUpaNA navapada prakaraNamAM kyAM che, te batAvavA mATe jaNAvyuM. tyAre 249 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 zrI rAjeMdrasUrijIne kitane hI kalAkoM taka vo pustaka dekhA, paraMtu pUrvokta dIpakakA adhikAra to nahI nIkalA / taba zrIrAjeMdrasUrijI kahane lagA ki yaha pustaka yahAM choDa jAo to meM pIcheseM nIkAla rakhUMgA, taba pramodavijaya pustaka tahAM hI choDa Ae, agale dina dopare pIche pramodavijayAdi phera rAjeMdrasUrike pAsa gae, aura kahA ki vo sthala dikhalAo ? navapada prakaraNameM to vo sthala nIkalA nahIM. vo bicArA kyA dikhalAve ? (3) taba pramodavijaya zrIrAjeMndrasUrijIko utsUtra aura mRSAvAdI jAnake apanA pustaka leke zeTha dalapatabhAike makAnameM A gae tabahIseM hamane inako utsUtra bhASI aura mRSA prarupaNAkA prAyazcita sAdhuyoM samakSa na leneseM inakA jJAna aura mahAvrata jAna lIe the. phera kacchadeza koDAya grAmavAsI zrAvaka ravajI devarAja, aura bhRgukacchavAsI zrAvaka anUpacaMda malUkacaMdajI bhI inake pAsa gae the, unoneM bhI inako samyagvAdI nahI jAnA / tathA ahamadAvAdameM lohArakI polake upAzrayameM rahanevAlA eka somavijaya nAmA apaThita sAdhu koM inoneM apaneme milAya lInA, taba lallubhAI sUracaMda chApevAlene somavijayajI bAbata kuchaka lekha chApA, taba inoneM aura inake pAsa jAnevAloMne vinA prayojana hI hamArI aura hamAre guru mahArAja zrI buddhivijayajIkI bahuta niMdA chapavAI / taba dalapatabhAIne lallu sUracaMdakoM chApA chapAneseM baMda karA / ityAdi aneka hetuyoseM hamane inako utkaTa kaSAi, krodhI, abhimAnI, chalI, mRSAbhASI jAnake inake sAtha bAtacIta karanekI upekSA karI / itane meM inone dizAvaroMmeM jUThI ciThIyAM likhavAke tinameM likhavAyA ke sabhAmeM caracA hui / tisameM zrI AtmArAmajI hAra gayA, aura zrIrAjeMdrasUrijI jItA. taba zivagaMja, sAdaDI, ratalAma pramukha saharomeM jainamatI zrAvakoMkI ciThIyAM zeTha premAbhAIke nAmase AiyAM / tinameM likhA ke tIna thUi mAnane vAle zrAvakoke pAsa ahamadAvAdaseM ciThIyAM AiyAM hai, Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 zrIrAjendrasUrijIe kahyuM ke, te pustaka mArI pAse nathI. zrIpramodavijayajIe potAnI sAthe laIne gayelA pustakane temanI AgaLa rAkhyuM ane kahyuM ke, kRpA karIne te sthaLa batAvo. tyAre zrIrAjendrasUrijIe keTalAya kalAko sudhI te pustaka joyuM. paraMtu pUrvokta dIpakano adhikA2 na nIkaLyo. te vakhate zrIrAjendrasUrijIe kahyuM ke, pustaka ahIM mUkI jAo, huM pAchaLathI zodhI rAkhIza. zrIpramodavijayajIe pustaka tyAM ja mUkyuM. bIjA divase bapore zrIpramodavijayajI Adi punaH zrIrAjendrasUrijI pAse gayA. ane sthaLa batAvavAnI vinaMtI karI. paraMtu navapada prakaraNamAM te sthaLa hoya to batAve ne ! 251 (3) te samaye pramodavijayajI zrIrAjendrasUrijIne utsUtra prarUpaka ane mRSAvAdI jANIne potAnuM pustaka laIne zeTha dalapatabhAInA makAnamAM AvI gayA. pUrvokta dIpaka saMbaMdhI utsUtra ane mRSA prarUpaNAnuM prAyazcitta levuM joIe. paraMtu temane prAyazcitta lIdhuM nahi. tethI temanA jJAna ane mahAvrata meM jANI lIdhA hatA. punaH kacchadezanA koDAya grAmavAsI zrAvaka ravajI devarAja ane bhRgukacchavAsI zrAvaka anupacaMda malUkacaMdajI paNa emanI (zrIrAjendrasUrijInI) pAse gayA hatA. teoe paNa temane (zrIrAjendrasUrijIne) samyavAdI na jANyA. amadAvAdamAM lAhoranI poLanA upAzrayamAM rahenArA eka somavijaya nAmanA apaThita sAdhune temaNe potAnI sAthe laI lIdhA, tyAre lallubhAI suracaMda chApAvALAe somavijayajInI bAbate kaMIka lekha chApyo. e vakhate teoe ane temanI pAse javAvALAoe prayojana vinA ja mArI ane mArA guru mahArAja zrIbuddhivijayajInI ghaNI niMdA chapAvI. tethI dalapatabhAIe lallu suracaMdane chApavAnuM baMdha karAvyuM. ItyAdi aneka hetuothI meM emane (zrIrAjendrasUrijIne) utkaTa kaSAyavALA, krodhI, abhimAnI, chalI, mRSAbhASI jANIne temanI sAthe vAtacIta karavAnI upekSA Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 tinameM likhA hai ki sabhAmeM zrIAtmArAmajI hAre, aura zrIrAjeMdrasUrijI jIte, aura ahamadAvAdame bahuta zrAvaka loka tina thUiyAMkA mata mAnane laga gae, e samAcAra vAMcakara samasta zrI saMgha premAbhAIke vaMDemeM ekaThA huaa| (4) isase Age caturthastutinirNayameM sarva hAla likhA hai, hamane jo caturthastutinirNaya racA thA, so bhavya jIvoMke tathA zrIrAjeMdrasUrijI aura zrIdhanavijayajIke upakAra vAste racA thA, paraMtu inakoM to hAnIkAraka huaa| paraM meghakI vRSTise sarva vanaspatiyoM praphullita hotI hai| eka javAsA hI sUka jAtA hai| yaha dUSaNa meghakA nahI hai, kiMtu javAsekI hI prakRti aisI hai / saMvat 1947 meM merA caturmAsa paMjAba dezake malerakoTale nagarameM thA, taba zrIdhanavijayajIkI racanAkI pothI kisI zrAvakane bhejI / jaba hamane vAMcI, taba manameM vicAra karA ki, karma jIvakoM kaise nAca nacAte hai ! ina bicAroMkI kyA durdazA ho rahI hai ! isa pothIke lekhaseM inameM krodha, mAna, chala, kapaTa, daMbha, irSyA, asatya, utsUtrabhASaNa, nivivekatAdi karmone inake manameM kitane nATaka race hai / ina bicAroMne isa pothIkI racanAseM apane AtmAke bahuta guNoMkI hAnI karI hai, inone manuSya janma pAke yahI kAma karanA acchA mAnA hai, ityAdi vicAra karake hamane upekSA karI / itanemeM muMbaise eka zrAvaka maganalAla dalapatarAmakI patrikA Ai, unoMne likhA ki isa pothIme niMdA IrSyA jUThAdi bahuta likhA hai / isa vAste isake utara likhanekI AvazyakatA nahIM hai, kyoMki isa pothIke vAMcanese hI buddhimAna jAna jAegeM ki aise akalake khAviMdakI yaha pothI racI hui hai, isa hetu se hamane isa pothIkA utara nahI likhA, aba bhAvanagarakI zrI jainadharmaprasAraka sabhAkI preraNAseM aura kitane hI kSetroMke zrAvaka aura sAdhuyoMkI preraNAseM isa pothIke kartAkI karatUta mithyAbhASaNa rupa isa pothIse hI pragaTa karake likhate hai| iti prstaavnaa| Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 253 karI. eTalAmAM temaNe (zrI rAjendrasUrijIe) dezAvaro (anya dezo) mAMthI judI judI ciThThIo lakhAvIne mokalAvI. temAM lakhAvyuM ke, sabhAmAM carcA thaI. temAM zrI AtmArAmajI hArI gayA ane rAjendrasUrijI jItI gayA. tathA amadAvAdamAM ghaNA zrAvako traNa thoyano mata mAnavA lAgyA che. A samAcAra sAMbhaLIne samasta zrIsaMgha premAbhAInA vaMDAmAM bhego thayo. (4) A pUrve caturthastutinirNaya bhAga-1 mAM tamAma hakIkato lakhI che. meM je caturthastutinirNaya graMtha racelo, te bhavya jIvo, zrI rAjendrasUrijI ane zrIdhanavijayajInA upakAra mATe racyo hato. paraMtu temane (zrI rAjendrasUrijI ane zrIdhanavijayajIne) to hAnikAraka thayo. meghanI vRSTithI sarva vanaspatio vikasita thAya che, mAtra eka javAsA ja sUkAI jAya che. A dUSaNa meghanuM nathI, paraMtu "javAsA'nI prakRti ja tevA prakAranI che. saM. 1947mAM mAruM cAturmAsa paMjAba dezanA malerakoTale nagaramAM hatuM. tyAre zrIdhanavijayajInI racanAnI pothI (graMthanuM nAma "caturthastutinirNaya zaMkoddhAra che, te pothI) koIka zrAvake mokalI. jyAre meM te pustaka vAMcyuM tyAre manamAM thayuM ke, karma jIvone kevA kevA nAca nacAve che. A bicArAonI kevI durdazA thaI rahI che! te pothInA lekhathI vicAra Avyo ke, temanA manamAM krodha, mAna, chala, kapaTa, daMbha, IrSyA, asatya, usUtra bhASaNa, nirvivakatAdi keTalA nATako karmoe racyAM che? karmo dvArA manamAM pedA thayelA nATako (vicAro)e potAnA AtmAnA ghaNA guNonI hAnI karI che. teoe manuSya janma pAmIne AvA kAmo karavA ucita mAnyA che, ityAdi vicAra karIne meM te graMthanI upekSA karI. e arasAmAM muMbaIthI zrAvaka maganalAla dalapatarAmanI patrikA AvI. temAM lakhyuM hatuM ke, A pothImAM (caturthastutinirNaya zaMkoddhAra pustakamAM) niMdA, IrSA, juThAdi ghaNuM lakhyuM che. tethI teno uttara lakhavAnI Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 . (5) yaha pustaka hI zrIdhanavijayajIne abhimAna, krodha, rAga, dveSa, utsUtra bhASaNa, anyAya aMgIkAra karake likhA hai, aura ajJa lokoMkoM bhrama aMdha jAlameM geraneke vAste agaDama sagaDama aMDabaMDa svakapola kalpita jhUTha likhake eka baDI pothI paramArthaseM thothI likhake chapavAi hai, yaha pothI aisI hai, jese UMcI dukAna phIkA pakavAna arthAt dekhanemeM moTI gappe aura lekhameM moTI, aura jinamArgaseM khoTI / isa pothImeM zrIdhanavijayajIne apane aMdarake ajJAna aura jhUTha likhanemeM baDA hI parizrama kIyA hai| prazna:- zrIdhanavijayajIne isa thothI pothImeM kyA ajJAna aura mRSAbhASaNa likhA hai so pragaTa karake likha dikhlaao| uttaraH- he bhavya ! isa thothI pothImeM zrIdhanavijayajIne jitanA jUTha likhA hai vo sarva likhuM, itanA mUje avakAza nahIM hai, to bhI tumAre jAnane vAste thoDAsA likha dikhAtA hUM // zrI ahamadAvAdakA tathA anya saharokA sarva zrI saMgha jAnatA hai ki, zrI AtmArAmAdi 14 sAdhuyoMne zrI ahamadAvAdameM mAMDaliyA yogya vahake zrI buddhivijayajI mahArAjake nAmanI dIkSA lInI. usa samayameM tapagaccha ke jitane tyAgI sAdhu the, ve sarva pIta vastra kaccheke raMge rakhate, aura dina pratikramaNakI Adi tathA rAi pratikramaNake aMtameM cAra thUikI caityavaMdanA karate the. aura sarva zrI tapagacchake zrAvaka iriyAvahiyA paDikkamake pIche sAmAyikakA uccAra karate the / aura tapagacchakI samAcArI zrAddhavidhyAdi zAstroMmeM bhI aise hI caityavaMdana sAmAyika karanekI vidhi likhi hai| aba zrIdhanavijayajI thothI pothIke likhanevAlA isa pothIke kitane hI pRSToMpara likhatA hai ki, zrIAtmArAmajIne pItAMbara dhAraNa kare, cauthI thui sthApana karI, iriyAvahiyAke pIche 'karemi bhaMte' sthApana karI. aba sujJajano vicAra karo ki prIta vastra to zrIyazovijayajI tathA gaNi zrIsatyavijayajIne kisI Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 2 papa AvazyakatA nathI. kAraNa ke, te pothIne vAMcavAthI ja buddhimAna puruSo jANI leze ke, akalanA zahenazAhe (!) A pothI racI che. A kAraNathI ame A pothIno uttara lakhatA nathI. have bhAvanagaranI zrIjainadharmaprasAraka sabhAnI preraNAthI ane ghaNA kSetronA zrAvaka ane sAdhuonI preraNAthI te pothInA kartAnA mithyAbhASaNarUpa karatUto A pustakathI ja pragaTa karIne lakhIe chIe. zrIdhanavijayajI kRta "caturthastutinirNaya zephoddhAra' pustakanI prastAvanAno javAba (5) zrIdhanavijayajIe A "caturthastutinirNaya zaMkoddhAra pustaka abhimAna, krodha, rAga, dveSa, usUtrabhASaNa, anyAyano Azaro laIne lakhyuM che ane ajJAna lokone bhramarUpI aMdhajALamAM pADavA mATe agaDama sagaDama (elaphela) aMDabaMDa (jevuM tevuM) svakapola kalpita jUTha lakhIne eka moTI pothI paramArthathI thothI lakhIne chapAvI che. A pothI evI che ke, jema "uMcI dukAna phIkA pakavAna" arthAt dekhAvamAM moTI, gappA ane jUTha lakhavAmAM moTI ane jinamArgamAM khoTI. A pustakamAM zrIdhanavijayajIe potAnA aMdaranA ajJAna ane jUTha lakhavAmAM ghaNo moTo parizrama karyo che. prazna- zrIdhanavijayajIe e pothImAM ajJAna ane mRSAbhASaNa zuM lakhyuM che, te pragaTa karIne batAvo? javAba- he bhavya ! A pothImAM zrIdhanavijayajIe jeTaluM asatya lakhyuM che te sarve lakhuM, eTalo mane avakAza nathI. to paNa tamArI jANakArI mATe thoDuM lakhI batAvuM chuM. zrI amadAvAda ane anya zaheronA sarva zrIsaMgha jANe che ke, zrI AtmArAmajI Adi 14 sAdhuoe amadAvAdamAM mAMDalI yogya tapakriyAnuM vahana karIne zrIbuddhivijayajI mahArAjanA nAmanI dIkSA lIdhI hatI. te samaye tapAgacchanA jeTalA tyAgI sAdhu hatA, te sarve sAdhuo pILA vastro Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 kAraNaseM kare hai, soi rItI AjakAla tapagacchake sAdhuyoMmeM calatI hai, (6) upAdhyAya zrI yazovijaya gaNIjIne zrI sImaMdhara svAmIjIkI svAdhyAyakI 17 mI DhAla kI 10 mI gAthA meM aisA likhA hai, tisakA TabA zrI gaNI padmavijayajIne kInA hai, so nice likhA jAtA hai| "tAsa pATeM vijayadevasUrisarU // pATa tasa guru vijayasiMha dhorI // jAsa hita sIkhathI mArga e anusarayo / jehathI savi TalI kumati corI / Aja0 // 10 // artha / / valI tene pATe zrI vijayadevasUri thayA tathA temanA pATeM zrI vijayasiMhasUri, te gacchano bhAra vahevAne vRSabha samAna dhorI thayA / jemanI hita zIkha AjJA pAmIne meM e saMvega mArga AdarayoM eTale e bhAva, je zrIyazovijayajI upAdhyAye paNa eonI AjJA pAmIne kriyA uddhAra karayo tathA zrI vijayasiMhasUrinA ziSya aneka hatA. temAM sattara ziSya sarasvatI birudadhArI hatA. te sarvamA mahoTA ziSya paMDita zrI satyavijayagaNI hatA. temaNe zrI pUjyanI AjJA pAmI kriyA uddhAra kIdho te mATe ema kaDaM je mArga e anusarayo ke0 e saMvega mArga Adarayo je AdaravA thakI tIrthaMkaraadatta, guruadatta ityAdi kumati kadAgraha rupa corI Tala gayI / e zrI AcAryonI paraMparA kahI // 10 // " kucha hamAre vRddha guruyoMkI yaha zraddhA nahIM thI ke, raMge hue vastra hI sAdhuko kalpe hai / kisI kAraNa ke vAste raMge hai, so kAraNika vastra koi vaisA hI puruSa dUra karegA / isa vAste pUrvokta tInau vastuyoMke vAste ni:kevala zrIdhanavijayajIne zrIAtmArAmajI zrIAnaMdavijayajI hI kI niMdA nahI likhi / kituM sarva tapagacchake AcAryokI, aura sAdhuyokI, tathA zrAvakokI niMdA likhi hai| (7) tathA kharataragacchameM bhI cAra thUise pratikramaNAdyaMtameM Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 paheratA hatA ane devasi pratikramaNanA prAraMbhamAM tathA rAI pratikramaNanA aMtamAM cAra thoyanI caityavaMdanA karatA hatA tathA sarva zrItapAgacchanA zrAvako iriyAvahi paDikkamIne pachI ja sAmAyika daMDakano uccAra karatA hatA. zrAddhavidhi Adi zAstromAM tapAgacchanI sAmAcArI pramANe A ja rIte caityavaMdana-sAmAyika karavAnI vidhi lakhI che. A satya hakIkata hovA chatAM paNa pothIne lakhanArA, zrIdhanavijayajIe pothInA keTalAye pRSTho upara lakhe che ke, AtmArAmajIe pItAMbara dhAraNa karyA, cothI thoyanI sthApanA karI, 'iriyAvahiyA'nI pAchaLa 'karemibhaMte'nI sthApanA karI. sujJajano vicAre ke, pItavastro to zrIyazovijayajI mahArAjAe tathA gaNivarya zrIsatyavijayajI mahArAjAe koIka kAraNathI karyA che. te ja rIte AjakAla tapAgacchanA sAdhuomAM cAle che. (6) upAdhyAya zrIyazovijayajI gaNivaryajIe zrIsImaMdhara svAmijInI svAdhyAyanI 17mI DhALanI 10mI gAthAmAM A pramANe lakhyuM che ane teno Tabo zrI padmavijayajI gaNivarye racyo che. te nIce pramANe che. "tAsa pATe vijayadevasUrisaru II pATa tasa guru vijayasiMha dhorI jAsa hita zIkhavI mArga e anusaryo // jehathI savi TaLI kumati corI / / AjaO / / 1 / / vaLI temanI pATe zrIvijayadevasUrijI thayAM tathA temanI pATe zrI vijayasiMhasUrijI, te gacchano bhAra vahana karavAmAM vRSabha samAna dhorI hatA. jemanI hita-zIkhanI AjJA pAmIne meM A saMvega mArga Adaryo. AthI siddha thAya che ke, upAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjAe paNa emanI AjJA pAmIne kriyoddhAra karyo. 257 zrIvijayasiMhasUrijInA ziSyo aneka hatAM. temAM sattara ziSyo sarasvatI birUdadhArI hatA. temAM sauthI moTA ziSya paMDita zrIsatyavijayajI Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 caityavaMdana karate hai, aura tisa matake tyAgI sAdhu bhI kaccheke raMge kapaDe rakhate hai / isa vAste zrIdhanavijayajIne kharatara gacchake sarva AcArya sAdhuyoMkI, niMdaka utsUtra bhASI kuliMgI Adi zabdoseM bahuta niMdA karI hai / paraMtu yaha nahI manameM samajatA ki mere guru anAcAra sevI gRhastha tulyane saMvat 1925 me svayameva tyAgI vratI guruke vinA kriyA uddhAra anaMta tIrthakaroM kI AjJA bhaMga karake karA. tisake pahilAM vIra prabhuke zAsanameM koi sAdhu nahI thaa| kyoMki, ina kumatiyoMkA paMtha to pahile tapagacchameM nahI thA / isa vAste inone kriyA uddhAra nahI karA, kiMtu mithyAmatakA uddhAra karA hai I jaba inone tapagacchake deveMdrasUri pramukha aneka AcAryoko utsUtra bhASI ninhava likhe hai, to bicAre AtmArAmake vAste ye mithyAmati niMdA likhe, to inakoM lajjhA bhaya viveka kahAMse Ave ? tathA zrIravisAgaranemasAgarajIkoM bhI ye kuliMgI, utsUtra bhASI ninhava likhatA hai kyoM ki zrInemasAgarajI ravisAgarAdi bhI sarva sAdhu kaccheke raMge vastra cAra thUi IryApatha pUrvaka zrAvakoMkI sAmAyika pramukha zrIAtmArAmAnaMdavijayajIkI tare hI karate aura mAnate hai / tathA zrIrAjeMdrasUri dhanavijayajI mahAkRtaghnI hai, kyoM ki ravisAgarajI bahuta bhadrIka susAdhu hai / tinone inakI kapaTa kriyA dekhake pAlaNapurameM apane pAsa caturmAsa karAyA, aura isI sababase inakoM ahamadAvAda sANaMda vIramagAmame rahaneko unake zrAvakoMne jagA dInI aura inone unahIke zrAvakoMkI zraddhA jinamataseM bhraSTa karI tathA inakA jhUThA lekha 27 me pRSTa para likhA hai ki zrImayAsAgarajIe vinA yoga vahyA dIkSA svayameva lInI / yaha jhUTha // 1 // pRSTa // 28 // zrIAtmArAmajIne navIna dIkSA nahI lInI yaha jhUTha ||2|| pRSTa ||29|| zrImaNivijayajIkoM pArigraha dhArI likhe hai so jhUTha // 3 // zrI bUTerAyajIne zrImaNivijayajI ke pAsa dIkSA nahI dhAraNa karI yaha jhUTha ||4|| pRSTa ||30|| maNivijayajI zvetAMbara liMga choDakeM 258 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 259 gaNi hatA. temaNe zrIpUjyanI AjJA pAmIne kriyoddhAra karyo, te mATe ema kahyuM ke "je mArga e anusarayo ke."- e saMvega mArga Adaryo. je AdaravAthI tIrthaMkara adatta, guru adatta ityAdi kumati kadAgraharUpa corI TaLI gaI. A zrI AcAryonI paraMparA kahI. 10nA" amArA vRddhaguruonI e zraddhA nahotI ke, raMgIna vastro ja sAdhune kahyuM che. koIka kAraNathI vastro raMgyA che. te kAraNika vastra koIka puruSa dUra karaze. AthI pUrvokta traNa vastuone mATe zrIdhanavijayajIe mAtra AtmArAma AnaMdavijayanI ja niMdA nathI lakhI ! paraMtu tapAgacchanA sarva AcAryonI, sAdhuonI tathA zrAvakonI niMdA lakhI che. (7) kharataragacchamAM paNa cAra thAyathI pratikramaNanI AdaMtamAM caityavaMdanA kare che ane te matanA tyAgI sAdhu paNa kAthAthI raMgelA kapaDA rAkhe che. tethI zrIdhanavijayajIe kharataragacchanA sarva AcArya- sAdhuonI niMdaka, usUtrabhASI, kuMligI Adi zabdothI khUba niMdA karI che. paraMtu manamAM vicArI zakatA nathI ke, mArA anAcArasevI gRhasthatulya gurue saM. 1925mAM svayameva tyAgI vratI guru vinA anaMta tIrthakaronI AjJAno bhaMga karIne kriyoddhAra karyo che. te pahelAM vIra prabhunA zAsanamAM koI sAdhu nahotA ! kAraNa ke, A kumationo paMtha to pahelAM tapAgacchamAM nahoto. tethI temaNe kriyoddhAra karyo nathI, paraMtu mithyAmatano uddhAra karyo che. jo teo tapAgacchanA zrIdevendrasUrijI pramukha aneka AcAryone usUtrabhASI, nidvava lakhI zake, to bicArA AtmArAma mATe mithyAmati Adi niMdA lakhe, temAM lajjA, bhaya, viveka kevI rIte hoya? tathA zrI ravisAgarajI, zrInemasAgarajIne paNa te kuliMgI, usUtrabhASI, nihnava lakhe che. kema ke, zrImasAgarajI, zrIravisAgarajI Adi sarva sAdhu kAthAthI raMgelA vastra, cAra thoya, iryApathikI pratikramaNa pUrvaka zrAvakonI sAmAyika vagere zrI AtmArAma AnaMdavijayajInI jema ja kare che ane mAne che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 pItAMbara dhAraNa karate the yaha jhUTha // 5 // (8) zrIAtmArAmane svaliMga zrI mahAvIrasvAmI ke yatiyoMkA zveta mAnopeta liMga choDake anya liMga dhAraNa karA yaha jhUTha // 6 // kyoM ki zrIAtmArAmajIne DhuMDhaka liMga choDA hai,paraMtu mahAvIrasvAmIke yatiyoMkA liMga nahI choDA / AcArya mahArAja aura jainamatake zAstroMkI azAtanA karaneseM zrIdhanavijayajIkI buddhi viparyaya hui mAluma hotI hai, nahI to DhuMDhakaliMgako mahAvIrasvAmIke yatiyoMkA liMga na kahatA // pRSTa 31 // zrIdhanavijayajIke likhe mUjaba zrI bUTerAyajI mahArAjane yaha nahI likhA hai ki, meremeM bilakula sAdhupaNA nahI hai| kiMtu tisa mUjaba sAdhupaNA nahI hai, arthAt jaisA sAdhupaNA utsarga mArgameM kahA hai taisA nahI. "hamane svayameva gurujIko pUchA thA ki, kitaneka ajJa loka kahate hai ki, zrI buddhivijayajI mahArAja apane ApakoM sAdhu nahI mAnate hai / yaha kahanA kyoMkara hai ? taba zrI mahArAjajIne kahA ki je kara maiM apane ApakoM sAdhu na mAnUM to paghaDI bAMdhake dalapatabhAI ke rasoDemeM jAkara thAlImeM na jImuM ?" isa vAste jo kucha zrIdhanavijayajIne likhA hai so sarva hI jhUTha hai // 7 // pRSTa 32 meM likhA hai ki "maNivijayAdikanI guru paraMparA to bahu peDhiyothI saMyama rahita hatI" yaha likhanA jhUTha // 8 // kyoM ki sarva zrI ahamadAvAdake zrI saMghameM vidita hai ki gaNi zrI kastUravijayajI aura gaNi zrI kIrtivijayajI, jo ki khaMbhAtake navAbakI divAnagIrI choDake sAdhu hue the / tinake tyAga vairAga sAdhupaNAke sAtha isa zrIdhanavijayajI mRSA bhASikA lekha mahA mithyA hai. zrIdhanavijayajI to apane anAcArI gRhastha tulya guruke dUSaNa chipAne vAste mahAtmA puruSoke bhI dUSaNa likhatA hai, kyoM ki vyabhicAraNI strI apanA chinAlapaNA chipAneke vAste aisI vAcAlatAseM satI strIyoMke bhI dUSaNa bolake unako bhI chinAla banAnA cAhatI hai / paraMtu tisakI vAcAlatAseM Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 261 zrIrAjendrasUri, zrIdhanavijayajI mahAkRtaghnI che. kema ke, zrIravisAgarajI khUba bhadrika susAdhu che. zrIrAjendrasUri, zrIdhanavijayajIe pAlanapuramAM potAnI pAse temanuM cAturmAsa karAvyuM ane te hisAbe zrIrAjendrasUri-dhanavijayajIne teonA zrAvakoe amadAvAda, sANaMda, vIramagAmamAM rahevA mATe sthAna ApyuM. teoe sthAna ApanAra mahAtmAnA zrAvakonI zraddhA jinamatathI bhraSTa karI ane 'caturthastutinirNayazaMkoddhAra' pustakanI prastAvanAnA pR-27 upara asatya lakhe che ke, zrImayAsAgarajIe yoga vahana karyA vinA svayameva dIkSA lIdhI. - A vAta asatya che. pR-28 upara lakhyuM che ke, AtmArAmajIe navIna dIkSA lIdhI nathI, te paNa asatya che. pR-29 upara pU.zrImaNivijayajIne parigrahadhArI lakhe che, te paNa asatya che. zrIbuTerAyajI mahArAje zrImaNivijayajInI pAse dIkSA lIdhI nathI. AvuM lakhyuM che te paNa asatya che. pR-30 upara lakhe che ke, zrImaNivijayajIe zvetAMbara liMga choDIne pItAMbara dhAraNa karatA hatA, A vAta paNa asatya che. (8) zrIAtmArAmajIe svaliMga = zrImahAvIrasvAmInA yationA zveta mAnopetaliMgane choDIne anya liMga dhAraNa karyuM che, A paNa asatya che. kAraNa ke, AtmArAmajIe DhuMDhaka liMga choDyo che. paraMtu mahAvIrasvAmInA yationA liMga choDyA nathI. AcArya mahArAja ane jinamatanA zAstronI AzAtanA karatA zrIdhanavijayajInI buddhi viparyaya thayelI jaNAya che. nahiMtara DhuMDhakaliMgane mahAvIrasvAminA yationuM liMga na kahyuM hota. pR-31 upara zrIdhanavijayajInA lakhyA pramANe zrI buTerAyajI mahArAje evuM nathI lakhyuM ke, mArAmAM bilakula sAdhupaNuM nathI. paraMtu tevA prakAranuM sAdhupaNuM nathI. arthAt utsarga mArgamAM jevA prakAranuM sAdhupaNuM hoya Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 satI chinAla nahI hotI hai, isa zrIdhanavijayajIke guruke guru kitanI hI peDhiyoM taka parigraha dhArI SaTkAyake hiMsaka anAcArI asaMyamI the| isake guru zrIratnavijayajIne apane ApahI saMyamI guruke hAthakI dIkSA vinA mithyAtva kriyA uddhAra karI hai| aura isa zrIdhanavijayajIne to mithyAtva anaMtAnubaMdhI kaSAya aura mRSAvAda chala kapaTa daMbhakA uddhAra karA hai, paraMtu kriyA kA uddhAra nahI karA hai, yaha zrIdhanavijayakI racI hui pothI Adise aMta taka mRSAvAdase bharI hai, jekara meM isakA sarva jhUTha likhane laguMto isa pothIse bhI baDI pothI ho jAve, isa vAste sujJajana isa zrIdhanavijayajIkI racI pothIkoM vAMcake ApahI mRSAvAdIkA mRSA lekha jAna leveNge| (9) // pRSTa 1 // meM zrIdhanavijayajI likhatA hai ki "AtmArAmajI AnaMdavijayajIe sUtrAgama, arthAgama, pUrvadharAdi AcAryonI paraMparAgata AvelI traNa thUi tathA pUjA pratiSThAdi kAraNe pUrvAcAryoe AcaraNa karelI cothI thUi jinacaityamA niSedha karI, ekAMte pratikramaNa sAmAyikamAM cothI thUI sthApana karI" prathama to yahI lekha zrIdhanavijayajIke mRSAvAdakA sUcaka hai, kyoM ki pUrvAcArya racita kisI graMthameM bhI aisA lekha nahi hai ki, pUjA pratiSThAdi kAraNameM cauthI thUI AcaraNa karI hai, paraMtu jinacaityameM cauthI thUI paDhanI niSedha hai, tathA devasika rAi pratikramaNakI AdyaMtameM cAra thuikI caityavaMdanA karanI niSedha hai, paraMtu tapagacchake bhaTTAraka zrI jayacaMdrasUrijIne avicchinna paraMparAgataseM calI Ai dono pratikramaNake AdyaMtameM cAra thuikI caityavaMdanA karanI pratikramaNa hetu graMthameM likhi hai, tisakA pATha caturthastuti nirNayake 57 pRSTa para dekha lenA / tathA zrI vAdIvetAla zAMtisUrijI uttarAdhyayana bRhavRttike karttAne caityavaMdana bhASyameM nava prakAre caityavaMdanA pUrvAcArya Acarita kathana karI hai, so bhI pUrvokta graMthase dekha lenI / tathA saMghAcAravRttimeM zrI dharmaghoSasUrijIne bhI aise hI kathana karA hai. kisI graMthameM bhI Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 che, tevA prakAranuM sAdhupaNuM mArAmAM nathI. meM svayaM gurujIne pUchyuM hatuM ke, keTalAka ajJAna loko kahe che ke zrIbuddhivijayajI mahArAja potAne sAdhu mAnatA nathI, AvuM Ape zA kAraNe kahyuM hatuM? tyAre zrImahArAjajIe kahyuM hatuM ke, jo huM potAne sAdhu mAnato na houM, to pAghaDI bAMdhIne dalapatabhAInA rasoDAmAM jaIne thALImAM na jame? AthI zrIdhanavijayajIe je kaMI lakhyuM che, te sarve asatya ja che. pR-3ra upara lakhyuM che ke, "maNivijayAdikanI guru paraMparA to bahu peDhIothI saMyamarahita hatI." A vAta paNa asatya che. kAraNa ke, amadAvAdanA samasta saMghamAM vidita che ke, gaNi zrIkastUravijayajI ane gaNi zrI kIrtivijayajI, khaMbhAtanA navAbanI divAnagIrI choDIne sAdhu thayA hatA. temanA tyAga, vairAgya sAdhupaNAnI sAme A mRSAbhASI zrIdhanavijayajIno lekha mahAmithyA che. zrIdhanavijayajI to potAnA anAcArI gRhasthatulya gurunA dUSaNa chUpAvavA mATe mahAtmA puruSonA paNa dUSaNa lakhe che. kAraNa ke, vyabhicAriNI strI potAnA chidrapaNAne chUpAvavA mATe vAcAlatAthI satI strIonA paNa dUSaNa bolIne satI strIne paNa chidrANuM banAvavA mATe Icche che. paraMtu tenI vAcAlatAthI satI strI chidrANuM banI jatI nathI. lekhaka zrIdhanavijayajInA gurunA guru keTalIye peDhIothI parigrahadhArI, pakAyanA hiMsaka, asaMyamI hatA. temanA guru zrIratnavijayajIe potAnI jAte ja saMyamI gurunA hAthanI dIkSA lIdhA vinA mithyAmatanI kriyAno uddhAra karyo che. zrIdhanavijayajIe to mithyAtva, anaMtAnubaMdhI kaSAya ane mRSAvAda-chala-daMbhano uddhAra karyo che. paraMtu kriyAno uddhAra karyo nathI. zrIdhanavijayajI dvArA racelI pothI asatyathI bharelI che. huM temAMnI sarva asatya vAtone lakhavA besuM to temanI te pothIthI paNa ghaNI moTI pothI thaI jAya ! tethI sujJajano zrIdhanavijayajI dvArA viracita pothIne vAMcIne Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 jinacaityameM cothI thuikA niSedha nahI karA hai / isa zrIdhanavijayajIne hI cauthI thuike niSedha karaNa rupa mahA pApakArI utsUtra bhASaNakI poTa uThAi hai / aura zrIdhanavijayajI jo likhatA hai ki, tIna thUikI paraMparA pUrvadhara AcAryoMse calI AI hai, yaha bhI likhanA mahA mithyA hai, kyoM ki zrI tapagacchake bhaTTAraka zrI munisuMdarasUrIzvarajIkeM ziSya zrI vibudha harSa bhUSaNajI apane race zrAddhavidhi vinizcaya graMthameM likhate hai ki, "huMnaMdeMdriyarudra 1959 kAla janitaH pakSostirAkAMkito, vedA bhrAruNa 1204 kAla auSTrika bhavo vizvArka kArle 1214 calaH // SaTtryarkeSu 1236 ca sArddhapUrNima iti vyomeMdriyArke pUnarvarSe 1250 tristutikaH kalau jinamate jAtAH svakIyAgrahAt // 1 // " isa kAvyakA bhAvArtha yaha hai ki saMvat 1959 meM pUnamiyA mata nikalA, aura 1204 meM auSTrika arthAt kharatara nIkalA, 1214 meM aMcalamata, 1236 meM sArddhapUrNima mata 1250 meM tIna thui mAnane vAlekA maka nIkAlA, ye sarva mata kaliyugameM svAgrahAt apane mithyA Agrahase nIkale hai, paraMtu jaina siddhAMta sammata nahIM, ityarthaH / (10) aba bhavya janoko vicAra karanA cAhiye ki, je kara tIna thuiyokA mata pUrvadharoko sammata hotA, to zrI tapagacchake bhaTTAraka zrI munisuMdarasUrijIke ziSya aise kyoM likhate hai ki, 1250 meM tIna thuike mAnane vAloMkA mata svAgrahase kaliyugameM nikAlA hai, je kara koi mithyAmatI kahai, hamako yaha lekha pramANa nahI hai / taba tisako kahanA ki jisa gacchake AcAryoko tumane guru paraMparAyameM mAne hai, unakA hI lekha mAnya nahI karanA, isase adhika mithyAvAdI utsUtra bhASI, svachaMda mati, guru paraMparA varjita, kadAgrahI, sarva tapagacchake AcAryokoM mithyAvAdI aura khoTI samAcArI calAne vAle kahanevAlA tumAre vinA aura koi bhI mAlUma nahI hotA hai, jekara tuma apane hI vRddhoMkoM jhUThA lekha likhanevAle mAnate Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 potAnI jAte ja tenI asatyatAne jANI leze. (9) te pustakanA prastAvanAnA pRSTha-1 upara zrIdhanavijayajI lakhe che ke.. "(zrI)AtmArAmajI AnaMdavijayajIe sUtrAgama, arthAgama pUrvadharAdi AcAryonI paraMparAgata AvelI traNa thoya, tathA pUjA-pratiSThAdi kA2Ne pUrvAcAryoe AcarelI cothI thoya jinacaityamAM niSedha karI, ekAMte pratikramaNa sAmAyikamAM cothI thoya sthApana karI." 265 prathama to A lekha ja lekhakazrInA mRSAvAdano sUcaka che. kAraNa ke, pUrvAcAryo dvArA viracita koIpaNa graMthamAM Avo lekha ja nathI ke... "pUjApratiSThAdi karavAmAM cothI thoya AcaraNa karI che, paraMtu jinaicatyamAM (jinamaMdiramAM) cothI thoya kahevAno niSedha che tathA devasi-rAI pratikramaNanI ANaMtamAM cAra thoyanI caityavaMdanA karavAno niSedha che." " paraMtu tapAgacchanA bhaTTAraka zrIjayacaMdrasUrijIe avicchinna paraMparAthI cAlI AvelI baMne pratikramaNanI AdhaMtamAM cAra thoyanI caityavaMdanA karavAnI vidhi 'pratikramaNagarbhahetu'graMthamAM lakhI che. teno pATha caturthastutinirNaya, bhAga-1nA pRSTha-27 upara dekhI levo. -zrIuttarAdhyayanasUtranI bRhavRttinA karyAM vAdivetAla zrIzAMtisUrijIe caityavaMdana mahAbhASyamAM pUrvAcArya Acarita nava prakAranI caityavaMdanA batAvI che. te paNa pUrvokta graMthamAMthI pRSTa uparathI joI levI. -zrIsaMghAcAravRttimAM zrIdharmaghoSasUrijIe paNa A pramANe ja kathana karyuM che. -koIpaNa graMthamAM jinacaityamAM cothI thoyano niSedha karyo nathI. mAtra zrIdhanavijayajIe ja cothI thoyanA niSedha karaNarUpa mahApApakArI utsUtrabhASaNanuM poTaluM potAnA mAthe upADyuM che. vaLI zrIdhanavijayajI je lakhe che ke, 'traNa thoyanI paraMparA pUrvadhara AcAryothI cAlI Ave che.' A paNa asatya che. kAraNa ke, tapAgacchabhaTTAraka zrImunisuMdarasUrijInA ziSya zrIvibudhaharSabhUSaNajI potAnA dvArA racita Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 I ho to tuma to avazya mithyAmatI ThaharoMgeM / je kara tuma apane hI guruvokI paraMparAya samAcArI nahI mAnate ho to, kyA camArokI paraMparAya mAnoMge ? jisa gaccha muMDa muMDavAke vyavaccheda hUe tIna thUiyoMke mithyAmatakA phera uddhAra karA, pUrvAcAryokA lekha na mAnA, jinoke nAmaseM tumako TukaDA milatA hai, tino hI kI niMdA tino hI ke vacanoMkA anAdara karaneseM tuma aise nirvivekI siddha hote ho ki, jaise koi murkha jisa vRkSakI zAkhA para beThA hai tisa hoM kI zAkhA chedana karatA hai. isa prathama hI hamAre lekhase jitanA tumane mati vyAmoha mithyAtva mohake udayaseM mahA mRSAvAda likhana rupa thothI pothI likhane meM parizrama karA hai, tisase tumane niHkevala mahAmohanIyakarma upArjana karA hai, aura isa hI lekhase jitanA parizrama tumane thothI pothImeM tIna thuike matakI sthApanA aura cauthI thuike niSedha vAste kAra hai, so sarva hI tumArI thothI pothIkA lekha dhuMdhake bAdaloMkI tare uDa gayA hai / kyoM ki, jaba tapagaccha bhaTTAraka zrI munisuMdara sUrijIke ziSya vibudha harSa bhUSaNajI likhate hai ki, tIna thuike mAnane vAlA mithyAmata saMvat 1250meM utpanna huA hai / yaha zrAddha vidhivinizcaya graMtha prAcIna hamAre pAsa likhA huA hai, tathA muni zrI vRddhicaMdrajIke pAsa bhI hai, anyatra bhI hovegA / tathA yaha pUrvokta kAvya bahuta anya pustakomeM bhI he. zrIrAjeMdrasUridhanavijayajI ! tuma kyoM isa mithyAmatakA uddhAra karate ho ? aba bhI isa mithyAmatakI prarupaNAkA prAyazcita le levo, aura kisI saMvegI muni pAsa upasaMpadA le levo, jisaseM tumArA kalyANa hove 1 (11) // pRSTa 3 tathA pRSTa 54 // meM likhA hai ki, ratanavijayajIneM abhigraha pUrA huvA pIche kriyA uddhAra karA, aura zrI vijaya dharaNeMdrasUrijIne inakoM sUripadakI AjJA dinI ityAdi / yaha zrIdhanavijayakA gappa to koi mithyAmatI hI mAnegA, kyoM ki, pRSTa 53 meM likhA hai ki zrIpramodavijayane 266 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 267 zrAddhavidhi vinizcaya graMthamAM lakhe che ke,... ___ "huMnaMdeMdriyarudra 1159 kAla janitaH pakSostirAkAMkito, vedA bhrAruNa 1204 kAla auSTrika bhavo vizvArka kAle 1214 calaH // SaTvyarkeSu 1236 ca sArddhapUrNima iti vyomeMdriyArke pUnarvaSe 1250 tristutikaH kalau jinamate jAtAH svakIyAgrahAt // 1 // " bhAvArtha - saM. 1159mAM "punamiyo mata nikaLyo. saM. 1204mAM auSTrika arthAt kharatara mata nikaLyo. saM. 1214mAM "aMcala' mata nikaLyo. saM. 1236mAM sAddhapUrNima mata, saM. 1250mAM 'tristutika = traNa thAya mAnavAvALo mata nikaLyo. A sarve mato kaliyugamAM svAgrahAta = potAnA mithyA AgrahathI nikaLyA che. paraMtu jainasiddhAMtane saMmata nathI. (1) (10) have bhavyAtamAoe vicAravuM joIe ke. jo traNa thoyano mata pUrvadharone saMmata hota, to zrItapAgaccha bhaTTAraka zrImunisuMdarasUrijInA ziSyaratna AvuM kevI rIte lakhe . "125omAM traNa thAya mAnanArAono mata svAgrahathI = mithyA AgrahathI kaliyugamAM nikaLyo che." jo koI ema kahe ke, amane A lekha pramANa (mAnya) nathI. to temane kahevuM che ke, je gacchanA AcAryone tame tamArI guru paraMparAmAM mAnyA che, temanA ja lekho jo tamane mAnya na hoya, to tenAthI adhika mithyAbhASaNa - kadAgraha pracuratA bIjI zuM hoI zake? (vAcako A svayaM vicArI zake che.) vaLI jo tame potAnI ja mAnelI guru paraMparAnA vRddhapuruSone asatya lekha lakhanArA mAno cho, to tame to avazya mithyAmati Tharazo. jo tame potAnA ja guruonI paraMparAnI sAmAcArI mAnatA nathI, to zuM camAra lokonI paraMparA mAno cho? vaLI.. jenA gacchamAM sAdhu banIne vyavaccheda thayelA traNa thAyanA mithyAmatano punaH uddhAra karyo, pUrvAcAryonA lekha amAnya karyA ane jemanA nAmathI tamane TukaDo maLe che, temanI ja niMdA, temanA ja vacanono anAdara karavAthI tame loko evA nirvivekI siddha thAo cho ke, jema koI murkha je Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 inakoM sUri padavI dInI. prathama to zrIpramodavijayajI asaMyamI avratI SaTkAyakA hiMsaka anAcArI thA, tumAre lekha mUjaba usakoM AcArya padavI denekA adhikAra nahI thA. kyoM ki, zrIdhanavijayajI pRSTa 56 meM likhatA hai ki, koi saMyamI AcArya aura saMghake vinA dIyAM AcAryapada nahI hotA hai| to hama pUchate hai ki isa tere gurukoM kisa saMyamI AcAryane AcArya pada dInA hai ? isa tere lekha mUjaba tuM aura terA guru dono hI naraka nigoda rupa kArAgArameM paDanekI icchA karate ho / tathA zrIvijaya dharaNeMdrasUrijIne tere gurukoM AcArya padakI anumati dInI / prathama to yaha likhanA hI jhUTha hai kyoM ki, zrIvijaya dharaNeMdrasUrijIkA koi bhI AdezI yati nahI kahatA hai ki, zrI pUjyajIkI anumatiseM hI isane AcAryapada dhAraNa karA hai / dUsarI yaha bAta hai ki zrIpUjyajIne zrIratanavijayajI samAna surupa suMdara anya koi puruSa nahI dekhA hovegA / kyoM ki, tere gurukA rupa to mAravADakI padamanI strI samAna bahuta hI AzcaryakArI hai| naMdI sUtrakI TIkAmeM likhA hai ki jo apAtrako AcArya padavI jAnake deve to mahApApI hai; so to zrIpramodavijayajIne paMcAzrava sevI chatra cAmara chaDIvadAra pAlakhI ghoDe UMTAdi rakhanevAle tere gurukoM AcAryapada dInA, isa vAste bicArA zrIpramodavijayajI to jinAjJA bhaMga karake naraka nigodakA atithi hUA hovegA | yaha tere anAcArI guruko AcAryapada denekA zrIpramodavijayajIne phala pAyA / aura padavI denevAle saMghako bhI tere dAdA guruvAlA hI phala hovegA / 268 ( 12 ) aura pAlItANe bAbata jo hakIkata hamane likhi hai so satya satya likhi haiM, tisako bAMcake tere peTameM kyoM zUla uThatA hai ? tathA pRSTa 14 meM zrIdhanavijayajI likhatA hai ki "rAjeMdrasUrijIe kahyuM ke amo to hamArA sAdhuone paNa kAgala patra gRhasthIne hAthe lakhavA lakhAvavA, tathA Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269 che ke zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 vRkSanI zAkhA upara beTho hoya, te ja zAkhAnuM chedana kare che, tevuM ja tamAruM vartana che. vaLI, A mArA prathama lekhathI (pustakathI) mithyAtva mohanIyanA udayathI temane mati vyAmoha thayo ane tenA yoge mahAmRSAvAdanA pratika samAna pothI lakhavAmAM parizrama karyo che. tenAthI tame mAtra mahAmohanIya karmanuM upArjana ja karyuM che ane A lekhathI tame ja ghaNI moTI thothIrUpa pothImAM (caturthastutinirNayazaMkoddhAramAM) traNa thoyanA matanI sthApanA ane cothI thoyanA niSedha mATe prayatna karyo che, te sarve paNa tamArI thothIrUpa pothInA lekha aMdhakAranA vAdaLonI jema uDI gayA che. kAraNa ke, tapAgacchabhaTTAraka zrImunisuMdarasUrijInA ziSya zrIvibudhaharSavijayajI zrAddhavidhi vinizcaya graMthamAM lakhe che ke, traNa thAya mAnavAvALo mithyAmata saM. 1250mAM utpanna thayo che. A "zrAddhavidhi vinizciya' prAcIna graMtha mArI pAse che tathA muni zrIvRddhicaMdrajInI pAse paNa che. anya sthaLe paNa haze ja tathA (A graMthanuM) pUrvokta kAvya anya pustakomAM paNa che. he ! rAjendrasUrijI-dhanavijayajI ! tame zA mATe A mithyAmatano uddhAra karo cho? hajuM paNa A mithyAmatanI prarUpaNAnuM prAyazcitta laI lo ane koI saMvegI sAdhunI pAse upasaMpadA laI lo. jenAthI tamAruM kalyANa thAya. (11) (caturthastutinirNayazaMkoddhAra graMthanI prastAvanAmAM) pRSTa-3 tathA pRSTa-54 upara lakhyuM che ke.. "zrIratnavijayajIne abhigraha pUro thayo, pachI kriyAno uddhAra karyo ane zrI vijayadharaNendrasUrijIe temane sUripadanI AjJA ApI ityAdi." zrIdhanavijayajInuM A gamyuM to koI mithyAmati ja mAne! kAraNa ke, (te ja prastAvanAmAM) pR. 53 upara lakhyuM che ke... zrI pramodavijayajIe temane sUripadavI ApI. prathama to zrI pramodavijayajI asaMyatI-avratI-pakAyanA Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 mokalavA mokalAvavAmAM doSa gaNie chIe to gRhasthIne kAgala patra lakhavA, lakhAvavA, mokalAvavAno to amAro vyavahAraja nathI, prathama to isa lekhase zrIrAjeMdrasUri-dhanavijayajI jinazAstrake anabhijJa pragaTa hote hai / kyoM ki, zrI kalpabhASya vRttimeM likhA hai ki sAdhu rAjyAMtarameM rahe hue sAdhukoM patravyavahAra vA kisI puruSa dvArA Adeza bheje // ___ tathA ca tatpAThaH // atha yatra rAjye gaMtukAmAstatra pravizatAM vidhimAha // jatthavi ya gaMtukAmA tatthavi kAriMti tesiM nAyaMtu ArakkhiyAi te viya teNeva kameNa pucchaMti // yatrApi rAjye gaMtukAmAstatrApi ye sAdhavo varttate teSAM lekhapreSaNena saMdesapreSaNena vAsamavajJAtaM kurvaMti yathA vayamito rAjyAttatrAgaMtukAmA ato bhavadbhistabArakSakAdIna tataH pRcchati yadA tairanujJAtaM bhavati tAn sAdhun jJApayaMti ArakSitAdibhiratrAnudbhiratamasti bhavadbhiratrAgaMtavyaM eSa nirgamane praveze ca vidhiruktaH // " isakA bhAvArtha likhate hai / aba jisa rAjyameM jAnekA kAmI hove tisameM praveza karanekI vidhi kahate hai| jisa rAjyameM jAneke kAmI hove tahAM bhI je sAdhu Age hove tinako patrikA bheja karake athavA puruSa dvArA jJAta kare yathA hama isa rAjyaseM tahAM tumAre pAsa Aneke kAmI hai isa vAste tumaneM tahAM koTavAlAdikoMko pUchanA taba ve sAdhu koTavAlAdikAMkoM pUche jaba ve koTavAlAdi AjJA deve taba ve sAdhu tina AnevAle sAdhuyoMkoM pUrvokta rItiseM jJAta kare ki koTavAlAdikone tumAre Ane vAste AjJA dInI hai isa vAste tumane ihAM AjAnA // aba bhavya janAMkoM vicAranA cAhiye ki zrIrAjeMdrasUrijIne jo zeTha premAbhAIke Age yaha kathana karA ki "hame kAgala mokalAvavAmAM doSa gaNIe chIe" yaha kathana inoMkA mRSAvAda, aura utsUtra bhASaNa rupa hai ki nahIM ? kyoM ki, siddhAMtameM to sAdhuko kAraNa vAste patra lekha bhejanekI Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 ra71 hiMsaka-anAcArI hatA. tamArA lekha mujaba temane AcAryapadavI ApavAno adhikAra nahoto. kAraNa ke, zrIdhanavijayajI (potAnA pustakanI prastAvanAnA) pRSTa-pa6 upara lakhe che ke.. koI saMyamI AcArya ane saMgha vinA ApeluM AcAryapada hotuM nathI.-mAnya banatuM nathI. to ame pUchIe chIe ke... A tamArA gurune kyA saMyamI AcArya AcAryapada ApyuM che? A tamArA lekha mujaba to tame baMne naraka nigodarUpa kArAgAramAM paDavAnI IcchA karo cho. vaLI "vijayadharendrasUrijIe tamArA gurune AcArya padavInI anumati ApI." prathama to A vAta ja asatya che. kAraNa ke, vijayadharaNendrasUrijInA koIpaNa AdezI (AjJAvartI) yati kahetA nathI ke, zrI pUjyajInI anumatithI ja temaNe AcAryapada dhAraNa karyuM che. bIjI vAta e che ke,.... zrIpUjyajIe zrIratnavijayajI samAna surupa suMdara anya koI puruSa nahi dekhA hoya ! kAraNa ke, tamArA gurunuM rUpa to mAravADanI padmanI strInI samAna ghaNuM ja AzcaryakArI che. naMdIsUtranI TIkAmAM lakhyuM che ke, je apAtrane apAtra jANavA chatAM AcArya padavI Ape to te mahApApI che. A zAstravacanathI vicAravuM joIe ke, je kaMI hakIkta ghaTI che, te durgatigamananuM kAraNa na kahevAya to zuM kahevAya? ane pAlItANA bAbatamAM je hakIkata lakhI che te satya satya ja lakhI che, tene vAMcIne tamane na game te svAbhAvika ja che. (12) zrIdhanavijayajI (potAnA pustakanI prastAvanAnA) pR.-14 upara lakhe che ke... "rAjendrasUrijIe kahyuM ke ame to amArA sAdhune paNa kAgaLa-patra gRhasthanA hAthe lakhavA-lakhAvavA tathA mokalavA-mokalAvavAmAM doSa gaNIe chIe. to gRhasthane kAgaLa-patra lakhavo, lakhAvavo, mokalAvavAno to amAro vyavahAra ja nathI." prathama to zrI rAjendrasUrijI-dhanavijayajI jinazAstranA anabhijJa Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 AjJA hai, aura yaha jinAjJAko doSa kahate hai| (13) dekho premAbhAI ke Age kaise bagalebhakta bana gaye / paraMtu lokose jJAnakA misa karake saiMkaDo hajAro rupaiye maMgavAke aneka likhArIyose ahamadAvAda tathA anya zaharomeM pustaka likhavAte the tinako bAMTake rupaiye dete the aura jisa likhArIke jumme adhika rupaiye caDha jAte the tinake sAtha aneka prakArake kleza karate the| tathA kai lokokI jubAnI sunanese mAlUma huvA ki tina likhArIyoMseM vyAja bhI lete the| aura kitane hI likhArI hamAre pAsa Ake kahate the ki zrIrAjeMdrasUrijI baDA beimAna aura jhUThA hai,kyoM ki hamAre likhe hue tathA kharIde hue pustaka jaba letA hai taba likhi hui saMkhyAse bhI ginatI karake hajAro zlokoMkI saMkhyA kamatI kara detA hai / jaba ityAdi pUrvokta kAma karate hoveMge usa vakhata inokI bagalAbhaktAi kahAM calI jAtI hoveMgI? aura nagara zeTha premAbhAIkI tarphaseM jo lekha inone isa thothI pothImeM likhA hai, so sarva mithyA hai| kyoM ki, nagara zeTha premAbhAIko jaisA muni AtmArAma AnaMdavijayajIke sAtha dharmarAga aura unake kahanekI pratItI thI so sarva zrI ahamadAvAdakA saMgha tathA zeThajIke sAthI loka jAnate hai / isa vAste isa kapaTI chalI daMbhI mRSAvAdI zrIdhanavijayajIkA jhUTha likhanA isIkoM hI duHkhadAi hai| (14) tathA zrIdhanavijayajI apane guruke dUSaNa AcchAdana karane ke vAste zrImohanalAlajIkI to prastAvanAkI pRSTa 26 meM niMdA aura pRSTa 27 meM saujIrAmakI stuti likhatA hai| paraMtu saujIrAma to DhuMDhakokoM bhI zAtA pUchane jAtA hai, digaMbarIyoMmeM digaMbara zraddhAvAlA bana jAtA hai, zrI jinapratimAkoM puSpa tathA gahanA caDhAnA burA jAnatA hai, prAyaH karake DhuMDhakoMke sadRza veSa rakhatA hai, kitane hI puruSokoM jaina matakI zraddhAseM bhraSTa kare hai, aura kitane hI zrAvakoMkI isane jinapratimAkI pUjA aura sAmAyika Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 273 pragaTa thAya che. kAraNa ke, zrI kalpabhASyanI vRttimAM lakhyuM che ke, sAdhu rAjyAMtaramAM rahelA sAdhune patra dvArA ke koI puruSa dvArA Adeza mokle. tathA ca tatpAThaH // " atha yatra rAjye gaMtukAmAstatra pravizatAM vidhimAha // jatthavi ya gaMtukAmA tatthavi kAriMti tesiM nAyaMtu ArakhyiyAi te viya teNeva kameNa pucchaMti // yatrApi rAjye gaMtukAmAstatrApi ye sAdhavA varttate teSAM lekhapreSaNena saMdesapreSaNena vAsamavajJAtaM kurvaMti yathA vayamitorAjyAttatrAgaMtukAmA ato bhavadbhistatrArakSakA dIna tataH pRcchati yadA tairanujJAtaM bhavati tAn sAdhun jJApayaMti ArakSitAdibhiratrAnujJAtamasti bhavadbhiratrAgaMtavyaM eSa nirgamane praveze ca vidhiruktaH // " bhAvArtha :- have je rAjyamAM javAnI icchA hoya, temAM praveza karavAnI vidhi kahe che - je rAjyamAM javAnI icchAvALA hoIe, te rAjyamAM paNa je sAdhu pahelAMthI hoya, temane patra lakhIne ke puruSa dvArA jaNAve ke, ame A rAjyamAMthI te rAjyamAM tamArI pAse AvavAne icchIe chIe. AthI tamAre tyAMnA koTavAla Adine pUchavuM, tyAre te sAdhuo koTavAla Adine pUche, jo te koTavAla Adi AjJA Ape to te sAdhu AvavAvALA te sAdhuone pUrvokta rIte jJAta kare ke, koTavAla Adie tamane AvavA mATenI AjJA ApI che. AthI tamAre ahIM AvI javuM. have bhAvyAtmAoe vicAravuM joIe ke... zrIrAjendrasUrijIe zeTha premAbhAInI AgaLa je A kathana karyuM ke.. 'ame kAgaLa mokalAvavAmAM doSa gaNIe chIe' - A kathana zAstranI anabhijJatAne ja sUcave che ne ? kAraNa ke, siddhAMtamAM to sAdhune sakAraNa patra-lekha mokalavAnI AjJA che ane A jinAjJAne teo doSa gaNAve che. (13) eka bAju premAbhAI AgaLa A rIte DAhI-DAhI vAto kare che ane bIjI bAjuM loko pAsethI jJAnanA bahAne seMkaDo hajAro rUpIyA Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 pratikramaNAdi satkriyAse zraddhA bhraSTa kara dIi hai, aura kitaneka janone hamAre Age AlocanA karake prAyazcita lInA hai. isameM hama isakA zIla saMtoSa AtmadhyAnIpaNA bhI jaisA hai taisA jAnate hI hai, vizeSa karake isake cele cidAnaMdane saMvat 1943 meM eka akhabAra (chApA) chapavA kara isakI kartRtAM jAhira karI thI, so to bahotaseM prANiyoMko mAlUma hI hai. upasaMpadA bhI isane nahI lInI hai, hamAre sAdhuke sanmukha isane yaha bAta kahIthI ke, je kara meremeM zakti hove to eka bhI tapagacchIya saMvegI yatiko jItA na rahane deU. hamArI rubaru isane RSabhadevajIkI pratimAjIkI niMdA karI hai / isako jinapratimAkI zraddhA nahI hai, jinamatake zAstrokI niMdA karatA hai, paraMtu yaha bhI tIna thui mAnanevAle kumatiyokA dama mAratA hai, isI vAste ratalAmameM tIna thui mAnanevAloM ke upAzrayameM rahA thA, aura kharatara gacchake zrAvakone ratalAmameM isakI mAnatA nahI karI thI, tIna thuike mAnaneseM hI kumatIyoMne isakI mahimA likhI hai| Apa jaisA hotA hai taisekI mahimA likhatA hI hai| (15) pRSTa 41 meM likhatA hai ki "rANAjIe bahu binatI karI, tathA tyAM comAsu rahyA / te avasare kAsmIra deza nA eka paMDite AvI rAjasabhAnA paMDitone jItI jayapatAkA mAMgI tyAre rANAjIe kA ke amArA guru sAthe vAda karatAM jIta thAze to jItapAtAkA ApIzaM; tyAre te paMDita abhimAna karI AcArya sAthe vAda karavA Avyo, ne vAdamAM niyama karyo ke je dharmano vAda karavo te te dharmanA zAstrathI javAba devo. ema vAda karatAM 21 dahADA thayA toya paNa koi hAryA jItyA nahI; tyAre AcAryajInA manamAM ciMtA thai ke, e paMDita jainamata ane paramatano jANa che te kema jItAya ? tyAre rAtre zrI maNibhadranAmA yakSe AvIne kahyu ke, tame zAne ciMtA karo cho? Apane phArasI AvaDe che, te paMDitane AvaDatI nathI / ema kahI adRza thayA / tyAre AcArya harSa pAmyA, bIje dahADe vAdamAM kurAnanI kItAba kahI, tyAre Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 275 maMgAvIne aneka lahIyAo pAse amadAvAda tathA anya zaheromAM pustaka lakhAvatA hatA. temane kApIne (nakkI karelA bhAva karatAM ochA bhAve) rUpIyA ApatA hatA ane je lahIyAonA khAte adhika rUpIyA caDhI jatA hatA. temanI sAthe aneka prakArano kleza karatA hatA. tathA te lokonI jubAnI sAMbhaLIne khabara paDI ke lahIyAo pAsethI vyAja paNa letA hatA. to keTalAya lahIyAo amArI pAse AvIne kahetA hatA ke, zrIrAjendrasUrijIe amArI sAthe sAruM vartana karyuM nathI. kAraNa ke, amArA dvArA lakhela ane kharIdela pustaka jyAre le che, tyAre lakhelI saMkhyAthI paNa gaNatrI karIne hajAro zlokonI saMkhyA kama karI nAMkhe che. ityAdi jayAre pUrvokta kAma karatA haze, te vakhate temanI DAhI-DAhI vAto kayAM cAlI gaI haze ? nagarazeTha premAbhAInI taraphathI je lekha tamArI A thothIrUpa pothImAM lakhyo che, te sarve mithyA che. kAraNa ke, nagarazeTha premAbhAIne muni AtmArAmajI AnaMdavijayanI sAthe, jevA prakArano dharmarAga ane temanA kathana uparanI pratitI hatI. (vizvAsa hato), te sarve zrIamadAvAdano saMgha tathA seThajInA sAthI loko jANe che. vAstavikatA A pramANe hovAthI satya hakIkatane chUpAvanAra ane asatya kathana karanArA lekhakazrIne zuM phaLa maLaze te to jJAnI jANe ! (14) zrIdhanavijayajI potAnA gurunA dUSaNa DhAMkavA mATe prastAvanAnA pRSTa-26mAM zrImohanalAlajInI niMdA ane pRSTa-27 upara zrIsaujIrAmanI stuti lakhe che. paraMtu zrIsaujIrAma to DhuMDhakone paNa zAtA pUchavA jatA hatA. digaMbaronI vacce digaMbara zraddhAvALA banI jatA hatAM. zrIjinapratimAne puSpa tathA ghareNAM caDhAvavAnuM kharAba mAne che. prAyaH karIne DhuMDhakonI samAna veSa rAkhe che. keTalAye puruSone jainamatanI zraddhAnI bhraSTa kare che. keTalAye zrAvakonI temaNe jinapratimAnI pUjA ane sAmAyikapratikramaNAdi sankriyAthI zraddhA bhraSTa karI dIdhI che ane keTalAka lokoe Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 paMDita hAtha joDIne bolyo ke huM hAryo, e yavanI bhASA veda niSiddha mATe huM bhaNyo nathI. AcAryajInI jIta thai." yaha zrIdhanavijayajIkI mahA mUDhatAkI gappa hai, kyoM ki phArasI paDhA huA kurAnakA artha nahI kaha saktA hai aura kurAna arbI bolImeM hai, yaha gaukA laghubaMdhava kyA jAne ? abI phArasI kyA hotI hai ? yuhI eka jhUThI gappa likha dInI hai| khabara nahI paMDita hAryA, vA mazkarI karI / aparaM ca isa zrIdhanavijayajIke lekhase hI malUma hotI hai ki, yaha mahApuruSokoM kalaMka denevAlA hai| kyoM ki prathama to isane likhA ki, jaina se dharmakA vAda hove usI dharmake zAstra dIkhAne aura pazcAt likhatA hai ki dUsare dina kurAnakI kItAba khii| isa uparaseM bhavya prANIyoMkoM vicAranA cAhiye ki, yaha zrIdhanavijayajI kaisA gappI aura pUrva puruSoko kalaMkakA denevAlA hai ? kyoM ki, isa zrIdhanavijayajIke lekhaseM to yahI siddha hotA hai ki AcArya apanI pratijJAseM parAGmukha ho gaye / vAha re vAha ! zrIdhanavijayajI ! khUba apane pUrvajokI stuti kInI // (16) pRSTa 42 para likhatA hai ki "eka sAmAnya dravyavAlA zrAvake AcArya padano occhava ko tenA upara karuNA bhAvathI tenuM dAridra kApavA citrAvela jovA gayA" eka zrAvaka kI dayA vicArI apanI matalaba vAste, aura dhana hone se jo AraMbhAdi honA thA,tisake icchaka asaMkhya jIvokI ghAta karane gaye, paraMtu citrAvelI milI nahI yahI acchA huA / isa lekhake dekhaneOM zrIdhanavijayajIkI kaisI guNagrahaNa karaNevAlI buddhi hai| yaha jo kupaMtha calAyA hai so aisI hI buddhikA prabhAva hai| pRSTa 43 meM likhatA hai ki "ekadA vihAra karatAM banAsa nadI utaratAM citrAvelIe pagane AMTo khAdho te pagathI vegalI karIne bolyA ke kArya hatuM tyAre to hAtha AvI nahI, to have tArAthI zuM kAma che ? have to Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 277 amArI AgaLa AlocanA karIne prAyazcitta lIdhuM che. AthI ame temanuM zIla-saMtoSa-AtmadhyAnapaNuM vagere paNa jevuM che, tevuM jANIe chIe. vizeSa karIne temanA ziSya zrIcidAnaMdajIe vi.saM.1943mAM eka akhabAra (chApuM) chapAvIne temanA karatUto jAhera karyA hatA. te to ghaNA loko jANe ja che. upasaMpadA paNa temaNe lIdhI nathI. amArA sAdhunI AgaLa temaNe kahyuM hatuM ke, jo mArAmAM zakti hoya to ekapaNa tapAgacchIya saMvegI sAdhune jIvato na rahevA dauM. amArI rUbarUmAM temaNe zrI RSabhadevanI pratimAnI ane zrI zaMtrujayAdi tIrthonI tathA yAtrA karavAvALAonI niMdA karI che. temane jinapratimAnI zraddhA nathI. jinamatanA zAstronI niMdA kare che. paraMtu te paNa traNa thAya mAnavAvALA kumatione dhamakI Ape che. tethI ratalAmamAM traNa thoya mAnavAvALAnA upAzrayamAM rahyA hatA ane kharatara gacchanA zrAvakoe ratalAmamAM temanI mAnyatA karI nahotI. traNa thAya mAnavAthI ja kumatioe emano mahimA lakhyo che. pote jevA hoya, tevAno mahimA lakhAto ja hoya che. (15) prastAvanAnA pRSTha-41 upara lakhe che ke... "rANAjIe ghaNI vinaMtI karI tathA tyAM comAsuM rahyA. te avasare kAzmIra dezanA eka paMDita AvI rAjasabhAnA paMDitone jItIne jayapatAkA mAMgI, tyAre rANAjIe kahyuM ke amArA guru sAthe vAda karatAM jIta thaze to jayapatAkA ApIzuM; tyAre te paMDita abhimAna karI AcArya sAthe vAda karavA Avyo, ne vAdamAM niyama karyo ke je dharmano vAda karavo, te te dharmanA zAstrathI javAba Apavo. ema vAda karatAM 21 divasa thayA, to paNa koI hAryA nahi ke jItyA nahIM. tyAre AcAryajInA manamAM ciMtA thaI ke A paMDita jainamata ane paramatano jANe che, te kevI rIte jItAya ? tyAre rAtre zrImaNibhadra nAmanA yakSe AvIne kahyuM ke, tame zA mATe ciMtA karo cho? Apane phArasI AvaDe che, te paMDitane AvaDatI nathI. ema kahI adazya thayA. tyAre AcArya harSa pAmyA, bIjA divase vAdamAM Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 hamAre sarva pratyakSa che tyAre bIjA sAdhu bolyA svAmI, zuM che ? tyAre AcAryajIe kahyaM ke citrAvela che, te sAdhu joi hAthamAM levA maMDyA eTale sarpa, rupa thai jalamAM praveza karI gaI" vAha ! kyA ho saMyamadhArI sAdhu the? jinako jala nigodake aura vanaspatike jIvAMkI bhI dayA na Ai ? ina likhanevAlekoM bhI aisI hI dayA hovegI ! / / (17) pRSTa 53 meM likhatA hai ki "pachI tyAMthI vaMdAvatA zrI jAvarAnagare padhAryA, tyAre tyAMnA saMghe bahu AdaratAthI vinaMtI karI comAsu rAkhyA; tyAre janANI mIThAlAlajI pramukha zrAvakonA mukhathI prazaMsA sAMbhalI ne tyAMnA zrI navAba sAhebe prazna pUchAvyu ke "tumArA dharma hama aMgIkAra kare, to hamAre sAtha tuma khAnA pInA karo ke nahI ? te praznano uttara zrIjI sAhebe dIdho ke, dInakA aura jainakA ghara eka hai" vAha ! kyA uttara dIyA ! jaba tere guru zrIrAjeMdrasUrijIne yaha kahA ke dInakA aura jainakA ghara eka hai to kyA jaise musalamAna bakarI idameM kroDo bakare mArateM hai yaha bAta tumArI eka hai ? vA jaise musalamAna kApharoMke katala karanemeM puNya mAnate hai taise tuma bhI puNya mAnate ho yaha eka hai ? vA jaise musalamAna sunata baiThate hai. taise tuma bhI sunata karAte ho yaha eka hai ? vA jaise musalamAna mahammadakA kalamA paDhate hai taise tuma bhI mahammadakA kalamA paDhate ho yaha eka hai ? vA jaise musalamAna eka allAha kahate hai taise tuma bhI allAha mAnate ho yaha eka hai ? vA jaise musalamAna eka allAhakoM hI sRSTikA haratA karatA mAnate hai taise tuma bhI mAnate ho yaha eka hai ? vA jaise musalamAna roje, namAja, gaughAta, mAMsabhakSaNa, makkekA haja karanA ityAdi kArya mAnate hai aura karate hai isa vAste musalamAnokA dIna aura tumArA kalpita jaina eka hai ? isa lekhaseM to tere gurune jainamatako mleccha matake sAtha eka sarIkhA karaNeseM anaMta tIrthakara gaNadharoMkoM mleccha matake kartA samAna kara dIyA, isa hetuseM to terA Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 279 kurAnanI kItAbe kahI, tyAre paMDita hAtha joDIne bolyo ke huM hAryo, e yavanI bhASA vedaniSiddha che, mATe huM bhaNyo nathI." AcAryazrInI jIta thaI." A zrIdhanavijayajInI mahAmUDhatAnuM gamyuM che. kAraNa ke, phArasI bhaNelo kurAnano artha karI zakato nathI. ane kurAna arbI bhASAmAM che. AthI uparokta vAta asatya che ane bIjuM A zrIdhanavijayajInA lekhathI ja spaSTa thAya che ke, temaNe potAnA mAnelA mahApuruSone kalaMka ApyuM che. kAraNa ke, prathama to lakhyuM che ke je dharmano vAda hoya, te dharmanA ja zAstra batAvavA ane pachI lakhe che ke bIjA divase kurAnanI kItAba kahI. A uparathI bhavyAtmAoe vicAravuM joIe ke, zrIdhanavijayajI kevA asatya bolanArA ane potAnA mAnelA mahApuruSone kalaMka ApanArA che ! kAraNa ke, temanA lekhathI ja siddha thAya che ke, AcAryazrI potAnI pratijJAthI parAmukha thaI gayA. A lekhakazrInI pUrvajA pratye stuti kevI mAnavI te vAcako svayaM vicAre. (16) prastAvanAnA pRSTha-42 upara lakhe che ke... "eka sAmAnya dravyavALA zrAvake AcAryapadano utsava karyo, tenA upara karuNAbhAvathI tenuM dAridra kApavA citrAvela jovA gayA." eka zrAvakanI dayA potAnA matalaba mATe vicArI, dhana prApta thavAthI je AraMbhAdi thavAnA hatA, tenA icchuka asaMkhya jIvonI ghAta karavA gayA, paraMtu citrAvalI maLI nahIM e ja sAruM thayuM. - -A lekhane jovAthI lekhakazrInI guNagrAhI (?) buddhi jotAM vicAra Avyo ke, A je kupaMtha calAvyo che, te AvI ja buddhinA prabhAvathI calAvyo che. pRSTha-53 upara lakhyuM che ke- "ekadA vihAra karatAM banAsa nadI utaratAM pANImAM citrAvalIe pagane AMTo mAryo, te pagathI vegaLI karIne bolyA ke, kArya hatuM tyAre to hAtha AvI nahi, to have amAre tArAthI zuM kAma che? have to amAre sarva pratyakSa che, tyAre bIjA sAdhu bolyA svAmI zuM che? tyAre AcAryajIe kahyuM ke citrAvela che, te sAdhue joI, hAthamAM levA Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 guru aura tuM dono hI mithyAdRSTi anArya siddha hote ho / hamako yaha mAlUma nahI thA ki tumArA mata musalamAnokA hai / je kara mAlUma hotA to caturthastuti graMtha tumAre upakArake vAste hama kAhekoM racate ? khaira hamArA karA huA parizrama to sArthaka ho gayA ! kyoM ki, usa graMthake Azraya ho kara bahote bhavya prANI tumArI chala kapaTa pAkhaMDarupI phAMsIseM baca gaye hai| aura hamako bhI aba nizcaya huA hai ki, tuma asalI jaina dharmI nahI ho / kiMtu navAbakI gAMDagulAmI karake apane ApakoM narakakA adhikArI banAke tere gurune mohara paravAne sahita ApadAgiri kiraNIyA pramukha lIyA hai, aura vAstavIkameM jainAbhAsa dhAraNa karA hai / vAha re ! zrIdhanavijayajI akalakekhAviMda ! tere gurukI karatUta vAha ! khUba gurukI stuti kInI ke jisa stuti dvArA apane hI gurukoM musalamAna siddha karatA hai. (18) aura pRSTa 16 meM zrIdhanavijayajI likhatA hai ki "tyAre mahArAja sAhebe kaDaM ke saMvat 1943 nI sAlamAM zrItharAdathI amo rAghanapura gayA, tyAre zrI tapagaccha kharataragacchanA apakSapAtI zrAvaka ghaNA kAlathI traNa thui karatA AvelA, tathA zrI Agamika gacchanA zrAvaka, dhanajIsAjInI taraphanA, tathA zrI pAyacaMdagacchanA zrAvakoe traNa tathA cAra thui bAbatanI vArtA calAvIne kaDaM ke ApanA ziSya zrI zrIdhanavijayajI AvelA tyAre ihAMnA vAsI nAme goDIdAsa paNa dharmaThaga dharmopajIvI guNe karI roDIdAsa nAmano zrAvaka zrI dhanavijayajI sAthe carcA karatAM bhuMTho paDyo" ___aba sujha janokoM vicAra karanA cAhiye ki, ina sAdhvAbhAsone kitanI baDI gappa mArI ? kyoM ki, hamane zrI rAghanapurameM saMvat 1944 kA caturmAsa karA thA, paraMtu hamane tapagaccha tathA kharataragacchakA koi bhI zrAvaka tIna thUikA karanevAlA nahI dekhA / isa vAste zrIdhanavijayajI tathA isakA guru yaha sarva mRSAvAdI ekatra hue hai, aura bicAre bhole lokoMkoM jyuM tyu samajhA samajhAkara apanI AjIvikA karate hai / tathA aise kAma karaneseM yaha Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 mAMDyA, eTale sarpanuM rUpa dhAraNa karI pANImAM praveza karI gaI !" vAha ! kevA saMyamadhArI sAdhu hatA ? jemane jala-nigoda ane vanaspatinA jIvonI paNa dayA na AvI ? A lakhanArane paNa AvA ja prakAranI dayA haze! (17) pRSTha-53 upara lakhe che ke.. "pachI tyAMthI vaMdAvatA zrIjAvarA nagare padhAryA, tyAre tyAMnA saMghe bahu AdarathI vinaMtI karI comAsuM rAkhyA; tyAre janANI mIThAlAlajI pramukha zrAvakonA mukhathI prazaMsA sAMbhaLIne tyAMnA zrInavAba sAhebe prazna pUchAvyo ke "tumAro dharma ane aMgIkAra karIe, to amArI sAthe tame khAvA-pIvAno vyavahAra karo ke nahi ! te praznano uttara zrIjI sAhebe Apyo ke, dInanuM ane jainanuM ghara eka che." vAhazuM uttara Apyo! jayAre tamArA guru zrI rAjendrasUrijIe kahyuM ke dInanuM ane jainanuM ghara eka che. te zuM je rIte musalamAna bakarI IdamAM kroDo bakarAo mAre che, e vAta tamArI eka che? je rIte musalamAno kApharone mArI nAMkhavAmAM puNya mAne che, te rIte tame paNa puNya mAno cho, A eka che ? jema musalamAno mahammadano kalamA vAMce che, tema tame paNa mahammadano kalamA vAMco cho, A eka che? jema musalamAna eka allAha mAne che ane tene sRSTinA hartA kartA mAne che, tema tame paNa mAno cho, A eka che? jema musalamAna rojA, namAja, gaughAta, mAMsabhakSaNa, makkAnI hajA karavI ityAdi kArya mAne che. ane kare che, evI rIte tame paNa karo cho? tethI musalamAnonA dIna ane tamArA kalpita jaina eka che? A lekhathI to tamArA gurue jainamatane pleccha matanI sAthe eka karavAthI anaMta tIrthaMkara- gaNadharone pleccha matanA kartA samAna banAvI dIdhA che. A kAraNathI tame ane tamArA guru baMne paNa mithyASTi anArya siddha thAo cho. mane e khabara nahotI ke, tamAro mata musalamAnono che. jo A Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 Apa durgatike adhikArI hote hai, aura pIche lage sevakAMko bhI karate hai / aura goDIdAsa atyuttama zrAvakakoM dharmaThaga dharmopajIvI vigere zabda likhe hai, so bhI isakI ajJAnatA tIvra kaSAyatA abhimAnatA nirdharmatA nirvivekatAdikoMke sUcaka hai / isI tare isa dhanavijayakI thothI pothIkI prastAvanA niHkevala kartAkI adharma sUcakatAseM bharI hai so sarva sujJajana ApahI vAMcake dekha leveMge // iti zrIdhanavijayakRta caturthastutinirNayazaMkoddhAra prastAvanAyA yatkiMcitkhaMDanaM sampUrNam / ( 19 ) atha zrIdhanavijayajIne isa pustakameM jo jo paMcAMgI mUla sUtra niyukti bhASya cUrNi TIkA vigereke pATha likhe hai so sarva hamAre ko pramANa hai, tathA pUrvadhara athavA anya jo jo pramANika AcAryoMke race graMtha pATha likhe hai ve bhI sarva pramANa hai, tapagacchake AcAryoMne jo likhA hai, so bhI pramANa hai, aura anya zuddha gacchavAle AcAryokA lekha bhI pramANa hai, aura jo matarupa gaccha varttamAnameM cala rahe hai tinokA kathana jo pUrvAcAryoke lekhAnusAra hai so sarva pramANa hai, aura jo sAmAcArI kharatara gacchakI tisameseM viruddha nahI so bhI hamako pramANa hai, aura jo sAmAcArI tapagacchaseM viruddha hai tisake mAnanemeM hama madhyastha hai, arthAt hama tisa sAmAcArIkoM karate bhI nahI hai, aura niSedhate bhI nahI hai, aura mahopAdhyAya zrImadyazovijayajI mahArAjakA kathana bhI hamakoM pramANa hai, isI tareseM hamArI jinamArgakI zraddhA hai, zrIdhanavijayajIne upara likhe pramANa jo pAThArtha isa pothImeM likhe hai ve sarva hamako pramANa. isa vAste ina pAThokA uttara likhanA Avazyaka nahI hai / kiMtu jo isa zrIdhanavijayajIne aMdhI bheMsakI tare "jaise aMdhI bheMsa anAja ghAsa kaSTha kAMTe Adi khAi jAtI hai, taiseM isa zrIdhanavijayajIne" jhUTha tophAna agaDama sagaDama aMDabaMDa svakapola kalpita likhA hai so sarva isahIkoM vA isake lekha mAnanevAleMkoM duHkhadAi 1 282 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 283 khabara hota to tamArA upakAra mATe "caturthastutinirNaya' graMtha racyo ja na hota. alabat ! amAro karelo parizrama sArthaka ja che. kAraNa ke, te graMthano Azraya karIne ghaNA bhavyajIvo tamArA asatya matathI bacI gayA che. (18) pRSTha-16 upara lakhe che ke... "tyAre mahArAja sAhebe kahyuM ke, saM. 1943nI sAlamAM zrItharAdathI ame rAdhanapura gayA, tyAre zrItapAgaccha kharataragacchanA apakSapAtI zrAvako ghaNA kALathI traNa thoya karatA AvelA, tathA zrIAgamika gacchanA zrAvaka, dhanajI sAjInI taraphanA, zrIpAyacaMdagacchanA zrAvakoe traNa tathA cAra thoya bAbatanI vArtA calAvIne kahyuM ke, tamArA ziSya zrIdhanavijayajI AvelA tyAre ahIMnA rahevAsI goDIdAsa, paNa dharmaThaga dharmopajIvI guNe karI roDIdAsa nAmanA zrAvake zrI dhanavijaya sAthe carcA karatAM bhoTho paDyo." -ahIM sujJajanoe vicAra karavo joIe ke A lokoe keTaluM moTuM asatya pracArela che. kAraNa ke, meM saM. 1944mAM zrI rAdhanapura nagaramAM cAturmAsa karyuM hatuM. paraMtu meM tapAgaccha tathA kharataragacchanA koipaNa zrAvakane traNa thoya karatA joyA nathI. tethI te lokonI vAta asatya che. lokone bharamAvIne potAnA matane AgaLa vadhAre che tathA uttama zrAvaka goDIdAsa mATe dharmaThaga-dharmopajIvI lakhIne potAnI ajJAnatA pragaTa karI che. A rIte "caturthastutinirNayazaMkoddhAra" pothInI prastAvanAnI vAto asatyathI bharelI che, te sujJajano samajI zake che. A rIte zrIdhanavijayajI kRta caturthastutinirNayazaMkoddhAranI prastAvanAnuM AMzika khaMDana pUrNa thAya che. ("caturtharastutinirNacazakoddhAra' pustakanI asatya vAtonI samAlocanA) (19) have zrIdhanavijayajIe A pustakamAM ("caturthastutinirNaya zakoddhAra' pustakamAM) je je paMcAMgInA mUlasUtra, niryukti, bhASya, cUrNa, Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 hai / paraMtu koi bhavya jIva isake mithyA lekhakoM vAMcake isake lekhakoM satya mAnakara saMsAra samudrameM paribhramaNa na kare, isa hetuseM hama isake mithyA lekhake uttara likhanemeM pravRtta hue hai / (20) pRSTa 2 meM zrIdhanavijayajI likhatA hai ki "devasi pratikramaNanI AdimAM ane rAi pratikramaNanA aMtamAM pUrvAcAryoe sAmAnya prakAre arthAt jaghanya prakAre tathA caityagRhamAM nave prakAranI caityavaMdanA yathAzaktie karavI kahI che, paNa pratikramaNamAM cyAra thuie caityavaMdanA karavI, koi jainamatanA zAstromAM kahI nathI. " yaha likhanA isakA mahA adharmatAkA sUcaka hai / kyoMki isane likhA hai ki, pratikramaNameM cyAra thUiseM caityavaMdanA kisI bhI jainamatake zAstromeM karanI kahI nahI hai / aba bhavabhIru prANIyoMkoM vicAra karanA cAhiye ki, zrI jayacaMdrasUrijI viracita pratikramaNagarbha hetu tathA mahopAdhyAya zrImadyazovijayajI kRta pratikramaNAdi kitane hI zAstroMmeM cyAra thuikI caityavaMdanA pratikramaNameM karanI kahI hai, so Age prasaMgapara likhe jAveMge / aba hama zrIdhanavijayajIse prazna karate hai ki pUrvokta AcAryopAdhyAya jainamatake hai vA nahI ? je kara jainamatake hai to, pUrvokta apane lekhakA tujako baDA bhArI daMDa lenA cAhiye. nahI to ina baDe puruSokI AzAtanA karaneseM durlabhaboghIpaNA upArjana karake khabara nahI kisa nigodame jAke rulegA / isa vAste aba bhI hamArA hitazikSA rupI amRtakA pAna karake pUrvokta vacanoMkA prAyazcita aMgIkAra karake karmarupI zatruoMkI phAMsIse nIkala jA Age terI marajI / (21) pRSTa 144 meM tathA aura bhI kai jage dhanavijaya likhatA hai ki "74 ||49|| dharmasaMgraha mAnavijayajI upAdhyAya kRta che. temAM nizrAkRta Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 TIkA, vagerenA pATha lakhyA che. te sarve amane pramANa (mAnya) che. tathA pUrvadhara athavA anya je je prAmANika AcAryoe racelA graMthonA pATha lakhyA che, te sarva pramANa che. tapAgacchanA AcAryoe je lakhyuM che, te paNa pramANa che ane anya zuddha gacchavALA AcAryonA lekha paNa pramANa che. vaLI je matarUpa gaccha vartamAnamAM cAlI rahyo che, temanA kathana je pUrvAcAryonA lekhAnusAra che, te sarve pramANa che. kharataragacchanI je sAmAcArI che, temAM paNa viruddha na hoya tevI vAto amane mAnya che. tapAgacchamAM je sAmAcArI viruddha che, tene mAnavAmAM huM madhyastha chuM. arthAt huM te sAmAcArIne karato paNa nathI ane niSedha paNa karato nathI. mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjAnuM kathana paNa mane pramANa che. -A pramANe mArI jinamArganI zraddhA che. zrIdhanavijayajIe uparokta pustakamAM je pATho ApyA che, te sarve pramANa che. tethI te pAThono uttara lakhavo Avazyaka nathI. paraMtu zrIdhanavijayajIe je kaMI svakapola kalpita = satyAbhAsa lakhyuM che, te sarve unmArgapoSaka che, sAthe tene mAnanArAo mATe duHkhadAyI che. paraMtu koI AtmA temanA asat lekhone satya mAnIne unmArge na jAya, tethI mithyAlekhanI samAlocanA lakhavAno prAraMbha karuM chuM. (20) pRSTha-2 upara zrIdhanavijayajI lakhe che ke.. "devasi pratikramaNanI AdimAM ane rAI pratikramaNanA aMtamAM pUrvAcAryoe sAmAnya prakAre arthAt jaghanya prakAre tathA caityagRhamAM nave prakAranI caityavaMdanA yathAzakti karavAnI kahI che, paraMtu pratikramaNamAM cAra thoyanI caityavaMdanA karavI, koI jainamatanA zAstromAM kahI nathI." -lekhakazrInI A vAta mahA asatya che. kAraNa ke, temAM lakhyuM che ke pratikramaNamAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI koIpaNa jainamatanA zAstromAM Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 anizrAkRta sarva caityamAM traNa thuie devavaMdana kahyuM che. tathA jinagRhamAM dravyapUjA karI jadhanyAdi traNa bhede caityavaMdanA kahI che temAM kalpabhASya vyavahAra bhASya gAthA Azrita traNa thuie tathA prakArAMtarathI cyAra thuie devavaMdanA kahI che paNa ekAMta cyAra thuieja kahI nathI ne saMghAcAra bhASyanI sammatithI nava prakAranI caityavaMdanAno pATha A dharmasaMgrahanA jIrNa pustakamAM lakhAvaTa che ja nahI paNa AtmArAmajI AnaMdavijayajI svakapola kalpita cyAra thuie nava prakAranaM caityavaMdana thApavAne potAnA navA lakhAvelA pustakonAM "saMghAcAravRttau caitadrAthA vyAkhyAnabRhadbhASyasaMmatyA navadhA caityavaMdanA vyAkhyAtA" ityA dikathI yAvat "ceiyaparivADimAisu" ihAM sudhI nava prakAranA jaMtra sahita bhavarupI pizAcanA DAcAmAM paDavAne bhavabhramaNano bhaya avaguNIne patra 99 nI pRSTa bIjI olI AThamIthI patra 100 nI pRSTa 1 olI trIjI sudhI potAnI paratamAM navo pATha prakSepa karayo" ityAdika kai asamaMjase vAtAM likhiyAM hai / paraMtu jekara zrI AtmArAmajIne aisA kAma karA hovegA taba to isa zrIdhanavijayajIkA likhanA sarva satya hai, aura zrIAtmArAmajIko jainadharmI kisI bhI zrAvaka vA sAdhuko na mAnanA cAhiye aura AtmArAma anaMta kAla taka saMsArameM bhramaNa karegA yaha isako daMDa honA cAhiye / paraMtu zrIAtmArAmajIne jo pATha dharmasaMgrahakA caturthastutinirNaya graMthameM likhA hai so tisa pAThavAlA dharmasaMgrahakA pustaka zrI rAghanapurameM zrI RSabhadevajIke jJAnabhaMDArameM zrI zeTha sIracaMdabhAi sAMkalacaMdajIke baDokA mola lIyA huA zeTha zrI sIracaMdabhAIke AdhIna hai, tisa pustakaseM likhA hai / je kara pUrvokta pATha tisa pustakameM na nikale to zrI caturvidha saMghakI jo marajI Ave so isa lokameM viTaMbanA rupa daMDa deve jekara tisa pustakameM pUrvokta pATha hove to isa zrIdhanavijayajI mithyA likhanevAlekA mukha kAlA karake zrI ahamadAvAdAdi I 286 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 287 kahI nathI. have bhavabhIru jIvoe vicAra karavo joIe ke A vAta keTalI asatya che ! kAraNa ke, zrI jayacaMdrasUrijI viracita pratikramaNagarbhahetu tathA mahopAdhyAya zrIyazovijayajI kRta pratikramaNAdi keTalAye zAstromAM pratikramaNamAM cAra thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. te AgaLa upara prasaMgopAtta lakhIzuM. have huM zrIdhanavijayajIne prazna karuM che ke... pUrvokta pU.AcAryazrIupAdhyAyazrI jainamatanA che ke nahi? jo jainamatanA che, to teoe racelA graMtho jainamatamAM che ke jainamatathI bahAra che? jo jainamatamAM che, to pUrvokta tamArA potAnA lekhano tamAre ghaNo moTo daMDa levo joIe. nahiMtara mahApuruSonI AzAtanA karavAthI durlabhabodhIpaNuM prApta thaze. AthI hajuM paNa mArI hitazikSArUpI amRtanuM pAna karIne pUrvokta vacanonuM prAyazcita aMgIkAra karIne zuddha thAo, bAkI to tamArI jevI marajI. (21) pRSTha-144mAM tathA bIje paNa ghaNe sthaLe zrIdhanavijayajI lakhe che ke.. "74 4lA dharmasaMgraha (zrI) mAnavijayajI upAdhyAya kRta che. emAM nizrAkRta-anizrAkRta sarve caityamAM traNa thAyathI devavaMdana kahyuM che tathA jinagRhamAM dravyapUjA karI jaghanyAdi traNa thAyathI devavaMdana kahyuM che tathA jinagRhamAM dravyapUjA karI jaghanyAdi traNa bhede caityavaMdanA kahI che. temAM kalpabhASya vyavahArabhASya gAthA Azrita traNa thAyathI tathA prakArAntarathI cAra thAyathI devavaMdanA kahI che. paNa ekAMte cAra thAyathI ja kahI nathI ane saMghAcAra bhASyanI saMmatithI nava prakAranI caityavaMdanAno pATha A dharmasaMgrahanA jIrNa pustakamAM lakhela che ja nahIM, paraMtu AtmArAmajI AnaMdavijayajIe svakapola kalpita cAra thAyathI nava prakAranuM caityavaMdana sthApavA mATe potAnA navA lakhAvelA pustakomAM "baMdhAvAravRtta caitavAthI vyArA nagRhamAma navadhA vaityavaMtanA vyAkyAtA" ityAdikathI thAvat "verUyapArivADimASpha" ahIM sudhI nava prakAranA maMtra sahita bhavarUpI Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 nagaroMke bajAromeM pheranA cAhiye aura udaghoSaNA (DauMDI) bajavAke saMghako aise kahanA cAhiye ki, isa zrIdhanavijayajI mRSAvAdIne jo zrIAtmArAmajIkI bAbata jhUThA lekha likhA hai, tisakA isako isa lokameM zrI saMghane yaha daMDa dInA hai, aura paralokameM isa bicAre mRSAvAdIkoM kyA jAne isa jhUThe lekha likhanekA kyA daMDa hovegA ? aura isa mRSAvAdIkA kahanA sarva zrI saMghakoM na mAnanA cAhiye / tathA inake zrAvaka tIna thui mAnanevAloMkoM hama yaha kahate hai ki, yadi tuma arihaMto kA kathana karA huA dharmako sacca mAnate ho to, zrI rAdhanapurake jJAnamaMDArameM zrI dharmasaMgrahakA purAnA pustaka dekhake nirNaya kara lo aura jo usa pustakameM mere likhe samAna pATha hove to isa zrIdhanavijaya-rAjeMdrasUrijIko mithyAbhASI adharmI mahA kalaMkake dAtA aura jinamArgakI zraddhAmeM bhraSTa jAna karake inako tathA inake prarupe tInathui Adi mithyAmatako tyAga devo / aura zrI tapagacchameM pracalita zuddha sAmAcArIko grahaNa karo / je kara pUrvokta lekhakA nirNaya zrI rAdhanapurake bhaMDArakA pustaka dekhake na karoMge, to tuma bhI sarva inake samAna hI gine jAvoMge / aura zrI tapagacchAdi anya gacchoMke zrAvakoM tathA sAdhuyoM prate hamArI namratApUrvaka yaha vinaMtI hai ki, jekara Apako aisA nizcaya hai ki zrI sAdhu AtmArAma AnaMdavijayajIne zrI rAdhanapurake bhaMDArake pustaka zrI dharma saMgrahake lekha vinA caturtha stuti nirNaya graMthameM pATha svakapola kalpita navIna racake likhA hovegA taba to ina zrIdhanavijaya-rAjeMdrasUrijI mRSAvAdI mithyAdRSTiyoM kA anAdara karanA / jekara mere lekhameM Apa sarva sajJajanokoM saMzaya hove ki, kyA jAne AtmArAmajIkA lekha zrI rAdhanapurake zrI dharmasaMgrahake anusAra he vA nahI ? to zrI saMghake do cAra paThita zrAvaka yA yati vA sAdhu zrI rAdhanapura jAke athavA zrI sIracaMdabhAIke baDokA mola lIyA huA zrI dharmasaMgrahakA pustaka zrI ahamadAvAda bhAvanagara sUrata baDodA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 289 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 pizAcanA DAcAmAM paDavA mATe bhavabhramaNano bhaya avaguNIne patra-99nA pRi bIjA uparanI AThamI lITIthI patra-100nA pRSTha-1 uparanI trIjI lITI sudhI potAnI pratamAM navo pATha prakSepa karyo che." ityAdi ghaNI asamaMjasa vAto lakhI che. paraMtu jo AtmArAmajIe AvuM kAma karyuM hoya to zrIdhanavijayajInuM kahevuM satya che ane koipaNa jainadharmI zrAvaka-sAdhue AtmArAmajIne mAnavA joIe nahi tathA AtmArAma anaMtakALa sudhI saMsAramAM paribhramaNa karaze, A tene daMDa hovo joIe. paraMtu zrI AtmArAmajIe dharmasaMgrahano je pATha caturthastutinirNaya graMthamAM lakhyo che, te pAThavALuM dharmasaMgrahanuM pustaka zrIrAdhanapuramAM zrI RSabhadevajInA jJAnabhaMDAramAM ke je zeTha zrI sIracaMdabhAI sAMkaLacaMdajIne AdhIna che, te jJAnabhaMDAranA pustakamAM te pATha lakhela che. jo pUrvokta pATha te pustakamAM na nIkaLe to zrI caturvidha saMgha mane je daMDa Apaze te svIkArI laIza. ane jo te pustakamAM pUrvokta pATha hoya to zrIdhanavijayajInI vAta mithyA che te svayaMmeva siddha thaI jaze. ane temaNe zrIcaturvidha saMgha je prAyazcittarUpa daMDa Ape te svIkAravuM. AthI zrIdhanavijayajInI asatya vAto koIe mAnavI nahi. ame traNa thoya mAnanArA zrAvakone jaNAvIe chIe ke, jo tame zrIjinezvara paramAtmAnA vacana upara zraddhA rAkhanArA cho, to zrAddhavidhinA pATha aMge satyaparIkSA karavI ja joIe ane jo zrIdhanavijayajI khoTA hoya to temane choDIne pUrvAcAryo dvArA Acarita zuddha sAmAcArIno Adara karavo joIe. ane jo traNa thoyanA zrAvako AvI parIkSA karavA taiyAra na thAya to temanA mATe zuM kahevuM? vyaktirAga bahuM bhaMDo che. jo tamane lokone zrI AtmArAmajI upara vizvAsa hoya ke teoe AvuM kAma karyuM nathI, to khoTA kAma karanArA, unmArga poSanArA vyaktiono tamAre tyAga karavo joIe. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 I bharuyaccha pATana mehasANAdikakoM zrI saMgha tisa pustakakoM apane nagarameM maMgavAke tisakA pATha dekhe, aura jo mere likhe samAna pATha nikale to ina zrIdhanavijaya- rAjeMdrasUrijIkA mRSAlekha rupa anyAya chApemeM chapavAkara sarva dezake zrI saMghako vidita karaNA cAhiye / jekara yaha kAma zrI saMgha na karegA to maiM mAnuMgA ki, zrI saMghake gharameM nyAya nahI hai / aura saMgha bhI isa mahA pApakA bhAgI hogA / zrI saMghake vinA kisake Age phiriyAda karUM jekara zrI saMdha isa mere lekhapara dhyAna na devegA, to merA kyA jora hai ? isa zrIdhanavijaya- rAjeMdrasUrijIne jaba dIpaka bAbata Age zrI ahamadAvAdameM jhUTha bolA thA aura jhUThA hI navapada prakaraNakA nAma lIyA thA, hamane to prAyaH tabaseM hI inakoM mRSAvAdI utsUtrabhASI jAnake inake sAtha saMbhASaNa karanA baMda karA thaa| aura isa pothI ke isa jhUThe lekhakoM dekhake to hamako nizcaya huA ki, isa samAna mRSAvAdI adharmI utsUtrabhASI koi bhI jainamatameM puruSa hovegA / aho bhavya jIvo ! ina mRSAvAdI kupaMthIyokI saMgata aura darzana aura inake mukhase vyAkhyAna sunanA aura inakoM jainamatake 'sAdhu mAnane mahA pApakA hetu hai. hama nahI jAnate ye kauna adhama jIva jainake yatikA bhekha kisa vAste lIe phirate hai ? Age hamane lokoMke aura kitaneka sAdhuyoMke mukhameM inake aneka anAcAra sune the, jo likhane yogya nahI hai, paraMtu hamakoM pUre pUrI pratIti nahI AtI thI / paraMtu inakI isa thothI pothIke jhUThe lekhoMkoM dekhake aba nizcaya ho gayA hai ki, jo akRtya kare inoMke loka kahate the, ve sarva satya hI hovege. 290 (22) ina kI isa pothIke lekhako dekhake merA manato isse adhika uttara likhaneseM haTa gayA thA, paraMtu prerakokI preraNAseM phira likhanemeM pravRtta hUA hUM / yaha dhanavijaya apane pustakakI samAptimeM pRSTa 699 meM likhatA hai ki, kuvAdIkA vAkstaMbhana karanevAlA maMtra ArAdhake maine yaha Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 291 A pramANe rAdhanapuranA jJAnabhaMDAramAMthI pustaka meLavIne athavA amadAvAda, bhAvanagara, surata, vaDodarA, bharUca, pATaNa, mahesANA Adi zaheromAMthI te dharmasaMgrahanuM pustaka meLavIne zrIsaMgha vidvAno pAse zrI AtmArAmajIe potAnA pustakamAM grahaNa karela pATha che ke nahi, te nirNaya karavo joIe ane temAM zrI AtmArAmajI sAcA lAge to zrIsaMghe samasta zrIsaMghane vidita karavuM joIe. A nirNaya saMgha na kare to koNa karaze ! huM saMghane namra vinaMtI karuM chuM ke A nirNaya tamAre satvare karavo joIe. zrIdhanavijayajI-rAjendrasUrijIe amadAvAdamAM dIpaka aMge prarUpaNA karI hatI, tyAre ja meM to temane asatyavAdI jANI lIdhA hatA ane have A lekha jovAthI nizcaya thayo che ke teo asatya bolavAmAM khUba hoMzIyAra che. AthI he bhavyo ! A kumArganA pravartakono paricaya tamAre na karavo joIe. pUrve meM teonA ghaNA kharAba kAmo sAMbhaLyA hatA, paNa te vakhate pratIti thatI nahotI. paraMtu A thothIrUpI pothIne jovAthI nizcaya thayo che ke, teone khoTA kAmo karavAmAM ja AnaMda Ave che. Ama to asatyathI bharelI A pothInI sAme lakhavA mATe meM upekSA karI hatI. kAraNa ke, asatyarUpI viThAmAM koNa hAtha nAMkhe ! paraMtu ghaNA bhavyAtmAonI preraNAthI punaH lakhavA mATe pravRtta thayo chuM. (22) pRSTha-699 upara lakhe che ke... "kuvAdInA vAstaMbhana karavAvALA maMtra ArAdhaka evA meM A pustaka racyuM che." ahIM bhavyAtmAo vicArI zake che ke, lekhake mAtra potAnI prazaMsA karI che. potAnA zrAvakomAM moTA maMtravAdI tarIkenI prasiddhi meLavavAnI bhUkha sivAya bIjuM kazuM ja nathI. kAraNa ke, temanI pAse evo koI maMtra ja nathI. paraMtu kapaTathI lokonI vacce siddha banI gayA che. lokone DarAvavAnI A Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 pustaka racA hai / aho bhavya jIvo ! isa dhanavijayakI ghUrtatA chala kapaTa daMbhatA to dekho ! prathama to isane apane matake zrAvakAMkoM yaha janAyA hai ki, maiM baDA maMtravAdI huM 1, loka jAnegeM vaha baDe siddha maMtra vAle hai 2, inake pAsa aisA koi bhI maMtra nahI hai kiMtu kapaTaseM lokomeM siddha bana baiThA hai 3, apanI siddhAi dikhA ke lokAMkoM DarAtA hai 4, paraMtu apane manameM yaha nahI samajhatA hai ki, maine pUrva janmoMmeM jinarAjake dharmakI AzAtanA karake mahAmithyAtva upArjana karA hai tisake udayaseM merI buddhi viparyaya ho rahI hai, ismeM vartamAnameM vartta rahe saMghakI niMdA karatA hUM aura atItakAlameM ho gaye hajAroM AcAryopAdhyAyoMkI aura lAkkho sAdhuyoMkI niMdA karake durlabhabodhi honekA bIjaboya rahA huM / isse kyA jAne mairI kaisI bhuMDI gati hovegI? pRSTa 140 meM chAnave 96 thui zrIbappabhaTTisUrikRta aura chAnave thui zrI zobhanamunikRtake vAste zrIdhanavijayajIne jo klapanA karI hai, so mahAmithyA hai / kyoM ki aisI kalpanA kisI bhI jainazAstrameM nahI hai to isa zrIdhanavijayajIne asatya likhaneke phalakoM bhUlake mithyAtvake udayaseM ni:kevala jhUTha hI isa pothImeM likha dIyA hai| isakA phala to yahI bicArA anAtha bhogegA. aura zobhanamuni zrI jinezvarasUrikeM ziSya the / aisA pATha Atma prabodhameM likhA hai. tathA ca tatpAThaH // tadA zobhanenoce bho tAta ! ahaM dIkSAM grahISyAmi tvamanRNI bhava cetasi paramAnaMdaM dhAraya etatsutavaco nizamya sarvadharavipro devalokaM gatastato mRtakriyAM kRtvA zobhanena zrIvarddhamAnasUriziSya zrIjinezvarasUriguruNAM pArzve dIkSAM gRhitA // __aisA spaSTa lekha hai to bhI zrIdhanavijayajI likhatA hai ki "caturthastutinirNaya pRSTa 173 mAM zrIjinezvarasUrijIkA ziSya navAMgavRttikAraka zrIabhayadevasUrijIkA gurubhAi // e lakhavU paNa Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 tarakaTa mAtra ja che. bicArA lekhaka vicArI zakatA nathI ke, pUrvabhavamAM karelI AzAtanAonA kAraNe mArI buddhino viparyAsa thaI gayo che. lekhakazrI evuM paNa vicArI zakatA nathI ke, mArI buddhinA viparyAsanA yoge huM vartamAnakAlIna zrIsaMghanI niMdA karuM chuM ane atItakALamAM thaI gayelA hajAro AcAryo-upAdhyAyonI niMdA karIne durlabhabodhI to nahi banI jAuM ne! (23) pRSTha-148 upara 96-96 thoyanA racanArA zrI bappabhadrasUrijI ane zrIzobhanamuni mATe zrIdhanavijayajIe je kalpanA karI te mahAmithyA che. kAraNa ke, evI kalpanA koIpaNa jainazAstramAM nathI. mAtra potAnI mAnyatAmAM te stutio pratibaMdhaka banatI hovAnA kAraNe asatya kalpanA karI nAMkhI che. na jANe enuM phala lekhakane zuM maLaze? vaLI zrIzobhanamuni zrIjinezvarasUrijInA ziSya hatA. evo pATha AtmaprabodhamAM lakhyo che. tathA ca tatpAThaH // tadA zobhanenoce bhI tAta ! ahaM dIkSA grahISyAmi tvamanRNI bhava cetasi paramAnaMdaM dhAraya etatsutavaco nizamya sarvadharavipro devalokaM gatastato mRtakriyAM kRtvA zobhanena zrIvardhamAnasUri ziSya zrIjinezvarasUriguruNAM pArzve dIkSAM gRhitA // Avo spaSTa pATha che. chatAM paNa zrIdhanavijayajI lakhe che ke.. "caturthastutinirNaya pRSTha-173mAM zrIjinezvarasUrinA ziSya navAMgIvRttikAraka zrI abhayadevasUrinA gurubhAI e lakhavuM paNa AtmArAmajInuM ekAMte siddha thatuM nathI. pustakAntarano lekha che, paNa prabodha ciMtAmaNI AtmaprabodhAdika graMthomAM zrIvardhamAnasUrinI ziSya paraMparAmAM paNa thayelA zobhanAcArya lakhe che." ityAdika chalapUrvakanA lekha bhavyAtmAone bhramamAM nAMkhavA mATe lakhyA che. paraMtu huM pUchuM che ke, he dhanavijayajI ! tame lakho cho ke A lekha pustakAntarano che, to zuM pustakAntarano pATha mAnavA yogya nathI ? jo Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 zrI AtmArAmajInuM ekAMte siddha thatuM nathI. pustakAntarano lekha che paNa prabodhaciMtAmaNi AtmaprabodhAdika graMthomAM zrIvardhamAnasUrijInI ziSya paraMparAmeM paNa thayA zobhanAcArya lakhe che" ityAdika chalake lekha bhavya jIvoMkoM bhramajAlameM pADaneke liye likhe hai / paraMtu hama pUchate hai ki, he zrIdhanavijayajI ! tuma jo likhatA hai ki, yaha lekha pustakAntarakA hai, to kyA pustakAntarakA pATha mAnane yogya nahI hai ? je kara hai to, isameM taine apanI caturAI kyA chAMTI ? jekara tuma kahegA ki, ekAMta kahAM likhA hai ? tathA tuma jo likhatA hai ki, AtmaprabodhameM likhA hai ki, zrI varddhamAnasUrikI ziSya paraMparAmeM zobhanAcArya hue likhA hai / hama jAnate hai ki, jhUTha likhanemeM terI aMtaradRSTito nAza ho gai hai, paraMtu bAhyadRSTiseM bhI nahI dIkhatA hai| kyoMki, AtmaprabodhameM jo pATha hai so hama pUrve likha Aye hai aura tuma usa pAThase aura hI prakArakA pATha jAhira karatA hai / isI tare he bhavyo ! isa zrIdhanavijayajIne sarva pothI apanI kalpanA likhake bhara dInI hai / isa vAste maiM isa mRSAvAdIke lekhakA kyA kyA uttara likhuM ? jekara yaha satyavAdI hove to apanI kalpanA samAna jainazAstrameM lekha dikhalAve / (24) pRSTa 149 meM zrIdhanavijayajI likhatA hai ki " cothI keTalIka thUiyoMmAM to potAnuM paranuM zarIranuM rakSaNa tathA sukha valI zatrunA samudAyano nAza karavo ityAdika yAcanA ane namaskAra tathA te devano jaya bolavo ne potAnuM aizvaryAdika vadhAravA pramukha yAcanAo karI che te sAmAyikAdikamAM evI yAcanA karatAM vyavahAre sAvadya lAge" I yaha bhI likhanA zrIdhanavijayajIkA mahA mithyA hai / kyoM ki, aisA lekha kisI bhI jainazAstrameM nahI hai / aparaM ca yeha likhatA hai ki, pUrvokta cauthI thui kahane vyavahArameM sAvadya lage, hama pUchate hai ki, aisA lekha kaunase jainazAstrameM hai ? tathA vyavahArameM sAvadya lage, isa lekhameM yaha bhI Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 295 pustakAntarano pATha mAnavA yogya che, to temAM potAnI caturAI kyAM cAlI gaI ? jo tame ema kahezo ke ekAMta to nathI ? to huM pUchuM chuM ke meM ekAMta kayA sthaLe lakhyo che ? tathA tame je lakho cho ke, AtmaprabodhamAM lakhyuM che ke zravardhamAnasUrinI ziSya paraMparAmAM zobhanAcArya thayA che. -asatya lakhavAmAM tamArI AMtaradRSTi to nAza thaI gaI che. paraMtu tame bAhyadRSTithI paNa dekhatA hova, tema lAgatuM nathI. kAraNa ke, AtmaprabodhamA je pATha che, te huM pUrve lakhI Avyo chuM ane tame te pAThathI kaMIka judA prakAranuM ja jAhera karo cho. AthI he bhavyo ! zrIdhanavijayajIe sarva pothI (pustaka) potAnI kAlpanika vAtothI bharI dIdhI che. tethI te kAlpanika, asatya vAtono keTalA uttara ApuM ? jo zrIdhanavijayajI satyavAdI hoya, to pote karelI vAtone jainazAstromAMthI batAve. (24) pRSTha-149mAM zrIdhanavijayajIe lakhyuM che ke... "keTalIka cothI thoyomAM potAnA-paranA zarIranuM rakSaNa, sukha, vaLI zatrunA samudAyano nAza karavo ityAdika yAcanA tathA namaskAra karavo ane te devanI jaya bolavavIne potAnA aizvaryAdine vadhAravA vagerenI yAcanAo karI che. sAmAyikAdimAM evI yAcanA karatAM vyavahArathI paNa sAvadya lAge.' zrIdhanavijayajInI A vAta paNa mahAmithyA che. kAraNa ke Avo lekha koIpaNa jainazAstramAM nathI tathA "pUrvokta cothI kahevAthI vyavahAramAM paNa sAvadya lAge" - AvuM je lekhake lakhyuM che, te kayA jainazAstramAM che ? te amane javAba Apo. vaLI 'vyavahAramAM sAvadya lAge' - A lekhathI e paNa siddha thAya che ke, nizcayamAM sAvadya na lAge. ane nizcaya mAnavo te paNa bhagavAnanI AjJA Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 siddha hotA hai ki, nizcayameM sAvadya na lage, aura nizcaya bhI mAnanA bhagavAnakI AjJA hai, to bhagavAnakI AjJAse parAGmukha ho kara nizcayakA vyavaccheda karatA hai, isI vAste hama likhate hai ki, yaha zrIdhanavijayajI mithyAdRSTI hai| ||prshn // zrIdhanavijayajIne kahAM nizcayakA vyavaccheda karA hai| // uttara // isane likhA hai ki, vyavahArameM sAvadha hai. to isa hI lekhaseM siddha hotA hai ki nizcayameM sAvadha nahIM / aba vicAra karIe kI jo kArya sAvadha nahI, usake karanemeM jo niSedha karanA yaha bhavabhIru prANIkA kAma hai ? nahI. to isa mRSAvAdIne kyoM likhA ki, cauthI thUi pratikramaNa kI AdimeM karanI kisI bhI jainazAstrameM nahI hai / tathA cauthI thUike niSedha vAste isane jo isa pothI thothImeM svakapola kalpita vitaMDAvAda likhA hai, so sarva mRSAvAda likhA hai. kyoM ki, jaise lekha isane likhe hai, vaise lekha kisI bhI jainazAstrameM nahIM hai| (25) pRSTa 174 meM zrIdhanavijayajI likhatA hai ki, zrIAtmArAmajI pAMca vastuke virodhI hai| "eka to jainaliMgano virodhI, bIjo zrI zatrujaya pramukha tIrthano virodhI, trIjo jainazAstrano virodhI, cotho caturvidha zrI saMghano virodhI, pAMcamo pUrvAcAryanI sAmAcArIno virodhI / / jaina liMgano virodhI evI rIte thAya che ke, zrI vIrazAsananA sAdhuone zrI jainazAstrameM sameta mAnopeta jIrNaprAya kapaDAM dhAraNa karavAM kahyAM che ne pIlAM pramukha kapaDAM dhAraNa karavAvAlAne mahA prabhAvika sthirApadragaccheka maMDana AcArya zrI vAdivetAla zAMtisUrijIe uttarAdhyayanI bRhadveSavRttimAM viDaMbaka eTale vigovavAvAlA Adi zabde bhAMDa ceSTAnA karavAvAlA kahyA che" Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 297 che. bhagavAnanI AjJAthI parAmukha banIne nizcayano vyavaccheda kare che. AthI zrIdhanavijayajInI vAta taddana asatya che. prazna:- zrIdhanavijayajIe nizcayano vyavaccheda (uccheda) kyAM karyo che? uttaraH- zrIdhanavijayajIe pUrvokta lekhamAM lakhyuM che ke vyavahAramAM sAva che.' - A lekhathI siddha thAya che ke nizcayamAM sAvadya nathI. ahIM vAcakoe vicAravuM joIe ke, je kArya sAvadya nathI, tene karavAno niSedha karavo te bhavabhIru AtmAnuM kAma che ? nahi. bhavabhI AtmA kyAre paNa tevo niSedha na kare. to pachI zrIdhanavijayajIe kevI rIte lakhyuM ke pratikramaNanI AdimAM cothI thoya karavAnI koIpaNa zAstramAM kahI nathI.' vaLI cothI thoyanA niSedha mATe zrIdhanavijayajIe A pothI (caturthastutinirNayazaMkoddhAra) racI che, te mAtra vitaMDAvAda che. satyathI vegaLI che. kAraNa ke jevo lekha temaNe lakhyo che, tevo lekha koIpaNa jainazAstramAM nathI. (25) zrIdhanavijayajI pRSTa-174 upara lakhe che ke, zrI AtmArAmajI pAMca vastunA virodhI che "eka to jainaliMganA virodhI, bIjA zrI zaMtrujayapramukha tIrthonA virodhI, trIjA jainazAstronA virodhI, cothA caturvidha zrIsaMghanA virodhI, pAMcamA pUrvAcAryonI sAmAcArInA virodhI che. jainaliMganA virodhI evI rIte thAya che ke zrI vIrazAsananA sAdhuone zrIjainazAstramAM mAnopeta jIrNaprAyaH sapheda kapaDAM dhAraNa karavA mATe kahyuM che, ne pILAM kapaDAM dhAraNa karavAvALAone mahAprabhAvika vAdivetAla sthirApadragaththaka maMDana pU.A.zrI zAMtisUrijIe uttarAdhyayananI bRhadravRtimAM viDaMbaka eTale veSa vagovavAvALA Adi zabdathI bhAMDaceSTAnA karavAvALA kahyA che." -lekhakano A lekha mahAmithyA che. kAraNa ke zrIbhagavaMtanA siddhAMtamAM vastro raMgavAno ekAMte niSedha nathI. "maithunane choDIne koIpaNa Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 yaha lekha isa zrIdhanavijayajIkA mahA mithyA hai; kyoM ki, zrI bhagavaMtake siddhAMtameM ekAMta vastra raMgane kA niSedha nahI hai| kAraNake vAste eka maithuna varNyake kisI bhI vastuke karaNekA niSedha nahI hai / yaha kathana zrI nizItha bhASyameM hai| isa vAste upAdhyAya zrImadyazovijayajIne tathA gaNi satyavijayajIne kisI kAraNake vAste vastra raMge hai, tabase leke tapagacchake sAdhu vastra raMgake oDhate hai| paraMtu koi bhI prAmANika sAdhu yaha nahI mAnate hai ki, zrI mahAvIra svAmI ke zAsanameM raMgeke hI vastra sAdhu rakhkhe aura mairI bhI yahI zraddhA hai| aba to zrI sarva saMgha tapagaccha kharatara gacchameM yaha rIti sammata hai| zrIAtmArAma AnaMdavijayIne hI ye raMge vastra rakhanekI paraMparAya nahI calAi. isa vAste ekale zrIAtmArAma AnaMdavijayahIkI jo zrIdhanavijayajI jainaligaMkA virodhI likhatA hai, yaha lekha isakoM irSAvartta matsarI anyAyI ajJAnI mRSAvAdI sUcana karatA hai / kyoM ki, zrImadyazovijayopAdhyAjIse lekara Aja tAMi jitane sAdhu ho gaye hai, tina sarvakA niMdaka zrIdhanavijayajI siddha hotA hai / tathA zrI nemasAgarajIravisAgarajI sarIkhe tyAgI vairAgI muniyoMko bhI ye niMdaka jainaliMgake virodhI likhatA hai, paraM itanA to isako pUchanA cAhiye ki, tere guru rAjeMdrasUrine saMvat 1925 meM kumati matakA uddhAra karA hai, tisase pahile raMge hue vastroMke binA kaunasA sAdhu saMyamI thA ? tisakA nAma to batalA de ? tere guru dAdA guru Adi to sarva anAcArI asaMyamI SaTkAyake hiMsaka the; binA tyAgI guru pAseM dIkSA lIyA aba bhI tairA guru vaisA hI hai| isa vAste zrIdhanavijayajI zrI saMghakA niMdaka honeseM durlabhabodhI hai, tathA uttarAdhyanakA jo lekha isane likhA hai, so lekha bhI isa zrIdhanavijayajIko mahA mithyAdRSTI utsUtrabhASI mRSAvAdI jainazAstrakA anabhijJa akSarabodha rahita abhinivezika mithyAdRSTIpaNekA sUcaka hai kyoM Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 vastumAM sakAraNa kaMI paNa karavAno niSedha nathI.' A zrInizIthabhASyanuM vacana(kathana) che. AthI mahopAdhyAya zrIyazovijayajIe koIka kAraNathI vastra raMgyA hatA. tyAMthI mAMDIne tapagacchanA sAdhuo vasrone raMgIne dhAraNa kare che. paraMtu koIpaNa prAmANika sAdhu evuM nathI mAnatA ke zrI mahAvIra prabhunA zAsanamAM sAdhuo raMgIna vastro ja rAkhe ane mArI paNa te ja zraddhA che. hAla to zrIsarvasaMgha tapagaccha-kharatara gacchamAM A rIti saMmata che. zrIAtmArAma AnaMdavijayajIe ja A raMgIna vastro rAkhavAnI paraMparA calAvI nathI. to pachI lekhake ekalA zrIAtmArAmajI jainaliMganA virodhI che, AvuM zA mATe lakhyuM ? A lekha lekhakanA dveSa, irSyAdine sUcita kare che. kAraNa ke, mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjAthI laIne Aja sudhI jeTalA sAdhu thaI gayA che, te sarvenA niMdaka lekhaka siddha thAya che. tathA zrInemasAgarajI, zrIravisAgarajI jevA tyAgI virAgI munione paNa lekhaka jainaliMganA virodhI lakhe che. paraMtu lekhakane eTaluM pUchavuM joIe ke, tamArA guru zrIrAjendrasUrijIe saM.1925mAM kumati matano uddhAra karyo che, tenA pahelAM raMgIna vastro sivAyanA kayA sAdhu saMyamI hatA ? tenA nAma to Apo ? tamArA guru-dAdAguru Adi sarve to jainadIkSAthI viparita AcaraNa karanArA hatA. tyAgI guru vinA dIkSA lIdhI, Aje paNa tamArA guru tevA ja prakAranA che. 299 AthI lekhake mAtra potAnA matanI puSTimAM bIjAnI niMdA karI che - vyaktigata aghaTatA AkSepo karyA che. temAM tathya nathI. vaLI uttarAdhyayananA pAThanI sAkSI ApI che. temAM lekhakanI anabhijJatA ane kadAgrahatA ja dekhAya che. kAraNa ke lekhakazrI lakhe che ke... 'uttarAdhyayanasUtranI bRhavRttimAM pILA Adi raMgIna vastrone rAkhavAvALA zrImahAvIraprabhunA sAdhu viDaMbaka = veSa vagovavAvALA kahyA che.' paraMtu A pUrvokta lekhanI gaMdha paNa uttarAdhyayana sUtranI Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 ki, yeha likhatA hai ki, uttarAdhyayanakI bRhadvRttimeM pIle Adi raMge vastroke rakhanevAle mahAvIra ke sAdhu viDaMbaka eTale veSa vigovanevAle kahe hai / paraMtu isa pUrvokta lekhakI gaMdha bhI uttarAdhyayana bRhadvRtimeM nahI hai, vahAM to aisA lekha hai ki, sAdhukA bhekha lokoMkI pratIti vAste hai, jisse loka sAdhu mAne, aura nAnA prakArake jo upakaraNakI kalpanA hai, so isa vAste hai ki, koi viDaMbakAdi svayameva sAdhu nahI bana jAve / isa TIkAkoM vAMcake budhajana Apa hI jAna jAvegeM ki, zrIdhanavijayajIne jhUTha likhA hai, isa jhUThakA daMDa zrI saMghako taisA denA cAhiye, jaisA dharmasaMgraha bAbata likhA hai aura nizItha sUtrameM navIna vastrakoM tIna culu raMga denA likhA hai, usa jage bhI isane svakapola kalpita jhUTha hI likhA hai, paraMtu cUrNikA pATha nahI likhA hai / / (26) pRSTa 180 meM zrIAtmArAmajI zrI zatruMjaya tIrthakA virodhI ityAdi jo lekha isane likhA hai so sarva hI mithyA hai, kyoM ki, isa lekhakI bAbata AryadezadarpaNa nAmA pustaka ahamadAvAdake chApemeM chapavAke zrI saMghane sarva jage prasiddha karA hai, so sarva sujJajanomeM prasiddha hai / isa vAste maiM zrI zatruMjaya tIrthakA virodhI nahIM hUM, paraMtu bhakti karanevAlA hUM. isa zrIdhanavijayajI anyAyIne kyA jAne mithyAtva ke udayase yaha jhUThA lekha kisa vAste likhA hai ? isane apane pakSI tIna thuike mAnanevAle Adi mUDhamati baniyoMkoM zrIAtmArAmajIke dveSI ho jAne vAste likhA hai ? isa daMbhI chala kapaTIkA kyoM kara kalyANa hovegA ? aura jainazAstrakA virodhI likhA so bhI mithyA hai / kyoM ki, zrI pUjya jinabhadragaNi kSamAzramaNajIne zrI saMgrahaNI sUtrameM koDi zabdake vAste AcAryoMke do mata likhe hai / eka to sau lAkhakoM kahanA, aura dUsarA koDI koI giNatI vizeSakA nAma hai isa vAste likhA hai ki, zrI kalpabhASya vRttimeM zrI puMDarIka gaNadharake gacchameM battIsa hajAra sAdhu likhe hai, to pAMca Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 bRhadravRttimAM nathI. uttarAdhyayana sUtranI bRhadavRttimAM evo pATha che ke, sAdhuno veSa lokonI pratIti mATe che, jenAthI loko sAdhune oLakhe ane aneka prakAranA upakaraNonI je kalpanA che, te mATe che ke, koI viDaMbaka Adi svayaMmeva sAdhu na banI jAya. te TIkAne vAMcIne sujJajano svayaM samajI jaze ke, zrIdhanavijayajIe asatya lakhyuM che. ahIM paNa zrIsaMghe "dharmasaMgrahanI bAbatamAM pUrve jaNAvyuM hatuM, tema A uttarAdhyayana sUtranI bRhavRttinI TIkAnI paNa parIkSA karavI joIe. tathA nizIthasUtramAM navIna vastrone traNa aMjalI (raMgIna pANIthI) raMga ApavAnuM lakhyuM che. A sthaLe paNa temaNe svakapola kalpita asatya ja lakhyuM che. paraMtu cUrNino pATha lakhyo nathI. (26) pRi-180 upara zrI AtmArAmajIne zrI zaMtrujaya tIrthanA virodhI ityAdi je lekha temaNe lakhyo che, te sarve asatya che. kAraNa ke, te lekhanI bAbatamAM "AryadizadarpaNa" nAmanuM pustaka amadAvAdanA chApAmAM chapAvIne zrIsaMghe sarvasthaLe prasiddha karela che. te sarva sujJajanomAM prasiddha che. tethI huM zrI zatruMjaya tIrthano virodhI nathI. paraMtu bhakti karavAvALo chuM. -pRSTa-180 uparano sarva lekha tejodveSathI lakhAyo che. potAnA matanI asatya vAtone DhAMkavA mATe bIjA upara mithyA Aropo mukavA sivAya temAM bIjuM kazuM ja nathI. AvI pravRtti karanArA bicArA te lokonuM zuM thaze? ane "jainazAstranA virodhI' tarIke mane lakhyo, te paNa mithyA che. kAraNa ke zrIpUjaya jinabhadragaNi kSamAkSamaNajIe zrI saMgrahaNI sUtramAM "koDI' zabdane mATe AcAryonA be mata lakhyA che. eka "koDI' zabda 100 lAkha mATe vaparAya che ane bIjo "koDI' koIka gaNatrI vizeSanuM nAma che. meM to jainatajvAdamAM 'koDI koI gaNatrI vizeSa che mATe lakhyuM che ke, zrIkalpabhASya vRttimAM zrI puMDarika gaNadharanA gacchamAM utkRSTA batrIsa hajAra Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 I zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 koDI kyoMkara ho sakate hai ? aisI koI AzaMkA na kare, isa vAste dUsarA mata likhA hai / paraM pUrvAcAryoMke lekhakoM jhUThA karane vAste nahI likhA hai / aura zrI hIravijayasUrijIne so lAkhakI koDI likhI hai, aura vIsakI koDI niSedha karI hai / aura maiMne koI jainatatvAdarzameM aisA nahI likhA hai ki, vIsakI koDI hI mAnanI cAhiye, isa vAste zrIdhanavijayajI mRSAvAdI aura jainazAstrokA virodhI hai kyoM ki isakoM tapagacchake AcAryoMke lekha pramANa nahIM hai, aura unoMkI niMdA karI hai, tathA tIna thui mAnanekA paMtha jhUThA nikAlA hai / / pahilAM to isane pratikramaNakI AdyaMtakI thui niSedha karI / jaba prativAdIyoMne satAyA taba kahane lagAki, jinamaMdirameM cauthI thui nahI kahanI, jaba tisakA lekha dekhA taba kahane lagA ki, pUjAdi viziSTa kAraNe karaNI, anyathA nahI / ityAdika jhUThI svakapola kalpanA karake, isa ciMtAmaNI samAna manuSya janmako bigADA hai / kyoM ki, nagara seTha premAbhAI zrI saMghake baDe 2 seThoMkI sahi sahita apane chapavAe patrameM pragaTa likhate hai ki, " muni AtmArAmajI mahArAja cAra thoyo pratikramaNAmAM kahe che, te koi navIna nathI / paraMparA pUrva cAlatI AvelI che. hAlamAM mu. rAjeMdrasUrie pratikramaNamAM traNa thoyo kahevAnuM parupyuM che paraMtu ahIyAM ahamadAvAdamAM ATha daza hajAra zrAvakano saMgha kahevAya che. temAM koi traNa thoyo pratikramaNamAM kahevI ema aMgIkAra kartuM nathI ane koi thoyo kahetA paNa nathI " aba vicAra karo ki, jekara upara likhe parimANa isa zrIdhanavijaya- rAjeMdrasUriye prarUpaNA nahI karI to, kyA ahamadAvAdake seThoMkoM pUrvokta lekhakA svapna AyA thA ? nahI AyA / kiMtu hI jainazAstrake tathA jainasaMgha ke virodhI zrIdhanavijaya - rAjeMdrasUri hI mithyAtvake udayaseM kahI koI prarUpaNA, kahI koI prarUpaNA karate phirate hai / aba isa pothImeM pratikramaNakI AdimeM jaghanya prakAre aura kisI Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 303 sAdhu lakhyA che, to pAMca koDI kevI rIte hoI zake? evI koI AzaMkA na kare, A mATe bIjo mata lakhyo che. paraMtu pUrvAcAryonA lekhane asatya siddha karavA lakhela nathI ane zrIhIravijayasUrijIe 100 lAkhanI koDI lakhI che ane vIsanI koDI niSedha karI che. ane meM jainatattvadarzamAM evuM nathI lakhyuM ke vIsanI koDI ja mAnavI joIe. tethI zrIdhanavijayajInI vAta asatya che, jainazAstronI virodhI che. kAraNa ke, temane tapagacchanA AcAryonA lekha pramANa nathI ane teonI niMdA lakhI che. sAthe sAthe traNa thoyano asatya mArga pravartAvyo che. prathama to temaNe pratikramaNanI AdyatanI cothI thoya niSedha karI, jyAre prativAdioe virodha karyo, tyAre kahevA lAgyA ke jinamaMdiramAM cothI thAya nahI kahevI. jyAre jinamaMdiramAM cothI thoyano lekha batAvAyo, tyAre kahevA lAgyA ke pUjAdi viziSTa kAraNamAM cothI thoya kahevI, anyathA nahi. ityAdi juDhi svakapola kalpanA karIne lokone unmArgamAM dhakelI dIdhAM che. tenA yoge sva-parano manuSyajanma bagaDI rahyo che. kAraNa ke nagarazeTha premAbhAI zrIsaMghanA be moTA zeThonI sahI sahita potAnA dvArA chapAvelA patramAM pragaTapaNe lakhe che ke.. muni AtmArAmajI mahArAja cAra thayo pratikramaNamAM kahe che, te koI navIna nathI. paraMparA pUrvethI cAlatI AvelI che. hAlamAM mu. rAjendrasUrie pratikramaNamAM traNa thoyo kahevAnuM prarUpyuM che. paraMtu ahIMyA amadAvAdamAM ATha dasa hajAra zrAvakono saMgha kahevAya che. temAM koIe paNa pratikramaNamAM traNa thoyo kahevI ema aMgIkAra karyuM nathI ane koI (traNa) thoyo kahetA paNa nathI." ahIM vAcakoe vicAravuM joIe ke, jo upara lakhyA pramANe zrIdhanavijayajI-rAjendrasUrijIe prarUpaNA karI nathI, to zuM amadAvAdanA zeThone pUrvokta lekhanuM svapna AvyuM hatuM? evuM to nathI ja. paraMtu jainazAstra Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 jage jaghanyotkRSTa prakAre caityavaMdana karanI likhate hai aise pUrvApara jainazAstra aura jainasaMghaseM virodha likhanevAle ina bicAre anAthoMkI kyA jAne kaisI azuddha gati hovegI? // 3 // maiM saMghakA virodhI nahI, kiMtu saMghAnuyAyI hu~ / aura zrIdhanavijaya-rAjeMdrasUrijI tapagaccha kharataragaccha upakezagacchAdi sarva sadgaccha aura saMghake virodhI hai kyoM ki, pUrvokta niMdA karaneseM yaha durlabhabodhi honekA bIja boya rahe hai, paraMtu yaha kAma inoMkoM karanA acchA nahI hai, Age inokI marajI // 4|| pUrvadhara pUrvAcArya sAmAcArIkA maiM virodhI nahI huM, tapagacchakI sAmAcArI pAlaneseM, paraMtu yaha zrIdhanavijaya-rAjeMdrasUrijI isa pothIke 183 pRSThake lekhaseM mahA mRSAvAdI aura pUrvAcAryokI sAmAcArIke virodhI siddha hote hai / kyoM ki isane jo 13 graMtho ke nAma likhe hai, tinameseM eka AvazyakacUrNi binA koibhI graMtha pUrvadhara pUrvAcAryokA racA huA nahI hai / isa vAste inokA lekha inohIkoM mRSAvAdI sUcana karatA hai| aura ina pUrvokta graMthomeM jo pATha liyA hai, so sarva hI maiM satya karake mAnatA huM. isa vAste maiM pUrvAcAryoke likhe graMthokA virodhI nahI huM, paraMtu zrIdhanavijayarAjeMdrasUrijI cyAra thui likhane racane aura karanevAle sarva AcAryoke virodhI hai| tathA tapagaccha kharataragacchoke AcAryoke niMdaka aura virodhI hai / tinoMkI kahI cauthI thui pratikramaNakI AdyaMtameM kahanI aura zrutadevatAkSetradevatAkA kAyotsarga karanA, aura thui dina 2 pratye kahanI nahI mAnate hai; aura mAnanevAloMkI niMdA karate hai / kyoM ki, zrI jayacaMdrasUrijI aura zrImadyazovijayopAdhyAyajIne to devasika pratikramaNake AdimeM cyAra thuise caityavaMdanA karanI kahI hai / tisake vAste yaha zrIdhanavijayajIne svakapola kalpita mahA jhUThI klapanA isa pothImeM likhI hai, so to isa hI kI ajJAnatA utsUtra prarupaNA tapagacchake sarva AcAryose virodhItA zrI saMghake Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 305 ane jainasaMghathI viparIta janArA zrIdhanavijayajI-rAjendrasUrijI ja karmanA udayathI koIka vAra koIka sthaLe amuka prarUpaNA ane koIka sthaLe anya prarUpaNA karatA phare che. vaLI te (caturthastutinirNayazaMkodvAra) pustakamAM pratikramaNamAM jaghanya prakAre ane koIka sthaLe jaghanyotkRSTa prakAre caityavaMdanA karavAnI lakhe che. AvI rIte jainazAstra ane jainasaMghathI pUrvApara virodha lakhanArA A bicArA lokonuM zuM thaze ? IIaa huM saMghano virodhI nathI. paraMtu saMghAnuyAyI chuM ane jyAre tathAkathita pustaka ane teonI prarUpaNA jotAM teo spaSTatayA zAstra, saMgha ane sadgucchanA virodhI che. teonI A pravRtti sva-52 AtmaghAtaka che. tenAthI teo pAchA pharI jAya to sArI vAta che, bAkI teonI jevI marajI. // 4 // (27) vaLI huM pUrvadhara pUrvAcAryonI sAmAcArIno virodhI nathI. kAraNake huM tapagacchanI sAmAcArInuM pAlana karuM chuM. paraMtu zrIdhanavijayajIzrIrAjendrasUrijI te pustakanA pRSTa-183 uparanA lekhathI mRSAvAdI ane pUrvAcAryonI sAmAcArInA virodhI siddha thAya che. kAraNa ke, tyAM temaNe je 13 graMthonA nAma lakhyA che. temAMthI eka Avazyaka cUrNi vinA koI paNa graMtha pUrvadhara pUrvAcAryono racelo nathI. tethI temano lekha temane ja mRSAvAdI jAhera kare che ane te pUrvAkta graMthomAM je pATha lakhyA che, te sarve paNa huM satya tarIke mAnuM chuM. paraMtu zrIdhanavijayajI-rAjendrasUrijI cAra thoya lakhanArA-racanArA ane karanArA sarve AcAryonA virodhI che tathA tapagaccha kharatara gacchanA AcAryonA niMdaka virodhI che. pUrvAcAryo dvArA kathita cothI thoya pratikramaNanI AdaMtamAM kahevI ane zrutadevatA-kSetradevatAno kAyotsarga ane temanI thoya kahevI, te mAnatA nathI ane pUrvAcAryonI vAtane mAnanArAonI niMdA kare che. kAraNa ke, zrIjayacaMdrasUrijI ane mahopAdhyAya zrIyazovijayajIe pratikramaNanA AdhaMtamAM cAra thoyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che. temanA mATe lekhakazrIe svakapola kalpita mahA asatya kalpanA te pothImAM lakhI che. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 sAtha virodhItAdikI sUcanA karanevAlI hai| (28) prazna // jaba pUrvokta 13 terAM graMthomeM prathama karemi bhaMte aura piche iriyAvahIyA paDikkamavI kahI hai, to tuma apane zrAvakoMkoM aisI vidhi kyoM nahI batalAte ho? uttara / / he saumya ! ina zAstroMke pATha ati gaMbhIra hai, aura mairI mati ati tuccha hai, isa vAste maiM ina zAstrakAroMkA Azaya nahI samajha sakatA hu~ / kyoM ki, zrI vijayasenasUrijI senapraznameM aisA likhate hai|| tathA ca tatpAThaH // tathA sAmAyikAdhikAre pUrvamIryApathikIpratikramaNaM zAstrAnusAryuta pazcAditi prazno'trottaraM // sAmAyikAdhikAre mahAnizItha-hAribhadriyadazavaikAlikabRhavRtyAdyanusAreNa yuktyanusAreNa suvihita paraMparAnusAreNa ca pUrvamIryAthikI pratikramaNaM yuktimatpratibhAti yadyapyAvazyakacUrNI pacchA iriAvahIae paDikkamai ityuktamasti paraM tatra sAdhusamIpe sAmAyika karaNAnaMtaraM caityavaMdanamapi proktamasti tataH iryApathikIpratikramaNaM sAmAyikasaMbaMdhameveti kathaM nizcIyate tena cUrNigata sAmAyikakaraNasamAcArI samyaktayA nAvagamyate tadapi yogazAstravRttizrAddhadinakRtyavRtyAdau pazcAdIryApathikIpratikramaNaM dRzyate tattu cUrNimUlakameveti tadUparyeti pazcAdIryApathikIpratikramaNaM nirNItaM kathaM bhavatIti || bhASA // tathA sAmAyikake adhikArameM prathama IriyAvahIyA karake karemibhaMtekI paTTI paDhanI zAstrAnusAra yukta hai vA prathama karemibhaMte pIche iriyAvahI karanI iti prazna / - isakA uttara, sAmAyikake adhikArameM mahAnizItha, haribhadrasUrikRta dazavaikAlikakI baDI vRtti Adi anusAre aura yukti anusAre, aura suvihita paraMparAnusAre to, prathama IryAvahI karaNI yukta mAlUma hotI hai, Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 307 te to temanI unmArgasanmukhatA ane pUrvAcAryo tathA saMghanI virodhitAne pragaTa kare che. (28) prazna- pUrvokta 13 graMthomAM ('caturthastutinirNayazaMkoddhAra" pustakanA pRSTa-183 upara jaNAvelA Avazyaka bRhadravRtti vagere 13 graMthomAM) to prathama karemibhaMte ane pachI iriyAvahIyA paDiphakamavAnI kahI che, to tame potAnA zrAvakone AvA prakAranI vidhi kema batAvatA nathI? javAba:- he saumya ! te zAstronA pATha atigaMbhIra che. ane mArI mati Atituccha che. tethI huM te zAstronA Azaya samajI zakato nathI. kAraNa ke zrIvijayasenasUrijI senapraznamAM nIce pramANe lakhe che ke... I tathA tA: ___ tathA sAmAyikAdhikAre pUrvamIryApathikIpratikramaNaM zAstrAnusAryuta pazcAditi prazno'trottaraM // sAmAyikAdhikAre mahAnizIthahAribhadriyadazavaikAlikabRhadavRtyAdyanusAreNa yuktyanusAreNa suvihita paraMparAnusAreNa ca pUrvamIryApathikI pratikramaNaM yuktimatpratibhAti yadyapyAvazyakacUrNau pacchA iriAvahIae paDikkamai ityuktamasti paraM tatra sAdhusamIpe sAmAyikakaraNAnaMtaraM caityavaMdanamapi proktamasti tataH iryApathikIpratikramaNaM sAmAyikasaMbaMdhameveti kathaM nizcIyate tena cUrNigata sAmAyika karaNasAmAcArI samyaka tayA nAvAgamyate tadapi yogazAstravRttizrAddhadinakRtyavRtyAdau pazcAdIryApathikIpratikramaNaM nirNItaM kathaM bhavatIti // bhAvAnuvAda (prazna-) sAmAyikanA adhikAramAM prathama "iriyAvahIyA' karIne 'karemibhaMte'nI paTTI (pATha) kahevo zAstrAnusAra yukta che ke prathama karemibhaMte ane pachI iriyAvahI karavI yukta che? javAba-sAmAyikanA adhikAramAM mahAnizItha, zrIharibhadrasUrikRta dazavaikAlikasUtranI bRhadravRtti Adi anusAra tathA yukti anusAra tathA Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 yadyapi Avazyaka cUrNimeM pIche IryAvahI paDikkamanI kahI hai, paraMtu tihAM sAdhu samIpe sAmAyika karaNa anaMtara caityavaMdana bhI karanA kahA hai| taba to IryApathikI pratikramaNakA saMbaMdha sAmAyikake sAtha hI hai aisA kaise jAnA jAve ? isa vAste cUrNigata sAmAyika karaNekI sAmAcArI acchItare nahI jAnI jAtI hai / yadyapi yogazAstravRtti, zrAddhadinakRtya vRtti, AdimeM pIche IryAvahI karanI kahI hai so bhI lekha cUrNi uparaseM hI hai| isa vAste tina graMthoseM bhI IriyAvahI pIche karaNI yaha nirNaya kaise hove? (29) aba hama zrIdhanavijayajIkoM pUchate hai ki, tamane jo isa pothImeM zrIhIravijayasUrijI aura zrI vijayasenasUrijIke dIye uttara rupa graMthoke pATha arthAt hIraprazna-senapraznoMke pATha likhe hai, so tumane zrIhIravijayasUrijI aura zrIvijayasenasUrijIko satyavAdI mAnake likhe hai ki asatyavAdI mAnake jekara satyavAdI mAnake likhe hai taba to yaha jo lekha taine isa pothImeM kitanI jage likhA hai ki, prathama karemibhaMte pIche IriyAvahiyA so kyA samajhake likhA hai ? kyoMki tumAre manameM to zrIsenasUrijIkA kathana satya bhAsana ho rahA hai, aura pothImeM tisse ulaTA likhake apane matake zrAvakAMko mithyA zraddhA karavA rahe ho kyA tuma ina bicAroMke koI pUrva janmoke zatru ho ? jekara kahoMge ki, hama unoMko mRSAvAdI mAnate hai to phera kahanAhi kyA rahA? apanehI pUrvajoMko mRSAvAdI ThaharAye, to tumAremeM vacana satyakara mAnatA hUM. unone prathama IriyAvahI aura pIche karemibhaMte likhI hai, taise hI maiM mAnatA huM isa vAste sujJajana ApahI vicAra leveMge ki, zrIdhanavijaya-rAjeMdrasUrijI zrIcaturvidha saMgha aura apane pUrvAcAryoke virodhI hai ki, zrIAtmArAmajI virodhI hai ? ||prshn // karemibhaMte pahile vA IryApathikI pahile ina dono hI vAtomeM Apa kisako mAnate hai ? Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 309 suvihita paraMparAnusAre to prathama iriyAvahI karavI yukta jaNAya che. yadyapi (jo ke) Avazyaka cUrNimAM pachIthI 'IryAvahI' paDikkamavAnI kahI che. paraMtu tyAM sAdhu pAse sAmAyika karyA bAda caityavaMdana paNa karavAnuM kahyuM che. tethI iryApathikI pratikramaNano saMbaMdha sAmAyikanI sAthe ja che; evuM kevI rIte jANI zakAya? AthI cUrNigata sAmAyika karavAnI sAmAcArI sabhyatA jaNAtI nathI. (arthAt cUrNimAMthI sAmAyikanI sAmAcArI sArI rIte jANI zakAtI nathI.) yadyapi yogazAstravRtti, zrAddhadinakRtya vRtti AdimAM ('karemi bhaMte' uccarAvyA bAda) "iryAvahI karavAnI kahI che, te paNa lekha cUrNonA AdhAre che-cUrNa uparathI che. AthI te graMthothI paNa "iriyAvahI pachI karavI, te nirNaya kevI rIte thaI zake? ......................................, (29) uparokta sena praznanA pAThathI spaSTa thAya che ke, zrIdhanavijayajInI vAta asatya che. zrIdhanavijayajIne prazna che ke... "senaprazna' graMthanA kartA zrIsenasUrijI ma.ne tame satyavAdI mAno cho ke asatyavAdI mAno cho? jo zrIsenasUrijI ma.ne satyavAdI mAno cho ane temanA praznottara graMtha senapraznane satya mAno cho, to tamArA pustakamAM senapraznathI virodhI lakhavAthI te graMthanA virodhI siddha thAo cho ke nahi? tenA yoge te graMthanA kartA zrIsenasUrijI ma.nA virodhI che ke nahi? jo zrIsenasUrijI ma.ne asatyavAdI mAno cho, to tamane kazuM ja kahevAnuM rahetuM nathI. kAraNa ke, tame potAnI guruparaMparAmAM thayelA pUrvajopUrvAcAryone paNa asatyavAdI kaho cho. ahIM vAcako vicArI zake che ke potAnA pUrvajonI vAtothI virodhI lakhANa karavA ane potAnA pUrvajone asatyavAdI mAnavA - aMdhaparaMparAnA vAhaka mAnavA, ItyAdi asamaMjasa lakhanArA pravRtti karanArA zrIdhanavijayajI Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 // uttara // he saumya ! mairA yaha zakti nahI hai ki, maiM kisI bhI suvihita AcAryake lekhakoM asatya kalaM. kyoM ki dono hI tareke zAstromeM lekha hai| // prazna // kisa kisa zAstrameM prathama IryApathikI aura pIche karemibhaMtekA uccAra karanA kahA hai ? // uttara // zrI tapagacchIyagaNi zrIrupavijayajI apane race praznottaromeM aise likhateM hai| tathA ca tatpAThaH // jainAgamavacaH zrutvA natvA sadgurupatkajaM IryApathikacarcAsaM vakSye sanmArgadIpikAM // 1 // je AtmArthI jIva hoya tiNe pacAMgI pramANe sAmAyikAdika kriyA karavI te pacAMgI nAma kahIchIe / sUtra 1 niyukti 2 bhASya 3 cUrNi 4 vRtti 5 tathA suvihita AcAryakRta graMtha tehane anusAre je bhavya jIva kriyA kare te jinamArgano ArAdhaka thAi, ane hamaNA kalikAlanA dUSaNa thakI pota potAnA gacchane kadAgraheM karIne sUtrane lopIne kadAgraheM karIne zrAvakane viparIta mAgeM calaveM tehane ima kahe je sAmAyika daMDaka ucarIne pache IriyAvahI paDikkamo paNa suvihita gacchanI vidhi sUtrane anusArI IryAvahI paDikkamIne sarva paDikkamaNuM posaha sAmAyika sajjhAyAdika kriyA karavI, paNa IryAvahI paDikkamyA vinA paDikkamaNAdika sAmAyika karavU te AgamathI virodhI che|| (30) te upara zrImahAnizItha sUtranI sAkhi lakhI che. // tathAhi // se bhayavaM jahuttaviNa uvahANeNa paMcamaMgala mahAsuakkhaM dhamahijjhittANaM puvvANupuvvIe pacchANupuvvIe aNANupavvIe sIravaMjaNamattA biMdupayAkkharavisuddhathirapariciyaM kAUNamahatApabaMdheNaM suttatthaMca viNNAyatauNaM kiM mahicajjhe goyamA iriyAvahiyaM se bhayavaM keNaMaTeNaM evaM vuccai jayANaM paMcamaMgalaM mahAsuakkhaM dhamahijjhittANaM puNo iriyAvahiaM ahIe goyamA jeesa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 1 zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 kevI rIte satya hoI zake ? huM to sarva tapagacchanA AcAryonA vacanane satya mAnuM chuM. teozrIe prathama iriyAvahI ane pachI "karemi bhaMte lakhI che, te ja prakAre hu mAnuM chuM tethI sujJajano vicArI zake che ke caturvidha saMgha ane potAnA pUrvAcAryonA virodhI zrIdhanavijayajI-rAjendrasUrijI che ke zrI AtmArAmajI ma. che? praznaH- "karemi bhaMte prathama ke "iriyAvahI' prathama, A baMne vAtomAM tame kaI mAno cho? javAba-he saumya ! mArI e zakti nathI ke, huM koI paNa suvihita AcAryazrInA lekhane asatya (jAhera) karuM. kAraNa ke, zAstromAM baMne prakAranA lekha che. prazna - kyA kayA zAstramAM prathama "iryApathikI ane pachI "karemi bhaMte' nuM uccAraNa karavAnuM kahyuM che? javAbaH- zrItapAgacchIya gaNivarya zrIrupavijayajI svaracita praznottaramAM A pramANe lakhe che... tathA 4 tatpati che nainAnAmavara: kRtvA natvA samuha patkajaM iryApathikacAruM vakSye sanmArgadIpikAM // 1 // -je AtmArthI jIva hoya, teNe paMcAMgI pramANe sAmAyikAdika kriyA karavI. te paMcAMgInA nAma kahIe chIe. (1)sUtra, (2)niryukti, (3)bhASya, (4)cUrNi, (5)vRtti. tathA suvihita AcAryakRta graMthane anusAra je bhavyajIva kriyA kare te jinamArgano ArAdhaka thAya che. ane hamaNAM kalikAlanA dUSaNathI potapotAnA gacchanA kadAgrahone laIne, sUtrane lopIne kadAgrahone karIne zrAvakane viparIta mArge calAve che. temane ema kahe che ke, sAmAyika daMDaka uccarIne pachI iriyAvahI paDikamo, paNa suvihita gacchanI vidhi sUtrane anusArI iryAvahI paDikkamIne sarva paDikkamaNuM, poSaNa, sAmAyika sajjayAdika kriyA Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 AyAgamaNAgamaNAi pariNae aNegajIvapANabhUasattANaM aNovauttapamatte saMghaTTaNa avaddAvaNakilAmaNaM kAuNaM aNAloia apaDikkaMte cevagamaNAi aNeNa aNNavAvAra pariNAmAsattacittayAe keipANItameva bhAvaMtaramacchaddia aTTaduiTTajjhavasie kiMcikAlakhaNaM virattetAhe tassaphaleNaM visaMvaejjAjayAuNaM kahiMcINNANa mohamAyA doseNaM egidi AdINaM saMghaTTa pariAvaNaM vAkayaMhavejjhAtayAya pacchA hAhAhA duTTakayamammohittighaNa rAgadosamoha micchattaNAmadhehiM adiTTha paraloga paccavAehiM kurakammanigdhiNehiM paramasaMvegamAvaNe supariphUDaM AloittANaM 'niMdittANaM garahittANaM pAyachittamaNucarittANaM nissalleaNAulacitte asubhakammakkhayaTThA kiMci Ayahiacii vaMdaNAi aNuDhejjhAtayAtayaTeceva uvauttese havejjhAjayAtassaNaM parameggacittasamAhi havejjhA tayAceva savvajagajIva pANabhUasattANaM ahiTThaphalasaMpattI havejjhA tA goyamA apaDikvaMtAe iriyAvahiAe nakappaI cevakAuM kiMcivi ciivaMdaNasajjhAyajjhANAI aphalAsAyamabhikaMkhu gaNaeeNaM adveNaM goyamA evaM vuccaijahANaM goyamAsasutatthobhayapaMcamaMgalaM thirapariciyaM kAuNaM tao iriyAvahiaM ajjhAe se bhayavaM kayarAevihie tamiriyAvahiamahIe goyamAjahANaM paMcamaMgalamahAsuakkhaMdhaMti // iti mahAnizItha tRtIyAdhyayane // (31) ihAM zrI mahAnizItha sUtranA trIjA adhyayane ima kaDaM ke, je vAre koI jIva 1 prANI, beiMdrI teiMdrI cauriMdrI jAvat paMciMdrI bhUta te, vanaspatIkAya satva, te pRthvI pramukha cyAra thAvara tehanI saMghaTanA karI athavA tehane paritApanA upajAvI tevAre manamAM pazcAttApa upano, hA hA ! amoe ghaNuMja duSTa kAma kasyuM atizaya rAga-dveSa-moha-mithyAtva-ajJAnadazAe aMdha thaine paralokanA kaSTane aNavicArIne krUra karma nirdayIpaNe karayuM have kuNa rIte e pApathakI nyAro thaIza. e rIte paramavairAgya raMge raMgANo thako pApane Aloine niMdanA karIne garahaNA karIne prAyazcita aMgIkAra karIne zalya rahita Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 313 karavI, paNa IryAvahI paDiphakamyA vinA pratikramaNAdika sAmAyika karavuM te AgamathI virodhI che. (30) te 752 zrImahAnizItha sUtrAMnI sAkSI samIche. tathAhi ||se bhayavaM jahattaviNa uvahANeNa paMcamaMgalaM mahAsuakkhaM dhamahijjittANaM puvvANupuvvIe pacchANupuvvIe aNANupuvvIe saravaMjaNamatA biMdupayAkkharavisuddhathirapariciyaM kAuNamahatApabaMdheNaM suttatthaM ca viNNAya taoNaM ka mahijjejjA goyamA iriyAvahiyaM se bhavyaM keNaaTeNaM evaMvuccai jayANaM paMcamaMgalaM mahAsuakkhaM dhamahijjittANaM puNo iriyAvahiaM ahIe goyamA jeesa AyAgamaNAgamaNAi pariNai aNegajIvapANabhUasattANaM aNovauttapramate saMghaTTaNa avaddAvaNakilAmaNaM kAuNaM aNAloia apaDikkaMte cegamaNAi aNega aNNavAvAra pariNAmAsattacittayAe keipANItameva bhAvaMtaramacchaddia aTTaduhaTTaivavasie kiMcikAlakhaNaM virattetAhe / tassaphaleNaM visaMvaejjA jayAuNaM kahiMcIaNNANa mohamAyA doseNaM egidi AdINaM saMghaTTa pariAvaNaM vAkayaMhavejjAtayAya pacchAhAhAhAduTukayamammohittidhaNa rAgadosamohamicchattaNANaMdhehi adiTThaparaloga paccavAehiMkurakammanigghaNehiM paramasaMvegamAvaNe supariphUDaM AloittANaM niMdittANaM garahittANaM pAyacchittamaNucarittANaM nissalleaNAulacitte asubhakammakkhayaTThA kiMci AyahiaciivaMdaNAi aNudvejjAtayAtayadveceva uvauttese havejjAjayAtassaNaM parameggacittasamAhi havejjA tayAceva savvajagajIva-pANabhUasattANaM ahiTuphalasaMpatI havejjA tAgoyamA apaDikvaMtAe iriyAvahiAe nakappaIcevakAuM kiMcivi ciivaMdaNasajjhAyajhANAi a phalAsAyamabhikaMkhugaNaeeNaM aTeNaM goyamA evaM vuccai jahANaM goyamA sasutatthobhaya paMcamaMgalaM thirapariciyaM kAuNaM tau iriyAvahiaM ajjhAe se bhayavaM kayarAevihie tamiriyAvahiamahIe goyamAjahANaM paMcamaMgalamahAsuakkhaMdhati / / iti mahAnizItha tRtIyAdhyayane // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 thaine aNAulacitta kahatAM cittane samAdhi jogamAM thApIne azubha karma kSaya karavAne arthe jehathI ApaNA AtmAne hita thAya ehavI karaNI kare. eTale caityavaMdanA Ade deIne samagra sAmAyika paDikkamaNuM posaha pramukha karaNI kare tivAre te karaNInA upayogane viSe sAvadhAnapaNe te karatA prANI varateM tehathI te karatA prANInA mananI ekAgratA thAya cittanI samAdhi thAya ane je citta samAdhi che tiNe je sakala jagatnA jIva 1 prANI 2 bhUta 3 satva tehane abhISTa phalanI prAptI thAya eTale manovaMchita phalanI prApti thAya eTale ema kaDaM je sarva jagatnA jIva upara samabhAve varttaveM tehaja sAmAyika khiye| yaduktaM zrI Avazyakaniryuktau / / samojosavvabhUyesutasesuthAvaresuya tassAmAiyaM hoI iikevalI bhAsiyaM // 1 // te kAraNa mATe gautama iriyAvahiyA paDikkamyA vinA kasIe karaNI karavI na ja klpe| devavaMdana aSTa stutie deva vAMdavA tathA prathama porasIe sUtrapATha kare te sajjhAya kahIe tathA bIjI porasIe artha ciMtana karIe te dhyAna kahIeia kahetAM e Ade deine sAmAyika posaha pramukha sarva karaNI. tehanA phalanA svAdanI icchAvaMta prANIne iriyAvahI paDikkamyA vinA karaNI kare tehane kazuMe phala na thAya eTale ema kA je iriyAvahI paDikkampA vinA je sAmAyika kare te vAMjhIyuM sAmAyika che te sAmAyikAdi karaNI sUtra pramANe iriyAvahI paDikkamIneja karavI tathA mahA nizItha sUtra te SaTcchedasUtra madhye ch| (32) te vacanane sAmAnya vacana kahe che tathA cUrNInA vacanane vizeSa vacana kahe to jayasomanAmA kharataragacchI tehaja sAmAnya puruSa jANavo je kAraNa mATe prathama sUtra to gaNadhara mahArAje rA che, nirajugatI to zrutakevalIe racI che, bhASya to pUrvagata sUtradhArIe racyAM che, cUraNI co Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 315 (31) ahIM zrImahAnizItha sUtranA trIjA adhyayane ema kahyuM che ke je vakhate koI jIva, arthAt beindriya, teindriya, caturindriya yAvat paMcendriya ke je prANI che, bhUta eTale vanaspatikAya ane sattva eTale pRthvI Adi cAra sthAvara, A prANI, sattva, bhUta rUpa jIvonI saMghaTTanA karI athavA temane paritApanA upajAvI, te vakhate manamAM prazcAtApa upayo. hA ! hA! hA ! amoe ghaNuM ja duSTa kAma karyuM, atizaya rAga, dveSa, moha, mithyAtva, ajJAnadazAthI aMdha banIne paralokanA kaSTone vicAryA vinA kUrakarma nirdayapaNe karyuM. have kevI rIte pApathI aLago thaiza, e rIte paramavairAgyane raMge raMgAto pApanI AlocanA karIne, niMdA karIne, gaha karIne, prAyazcita aMgIkAra karIne, zalparahita thaIne, cittane samAdhimAM sthApIne azubhakarmono kSaya karavA mATe jenAthI ApaNA AtmAne hita thAya evI karaNI kare. eTale caityavaMdanA Adi karIne samagra sAmAyika paDikkamaNuM posaha pramukha karaNI kare, te vakhate te karaNInA upayogane vize sAvadhAnapaNe te karatAM prANI varte arthAta karaNInA upayogapUrvaka sAvadhAnapaNe sAdhaka kriyA kare che. tenAthI te rIte karatA prANInA (sAdhakanA) mananI ekAgratA thAya, cittanI samAdhi thAya ane tenA yoge sakala jagatanA jIvonA (jIvo eTale pUrve jaNAvela prANI, bhUta ane sattva tamAma jIvonA) abhiSTa phaLanI prApti thAya. (AthI kahyuM ke sarvajagatanA jIva upara samabhAve vartavuM te ja sAmAyika kahevAya che. yaduktaM zrI Avazyakaniryuktau // samo jo savva bhUyesu tasesu thAvaresu ya tassa sAmAiyaM hoi iikevalI bhAsiyaM // 1 // -te kAraNathI gautama IriyAvahiyA paDikkamyA vinA koIpaNa karaNI karavI na ja kahyuM. devavaMdana ATha stutie vAMdavA tathA prathama porasIe sUtrapATha kare te Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 bahuzrute karI, TIkA sarva sUtranI jUnI siddhasenAcAryanI karI che, e rIte che te mahAnizItha sUtranA vacanane sAmAnya kahe tike ja sAmAnya puruSa jANavA tathA zrI dazavaikAlikanI moTI TIkA caudaseMne caumAlisa zAstranA karttA suvihita gacchanA dhorI zrI haribhadrasUrinI racelI che, te TIkA madhye paNa ema lakhyuM che je iriyAvahI paDikkamyA vinA jo kasI kriyA karIsa ane iriyAvahi paDikkamyA vinA jo kriyA karIsa to te kriyA azuddha thaze e rIte kahyuM che / zrI haribhadrasUrijI mahArAje tehano pATha che tathA "iryApatha pratikramaNAkRtvA nAnyatkimapikuryAttadazuddhatApatteH // " iti dazavaikAlikavRtau hAribhadrayAM // 2 // tathA zrI bhagavatI sUtranA 12 zatakanA pahelA uddezAmAM pokkhalI zrAvake iriyAvahi paDikkamIne zaMkha zramaNopAsakane vaMdanA namaskAra karIne ima kahyuM te sUtra pATha e cheM "tatteNaM pokkhalI samaNovAsae jeNeva posahasAlA jeNeva saMkhesamaNovAsae teNeva uvAgacchai uvAgacchitA gamaNAgamaNe pakkimati 2 ttA saMkhaM samaNovAsagaM vaMdati NamaMsatI " e sUtra madhye ema kahyuM je zaMkha zramaNopAsaka poSadhamAM varttato hato tenI sAthe vAta karavI hatI, te paNa pukkhalI zrAvake iriyAvahi paDikkamIne karI bhagavatI sUtramAM kahI che, to sAmAyikato munirAjapaNAnI vAnagI che tehanI kriyA to viratIrupa prasAdanI pIThikAnI samAna iriyAvahi paDikkamyA vinA sAmAyika zuddha thAyaja nahI iti bhagavatI sUtre ehaja padanI TIkA zrI abhayadevasUrijIe lakhI che "gamaNAgamamAe paDikkamaiti iryApathikI pratikrAmatItyarthaH" iti zrI bhagavatI vRttau zrI abhayadevasUrayaH // 4 // tathA zrI dharmaghoSasUrikRta saMghAcAra bhASyamAMhi paNa kahyuM che, je pukkhalI zrAvakanI kathA sAMbhalIne iriyAvahi paDikkamIneja sAmAyika karavuM // yaduktaM // zrutvaivamalpamapi puSkalinAnucIrNamIryA Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 sajjhAya kahevAya tathA bIjI porasIe artha ciMtana karIe te dhyAna kahevAya. AthI dharmakriyAnA phalanA svAdanI icchAvALA jIve (sAdhake) iriyAvahiyA paDikkamIne karaNI karavI. te vinA kazuM ja phaLa na maLe. eTale ja ema kahyuM ke, iriyAvahI paDikkamyA vinA je sAmAyika kare te vAMjhiyuM sAmAyika che. te sAmAyikAdi karaNI sUtra pramANe iriyAvahI paDikkamIne ja karavI tathA mahAnizIthasUtra te cha chedasUtranI madhyamAM che. (32) jo koI zrInizIthasUtranA vacanane sAmAnya vacana kahe ane cUrNInA vacanane vizeSavacana kahe, to te lezamAtra yogya nathI. kAraNa ke, mahAnizItha sUtra pU.gaNadhara bhagavaMta dvArA viracita che. kahyuM che ke paMcAMgI paikI 'sUtra'nI racanA pU.gaNadhara bhagavaMte karelI che. 'niryukti'nI racanA zrIzrutakevalI mahArAje karI che. 'bhASya'nI racanA pUrvagata sUtradhArIe karI che. 'cUrNI'nI racanA bahuzruta paramarSi e karI che. sarvasUtranI junI TIkA zrIsiddhasenAcAryanI che. 1444 graMthanA racayitA, suvihita gacchanA dhorI zrIharibhadrasUrijI dvArA viracita zrIdazavaikAlika sUtranI bRhadavRttimAM lakhyuM che ke,... iriyAvahI paDikkamyA vinA koI kriyA karavI nahi ane iriyAvahI paDikkamyA vinA jo kriyA karIza to te kriyA azuddha thaze. te pATha A pramANe che. 317 "iryApathapratikramaNamakRtvA nAnyatkimapi kuyAttadazuddhatApatteH // " iti dazavaikAlikavRttau hAribhadryAM // 2 // zrI bhagavatI sUtranA 12mA zatakanA pahelA uddezAmAM puskhalI zrAvake iriyAvahI paDikkamIne zramaNopAsaka zaMkhane vaMdanA, namaskAra karIne ema kahyuM, te sUtra pATha A che. "tateNaM pokkhalI samaNovAsae jeNeva posahasAlA jeNeva saMkhe samaNovAsae teNeva uvAgacchai uvAgacchittA gamaNAgamaNe paDikkamati ra ttA saMkhaM samaNovAsagaM vaMdati NamaMsatI" Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 pratikramaNataH kila dharmakRtyaM sAmAyikAdi vidadhIta tataH prabhUtaM tatpUrvamatra capadAvanimArjjanaM triH 1 vyAkhyA pukkhali zrAvake thoDuMsuka dharmakArya karayuM sAhamIvacchalamAM teDavA mAtra te paNa iriyAvahi paDikkamIne zaMkhanAmA zramaNopAsakane kahyuM te mATe sAmAyikAdi vizeSa karaNI to iriyAvahi paDikkamIneja karavuM traNavAra bhUmi pUMjine karavuM iti saMghAcAra vRttau // tathA prabhAtika sAmAyika karavAne adhikAre prathama iriyAvahi paDikkamIne pachI sAmAyikakA pATha ucarayA haiM tehano e pATha haiM | "taorAiecaramajAme uTThauNa iriyAvahiyaM paDikkamiyapuviMca pottipehiya namokkArapuvvaM sAmAiyasuttaM kaDhiya saMdisAviyasajjhAyaMkuNai" // vyAkhyA, te vAre rAtrine cothe prahare iriyAvahi paDikkamIne prathama thakI tevAra pachI muhapattI paDilehIne namaskAra 1 gaNIne sAmAyika daMDaka uccAra karIne saMdisAviya kahetAM besaNe saMdIsAmI besaNe ThAemI kahIne sajjhAya kare e pATha che / tathA jinavallabhasUrikRta poSadha vividha prakaraNamAM lakhyuM che je rAtrIe posaha karayo hoya te pAchalI rAte uThIne prathama iriyAvahi paDikkamIne cyAra nokArano kAusagga karI upara logassa kahIne muhapattI paDilehIne nokAra gaNIne sAmAyika levuM. zrI jinavallabhasUrijIe kahyuM ke, gRhastha caMcala jogano dhaNI iriyAvahiyA paDikkamyA vinA sAmAyika kare tehane sAmAyika zuddha naja hoya / snAna karIne pUjA kare e to sarva lokamAM prasiddha che paNa pUjA karIne nhAvuM ema to koI karatuM nathI, tema iriyAvahi te pApanI TAlaNahArI che bhAvanA jala che teNe zuddha thaine pachI sAmAyikamAM pravartte, to ja sAmAyika zuddha thAya. iriyAvahi paDikkamyA vinA sAmAyika suddha ja na hoya. ihAM koi gacchamamatve karIne viveka rahita thakA ema bole che je gaNadhara mahArajanuM racyuM zrI mahAnizItha sUtra tehane sAmAnya sUtra kahe che. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 319 A sUtramAM kahyuM che ke, je zramaNopAsaka zaMkha poSadhamAM rahyo hato, tenI sAthe vAta karavI hatI. te paNa puskhalI zrAvake 'iriyAvahI' paDikkamIne karI, tema bhagavatI sUtramAM kahyuM che. to pachI sAmAyika to munirAjapaNAnI vAnagI che, tenI kriyA to viratirUpa prasAdanI pIThikA samAna 'iriyAvahI' paDikkamyA vinA sAmAyika zuddha thAya ja nahi. bhagavatI sUtranA te padanI TIkA zrI abhayadevasUrijIe lakhI che, te A pramANe che "gamaNAgamaNAe paDikkamaiti iryApathikI pratikrAmatItyarthaH" iti zrI bhagavatIvRttau zrI abhayadevasUrayaH // 4 // zrI dharmaghoSasUrijI kRta saMghAcAra bhASyamAM paNa kahyuM che ke, puskhalI zrAvakanI kathA sAMbhaLIne 'iriyAvahI' paDikkamIne ja sAmAyika karavuM. // yaduktaM // zrutvaivamalpamapi puSkalinAnucIrNamIryApratikramaNataH kiladharmakRtyaM sAmAyikAdi vidadhIta tataH prabhUtaM tatpUrvamatra ca padAvanimArjjanaM triH // 1 // bhAvArtha :- puskhalI zrAvake alpa paNa dharmakArya karyuM, sAdharmika vAtsalyamAM teDavA (AmaMtraNa ApavA) mATe. (teTaluM alpa dharmakArya) paNa 'iriyAvahI' paDikkamIne zaMkha nAmanA zramaNopAsakane kahyuM. tethI sAmAyikAdi vizeSa karaNI to 'iriyAvahI' piMDekkamIne ja karavI, traNavAra bhUmi pramArjIne karavI. A pramANe saMghAcAravRttino bhAvArtha che. (33) zrIharibhadrasUrikRta paMcAzaka graMthanI cUrNamAM prAbhAtika (savAre) sAmAyika karavAnA adhikAramAM prathama 'iriyAvahI' paDikkamIne pachI sAmAyikano pATha uccAravAnI vidhi batAvI che. te pATha A pramANe che. "tao rAie caramajAme uTThauNa iriyAvahiyaM paDikkamiya puvi ca potiMpeDiya namokkArapuvvaM sAmAiyasuttaM kaDDiya saMdisAviyasajjhAyaM kuNai" bhAvArtha:- tyArabAda rAtrinA cothA prahare uThIne 'iriyAvahI' paDikkamIne, Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 tathA bAravratanA uccAramAM dezathI viratIrupa navamaM sAmAyika vrata tehanA adhikArano kahenAro cUrNIno pATha che te madhye cyAra sthAnake sAmAyika kahyuM che te kahe che, "ceiyaghare 1 sAhasamIve 2 niyaghare 3 posahasAlAra 4 jatthavAvIsamai acchaivAnivvAvAro savatthakarei savvaM causuThANesuniyamAkAyavvaMceveti" tehamAM jo koinuM deNuM leNuM na hoya ko hAtha pakaDIne balAtkAre jora karIne yadvA tadvA bolanArAno bhaya na hoya to potAne ghareja sAmAyika karIne sAdhunI pare jayaNA sahita paMca sumati traNagupti iryA upayogamAM vartato sAdhunI pare upayoga sahita mArgameM cAlato " tiviheNa namiuNa sAhuNo pacchA sAmAiyaM karemibhaMte sAmAiyaM sAvajjhaM jogaM paccakkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva sAhu pajjuvAsAmittikAuNapacchA iriyAvahiyaM paDikkamai pacchAAloittAvaMdai AyariyAdijahArAyaNiyAde puNovi guruvaMdittA paDilehittA niviTTho pucchai paDhai vAevaM ceiesa vijayAsagihe posahasAlA evA AvAsaevA tatthanavarigamaNaMnatthi " e haribhadrasUrikRta vRttino pATha jANavo. 320 cUrNImAM paNa emaja che " evaM ceisuvi asaisAhuceiyANaM posahasAlAe sagihe vA evaM sAmAiyaM vA AvassayaM vA kareMti tatthanavarigamaNaM natthibhAi jAvaNiyamaM samANemI" tathA je RddhivaMta che te sAmAyika karato thako mAthe thakI mugaTa utAre tehano e pATha che "soyakirasAmAiyaM kariMto mauDaMNa avaNeti kuMDalANi 1 NAmamudda 2 puppha 3 taMbola 4 pAvaraga 5 mAdi vosarati anne bhAMti mauDaMpi avaNeti" ihAM cUrNI madhye kahyuM che je RddhivaMta hoya te mAthAno mugaTa mAthe rAkhIne sAmAyika kare tathA keTalAka AcArya kahe che je mugaTa Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 321 tyArabAda prathama muhapatti paDilehIne 1 navakAra gaNavApUrvaka sAmAyika daMDaka uccarAve.tyArabAda saMdisAviya kahIne besaNe saMdIsAmI besaNe ThAemI kahIne svAdhyAya kare. zrIjinavallabhasUriSkRta pauSadha vidhi prakaraNamAM lakhyuM che ke rAtrino pauSadha karyo hoya to pAchalI rAte uThIne prathama 'iriyAvahI' paDikkamIne cAra navakArano kAyotsarga karI upara logassa kahIne muhapatti paDilehIne navakA2 gaNIne sAmAyika kare. ahIM madhyasthabhAve vicAraNA karavI ke pauSadhamAM to virati che, chatAM paNa zrI jinavallabhasUrijIe 'iriyAvahI' paDikkamIne sAmAyika levAnuM kahyuM. to pachI gRhastha to caMcala yogano ghaNI che- tethI te to 'iriyAvahI' paDikkamyA vinA sAmAyika kare to sAmAyika zuddha na ja thAya. vaLI jema snAna karIne pUjA kare te to sarvalokamAM prasiddha che, paNa pUjA karIne snAna karavAnuM kArya koI karatuM nathI. tema iriyAvahI pApanAzaka che, bhAvanA jala che, tenAthI zuddha thaine sAmAyikamAM pravarte to ja sAmAyika zuddha thAya. 'iriyAvahI' paDikkamyA vinA sAmAyika zuddha na ja thAya. ahIM koI gacchamamatvanA yoge viveka rahita thaine ema bole che ke, pU. gaNadhara bhagavatanuM raceluM zrImahAnizItha sUtra che. te sAmAnya sUtra che. (34) bAravratanA vratanA uccAramAM dezathI viratirUpa navamuM sAmAyika vrata che. te sAmAyika vratanA adhikArano jaNAvanAro cUrNino pATha che. temAM cAra sthaLe sAmAyika karavAnuM kahyuM che. te A pramANe che " ceiyaghare 1 sAhusamIve 2 niyaghare 3 posahasAlAe 4 jatthavAvIsamai acchaivAnivvAvAro savvattha karei savvaM causuThANesu niyamAkAyavvaM ceveti" -temAM jo koInuM deNuM-leNuM na hoya, koI pakaDIne baLAtkArathI yadvA tadghA bolanArano bhaya na hoya to potAnA ghare ja sAmAyika karIne sAdhunI jema jayaNA sahita pAMca samiti-traNa gupti tathA iryAnA upayogamAM vartato Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 paNa utAre, e rIte be sAmAcArI kahI che to kharataravAle ekaja pATha kema lakhyo e paNa vicArajyo. (35) tathA "pacchA iriyAvahiyaM paDikkamai" e padanuM vyAkhyAna te e che "pazcAt IryApathikAyAH pratikrAmatItyatrapaMcamI vibhaktirgamanavyAvartilakSaNAsti etAvatAgaMtavyakriyAvyAvRttaH sana svAdhyAyAdi- parAyaNo bhavati yathApuSkalinA saMkhasamIpAgatena Ipratikramya pRthvyAdipramArjanaMca kRtvA parimitakSetrAdau upavezanAdikaM vihitaM" // vyAkhyA // iryAvahiyA je jAvAnI kriyA teha thakI nivarttana kare eTale sAmAyikameM thirapaNe varte, ehavo artha che. ihAM pAMcamI vibhakti che te jAvAnI kriyAnI niSedhanI karanArI che eTale ema kA e javAnI kriyA thakI nivoM thako sajjhAya pramukha karavAne tatpara thaine pravarte, jema puSkalinAmA zrAvaka saMkha zrAvakane pAse jaine iryAvahinI kriyA karIne tehathI nivartana karIne traNavAra bhUmi pUMjine parimita kSetre besIne yathArIta karatA havAe artha che te jANavU tathA zrI mahAnizIthamAM kA je iriyAvahi paDikkamIne sarva karaNI karavI te upara sAhamAvAlA sAmAyikamAM iriyAvahi prathama thakI nathI paDikkamatA, sAmAyika leine paDikkame che tehane pUchavU, je pahelA iriyAvahi paDikkamatAM zuM dUSaNa lAge che tathA sAmAyikato lIdhuM sAvadha jogathakI niva? che, have iriyAvahI paDikkamavAthI zuM adhika karazo ? tathA posaha letAM pahelAM iriyAvahiyA kema paDikkamo cho? tathA sAdhu ne paDikkamaNuM karatAM prathama IryAvahi kima paDikkamo cho ane zrAvakane kema paDikkamAvatA nathI ityAdi ghaNI caracA che te patra madhye keTalI lakhie tathA zrI devaguptasUrikRta navapada vivaraNane viSe paNa ima kA che, je prathama thakI potAne ghare sAmAyika kare to "IriyAvahiyA paDikkamai" kahetAM to iriyAvahiyAM paDikkame "to ceiyAiM vaMdaI" kahetAM tevAra pachI Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 sAdhunI jema upayogapUrvaka mArgamAM cAlato... "tiviheNa namiuNa sAhuNo pacchA sAmAiyaM karemibhaMte sAmAiyaM sAvajjaM jogaM paccakkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva sAhu pajjuvAsAmitti kAuNa pacchA iriyAvahiyaM paDikkamai pacchA AloittA vaMdai AyariyAdi jahArAyaNiyAde puNovi guruvaMdittA paDilehittA niviTTho pucchai paDhai vAevaM ceiesu vijayAsagihe posahasAlAevA AvAsaevA tatthanavari gamaNaMnatthi " A pATha zrIharibhadrasUriSkRta vRttino jANavo. cUrNimAM paNa e ja rIte 'dhuM che " evaM ceisuvi asaisAhu ceiyANaM posahasAlAe sagihe vA evaM sAmAiyaM vA AvassayaM vA kareti tatthanavarigamaNaM natthibhaNai jAvaNimayaM samANemI" 323 tathA je RddhivaMta che te sAmAyika karatI vakhate mAthA uparathI mugaTa ( sAjhe - pAghaDI) utAre, teno sAkSI pATha yA pramANe che... " soyakirasAmAiyaM karito mauDaM Na avaNeti kuMDalANi 1 NAmamudda 2 puppha 3 taMbola 4 pAvaraga 5 mAdivosarati annabhaNaMti mauDaMpi avaNeti" A cUrNimAM kahyuM che ke.. je RddhivaMta hoya te mAthAno mugaTa mAthe rAkhIne sAmAyika kare tathA keTalAka AcArya kahe che ke,.. mugaTa paNa utAre, e rIte be sAmAcArI kahI che, to kharataravALAoe eka ja pATha kema lakhyo, te paNa vicArajo. ( 34 ) tathA " pacchA iriyAvahiyaM paDikkamai" se pahanuM vyAkhyAna sA pramANe che. "pazcAt IryApathikAyAH pratikrAmatItyatra paMcamI vibhaktirgamanavyAvartilakSaNAsti etAvatAgaMtavyakriyAvyAvRttaH san svAdhyAyAdiparAyaNo bhavati yathApuSkalinA saMkhasamIpAgatena IryAM pratikramya pRthvyAdipramArjanaM ca kRtvA parimitakSetrAdau upavezanAdikaM vihitaM // " Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 caityavaMdanA kare eNe pAThe ema sUcavANuM je ghare sAmAyika karI pache sAmAyika mAMhija varttato sAdhu pAse AvIne sAmAyika uccare mArganI virAdhanA TAlavAne IriyAvahi paDikkamIne so hAtha upara thakI ne Ave tehane jarura iriyAvahi paDikkamavI joie te mATe paDikkame che jANajo || uktaM ca Avazyaka niryuktau // " hatthasayAdAgaMtu gaMtucamuhutagaMjahiM ciTThepaMthevAvaccaMto- naimaMtareNa paDikkamai" 1 te kAraNa mATe je so hAtha upara thakI Ave tehane jarura iriyAvahi paDikkamIne sAmAyika karavuM tathA zrI Avazyaka cUrNImAM je pATha che te pramANe kharataragacchI sAmAyika nathI karatA - zrI cUrNimAM to kahyuM je sAdhu pAse aRddhivaMta AvIne sAmAyika daMDaka ucare te madhye jAvasAhu pajuvAsAmI ema kahyuM che je maharddhika rAjA pramukha hoya tehane athavA ghara madhye sAmAyika kare tehane jAvaniyamaM pajjuvAsAmI ehavo pATha che paNa upAsare kare tehane e pATha jAva niyamano kahe che te khoTo kahe che tathA muhapatti paDile che tathA kaTAsaNaM saMdesAmI kahe che tathA traNa nokAra gaNI ne sAmAyikadaMDaka uccare che tathA pAuchaNaM saMdesAmI tathA sIyakAle pAvaraNaM saMdesAmI cUrNimAM kahyA nathI potAnA gacchanuM sthApana karavA sAru jinaprabhasUri gacchoe vidhiprapA nAmA graMtha karIne tehamAM potAno mata sthApyo che, paNa zrI Avazyaka cUrNi tathA vRti tathA navapada prakaraNavRtti tathA yogazAstravRtti tathA paMcAzaka cUrNi pramukha koI zAstra madhye e sAmAcArI lakhI nathI e to jinaprabhasUrijIe kaThina chAtI karIne potAnA mananI kalpanA karIne vidhiprapA graMtha racyo che te to emanA pakSI hoya te mAne, paNa AtmArthI to zAstra pramANe kare paNa kalpanA karI hoya te bIjA kuMNa mAne ? te mATe kharatarano sAmAyika Avazyaka cUrNine anusAre nathI. zrI zrAddhavidhizAstrameM jo sAmAyikako vidhi kahyo so vidhAna zuddha hai ( 37 ) aura sarva gacchavAsI apane apane gacchakI sAmAcArI Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 325 bhAvArtha- iryAvahiyA arthAt je javAnI kriyA che, tenAthI nivartana kare eTale sAmAyikamAM sthirapaNe varte evo artha che. ahIM je paMcamI vibhakti che, te javAnI kriyAno niSedha karanAra che. eTale ema kahyuM ke je javAnI kriyAthI pAcho pharelo chato svAdhyAya Adi karavAne tatpara thaIne pravarte. jema puSkali nAmanA zrAvake zaMkha zrAvakanI pAse jaIne iryAvahinI kriyA karIne gamanathI nivartana karIne traNavAra bhUmi pUjIne parimita kSetramAM besavA AdinI kriyA karI, A rIte artha jANavo. vaLI zrImahAnizItha sUtramAM kahyA pramANe sarve kriyAo iriyAvahI paDikkamIne ja karavAnI che. sAmApakSavALA tenAthI viparIta prathama sAmAyika daMDaka uccarAvIne tyArabAda "iriyAvahI paDikkame che, temane prazna che ke, pahelAM sAmAyika daMDaka uccArAvatAM pUrve "iriyAvahI paDikkamatAM zuM dUSaNa lAge che? tathA, * tame (prathama) sAmAyika lo cho, (tethI) sAvadyayogathI nivaryA cho, have iriyAvahI paDikkamavAthI zuM adhika karo cho? vaLI, tame poSaha letAM pahelAM "iriyAvahI kema paDikkamo cho ? tathA, * sAdhu (tamArA sAdhu) pratikramaNa karatAM pahelAM zA mATe "iriyAvahI paDikkame che ? ane zrAvako (tamArA zrAvako) zA mATe paDikkamatA nathI ? ityAdi ghaNI carcA che. te patramAM keTalI lakhavI! (36) zrIdevaguptasUrikRta navapada vivaraNamAM paNa A rIte ja kahyuM che ke, prathama potAnA ghare sAmAyika karIne sAdhu pAse AvIne punaH jo sAmAyika kare to "phariyAvadiyA paDama kahelAM to iriyAvahiyA paDikkame."to vecavuM varlDa kahetAM tyArabAda caityavaMdanA kare. AthI A pAThamAM ema sUcavyuM ke ghare sAmAyika karI pachI sAmAyikamAM ja vartato sAdhu pAse AvIne sAmAyika uccare, mArganI virAdhanA TALavA mATe iriyAvahi paDikkame. so hAtha uparathI Ave, tene to Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 pramANe sAmAyika karate hai paNa iriyAvahi prathama thakI paDikkamIne kAusagga karake logassakA pATha uccAra karake pIche muhapattI paDilehake sAmAyika saMdisAhu sAmAyika ThAu pATha uccAra karake sAmAyikadaMDaka uccarate hai / tapagacchake teragacchI 1 aMcalagacchI 2 ukkezagacchI 3 sAgaragacchI 4 pAyacaMdagacchI 5 kamalakalasagacchI 6 caudasIyAgacchI 7 kaDuAmatIgacchI 8 bhramhAmatIgacchI 9 rAjagacchI 10 bIjAgacchI 11 saMDerAgacchI 12 katakaparAgacchI 13 phera bahuta kyA kahe jo sarva ninhava digaMbara he soM bhI iriyAvahi paDikkamIne sAmAyika karate haiM aura mahAmithyAtvI jinapratimAkI pUjAke dveSI veSa viDaMbaka loka he obI IriyAvahi paDikkamIne pachI sAmAyika uccAra karate haiM aura kharataragacchavAle sarva gacchakI sAmAcArIseM virodhI aura AvazyakakA pATha mAphika paNa nahIM Apa mataseM kalpita sAmAcArI hai so samakitikuM pramANa karanI nahI ehI zAstrakA rahasya hai|| yaha upara likhA sarva vRttAMta jaisA zrI rupavijayajI mahArAjake dIye praznottarameM likhA huA hai, taisA hi hamane yahAM bhavya jIvoMko malUma karane vAste likhA hai| (38) tathA kharataragacchIya zrImadabhayadevasUri viracita sAmAcArIkI parata jo ke pATaNake phophalIyA vADeke bhaMDArameM purANI parata hai usa uparase likhAi gaI hai usameM bhI prathama iriyAvahi paDikkamake pIche sAmAyika daMDakAdi kriyA kahI hai| tathA ca tatpAThaH // "aMgIkRtasAmAyikena cobhayasaMdhyaM sAmAyikaM grAhyaM tasyacAryavidhiH // posahasAlAe sAhusamIve gihegadese vA iriyAvahiyaM paDikkamiyaM khamAsamaNapuvvaM muhapatti paDilehiya paDhama khamAsamaNaM sAmAiyaM saMdisAvemi bIya khamAsamaNe sAmAie ThAmitti bhaNiuNa addhAvaNao namokkArapuvvaM karemibhaMte sAmAiyaM iccAi daMDagaM bhaNiuNa khamAsamaNa dugeNa sajjhAyaM ca Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 327 jarUrathI iriyAvahI paDikkamavI joIe. te mATe paDikkame te jANajo. (uktaM ca Avazyakaniryuktau // "hatthasayAdAgaMtu gaMtuva muhutagaMjahiM ciTThapaMthevAvaccaMto naimaMtareNa paDikkamai") // 1 // -te kAraNathI je so hAtha uparathI Ave tehane jarUra IriyAvahI paDikkamIne sAmAyika karavuM tathA zrIAvazyaka cUrNimAM je pramANe pATha che te pramANe kharataragacchavALA sAmAyika karatA nathI. zrIcUrNimAM kahyuM che ke, sAdhu pAse RddhivaMta AvIne sAmAyika daMDaka uccare-temAM "navasAdu juvAsAmI" e pramANe kahyuM che, te mahaddhika rAjA pramukha hoya tenA mATe athavA gharamAM sAmAyika kare tenA mATe 'nAvanayamaM pUjvAlAmI' evo pATha che. paNa upAzraya kare tenA mATe A pATha "jhAniyama.' no kahe che te khoTo kahe che. tathA muhapatti paDilehe che tathA kaTAsaNa saMdesAmI kahe che tathA traNa navakAra gaNIne sAmAyika daMDaka uccare che tathA pAucchaNe saMdesAmI tathA sIyakAle pAvaraNa saMdesAmI, e sarve Adeza mAMge che, te sUtrathI viruddha che. zrI Avazyaka cUrNimAM kahyA nathI. potAnA gacchanuM sthApana karavA mATe zrIjitaprabhasUri e "vidhiprapA' nAmano graMtha banAvIne temAM potAno mata sthApyo che. paraMtu zrI Avazyaka cUrNi, tenI vRtti, navapada prakaraNa vRtti, yogazAstra vRtti tathA paMcAzaka cUrNi pramukha koI zAstramAM e sAmAcArI lakhI nathI. e to zrIjinaprabhasUrie kaThIna chAtI karIne potAnA mananI kalpanA karIne vidhiprapA graMtha racyo che. te to temanA pakSavALA hoya te mAne. paraMtu AtmArthI to zAstra pramANe kare. kAlpanika hoya tene koNa mAne? AthI kharataragacchano sAmAyika Avazyaka cUrNine anusAra nathI. zrIzrAddhavidhi graMthamAM je sAmAyikano vidhi kahyo che, te vidhAna zuddha che. (37) vaLI sarva gacchavAsI potapotAnA gacchanI sAmAcArI pramANe sAmAyika kare che. paNa iriyAvahI prathama paDikamIne kAyotsarga karIne Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 saMdisAviya suhajjhavasAo jahannao vi ghaDiyAdugaM ciTTha tadajjhavasANe muhapotiM paDilehiya paDhama khamAsamaNe sAmAiyaM pAremi guru puNovikAyavve bIya khamAsamaNe sAmAiyaM pAriyaM guru pUNo vijuttA namattavo tao chaumattho mUDhamaNoiccAi gAhAo bhaNati // iti sAmAyika vidhiH // " ( 39 ) pRSTa 284 seM leke pRSTa 390 taka jo isane lekha likhe hai, tisameM jo vacana pUrvAcAryoMke likhe hai, ve sarva satya hai / aura jo isane apanI kapola kalpanAse agaDama sagaDama aMDa baMDa likhA hai tisseM jinamaMdirameM aura pratikramaNekI AdyaMtameM cauthI thuikA niSedha kisI AcAryane nahIM karA hai kiMtu isInehI karA hai, aura zrI siddhasenAcAryajI to pravacanasAroddhArakI vRttimeM gItArthokI AcaraNAse cauthI thui mAnanI kahate hai / aura gItArtha AcaraNA gaNadharoMke kahe samAna sarva mokSArthIyoMkoM karaNe yogya hai / ApahI zrIdhanavijayajI isa apanI pothIke pRSTa 171 meM isItareM likhatA hai phaira ApahI tisakA niSedha karatA hai, isI vAste isake vacanoM para pratitI rakhane yogya nahI hai / pRSTa 390 meM lalitavistarA paMjikAkA pATha likhA hai so pATha yaha hai // uciteSUpayogaphalametaditi uciteSU lokottarakuzalapariNAmanibaMdhanatayA yogyeSvarhadAdiSUpayogaphalaM praNidhAnaprayojanam caityavaMdanamityasyArthasya jJApanArthamitiveyAvaccaH / tadaparijJAnetyAdi tairvaiyAvRttyakarA dibhiraparine'pi svaviSayakAyotsargasyAsmAtkAyotsargAttasya kAyotsargakartuH zubhasiddhau vighnopazama puNyabaMdhAdisiddhau idameva kAyotsargapravarttakaM pravacanaM jJApakaM gamakamAptopadiSTatvenAvyabhicAritvAnnaca naivAsiddhaM apratiSThitaM pramANAMtareNaiva tadasmAcchubhasiddhilakSaNaM vastu kuta ityAha abhicArakAdau dRSTAMta dharmiNyAbhicArukestobhana - staMbhana mohanAdi phale karmaNi, Adi Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 329 logassano pATha uccArIne pachI muhapatti paDilehIne sAmAyika saMdisAhu sAmAyika ThAu evo pATha uccArIne (Adeza mAMgIne) sAmAyika daMDaka uccare che. tapagacchanA (1) teragacchavALA, (2) acalagacchavALA, (3) uphakezagacchavALA, (4) sAgaragacchavALA, (pa) pAyacaMdagacchavALA, (6) kamalakalasagacchavALA, (7) cauda sIyAga7vALA, (8) kaDuAmatiga7vALA, (9) bhramhAmatiga7vALA, (10) rAjagacchavALA, (11) bIjA gacchavALA, (12) saMDe rAgacchavALA, (13) katakaparAgacchavALA, (A tera gaccha mATe) vizeSa zuM kahevuM, te sarve nilava digaMbara che, to paNa iriyAvahI paDikkamIne sAmAyika kare che. tathA je mahAmithyAtvI jinapratimAnI pUjAnA draSI veSa viDaMbaka loko che, te paNa iriyAvahI paDikkamIne pachI sAmAyika uccAra kare che ane A pramANe tristutika matanI A sAmAcArI kharataragaccha Adi sarva gacchanI sAmAcArIthI virodhI ane AvazyakanA pATha anusAre paNa nathI. temanI svakapola kalpita sAmAcArI che, te samakitie pramANa karavI nahi, A zAstranuM rahasya che. upara lakhelo sarva vRttAMta je pramANe zrIrUpavijayajI mahArAjanA praznottaramAM lakhyo che, te pramANe ja meM ahIM bhavyajIvonI jANakArI mATe lakhyo che. (38) kharataragacchIya zrImad abhayadevasUri viracita sAmAcArInI prata, ke je pATaNanA phophalIyA vADAnA bhaMDAramAM prAcIna prata che, tenA uparathI lakhAyelI che. temAM paNa prathama "iriyAvahI paDikkamIne pachI sAmAyika daMDakAdi kriyA kahI che. tathA ca tatpAThaH // "aMgIkRtasAmAyikena cobhayasaMdhyaM sAmAyikaM grAhyaM tasya cAyaM vidhiH // posahasAlAe sAhusamIve gihegadese vA Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 zabdAcchAMtika-pauSTikAdi-zubhaphala karmaNica, tathekSaNAt stobhanIyastabhanI -yAdibhiraparijJAnepi Aptopadezena stobhanAdikarmakarturiSTaphalasya staMbhanAdeH pratyakSAnumAnAbhyAM darzanAt / prayogo-yadAptopadezapUrvakaM karma taddhiSayeNAjJAtamapi karturiSTa- phalakAri bhavati yathA stobhanastaMbhanAdi tathA cedaM vaiyAvRttyakarAdiviSayakAyotsargakaraNamiti / / isa pAThameM pragaTa cauthI thui lalitavistarAmeM likhi hui kI paMjikAmeM likhA hai ki, vaiyAvRttya karoMkA kAyotsarga karane vAlekoM zubha siddhimeM vighna upazama puNyabaMdhAdi siddhimeM yaha AptopadiSTa kAyotsarga pravartaka vacana jJApaka hai| yahI pramANa hai| aba sujJajanoMkoM vicAranA cAhiye ki, jaba vaiyAvRttakaroMkA kAyotsarga thui karanese zubhakI siddhimeM vighropazama aura puNyabaMdhAdi hotA hai yaha kahanA Apta arthAt yathArtha vaktA puruSakA hai, to phira jinamaMdirameM, aura pratikramaNameM, pUrvokta kAryotsarga thui kahanekA zrIdhanavijaya-rAjeMdrasUrijI kyoM nibaMdha karate hai ? kyA yeha zrI haribhadrasUrijI zrI municaMdrasUrijIse bhI adhika paThita aura bhavabhIru hai ? nahI kiMtu, pUrvAcAryoke tathA saMghake niMdaka kumati mata sthApaka hai| (40) pRSTa 390 seM leke pRSTa 464 taka isane itane zAstromeM cAra thuise caityavaMdanA karanI likhI hai / 1 lalitavistarA paMjikA zrI municaMdrasUri kRta 2 yogazAstra dIpikA zrI hemacaMdrasUri kRta 3 dinacaryA zrI devasUri kRta 4 bhAvadevasUri kRta dinacaryA 5 zrI nemIcaMdrasUri kRta pravacanasAroddhAra 6 zrI siddhasenasUri kRta pravacanasAroddhAravRtti 7 zrI deveMdrasUri kRta laghubhASya 8 zrI dharmaghoSasUrikRta laghu caityavaMdanabhASya vRtti 39 zrI jinaprabhasUrikRta vidhiprapA 10 zrI mAnavijayopAdhyAya kRta dharmasaMgraha vRtti 11 ina pUrvokta graMthoMmeM zrIdhanavijayajI likhatA hai, cauthI thui sahita traNa thuinA devavaMdana pUjAdi viziSTa kAraNe karanA kahA hai| prathama Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 331 iriyAvahiyaM paDikkamiyaM khamAsamaNa puvvaM muhapatti paDilehiya paDhama khamAsamaNaM sAmAiyaM saMdisAvemi bIya khamAsamaNe sAmAie ThAmitti bhaNiuNa addhAvaNau namokkArapuvvaM karemibhaMte sAmAiyaM iccAi daMDagaM bhaNiuNa khamAsamaNa dugeNa sajjhAyaM ca saMdisAviya suhajjhAvasAo jahannao vi ghaDiyAdugaM ciTThai tadajjhavasANe muhapottiM paDilehiya paDhama khamAsamaNe sAmAiyaM pAremi guru puNovikAyavve bIya khamAsamaNe sAmAiyaM pAriyaM guru puNo vijuttA namattavo tao chaumattho mUDhamaNoiccAi gAhAo bhaNati // iti sAmAyika vidhiH // " / (39) zrIdhanavijayajIe pRSTa-284 thI pRSTa-390 sudhI ja lekha lakhyo che, temAM je vacana pUrvAcAryonA lakhyA che, te sarve satya che ane temaNe je potAnI kapola kalpanAthI agaDama sagaDama (game tema) aMDabaMDa (nakAmuM) lakhyuM che, temAM jinamaMdiramAM ane pratikramaNanI AdaMtamAM cothI thAyano niSedha koI AcAryo karyo nathI. paraMtu temaNe ja karyo che. zrIsiddhasenAcAryajI to pravacanasAroddhAranI vRttimAM gItArthonI AcaraNAthI cothI thoya mAnavAnI kahe che ane gItArthonI AcaraNA pU.gaNadhara bhagavaMtonA kathana samAna sarva mokSArthIoe karavI yogya che. zrIdhanavijayajI potAnA pothInA pRSTa-171 upara pote ja lakhe che ane punaH pote ja teno niSedha kare che. tethI temanA vacano upara vizvAsa rAkhavA yogya nathI. pRSTa-390 upara lalitavistarA paMjikAno pATha lakhyo che. te pATha mAcha "uciteSUpayogaphalametaditi uciteSu lokottarakuzalapariNAmanibaMdhanatayA yogyeSvarhadAdiSU- payogaphalaM praNidhAna prayojanam caityavaMdanamityasyArthasya jJApanArthamitiveyAvaccaH / tadaparijJAnetyAdi taivaiyAvRttyakarAdibhiraparijJAne'pi svaviSayakAyotsargasyAsmAtkAyautsargAttasya kAyotsargakartuH zubhasiddhau vighnopazama-puNyabaMdhAdi siddhau idameva kAyotsarga pravartakaM pravacanaM jJApakaM gamakamAptopadiSTatvenA- vyabhicAritvAnna Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 to zrIdhanavijayajIkA yaha lekha dhUrtatA chala daMbhatA rupa hai| kyoMki, cauthI thuisahita traNa thui aisA lekha pUrvokta 11 graMthomeM nahIM hai| isane apanI mati kalpanAseM likhA hai, isa lekhase isakI kuchabhI siddhi nahI hotI hai| aura isane jo pUjAdi viziSTa kAraNe likhA hai, tisameM jo Adi zabda isane likhe hai, tisa Adi zabdaseM jinabhuvana binA anyasthAna pratikramaNAdimeM bhI pUrvokta cAra thuikI caityavaMdanA siddha hotI hai / isa pothImeM jo jhUTha likhA hai, usake sababase kyA jAne isa bicArekI kyA durdazA hovegI? (41) pRSTa 464 meM jo isane caityavaMdana nava prakAre likhake yaMtra likhA hai, so mahA mithyAtvake udayaseM likhA hai / kyoMki, isane yaha yaMtra caturthastutinirNayake yaMtrakI nakala karI hai, paraMtu saMghAcArabhASya vRtti 1 laghucaityavaMdana bhASya vRtti 2 pravacanasAroddhAra bRhadvRttimeM aisA yaMtra nahI hai, aura na aise yaMtra banAnekI vidhikI gAthA hai| aura jo maine nava prakAranA yaMtra likhA hai, so zrI rAdhanapurake bhaMDArameM jo pustaka dharmasaMgrahakA hai, tisake yaMtrase likhA hai| tisa vAste he bhavya jIvo ! zrIdhanavijayajIne jo jo pustaka navIna likhavAi hai, tinameM prAyaH karake svakapola kalpanAse aneka pAThArtha prakSepa karavAe hai| aisA hamane zrAvaka lokAdikoke mukhase sunA hai| aura isakI pothI bhI siddha karatI hai ki, zrIdhanavijayajI mahA jhUTha svakapola kalpita likhanevAlA hai; isa vAste isake kathanakI kisIbhI bhavya jIvoMkoM pratIti karanI nahI caahiye| pRSTa 470 seM pRSTa 478 taka jo isane svakapola kalpita likhA hai, tina meM isane 'sammaddiThi devA' isa padakI jageM 'sammattassa ya suddhi' yaha pada pAThAMtara siddha karA hai| paraMtu mUla-pATha tathA TIkA cUrNimeM hove taba to pAThAMtara siddha hove, aisA to koi pAThAMtarakA pATha sAkSI sahita nahI likhA hai, isa vAste yaha siddha hotA hai ki, ina zrIdhanavijaya-rAjeMdrasUrijIne hI Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 333 ca nevAsiddhaM apratiSThitapramANAMtareNaiva tadasmAcchubhasiddhilakSaNaM vastu kuta ityAha abhicArakAdau dRSaTAMta dharmiNyabhicArukestobhanastaMbhanamohanAdiphale karmaNi ca tathekSaNAt stobhanIyastabhanIyAdibhiraparijJAne'pi Aptopadezena stobhanAdikarmakarturiSTaphalasya staMbhanAde pratyakSAnumAnAbhyAM darzanAt / prayogo-yadAptopadezapUrvakaM karma tadviSayeNAjJAtamapi karturiSTaphalakAri bhavati yathA stobhanastaMbhanAdi tathA cedaM vaiyAvRttyakarAdiviSayakAyotsargakaraNamiti // " A uparokta lalita vistarAnA pAThamAM pragaTapaNe cothI thAya lakhI che, te lalita vistarAnI paMjikAmAM lakhyuM che ke vaiyAvRjyakarono kAyotsarga karanArAone zubhasiddhimAM-vinopazama puNyabaMdhAdi siddhimAM A AsopadiSTa kAyotsarganuM pravartaka vacana jJApaka che. e ja pramANa che. have sujJajanoe vicAravuM joIe ke, jyAre vaiyAvRjyakarono kAyotsarga-thoya karavAthI zubhanI siddhimAM vijJopazama ane puNyabaMdhAdi thAya che, A kathana Apta arthAta yathArtha vakatA puruSanuM che. to pachI jinamaMdiramAM ane pratikramaNamAM, pUrvokta kAyotsarga-thoya kahevAnI zrIdhanavijayazrI rAjendrasUrijI zA mATe nibaMdha (niSedha) kare che ? teo zuM zrIharibhadrasUrijI, zrImunicaMdrasUrijIthI paNa adhika paThita ane bhavabhIruM che ? nahIM, paraMtu pUrvAcAryonA tathA saMghanA niMdaka, kumati mata sthApaka che. (40) pRSTha 390 thI pRSTa 464 sudhImAM zrIdhanavijayajIe nIcenA zAstromAM cAra thoyanI caityavaMdanA karavAnI lakhI che. (1) zrIharibhadrasUrikRta lalita vistarA, (2) zrImunicaMdrasUrikRta lalita vistarA paMjikA, (3) zrI hemacaMdrasUrikRta yogazAstra dIpikA, (4) zrIbhAvadevasUrikRta dinacaryA, (5) zrIdevasUrikRta dinacaryA, (6) zrInemIcaMdrasUrikRta pravacana sAroddhAra, (7) zrI siddhasenasUrikRta pravacanasAroddhAra vRtti, (8) zrI devendrasUrikRta laghubhASya, (9) zrIdharmaghoSasUrikRta laghucaityavaMdanabhASyavRtti, (10) zrIjinaprabhasUrikRta vidhiprapA, (11) zrImAnavijayopAdhyAya kRta dharmasaMgraha vRtti, Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 yaha pada matAMdha hoke navIna prakSepa karA hovegA, isa vAste inoMkoM jineMdra vANIke cheda bheda nyUnAdhika karanekA Dara nahI hai; isa sababase yeha jainamatake aura caturvidha saMghake virodhI siddha hote hai / (43) pRSTa 474 zrI jJAnavimalasUri kRta graMthakI sAkSI dInI hai / tisse to inakI kalpanA kiMcit mAtra bhI siddha nahI hotI hai| paraMtu tuma zrIjJAnavimalasUrijIke lekhako satya mAnate ho, so zrI jJAnavimalasUrijI tapagacchameM upAdhyAya zrI yazovijayajI gaNi, aura dharmasaMgrahake karttA upAdhyAya zrI mAnavijayajIke samayameM unoMke sAtha hI hue hai; tina zrI jJAnavimalasUrijIne daivasika rAi pratikramaNekI vidhi likhI hai, so nIce likhe pramANe hai "suguru gaNadhara pAya praNameva vidhi pabhaNaM paDikkamaNanI bhavika jIva upagAra kAje SaTa Avazyaka nitu prati karo jema bhava duHkha bhAMje bhumi pramArji muhapatI thApanA caravalo lei mana thIra karIne ApaNuM khamAsamaNa dhurideiM 1 DhAla // vIra jiNesara caraNa kamala e dezI // prathama iriyA paDikkamI muhapati paDilehI sAmAyaka saMdisAvuM ThAuM khamAsamaNa duga dei guru mukhe sAmAyaka graheM kahI eka nokAra tadanaMtara cautthobhaMdaI kahe triNya nokAra 2 sAmAyaka levA taNo vidhi iMNipareM puraiM paccakhANa karavo tihAM velA jANI asura paDilehe puNa muhapatI doi vaMdana deveM dUti cauviha pacakhANa tema yathA sakati leveM 3 caityavaMdaNa namutthuNaM kahi caityastava pabhaNe maMgala ekaika kAusagga karI thui nisuNaI kAusaga kareM cyAra cyAra thui devaja vAMde besI zakastava kahI nija pApa nikaMde 4 cyAra khamAsamaNAM dIiM bhagavan AcAraja upAdhyAya vara sAdhu jeha vaMde guNa saMyutta " ityAdi upara likhI hUi vidhimeM daivasika pratikramaNakI AdimeM cyAra thuikI caityavaMdanA karanI likhI hai| Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 335 A pUrvokta graMthomAM (te graMthonA pATha aMge) zrIdhanavijayajI lakhe che ke, cothI thAya sahita traNa thoyanA devavaMdana pUjAdi viziSTa kAraNe karavAnA kahyA che. prathama to zrIdhanavijayajIno A lekha dhUrtatA-chala-daMbhatA svarUpa che. kAraNa ke, "cothI thoya sahita traNa thAya'- evo lekha pUrvokta 11 graMthomAM kyAMya ja nathI. temaNe potAnI mati kalpanAthI lakhyo che. te lekhathI emanA matanI kaMI paNa siddhi thatI nathI ane temaNe je pUjAdi viziSTa kAraNe lakhyuM che, temAM je Adi zabda temaNe lakhyo che, te Adi zabdathI jinabhuvanathI anya sthAna pratikramaNAdimAM paNa pUrvokta cAra thoyanI caityavaMdanA siddha thAya che, ane te pothImAM je asatya lakhyuM che, tenA badalAmAM bicArA te lokonI kevI durdazA thaze? te to jJAnI ja jANe. (41) pRSTa 464mAM zrIdhanavijayajIe je caityavaMdananA nava prakAra lakhIne yaMtra banAvyuM che, te mahAmithyAtvanA udayathI lakhyuM che. kAraNa ke, emane te yaMtra caturthastutinirNaya bhAga-1mAMnA yaMtranI nakala karI che. paraMtu (1) saMghAcArabhASyavRtti, (2) laghu caityavaMdana bhASyavRtti ane (3) pravacana sAroddhAra - bRhavRttimAM e prakAranuM yaMtra nathI ane evuM yaMtra banAvavAnI vidhinI gAthA paNa nathI tathA meM je navaprakAranuM yaMtra (caturthastutinirNaya bhAga-1mAM) lakhyuM che, te rAghanapuranA bhaMDAramAM je dharmasaMgrahanuM pustaka che, tenA yaMtrathI lakhyuM che. tethI he bhavyo ! zrIdhanavijayajI je je pustaka navIna lakhAve che, temAM prAyaH karIne svakapola kalpanAthI aneka pAThArtha prakSepa karAve che, evuM meM zrAvakAdi pAsethI sAMbhaLyuM che ane temanI pothI paNa siddha kare che ke, zrIdhanavijayajI svakapola kalpita lakhe che. tethI temanA vacanono koIpaNa bhavyAtmAoe vizvAsa karavo nahi. (42) puSTa-470 thI pRSTa-478 sudhImAM lekhakazrIe svakapola kalpita lakhyuM che. temAM emaNe (vaMditA sUtranI gAthA-47mAMnA) "miiTTa revA' A padanA sthAne "samaya suddhi A pada pAThAMtara tarIke siddha kare Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 tathA rAtri pratikramaNake aMtameMbhI cyAra thuikI hI caityavaMdanA karanI likhI hai, so pATha nIce mUjaba hai, __"visAla caityavaMdana kahI zakastava bhAkhaI ubhA thaine cAra thoi devavaMdana dAkhaiM beMsI namutthuNaM kahI khamAsamaNAM deiM kRta poSadha je zrAddha tathA munivara je hoiM 13" ityAdi isa vidhiko kyoM nahI mAnate ho? kyA zrImadyazovijayajI upAdhyAya, zrI mAnavijayajI upAdhyAya aura zrI jJAnavimalasUrijI tumArese nyUna paThita the ? vA kadAgrahI the ? tisa vAste unoMkA kathana tuma nahI mAnate ho ? aho tapagacchAdi sarva suvihita gacchoMke virodhI ! kyA jAne tumArA isa kadAgrahaseM kyA hAla hogA ? aba bhI isa kumatakoM choDake tyAgI kisI saMvegI pAsa prAyazcita leke zuddha guru dhAraNa karo, jisase tumArA saMsAra bhramaNa miTa jAve / hamane to yaha hitazikSA karuNA lyAke likhI hai| paraMtu TiTTIrIkI tare uMcI TAMgeM karake jinoMkA AkAza thAbhanakA abhimAna hai, ve to kadApi nahIM maaneNge| (44) pRSTa 479 se leke pRSTa 534 taka jo isane svakapola kalpanAkA jhUThA lekha likhA hai so to usakI jhUTha likhanekI prakRti hI hai| pRSTa 535 seM leke pRSTa 552 taka zrI uttarAdhyayana mUla 1 uttarAdhyayana bRhadvRtti 2 uttarAdhyayana laghuvRtti 3 uttarAdhyayana anyavRtti 4 uttarAdhyayanAvacUri 5 Avazyaka niyukti 6 Avazyaka bRhadvRtti 7 itane zAstrAnusAra daivasika pratikramaNakI vidhi likhake zrIdhanavijayajI likhatA hai ki, ina vidhiyoMmeM pratikramaNakI AdimeM cyAra thuiko caityavaMdanA, aura zrutadevI kSetradevIkA kAyotsarga karanA kahA nahI hai, aiseM likhake viveka rahita apaThita jIvoMkoM cyAra thuikI caityavaMdanAkA niSedha dhUrtatAseM karatA hogA, paraMtu hama to isakoM itanAhI pUchate hai ki, ina pUrvokta daivasika Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 339 che. paraMtu bhUlapATha ane tenI TIa-yUrzimAM bhe sevA prahArano (sammattassa ya suddhi - sevA prahArano) pATha hoya tyAre pAThAMtara siddha thAya. paraMtu jevA prakArano koI pAThAMtarano pATha sAkSI sahita lakhyo nathI. tethI e siddha thAya che ke, zrIdhanavijayajI-rAjendrasUrijIe ja te pada matAMdha banIne navIna prakSepa duryo haze sAthI spaSTa 4zAya che he, tebhane bhinendravAzIno cheha, leha, nyUnAdhika karavAno Dara nathI. tenAthI teo jainamata ane caturvidha saMghanA virodhI siddha thAya che. (43) pRSTa-474 upara zrIjJAnavimalasUrikRta graMthanI sAkSI ApI che. tenAthI to temanI kalpanA kiMcit mAtra paNa siddha thatI nathI. paraMtu tame jo jJAnavimalasUrijInA lekhane satya mAno cho, to zrIjJAnavimalasUrijI tapagacchamAM mahopAdhyAya zrIyazovijayajI gaNi ane dharmasaMgrahanA kartA mahopAdhyAya zrImAnavijayajI gaNinA samayamAM teonI sAthe thayA che.te zrIjJAnavimalasUrijIe daivasika rAI pratikramaNanI vidhi lakhI che, te nIce pramANe che "suguru gaNadhara pAya praNameva vidhi prabhaNUM paDikkamaNanI bhavikajIva upagAra kAje SaT Avazyaka nitu prati karo jema bhavaduHkha bhAMje bhUmi pramArji muhapatti thApanA caravalo lei manathIra karIne ApaNuM khamAsamaNa dhUrideiM 1 DhAla // vIra jiNesara caraNa kamala0 e dezI // prathama iriyA paDikkamI muhapattI pahilehI sAmAyaka saMdisAvuM DhADaM khamAsamaNa duga de gurumukhe sAmAyaka graheM kahI eka nokAra tadanaMtara cauMtthobhaMdaI kahe triNya nokAra 2 sAmAyika levA taNo vidhi iMNipare puraiM paccakhANa karavo tihAM velA jANI asura paDileheM puNa muhapatti doi vaMdana deveM dUti cauviha pacakhANa tema yathA sakati leveM 3 caityavaMdaNaM namutthuNaM kahi caityastava prabhaNe maMgala ekaika kAusagga karI thui nisuNaI kAusagga kareM cyAra cyAra thui deva vAMde besI zakrastava kahI nija pApa nikaMda 4 cyAra khamAsamaNAM dIiM bhagavan AcAraja upAdhyAya varasAdhu jeha vaMde guNa saMyukta" Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 pratikramaNakI vidhiyoMmeM daivasika pratikramaNakI AdimeM sAmAnyaprakAre tathA jaghanya prakAre, tathA jaghanyotkRSTa prakAre caityavaMdanA karanIhI nahI kahI hai, tathA bhagavAnAdi cyAra 4 kSamAzramaNoMmeM vaMdanA nahI kahI hai, to phera tUM apane ApakoM paMcAMgI pramANa mAnane vAlA kyoM kara samajhatA hai ? kyoMki tuM isa pothImeMhI likhatA hai ki, maiM aura mere guru jaghanya prakAre, tathA jaghanyotkRSTa prakAre caityavaMdana pratikramaNakI AdimeM mAnate, aura kahate hai / isa vAste tuma paMcAMgIkI zraddhAseM bhraSTa ho / aura jo tUM paMcAMgI pramANa nahI mAnatA hai, to isa pothImeM paMcAMgIke pATha tene bhole jIvoMke bahakA ne vAste likhe siddha hote hai| tathA tene jo likhA hai ki, paMcAMgImeM tIna thuise caityavaMdanA kahI hai, so bhI terI ajJatAkA sUcaka hai / kyoM ki, zrI saMghAcAra vRttimeM zrI dharmaghoSasUrijI likhate hai ki, zrI lalitavistarAke vinA anukramaseM caityavaMdanakI vidhi anya kisI graMthameM bhI nahI hai| je kara hai to lalitavistarAke anusAre hi tina graMthomeM likhA hai, isa vAste isase bhI yaha siddha hotA hai ki, paMcAMgImeM krama karake caityavaMdanAkI vidhi nahI kahI hai, to bhI paMcAMgIkA nAma lekara tIna thui kahatA phiratA hai, so terI hI unmattatA pragaTa hotI hai| kyoM ki, jaba zrIdharmaghoSasUrijI sadRza AcAryokoM bhI paMcAMgImeM kramase caityavaMdanAkA pATha jJAta nahI huA to, tere sadRza mithyAbhimAnIkoM kahAMse ho gayA? isa vAste tUM paMcAMgIkA virodhI siddha hotA hai| (45) pRSTa 553 seM lekara jo isane paMcAMgIke pAThaseM rAi pratikramaNakI vidhi likhI hai, tinameM rAi pratikramaNakI aMtameM bhagavAnAdi cAra 4 kSamAzramaNa karake vaMdanA kahI nahI hai| paraMtu yeha karate hai, isa vAste yeha paMcAMgIke virodhI hai / tathA rAi pratikramaNakI aMtameM jo jinagRhameM vaMdanA karanI sAmAnya prakAre kahI hai, tinakA svarupa kahA nahI hai| aura yeha kisI svarupavAlI caityavaMdanA traNa thuikI thApana karatA hai, isa vAste bhI Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 339 -ityAdi upara lakhelI vidhimAM devasika pratikramaNanI AdimAM cAra thoyanI caityavaMdanA karavAnI lakhI che. tathA rAtri pratikramaNanA aMtamAM paNa cAra thAyanI ja caityavaMdanA karavAnI lakhI che, te pATha nIce mujaba che, "visAla caityavaMdana kahI zakrastava bhAkhaiM ubhA thaine cAra thor3a devavaMdana dAkhaiM besI namutthuNaM kahI khamAsamaNaM deiM kRta pauSadha je zrAddha tAtha munivara je hoiM 13" ItyAdi A vidhine zA mATe mAnatA nathI? zuM zrImad yazovijayajI upAdhyAya, zrImAnavijayajI upAdhyAya ane zrI jJAnavimalasUrijI tamArAthI ochuM bhaNelA che? athavA kadAgrahI hatA? tethI teonA kathana tame mAnatA nathI ? ahIM vAcako samajI zake ke zrIdhanavijayajI Adi matAgrahanA kAraNe pUrvAcAryonA kathanonA phAvatA aMzo paDake che ane potAnI mAnyatAmAM avarodhaka banatA aMzone bAju para rAkhe che. teonI A nIti temane ja duHkhadAyI che. (44) pRSTa-479 thI pRSTa-pa34 sudhImAM je kaMI lakhyuM che, te asatya che. asatyano Azaro levAnI teonI prakRtti svayameva pragaTa thAya che. pRSTa-pa35 thI pRSTa-552 sudhImAM (1) zrIuttarAdhyayana mUla, (2) uttarAdhyayana bRhadavRtti, (3) uttarAdhyayana laghuvRtti, (4) uttarAdhyayana anyavRtti, (5) uttarAdhyayana avasUri, (6) Avazyaka niryukti, (7) Avazyaka bRhadravRtti, ATalA zAstrAnusAre devasika pratikramaNanI vidhi lakhIne zrIdhanavijayajI lakhe che ke, A vidhiomAM pratikramaNanI AdimAM cAra thoyanI caityavaMdanA tathA mRtadevI-kSetradevIno kAyotsarga karavAno kahyo nathI." A pramANe lakhIne vivekarahita apaThita jIvone cAra thoyanI caityavaMdanAno niSedha karatA haze, paraMtu ame temane eTaluM ja pUchIe chIe ke. A pUrvokta devasika pratikramaNanI vidhiomAM devasika pratikramaNanI Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 yeha paMcAMgIkA virodhI hai / bhASyakArane to ubhaya kAlameM utkRSTa caityavaMdanAke tIna bhedavAlI caityavaMdanA karanI kahI hai / aura yaha zrIdhanavijayajIne daivasika pratikramaNakI AdimeM jaghanya aura jaghanyotkRSTa prakAre svakapola kalpanAse isa pothImeM kitane hI patre vRthA likhake bigADe hai| tathA isane jitane AcAryoMke race graMtha aura sAmAcArIyoMke pAThoMse pratikramaNakI vidhimeM jahAM jahAM sAmAnya prakAre caityavaMdanA likhI hai, tahAM tahAM cAra thuikI hI vaMdanA bhASyakArake vacanoMse siddha hotI hai| ina bhASyakArake vacana pramANe sarvAcAryone pratikramaNakI AdyaMtameM cAra thuikI caityavaMdanA likhI hai / paraMtu isa zrIdhanavijayajIne to abhimAna anyAyake vaza hokara utsUtra likhanemeM kasara nahI rakhI hai; paraMtu so duHkhadAi bhI isakoM hI hai / tapagacchIya zrI jayacaMdrasUri kRta pratikramaNa garbhahetumeM, zrImadyazovijayajI upAdhyAya kRta pratikramaNa vidhi svAdhyAyameM, jinaprabhasUri kRta vidhiprapAmeM, tathA bRhat kharataragaccha sAmAcArI Adi graMthoMmeM, daivasika pratikramaNakI vidhimeM pragaTapaNeM cAra 4 thuikI caityavaMdanA likhI hai; aura jaise likhI hai, taisehI ina gacchoMke catuvidha saMghameM Aja taka pravarti calatI hai / isa zrIdhanavijayajIne svakapola kalpanAseM jo ina vidhiyoMke artha anyathA karake likhe hai, so kyA tapagaccha kharatara gacchameM koibhI sAdhu yati zabda zAstrakA jAnanevAlA isane nahI jAnA hai ? so niHzaMka hoke ulaTe utsUtra rupa eka baDI sthUla pothI likhake apanI mUDhatA pragaTa karI hai / isa pothIkoM dekhake mUDhaloka to apane manameM samajheMge ki, zrIdhanavijayajI mahArAja baDe jJAnI hai; aura bahuta zAstroMke jAnakAra hai / kyoMki, bahota zAstroMke pAThArtha isa pothImeM likhe hai, isa vAste baDehI paMDita hai; paraMtu, isako thothI pothI jaba paMDitokI sabhAmeM rakhI jAyagI, Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341 zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 AdimAM sAmAnya prakAra tathA jaghanyaprakAra tathA jaghanyotkRSTa prakAre caityavaMdanA karavAnI kahI ja nathI tathA bhagavAnAdi cAra kSamAzramaNone vaMdanA kahI nathI. to pachI tame potAne paMcAMgIne pramANita mAnavAvALA kevI rIte samajo cho? kAraNa ke, tame A pothImAM lakho cho ke, huM ane mArA guru jaghanya prakAra tathA jaghanyotkRSTa prakAre caityavaMdana pratikramaNanI AdimAM mAnIe chIe - karIe chIe. AthI tame paMcAMgInI zraddhAthI bhraSTa cho ane tame paramArthanI paMcAMgIne pramANa mAnatA ja nathI, tethI tamArI pothImAM paMcAMganA pATha lakhyA che te mAtra bhoLA jIvone buddhibheda karavA mATe che, te svayameva siddha thAya che. vaLI temaNe je lakhyuM che ke, paMcAMgImAM traNa thAyathI caityavaMdanA karavAnI kahI che, te paNa temanI ajJatAnI sUcaka che. kAraNa ke, zrIsaMghAcAra vRttimAM zrIdharmaghoSasUrijI lakhe che ke, lalitavistarA graMtha sivAya anukramathI (kramapUrvaka) caityavaMdananI vidhi anya koIpaNa graMthamAM nathI. jo A pramANe che, to lalita vistarA graMthane anusAre ja te te graMthomAM caityavaMdananI vidhi lakhI che. tenAthI siddha thAya che ke paMcAMgImAM kramazaH caityavaMdananI vidhi kahI nathI. to paNa paMcAMgInuM nAma laIne traNa thAya kahetA pharo, te tamArI matonmattatA pragaTa thAya che. kAraNa ke jyAre zrIdharmaghoSasUrijI jevA AcAryone paNa paMcAMgImAM kramathI caityavaMdanAno pATha jJAta nathI, to tamArA jevA mithyAbhimAnIone kyAMthI jJAta thaI gayo ? AthI tame paMcAMgInA virodhI siddha thAo cho. (45) pRSTha-553 thI laIne temaNe paMcAMgInA pAThathI rAI pratikramaNanI aMtamAM bhagavAnAdi cAra kSamAzramaNa karIne vaMdanA kahI nathI, chatAM paNa teo kare che. tethI teo paMcAMgInA virodhI che. tathA rAIpratikramaNanI aMtamAM je jinagRhamAM vaMdanA karavAnI sAmAnya prakAre kahI che, tenuM svarUpa kahyuM nathI ane teo koIka svarUpavALI caityavaMdanA traNa thoyanI sthApana kare che. tethI paNa teo paMcAMgInA virodhI che. bhASyakAra to ubhayakAlamAM utkRSTa caityavaMdananA traNa bhedavALI Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 taba avazyameva hI pola niiklegii| (46) jaise eka grAmameM eka apaThita brAhmaNa rahatA thA, paraMtu apane manameM paMDitAikA baDA abhimAna rakhatA thA, aura grAmake lokabhI apane manameM baDA paMDita usakoM mAnate the / eka dina koi SaTzAstrakA vettA paMDita pustakoMke kitaneka poThiye ladahue sAtha leke AyA, taba tisa paMDitakoM dekhake grAmake loka kahane lageki hamAre paMDitake sAtha caracA karoMge ? taba paMDitane kahA, hAM karuMgA / taba tina grAmake lokoMne tisa apaThitakoM lyAke paMDitake pAsa baiThA dIyA / taba paMDitane tisa mUrkhako pUchA ki, caracA karoMge ? taba apaThita kahane lagA ki caracA maracA aura karacA tInoMhI karUMgA. yaha bAta sunakara paMDita vicAra karane lagA ki caracAkA svarupa to maiM jAnatA huM,paraMtu maracA aura karacA yaha kyA hotI hai ? yeha zabda to maiMne kadei nahI sune hai / taba grAmake lokone tAlI pITa dIi ki hamArA, paMDita jIta gyaa| kyoMki, yaha paMDita to eka caracA hI jAnatA hai; aura hamArA paMDita maracA karacA yaha do adhika jAnatA hai / pIche tisa paMDitakA sarva asabAba chInakeM tahAMse nikAla dIyA / taba tisa paMDitane jisa rAjAke rAjyameM vo gAma thA, tisa rAjekI sabhAmeM jAkara, sarva samAcAra kahA / taba rAjAne tisa apaThita brAhmaNakoM, tathA tisake pakSIyoMko bulavAke paMDitoMkI sabhAmeM caracA karavAi / taba to apaThitakI pola jAhira hui / rAjAne grAmake loka, aura apaThita brAhmaNakoM mahA daMDa dIyA; aura paMDitakA mAla paMDitako dilavA dIyA / isItareM yaha zrIdhanavijayajI maracA karacA likhake eka baDI pothI banAke apaThita pakSapAtI matAMdha baniyoMmeM paMDita bana rahA hai; paraMtu jaba tapagaccha kharataragacchake paMDita sAdhu yatiyoMke Age paMDitokI sabhAmeM maracA karacA rupa pothIkoM saccI siddha karegA, taba isakoM apanI paMDitAikI khabara pddegii| isa tareMkA dRSTAMta bRhatkalpabhASyameM Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 343 caityavaMdanA karavAnI kahI che ane zrI dhanavijayajIe devasika pratikramaNanI AdimAM jaghanya ane jaghanyotkRSTa prakAre svakapola kalpanAthI temanI pothInA keTalAye pAnA lakhIne phogaTa kAgaLa bagADyAM che. tathA temaNe AcAryonA racelA jeTalA graMtho ane sAmAcArIonA pAThothI pratikramaNanI vidhimAM jyAM jyAM sAmAnya prakAre caityavaMdanA lakhI che, tyAM tyAM cAra thoyanI ja vaMdanA bhASyakAranA vacanothI siddha thAya che. A bhASyakAranA vacana pramANe ja sarve AcAryoe pratikramaNanI AdaMtamAM cAra thoyanI cetyavaMdanA lakhI che. paraMtu zrIdhanavijayajI e vAtanI upekSA karIne potAno mata puSTa karI rahyAM che, te temane ja duHkhadAyI banavAno che. tapAgacchIya zrIjayacaMdrasUrikRta pratikramaNagarbhahatu, mahopAdhyAya zrIyazovijayajI ma. kRta pratikramaNa vidhi svAdhyAya, zrIjinaprabhasUrikRta vidhiprapA ane bRhad kharataragaccha sAmAcArI Adi graMthomAM devasika pratikramaNanI vidhimAM pragaTapaNe cAra thoyanI caityavaMdanA lakhI ane jevI lakhI che, tevI rIte ja e gacchonA caturvidha saMghamAM Aja sudhI pravRtti cAle che. zrIdhanavijayajIe svakapola kalpanAthI mahApuruSoe batAvelI vidhione anyathA karIne lakhI che. Ama to zrIdhanavijayajInI potAnI ghaNI moTI pothImAM mAtra vitaMDAvAda karAyo che. moTI pothI jotAM tenAthI loko aMjAI jAya tema che. loko pothInA racanArAne moTA paMDita mAnI leze. paraMtu te pothInI koI zAstrajJa paMDita pAse parIkSA karAvavAmAM Ave to tenI pola khullI thaI jaze. (46) jema eka gAmamAM eka apaThita brAhmaNa raheto hato. paraMtu potAnA manamAM paMDitAInuM ghaNuM abhimAna rAkhato hato ane gAmanA loko paNa tene moTo paMDita mAnatA hatA. eka divase te gAmamAM pazAstrono jJAtA eka paMDita pustakonI keTalIka poTho sAthe laIne Avyo, tyAre te paMDitane joIne gAmanA loko kahevA lAgyA ke, amArA gAmanA paMDitanI sAthe tame carcA karazo ? tyAre te paMDite kahyuM ke, hA carcA karIza. te vakhate gAmanA Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 bhI, baiMkAka zabda uccArane vAle durvidagdhakA likhA hai| (47) tathA isa zrIdhanavijayajIne AdiseM lekara aMta paryaMta jo kucha apanI mahattatA lokoMmeM janAvane ke vAste svakalpanAseM palAlabhUta pothI likhanekA parizrama karA hai, so sarva hI niSphala hai / kyoM ki, isane kisI jage bhI pUrvAcAryokA racA esA lekha nahI likhA hai kI pratikramaNakI AdyaMtakI caityavaMdanAmeM cAra 4 thuikI caityavaMdanA nahI karanI; aura jaghanya prakAre, jaghanyotkRSTa prakAre itane daMDaka, aura itanI thuiyoMseM caityavaMdanA karanI / isa vAste pUrvokta pUrvAcAryoke lekha binA isakI sarva pothI racane kA mahenata vyartha hai. aura thuiyoMseM caityavaMdanA, athavA ATha thuiyoMseM caityavaMdanA jinamaMdirAdimeM karaNI aisA lekha isane apane hAthoMsehI isa pothImeM bahuta jage likhA hai; paraMtu tIna thuiseM, vA 6 thuisehI jinamaMdiromeM caityavaMdanA karaNI; cAra thuiseM vA ATha thuise jinamaMdirAdimeM caityavaMdanA nahI karanI; aisI pUrvAcAryoke lekha likhe binA jitanI isaneM svakapola kalpanAseM gaDabaDa likhake pothI bharI hai, so sujha puruSoMkoM mAnya karane yogya nahI hai| aura tapAgacchAdhirAja zrI jayacaMdrasUri kRta pratikramaNagarbha hetumeM, tathA zrImadyazovijayopAdhyAya kRta pratikramaNagarbha hetu svAdhyAyameM tathA kharataragacchAcArya zrI jinaprabhasUrikRta vidhiprapAmeM tathA bRhat kharataragacchakI samAcArImeM, pragaTapaNe devasi pratikramaNakI AdimeM cAra thuikI caityavaMdanA likhI hai / tathA upakezagaccha, tapagaccha, kharataragacchameM paraMparAseM devasi pratikramaNakI AdimeM caturvidha zrIsaMgha 4 cAra thuiseM caityavaMdanA karate hai / ina sarvakoM jhUTha karane vAste dhanavijayane jo svakapola kalpanA karI hai, so bhI sujJa janoMko tiraskAra karane yogya hai, aura jo isane rAjeMdrasUrike guru, tathA dAdaguru Adi anAcArI SaTkAyake hiMsaka parigrahadhArIyoMko saMyamI Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 lokoe potAnA gAmanA apaThita brAhmaNane lAvIne paMDitanI pAse besADI dIdho. tyAre paMDite te murkhane pUchyuM ke carcA karazo ? tyAre apaThita bolyo ke carcA, maracA ane ka2cA traNe paNa karIza. A vAta sAMbhaLIne paMDita vicAra karavA lAgyo ke, carcAnuM svarUpa to huM jANuM chuM. paraMtu maracA ane karacA zuM che ? te zabda to meM sAMbhaLyo paNa nathI.tyAre gAmanA lokoe thALI vagADIne (DhaMDhero pITIne) gAmamAM jAherAta karI ke, amArA gAmano paMDita jItI gayo. kAraNa ke, A paMDita to mAtra eka carcA ja jANe che ane amAro paMDita to maracA ane karacA A be adhika jANe che. pachI te paMDitano sarva mAla sAmAna chInavI laIne gAmathI bahAra kADhayo. tyAre te paMDita je rAjAnA rAjyamAM te gAma hatuM, te rAjAnI sabhAmAM jaIne sarva vigata jaNAvI. tyAre te rAjAe te apati brAhmaNane ane tenA pakSakArone bolAvIne paMDitonI sabhAmAM carcA karAvI. tyAre apaThita brAhmaNanI pola jAhera thaI gaI. rAjAe apaThita brAhmaNa ane gAmanA lokone moTo daMDa karyo ane paMDitano mAla sAmAna pAcho apAvyo. zrIdhanavijayajInI moTI pothInI hAlata paNa AvI ja thavAnI che. A pramANenuM dRSTAMta bRhatkalpa bhASyamAM paNa, traikAka zabda uccAra karanArA durvidagdhanuM lakhyuM che. (47) zrIdhanavijayajIe prAraMbhathI aMta sudhI je kaMI potAnuM mahattva lokomAM jaNAvavA mATe svakalpanAthI palAlabhUta pothI lakhavAno parizrama karyo che, te sarve paNa niSphaLa che. kAraNa ke, temaNe potAnA AkhA pustakamAM kyAMya paNa 'pratikramaNanI AdhaMtamAM cAra thoyathI caityavaMdanA na karavI.' AvI potAnI mAnyatAne puSTa karanAra pUrvAcArya racita koI graMthanI sAkSI ApI nathI. sAthe sAthe "jaghanya prakAre ke jaghanyotkRSTa prakAre ATalA daMDaka ane ATalI thoyathI caityavaMdanA karavA.' AvI potAnI mAnyatAne koIpaNa suvihita mahApuruSanA zAstrapAThanA AdhAre siddha karela nathI. AthI pUrvAcAryonA lekhanI sAkSI vinAnI temanI pothI racavAnI 345 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 likhe hai, aura gaNizrI kIrtivijayajI gaNizrI kasturavijayajI, gaNizrI maNivijayajIkoM asaMyati likhe hai, so lekha bhI isake mithyAdRSTipaNekA sUcaka hai "asAhu susAhu paNA, sAhusu asAhu paNA micchattaM" iti vacanAt // (48) tathA isa rAjeMdrasUrikA guru pramodavijaya saMvat 1934 meM Ahora gAmake upAzrayameM thA, tisake pAsa hamAre sAdhu gae the, tisa avasarameM pramodavijaya kacce jalase snAna kara rahA thA, aura parigrahadhArI thA, tathA gupta anAcAra kare hoveMge so to usahIkoM malUma hovegA / tisa pramodavijayakA ziSya yaha ratnavijaya (rAjeMdrasUri) mahA asaMyati huA, isane jo jo anAcAra, SaTkAyakI hiMsA, dhUrtokI vRtti karake lokokoM ThaganA yaMtra, maMtra karanA, kaccA pANI pInA, asavArI upara caDhanA, parigraha rakhanA guptapaNe anAcArakA karanA ityAdi aneka asaMyati avratiyoMke kAma kare haiM; so prAyaH sarva zrI saMghake loka jAnate hai, to phaira aisA asaMyati, apratyAkhyAnI, SaTkAyakA hiMsaka, parigrahadhArI, anAcArI, rAjeMdrasUri aiseM hI asaMyati guru pAsa dIkSA lInI / aba vicAra karanA cAhiye ki jainamatake zAstrAnusAra tisakoM kaiseM sAdhu mAnatA cAhiye ? aura zrI mahAnizItha sUtrameM to, eka, do, tIna, guru 1 dAdAguru 2 pradAdAguru 3 jisake kuzIlIye hove, so puruSa svayameva kriyoddhAra kare, aura cAritrakuzIlIyeke lakSaNa pUrvAcAryone aiseM likhe hai, saubhAgyArthe snAna kare karAve 1, jvarakI auSadhI deve 2, vidyAbalaseM prazna kaheM 3, nimittAdi thApe prayuMje 4, jAti kula pramukhaseM AjIvikA kare 5, mAyA kare 6, strI pramukhake aMgoke lakSaNa kahe 7, maMtrake Azraya rahe 8, aiseM anAcArake malaseM cAritrakoM malina kare, tisako cAritrakuzIlIyA kahA hai| paraMtu dhanavijayake guru rAjeMdrasUri pramodavijayAdi to pUrvokta cAritrakuzIlIyeke lakSaNavAle Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 347 mahenata vyartha che. vaLI "cAra thAyathI caityavaMdanA athavA ATha thAyathI caityavaMdanA jinamaMdiramAM karavI."- Avo lekha temaNe potAnA hAthe ja te pothImAM ghaNA sthaLe lakhyo che. vaLI traNa thoya ke cha thAyathI jinamaMdiramAM caityavaMdanA karavI; cAra thAya ke ATha thoyathI jinamaMdiramAM caityavaMdanA karavI nahi" - AvA prakAranA pUrvAcAryonA zAstranI sAkSI vinA jeTalI svakapola kalpanAthI game tema lakhIne pothI bharI che, te pothI sujJapuruSoe mAnya karavA yogya nathI. tathA tapAgacchAdhirAja zrIjayacaMdrasUrikRta pratikramaNagarbhahetumAM, mahopAdhyAya zrIyazovijayajI ma. kRta pratikramaNagarbha hetu svAdhyAyamAM, kharataragacchAcArya zrIjinaprabhasUrikRta vidhiprapAmAM tathA bRhaddharataragacchanI sAmAcArImAM pragaTapaNe devasi pratikramaNanI AdimAM cAra thoyanI caityavaMdanA lakhI che tathA upakezagaccha, tapagaccha, kharataragacchamAM paraMparAthI devasi pratikramaNanI AdimAM zrIcaturvidha saMgha cAra thAyathI caityavaMdanA kare che. te sarvene asatya siddha karavA mATe zrIdhanavijayajIe je svakapola kalpanA karI che, te paNa sujJajanoe tiraskAra karavA yogya che. vaLI zrIdhanavijayajIe potAnI guruparaMparAne saMyamI tarIke gaNAvela che ane gaNi zrI kIrtivijayajI, gaNi zrIkasturavijayajI, gaNi zrImaNivijayajIne asaMyamI lakhe che, te lekha paNa temanI mithyAdaSTipaNAno sUcaka che. kAraNa ke, zAstravacana che ke "sahunuM sadupaNA, sAdunuM masAjupaNa micchad In" (48) vaLI zrIdhanavijayajInI guruparaMparA keTalI vizuddha hatI te sau koI jANe che. amArA sAdhue najaronajara paNa temanI asatupravRttio joI che. paNa kalikAlano prabhAva che ke, potAnuM asad AcaraNa dekhAtuM nathI ane bIjAnI sArI vAta sahana thatI nathI, tenA yoge sArAmAM paNa kharAbano Aropa kare che. vaLI vAcalatA evI che ke, ajJAna loko tevAone ja sAcA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 nahI the; kiMtu asaMyati, aviratI, anAcArI, SaTkAyake hiMsaka, parigrahadhArI, ityAdi mahA asaMyamI gRhasthI tulya aura kisI kAmakI apekSA gRhasthIseM bhI adhika pApI the / aise puruSoMkoM to zrI mahAnizItha sUtrameM svayameva kriyoddhAra karanevAle nahI likhe hai| aura jo tumane yaha likhA hai ki, AtmArAma AnaMdavijayane DhuMDhakamata chosake pASaMDamata kapaDe raMganekA dhArA hai; so bhI tumArI nivivekatAkA sUcaka hai / kyoMki, Age bhI luMpaka gacchake zrI pujya meghajIRSine, luMpaka matako jainazAstroseM viruddha jAnake, 25 paccIsa yatiyoM sahita zrI tapagacchAcArya zrI hIravijayasUrike pAsa pherake dIkSA lInI, aura zrI meghavijaya upAdhyAya, isa nAmase prasiddha hue / aise Age kitane hI mahAtmAyone kumatakoM choDakara jainamata aMgIkAra karA hai / taiseM meM bhI DhuMDhaka matameM apanI mahA mahimAko choDakara jaina siddhAMtAnusAra zrI tapagacchakI samAcArIkA zaraNA lInA hai| aura zrI buddhivijayajIkoM maine guru kare hai, so to aise tyAgI vairAgI nispRhI puruSa the ki, jinoMkI mahimA DhUMDhaka matameM, aura mAravADa gujarAta deza khAsa karake ahamadAvAdameM prasiddha hai / paraMtu rAjeMdrasUrikA guru pramodavijaya, jaisA asaMyatI, avrati, SaTkAyakA hiMsaka, anAcArI thA, taise mere sadguru nahI the| (49) aura jo kapaDe raMganese kuliMga mata dharanevAlA mujhakoM likhA hai, so bhI mithyA hai / kyoMki, yaha kapaDe raMganekI rIti kyA jAne kisa kAraNa se zrImadupAdhyAya yazovijayajI gaNine, aura zrI vijayasiMhasUrike ziSya zrI satyavijayajI gaNijIne aura zrI jJAnavimalasUrijIne pravarttatA karI hai| paraMtu AtmArAma AnaMdavijayajIne nahI calAI hai. aura hamArI yaha bhI zraddhA nahIM hai ki, mahAvIrake zAsanameM sAdhukoM raMge hue vastra hI cAhiye / isa vAste vastra raMgake rakhanemeM bhI doSa Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u48 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 mAnI le che. zAstromAM cAritrakuzIlIyAnA je lakSaNo batAvyA che, te amArI guruparaMparAmaM kyAMya jovA maLatAM nathI. te lakSaNo pUrvAcAryo A pramANe jaNAve che. (1) sobhAgyArthe snAna kare-karAve, (2) javaranI auSadhI Ape, (3) vidyAbalathI prazna kahe, (4) nimittAdi kahe, (5) jAti-kula vagerethI AjIvikA calAve, (6) mAyA kare, (7) strI pramukhanA aMgonA lakSaNo kahe, (8) maMtrano Azraya kare. amArI guruparaMparA AvA koI anAcArone sevatI nahotI. zrIdhanavijayajInI guruparaMparAno AcAra kevo hato, te sau koI jANe che. vaLI mahAnizItha sUtramAM koNa kriyAddhAra karI zake ane koNa na karI zake ? te mATA pUrve bhAga-1mAM vigatavAra jaNAvela che, te mahAnizItha sUtranI vidhino zrI rAjendrasUrie amala karyo nathI. potAnI svaMtatra matithI pravartana karyuM che. zrIdhanavijayajI lakhe che ke... "AtmArAma AnaMdavijayajIe DhaMDhakamata choDIne pAkhaMDamata kapaDA raMgavAno dhAraNa karyo che" - te vAta paNa tamArI nirvikatAnI sUcaka che. kAraNa ke, AgaLa paNa (pUrve paNa) lupaka gacchanA zrIpUjya meghaRSie, lepaka matane jainazAstrothI viruddha jANIne 25 yatinI sAthe (lepakamatane choDIne) zrItapAgacchAcArya zrIhIravijayajIsUrinI pAse punaH dIkSA lIdhI hatI ane zrImeghavijayajI upAdhyAya, A nAmathI prasiddha thayA hatA. A rIte pUrve keTalAye mahAtmAoe kumatane choDIne jainamata aMgIkAra karyo che. te rIte meM paNa DheDhaka matamAM potAnA mahAmahimAne choDIne jainasiddhAMtAnusAra zrItapagacchanI sAmAcArInuM zaraNa svIkAryuM che ane zrIbuddhivijayajI ma.ne meM guru karyA che. te mahApuruSa to evA tyAgI, vairAgyI, niHspRhI puruSa hatA ke, jemano mahimA DhaMDhakamatamAM ane mAravADa, gujarAta deza ane khAsa karIne amadAvAdamAM prasiddha che. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 1 saMbhava nahI hotA hai / aura raMge hue vastra rakhanevAle tapagaccha kharataragacchake sarva saMvegI yatiyoMkoM sarva zrIsaMgha kuliMgI nahIM kahate hai, isa vAste inakoM kulIMgI kahanA yaha bhI mRSAvAda hai / je kara kahoMge, hama, aura hamArI zraddhAvAle zrAvaka ina saMvegIyoMkoM kulIMgI kahate hai; yaha bhI kahanA ayukta hai / kyoM ki cAra pAMca murkha bAlakoMne milake, je kara hAthIkoM bheDa (gheTe) kA baccA kaha dIyA, to kyA hAthI bheDakA baccA ho gayA ? aura jo parigrahadhArI hovegA, so to cAho zveta vastravAlA hove, cAho raMge vastravAlA hove, usakoM to hama bhI sAdhu nahIM mAnate hai / aura jo lokoMke Age bagalA bhakta, bana baiThe aura UMTa upara caDe, bhAMga pIve, rAtrimeM dIpakake prakAzameM strIyoMko jJAna zikhAve, aura mukhaseM kahe sAdhukoM dIpakake prakAzameM jJAna paDhanA zAstrameM calA hai / aisA jhUTha bole, jinapratimAkI palAMThI uparakA purAnA lekha chedana karake apanA nAma likhavAve, likhArIyoMseM vyAja leve, likhArIke likhe zloka giNatImeM kamatI kara de, likhArIyoMseM laDe, aiseko bhI hama sAdhu nahIM mAnate hai / I aura jo tapagacchake zrI munisuMdarasUrike ziSya zrI hemabhUSaNajIne jo pUrvAcArya racita kAvyameM likhA hai ki, amuka tIna thui mAnanevAloMkA paMtha saMvat 1250 meM svAgrahaseM kalikAlameM niklaa| isa lekhaseM jo cothI thui pratikramaNakI AdyaMtameM niSedha karate hai, ve mithyAdRSTi siddha hote hai 1 aura tIna thuike matakA uddhAra ina dhanavijaya rAjeMdrasUrineM dIrgha saMsAra bhramaNa aMgIkAra karake karA hai, isa vAste yeha dhanavijayAdi jaina siddhAMta, caturvidha saMgha, tapagaccha, kharataragaccha aura upakezagacchAdi gacchoke virodhI hai / (50) hamAre suNanemeM to aisA bhI AyA hai ki, bicArA rAjeMdrasUri to isa tIna thui rupa kumatakoM chor3anAbhI cAhatA hai, paraMtu yaha dhanavijaya durAgrahI nahI choDane detA hai. kahavatameM bhI kahA hai ki rAMDe to bicArIyAM Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 3pa1 (49) vaLI kapaDA raMgavAnA kAraNe mane kuliMgamata dhAraNa karanAra tarIke lakhyo che, te paNa asatya che. kAraNa ke, kapaDA raMgavAnI zailI koIpaNa kAraNathI (zithIlAcArI yatio ane saMvegIomAM bheda paDe te mATe) mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjAe, zrIvijayasiMhasUrinA ziSya zrI satyavijayajI gaNivarye tathA zrI jJAnavimalasUrijIe pravartana karI che. paraMtu zrI AtmArAma AnaMdavijayajIe calAvI nathI ane amArI e zraddhA paNa nathI ke, zrImahAvIra prabhunA zAsanamAM sAdhue raMgelA vastro ja rAkhavA joIe. AthI vastra raMgIna rAkhavAmAM paNa doSano saMbhava nathI tathA raMgIna vastra rAkhanArA tapagaccha kharatagacchanA sarve saMvegI yatione sarva zrIsaMgha kuliMgI kahetA nathI. tethI emane kuliMgI kahevA paNa mRSAvAda che. jo tame ema kahezo ke, huM ane amArI zraddhAvALA zrAvako te saMvegIone kuliMgI kahIe chIe, to te paNa ayukta che. kAraNa ke, cAra pAMca ajJa bALako bhegA maLIne hAthIne gheTAnuM baccuM kahI de, to zuM hAthI gheTAnuM baccuM thaI jAya che? ame to je koI bhagavAnanI AjJA pramANe jIvana jIve che, te bhale zveta vastra paheratA hoya ke raMgIna vastra paheratA hoya, tene sAdhu mAnIe chIe ane je anAcArI che, tene sAdhu mAnatA nathI. vaLI tapagacchanA zrImunisuMdarasUrijInA ziSya zrIharSabhUSaNajIe pUrvAcArya racita kAvyamAM lakhyuM che ke, "amuka traNa thoya mAnanArAono paMtha saM.1250mAM svAgrahathI kalikAlamAM nikaLyo che." A lekhathI to je cothI thoya pratikramaNanI AdaMtamAM niSedha kare che, te mithyAdaSTi siddha thAya che. (ane saM.1250mAM nikaLelo tristutika mata prAyaH karIne lupta thayo che. teno) punaH uddhAra zrIdhanavijayajIzrI rAjendrasUrijIe potAnA AtmahitanA bhoge karyo che. AthI A zrIdhanavijayajI Adi jainasiddhAMta, caturvidha saMgha, tapagaccha, kharataragaccha Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 zIla pAlanA cAhatI hai, paraMtu raMDue nahI pAlana dete hai / yaha dhanavijaya thoDe dinoMkI yoginI sarva saMvegI sAdhuvoMkI niMdA karatA hai, isa vAste isakoM jainamatake zAstrAnusAra durlabhabodhI honAbhI kaThina nahI hai, isa pothIke lekhaseM yahabhI siddha hotA hai ki, dhanavijayakoM prAkRta saMskRta vyAkaraNakAbhI yathArtha bodha nahI hai / isa palAlapuMja samAna thothI pothImeM isane svakapola kalpita jhUTha aura cUrNi TIkAke bhASAmeM jhUThe artha likhanekI kasara nahI rakhI hai / so kitanIhI isakI jhUThI kalpanA hamane likha dIkhalAi hI hai, zeSa isakI jhUThI kalpanA sujha jana ApahI vAMca dekha leveMge / paraMtu, paMdara vA 15 paricchedameM pRSTa 618 se leke samApti paryaMta to isane itanA jhUTha likhA hai, aura itanI apanI ajJatA, nirvivekatAkI sUcanA karI hai ki, jisse jainadharmI, vA anyamatavAle subodha puruSa isakoM dhikkAra dIyA vinA kadApi na rheNge| aura isakoM, mahAvratI, satyavAdI, bhavabhIru, yathArtha akSarake bodhavAlAbhI kadApi nahI maaneNge| aura aise mithyA lekha likhanevAle dhanavijaya rAjeMdrasUriko, mahAvratI, satyavaktA, satyalekhaka, jo inoMkeM kahe tIna thui rupa kupaMthake mAnanevAle zrAvaka, ve bhI bicAre inake vacanoM para pratIti karake bhava samudrameM avazya bhramaNa kareMge. isa vAste jo inoMne paMdarave 15 paricchedameM mahAmRSAvAda rupa utsUtra likhA hai, so bhavya jIvokI aura inake pakSI zrAvakoMkI manameM dayA lAke likhate hai ki, jisseM bicAre bhole jIva ina utsUtrIyoMkA jhUThA lekha satya mAnake saMsArameM bhramaNa na kareM // (51) tathA ca tatpAThaH || suyadevayAe AsAyaNAetti suyadevayA jIe suyamahiTThi aMtIe AsAyaNA natthi sA akiMcitkarIvA evamAdi Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 353 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 ane upakezAdi gacchonA virodhI che. (50) amArA sAMbhaLavAmAM to evuM AvyuM che ke, bicArA zrI rAjendrasUrijI to traNa thoyanA asatya matane choDavAnI bhAvanA rAkhe che. paraMtu durAgrahI zrIdhanavijayajI choDavA detA nathI. vaLI A pothIthI e paNa siddha thAya che ke, zrIdhanavijayajIne prAkRtasaMskRta vyAkaraNanuM paNa yathArtha jJAna nathI. zrIdhanavijayajIe potAnI pothImAM asatya lakhavAmAM kazI ja kasara rAkhI nathI. ame keTalI bhUlo batAvIe ! sujJavAcako pothI joze tyAre temane svayaM jovA maLaze ja. paraMtu 15'mA paricchedamAM pRSTa-618 thI samApti paryaMta to temaNe eTaluM asatya lakhyuM che ane eTalI potAnI ajJatA-nirvivekatAdi pragaTa karyA che ke, jenAthI jainadharmI ke anyamatavALA sujJapuruSo temane dhikkAra ApyA vinA kadApi rahI na zake ane temane bhavabhIru, yathArtha akSaranA bodhavALA paNa kadApi nahI mAne. AthI 15'mA paricchedamAM je mahAmRSAvAdarUpa utsutra lakhyuM che, tenAthI temanI ane temanA anuyAyIonI tathA bhavyAtmAonI manamAM dayA lAvIne lakhuM chuM ke jethI bicArA bhoLA jIvo A utsutra bhASInA lekhone sAcA mAnIne saMsAramAM bhramaNa na kare. (51) tathA 6 tatpAda: suviyA 4 mAsAyaTII suvA jIe suyamahiTTi aMtIe AsAyaNA natthi sA akiMcitkarI vA evamAdi // bhAvArtha :- zrutadevI ke jene zruta adhiSThita che, te zrutadevInI AzAtanA, mRtadevI nathI, che to zuM karanArI che? ema kahe to AzAtanA. (arthAt jene zruta adhiSThata che, te zrutadevI mATe ema kahevAmAM Ave ke, "zrutadevI nathI. mRtadevI hoya to paNa zu karanArI che?" - ityAdi zrutadevInI AzAtanA che.) tathA ca Avazyaka bRhadvRttau tatpAThaH // zrutadevatAyA AzAtanA kriyAprAgvat AzAtanA tu zrutadevatA sA na vidyate akiMcitkarI vA nAnadhiSThito maunIMdraH khalvAgamaH ato'sAvasti na Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 ||arthH|| zrutadevI jeNe zrutaadhiSTita che tenI AzAtanA ema je zrutadevI nathI, che to zuM karanArI ema kahe to AzAtanA tathA ca Avazyaka bRhadvRttau tatpAThaH // zrutadevatAyA AzAtanA kriyAprAgvat AzAtanAtu zrutadevatA sA na vidyate akiMcitkarI vA nahyanadhiSTito maunIdraH khalvAgamaH atosAvastinakiMcatkarItAmAlaMbya prazasta manasaH karmakSaya darzanAt ___ arth|| zrutadevInI AzAtanA karavAthI aticAra kriyA pUrvanI peThe jANavI / zrutadevInI AzAtanA kema lAgeM te kahe che / zrutadevatA bhagavaMtI je vANI te nathI, che to zuM kare che, ehanI zI samarthAi che ? ema kahe tene kahIye ki tIrthaMkarano Agama che te nizcaye adhiSTAyaka vinA nathI eTale ai zrutadevI jineMdranI vANI mahA samartha che, e kAiM nathI karatI ema paNa na jANavU. kema ke, je bhavya prANI ene zubha manathI AlaMbana karIne dhAre che tenAM karma kSaya thAya. e pAThamAM zrutadevInA AlaMbanathI karmano kSaya darzAvyo tethI utsarge jinavANIno saMbhava thAya" isa pAThake arthameM dhanavijaya hI likhatA hai ki, "zrutadevI jeNe zruta adhiSThita che tenI AzAtanA" Age phira Avazyaka bRhadvRttikI bhASAmeM dhanavijaya zrutadevIkA artha bhagavaMtakI vANI likhatA hai aba he bhavya ! tuma isakeM lekhase hI vicAra karoMki, cUrNikI bhASAmeM to likhatA he ki "zrutadevI jeNe zruta adhiSThita che" isakA khulAsA artha yaha hai, zrutadevI tisako kahate hai, jo pravacanakI adhiSTAtA devI hai, aba isa utsUtrIke kare arthakA vicAra karo ke, pravacana, aura bhagavAnakI vANI, ye do vastu nahI hai / jo pravacana hai, so bhagavaMtakI vANI hai / aura, jo bhagavaMtakI vANI hai, soi pravacana hai| aba to pravacanakI adhiSTAtA devI, avazyameva siddha bhaI / tisakI AzAtanA cUrNikAra vRtikArone varjanI kahI Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 cAkiMcatkarItAmAlaMbaya prazasta manasaH karmakSayadarzanAt // bhAvArtha :- zrutadevInA AzAtanA karavAthI aticAra lAge, kriyA pUrvanI jema jANavI. zrutadevInI AzAtanA kevI rIte lAge che, te kahe che. zrutadevatA bhagavaMtanI je vANI, te nathI. che to zuM kare che ? enuM sAmarthya zuM che ? AvuM kahe tene kahevuM ke, zrItIrthaMkara paramAtmAnA Agama che, te nizcayathI adhiSThAyaka vinAnA hotA nathI. eTale e jinezvara paramAtmAnI vANInI adhiSThAtrI zrutadevI mahA samartha che. te zrutadevI.kaMI karatI nathI, ema vicAravuM paNa nahIM. kema ke, je bhavyAtmA zrutadevIne zubhamanathI AlaMbana karIne dhAraNA kare che, tenAM karmo kSaya thAya che. (e pAThamAM zrutadevInA AlaMbanathI karmakSaya thAya ema darzAvyuM, tethI utsarge jinavANIno saMbhava che.) ahIM zrIdhanavijayajI cUrNinA pAThanA arthamAM lakhe che ke, "zrutadevI, jene zruta adhiSThita che tenI AzAtanA." ane Avazyaka bRhadvRttinA pAThanA arthamAM zrutadevIno artha bhagavaMtanI vANI lakhe che. ahIM he bhavya ! tame temanA lekhathI ja vicAra karo ke, cUrNinA pAThanA arthamAM to lakhe che ke "zrutadevI, jene zruta adhiSThita che." e arthano khulAso e che ke, zrutadevI tene kahe che ke, je pravacananI adhiSThAtA devI che. ahIM te utsUtra prarUpaka zrIdhanavijayajI dvArA karAyelo artha vicAra karo ke, pravacana ane bhagavAnanI vANI, e be vastu nathI. je pravacana che, te bhagavAnanI vANI che ane je bhagavAnanI vANI che, te ja pravacana che. AnAthI te pravacananI adhiSThAtA devI avazyameva siddha thAya che. tenI AzAtanA cUrNikAra - vRttikAroe varjavAnI kahI che. jo aMta2 jAtinI devIno artha na mAnIe, to adhiSThita zabdano artha kyAre paNa ghaTI zakaze nahIM, A to sujJajano potAnI jAte ja AvazyakacUrNi tathA Avazyaka bRhadvRttino pATha joIne vicArI zakaze. zrIdhanavijayajIe matAgrahanA kAraNe te pAThonA artha badalavAno prayatna 355 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 hai / jekara vyaMtara jAtikI devIkA artha na mAnIye, to adhiSTita zabdakA kadApi artha nahI banegA | so to sujha jana ApahI Avazyaka cUrNi, tathA Avazyaka bRhadvattikA pATha dekhake vicAra leveMge / isa matAMdhane utsUtra rupa artha apanI ajJatA pragaTa karane vAste likhA hai / 356 (52) tathA pRSTa 621 meM ArAdhanApatAkAke arthameM zrutadevIkA artha jinavANI likhA hai, so bhI lekha isakI niHkevala mithyAtvodayakI prabalatAkA sUcaka hai / kyoM ki, yahAM bhI zruta adhiSTAtrI devIkAhI artha, zrItapagacchIya gaNi zrI rupavijayajIne apane race praznottara graMthameM likhA hai; so nIce likha dikhalAte hai | " atha zrImataM dolatarAva laskara sthAnato likhitaM gulechA zivadAna siMhajIyeM likhyuM che je paDikkamaNA madhye zrutadevatAnI tathA kSetradevatAnI thui te zrI mahAvIrasvAmI thakAMnI paraMparA che ke pachavADeM AcArya thakI paraMparA che ? so vivaro likhajyo / so samAcAra sArAi jANyA che abe uttara likhyo che so vicArIneM zraddhA thira rAkhaNIjI / prathama paMcavastu zAstrano pATha cheM // " AyaraNA suyadevayamAINaM hoi usaggo // vyAkhyA || AcaraNedAne zrutadevatAdInAM bhavati kAyotsargaH Adi zabdAt kSetra-bhavanadevatA parigraha iti gAthArtha: / / " e gAthA madhye zrutadevatA kSetradevatAno kAusagga kahyo cheM ane caudeMseMne cuMAlIsa 1444 graMtha karttA zrI haribhadrasUriyeM e pATha paMcavastu graMtha madhye kahyo cheM je te jANajojI 1 // tathA Avazyaka niryukti madhye piNa pATha cheM te echeM / "cAumAsiya saMvacchariesu savvevi mUla guNa uttara guNANaM AloyaNaM dAuNa paDikkamaMti khittadevAe usaggaM kariMti " // iti Avazyaka niryuktau // ihAM paNa kSetradevatAno zayyAdhiSTAyakano kAusagga sAdhu kareM e artha hai 2|| Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 3pa7 karyo che. (52) zrIdhanavijayajInI pothInA pRSTa-621 upara ArAdhanApatAkAnA arthamAM zrutadevIno artha jinavANI lakhe che. te paNa lekha temanI mAtra mithyAtvanA udayanI prabaLatAno sUcaka che, kAraNa ke, ahIM paNa zruta adhiSThAtrI devIno artha zrItapAgacchIya gaNi zrIrupavijayajIe potAnA praznottara graMthamAM lakhyo che. te nIce pramANe che. zrImaMta dolatarAva lazkara sthAnathI li. gulachA zivadAna siMhajIe lakhyuM che, je pratikramaNanI aMdara mRtadevatAnI tathA kSetradevatAnI thoya, te zrI mahAvIrasvAmI prabhuthI paraMparA che ke pAchaLathI AcAryathI paraMparA che? te vistArathI lakhajo. te badhA samAcAra jANyA che, have uttara lakhyo che.te vicArIne zraddhA sthira rAkhavI." prathama paMcavastugraMthano pATha che. __AyaraNA suyadevamAINaM hoi usaggo // vyAkhyA // AcaraNe dAne zrutadevatAdinAM bhavati kAyotsargaH Adi zabdAt kSetra-bhavanadevatA parigraha rUti thaI?" e gAthAmAM zrutadevatA-kSetradevatAno kAyotsarga kahyo che ane 1444 graMthanA kartA zrIharibhadrasUrijIe e pATha pacavastu graMthamAM kahyo che, te jANajojI nA tathA Avazyaka niryuktimAM paNa pATha che, te A pramANe che "caumAsiya saMvacchariesu savvevi mUlaguNa-uttaraguNANaM AloyaNaM dAuNa paDikkamaMti khittadevayAe usaggaM kariti / / " iti Avazyaka niryuktau // ahIM paNa kSetradevatAno zayyAdhiSThAyakano kAyotsarga sAdhu kare e artha che. rA. "caumAsie ego uvasagga devayAe usaggo kIraI saMvaccharie khittadevayAe vikIrati apbhahiyo" iti Avazyaka cUrNau // A pAThamAM paNa kahyuM che ke, upasargakArI devatAno kAyotsarga karavo Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 caumAsie esA uvasagga devayAe usaggo kIraI saMvaccharie khittadevayAe vikIrati apbhahiyo" iti Avazyaka cUrNo // emAM paNa kahyuM je upasargakArI devatAno kAusagga karavo, tathA saMvaccharIe kSetradevatAno kAusagga karavo e pATha Avazyaka cUrNi madhye cheM ||3|| (53) tathA bhagavata zrI mahAvIrasvAmInA hastadIkSita cavadeMhajAra 14000 sAdhu tehanA racyA caudahajAra 14000 payatrA te madhye ArAdhanApatAkA payatrA madhye piNa pATha cheM / yathA // " jAva diTThI dANamitteNa deI paNaINa nara sura samiddhi siva purarajjhaM ANArayANa devIe tIe namo // 1 // " vyAkhyA / jo dRSTi prasanna kareM to praNata lokaneM nara sura samRddhi deveM AjJA zrI bhagavatanI pAlaNahAraneM mokSa sAdhana karatAM vighra TAlaveM mokSaja dIecheM ehavI zrutadevIneM namaskAra thAo / gAthA ArAdhanApatAkA sUtranI che te mATe bhagavaMtanA vArAnI zruti haiM so jANasIjI // 4 // 358 (54) tathA pravacanasAroddhAra vRttikAra zrI siddhasenAcArya paNa pravacanasAroddhAramAM kahI gayA che / tathA ca tatpAThaH " suyadevaya khittadevayANaM vatti tadanuzruta samRddhi nimittaM zrutadevatAyAH kAyotsagrgoM namaskArasyaikasya ciMtanaM ca kRtvA tadIyAM stutiM dadAti pareNa dIyamAnAM vA zrRNoti ca samuccaye tadanu sakalavighradalananimittaM kSetradevatAyAH kAyotsargamekanamaskAra ciMtanaM kRtvA tadIyAM stutiM dadAti" ehamAM zrutadevatA kSetradevatAnI stuti kahI che jI // 5 // tathA anuyoga dvAra sUtranI vRttine ghureM piNa zrutA dhiSTAyikA devIneM namaskAra karayo che / tathA ca tatpAThaH // "yasyAH prasAdamatulaM saMprApya bhavaMti bhavyajana nivahAH anuyogadvAra vedina stAMprayataH zrutadevatAM vaMde" ||1|| vyAkhyA || je zrutAdhiSTAyikA devIno atula prasannatA bhAva pAmIne anuyogadvAranA vettA jANa Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 359 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 tathA saMvatsarIe kSetradevatAno kAyotsarga karavo. A pATha Avazyaka cUrNimAM 9.11311 (53) zrImahAvIra paramAtmAnA hastadIkSita 14,000 sAdhubhagavaMto hatA.te 14,000 sAdhubhagavaMtoe racelA 14,000 pannA hatA. te paikInA 'ArAdhanApatAkA' prayajJAmAM paNa pATha che. yathA // " jAva diTThI dANamitteNa deI paNaINa narasurasamiddhi sivapurarajjhaM ANArayANa devIe tIe namo // 1 // " bhAvArtha :- jo dRSTi prasanna kare to namelA lokone nara-sura samRddhi Ape. zrIarihaMta paramAtmAnI AjJA pAlana karanArane mokSamArgamAM AvatA vighno nAza karI mokSa Ape che, evI zrutadevIne namaskAra thAo. A gAthA 'ArAdhanA patAkA' sUtranI che. tethI te prabhunI hAjarInA vakhatanI zruti che - sUtra che, ema jANavuM. (arthAt prabhu jyAre avanitalane pAvana karatA hatA, tyAre teozrImadnA haste dIkSita banela sAdhubhagavaMte 'ArAdhanA patAkA' payajJA racela che. temAM A zruti che, ema jANavuM. arthAt zrIprabhu vakhatanI A zruti che, ema jANavuM.) // 4 // (54) tathA pravacana sAroddhAranA vRttikAra zrIsiddhasenAcAryajI paNa pravacana sArodvAramAM nIce pramANe kahI gayA che. tathA ca tatpATha: "suyadevaya khittadevayANaM vatti tadanu zrutasamRddhinimittaM zrutadevatAyAH kAyotsargo namaskArasyaikasya ciMtanaM ca kRtvA tadIyAM stutiM dadAti pareNa dIyamAnAM vA zrRNoti ca samuccaye tadanu sakalavighnadalananimittaM kSetradevatAyAH kAyotsargamekanamaskAracitanaM kRtvA tadIyAM stutiM dadAti" A uparokta pAThamAM zrutadevatA-kSetradevatAnI stuti kahI che. pa anuyoga dvArA sUtranI vRttimAM prAraMbhamAM paNa zrutAdhiSThAyikA devIne namaskAra karyo che. tathA ca tatpAThaH // Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 thAya te zrutadevatAne namaskAra karUM chaM / e rIte zAstrakAra to bahumAna kare che ane tumeM paDikkamaNA madhye kahetAM zaMkA rAkho cho so acchI nahI hai ||6|| tathA devabhadrAcArya kRta bhASyamAM paNa kahyuM che ||7|4/ tathA Avazyaka niryuktineM ghureM piNa zrutAdhiSTAyikA ne namaskAra karayo che // 8 // tathA vAdIvetAla uttarAdhyayananI prAcIna TIkA madhye piNa namaskAra karayo che // 9 // tathA paDikkamaNA sUtra madhye cothA AvazyakamAM vaMditu savvasiddhe ehamAM piNa pATha che samakitadRSTi devatAno che te to tume piNa bhaNyo cho to piNa saMbhAravAne likhyo cheM pATha " sammaddiTho devA diMtu samAhiM ca bohiM ca " e gAthAmAM piNa kahyuM che / tathA koika gacchavAlA pAchalI 8 gAthA sUtranI kADhI nAMkhe che| ane pApabuddhi Agala kare che, piNa te vAta yukta nahIM / gaNadharajInuM racyuM paDikkamaNuM che te gaNadharajInI khoTa kADhavI to yukta nahI che, gaNadharathI adhika koi hoyaja nahI / tathA sUtrano 1 akSara lope to anaMtasaMsAra vadhI jAya to ATha gAthAja kADhe tehane syuM kahetuM ? tathA corAsI suvihita gacchane mAnavA yogya zrI pravacanasAroddhAra vRttimAM saMpUrNaja kahyo che / tathA ca tatpAThaH // "suttaMti sAmAyikAdi sUtra bhaNaMti sAdhuH svakIyaM zrAvakastu svakIyaM yAvat vaMdAmi jiNeya cauvisamiti' ehamAM saMpUrNa pacAsa 50 gAthA kahI che te mATe vaMditu gaNadharajInuM karayuM che| mATe prabhujInA vArAnIja zrutadevatAnI kSetradevatAnI thoya che, piNa navI karI nahIM che // 10 // (55) tathA kSetradevatAnoM niraMtara paDikkamaNAmeM kAusagga karavo te yukta che / sAdhune trIjA vratanI bhAvanAmeM abhikSaNAvagraha rupa bhAvanA piNa Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 361 "yasyAH prasAdamatulaM saMprApya bhavaMti bhavyajananivahAH anuyogadvAravedinastAM prayataH zrutadevatAM vaMde // 1 // " bhAvArtha :- je zrutAdhiSThAyikA devIno atula prasannatA bhAva pAmIne bhavyajIvo anuyogadvAranA jANakAra thAya che, te zrutadevatAne namaskAra karuM chuM. A rIte namaskAra puramarSi to (zrutadevInuM) bahumAna kare che ane tame pratikramaNamAM kahetAM zaMkA rAkho cho, te vAta sArI nathI. [6] zrIdevabhadrAcAryakRta bhASyamAM paNa kahyuM che. zA Avazyaka niryuktinA prAraMbhamAM paNa zrutAdhiSThAyikAne namaskAra karyo che. ITA vAdivetAla pU.zAMtisUrijIe uttarAdhyayana sUtranI prAcIna TIkAmAM paNa zrutAdhiSThAyikAne namaskAra karyo che. zA pratikramaNa sUtramAM cothA AvazyakamAM "vaMtisarvAsinDe' emAM paNa samakitadaSTi devatAno pATha che. te to tame paNa bhaNyA cho. to paNa yAda karAvavA lakhIe che.te pATha A che - "dikI sevA hiMdu samArdiva voTiM" e gAthAmAM paNa che. koIka gacchavALA vaMdittasUtranI pAchalI ATha gAthA kADhI nAMkhe che. potAnI pApabuddhine (sUtranA viSayamAM paNa) AgaLa kare che. paraMtu te yukta nathI. pU. gaNadhara bhagavaMta dvArA viracita sUtramAM bhUla kADhavI lezamAtra yogya nathI. gaNadhara bhagavaMtathI adhika koI hoya ja nahi tathA sUtrano 1 akSara lope to anaMtasaMsAra vadhI jAya. to pachI ATha gAthA kADhI nAMkhe tenuM zuM thAya ? cauryAsI (84) suvihita gacchane mAnya zrIpravacanasAroddhAra vRttimAM vaMditu sUtra saMpUrNa 50 gAthA pramANa ja kahyuM che. tathA ca ttpaatthH|| "suttaMti sAmAyikAdisUtra bhaNaMti sAdhuH svakIyaM zrAvakastu svakIyaM yAvat vaMdAmi jiNe ya cauvisamiti" A pAThamAM spaSTatayA saMpUrNa 50 gAthA kahI che, AthI vaMditu sUtra Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 jAgaruka karavAne arthe sadA paDikkamaNA madhye kaheM che trIjuM vrata pAlavAne hetue // 11 // te jaannjyojii| e rIte ghaNI caracA che teM patra madhye kitarI likhAya te mATe zraddhA cokhIja rAkhavI piNa mana DAmADola karaNo nahI / devatA piNa samakita sAmAyaka, zruta sAmAyika sahita cha so sAdharmika che tiNane uvekheM to AzAtanA laga jAya, tiNasyuM durlabhabodhipaNuM pAme / ThANAMga sUtra madhye kahyo che so jANAsI jo // " zrI gaNi rupavijayajIne yogodvahana pUrvaka avichina tapagacchakI paraMparAyaseM guruyoMke mukhaseM satya satya artha grahaNa karA hai, soi satyArtha hai| paraMtu, ina dhanavijaya rAjeMdrasUri matAMdhone jo artha likhA hai, so satyArtha nahI hai; kiMtu niHkevala utsUtra rupa hai, isa vAste sujJa dharmArthI puruSoMko mAnanA na cAhiye. // aise hI sarva pUrvAcAryone jahAM jahAM zrutadevIkI stuti karI hai, tahAM tahAM sarvatra pravacanAdhiSTAtrI devIhI jAnanI / aura jisa jageM pUrvAcAryone zrutadevIkA artha bhagavaMtakI vANIkA karA hai, tisa jageM hamako bhI vaisAhI artha pramANa hai / paraMtu dhanavijaya matAMdhakA lekha pramANa nahI hai, kyoMki, isakoM jhUTha likhanekA tyAga nahIM hai| (56) pRSTa 625 seM pRSTa 626 taka jo isane pAkSika sUtrakA pATha likhA hai, tisameM bhI azuddhatA hai| aura jo isane tisa pAThakI bhASA karI hai, so to mahA utsUtra bhASaNa rupa mahA mRSAvAdaseM bharI hai| aura jo isane isa pATha paraseM svakapola kalpanAse kalpanA karI hai, sobhI isakI mahA mUDhatAkI sUcaka hai, so nIce mUjiba hai / / "pAkSika sUtra vRtikAra prazna pUrvaka jineMdra vANI rupa zrutAdhiSTAtR devatAne dRDha kare che / te pATha // suya gAhA // zrutarmahatpravacanaM zrutAdhiSThAtR devatA zrutadevatA saMbhavati ca zrutAdhiSTAtR devatA yadukaM kalpabhASye // savvaM ca lakkhaNoveyaM samahaTuMtidevatA suttaM ca lakkhaNo veyaM jeNa Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 363 zrIgaNadhara bhagavate ja racyuM che. tethI prabhujInA vakhatathI ja zrutadevatAkSetradevatAnI thAya che, paraMtu navIna nathI. 10nA (55) tathA kSetradevatAno niraMtara pratikramaNamAM kAyotsarga karavo te paNa yukta che. sAdhune trIjA vratanI bhAvanAmAM "abhikSaNAvagraha rUpa bhAvanA jAgaruka karavAne mATe sadA pratikramaNamAM kSetradevatAno kAyotsarga karAya che. | |11|| A rIte (A viSayamAM) ghaNI carcA che. te patramAM keTalI lakhAya. tethI zraddhA zuddha ja rAkhavI, paNa mana DAmADola na karavuM. devatA paNa samakita sAmAyika, zrata sAmAyika sahita che. te sAdharmika che. tene uvekhe to AzAtanA lAge. tenA yoge durlabhabodhI paNuM pAme, A vAta ThANAMga sUtramAM kahI che. gaNivarya zrIrupavijayajIe yogohanapUrvaka avicchinna tapagacchanI paraMparAthI guruonA mukhathI satya artha grahaNa karyo che. te ja satyArtha che. paraMtu matAM zrIdhanavijayajI-zrI rAjendrasUrie je artha lakhyo che, te satyArtha nathI. paraMtu utsutrarUpa che. tethI sujJa dharmArthI jIvoe temanI vAta mAnavI nahi. A rIte ja sarva pUrvAcAryoe jyAM jyAM zrutadevInI stuti karI che, tyAM tyAM sarvatra pravacanAdhiSThAtrI devI ja jANavI ane je sthaLe pUrvAcAryAoe mRtadevIno artha bhagavaMtanI vANI karyo che, te sthaLe amane paNa tevo ja artha pramANa che. paraMtu zrIdhanavijayajI mAdhano lekha pramANa nathI. kAraNa ke, temane asatya lakhavAno tyAga nathI. (56) pRSTa-625 thI pRSTa-626 sudhI zrIdhanavijayajIe je pAkSika sUtrano pATha lakhyo che, temAM paNa azuddhatA che. ane te pAThano je artha lakhyo che, te to mahA usUtrabhASaNarUpa mahAmRSAvAdathI bharelo che ane te pATha uparathI temaNe je svakapola kalpanA karI che, te paNa temanI mahAmUDhatAnI sUcaka che. te pATha nIce mujaba che. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 savvaNNubhAsiyaMti // bhagavatI pUjyatamA jJAnAvaraNIya karma saMghAtaM jJAnadhra karma nivahaM teSAM prANinAM kSapatu kSayaM nayatu satatamanavarataM yeSAM kimityAha zrutamevAtigaMbhIratayA atizayaratnapracuratayA sAgaraH samudraH zrutasAgaraH tasmin bhaktibarhamAno vinayazca samastIti gamyate nanu zrutarupa devatAyA uktarupa vijJApanA yuktA zrutabhakteH karmakSaya kAraNatvena supratitatvAt zrutAdhiSTAtR devatAyAstu vyaMtarAdiprakArAyAnayuktA tasyAH parakarmakSapaNe'samarthatvAditi tatra zutAdhiSThAtrI devatAgocarazubhapraNidhAnasyApi smartu: karmakSayahetutvenAbhi hitatvAt / taduktaM // suyadevayAe jIe saMbharaNaM kammakkhayakaraM bhaNiyaM natthiti akajjakarIva evamAsAyaNAtIe kiMcehedameva vyAkhyAnakartumucitaM yeSAM satataM zrutasAgare bhaktisteSAM zrutAdhiSTAtR devatA jJAnAvaraNIya karma saMghAtaM kSapayatviti vAkyArthopapatteH vyAkhyAnAMtare tu zrutarupa devatA zrutebhaktimatAM karmakSapayatviti samyagnopapadyate zrutastuteH prAg bahuzo bhihitvAcceti tasmAtprasthitamidamahatpAkSikI zrutadevateha gRhyata iti / (57) // bhAvArtha / / zruta je arihaMtanuM pravacana te zrutanI adhiSTAtA devatA te zrutadevatA saMbhave che, kalpa bhASyamAM paNa temaja kA che; sarva zubha lakSaNa sahita padArthane devatA samadhiSTita che je mATe sarvajJa bhASita sUtra paNa sarva zubha lakSaNa sahita che tethI devatAdhiSTita che / / tathA kevI che zrutadevatA, bhagavatI eTale adhika pUjya che te zrutadevI, jemAM jJAnAdika bahu ratna bharelAM mahA gaMbhIra evo zrutasamudra tenI je bhakti bahumAna vinaya tene viSe je prANiyonAM aMtaHkaraNa che temanA karma samUhano nAza kro| e tAtparyaH // ihAM koi prazna kare che ke zrutarupa devatAne je vinaMti karavI kahI te yukta che. kema ke, zrutanI bhakti te karmakSaya kAraNapaNe karI prasiddha che tethI, ane zrutAdhiSTAtA devatA to vyaMtarAdi prakAranA che, teNe karI e pUrvokta vijJapti Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 365 "pAkSika sUtra vRttikAra praznapUrvaka jinendra vANIrUpa zrutAdhiSThAtuM. devatAne daDha kare che. te pATha A pramANe che. __ suya gAhA / zrutamarhatpravacanaM zrutAdhiSThAtR devatA zrutadevatA saMbhavati ca zrutAdhiSThAtR devatA yaduktaM kalpabhASye // savvaM ca lakkhaNoveyaM samahaTuMti devatA suttaM ca lakkhaNo veyaM jeNa savvaNNu bhAsiyaMti // bhagavatI pUjyatamA jJAnAvaraNIya karmasaMghAtaM jJAnaghnakarmanivahaM teSAM prANinAM kSapatu kSayaM nayatu satatamanavarataM yeSAM kimityAha zrutamevAtigaMbhIratayA atizayaratnapracuratayA sAgaraH samudraH zrutasAgaraH tasmin bhaktirbahumAno vinayazca samastIti gamyate, nanu zrutarupa devatAyA uktarupa vijJApanA yuktAzrutabhakteH karmakSayakAraNatvena supratitatvAt zrutAdhiSThAtR devatAyAstu vyaMtarAdiprakArAyAnayuktA tasyAH parakarma kSapaNe'samarthatvAditi tatra zrutAdhiSThAtrI devatAgocarazubhapraNidhAnasyApi smartuH karmakSayahetutvenAbhihitatvAt, taduktaM // suyadevayAe jIe saMbharaNaM kammakkhayakaraM bhaNiyaM natthiti akajja akajjhakarIva evamAsAyaNAtIe kiMcehedameva vyAkhyAnaM kartRmucitaM yeSAM satataM zrutasAgare bhaktisteSAM zrutAdhiSThAtR devatA jJAnAvaraNIyakarmasaMghAtaM kSapayatviti vAkyArthopapatteH vyAkhyAnAMtare tu zrutarupadevatA zrutabhaktimatAM karmakSapayatviti samyagnaupapadyate zrutastuteH prAg bahuzo'bhihitatvAcceti tasmAtprasthitamidamahatpAkSikI zrutadevateha gRhayate iti // (57) bhAvArtha :- zruta 4 maritanuM pravayana, te zrutanI adhiSThAtA devatA te zrutadevatA saMbhave che. kalpabhASyamAM paNa temaja kahyuM che. sarva zubhalakSaNa sahita padArthane devatA samadhiSThita che, tethI sarvajJa bhASita sUtra paNa sarva zubhalakSaNathI sahita hovAnA kAraNe devatAdhiSThita che. te zrutadevI kevI che? bhagavatI arthAt adhika pUjaya che te zrutadevI. jemAM jJAnAdika bahu ratno bharelA che te zrutasamudra, tenI vize je jIvonA aMtaHkaraNamAM bhakti, padumAna, vinaya cha, tamanA bhasamuno nA2 42. mA tAtparya che." ahIM koI prazna kare ke, zrutarupa devatAne je vinaMtI karavAnI kahI che, Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 karavI yukta nathI, kema ke tenuM to paranAM karmakSaya karavAmAM asamarthapaNuM, tethI tyAM kahe cheke, smaraNa karatAne zrutAdhiSTAtA devatA viSe zubha praNidhAna cheM te paNa karmakSaya karIne kahyA che, teja kahe che zrutadevatA je tehanuM saMbhAravuM eTale yAda kara kahe to karmakSayakAraka kahyuM, paNa e koi karanAra nathI, ema kahe to tenI AzAtanA kahI tathA ihAM eja vyAkhyAna karavuM ucita che je niraMtara zruta samudrane viSe bhaktivaMta temanAM zruta adhiSTAyikA devatA jJAnAvaraNIya karma samUhane kSaya karo e vAkyArtha thAya che / vyAkhyAnAMtaramAM zrutarupa devatA te zrutane viSe bhaktivaMtonA karmano nAza karo, e artha to ruDo pratipAdana thato nathI, kemake zrutanI stuti viSe to pUrve bahu prakAre kahyo, te kAraNa mATe ema siddha thayuM ke arihaMta pAkSika zrutadevatA te ihAM grahaNa karavA // ihAM TIkAkAre praznakArakane kahyuM ke tame zrutabhakti karmakSaya kAraNapaNe karIne zrutarupa devatA evo vyAkhyAnAMtara mAnazo to zrutane viSe bhaktivaMtonA karma khapAvo, e arthanI samyak utpatti na thAya / kemake zruta stuti pUrve bahu karI che. mATe arhatpAkSikI zrutadevatA grahaNa karavI eTale arhatpakSathI prApta thai evI jinavANI rupa zrutAdhiSTAtA eTale zrutavyApaka devatA ihAM grahaNa karavI, kemake zruta te arhat pravacana tene viSe adhiSThAtR eTale vyApaka tene zrutAdhiSThAtrI devatA kahIe / " yaha upara likhA isakI ajJatAkA sUcaka hai / (58) aba pAkSika sUtrakI TIkA aura tisakI bhASA yathArtha likha jAtI hai // tatpAThaH // "suyagAhA // zrutamarhatpravacanaM zrutAdhiSThAtR devatA zrutadevatA saMbhavati ca zrutAdhiSTAtR devatA yadukaM kalpabhASye // savvaM ca lakkhaNo veyaM samahadvaMti devatA suttaM ca lakkhaNo veyaM jeNa savvaNNu bhAsiyaMti / bhagavatI pUjyatamA jJAnAvaraNIya karmma saMghAtaM jJAnadhra karmma nivahaM / teSAM prANinAM kSapatu kSayaM nayatu satatamanavarataM yeSAM kimityAha Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 367 te yukta che. kema ke, zrutanI bhakti te karmakSayanA kAraNa tarIke prasiddha che. ane zrutAdhiSThAtA devatA to vyatarAdi prakAranA che. temane pUrvokta vijJapti karavI yukta nathI. kAraNa ke, te to bIjAno karmakSaya karavAmAM asamartha che. tethI tyAM kahe che ke, zrutAdhiSThAtA devatAnuM smaraNa karatAne temanA vize zubha praNidhAna che, te paNa karmakSayanuM kAraNa kahyuM che. tethI te zrutadevatAnuM smaraNa karmakSayanuM kAraNa kahyuM. paraMtu te zrutadevatA kAMI karanAra nathI, ema kahe to temanI AzAtanA kahI. tathA ahIM e ja vyAkhyAna karavuM ucita che, je niraMtara zrutasamudrane viSe bhaktivaMta che, temanA jJAnAvaraNIya karmano samuha zrutaadhiSThAyikA devatA kSaya karo. A vAkyartha thAya che. vyAkhyAnAMtaramAM zrutarupa devatA zratane vize bhaktivaMtonA karmono kSaya karo, e artha to rUDo (sAro) pratipAdana thato nathI. kema ke, zrutanI stuti vize to pUrve bahu prakAre kahyuM, te kAraNathI ema siddha thayuM ke arihaMta pAkSika zrutadevatA te ahIM grahaNa karavA. ahIM TIkAkAre praznakArane kahyuM ke tame zrutabhakti karmakSaya kAraNapaNe karIne zrutarupa devatA, evo vyAkhyAnAntara mAnazo, to zratane vize bhaktivaMtonAM karma khapAvo, e arthanI samyaka utpatti na thAya. kema ke, zruta stuti rUpe pUrve bahu karI che. mATe ahaMtpAkSikI zrutadevatA grahaNa karavI eTale ahatpakSathI prApta thayelI jinavANI rUpa zrutAdhiSThAtA eTale zrutavyApaka devatA ahIM grahaNa karavI. paraMtu zrutapa devatA tathA vyatarAdi prakAranI grahaNa na karavI. kema ke zruta te at pravacana tene vize adhiSThAta eTale vyApaka tene zrutAdhiSThAtrI devatA kahI che." A upara lakhelo lekha zrIdhanavijayajInI ajJatAno sUcaka che. (58) have ahIM pAkSika sUtranI TIkA ane teno yathArtha bhAvArtha lakhAya che. tatpAThaH // "suyagAhA // zrutamahatpravacanaM zrutAdhiSThAtR devatA zrutadevatA saMbhavati ca zrutAdhiSThAtR devatA yaduktaM kalpabhASye // savvaM ca lakkhaNo veyaM Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 zrutamevAtigaMbhIratayA atizayaratnapracuratayA sAgaraH samudraH zrutasAgaraH tasmin bhakti bahumAno vinayazca samastIti gamyate nanu zrutarupa devatAyAH uktarupa vijJApanA yuktAyuktA zrutabhakteH karmakSaya kAraNatvena supratItatvAt zrutAdhiSThAtR devatAyAstu vyaMtarAdi prakArAyAnayuktAH tasyAH para karmakSapaNe samarthatvAditi tanna zrutAdhiSThAtrA devatAgocara zubhapraNidhAnasyApi smartuH karmakSayahetutvenAbhihitatvAt taduktaM suyadevayAe jIe saMbharaNaM kammakkhayakaraM bhaNiya natthitti akajjakarIva evamAsAyaNAtIe kiMceheda meva vyakhyAnakartumucitaM yeSAM satataM zrutasAgare bhaktisteSAM zruttAdhiSThAtR devatA jJAnAvaraNIya karma saMghAtaM kSayayitviti vAkyArthopapatteH vyAkhyAnAMtaretu zrutarupadevatA zrutebhaktimatAM karmakSapayatviti samyag nopapadyate zrutastuteH prAgabahuzo'bhihitatvAcceti tasmAt prasthitamidamahatpAkSikI zrutadevateha gRhyata iti (59) // asya bhASA // aba prAraMbhita sUtrakI samAptimeM zrutadevatAkoM binatI karate hai / / zruta arhat pravacana, tisakI jo adhiSThAtA devI, so zrutadevI, zrutaadhiSThAtR devI hone kA saMbhava hai / jisa vAste kahA hai, kalpabhASyameM / jo vastu lakSaNa yukta hai, tina sarvake devatA adhiSThAte hote hai| aura sarvajJa bhASita sUtra sarva lakSaNoM karake saMyukta hai, isa vAste inakA adhiSThAtR devatA hai / bhagavatI, pUjane yogya jJAnavaraNIya karmakA saMghAta, jJAnakI AzAnatA karaneseM utpanna huA karma samUha / tina prANiyoMke karmakoM kSaya kro| jina prANIyoMkI niraMtara kyA, so, kahate hai zrutahi ati gaMbhIra hone karake, aura atizayarupa ratna bahuta hone karake, sAgara samudra zrutasAgara, tisa viSe bhakti bahumAna, aura vinaya hai jinake ihAM vAdI prazna karatA hai, zrutarupakoM vijJApanA karanI yukta hai, kyoMki, zruta bhaktikoM karmakSaya hetu zAstrameM kahaneseM aura zruta adhiSThAtR devatA vyaMtarAdi prakArakoM vijJApanA Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 u68 samahaTuMti devatA suttaM ca lakkhaNo veyaM jeNa savvaNNu bhAsiyaMti // bhagavatI pUjyatamA jJAnavaraNIyakarmasaMghAtaM jJAnaghnakarmanivahaM / teSAM prANinAM kSapatu kSayaM nayatu satatamanavarataM yeSAM kimityAha zrutamevAtigaMbhIratayA atizayaratnapracuratayA sAgaraH samudraH zrutasAgaraH tasmin bhakti bahumAno vinayazca samastIti gamyate nanu zrutarupa devatAyA uktarupa vijJApanA yuktA zrutabhakteH karmakSayakAraNatvena supratItatvAt zrutAdhiSThAtR devatAyAstu vyaMtarAdiprakArAyAnayuktA, tasyAH parakarmakSapaNe'samarthatvAditi tanna zrutAdhiSThAtrI devatAgocarazubhapraNidhAnasyApi smartuH karmakSayahetutvenAbhihitatvAt taduktaM suyadevayAe jIe saMbharaNaM kammakkhayakaraM bhaNiya nasthiti akajjakarIva evamAsAyaNAtIe kiMcehedameva vyAkhyAnakartumucitaM yeSAM satataM zrutasAgare bhaktisteSAM zrutAdhiSThAtR devatA jJAnAvaraNIyakarmasaMghAtaM kSayayitviti vAkyArthopapatteH vyAkhyAnAMtare tu zrutarupa devatA zrute bhaktimatAM karmakSapa yatviti samyag nopapadyate zrutastuteH prAge bahuzo'bhihitatvAcceti tasmAt prasthitamidamarhatpAkSikI zrutadevateha gRhyate iti // " (59) bhAvArtha :- have prAraMbhita sUtranI samAptimAM zrutadevatAne vinaMtI kare che. zruta ahetuM pravacana che, te aham pravacananI je adhiSThAtA hevI, te zrutavI.. zrutAdhiSThAta hevI DovAno saMbha cha, ThethI (bhA prabhA) kalpabhASyamAM A vAta karI che. (arthAt arhat pravacananI adhiSThAtA devI, zrutadevI hovAno saMbhava che, ema kalpabhASyamAM kahyuM che.) je vastu lakSaNayukta hoya che, te sarve vastuo devatAthI adhiSThita hoya che. ane sarvajJabhASita sUtra sarvalakSaNothI saMyukta che, tethI tenA adhiSThAtA devatA che. pUjavA yogya bhagavatI jIvonA, jJAnanI AzAtanA karavAthI utpanna thayelA jJAnAvaraNIya karmanA samuhano nAza karo. jeonI satata dhRtasAgarane vize bhakti bahumAna ane vinaya che, te jIvonA jJAnAvaraNIya karmonA samuhano nAza karo. A zata (artha) 049||y che. ahIM vAdI prazna kare che ke, zrutapa devatAne vijJapti karavI yukta che. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 karaNI yukta nahI / kyoMki, zrutadevIkoM karma kSapaneme asamartha hone seM / atra AcArya uttara dete hai| he vAdI ! jaiseM taine kahA hai taiseM nahI hai; kyoMki, zrutAdhiSThAtR devatA gocara zubha praNidhAnabhI smaraNa kartAkoM karmakSayakA hetu hai, aiseM zAstrameM kahaneseM jisa vAste kahA hai| zrutadevatA jisakA smaraNa karanA karmakA kSaya karanevAlA kahA hai, so zrutadevatA nahI hai / athavA hai, to bhI kArya karanevAlI nahI hai, aise kahanA tisa zrutadevIkI AzAtanA hai / kyoMki, ihAM yehI zruta adhiSThAtR devIkAhI vyAkhyAna karanA ucita hai / jinoMkI niraMtara zrutasAgarameM bhakti hai, tinoMke zruta adhiSThAtR devatA jJAnAvaraNIya karma saMghAtakoM, kSaya karo; aisehI vAkyArthakI upapatti honese, aura vyAkhyAnAMtara viSe zrutarupa devatA zruta bhaktivAloMke karma kSaya karo, yaha vyAkhyAna samyaktAko nahI prApta hotA hai| kyoMki, zruta stuti to pahile bahuta bAra kaha cUke hai / isa hetuseM tisa vAste yaha pakSa sthita hUA ke, arhat ke pakSa karanevAlI zrutadevatA ihAM grahaNa karIye hai; aise vyAkhyAnameM dikhalAyA hai| (60) aba subodha puruSoMkoM TIkAkAM lekhake vicAra karanA cAhiye ki, jo isa dhanavijayane TIkAkI bhASA karI hai, so, ni:kevala asamaMjasa, pUrvApara virodha vAlI TIkAke akSarArthoseM viruddha svakapola kalpita honeseM dhanavijayakI mUDhatA, aura jainazAstra zailIkI anabhijJatAkI sUcaka hai, yA nahI ? jaba isa dhanavijayako sugama TIkAkA bhAvArtha yathArtha nahI mAlUma huA hai, to paMcAMgI mahA gaMbhIra artha vAlIko samajha to isako kahAMse honI cAhiye ? isa vAste isa pothI thothImeM jitane pATha paMcAMgI likhe hai, ve sarva aMdhI bhaisakI tare vinA vicAre likhe hai| aura isa dhanavijayakeM prAyaH zuddhAzuddhakAbhI bodha nahI hai, kyoMki, tanna zabdakI jage isane pakSI sUtrakI TIkAmeM tatra zabda likhA hai| yaha tatra zabda chApanevAlekI Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI caturthastutinirNaya bhAga-2 371 kAraNa ke, zAstramAM karmakSayanA kAraNa tarIke zrutabhakti prasiddha che. paraMtu zruta adhiSThAtR devatA vyaMtarAdi prakArane vijJapti karavI yukta nathI. kAraNa ke, zrutadevI bIjAno karmakSaya karavAmAM asamartha che. ahIM AcAryazrI uttara Ape che - he vAdI ! tamArI vAta yogya nathI. kAraNa ke, mRtAdhiSThAtA devatA viSayaka zubha praNidhAna paNa smaraNakartAnA karmono kSaya karavAmAM kAraNa che, AvuM zAstramAM kaheluM che. te zAstravacana A pramANe che. . "zrutadevatAnuM smaraNa karmano kSaya karanAra kahyuM che. te zrutadevatA nathI athavA hoya to paNa kaMIpaNa kArya karanArI nathI. AvuM kahevuM te zrutadevInI AzAtanA che. vaLI ahIM zruta adhiSThAtrI devInuM ja vyAkhyAna karavuM ucita che. jeonI zrutasAgaramAM bhakti che, kRtAdhiSThAtR devatA teonA jJAnAvaraNIya karmanA saMghAta (samuhono kSaya karo. A rIte ja vAkyarthanI upapatti thavAthI ane vyAkhyAnAntara vize zrutapa devatA jJAnAvaraNIya karmano kSaya karo, A vyAkhyAna samyapha banatuM nathI. kAraNa ke, zrutastuti to pahelAM ghaNIvAra kahI cUkyA chIe, A kAraNathI e pakSa sthira bane che ke, aIno pakSa karanArA zrutadevatA ahIM grahaNa karela che. A pramANe vyAkhyAnamAM batAvela che. (60) vicArakoe TIkAnA lekhano vicAra karavo joIe ke, zrIdhanavijayajIe TIkAno je bhAvArtha lakhyo che te mAtra asamaMjasa, pUrvAparaviruddha, TIkAnA akSarArthathI viruddha, svakapola kalpita hovAthI zrIdhanavijayajInI mUDhatA ane jainazAstranI zailInI anabhijJatAnI sUcaka che. ke nahi? jo dhanavijayajIne sugama TIkAno bhAvArtha yathArthapaNe jANI zakAtA nathI, to mahAgaMbhIra arthavALI paMcAMgIno yathArtha bodha kevI rIte hoI zake ? AthI te thothIrUpa pothImAM emaNe paMcAMgInA je pATha lakhyA che, te sarve aMdha bheMsanI jema vicAryA vinA lakhela che ane lekhakazrIne prAyaH Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 bhUla nahI hai| kiMtu zAstra zailIkI anabhijJatAkA sUcaka hai / kyoMki isa dhanavijayane tatra zabdakA "tyAM kahe che" aisA artha likhA hai; isa vAste isakoM zabdArthakA yathArtha jJAna nahI hai, yaha siddha hotA hii| isa vAste sarva sujha janoMkoM isakA lekha satya nahI mAnanA caahiye| (61) pRSTa 630 meM senapraznakA pATha likhake pRSTa 631 meM jo isane svakapola kalpanA karI hai, sobhI isakI zAstrArthakI abodhikatAkI sUcaka hai| senapraznakA pAATha yaha hai|| "tathA zrI hIprabhRti devyazcaturviMzati jinayakSiNya: SaTpaMcAzaddik kumAryaH sarasvatI zrutadevI zAsanadevI cetyetAsAM madhyekA bhavanapati nikAyavAsinyaH kAzcavyaMtaranikAyavAsinya iti sAkSaraM vyaktyA prasAdyamiti pra0 zrIhIprabhRti SaTdevyo bhavanapatinikAyAMtargatA iti malayagirikRta bRhatkSetravicAraTIkAyAmiti tathA caturviMzati jinayakSiNyastu vyaMtaranikAyAMtargatAH eva saMbhAvyate yata uktaM saMgrahaNIsUtre vaMtara puNa aTThavihA pisAya bhUA tahA jakkhetyAdi tathA SaTpaMcAzaddikumAryastu zrIAvazyakacUrNI SaTpaMcAzaddikumArINAM RddhivarNane bahuhiM vANamaMtarehiM devehiM devIhiM saddhi saMparIvuDA ityAdhuktAnusAreNa vyaMtanikAyAMtargatA jJAyaMta iti tathA zAsanadevI tu jinayakSiNyeva nApareti tathA sarasvatI zrutadevI tu paryAyAMtaramiti jJAyate parakutrApi tathAyurmAnanikAyAdi na dRzyata // iti" (62) // bhAvArthaH // zrI vijayasenasUrijIkoM pRcchakane pUchA hai ki, zrI hIpramukha devIyAM, aura cauvIsa jina yakSaNiyAM, chappana dizAkumArIyAM, sarasvatI, zrutadevI, zAsanadevI, inomeMseM bhavanapatiyoMkI nikAyameM vasane vAlIyAM kauna kauna hai ? isa praznake uttarameM graMthake akSara sahita kRpA karaNI / iti praznaH // athottaraM // zrI vijayasenasUri uttara dete hai, yaha kathana malayagirikRta baDI kSetrasamAsakI TIkAmeM hai tathA covIsa Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 zuddhAzuddhano paNa bodha nathI. kAraNa ke TIkAnA pAThamAM jayAM 'tanna' zabda che, tyAM sUtranI TIkAmAM 'tatra' zabda lakhela che. te 'tatra' zabda chApanAranI bhUla nathI. paraMtu zAstrazailInI anabhijJatAnI sUcaka che. kAraNa ke, lekhakazrIe 'taMtra' zabda rAkhIne ja "tyAM kahe che" - Avo artha lakhyo che. tethI lekhakane zabdArthano yathArtha bodha paNa nathI, te siddha thAya che. AthI sujJajanoe temano lekha satya mAnavo joIe nahiM. (61) pRSTa-630 upara senapraznano pATha lakhIne pRSTa-631 u52 emaNe je svakapola kalpanA karI che, te paNa temanI zAstrArthanI anabhijJatAnI sUcaka che. senApraznano pATha A pramANe che. " tathA zrI hI prabhRti devyazcaturviMzatijinayakSiNyaH SaTpaMcAzaddikkumAryaH sarasvatI zrutadevI zAsanadevI cetyetAsAM madhye kA bhavanapati nikAyavAsinyaH kAzcatavyaM karanikAyavAsinya iti sAkSaraM vyaktyA prasAdyamiti pra0 zrI hI prabhRti SaTdevyo bhavanapatinikAyAntargatA iti malayagirikRta bRhat kSetravicAra TIkAyAmiti tathA caturviMzati jinayakSiNyastu vyaMkaranikAyAntargatAH eva saMbhAvyaMte, yata uktaM saMgrahaNIsUtre 'vaMtarapuNa aTThavihA pisAya bhUA tahA jakkhe'tyAdi tathA SaTpaMcAzaddikkumAryastu zrI Avazyaka cUrNau SaTpaMcAzaddikumArINAM Rddhi varNane bahuhiM vANaMmatarehiM devehiM devIhiM saddhi saMparivuDA ityAdyuktAnusAreNa vyaMtaranikAyAntargatA jJAyaMta iti tathA zAsanadevI tu jinayakSiNyeva nApareti tathA sarasvatI zrutadevI tu paryAyAntaramiti jJAyate parakutrApi tathAyurmAnanikAyAdina dRzyata vRtti'" / / 373 (62) bhAvArtha :- zrIsenasUrijIne praznakAre pUchyuM ke, zrI hrI pramukha devIo tathA covIsa jina yakSiNIo, chappana dizAkumArIo, sarasvatI, zrutadevI, zAsanadevI; teomAM bhavanapationI nikAyamAM rahenArI koNa koNa che ? ane vyaMtaranikAyamAM rahenArI koNa koNa che ? A praznano uttara graMthanA akSara sahita ApavA mATe kRpA karazojI. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 zrIcaturthastutinirNaya bhAga - 2 jina yakSaNIyAM, chappanadikkumArIyAM, yeha vyaMtaranikAyAMrgata mAlUma hotI hai / aura zAsanadevIto jina yakSiNIhI hai, anya nahI / sarasvatI aura zrutadevI, ye donoM paryAyAMtara nAma hai; aisA mAlUma hotA hai| paraMtu kisI bhI zAstrameM sarasvatI zrutadevIkI Ayu nikAyAdi hamane dekhI nahIM hai, isa vAste graMthakI sAkSI nahI likhI hai| (63) aba sujJa janoM vicAra to karo ki jo isane svakapola kalpanA karake jhUTha likhA hai, tisa kalpanAke akSara senapraznameM hai nahI; isa vAste isakoM mithyAvAdI utsUtra likhanevAlA kahanA yogya hai, vA nahIM ? isI tare isane isa pothI thothImeM bahutahI jhUTha likhA hai; isa vAste isake kathanakoM bhavya jIvoMne satya nahIM mAnanA / aura isa pApalekhakA phala janmAMtarameM hovegA, so to yehI bicAre dhanavijaya rAjeMdrasUri bhogeMgeM // daivasika rAtrika pratikramaNakI AdyaMtameM, aura jina caityameM, cAra thuiseM caityavaMdanA karanI, aura daivasika pratikramaNameM zrutadevatA kSetradevatAkA kAyotsarga karaNA, aura tinakI thuiyAM kahanIyAM, ityAdi kathana graMthokI sAkSI sahita caturthastutinirNaya graMthameM tathA isa graMthameM likha Ae hai, isa vAste yahAM phera nahI likhA hai| isa dhanavijayane caturthastutinirNayakA yathArtha uttara nahIM likhA hai, kiMtu niHkevala jhUThI svakapola kalpanA karake baDI pothI mUrkhokoM Azcarya utpanna karane vAste jina siddhAMtakI apekSA rahita, abhimAna durAgraha rupa hAthI upara caDhake, apane DUbane, aura anya jIvoMkoM Dabone vAste yaha pothI likhake chapavAI hai / kyoMki isakI gupta chAnI dhUrttatAkoM koi subodha puruSahI samajhegA / aura anya jauna seM kuchaka akSara bodha rahita to aisehI samajheMgeMki, vAha ! dhanavijaya mahArAja bar3e jJAnI hai, ki jinoMne itanA sArA parizrama leke tIna thui sthApanarupa itanI baDI pothI banAI hai / Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 iti praznaH II athottara // zrIsenasUrijI uttara Ape che ke, zrI hrI pramukha devIo to bhavanapationI nikAyamAM che. A kathana malayagirijIkRta moTI kSetrasamAsanI TIkAmAM che tathA covIsa jinayakSiNIo, chappanadikumArIo vyaMtaranikAyanI aMdara mAlUma thAya che, ane zAsanadevI to jinayakSiNI ja che, anya nahIM. sarasvatI ane zrutadevI e baMne paryAyAntara nAma che, evuM jaNAya che. paraMtu koIpaNa zAstramAM sarasvatI zrutadevInuM AyuSya nikAyAdi ame dekhyA nathI. tethI graMthanI sAkSI lakhI nathI. (63) ahIM sujJajanoe vicAravuM joIe ke lekhake potAnI kalpanAthI je lakhyuM che, te kalpanAno akSara paNa senapraznamAM nathI. tethI tene mithyAvAdI utsUtra lakhanArA tarIke kahevA yogya che ke nahi ? A pramANe zridhanavijayajIe pothI thothImAM khUba asatya lakhyuM che. tethI bhavyAtmAoe temanA vacano upara vizvAsa rAkhavo nahi. temanA vacanone satya mAnavA nahi ane A pApalekhanuM phaLa janmAMtaramAM temane zuM maLaze, te to jJAnI jANe. daivasika rAtrika pratikramaNanI AdhaMtamAM ane jinacaityamAM cAra thoyathI caityavaMdanA karavI. tathA daivasika pratikramaNamAM zrutadevatA-kSetradevatAno kAyotsarga karavo. ane temanI thoyo kahevI, ityadi kathana graMthonI sAkSIpUrvaka caturthastutinirNaya bhAga-1 graMthamAM tathA A graMthamAM lakhI AvyA chIe. tethI ahIM pharIthI lakhatA nathI. 375 zrIdhanavijayajIe caturthastutinirNayano yathArtha uttara lakhyo nathI. paraMtu mAtra asatya svakapola kalpanA karIne mUrkhAne Azcarya utpanna karavA mATe, jinasiddhAMtanI apekSA rahita, abhimAna durAgrahathI hAthI upara caDhIne, sva-52ne DUbADavA mATe A ghaNI moTI pothI thothI lakhAvIne chapAvI che. kAraNa ke, temanI gupta pUrtatAne to koI subodha puruSa ja samajaze ane Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 (64) isakoM jaba loka pUchate hai ki, tumArA kaunasA gaccha hai ? taba ye dhUrtatAseM kahatA hai ki, hamArA sudharmagaccha hai. isI dhUrtatAke siddha karane vAste isane isa pothImeM apanI paTTAvalI likhanemeM svakapola kalpanA likhI hai; so aise hai, isane apane gacchake cha 6 nAma likhe hai / tinameM nigraMtha gaccha 1 sudharma kauTika gaccha 2 sudharmacaMdragaccha 3 sudharma vanavAsIgaccha 4 sudharmavaDagaccha 5 sudharma tapagaccha 6 sudharma mahAtapagaccha aise nAma likhe hai paraMtu tapagacchakI paTTAvali zrImunisuMdarasUrikRta, tapagaccha paTTAvali zrIdharmasAgaropAdhyAya kRta, tathA anya puruSokI likhI hui kitanI hI paTTAvaliyAM vAMcanemeM AiyAM hai, tathA kharataragacchIya jayasomakRta paTTAvali, tathA kSamAkalyANajI kRta paTTAvali, tathA anya kharataragacchIya racita paTTAvaliyoMmeM kisI jagebhI sudharmakauTika, sudharmacaMdra, sudharma vanavAsI, sudharma vaDagaccha, sudharma tapagaccha, sudharma mahAtapagaccha, aise nAma likhe hamane dekhe nahIM hai, kiMtu, nigraMthagaccha 1 kauTikagaccha 2 caMdragaccha 3 vanavAsIgaccha 4 vaDagaccha 5 tapagaccha 6 aise nAma likhe hai / tathA upAdhyAya zrImadyazovijaya gaNijIne bhI sADhetIna sau gAthAke stavanameM yahI upara likhe sudharma zabda rahita cha nAma likhe hai, paraMtu isake kalpita nAma nahI likhe hai| phakta isIne hI yaha nAma dhUrtatAseM likhe hai| isa dhUrtatAke karanemeM isakoM yeha phala hai ki, jaba koi inakoM pUchatA hai ki, tumAre gacchakA kyA nAma hai ? taba yeha kahate hai ki, hamArA sudharmagaccha hai, vA sudharma mahAtapagaccha hai, yaha dhUrtatAse yeha nAma isa vAste kahate, aura likhate hai ki, hamakoM tapagacchIya koi na samajhe kyoMki, jekara hama tapagacchakA nAma leveMge, to loka hamakoM pUchege ki, tumArI samAcArI tapagacchaseM kyoM nahI milatI hai ? taba hama kyA uttara deveMge, isa vAste sudharmagaccha, vA sudharma mahAtapagaccha kaheMge, to tapagacchakA nAma chUTa jAneseM lokoMke praznoMseM bhI baca jAveMge bho Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 377 akSara bodhathI rahita loko to mAnaze ke, AvI moTI pothI racanArA dhanavijayajI moTA paMDita moTA zAnI lAge che ane traNa thoyanI sthApanA karavA ghaNo parizrama uThAvyo che. (64) zrIdhanavijayajIne jyAre loko pUche che ke, tamAro gaccha kayo che ? tyAre teo zaThatApUrvaka javAba Ape che ke, mAro sudharmagaccha che. potAnI vAtane siddha karavA mATe temaNe te pothImAM potAnI paTTAvalI lakhavAmAM svakapola kalpanA lakhI che. te A pramANe che - emane potAnA gacchanA cha nAma lakhyA che. temAM (1) nithagaccha, (2) sudharmakauTikagaccha, (3) sudharmacaMdragaccha, (4) sudharmavanavAsIMgaccha, (5) sudharmavaDagaccha ane (6) sudharmatapagaccha-sudharma mahAtapagaccha evu nAma lakhyuM che. paraMtu zrImunisuMdarasUrikRta paTTAvalI, zrIdharmasAgara upAdhyAyajI kRta tapagaccha paTTAvalI, tathA anya puruSo dvArA lakhelI keTalIye paTTAvalIo vAMcavAmAM AvI che. tathA zrIjayasomakRta kharataragacchIya paTTAvalI, zrIkSamAkalyANajI kRta paTTAvalI tathA anya kharataragacchIya racita paTTAvalIomAM koIpaNa sthaLe sudharma kauTika, sudharma caMdra, sudharma vanavAsI, sudharma vaDagaccha, sudharmatapagaccha-sudharma mahAtapagaccha, evA nAma lakhelA ame joyA nathI. paraMtu (1) nithagaccha, (2) kauTikagaccha, (3) caMdragaccha, (4) vanavAsIgaccha, (5) vaDagaccha ane (6) tapagaccha, evA nAma lakhyA che. I mahopAdhyAya zrIyazovijayajI gaNijIe paNa 350 gAthAnA stavanamAM upara lakhela 'sudharma' zabda rahita cha nAma lakhyA che paraMtu emane jaNAvelA kalpita nAma lakhyA nathI. phakta emaNe ja zaThatApUrvaka 'sudharma' zabda sahita cha gacchanA nAma lakhyA che. vaLI koI pUche tyAre, teo potAnA gacchanuM nAma 'sudharmagaccha' ke 'sudharma mahAtapagaccha' batAve che ane lakhe che. enuM kAraNa e che ke mane koI tapagacchI na mAne. kAraNa ke, jo huM 'tapagaccha'ne mArA gaccha tarIke jaNAvuM,to loko mane pUche ke, tamArI sAmAcArI tapagacchathI alaga kema che, Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 sujJa jano ! aise dhuulokaa kalyANa kisatareM hovegA? (65) aura isane zrIdeveMdrasUrijIseM leke zrI vijayasenasUri taka sarva tapagacchake AcAryoke nAma apanI paTTAvalimeM likhane choDadIe hai| yaha lekhabhI isane dhUrtatAseM likhA hai, aisA isake hI lekha se siddha hotA hai / kyoMki, isane aisA vicAra karA malUma hotA hai ki, je kara maiM ina AcAryoMke nAma likhuMgA, to loka mujhe aise na kahe ki, zrI deveMdrasUrijIne laghubhASya 1 dharmaratna 2 vRMdAruvRtti 3 Adi graMthomeM cauthI thui karaNI likhI hai| 1 dharmaghoSa apara nAma dharmakIrtisUrine saMghAcAra vRttimeM cAra thui tathA ATha thuiseM caityavaMdanA karanI likhI hai / 2 devasuMdarasUrine apanI racita tapagaccha samAcArImeM cAra thuiseM pratikramaNakI AdimeM caityavaMdanA lIkhI hai / 3 zrI somasuMdarasUrine tapagaccha samAcArImeM upara mujiba cAra thuiseM caityavaMdanA likhI hai / 4 zrI. munisuMdarasUrijIke ziSyane tIna thui mAnanevAloMkA mata saMvat 1250 meM svAgrahaseM huA likhA hai / 5 zrI jayacaMdrasUrijIne upara mUjiba pratikramaNakI AdyaMtameM cAra thuiseM caityavaMdanA likhI hai / 6 zrI ratnazekharasUrijIne bhI apane race zrAddhavidhyAdi graMthomeM upara mUjiba likhA hai| upara likhita AcAryone devasI pratikramaNameM zrutadevI kSetradevatAkA kAyotsarga aura thui kahanI likhI hai| isI tareM hIraprazna aura senapraznomeM bhI inakI kalpita samAcArIkoM jUThI karanevAle lekha hai / inokoM kyoM nahI mAnate ho? isa vAste nahI likhe saMbhava hote hai| (66) tathA dhanavijaya pRSTa 110 meM likhatA hai ki "vyavahArabhASya saMghadAsagaNi kRta emAM traNa thuie utkRSTa tathA utkRSTa 2 devavaMdanA kahIche te pramANe AtmArAmajI mAnatA nathI karatA paNa nathI." yaha pATha vyavahArabhASyameM dikhalAo? // pRSTa 121 meM likhatA hai ki "lalitavistarA zrI haribhadrasUri kRta Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 379 samAna kema nathI? tyAre huM zuM uttara ApIza ! AthI huM mArA gaccha tarIke sudharmagaccha ke sudharma mahAtapagaccha kahIza. tethI tapagacchathI chUTI javAnA kAraNe lokonA praznothI bacI jaIza. he sujJajano! AvA lokonuM kalyANa kevI rIte thaze! (65) tathA temaNe zrIdevendrasUrijIthI laIne zrIvijayasenasUrijI sudhI sarva tapagacchanA AcAryonA nAma potAnI paTTAvalImAM lakhavAnA choDI dIdhAM che. A lekha paNa temaNe zaThatAthI lakhyo che. evuM emanA ja lekhathI siddha thAya che. kAraNa ke, emane evo vicAra karyo jaNAya che ke, jo e acAryonA nAma lakhIza, to loko mane evuM na kahe ke, zrIdevendrasUrikRta (1) laghubhASya, (2) dharmaratna, (3) vRMdAvRtti Adi graMthomAM cothI thoya karavI lakhI che. (1) zrIdharmaghoSasUri apara nAma zrIdharmakIrtisUrijIe saMghAcAra vRttimAM cAra thAya tathA ATha thAyathI caityavaMdanA karavAnI lakhI che. (2) zrIdevasuMdarasUrijIe svaracita tapagaccha sAmAcArImAM cAra thAyathI pratikramaNanI AdimAM caityavaMdanA lakhI che. (3) zrI somasuMdarasUrijIe paNa tapagaccha sAmAcArImAM upara mujaba ja cAra thAyathI caityavaMdanA lakhI che. (4) zrImunisuMdarasUrijInA ziSya kahyuM che ke, traNa thoya mAnavAvALAno mata saM.1250mAM svAgrahathI utpanna thayo che. (5). zrIjayacaMdrasUrijIe upara mujaba pratikramaNanI AdaMtamAM cAra thAyathI caityavaMdanA lakhI che. (6) zrIratnazekharasUrijIe paNa svaracita zrAddhavidhi Adi graMthomAM upara mujaba lakhyuM che. (7) upara lakhelA pU.AcAryoe devasI pratikramaNamAM zrutadevatAnA kAyotsarga ane thoya kahevI lakhI che. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 emAM jinagRhamAM pUjAdi viziSTa kAraNe cAra thui karavI kahI che." yaha lekha mithyA hai| kyoMki, lalitavistarAmeM hai nhiiN| pRSTa 126 meM likhatA hai ki "lalitavistarApaMjikA zrI municaMdrasUrikRta emAM pUjAdi viziSTa kAraNe jinagRhamAM cAra thui kahI che" yaha lekha mithyA hai| pRSTa 127 meM bhI aisA lekha hai so mithyA hai, tathA vRMdAruvRttikA bhI aise hI likhA hai, pUjAdi viziSTa kAraNe cAra thui so mithyA hai, pRSTa 128 meM likhA hai ki "laghubhASya zrI deveMdrasUrikRta emAM pUjAdi viziSTa kAraNe cauthI thui kahI che" yaha bhI mithyA hai / tathA zrAddhadinakRtya vRtti bAbata jo likhA hai ki "jinagRhamAM traNa thuie tathA pUjAdi viziSTa kAraNe cAra thuie caityavaMdanA kahI che" so bhI mithyA hai| ___pRSTa 130 meM likhA hai ki "jinagRhamAM pUjAdi upacAreM cyAra thui kahI che" yaha lekha mithyA hai| pRSTa 130 meM yogazAstra bAbata pRSTa 131 meM saMghAcAra bhASya vRtti bAbata ityAdi yaha donoM lekha likhe hai, taise tinameM jinagRhamAM pUjAdi upacAre cAra thui kahI che / yaha sarva lekha mithyA hai / ityAdi aneka gappAM likha ke thoDe dinokI mahimA pUjA vAste jo inone kalpita paMtha calAyA hai, tathA kalpita pustaka banAyA hai, isse inakA dIrghasaMsAra mAlUma hotA hai| je kara yeha aba bhI isa mithyAmatako choDake tapagacchakI samAcArI dhAra leve, aura kisI saMvegIkoM guru kara leve, to aba bhI inokA bhadra kalyANa ho jaave|| (67) / / atha prazastilikhyate / / zrImadvIragaNaMdha jJAnodyotadivAkaraH / / paMcamaH zrIsudharmetibhavapAthodhinAvikaH // 1 // Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 381 e ja rIte hIraprazna ane senapraznamAM paNa temanI kalpita sAmAcArIne asatya siddha karanArA lekha che. e badhA lekhone zA mATe mAnatA nathI? potAnI mAnyatAne khaMDita kare che, tethI ja potAnI pothImAM e graMthonA lekha lakhyA nathI, te samajI zakAya che. (66) zrIdhanavijayajI pRSTa-110 upara lakhe che ke, "saMghadAsagaNi kRta vyavahArabhASyamAM traNa thAyathI utkRSTa tathA utkRSTa be devavaMdanA kahI che, te pramANe zrI AtmArAmajI mAnatA nathI, karatA paNa nathI" A pATha asatya che. jo te pATha hoya to vyavahAra bhASyamAMthI batAvo? pRSTa-121mAM lakhe che ke, "zrIharibhadrasUrikRti lalitavistarA graMthamAM jinagRhamAM pUjAdi viziSTa kAraNe cAra thoya karavI kahI che." - A lekha mithyA che. kAraNa ke, lalita vistarAmAM Avo lekha ja nathI. pRSTa-126mAM lakhe che ke, "zrImunicaMdrasUrikRta lalitavistarA paMjikAmAM pUjAdi viziSTa kAraNe jinagRhamAM cAra thoya kahI che." A lekha paNa mithyA che. pRSTa-127 upara paNa evA prakAranuM ja lakhyuM che, te paNa mithyA che. tathA vRMdAvRttimAM paNa evA ja prakAranuM lakhyuM che ke, pUjAdi viziSTa kAraNe cAra thAyathI caityavaMdanA karavI. te paNa mithyA che. pRSTa-128 upara lakhyuM che ke, "zrIdevendrasUrikRta laghubhASyamAM pUjAdi viziSTa kAraNe cothI thoya kahI che." - A paNa mithyA che. zrAddhadinakRta vRtti bAbate lakhyuM che ke, "jinagRhamAM traNa thAyathI tathA pUjAdi viziSTa kAraNe cAra thAyathI caityavaMdanA kahI che." - te paNa mithyA che. pRSTa-130 upara lakhyuM che ke, "jinagRhamAM pUjAdi upacAre cAra Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 tatpaTTejaMbUrityAkhyodhyAnAgrikarmazATakaH / / nyAyamArgopadeSTAcakevalIcaramobhavat / / 2 / / tataH krodhAdihaMtAmUcchIprabhavaprabhurmuniH / / rAgAdikakSasaptArciHsarvazrutAbdhipAragaH // 3 / / zayyaMbhavaHzrutajJAnIsaMstutyastridazezvaraiH / / dharmadhyAnatapomagraHsvarga zrIvAsamaMDitaH // 4 // tatpamuzrIyazobhadraH zrutArNavaghaTodbhavaH / / bhavyakamalarociSNurvAdimattebhakezarI / / 5 / / saMbhUtivijayAdyAstumunigacchagaNAdhipAH // tatomaharSayobhUvanSaDdarzanavizAradAH // 6 // tatsaMtAnekrameNaivaMbabhUvurgaNinAMvarAH // kumatidhvAMtachettArobuddhivijayasaMjJakAH / / 7 / / tacchiSyovijayAnaMdasUri mrAtibuddhimAn / / DhUMDhikAstimirAyaMteyatpratApAsahiznavaH / / 8 / / tenAkArivibodhArthagraMthohyeSa:suyauktikaH / / caturthastutinirNayazaMkoddhArottarAnvitaH // 9 // saptavedAMkacaMdrAbdejyeSThamAsesitatacchade // tRtIyAbhRguvArecapArzvanAthaprasAdataH // 10 // // iti tapAgacchacArya zrI zrI zrI 1008 zrImadvijayAnaMda sUri viracita caturthastutinirNayazaMkoddhAra palAlapuMjabhasmasAtkaraNavahnikaNa nAmA caturthastutinirNaya dvitIyobhAgaH / / samApta caturthastutinirNayazaMkoddhAra palAlapuMja bhasmasAt karaNa vahnikaNa nAmnA caturthastutinirNaya dvitIyo bhAgaH Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcaturthastutinirNaya bhAga-2 thoya kahI che. 27 = A lekha mithyA che. pRSTa-130 upara yogazAstra bAbate, pRSTa-131mAM saMghAcA2 bhASya vRtti aMge ityAdi e baMne lekha upara mujaba lakhyA che. te sarva lekha mithyA che. ityAdi aneka gappAM lakhIne thoDAM divasonI mahimA pUjA mATe emaNe je kalpita paMtha calAvyo che tathA kalpita pustaka banAvyuM che. enAthI emano dIrghasaMsA2 jaNAya che. jo teo hajuM paNa temanA mithyAmatano tyAga karIne tapagacchanI sAmAcArIno svIkAra karI le ane koI saMvegIne guru banAvI le, to hajuM paNa temanuM kalyANa thaI zake che. 383 [7] - Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jan Education Intemational or Private & Personal use only