________________
તત્વતરંગિણી ગ્રંથને અનુવાદ એમ કહ્યું અને અહિ તો “અવવિ' શબ્દમાંના “aff” શબ્દથી તેરસની સંજ્ઞા પણ ગ્રહણ કરાય છે તેથી વિરોધ કેમ નહિ? એમ બેલવું નહિ. કારણકે-રાત્તિષિવિષપ્રથમ જણાવેલ ચતુષ્કર્વી આદિ તિથિનિયત તપ-ત્યવંદન–સાધુવંદન વગેરે વિધિતરીકેના સીધા વાક્યને “સદ્ધિા પૂર્ણા નૈa'–બીજ આદિથી વીંધાએલી એકમ આદિ ન જ કહેવી, એ પ્રમાણે જે સીધે અર્થ હ = “ચૌદશના ક્ષયે તેરસને તેરસ ન જ કહેવી’ એમ સીધે અર્થ હતો તેને બદલે તે ટિપ્પણીકારે તે કલ્પિત ટિપ્પણ લખવા વડે “ચૌદશના ક્ષયે તેરસે તેરસ પણ કહેવી” એ પ્રમાણે સદંતર વિપરીત અર્થ ખડે કરવાની ભૂલ કરી છે તે અજ્ઞાનતાના યોગે ગ્રન્થકારશ્રીના આશયને મૂલમાંથી જ હણી નાખવાની ગંભીર ભૂલ થવા પામી છે. - (૬) તેવા વિદ્વાન () તે ટિપ્પણીકારે લખેલી તે તે પ્રકારના અનવસ્થિત આદિ દેશના ભંડારસમી તે ટિપ્પણીરૂપ ટીકાનું-ક્રિતુ સત્તર ઉન્નિશ સર અવે' એ અંતિમ વાક્ય તે તદ્દન પ્રજનન્ય છે: કારણ કે એ વાક્યની પૂર્વે તેમણે લખેલા “ર પૂi gવ મ" વાક્યથી તેના હિસાબે ચૌદશના ક્ષયે તેરસ તો રહેતી જ હતી. એટલે આ અંતિમ વાક્યમાંના ‘ત્તિ' શબ્દથી ચૌદશના ક્ષયે તેરસે તેરસ રહેતી હોવાનું પુનઃ જણાવવું રહેતું જ નહોતું. આથી તે ટિપ્પણીકારને આ અંતિમ પ્રયાસ તે સદંતર નિરર્થક છે.
ટિપ્પણીકારની આવા અનેક દોષોથી ભરેલી તે ટિપ્પણીરૂપ ટીકા ક્યાં ? અને ગ્રંથકારશ્રીની સુસંબદ્ધ-તાત્ત્વિક–પ્રૌઢ-સાત્વિક- અર્થગંભીર અને નિર્દોષ વાક્યપદ્ધતિથી ઝળહળતી આ મરમ ટીકા કયાં?” એ પ્રકારની વિચારણા જ કર્યા વિના તે અસ્તવ્યસ્ત વાક્યનર્તનમયી અને અસત્ય અર્થને સર્જનારી તે ટિપ્પણરૂપ ટીકાને પિતાના મતને અનુરૂપ જાણીને નવા વર્ગે, એ રીતે આ ગ્રન્થકારની ટીકાના નામે પ્રચારને સત્ય સિદ્ધાંતને હણી નાખવાનું કાર્ય કરવું ઘટતું નહોતું.
( ૯. સં. ૧૯૯૩ની પર્વતિાથપ્રકાશ બૂકના ૨૪મા પેજ ઉપર આ “અવર વિં' પદને “ક્ષીણતિથિ (ચૌદશ)ની સંજ્ઞાવાળી પણ એમ અર્થ લખેલ છે તે મતાગ્રહમૂલક છે અને તે બૂકમાંની તેવી અનેક ગરબડ ખુલ્લી થયા પછી સં. ૨૦૦૬માં તે વર્ગે પુનઃ છપાવવી પડે –“સપરિશિષ્ટતત્ત્વતરંગિણીટીકાનુવાદના પેજ ૬ ઉપર “અરવિ' પદને શબ્દ કહેવાની ભૂલ કરીને અને તે પદના તે સં. ૧૯૯૩ની પર્વતિથિપ્રકાશ” બૂમાં લખેલા તે અર્થને “અન્ય (તેરસની) સંજ્ઞા પણ જણાવી એ પ્રમાણે સદંતર પલટીને જે અર્થ લખેલ છે તે અર્થ પણ ભ્રામક છે: કારણ કે તે અર્થમાં તે “અવવિ' પદમાંના “અવત' અને “મણિ' એ બે શબ્દના અનુક્રમે ‘પથી જે ચૌદશ અને ગથિી તેરસ, એમ બે અર્થ થાય છે. તેમાંના એક “ચૌદશ” અર્થને દર વવામાં આવેલ છે.
૧૦. ગશાસ્ત્ર પૃ. ૧૭૮ ઉપર આ “વાવ શબ્દની વ્યાખ્યામાં–‘આઠમ, ચૌદશ, પૂનમ અને અમાસ’ એ ચાર પવીને ચતુષ્પવી કહેલ છે. આ ચતુષ્પવમાં ૧૪-૧૫ અને ૧૪-૦)) એ બે જોડીયાં પર્વો છે. પૂનમ અને અમાસની ક્ષય-વૃદ્ધિ વખતે નવા મત અનુસાર તે પર્વો ખંડિત થતા હોવાથી તેમજ જોડે રહેતા નહિ હોવાથી તે ચતુષ્પવીમાં ગણાતી પૂનમ અને અમાસ એ બે પવીને નકામી મનાવવા સારૂ નવા વર્ગે તે શાસ્ત્રીય ચતુષ્પવમાંની પૂનમ અને અમાસને પર્વની ગણત્રીમાંથી જ ઉડાવી દઈને તથા તે શાસ્ત્રીય ચતુષ્પવીમાંની એક આઠમ અને એક ચૌદશને બે આઠમ અને બે ચૌદશ એમ ચાર પવીને મનસ્વીપણે જ ચતુષ્પવ ગણાવીને સં. ૧૯૯૩ની પિતાની “પર્વતિથિપ્રકાશ” બૂકના પાંચમા પેજ ઉપર તે બે આઠમ અને બે ચૌદશની કૃત્રિમ ચતુષ્પવી ઉભી કરવી પડેલ છે. અને તે પોતે બનાવેલી ચતુષ્પવીને જૈનદર્શનની ચતુષ્પ ગણાવવાની હદે જવું પડેલ છે તે શોચનીય છે.
