________________
[ ૬૩
ગાથા ૩૫ મી વિષે તેનું અકર્તવ્યપણું કરે, એ આપત્તિ છે. જે એમ કહે કે-એ તે ઈષ્ટ આપત્તિ છે.” તે (અષ્ટમી આદિમાં અતિથિસંવિભાગ ન કરે) તે અપસિદ્ધાંત હોવાથી તે આપત્તિ, તમારે ઈષ્ટ આપત્તિ નથી. કારણ કે-અષ્ટમી આદિને વિષે પૌષધ કરનારો યથાશક્તિ અતિથિ સંવિભાગ આપીને રાગ-દ્વેષરહિતપણે જમે. એ અર્થનું પૌષધવિધિપ્રકરણમાં પ્રાકૃતભાષાથી નિરૂપણ કરેલું હોવાથી પૌષધ ગ્રહણ કરનારાઓને (પૌષધમાં) ભજન પણ તે નિરૂપણથી જ જાણવું, એ પ્રમાણેને પૂર્વ પક્ષપૂર્વકનો સિદ્ધાંતવિસ્તાર તે મેં કરેલ પ્રતિદિવસ અતિથિસંવિભાગ પૌષધ વ્યવસ્થાપક સ્થલેથી જાણવો. એટલે અતિ વિસ્તારથી સર્યું. ૩૪
અવક–હવે “એવકારને જવા પૂર્વક વ્યાખ્યા કરવા વડે પર્વ સિવાયની તિથિએને વિષે પૌષધ કરવાના નિષેધને અભાવ છે, પરંતુ “પડવા આદિ અપર્વતિથિઓને વિષે પૌષધ કર્તવ્યરૂપે છે એમ (જે તમે કહ્યું છે તે કઈ વિધિવાદથી કહેલ નથી” (અર્થાત સુબાહકુમારાદિ કૃત ત્રણ દિવસના પૌષધના દષ્ટાંતથી કહેલું હોઈને પ્રવર્તક-નિવર્તક તરીકે નહિ લેખાતા ચરિતાનુવાદ રૂપ છે, પણ તે કથન વિધિવાદરૂપે નથી.) એવી આશંકાથી તપેલાં આંતરચનને અમૃતાંજન જેવી ગાથા કહે છે – मू-नत्थित्थं पडिसेहो, कहिअं तत्तत्थभासमाईसु ॥
पडिवाइसुं अनियमा-भावेण करिज्ज आणत्ति ॥३५॥ મૂલાઈ–ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે (અપર્વે પૌષધ કરવાનો) નિષેધ નથી, પરંતુ તત્વાર્થભાખ્યાદિમાં કહેવું છે કે-પડવા વગેરે અપર્વતિથિઓમાં અનિયમાભાવથી=વિકલ્પ પૌષધ કરે.” એમ તીર્થંકરની આજ્ઞા છે. રૂપા
ટીકાથ–પ્રથમ જણાવ્યું તે પ્રમાણે શેષ તિથિઓમાં (પૌષધ કરવાને) નિષેધ નથી. હવે જે એમ કહેશે કે-“આ સંબંધમાં (વિધિ તે જણાવતા નથી, અને) “નિષેધ નથી એમ જ કેમ જણાવે છે ?” તે કહે છે કે-“તત્વાર્થ– (અ) ૭ સૂત્ર ૧૬) ભાષ્ય અને તેની ટીકા વગેરેમાં–પ્રતિપદ વગેરે અપર્વતિથિઓમાં (પૌષધ) અનિયમ-વિક કરવો” એમ કહેવું છે.” એ મુજબના ઉલેખથી તે–પૌષધ અને અતિથિસંવિભાગ એ બન્ને ગ્રંથક્ત હોવાથી અથવા નિષેધ નહિ કરેલ હોવાથી શ્રી જિનાજ્ઞા છે એમ જાણવું. પાપા
૭૦. શાસ્ત્રકારની પૌષધ સંબંધની આ વાત ઊપરથી નવા વર્ગે સં. ૧૯૯૩ની પર્વતિથિપ્રકાશના પિજ રર૪ ઉપર જે-“આ ઉપરથી માલુમ પડશે કે–શેષ દિવસે પૌષધાદિ કરવાનો નિયમ નથી–એટલું જ નહિ પણ કરવો હોય તે કરવાને વિધિ પણ છે.” એ પ્રમાણે સાર જણાવેલ છે તે તો બરાબર છે, પરંતુ તે પછીથી તરત જ જે-“નિયમ ચતુષ્પવા માટે જ છે. અને તેથી પૂનમે પૌષધની અવશ્યકર્તવ્યતા શાસ્ત્રકારે માની નથી, આથી પૂનમના ક્ષયને ચૌદશમાં સમાવી દેવાના સિદ્ધાંતને તલમાત્ર બાધ આવત નથી.” એ પ્રમાણે શાસ્ત્રકાસ્ના અને સિદ્ધાંતના નામે જે સાર જણાવેલ છે કે, તે વર્ગે નવા મતના આગ્રહવશાત એ જ બૂકના પેજ પ ઉપર (આઠમ-ચૌદશ-પૂનમ અને અમાસની શાસ્ત્રોક્ત ચતુર્થીને
