________________
૨૩ર ]
તત્ત્વતરંગિણી અનુવાદ ગ્રંથ
આજ્ઞાની શુદ્ધાશુદ્ધતાને નીવેડો જેમ આચરણની દષ્ટિએ લાવવાનું કહેવું એ મૂર્ખામી ભર્યું છે તેમ આચરણાની શુદ્ધાશુદ્ધતાને નડે શાસ્ત્રદષ્ટિએ લાવવાનું કહેવું એ પણ મૂર્ખામી ભરેલું જ છે” એમ સચોટ સમજ ધરાવતે હાય.
શ્રદ્ધાની ખામી ભવિષ્યમાં થનાર તે જૈન શાસનને કઈ પણ બુદ્ધિશાળી, ન ખળભળાટ તે ઉત્પન્ન કરશે નહિ; પરન્તુ આધુનિક બુદ્ધિશાળી (૨) એ ઉત્પન્ન કરેલા ખળભળાટ જેવા કઈ પણ ખળભળાટને આજની જેમ ભાવપ્રાણઘ વિષકંટક જાણીને તેને મૂળમાંથી જ ઉદ્ધાર કરશે. માટે તે ભય, શ્રદ્ધાની ખામી સૂચક ગણાય.
એ તો અજ્ઞાનેથિત ચેષ્ટા જ ગણાય તમારા તે સાત ભૂલ ભરેલા એક ભયપ્રદ વાક્ય પછી તમે જણવેલા–“આપણે ગીતાર્થો પરસ્પર નીવેડે નહિ લાવી શકીએ તે દેષને ટોપલો આપણા માથે ચઢાવીને જે ગૃહસ્થ થેડા અંશે પણ આપણા શેઠ બન્યા છે તે હવે પૂરા બનશેઃ” એ બીજા ભયપ્રદ વાક્યમાંના “આપણે ગીતાર્થો’ શબ્દ જોતાં તે એક જ વાક્યમાં સાત ભૂલ કરનાર માણસ પણ પોતે પોતાને ગીતાર્થ દેખે! અને પરસ્પર નીવેડાની વાત કરે ! ત્યારે તે તેને અજ્ઞાનેસ્થિત ચેષ્ટા જ માનવી રહે.
એ પૂરા શેઠને ભય અબુધગીતાર્થોએ રાખવાનો છે. તે બીજા ભયપ્રદ વાક્યમાંના તેવા તે અહંભાવી શબ્દ પછી આપે જે-“પરસ્પર નીવેડે નહિ લાવી શકીએ તે દેષને ટોપલો આપણા માથે ચઢાવીને જે ગૃહસ્થ થેડા અંશે પણ આપણુ શેઠ બન્યા છે તે હવે પૂરા બનશે.” એ મુજબ લખીને ભવિષ્યમાં ગૃહસ્થ આપણા પૂરા શેઠ બની જવાને ભય બતાવ્યો છે તે તે સદંતર અસ્થાને છે. કારણ કે-“તેવા ગીતાર્થોને નિજની નિરાધાર અને મનસ્વી હોવાને અંગે જ તેવી ભરપૂર ભૂલે વાળી વાતને શાસ્ત્રીય વાતે તરીકે લેખાવવા સારૂ અનેક કૂટ પ્રયત્ન કરવા પડતા હોવાથી અને તેઓના તે પ્રયત્ન શાસ્ત્રાનુસારીઓ દ્વારા તસ્વરૂપે ઉઘાડા પડી જતા હોવાથી તેઓને શાસ્ત્રાનુસારીઓ સામે કાદવ ઉરાડનારા ગૃહસ્થને આશ્રય લે પડે છે અને તે આશ્રય લેવામાં તેઓએ પિતે જ ગૃહસ્થને થોડા અંશે પણ શેઠ બનાવ્યા હોય છે. તેવા ગીતાએ તેવા અલ્પશે પણ નિજના સ્વયં નીપજાવેલા શેઠે, તેવા ગીતાર્થોથી પરસ્પર નીવેડે ન આવે ઉશ્કેરાઈને તે દેષને ટેપલો આરાધક આત્માઓને માથે ય ચઢાવે તે તેમાં તેવા શેઠની જ અજ્ઞાનતા છે. તેવા અલ્પાંશે બનાવેલા શેઠે, વખત જતાં પૂરા શેઠ બને તે પણ તેવા ગીતાર્થોના જ પૂરા શેઠ બનવા સંભવિત હોવાથી તે ભય પણ એવા અબુધગીતાર્થોએ જ રાખે રહે છે.
