________________
૨૪૪ ]
તત્ત્વતરંગિણી અનુવાદ ગ્રંથ
-
~
આચરણ જ પ્રમાણ છે” એમ આપેલ સમાધાન વડે અર્થપત્તિથી “પૂનમની ચેમાસી ચૌદશે થઈ એટલે તે પૂનમ, અદાઈ બહારની પવી ગણાઈ. એમ જ જણાવ્યું છે.
પૂનમની ચેમાસી ચૌદશે થઈ એટલે તે ચેમાસીવાળી પૂનમ, પવીમાંથી ગઈ” એમ તે મિથ્યાત્વી જ માને.
આમ છતાં શ્રી અંબૂવિજયજીએ તે પ્રશ્નોત્તર અને તેની આગળ પાછળ પોતે ઉભા કરેલાં લખાણમાંથી “પકખી આરાધના જેમ ચોમાસી આરાધનામાં સમાવી દીધી.” એ કલ્પિત વાતને શાસ્ત્રકાર મહારાજનાં નામે ગોઠવી દેવા વડે જે શાસ્ત્રપ્રત્યુનીકતાનું કાર્ય કરેલ છે તે શોચનીય છે. આ કાર્ય, તેમણે તે ચોમાસી સિવાયની પૂનમના ક્ષયે તે પૂનમેનું આરાધન મનસ્વીપણે જ ઉરાડી દેવાના દુષ્ટ ઈરાદાથી ખડું કરેલ છે. પોતાના તે અશુભ ઈરાદાની સિદ્ધિ માટે તેમણે (તિથિ વગરની કેવલ આરાધનાની જ વાત રૂપે) પ્રથમ ઉભી કરેલી તે “પકની આરાધના જેમ ચોમાસી આરાધનામાં શાસ્ત્રકારે સમાવી દીધી” વાતમાં દાખલ કરેલા “જેમ' શબ્દના બળે તે આખી કલ્પિત વાતને એ પછી કરવા ધારેલી પૂનમેનું આરાધન ઉરાડી દેવાની વાતના ઉદાહરણ તરીકે ગઠવી છે અને તે પછી તેમણે કરવા ધારેલી-તેમ ક્ષીણ પૂનમાદિની આરાધના મુખ્યમાં ગૌણને શાસ્ત્રીય ન્યાયે ચૌદશમાં સમાવી દેવી, પણ ઉદયતિથિ ચૌદશ આદિ પલટાવવી નહિ.” એ પર્વલેપક વાતને મનસ્વીપણે જ ઉભી કરીને સિદ્ધાંતસ્વરૂપે લેખાવવાનું કેવલ પયંત્ર જ રચ્યું છે. તેમણે તેમ કરવામાં આધાર તરીકે રજુ કરેલા મુખ્યમાં ગૌણને સમાવી દેવાના શાસ્ત્રીય ન્યાયને પણ (પિતાની તે કલ્પિત વાતને શાસ્ત્રીય લેખાવવા સારૂ) અવળો જ ઉપયોગ કરેલ છે. અને તે એ રીતે કે-“ક્ષીણ પર્વતિથિને આરાધના માટે જે પૂર્વાથી ઉદયાત્ મેળવાય છે તેમાં આ શ્રી તત્ત્વતરંગિણીકાર મહષીએ વિકલપે જે ગૌણ–મુખ્યભેદેય ક્ષીણ પર્વ તિથિને ઉદયાત મેળવવાની વાત જણાવી છે તેમાં ક્ષીણ તિથિને મુખ્ય ગણે છે; પરંતુ ઉદયાત્ તિથિને મુખ્ય ગણી નથી. (જુઓ–આ અનુવાદ પૃ. ૯) કારણ કે-તિથિને અંગે આરાધના હેવાથી આરાધનાની ક્ષણતિથિને મેળવવી રહે છે, ટિપ્પણની ઉદયાત્ તિથિને મેળવવી રહેતી નથી.
આથી પૂનમના ક્ષયે ગૌણ મુખ્યના ન્યાયે પૂનમ મેળવવામાં ક્ષીણ પૂનમ મુખ્ય અને ઉદયાત્ ચૌદશ ગૌણ ગણાય છે. છતાં શ્રી અંબૂવિજયજીએ અહિં ગૌણ મુખ્ય ભેટવાળા શાસ્ત્રીય ન્યાયના ઓઠા તળે તે ન્યાયને “મુખ્ય ગણાતી ક્ષણ પૂનમને ગૌણ અને ગૌણ ગણતી ટિપ્પણની ઉદયાત્ ચૌદશને મુખ્ય, લેખાવવા તરીકે અવળે જ ઉપયોગ કરેલ છે.
આટલા સ્પષ્ટીકરણ બાદ આશા છે કે-તે પ્રપંચમાં છૂપાએલે-પૂનમના ક્ષયે આરાધનાની ચોવીસ કલાકની પૂનમ જાવ પણ ટિપ્પણની ઉદયાત્ ચૌદશ રહે, તેમજ ચૌદશના ક્ષયે આરાધનાની તે ૨૪ કલાકની ચૌદશ જાવ પણ ટિપ્પણાની ઉદયાત્ તેરસ તે રહે જઃ” એ શ્રી જબૂવિજયજીને બે પર્વલેપક દુરાશય સ્પષ્ટ સમજી શકશે. આ (હેતુની સિદ્ધિ માટે તે તેમણે ત્રીજી બાબતમાં બે વાર તે “ચૌદશ આદિ' એમ લખેલ છે.
