________________
પર્વતિથિ બેધક પ્રશ્નોત્તરી
[ ૨૫૧ તપાગચ્છ શ્રમણુવંશવૃક્ષ નામક પુસ્તકમાં શ્રી પૂજેની ઉત્પત્તિ તે તપાગચ્છાધિપતિ શ્રી દેવસૂરિજી મહારાજના પટ્ટધર શ્રી સિંહસૂરિજી મ. પછી ૧૮મી સદીના પ્રાન્તભાગમાં જણાવેલી હોવાથી શ્રી જંબૂવિજયજીની તે વાત તે તદ્દન નિર્મલ એવી ગલત છે.
પ્રશ્નઃ ૮૯–ને તિથિમત હેતે કાઢયે ત્યાં સુધી “ પૂર્વાને અર્થ, “ક્ષયમાં પૂર્વ તિથિ કરવી અને વૃદ્ધિમાં ઉત્તર તિથિ કરવી. એ પ્રમાણે કરનારા તે શ્રી જબૂવિત્ર સહિત એ નવા વર્ગના દરેકે નવે તિથિમત કાઢયા પછીથી “ક્ષયે પૂર્વાના વર્ષો પર્યત આચરેલા તે અર્થને તદ્દન ખેટે લેખાવવા માંડીને “ક્ષયે પૂર્વની તિથિમાં આરાધના કરવી અને દ્ધિમાં ઉત્તરની તિથિમાં આરાધના કરવી. એ પ્રમાણે તે પ્રઘાષ બહારને અર્થ ઉપજાવી કાઢીને તે નવા જ અર્થને સાચે લેખાવવા માંડેલ છે, તે મુજબ એ વર્ગના આ શ્રી જંબૂવિજયજી, પ્રસ્તુત બૂકમાં સર્વત્ર ના તે પ્રષિ બહારના કલ્પિત અર્થને જ અવલંબીને ચાલેલ છે, તે તે ઠીક પરંતુ હવે જે તેઓ “ક્ષયે પૂર્વા’ના તે કલ્પિત અર્થને પણ સાચે જ માનતા હતા અને ક્ષયમાં પૂર્વતિથિ કરવી એ આવા મૌલિક અર્થને ખેટ જ માનતા હતા તે તેમણે પ્રસ્તુત બૂકના ૧૭૨મા પેજ ઉપર અંતે તે “ક્ષયે પૂર્વાને જે-“ક્ષયમાં પૂર્વતિથિ કરવી અને વૃદ્ધિમાં ઉત્તરતિથિ કરવી. એ પ્રમાણે પૂર્વને મૌલિક અર્થ જ સ્વીકારેલ છે તે ન બન્યું હોત.
આથી તે વર્ગના હૃદયમાં તે આજે પણ “ક્ષયે પૂર્વાને તેઓ જે પૂર્વે કરતા હતા તે મૌલિક અર્થ જ બેઠો છે એ વાત નક્કી છે. “ક્ષયે પૂર્વાને તે જ મૌલિક અર્થ છે એમ એ રીતે આજે પણ લેખિત કબુલાત છતાં અને તે પ્રાથના કલ્પિત અર્થને અનુસરીને બનાવેલી
પર્વતિથિપ્રકાશ' બૂક તે અધર મુકામે શ્રી ચતુર્વિધ સંઘની વિશાલ મેદની વચ્ચે એકી અવાજે પિતાની સામે જ અપ્રમાણ ઠરેલી હવાને જાતે કડવો અનુભવ પણ કરેલ હેવા છતાં શ્રી અંબૂવિજયજીએ, પુનઃ “ક્ષયે પૂર્વાના તે કલ્પિત નવા અર્થને જ અવલંબીને આ “તિથિસાહિત્યદર્પણ” નામની બીજી બૂક ઉભી કરવામાં શું હેતુ હશે?
ઉત્તર-સદંતર ખોટી પણ એકની એક વાત સો વખત કરવામાં આવે તો તેને વાંચનારા હજાર માણસ દીઠ ઓછામાં ઓછા પાંચ-દસ માણસ તે તે વાતને સાચી માનનારા નીકળે જ:' એ ગણત્રી જ તેમાં મુખ્ય હેતુ હોય છે. એવા હેતુની સિદ્ધિ અર્થે તેમણે પ્રસ્તુત બીજી બૂકમાંના જ તે દ્વિરુકતપણાથી સંતોષ માનેલ નથી, પરંતુ તે પર્વતિથિ પ્રકાશ” અને “તિથિસાહિત્યદર્પણ” બૂકમાનાં પ્રાયઃ એકના એક જ જુઠાં લખાણને વિવિધરૂપ આપીને તે પછી તે તેમણે પ્રશ્નોત્તર હોતેરી-નિત્યનિય અને જીવનવ-તત્વતરંગિણું બાલાવબોધ-તપાખરતરદ-પ્રશ્નોત્તર શતવિશિકા-સપરિશિષ્ટ તત્ત્વતરંગિણું ટીકાનુવાદ-પિતાના શિષ્ય ચિદાનંદવિજયજીના નામે હીરપ્રશ્નોત્તરાનુવાદ વગેરે શાસ્ત્ર અને પરંપરા વિરુદ્ધના ભરચક અસત્ય લખાણવાળી અનેક બૂકે ઉપરા ઉપરી પણ બહાર પાડેલી છે. અને તે પ્રચારનું તેમણે પોતાના માટે સમાજને ફળ પણ બતાવ્યું છે.
