________________
પર્વતિથિ બેધક પ્રશ્નોત્તરી
[ ૨૩૧
આજે તે અલ્પ જ વિદ્યમાન છે. આથી પણ શ્રત શાસ્ત્રવ્યવહાર તે આજે ગૌણ જ છે અને આરાધનામાં તે (ટિપણામાં આગલે દિવસે તિથિ ઘણી ઘડીવાળી હોય છતાં) ઉદયથી જ ઉદયાત્ ગણાતી તેમજ સાથે પૂર્વાથી તે ક્ષીણ તિથિને ઉદયવાળી બનાવાતી આપવાદિક તિથિઓને જ તિથિઓ તરીકે આદર કરવાને જીતવ્યવહાર=આચરણ તે ચૌદ પૂર્વધર ભગવંતાદિએ રચેલ શ્રી નિર્યુક્તિ અને શૂર્ણિ જેવા આગમગ્રન્થના “મવારંવારે जत्थ अहिअमासो पडति तो आषाढपुण्णिमाओ वीसति राते गते भणति ठिमो त्ति' पा8 અનુસાર ચૌદપૂર્વધરના કાળે કૃતવ્યવહારની મુખ્યતા હતી ત્યારની છે. જે અદ્યાવધિ અવિચ્છિન્નપણે પ્રચલિત છે.
શ્રીમત્તપાગચ્છગગનદિનમણિ શ્રી મુનિસુંદરસૂરીશ્વરજી મહારાજે શ્રી વિજ્ઞક્ષિત્રિદશતરંગિણું” ગ્રંથમાં આપણી આ પ્રચલિત પરંપરા બાબત સ્પષ્ટ જણાવ્યું પણ છે કે"या श्रीवीरसुधर्माद्यैः प्रणीता स्वागमानुगा। आचीर्णा स्थविरैः काला-नुरूपयतनाश्रिता॥१॥ सामाचारी गणेऽस्मिस्तु शुद्धा सैवास्त्यखंडिता । परंपरागता सर्वगणान्तरगताधिका ॥२॥ આ જે (શ્રીમત્તપાગચ્છની) સામાચારી છે તે તે “શ્રી વીરભગવંતે અર્થથી આત્માગમાનુસાર, શ્રી સુધર્માસ્વામીએ અનંતરાર્થગમાનુસારે અને તે પછીના ચૌદ પૂર્વધર ભગવંતે વગેરે પરમતારક મહાપુરુષોએ પરંપરાથગમ અનુસાર પ્રરૂપેલી, સ્થવિરભગવંતોએ આચરેલી અને કાલને અનુરૂપ યતનાને આશ્રય કરીને રહેલી એવી શુદ્ધ છે તે જ સામાચારી અખંડિત છે, પરંપરાગત છે અને સર્વગચ્છામાં રહેલી સામાચારીથી શ્રેષ્ઠ છે.”
(૫)-શ્રી ધર્મરત્નપ્રકરણ” ગ્રંથ પૃ. ૨૪૭ ઉપરની–“અન્નદ અગિરિ ગુણ ઉત્તિ દ્વારા વેવવં” ઈત્યાદિ ૮૧ થી ૮૩ ગાથાનુસારે સાડાત્રણસો ગાથાના સ્તવનની ૧૪મી ઢાળમાં મહોપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી મહારાજે જણાવેલી–“સૂત્રે ભર્યું પણ અન્યથાજુદું જ બહુગુણ જાણ; સંવિજ્ઞવિબુધે આચર્યું–કાંઈ દીજે હે કાલાદિ પ્રમાણ–સાહેબજી” ઈત્યાદિ ગાથાઓ પણ સ્પષ્ટ જણાવે છે કે-“શાસ્ત્રમાં જુદું કહ્યું હેય અને આચરણામાં જુદું ય હોય.” આથી આચરણની શુદ્ધાશુદ્ધતાને નીવેડો શાસ્ત્રદષ્ટિએ લાવવાનું કહેવામાં આશયશુદ્ધિ જ ગણાય.
(૬)–આ દરેક જોતાં તે વાક્યમાં જે-આચરણાને નીવેડે શાસ્ત્રદષ્ટિએ લાવીશું તે આપણે આરાધક ભાવ ટકી રહેશે.” એમ કહ્યું છે તેમાં આરાધકભાવ જ નહિ ગણાય અને એ રીતિએ આરાધકભાવને જ અભાવ હેયે સતે “આરાધકભાવ ટકી રહેશે” એમ કહેવું તે હાસ્યાસ્પદ જ ગણાય.
(૭)-તે વાક્યમાંની-ભવિષ્યમાં થનાર કઈ પણ બુદ્ધિશાળી ને ખળભળાટ ઉત્પન્ન નહિં કરી શકે.” એ અંતિમ પંક્તિ પણ સં. ૧૨ થી ન ખળભળાટ ઉત્પન્ન કરનારને બુદ્ધિશાળી લેખાવતી હોવાથી અયુક્ત ગણાય. જૈન શાસનમાં બુદ્ધિશાળી તે જ ગણાય છે કે જે-“શાસ્ત્રની આજ્ઞાની જેમ અવિચ્છિન્ન આચરણને પણ જિનાજ્ઞા જ માને અને શાસ્ત્રોક્ત
