________________
પર્વતિથિબેધક પ્રશ્નોત્તરી
[ ૨૩૩
આપસમાં આપ લે કરવાનું મોકુફ રાખેલ છે. તમારા પત્રમાંનાં તે બંને વાકોમાં રહેલી અનેક અણસમજનું ઉપર જણાવ્યા મુજબ પૃથક્કરણ કર્યા બાદ હવે તે પત્રમાં તમે છેવટે જે-“તમારામાં જે મધ્યસ્થ કે સમજદાર ગણાતા હોય તેમને પણ આ મારૂં લખાણ ચોગ્ય લાગે તે મોકલી પરસ્પર વિચારણું તે કરી લેવા જેવી ખરી. જેથી એક નિર્ણય કરી શકાય.” એમ જણાવ્યું છે તે બદલ જણાવવાનું કે–તમારા પત્રમાંનું તે લખાણ જ આ ઉપર જણાવેલ છે તેટલી બધી અણસમજવાળું હોવાથી તેમજ તે પત્રની સાથે તમે વિચારવા મોકલેલ મૂલસૂત્ર અને અપવાદ સૂત્ર સહિતના ૪ પ્રશ્નોત્તરે તે શાસ્ત્ર અને પરંપરાના બોધને સદંતર અભાવ જ સૂચવતા હોવાથી તમારું લખાણ, અમારામાંના મધ્યસ્થ અને સમજદાર ગણાતા મુનિવરેને મેકલવું જ યંગ્ય લાગ્યું નથીઃ આથી પરસ્પર વિચારણા કરી લેવા અને તે ઉપરથી એક નિર્ણય ઉપર આવવા સારૂ કેઈને મોકલવું મેકુફ રાખેલ છે. આ૦ શ્રી યશોદેવસૂરિજીએ પ્રશ્નોત્તરોની જોડે મોકલેલ હેવાલના ખુલાસા.
તમારા તે પત્રની સાથે તમે મોકલેલા ૪ પ્રશ્નોત્તરની પહેલાં લખેલા હેવાલમાં તમે પ્રથમ જે-“જૈનટિપ્પણના તિથિ હું આ હિસાબે ૬૨મો દિવસ ક્ષયને જ આવે.” એ પ્રમાણે “એવ’કાર યુક્ત વાક્ય લખેલું છે તે જૈન તિષશાસ્ત્રને નામે ખોટું જ લખી માયું છે. જૈન તિષના હિસાબે દિવસ, પિતાની ૬૦ ઘડીમાં કદિ એક અંશ એ છે તે નથી, પરંતુ દિવસમાં તિથિ એક અંશ ઓછી હોય છે તેથી દિવસને તે કદિ ક્ષય આવતે નથી; પરંતુ તિથિને જ ક્ષય આવે છે, એ સમજણ હેત તે જૈનટિપ્પણનાં નામે-તિથિ
ના હિસાબે ૬૨ દિવસ ક્ષયને જ આવે. એ વાક્ય, જેનટિપ્પણુથી સદંતર જુદું હોવા છતાંય “એવ” કાર પૂર્વક લખવાનું જે સાહસ કર્યું છે તે તે ન જ કર્યું હેત; પરંતુ તેને બદલે-તિથિ ના હિસાબે એકસઠમા દિવસે એક તિથિને ક્ષય આવે.” એમ તદન સાચું જ લખવાની શાસ્ત્રાનુસારિતા દર્શાવી હેત; પરંતુ પૂર્વ પુરુષોએ આચરેલ માર્ગ લેપવાથી એ ન સૂઝયું!
તે પહેલા વાકય પછી તમે જે–“જૈનવરસની શરૂઆત ગુજરાતી અશાડ વદ ૧ થી.” એ બીજું વાક્ય લખ્યું છે તે બેઠું છે તેને બદલે જૈનયુગની શરૂઆત જેની શ્રાવણ વદ ૧થી' એમ લખ્યું હોત તે તે સાચું લેખાત. તે બીજા વાક્ય પછી તમે જેપાંચ વરસમાં ત્રીસ ક્ષય આવે જ તેનું કોષ્ટક-(૧)–ભાદરવા વદ ૨, (૨)-કાર્તિક વદ ૪ થાવત (૩૦)–બીજો અશાડ સુદ ૧૫ (ક્ષયને માસીને દિવસ)” એ ત્રીજું વાક્ય લખ્યું છે તેમાં ચાર ભૂલ છે એક ભૂલ તો એ છે કે–પહેલા વાક્યમાં “૬૨ દિવસ ક્ષયને જ આવે.” એમ જણાવ્યા મુજબ અહિં પણ “પાંચ વરસમાં ત્રીસ ક્ષય આવે જ” એમ વિક જણાવવા વડે અર્થપત્તિથી પાંચ વરસમાં જે ત્રીસ દિવસને ક્ષય આવતું હોવાનું
