________________
૧૫ર ]
તત્વતરંગિણી અનુવાદ ગ્રંથ
અમાવાસ્યારૂપ ચતુષ્પર્વમાં શ્રાવક માટે પૌષધનું જ વિધાન હોવા છતાં તે ચતુષ્પર્વમાં તે વર્ગ, બીજાં બીજાં અનુષ્કાને લેવાનું જે મનસ્વીપણે કહે છે તે પિતાની કલ્પિતવાતને આ શાસ્ત્રથી ખરી લેખાવવા સારૂ] “આદિ શબ્દ ઘરને ઉમેરીને) શાસ્ત્રકારના તે અર્થમાંના આઠમના ક્ષયે પૂર્વની સાતમને આઠમ જ ગણીને તે આઠમે કરાતા પૌષધને આઠમને પૌષધ કહેવાના નકકર અવાજને ચીમળાવી નાખેલ છે અને તે વગે કરેલા તેવા પણ તે અર્થમાં તેમને જે-આઠમને પૌષધ” એમ તે જણાવવું જ પડેલ છે જે તેને આઠમના ક્ષયે સાતમે આઠમ કબૂલવી નહિ હોવાથી ખટકે છે, માટે જ તે વગે પિતે પણ કરેલા પિતાના તે અર્થને ત્યાં પ્રશ્નાર્થમાં રજુ કરવાની ચાલબાજી કરેલ છે અને " (૩) તે સંસ્કૃત પહેલી પંક્તિમાંના તે વાક્ય પછીની-ર શેણાત્તિ, ગાવાઝોur૪૦ એ બીજી આખીએ પંક્તિને તે તે વગે અર્થ જ ઉડાવી દીધેલ છે! કારણ કે–તે બીજી પંક્તિમાંના- “ર છત્તિ', વાક્યને જે-“આઠમને વ્યવહાર ન પામે; પરંતુ આઠમના પૌષધની તે પ્રાપ્તિ છે ને? એમ પણ ન કહેવું.” એ ભાવાર્થ છે તે, આઠમના ક્ષયે /૮ ભેળી કહીને તે દિવસે આઠમને વ્યવહાર બંધ કરી દેનાર તે વર્ગને સાતમે આઠમ કહેવાની ફરજ પાડતે હેવાથી બાધક છે, અને તે પંક્તિમાંના તે વાક્ય પછીની ‘બાવીસ્ટોપ૪૦” એ આખીયે પંક્તિને-“કારણ કે-તેવું બેલવામાં “આજે અમારે આઠમને પૌષધ છે” એવું બાલકથી માંડીને રાજા પર્યત જે પ્રસિદ્ધ જ છે એ વચન બેલનાર પુરુષ વડે પળાતા પૌષધના અનુષ્ઠાનને અપલાપ કરવાપણું હોવાથી ગાંડા લેખાવાને પ્રસંગ છે.” તે અર્થ તે અષ્ટમીના ક્ષયે આઠમ વિના જ આઠમને પૌષધ ગણાવવા માંડેલા તે વગને “ગાંડો” કહે છે, માટે તે વગે પિતાની તે બૂકમાંથી તે આખી પંક્તિને અર્થ જ ઉડાવી દીધેલ છે!
આમ તે વગે તે પહેલી તથા બીજી સંસ્કૃત પંક્તિમાંના પિતાના મતને અસત્ય લેખાવનારા કેટલાક વાક્યોને અર્થે ઉલટ કરવાના ઇરાદે ટુંકાવી નાખવાથી તેમજ બીજી પંક્તિને તે અર્થ જ ઉડાવી દેવાથી તે બંને પંક્તિને વિશાલ અર્થ, સંક્ષિપ્ત બનેલ છે.
પ્રશ્ન ૩૪-શ્રી તત્વતરંગિણી ગ્રંથના પૃ. ૧૨ ઉપરની ૧૭મી ગાથાની ટીકાની છઠ્ઠી પંક્તિથી શાસ્ત્રકારને જે-સાથ તિથીનાં દાન ર ા તિથિ જૈત્યગોમ साधारणं लक्षणमुत्तरार्द्धनाह-'जं जा जंमि' ति यद-यस्माद या तिथिर्यस्मिन आदित्यादिवारलक्षणे दिवसे समाप्यते स एव दिवसो वारलक्षणः प्रमाणमिति तत्तिथित्वेनैव સ્વીકાર્ય એ પ્રમાણે ઉલ્લેખ છે. તે ઉલેખમાંની અવતરણિકાને અર્થ, તે વગે તેમની
પર્વતિથિપ્રકાશ બૂકના પૃ. ૧૮૧ના ચેથા પેરામાં–“ગાથાના પૂર્વાદ્ધમાં પરગથ્વીને વૃદ્ધિપ્રસંગે પ્રથમ તિથિ લેવાને નિષેધ જણાવીને તેના ઉત્તરાદ્ધમાં ગ્રંથકાર જે લક્ષણ ફરમાવે છે તે આ પ્રમાણે છેઃ ” એ કરેલો છે તે બરાબર છે?
ઉત્તરા અર્થમાં નવા વર્ગો, પિતાના મતાગ્રહ ખાતર શાસ્ત્રકારકૃત તે અવતરણિકાના ૧)-“હવે તિથિની વૃદ્ધિ અને ક્ષયની વખતે કઈ તિથિ સ્વીકારવી? એ પ્રશ્નના સમાધાન
