________________
-
પર્વતિથિબેધક પ્રશ્નોત્તરી
[ ૧૫૫ ઉત્તરા-તે પતિને અક્ષરશઃ અર્થ,–“ક્ષય વૃદ્ધિ વખતે સ્વીકાર્ય તિથિનું જણાવ્યું છે તે લક્ષણ સામાન્ય હેવાથી જ ‘ા તિથિuar'=પર્વતિથિના ક્ષય વખતે પૂર્વની (પપર્વ કેઈપણ) તિથિને તિથિ તરીકે ગ્રહણ કરવી. કારણકે તે ક્ષીણ તિથિના દિવસે જ બંને તિથિનું સમાપ્તપણું હોવાથી તે ક્ષીણ તિથિનું પણ સમાપ્તપણું છે. અને તેને મળતી વાત તિદિવાખ પુતિદી' (એથી) ગાથાની વ્યાખ્યાવસરે વિસ્તારથી જણાવેલ છે. એ પ્રમાણે છે. આ અક્ષરશઃ અર્થમાં તે વર્ગે નીચે પ્રમાણે છે ગરબડે કરીને તે સત્ય અર્થને મૂલમાંથી જ હણી નાખેલ છે.
તે અર્થમાં તે વગે કરેલી ૬ ગરબડો !!! (૧)-તે પંક્તિમાં પ્રથમના “અર પર્વ' વાક્યને “સામાન્ય લક્ષણ હેવાથી જ એ અર્થ, વાચકના ખ્યાલ પર નહિ આવવા દેવા તે અર્થનાં સ્થાને નવા વગે પિતાના તે અર્થમાં તે સંસ્કૃત પંક્તિમાંના તે પ્રથમના “ચત જવ વાક્યને “એટલા જ માટે ' એમ અર્થ કર્યો છે, (૨)–તે પછીના– ક્ષો પૂર્વી તિથિat' એ પ્રઘેષનો તે વર્ગો, પિતાના તે અર્થમાંથી–પર્વ તિથિના ક્ષયે પૂર્વની તિથિને પર્વતિથિ તરીકે ગ્રહણ કરવી. એ આખો અર્થ જ ઉડાવી દીધા છે, (૩)-તે પ્રઘાષ પછીના તરિયા વિવ’ એ વાક્યનાતે ક્ષીણતિથિના દિવસે જ' એ અર્થને તે વર્ગો, પિતાના તે અર્થમાં–(તે પંક્તિમાં ચૌદશ-પૂનમ” શબ્દનું નામનિશાન નહિ હોવા છતાં) “કેમકે–ચૌદશ-પૂનમ આદિ જ્યાં બે તિથિઓ સાથે આવી હોય અને તેમાં પૂનમ વગેરેને ક્ષય હોય ત્યારે એક જ દિવસમાં એ પ્રમાણે સદંતર કૃત્રિમ રૂપ આપીને શાસ્ત્ર અને આચરણાને ઘાતક અથ બનાવી દીધેલ છે, (૪)-તે સંસ્કૃત વાક્ય પછીના–“દયો સમાન’ એ વાક્યના (પૂર્વની ઉદયાત અને પછીની ક્ષીણ એમ) “બંને તિથિનું સમાપ્તપણું હેવાથી” એ અર્થને ઉડાવી દઈને તેના સ્થાને તે વર્ગ, પિતાના તે અર્થમાં ચૌદશ-પૂનમ બંને તિથિઓ સંપૂર્ણ થાય છે તેથી એ પ્રકારે સદંતર બનાવટી અર્થ ગઠવી દીધેલ છે, (૫)-તે સંસ્કૃત વાક્ય પછીના પૈસા મા સારવાર' એ વાક્યના-તે ક્ષીણ તિથિનું પણ સમાપ્ત પણું છે.” એ એક તિથિની સમાપ્તિ જણાવનારા અર્થને બદલે તે વર્ગ, પિતાના તે અર્થમાં તેના સ્થાને (અહિં એક તિથિનીય આરાધનાની વાત જ નહિ હોવા છતાં)
બેય તિથિઓનું તે દિવસે આરાધન કરાય છે. એ પ્રકારની પિતાની માન્યતાને શાસ્ત્રકાર ભગવંતના નામે ગોઠવી દેવાને વિષમ પ્રપંચ કરેલ છે અને (૬)-તે સંસ્કૃત વાક્ય પછીની “પતરારંવાવ તિદિવાર પુતિદી” એ અંતિમપંક્તિના તે વર્ગો, પિતાના તે અર્થમાં જણાવેલા- “આને મળતી વાત “તિદિવાર પુરિટી ગાથા ૪ની વ્યાખ્યામાં અમે કહી દીધી છે. એ પ્રમાણેના સીધા અર્થને આ અર્થની પહેલાં રા કરેલી પિતાની “બેય તિથિઓનું તે દિવસે આરાધન કરાય છે” એ શાસ્ત્ર અને આચરણા
