________________
૧૫૪ ]
તત્ત્વતરંગિણી અનુવાદ ગ્રંથ
ક્ષીણ કે વૃદ્ધ હોય તે એક જ ક્ષણ કે વૃદ્ધતિથિને આખા દિવસ માટે નક્કી કરી આપવા સારૂ) બાંધેલા તે લક્ષણને ક્ષીણ કે વૃદ્ધતિથિ ઉપરાંત તે ક્ષીણ કે વૃદ્ધતિથિની પહેલાંની તિથિને પણ લાગુ કરવાને મૂર્તિમંત પ્રપંચ ખડે કરેલ છે! આથી તે વગે પિતે કરેલા કૃત્રિમ અર્થને જણાવેલ તે ભાવ, શાસ્ત્રસંગત તે નથી જ; પરંતુ શાસ્ત્રદ્રોહી છે. જે શાસ્ત્રકાર, પ્રથમ-જે ક્ષે પૂર્વાને અર્થ, “ચૌદશના ક્ષયે તેરસે તેરસનું નામ પણ નહિં લેતાં ચૌદશ જ કહેવાય છે. એમ જણાવે છે તે જ શાસ્ત્રકારની આ તે જ વાતને મળતી વાતને (તેના અર્થમાં અને તે અર્થના ભાવમાં આ રીતે ઘરના શબ્દો અને વાક્યો ગોઠવી દેવા પૂર્વક) “ક્ષય કે વૃદ્ધિ હોય ત્યારે કેઈને બદલે કેઈને ક્ષય-વૃદ્ધિ કરવાની કાંઈ ગડમથલ કરશે નહિ” એવા અનર્થમૂલ અર્થવાળા કલ્પિત વાક્યો શાસ્ત્રકારના નામે રજુ કરાય તે તે શાસ્ત્રકાર અને શાસ્ત્ર એ બંનેના પ્રકટ દ્રોહરૂપ ગણાય.
તે બનાવટી અર્થ કરવા સારૂ શાસ્ત્રકારની પંક્તિના અર્થમાં પ્રથમ તે તે વગે એ પ્રમાણે “પંચમી” શબ્દ ઘુસાડ, તે પછી તે અર્થના ભાવમાં તે “પંચમી” શબ્દને સર્વતિથિઓ” તરીકે લેખાવ્ય! અને તેમ કરીને ઉપજાવી કાઢેલા તે “ભાવ”ને પણ જે ક્ષય કે વૃદ્ધિ વખતે કેઈને બદલે કોઈને ક્ષય કે વૃદ્ધિ કરવાની કાંઈ ગડમથલ કરશે નહિ. એ પ્રમાણે અવિચ્છિન્ન આચરણાલપક સાર જણાવ્યું તે બધું તેમની જ તે ભાવ અને તે ભાવના કાઢેલા સાર ઉપરની-“જે દિવસે તે (ક્ષીણતિથિ) સમાપ્ત થતી હોય તે દિવસે તમારે તે તિથિ કરવી: એ પંક્તિથી કુટ કરે છે. તે પંક્તિ લખવા વડે
પર્વ તિથિના ક્ષય વખતે પૂર્વની તિથિનાં સ્થાને તે ક્ષીણતિથિને પર્વતિથિ કરવાનું છે તે વગે ત્યાં પહેલી તકે જ સ્વીકારેલું હોવાથી પૂર્વ તિથિને ક્ષય સ્વીકારેલ જ છે. આમ છતાં પર્વક્ષય વખતે “ પૂર્વીબેને તે વર્ગ “પૂર્વની તિથિમાં તે ક્ષીણપર્વની માત્ર આરાધના કરવી, પણ પૂર્વતિથિને ક્ષય ન કર.” એ કલ્પિત અર્થ કરીને ચાલે છે અને તેમ અવળું વત્તવામાં પિતાને આરાધક લેખાવી શકે છે તે પંચમકાળને પ્રભાવ માનો રહે છે.
પ્રશ્ન ૩૭:-શ્રી તત્વતરંગિણીગ્રંથના પૃ. ૧૨ ઉપરની અંતિમ–અત્ત પણ ‘પૂર્વ तिथिह्या' तस्मिन्नेव दिवसे द्वयोरपि समाप्तत्वेन तस्था अपि समाप्तत्वात् , एतत्संवादकं च રિવાર પુતિદી’ ત્તિ જાથા વ્યાપાર કરતમાતા' પંક્તિને અર્થ, નવા વગે તેમની તે “પર્વતિથિપ્રકાશ” બૂકના પેજ ૧૮૨ ઉપર–“એટલા જ માટે–“ પૂર્ણ તિથિat' એ લેક જે ઉમાસ્વાતિ મહારાજને કરેલો છે એ વૃદ્ધ સંપ્રદાય છે તે (શ્લેક) બરાબર છે. કેમકે-ચૌદશ-પૂનમ આદિ જ્યાં બે પર્વતિથિઓ સાથે આવી હોય અને તેમાં પૂનમ વગેરેને ક્ષય હોય ત્યારે એક જ દિવસમાં ચૌદશ-પૂનમ બંને તિથિઓ સંપૂર્ણ થાય છે તેથી બેય તિથિઓનું તે દિવસે આરાધન કરાય છે. આને મળતી વાત રિદ્દિવાર તિલી ગાથા કની વ્યાખ્યામાં અમે કહી દીધી છે.” એ પ્રમાણે કરેલ છે તે શાસ્ત્ર અને પરંપરાનુસારી છે?
