________________
૨૨૬ ]
તત્વતરંગિણી અનુવાદ ગ્રંથ
--
જ્યારે ચૌદશે ક૫ વંચાય કે અમાવાસ્યાદિ વૃદ્ધિએ અમાસે કે પડેવે કહ્યું વંચાય ત્યારે ઇદને તપ કયા દિવસમાં કરે ? ઉત્તર-પર્યુષણમાં કરવાના તે છતપના વિધાનમાં (તે તપ ચૌદશ-અમાસે જ કરે, એ પ્રકારે) દિવસનું નિયતપણું નથી, (માટે ચૌદશેઅમાસે કે પડવે કલ્પ વંચાય ત્યારે પર્યુષણ અદાઈમાંની આદ્ય પાંચ તિથિઓમાંની) જે જે તિથિઓએ કરવામાં રુચિ થાય તે તે તિથિઓ લઈને તે તપ કરે એમાં આગ્રહશે ?”
શ્રી હરિપ્રશ્નમાંને આ પ્રશ્ન, લૌકિક ટિપણાગતિથિઓને અનુલક્ષીને હેવા માત્રથી તેના ઉત્તરમાં શાસ્ત્રકારે, “આરાધનામાં પણ શ્રી કલ્પધરને છ તે ટિપ્પણાની જ રૂચે તે તિથિઓએ કરવાનું જણાવેલ છે એમ શ્રી વિજયહીરસૂરિજીને શાસ્ત્ર અને પરંપરાનુસારી તરીકે નહિ માનનારને વર્ગ જ કહી શકે. કારણકે-તેઓશ્રીના “ગોરી તુવકો પાઠ ઉપરાંત સં. ૧૬૬૫નું ખરતરીય ગુણવિનયનું કન્યા વૃદ્ધ પક્ષ વિજય સુવંશિ?” એ લખાણ પણ સાક્ષી આપે છે કે- તેઓશ્રી તે ટિપણાની બે અમાસ વખતે આરાધનામાં બે તેરસ ગણીને ચૌદશ-અમાસના જોડીયા પર્વને જોડે જ ઉભું રાખતા હતા.'
તેવા પ્રખર આચરણચારી શ્રી વિજયહીરસૂરિજીએ જણાવેલ તે ખુલાસા મુજબ ટિપ્પણની બે અમાસ પ્રસંગે આરાધનામાં બે તેરસ કરાતી હોવાથી પહેલી તેરસના અદાઈધરને ઉપવાસ અને બીજી તેરસનું પારણું થઈને આરાધનાની ચૌદશ-અમાસને સીધે જ છદ આવે છે. નવા વર્ગના દાદા-પરદાદાદિ સમસ્તની પણ એ જ અવિચ્છિન્ન આચરણા હતી. આ નવો વગ પણ સ. ૧૯૯૨ સુધી તે આરાધનામાં એ મુજબ જ નિરપવાદ આચરતે હતે. આમ છતાં સં. ૧૯૯૩ થી તેમણે લૌકિક પંચાંગ પ્રમાણે જ તિથિ માનવાને એકાએક સ્વચ્છેદે જ મત કાઢીને આ પૂનમ-અમાસની વૃદ્ધિ વખતે ટિપણાગત ચૌદશને જ ચૌદશ તરીકે માનવાને હઠાગ્રહ આદર્યો એટલે તે વર્ગને ચૌદશ-પૂનમ અને ચૌદશ-અમાસનું જોડીયું પર્વ તેડી નાખવાના પાપના ભાગી બનવું પડયું. પછી તે એ પાપના આગ્રહમાં પડીને તે પર્યુષણાની અઢાઈગત અમાસની વૃદ્ધિ પ્રસંગે આરાધનામાં ઉપર મુજબ થતી આચરણની બીજી તેરસને અવગણવા જ માંડી અને ટિપ્પણની ચૌદશને જ આરાધનાની ચૌદશ લેખાવવા માંડીને-“પર્યુષણાની અદાઈગત ચૌદશ પણ મુખ્ય તિથિ હોવાથી તે ચૌદશે શાસનપક્ષીયને શ્રી કલ્પધરને છ૪, બનાવટી ચૌદશ-અમાસે કરવામાં ખાધાવાર આવે છે તે ખોટું છે. એમ મનસ્વીપણે જ પ્રચારવા માંડયું.
નવા વર્ગના તે પ્રચારને શાસ્ત્રીય લેખાવવા સારૂ શ્રી અંબૂવિજયજીએ, પ્રથમ તે સં. ૧૩ની પિતાની “પર્વતિથિપ્રકાશ” બૂકના ૧૧૮મા પેજ ઉપરના પ્રસ્તુત હીરપ્રશ્નોત્તરના ભાવાર્થમાં-અર્થાત્ મુખ્યતિથિ ખાધાવામાં ન આવે તેમ કરવું.” એ લખાણ શ્રી હરસૂરિજીમના નામે પદરનું જ ચઢાવી દેવાની ગોલમાલ કરેલ તે, શાસનપક્ષના હાથે ખુલ્લી પડી જવાથી તેમણે પિતાની તે બૂક પછી ત્રણ વર્ષે બહાર પાડેલી તે “ તિથિ
