________________
પતિશિખાધક પ્રશ્નોત્તરી
[ ૯૫
ઉત્તર ઃ—આગમ ત્રણ પ્રકારે છે: આત્માગમ, અનંતરાગમ અને પર’પરાગમ. તેમાં શ્રી તીર્થંકરભગવન્તાને આત્માગમ હોય છે, શ્રી ગણધરભગવાને અનંતરાગમ હાય છે અને પ્રભુશાસનના અન્ત સુધીની શ્રી ગણધરદેવની પાટપર'પરાના સર્વ શ્રમણભગવત્તાને પરંપરાગમ હાય છે. તેથી આપણા પૂજ્ય સવ મુનિસંપ્રદાયા પરપરાગમાનુસારી છે.
પ્રશ્ન ૩ઃ—આ જોતાં તેા શ્રીતી કરદેવના અનત અભિલાપ્ય રૂપ આત્માગમની અપેક્ષાએ શ્રી ગણધરદેવનું દ્વાદશાંગીપ્રમાણ અભિલાષ્યરૂપ અનંતરાગમ તે અલ્પ શ્રુત જ લેખાય અને તે અનંતરાગમરૂપ દ્વાદશાંગીની અપેક્ષાએ વમાનમાં પર’પરાગમરૂપ જે હસ્તલિખિત અને મુદ્રિત શ્રુત વિદ્યમાન છે તે તે કિંચિત્ માત્ર જ લેખાય ! વસ્તુસ્થિતિ જો એમ જ છે તે અનંત અભિલાષ્ય શ્રુતરૂપ આત્માગમના સ્વામી શ્રી તીથંકરદેવના સદ્ભાવમાં તે સ`પૂર્ણ શ્રુતના બળે પ્રવર્ત્તતું પ્રભુશાસન વત્ત્તમાનકાલીન કિંચિત્ માત્ર પરપરાગમ શ્રુતને લીધે વત્તમાનમાં તા કિંચિત્ માત્ર જ પ્રવર્ત્તતું માનવું રહે તેનું કેમ ?
ઉત્તર :—આત્માગમશ્રુતની અપેક્ષાએ અનતરાગમરૂપ દ્વાદશાંગી પ્રમાણુ શ્રુત અલ્પ ખરૂ; પરંતુ શ્રમણપ્રધાન શ્રી ચતુર્વિધસ ંઘરૂપ તીને મુક્તિપ્રદ સ ધર્મવ્યવહારોનું ઉદ્ગમ સ્થાન તે શ્રી દ્વાદશાંગી રૂપ અપ શ્રુત જ હેાવાથી શ્રી સંઘને માટે તે અલ્પ અનંતરાગમ જ સંપૂર્ણ શ્રુત છે. આ શ્રી દ્વાદશાંગી પ્રમાણુ સંપૂર્ણ શ્રુત શ્રી ગણધર ભગવંતની પાટપરંપરાપ્રભાવક શ્રી ચૌદપૂર્વધર મહર્ષી ઓને પરંપરાગમરૂપે કંઠસ્થ હોય છે. તે પછીથી કાલાદિ દોષે ક્રમે દસ આદિ પૂર્વધરામાં તથાપ્રકારના ક્ષાપશમ સામાઁદિના અભાવે તે શ્રી દ્વાદશાંગી પ્રમાણ શ્રુત વિસરાતું વિસરાતું અંતે એક પૂર્વધર સુધીના મહર્ષી આને તેમાંનું પણ અપશ્રુત 'ઠસ્થ રહ્યું હાય છે. એટલે કે–તે શ્રુત તે પૂર્ણ શ્રુતરૂપ પરંપરાગમિક દ્વાદશાંગીના અલ્પ ભાગરૂપે જ હાય છેઃ અર્થાત્ તે અરસામાં તે દરેક અંગસૂત્રેામાંનાં ઘણાં પદો વ્યુચ્છેદ પણ પામીને તે ખારેય અગસૂત્રેાના પદોનું પ્રમાણ તે એક પૂંધરને અલ્પપરંપરાગમ જેટલું જ કંઠસ્થ હાય છે. છતાં તે સાથે તે વખતે તે એક પૂર્વધર મહર્ષી - એમાં પણ ચૌદ પૂર્ણાંધર મહાપુરુષાથી અવિચ્છિન્ન પર પરારૂપે ચાલી આવેલી આચરણા તા પ્રવર્ત્તતી જ હેાવાથી તે વખતે પણ મુખ્યત્વે તે આચરણાઓના ખલે પ્રભુનું શાસન, તે અલ્પ પરંપરાગમદ્વારા પણ સંપૂર્ણ શ્રુતવત્ પ્રવર્તે છે.
એટલું જ નહિ; પરંતુ તે એક પૂર્વધર મહર્ષીને ભાવિ મહર્ષીઓમાં કાલાદિ દોષે તેટલું શ્રુત પણ યાદ રહેવું અસંભવિત જણાય છે ત્યારે નિજના તે અલ્પ પર પરાગમના ટકાવ અર્થે તે મહાપુરુષ, તત્કાલીન સમગ્ર શ્રુતધરાને એકત્ર કરીને તે અલ્પ પરંપરાગમને દેવાનીત તાડપત્રા પર લિપિબદ્ધ કરે–કરાવે છે.
આ રીતે આત્માગમિક શ્રી વીરપ્રભુના શાસનમાં પ્રભુના કૈવલ્ય બાદ ૧૦૨૪ વર્ષ શ્રી ગણધરદેવના દ્વાદશાંગીરૂપ અન’તરાગમિક શ્રુતમય પૂર્ણ પર’પરાગમૠતમાંથી ક્રમે વિસરાતું
