________________
૧૩૬ ]
તત્ત્વતરંગિણી અનુવાદ ગ્રંથ હેવાથી તે વગે-તે એકેક ક્ષણ તિથિના એકેક ઉપવાસને જણાવનારા પ્રત્તરતેના અર્થોને તથા ભાવેને પૂર્વોક્તરીતે ભિન્ન ભિન્ન દર્શાવીને પણ અંતે “છદ્રને જ પ્રશ્નોત્તર લેખાવી દે” એમ નક્કી કર્યું હોવાથી તે વગને તે ઉત્તરને એ રીતે ભિન્ન ભિન્ન અર્થ અને ભાવ બતાવવામાં હેતુ છે. અંતે તે તે વર્ગના તે દરેક અર્થ અને ભાવને નિષ્કર્ષ, તે ઉત્તરને છક્રને લેખાવવા રૂપે એક જ છે અને તે નીચે પ્રમાણે – શ્રી હીરનેત્તરના અર્થમાં શ્રી જંબૂવિ એ કરેલી અનેક વિપરીતતા
પ્રસ્તુત ૨૪મા પ્રશ્નના ૩ નંબરવાળા પેટાપ્રશ્નમાં જણાવેલી સં. ૧૭ની પર્વતિથિપ્રકાશ બૂકના પ૫ મા પાના ઉપર (એ બૂકમાંના સંલગ્ન જૂઠાણાંઓને સિદ્ધાંતરૂપે ઠસાવી દેવા સારૂ તે બૂક પછી તે-અતિથિસાહિત્યદર્પણ, પ્રશ્રનેત્તર હૈતેરી, નિત્યનિયમ અને જીવનવ્રતે, પ્રત્તર શતવિંશિકા, તપાખરતરભેદ, તવતરંગિણીના કરેલા ફરતા ફરતા અનુવાદ” વગેરે બૂકે દ્વારા શાસ્ત્ર અને પરંપરાની વિરુદ્ધનાં અનેક ઝેરી સાહિત્યના સર્જનહાર) શ્રી જ બૂવિજયજીએ, પ્રસ્તુત પ્રનેત્તર માટેના તે દુહેતુની સિદ્ધિ અર્થે કરેલા કલ્પિત અર્થમાં-“તે મૂલuત્તરમાંના 'શિ' પાઠને પણ ‘' અર્થમાં પલટીને શ્રી હીરસૂરિજી મના તે પ્રણાલિકાસિદ્ધ ઉત્તરને વિધાન અર્થમાં ખેંચેલ છે, પર્વતિથિના ક્ષય પ્રસંગે (કે-વૃદ્ધિ પ્રસંગે પિતે તે આજેય પૂર્વની ઉદયવાળી તિથિને આરાધતા જ નહિ હેવા છતાં) પણ નવા તિથિમતના આગ્રહમાં અટવાઈને તે પ્રત્તરમાંની ઉદયાત ચેથ અને ચૌદશને નહિ ખસેડવાને મનસ્વી અર્થ કરેલ છે, તે કલ્પિત અર્થ વડે ચૌદશપૂનમનું શાશ્વત જેડીયું પર્વ તેડી નાખેલ છે, ક્ષીણ પૂનમને તપ ચૌદશને બદલે અવળી રીતે તેરસે કરવાનું કહેવા વડે ચૌદશ પછી જ આરાધવામાં આવતી પૂનમને ચૌદશની પહેલાં આરાધવાનું જણાવીને “મા” ની પહેલાં “દીકરી” મનાવવાને અજ્ઞજનેચિત વિસંવાદ પેદા કરેલ છે. તે પ્રશ્નોત્તરમાંના અંતિમ પ્રતિcoff” વાક્યના “પડવે પણ અર્થને (શ્રી કલ્યાણ વિ. જેવાયેય નહિ કાઢેલે એવો) “ અર્થાત્ ચૌદશ પડવે એ પ્રકારે મૂચિત ભાવ (મૂલ ‘અgિ' શબ્દના અર્થને લેપીને) રજુ કરેલ છે અને તેમ કરીને તે એકેક તિથિના તપના પ્રનેત્તરને ત્રણ માસીના ચૌદશ-પૂનમના ત્રણ છઠના અર્થમાં બલાત્કારે બતાવેલ છે.
શ્રી જંબવિજયજીએ તે હીરપ્રશ્નોત્તરતે અર્થ કરીને તેમનાજ પૂર્વજોની પ્રતિષ્ઠને કલંક્તિ કરી છે. ટૂંકમાં “પૂનમના ક્ષયે તેરસને ક્ષય જણાવીને ચૌદશ-પૂનમના શાશ્વત જેડીયા પર્વને જોડે જ અને ઉદયાત રૂપે ઉભા રાખનારા તે શ્રી હીરસૂરિજી મના પ્રશ્રનેત્તરને આ નવીને, સં. ૧૯૨ પહેલાં તે પચાસ વર્ષ સુધી “પંચમીના ક્ષયે એથને ક્ષય કરે અને પૂનમના ક્ષયે તેરસને ક્ષય કરે” એ પ્રમાણે પૂર્વ સહિત અર્થ કરેલો અને આચરેલો હોવા છતાં સં. ૧૯૨ થી કાઢેલા સદંતર નિરાધાર મતના આગ્રહવશાત્ એ જ
