________________
પર્વતિથિઓથક પ્રશ્નોત્તરી
t૧૪૭
છીએ)” એ અર્થમાં તે તેરસને હેતુરૂપે જણાવેલ છે; તથા રિતુ થી જણાવેલી બીજી વાત, ચૌદશની જણાવી છે. અને તે પણ (ટીપણાની ચૌદશના ક્ષયે ટીપણાની તેરસે એ પ્રમાણે જે ચૌદશ કહીએ છીએ તે ચૌદશ, “તેરસ-ચૌદશ ભેળી” એમેય નહિ, પરંતુ પ્રાયશ્ચિત્તવિધી તપ, પૌષધાદિ ધર્મની આરાધનામાં સાર્વત્તિ વિમાનવાવ= “ચૌદશ જ” એમ કહેવાતી હેવાથી (ચૌદશ જ કહી છીએ.)” એ અર્થમાં તે ચૌદશને હેતુરૂપે જણાવેલ છે.
શાસ્ત્રકાર ભગવંતે તે મુજબ બે હેતુરૂપે જણાવેલી તે બન્ને વાતના થતા તે બે નકર અર્થનું સત્ય સ્વરૂપ, વાચકના ખ્યાલમાં નહિ આવવા દેવા સારૂ તે વગે, તે લે શાસ્ત્રકારની તે જુદા જુદા અર્થવાળી બન્ને વાતના જુદા જુદા બે અર્થ જણાવવાને બદલે (તે બંને વાતના અર્થોને ગોટાવીને તેને) એક અર્થ જણાવવાને પ્રપંચ કરેલ છે અને તે પ્રપંચમાં–તે બંને હેતુમાંના તેરસની વાતવાળા પહેલા હેતુને “ત્યાં તેરસ એવા નામને પણ અસંભવ છે” એમ છેવટે કહીને વિધાન બનાવી દેવાની અને પહેલા તેરસની વાતવાળા હેતુનાં સ્થાને ચૌદશની વાતવાળા બીજા હેતુને ગોઠવી દેવાની ગરબડ કરીને તે બીજા હેતુને પહેલા હેતુ તરીકે જણાવી દેવાનું સ્વપરહિતઘાતક છળ કરેલ છે.
શાસ્ત્રકારની તે બે વાતને તે મનસ્વી એક અર્થ બનાવવા સારૂ તેવું કૂટ ખડું કરીને તે વર્ગો, શાસ્ત્રકારે ખરતરના પ્રશ્નને નિરાસ કરવા જણાવેલી તે બંને વાતનાટીપણની ચૌદશના ક્ષયે ટીપણાની ઔદયિકી તેરસનો આરાધનામાં આપણે ચૌદશ તરીકે સ્વીકાર કરીએ છીએ “સત્ર-તે ચૌદશના સ્વીકારમાં તેરસ એવા નામને પણ સંભવ નહિ હોવાથી ચૌદશ તરીકે સ્વીકાર કરીએ છીએ. આ ચૌદશને (તેરસ-ચૌદશ ભેળી એમ પણ નહિ) પરંતુ ધર્મની આરાધનામાં (તે દયિકી તેરસે) ચૌદશ જ કહેવાતી હોવાથી “ચૌદશ જ” એ તરીકે સ્વીકારીએ છીએ.” એ પ્રમાણે નીપજતા તલસ્પર્શી અર્થને નિજના મતાગ્રહવશાત પિતાના તે અર્થમાં મૃતપ્રાયઃ બનાવી દીધેલ હેવાથી નવા વગે જણાવેલ તે અર્થ, અર્થ તે નથી જ, પરંતુ મૂર્તિમંત અનર્થ છે.
પ્રશ્ન ૩૦ ને વગે, તે બૂકના પેજ ૨૪માની શરૂઆતમાં આ શ્રી તત્વતરંગિણી ગ્રંથના ત્રીજા પૃષ્ટ ઉપરની-સદ જ વિર ૪ષતિ, તો સૂનમેળ કુત્તા તા અત્તરવિક્ર અરવિ જ દુ જુદા કિન્નદાશ ગાથાને-“હવે જે કદાપિ તે તિથિઓ સૂર્યો. દયથી યુક્ત ન મળે તે ક્ષીણતિથિયુક્ત પૂર્વની તિથિ ક્ષીણુતિથિની સંજ્ઞાવાળી પણ બને છે. ક્ષીણતિથિ યુક્ત પૂર્વની તિથિ પૂર્વતિથિના નામવાળી જ રહે એમ નહિ, પણ તેને ઉત્તર એટલે ક્ષીણતિથિની સંજ્ઞા પણ અપાય છે. એ પ્રમાણે અર્થ જણાવ્યું છે તે બરાબર છે?
ઉત્તર-ના. તે અર્થ, અર્થ જ નથી પછી બરાબર હેવાની તે વાત જ ક્યાં રહી? તે વગે કરેલો તે અર્થ તે શાસ્ત્રકારનાં મૂળ નિરૂપણને નિષ્ફરપણે હણ નાખનારો ભયંકર
