________________
૧૪૨ ].
તત્વતરંગિણી અનુવાદ ગ્રંથ
પછી તે ક્ષીણ પર્વતિથિનું આરાધન ન કરાય.” એમ તે વર્ગ કહે છે. તે શું “ પૂર્વ” પ્રઘાષને તેવો અર્થ હોઈ શકે ખરો?
ઉત્તર-તે જેની પર્વોની આરાધના, ઉપવાસપૌષધ આયંબિલ આદિથી કરાતી હોઈને આજના સૂર્યોદયથી બીજા દિવસના સૂર્યોદય સુધીના ૨૪ કલાક પર્યત કરવાની હોવાથી જેને તે તે પર્વતિથિઓ, ૨૪ કલાકના પ્રમાણવાળી સંપૂર્ણ જોઈએ. જ્યારે જેમ કે અજૈન જ્યોતિષના હિસાબે કઈ પણ પર્વતિથિ તે પ્રકારે ૨૪ કલાકના પ્રમાણ વાળી હતી નથી.
આથી જેનગણિત મુજબ પંચાંગ બનતાં ત્યારે તે પંચાંગની અને તે પંચાંગના વિચ્છેદ બાદ આધાર પૂરતા લેવાતા લૌકિક પંચાંગમાંની ઉદયાત પર્વતિથિને જૈનાચાર્યોના
' આદિ વચનેથી સંસ્કાર આપીને ૨૪ કલાકની જેની ઉદયાત તિથિ બનાવવી જ રહે છે તેમ લૌકિક પંચાંગમાં આવતી ક્ષીણ પર્વતિથિને પણ તે “ક્ષ પૂર્વા' ને સંસ્કાર આપીને ૨૪ કલાકની જેની ઉદયાત તિથિ ફરજીઆત બનાવવી રહે છે. આ વસ્તુ ત્યારે જ બને કે-તે “ પૂર્વના શ્રી સંઘમાં સેંકડો વર્ષથી પ્રચલિત એવા-પર્વતિથિના ક્ષો પૂર્વાઅપતિથિ, તિથિ પર્વતિથિ =કરવી. અર્થનું ઉલ્લંઘન કરવામાં ન આવે.
લોકિક પંચાંગમાંના પર્વક્ષયે– પૂર્વા' ના તે મૌલિક અર્થ મુજબ પિતાના જૈન ભીતીયાં પંચાંગમાં લૌકિક પંચાંગમાંની પૂર્વ અને પૂર્વતર ઉદયાત તિથિને ક્ષય અને તેનાં સ્થાને તે ક્ષીણપર્વ તિથિને ઉદય બતાવીને તે પછી જ તે તિથિનું જેની ઉદયાત તિથિ તરીકે સં. ૧૭ પહેલાં પચાસ વર્ષ સુધી આરાધન કરનારા તે વગે, સં. ૧૯૯૭થી ક્ષો પૂર્વા' ના તે મૌલિક અર્થનું ઉલ્લંઘન કરીને તે “ પૂવ ” પ્રષ-પર્વતિથિના યે તે ક્ષીણુપર્વતિથિનું પૂર્વની અપર્વતિથિમાં આરાધન કરાય; પરંતુ પૂર્વ કે પૂર્વતરની ઉદયાત તિથિને ખસેડવા પૂર્વક તેનાં સ્થાને ક્ષીણપર્વતિથિને ઉદયાત બનાવીને તેનું આરાધન ન કરાય.” એ પ્રમાણે કલ્પિત અર્થ ઉભું કરવા જતાં તે આજે તે વર્ગને-લૌકિક પંચાંગમાં આવતા બીજ આદિ પર્વતિથિના ક્ષય પ્રસંગે તે ક્ષીણપવીનાં ઉપવાસ પૌષધ-આયંબિલ-બ્રહ્મ ચર્યાદિ વ્રતનિયમે વગેરે ૨૪ કલાકના એક દિવસના એક અનુષ્ઠાનને પૂરું કરવામાં પડે બીજ અને ત્રીજ એમ ત્રણ તિથિ સ્વીકારવાની આપત્તિમાં મૂકાઈને ૨૪ કલાકની તે પવણીને જ ફેંદી નાખવાના અને પૂનમ-અમાસ તથા ભા. શુ. પંચમીના ક્ષયે તે ત્રણેય પર્થીઓને કલ્પિત રીતે જ ચૌદશ અને ચોથમાં ગણાવવા માંડીને તે ત્રણેય પર્વએ ગુમાવવા પૂર્વક તે ત્રણેય પર્વની આરાધનાથી જ વંચિત બનવા-બનાવવાના મહાપાપભાગી બનવું પડેલ હોવાની બીને આજે તે જૈન જગતભરમાં હકીકત રૂપે પ્રસિદ્ધ જ છે ત્યાં “ક્ષ પૂવ' પ્રૉષને એ પણ અર્થ હોઈ શકે ખરો ?” એ પ્રશ્નને જ અવકાશ નથી.
પ્રશ્ન રદઃ-તે “ પૂo' પ્રોષનો “પર્વતિથિના ક્ષયે પૂર્વ તિથિને ક્ષય કરો.” એ પ્રમાણેને મૌલિક અર્થ, સં. ૧૩ પહેલાં તે વર્ગો તેમજ શાસન સંઘના કેઈએ પણ કેઈ સ્થલે લખેલ છે?
