________________
પર્વતિથિબેધક પ્રશ્નોત્તરી
[ ૧૧૧ પ્રમાણિકતાની છાપ બેસાડવા સારૂ શાના અર્થો પણ કલ્પિત ઉભા કરવા વડે શાસ્ત્રની પણ અવગણના કરવી પડી છે, ત્યારે તે વર્ગને કઈ વસ્તુને અભિલાષી ગણ? તે વિદ્વજજોએ વિચારવાનું છે.
શ્રી તવતરંગિણ ગ્રંથની તે ૪૬મી ગાથાને અર્થ, નવા વગે તેમની તે બૂકના તે ૨૩૦ મા પેજ ઉપર જે પ્રકટ કરેલ છે તે નથી, પરંતુ જુદે જ છે. તે વગે તે અર્થ તે પિતે ઉપજાવેલી પરંપરાના તે કલ્પિત લક્ષણને શાસ્ત્રીય લક્ષણ લેખાવવા સારૂ કલ્પિત પ્રકટ કરેલ છે. તે ગાથાને સાચા અર્થ :–“પરંપરાનું લક્ષણ તે એ છે કે-આચાર્યની પરંપરાથી આવેલી હોયે સતે પિતાના દોષ વડે સિદ્ધાંતને લેશ પણ દેષ જણાવતી ન હેય.” એ મુજબ છે. આ અર્થમાં તે વગે કરેલા અર્થમાંની “સિદ્ધાંતની સાથે જેને લેશમાત્ર બાધ આવતે ન એ વાતની ગંધ પણ નથી.
સાચો અર્થ, “પરંપરા પિતે એવી દષવાળી ન જોઈએ કે–જેથી પિતાના દોષને લીધે તે, સિદ્ધાંતને દોષ જણાવે.” એમ છે. જ્યારે નવા વર્ષે કરેલે અર્થ, “પરંપરા એવી હેવી જોઈએ કે–જે સિદ્ધાંતને મળતી હેય.” એમ છે. કેટલે ફરક? અને ઉપરથી તે કલ્પિત અર્થને વધુ મજબૂત બનાવવા તે વગે, તે અર્થની નીચે–આમાં “સ્વદેશે કરીને સિદ્ધાંતથી દૂષિત ન હોવી જોઈએ.” એમ કહ્યું છે.” એમ અસત્ય ભાવાર્થ લખીને તે કલ્પિત અર્થનું પણ કલ્પિત રૂપાંતર કરી નાખેલ છે. એ રીતે તે સ્થળે તે વર્ગ, પરંપરાના કલ્પિત લક્ષણને શાસ્ત્રીય લક્ષણ મનાવવા સારૂ મૂલ ગાથાને અર્થ, જેમ કલ્પિત રજુ કરેલ છે તેમ તે કલિપત અર્થને પણ તે સ્થલે અસત્યને પાસ આપીને રૂપાંતરે રજુ કરેલા એ અર્થ પછીથી–
[શ્રી તવતરંગિણ ગ્રંથની તે ૪૬ મી ગાથાની ટીકામાંની-ઘા માર્યારંપરા आगता सती आत्मदोषेण सिद्धांतदोषलेशं न दर्शयति, अयं भावः-आचार्यपरंपरागतत्वे सत्याરમતો સિદ્ધાંતોષાવાર સામાકાણ પ્રામાણિતિ' એ શરુઆતની પંક્તિઓના “જે સામાચારી આચાર્યની પરંપરાથી આવી હોય તે પણ પિતાના દેશને લીધે સિદ્ધાંતને લેશ પણ દોષ દર્શાવનારી ન હોય, તાત્પર્ય આ છે કે-(સામાચારીમાં) આચાર્યની પરંપરાગતપણું હોયે સતે પિતાના દેષને લીધે સિદ્ધાંતને દોષ દર્શાવવાપણું ન હોય તે સમાચારીનું પ્રમાણપણું છે.” તે સાચા અર્થને છૂપાવીને] રજુ કરેલ તે ટીકાપંક્તિને-“એ કહેવાનું કારણ એ છે કે-સમાચારી સિદ્ધાંતની દષ્ટિએ પરિપૂર્ણ શુદ્ધ હેવી જોઈએ.” એ ભાવ તે તે વગે, તે મૂલગાથાના કરેલા તે પ્રથમ કલ્પિત અને પછી પાસિત અર્થને પણ વધુ પાસ આપીને શ્રી તત્વતરંગિણી શાસ્ત્રની છડેચોક અવગણના કરવા રૂપે જ ઉપજાવી કાઢેલ છે, એમ ઉપર જણાવેલ તે ટીકા અને તે ટીકાના સાચા અર્થને જેનાર સુવાચકવરોને તરત ખ્યાલમાં આવી જાય તેમ છે. કારણકે–તે વગે તે ટીકાના તારવીને રજુ કરેલા-“સામાચારી સિદ્ધાંતની દષ્ટિએ પરિપૂર્ણ હોવી જોઈએ? એ ભાવની તે ટીકામાં
