________________
તત્વતરંગિણી અનુવાદ ગ્રંથ
શુતવ્યવહારને કેટલોક ભાગ માત્ર જ હોઈને ગૌણ છે. (સંપૂર્ણ શ્રુતના આધારે જ સંપૂર્ણ પ્રવર્તનશીલ પ્રભુશાસનને વિદ્યમાન અલ્પાતિઅ૫ શ્રુતાધાર સંપૂર્ણપણે પ્રવર્તાવી શકે પણ કેવી રીતે?) અને પરંપરા તે–સંપૂણ પર પરાગમવંત શ્રી ચૌદ પૂર્વધર ભગવંતે આદિ વડે પણ આચર્ણ હેઈને તેઓશ્રીની પ્રભુશાસનાન્ત પાટ પરંપરાના પૂજ્ય સમસ્ત શ્રમણ સંપ્રદાયમાં કમે-યથાવત્ સંરક્ષણશીલ અને કાલાદિક કારણે પછી પછીના અનેક સંવિજ્ઞગીતાર્થોદ્રભાવિત શાસનહિતકારી વિશિષ્ટ આચરણાઓથી પુષ્ટ થવાના સ્વભાવવાળી હોઈને પ્રભુશાસનને સાવંત સંપૂર્ણ પણે અવ્યાબાધ પ્રવર્તાવનારી હોવાથી આજે પ્રભુશાસન ચલાવવામાં પરંપરા જ મુખ્ય છે. અને તેને જ લીધે પરંપરાથી આવેલા વર્તમાન અલ્પાતિઅલ્પ પરંપરાગમ શાસ્ત્રો, એ જેમ શ્રી જિનાજ્ઞા છે, તેમ પ્રભુનિદર્શિત ક્ષમાર્ગ ટકાવવામાં તે શાસ્ત્રો કરતાં ઘણું સમર્થ લેખાતી પરંપરા છતવ્યવહાર એ પ્રબળ જિનાજ્ઞા છે.
પ્રશ્ન પર—એ રીતે છતવ્યવહાર રૂપે ગણાતી પરંપરા પણ શ્રી જિનાજ્ઞા જ હેઈને પ્રભુશાસન પ્રવર્તાવવામાં ભલે પરંપરાની મુખ્યતા ગણાય; પરંતુ તે પરંપરાની પણ શુદ્ધાશુદ્ધતાનું માપ જેઓ વર્તમાન શાસ્ત્રોથી જ કાઢવાનું કહે છે તેઓની અપેક્ષાએ તે પરંપરા કરતાં શાસ્ત્રો બલવાનું ખરાં ને ?
ઉત્તર–શાસ્ત્રોમાં ફરમાવેલી શ્રી જિનાજ્ઞાનું પાલન કરવાનું સતત ધ્યેય હેવા છતાં કાલાદિદે તે પ્રભુઆજ્ઞાઓના પાલનને અનુરૂપ આલંબનના અભાવે જે મહર્ષી, પ્રભુની તે તે શાસ્ત્રજ્ઞાઓ રૂપ મેક્ષમાર્ગની સમ્યફપ્રકારે આરાધના નથી કરી શકતા ત્યારે અશઠગીતાર્થ મહાપુરુષ, તે આરાધક મહર્ષીઓને પ્રભુનિદર્શિત મોક્ષમાર્ગની સુખે આરાધના કરી શકાય તે શાસ્ત્રને પૂર્વાપર અબાધાકારી માર્ગ કાઢી આપે છે તેને આચરણ કહેવાય છે. અને તે આચરણને ત્રીજી પેઢી પછી જીતવ્યવહાર=પરંપરા કહેવામાં આવે છે. આ રીતે શાત્રે જે કાર્ય કરી શકતા નથી તે કાર્ય પરંપરા કરી શકતી હેવાથી પરંપરા કરતાં શા બલવત્તર ગણાતા નથી, પરંતુ શાસ્ત્રો કરતાં પરંપરા બલવાન ગણાય છે. આચરણ શાસ્થિત હેતી નથી. જે વસ્તુ શાસ્ત્રોત્થિત નથી; પરન્તુ ગીતાર્થોસ્થિત હોઈને શાસ્ત્રને પૂર્વાપર અબાધિતપણે શાસ્ત્રથી પર તરીકે સ્વતંત્ર છે તે વસ્તુની શુદ્ધાશુદ્ધતાનું માપ જેઓ તેનાથી નિર્બલ ગણાતા શાસ્ત્રોથી કાઢવાનું કહેતા હોય તેઓને અજ્ઞાની અને અશુભાશયી માનવા રહે છે. શાસ્ત્રના દસ્કતથીએ ભિન્ન એવી આચરણ ગ્રાહ્ય બને છે; પરન્તુ શાસ્ત્ર જે આચરણાથી ભિન્ન હોય તો ગ્રાહ્ય બનતું નથી.” * શ્રી ધર્મરત્ન પ્રકરણ પૃ. ૨૪૭ ઉપરની-અદ્ર મારિ કુપ, લિંરિ વાળા કx x xથવિદિ અન્ન પાદ વિવિમif” એ ૮૧ થી ૮૩ ગાથામાં જણાવ્યું છે કે-“શાસ્ત્રોને વિષે કઈક બાબત જુદી રીતે જણાવેલી હોય છતાં પણ કાલાદિક કારણોને આશ્રયીને સંવિજ્ઞગીતાર્થોએ તે શાસ્ત્રોક્ત બાબતથી જુદી રીતે જ આચરેલી દેખાય છે. પ૮૧ કપડા ખંભે રાખવાને બદલે પહેરે, ચલપટ્ટાના બે છેડાને કેણુએથી
