________________
૬૨ 1
તત્ત્વતર ગિણી ગ્રંથના અનુવાદ
જ' એમ અ કરે છે; પરંતુ એવ’કાર અધ્યાહાર લેવાય તેમાં તને અનિષ્ટ હોય અને અમને ઇષ્ટ હેાય એવી કેાઇ ક્ષિત નથી. અમે તે ‘પ્રતિનિયતદિવસ’ શબ્દથી ‘ચતુષ્પવી વગેરે આરાધ્ય તિથિએ જ ગ્રહણ કરવી' એમ નહિ; પરંતુ પૌષધાદિ કરવાની ઈચ્છાએ પેાતાને જે દિવસ ઇષ્ટ હોય તે દિવસ ગ્રહણ કરવા' એમ કહીએ છીએ. અને તે પોતાને ઇષ્ટ દિવસ એ કે-પૌષધ ન કરવામાં દોષ લાગે છે એ પ્રસંગથી ચતુષ્પવી આદિ (આરાધ્યપદ્મ એ)ના દિવસ, નિયતપણે પૌષધ કરવાનો અને તે સિવાયના દિવસ, અનિયતપણે પૌષધ કરવાના;' અને એમ કરતાં તે આચરેલું અનુષ્ઠાન, ચારિત્ર ઉચ્ચરવાની જેમ અથવા પ્રભુપ્રતિષ્ઠાની જેમ અંત વગરનું ( કાયમિક) ન થાય એ અભિપ્રાયે કાલના નિયમ કરવાને માટે તે બંને અનુષ્ઠાન, પ્રતિદિવસ આચરવાના નથી’ એમ (હરિભદ્રસૂરિજી મ॰) કહે છે. કહેવાનું તાત્પય આ છે કે-ચારિત્રની જેમ એકવાર ઉચ્ચરેલ પૌષધ, પ્રતિલિ = ખીજા આદિ દિવસે ચાલુ રહેવાને ચાગ્ય બનતા નથી. તેમજ એકવાર કરેલ અતિથિસવિભાગ પણ શ્રી જિનપ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠાની જેમ પ્રતિવિલ = રાજે રાજ ચાલુ રહેતા નથી; પરંતુ તે કરવાને ઈચ્છનારાઓને યથાશક્તિ દરરોજ કરવાના જ છે ગુરુ ઉચ્ચરાવે છે તે રૂપે ફરી ફરી આચરવાના છે. જો એમ ન હેાય તેા ઉપધાન વહન કરાવવાં વગેરે વિધિમાં ઉપધાનની શરૂઆતનાઅઢારીયાના પહેલા જ દિવસે શ્રાવકેાને (એકી સાથે) અઢાર આદિ પૌષધેા કેમ લેવડાવતા નથી ? એ પ્રમાણે આ રહસ્યને તારા ચિત્તમાં જ સ્થાપવું; પરંતુ અજ્ઞાનજનાની સભામાં જ્યાં ત્યાં બેલ-મેલ ન કરવું; કારણકે—આ વિચારનું ગૂઢ અભિપ્રાયપશુ` હાવાથી (એવકાર વાચક આ વિચાર) પ્રામાણિક જનાને ગમ્ય છે. તથાવિષયંતિ તુઅહિં ‘એવ’ કાર જોઈ એ જ એમ સમજનારા પ્રામાણિક પુરુષાની પદામાં તે પહેલાં કહેલ અહિં ‘એવ’કારઘટિત વર્ણન ખેલવું. જો કે–અબુધ કે વિદ્વાનાની પÖદામાં ખેલેા તેમાં પરમાર્થથી ભેદ નથી, તે પણ મારું આ મિત્ર તરીકેનું વચન ઉલ્લઘન કરવા જેવું નથી.” વળી એ અનું એથી પણ અધિક વ્યવસ્થાપક વચન સાંભળ કે–જો ‘પ્રતિનિયત' શબ્દથી ચતુષ્પી જ ગ્રહણ કરાય તેા ... અતિથિ વિભાગ પણ અષ્ટમી આદિ પતિથિને વિષે જ કત્ત વ્યરૂપે થશે; પરંતુ નવમી વગેરે અપ ને વિષે કર્ત્તત્ર્યપણે નહિ થાય. જો ( પંચાયાં ઘોષગંગા કિનારે રહેલી ઝુંપડી ગંગાની સમીપવી હાવાથી ગંગામાં કહેવાય, એ ન્યાયે ) એમ કહેા કે ‘સમીપે વતી નવમી આદિ ગ્રહણ કરાય છે.’ તે અષ્ટમી આદ્ધિ તિથિને
તેને ક્ષય કરવાના નથી.’ એમ તદ્દન નિયપણે જ ઉલટા અર્થમાં રજુ કરેલ છે તે તેમના શાસ્રપ્રેમના અભાવનું અને પેાતાના કલ્પિતમતના અતિ—આગ્રહનુ માપક છે. ધ્યાન રાખવું –પૌષધ, સૂર્યોદય પહેલાં લેવાના હોય છે. આથી આઠમના ક્ષયે તેને પૌષધ જે સાતમે કરે તે પણ તે આઠમના પૌષધને સાતમને નથી કહેતા અને આમનેા જ કહે છે તે મૃષાવાદ છે. આઠમ સિવાય આઠમને પૌષધ કહેવાય જ કેમ? આ મુંઝવણુથી ખરતરા પણુ ક્ષીણુ અષ્ટમીને પૌષધ સાતમે કરતા હોવાનું કહે છે તેમાં પણુ તેઓ સાતમને આઠમ જ માને છે, એ વાત આ જ ગ્રંથના પેજ પાંચની આઠમી પંક્તિમાંના ‘વાવ્રુત્ત્વામિમન્યતે' એ પાઠથી સિદ્ધ છે.
