________________
૮૦ ]
તત્ત્વતર ંગિણી ગ્રંથના અનુવાદ
વિધિનું (આજે પણ ગ્રંથમાં તેા વિદ્યમાનપણું હોવા છતાં) હાલમાં કોઈના પણ વડે કર્ત્તવ્ય તરીકે વિદ્યમાનપણું નહિ હાયે સતે સામાયિકના વિધિનું વિચ્છેદ્યપણું પ્રાપ્ત થાય અને એમ સામાયિકવિધિના વિચ્છેદ-નાશ થયે સતે ઉભયસંધ્યાનું જે આવશ્યક કૃત્ય (પ્રતિક્રમણ ) છે તે પણ વિચ્છેદ પામ્યું હેાત, અને તેમ બન્યું હેત તે હાલ ઉભયટક જે આવશ્યક કૃત્ય થઈ રહ્યું છે તે કયાંથી હેાય ? સામાયિકવિધિ સિવાય પૌષધ વગેરે અને નહિ. તેથી પૌષધાદિ ક્રિયાઓને પણ વિચ્છેદ માનવા પડે અને ક્રિયાઓને વિચ્છેદ માને સતે ક્રિયા નહિ કરવાપણું પ્રાપ્ત થવાથી શ્રાવક-શ્રાવિકા રૂપ અ તીર્થં વિચ્છેદ થયું એમ માનવું પડે અને તેમ માનવું થયે સતે અત્યંત અયેાગ્ય થશે.”
6
તેા પછી ખરતરા વડે કરાતા સામાયિકના વિધિ, અખ ંડિત રહેા–તેનું ખંડન ન કરે.’ એમ ન કહેવું. કારણ કે-ખરતરો વડે કરાતા સામાયિકવિધિના ખ`ડનનું શ્રી મહાનિશીથાદિસૂત્રના વિરાધ વડે આગમપ્રમાણથી સિદ્ધપણું છે : ‘ તે પછી ચૂર્ણ વગેરેમાં કહેલા સામાયિકવિધિ, કોઈના પણ વડે કરાતા હતા કે નહિ ?' એમ જો તું પૂછતા હાય તે એ પ્રમાણે પૂછીશ નહિ. કારણકે-તથાપ્રકારના વિચારનું બહુશ્રુતગમ્યપણું હાવાને લીધે તે અમારા વિચારના વિષયને ચાગ્ય જ નહિ હાવાથી એ વિસ્તારથી સર્યું.
(અન્યગચ્છીયને કહે છે કે—આ ખુલાસા પછી) તું જે એમ કહે કે–“ બહુશ્રુતગમ્ય એવી તે પૂર્વે કહેલી યુક્તિને લઈને–સ્વીકારીને પ્રામાણિક પદામાં પ્રવેશ કરતા ઉલટે માગે રહેલા, નામ જેવા ગુણવાળાયથા નામવાળા કાઈ (ખરતર) ‘પઝ્ઝા ફૅબ્રિવૃત્તિઆપ પદ્ધિમિત્ર-પછી ઇર્યાવહી પડિકમીને. ’ એ પદ પકડીને-ખરસ્વરે કરીને ભૂખની પદાને સંભળાવતા પાકાર કરે, તેને શાણા કેવી રીતે બનાવવે ?” તે તે બદલ પહેલાં તે તેને જ પૂછ્યું કે હું દેવાનાંપ્રિય ! મૂખ શિરામિણ ! તારા વડે કરાતા સામાયિકવિધિ, પર’પરાગત છે ? કે—ચૂર્ણિમાં કહેલા છે તે છે ? જો પરપરાગત છે, તા તે સુધ સ્વામીની પરપરાથી આવેલ છે ? કે—તારા મતને પ્રવર્તાવવાવાળા પુરુષથી પર પરાગત છે ? જો ‘સુધર્મ સ્વામીથી પરંપરાગત છે' એમ કહે તે તે અસંભવિત છે. કારણકે-પર’પરાગત હાવાની સાક્ષી આપનારા બીજા ગચ્છમાં કરાતા વિધિના (તારા મતવાળા તે સમુદાયમાં) અભાવ છે. એવા પ્રકારના વિપરીત વિધિ, પર’પરાગત ગચ્છમાં કોઈપણ સ્થલે જાણવામાં આવતા નથી: બીજા વિકલ્પમાં એટલે કે—તારા મતના પ્રવર્ત્તક પુરુષથી પરંપરાગત છે' એમ કહે તેા તે ખામતમાં પાપી પાર્શ્વ ચદ્રે પ્રકાશેલ વિધિની જેમ (તારા તે વિધિ ) સર્વાં ગચ્છવાસીઓને પણ અત્યંત અનિષ્ટ હાવાથી તારા પેાતાના સ્થાનમાં જ શાભનીય છે.’ અથવા જો બીજા વિકલ્પ મુજબ ‘તારા સામાયિકવિધિ ચૂર્ણિમાં કહેલ છે તે છે' એમ કહે તે પ્રત્યક્ષના અપલાપ કરતા હાવાથી સ્પષ્ટ જ અનિષ્ટભાષી છે. કારણકે—ખરતર કે બી કાઈ તે વિધિને કરતા જોવાતા જ નથી, એમ પહેલાં કહ્યું છે. આમ છતાં તેવા વિધિ કરે છે તેમાં– આગમવિધી એવા પરપરાગત વિધિને તજીને અને ચૂર્ણિ વગેરેમાં
