________________
w
૭૪ ]
તત્વતરંગિણ ગ્રંથો અનુવાદ થયું જ વિશેષને ભજવાવાળું છે એમ તમારે કહેવું. જેમ કે-“શ્રી ઠાકુંગસૂત્ર વગેરેમાં “ચતુર્દશી–અષ્ટમી અમાવાસ્યા-પૂર્ણિમાને વિષે” એ સૂત્રલેશની વ્યાખ્યા કરતા આચાર્ય મહારાજે સામાન્યપણે ગ્રહણ કરેલ પૂનમ-અમાવાસ્યાને પણ શ્રી સૂયગડાંગ સૂત્રની વ્યાખ્યા કરનારે સ્વરૂપ નહિ છોડવા વડે જ- માસીની ત્રણ પૂનમે અને મહાકલ્યાણકતિથિ તરીકે પ્રસિદ્ધ એવી અમાવાસ્યા” એ પ્રમાણે વિશેષથી ગ્રહણ કરેલ છે.” આ પ્રકારને વિશેષ તે સામાયિકને વિષે વિપર્યય વડે એટલે કે સામાયિક લીધા પછી ઈર્યાવહી કરવા વડે (ઈરિયાવહિયા કર્યા સિવાય સામાયિક લેવાય જ નહિ, એ સામાયિકનું) સ્વરૂપ ત્યાગી દીધા સિવાય કહેવાને શક્તિમાન નથી.
આમ છતાં પણ જે અભિનિવેશથી (પ્રથમ સામાયિક અને પછી ઈરિયાવહિયારૂપ) વ્યત્યયને વિશેષ કહેતા રહીને તે વિશેષનું અવશ્ય સ્વીકાર કરવાપણું (ચાલુ જ રાખવું) હોય તે સામાયિક લેવામાં “સામાયિકની પહેલાં અને પછી” એ પ્રમાણે બે ઈર્યાવહી કરવા રૂપ વિશેષ બલવાથી તેનું મહેઠું શું વાંકું થાય છે? એમ (તારે) તેને (ખરતરને) જણાવવું. (ખાનગીમાં બેઠેલા તે મિત્રને શાસ્ત્રકાર કહે છે કે-) જે તું-“એમ જણાવતાં તે વળી તે કદાચ-સામાયિકરૂપ જે કાર્ય છે તેને ઈર્યાવહી વિના ન થનારા કાર્યોથી બહાર જ રહેવા દ્યો.” એમ કહે છે તેને શે ખુલાસો જણાવ?” એમ કહે, તે તારે તેને એમ કહેવું કે- હે ખરતર! એ વાત અત્યંત અસંગત છે. કારણકે-સામાયિક લીધા પછી ઈર્યાવહી કરવાનું કેઈ કારણ નહિ હોવાથી પાણીને લપડાક મારવાની જેમ નિરર્થક પ્રયાસ રૂપ આપત્તિ છે.”
વળી પછી કરાતી ઈર્યાવહી, સામાયિકની ક્રિયા હોવાથી નિરર્થક પ્રયાસ રૂપ નથી” એમ ન કહેવું, કારણ કે-“એમ કહેવામાં તમારે પૌષધ સંબંધી સામાયિકમાં પણ (સામાચિક ઉચ્ચર્યા પછી) ઈર્યાવહી કરવાનો પ્રસંગ આવશેઃ” એમ પણ ન કહેવું કે સામાયિકક્રિયા એટલે પૌષધ સિવાયની એકલા સામાયિકની ક્રિયા હેવાથી તેમાં (પછી ઈરિયાવહિયા કરવામાં) દેષ નથી. કારણકે-પૌષધના સામાયિકમાં પછી ઈર્યાવહી ન કરવી અને છૂટા સામાયિકમાં પછી ઈર્યાવહી કરવી એ પ્રમાણે જણાવનાર પ્રમાણને અભાવ હોવાથી અર્ધ જરતીયન્યાયને પ્રસંગ આવશે, અને સામાયિકની ક્રિયાને કરતાં જ ઈર્યાવહી કરવાનો પ્રસંગ આવશેઃ એમ ન કહેવું કે-“સામાયિકની ક્રિયાની વચ્ચે તે ઈર્યાવહી કરતાં તમેએ આપેલ એ બીજે હેતુ ઈષ્ટાપત્તિ જ છે.” કારણ કે-“આગમને વિષે ક્યાંય પણ–“સામાયિકની કિયાની વચ્ચે ઇર્યાવહી પડિકમે કે સામાયિકની ક્રિયા કરતાં ઈર્યાવહી પડિકમે” ઈત્યાદિ ઉલ્લેખથી જોવામાં આવતું નથી. અને શ્રી મહાનિશીથ સૂત્રને વિષે એથી ઉલટું (પ્રથમ ઇર્યાવહી પડિક્કમે, એમ) જોવામાં આવે છે, તેથી અદષ્ટને પ્રલાપ અને દષ્ટને અપલાપ કરવાને પ્રસંગ આવશે.
વળી (સામાયિક લીધા પછી ઈરિયાવહિયા કરે તેમાં તે) તે ઈર્યાવહીનું પણ
