________________
ગાથા ૫ મી
[ ૧૫
સાતમને પલટીને-સાતમને ક્ષય કરીને માને છે અને પકખીએ તમારે શો અપરાધ કર્યો છે? કે-જેથી (ચૌદશના ભોગની ગંધ પણ જેમાં નથી તે પૂનમે પૂનમ માનીને માત્ર કિયા પકખીની કરે છે તેમાં) પકખીનું નામ પણ સહન કરતા નથી = પકખીને તે રાખતા જ નથી!”
તે વાત બદલ ખરતર શંકા કરે છે કે તે પછી એ પ્રમાણે પૂનમના ક્ષયે તમારી પણ શું સ્થિતિ થશે? અર્થાત પૂનમના ક્ષયે તમે પકખીનું પખી નામ નહિ રાખતાં પકખીને પૂનમ કરે તેમાં (ટીપણાની) ચૌદશે તમારે પણ પકખીનું નામ નહિ રહે, ત્યાં પાઠમને પાછલે–અષ્ટમીશ્નાગ્યાશં ન મેત’ પાઠ છૂપાવીને તે પાઠમાં શરૂઆતનો – લીગામી સભ્યો કિચના' એટલા ત્રુટક પાઠને જ અનુવાદ આપેલ છે ! (કારણ એક જ કે–તે અધુરા પાઠને સાતમમાં કરાતું આઠમનું કૃત્ય એ પ્રમાણે મનવાંછિત અર્થ થઈ શકતો હતો.) એ પ્રમાણે ત્યાં ખંડિત કરેલા પાઠને અર્થ છાપીને તે ત્રુટક અર્થને આ ગ્રંથમાંના પૂર્વોક્ત પૂર્ણ પાઠના પૂર્ણ અર્થ તરીકે લેખાવેલ છે !” એ ઉપરથી પણ તે વર્ગની શાસ્ત્રાનુસારિતાનાં મૂલ્યાંકન થઈ શકે છે. તે વર્ગને શાસ્ત્રના પાઠમાં અને તે તે પાઠોના અર્થોમાં પણ આ રીતે ગરબડ કરીને ચાલવું પડેલ છે, તે જોતાં આ ‘પૂરાવામ ' પાઠ અને “અદમીયાં ન મેત’ પાઠથી અષ્ટમીના ક્ષયે સાતમને આઠમ જ કહેવી રહે છે એમ નવો વર્ગ પણ સમજે જ છે એ વાત નક્કી છે.
આ ગરબડની જેમ સં. ૧૯૯૯ માં વૈદ્યને નિર્ણય અર્થે આપેલા લખાણમાં પણ નવા વગે, આ ગ્રંથના-વિક્રતુ પ્રાયશ્ચિત્તવિવિધ ચતુર્તવઃ' એ મૂલ પાઠમાં અંતિમ “ga'કાર (ચૌદશના ક્ષયે પિતાના
છું વાળા કથનને બાધક થતું હોવાથી) ઉડાવી દીધાની ગરબડ (કે-જે પર્વતિથિપ્રકાશ પેજ ૨૩ ઉપર મેજુદ છે.) પણ અત્યંત પ્રસિદ્ધ થઈ જવા પામેલઃ પરિણામે તે વર્ગો, સં. ૨૦૦૬માં પુનઃ પ્રસિદ્ધ કરવી પડેલ “સપરિશિષ્ટ તત્ત્વતરંગિણી ટીકાનુવાદ' બૂકના પાંચમા પેજ ઉપર તે મૂલપાઠમાં તે ga’કારને ફરી યોજી દે પડેલ છે, અને તે સાથે તે “ક્ષીનામથ્રત્યે સક્ષમ્ય વિમાનમષ્ટમીત્યવ્યાં ન જોત' પાઠ પણ આખે પ્રસિદ્ધ કરવો પડેલ છે! તે શાસનનું સદ્ભાગ્ય છે. આ ગ્રંથને પિતાના મતને અનુસરતા લેખાવવા સારૂ નવામતીને ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે આ ગ્રંથના અનેક પાઠ અને તેના અર્થોનો અનેક સ્થલે ફેરફાર કરવો પડેલ છે. આ વસ્તુથી એ સિદ્ધ છે કે આ ગ્રંથને અને અધતનીય તે નવા મતને કશે જ સંબંધ નથી’ એમ નો વર્ગ પોતે પણ સમજે જ છે. એમ અહિં પુનઃ કહેવામાં “દ્ધિ કુટું મતિ' એ જ દૃષ્ટિ હોવાથી પુનરુક્તિને દોષ લેખો રહેતો નથી.
૨૬. ગ્રંથકારે ખરતરને જણાવેલી આ વાતથી આ ગ્રંથકારના સમયે પણ શ્રી તપાગચ્છમાં પૂનમના ક્ષયે ચૌદશના એક દિને ૪ એમ બે તિથિ ગણવામાં એક પર્વને લેપ ગણાતો હતો. એ વાત નક્કી થાય છે અને તે સાથે એ રીતે ચૌદશના ક્ષયે ૧૩/૧૪ કહીને ઉદયાત તેરસે ચૌદશનું કાર્ય થતું હોવાનું કહેનાર નવો વર્ગ પણ તેરસે ચૌદશનું નામ સહન કરતો નથી તે સ્પષ્ટ ખોટું જ છે, એમ પણ સિદ્ધ થાય છે.
૨૭. આ પાઠથી એ વાત સ્પષ્ટ છે કે–“આ ગ્રંથકારના સમયે પણ પૂનમના ક્ષયે આરાધનામાં (એક દિવસે ૧૪/૧૫ બંનેનું આરાધન થઈ જતું હોવાની આધુનિક નવા મતની વાવદૂકતાની તો શ્રી સંધમાં ગંધ જ નહોતી; પરંતુ) પૂર્વા થી તે ક્ષીણપૂનમને ઉધ્યાત બનાવીને સ્વતંત્ર ઉભી રખાતી હતી અને તેમ સંસ્કાર કરતાં ટિપ્પણાની ઉદયાત્ ચૌદશના ક્ષયનો પ્રસંગ ઉભો થવાથી તે ચૌદશને પણ સ્વતંત્ર ઉભી
