________________
૨૪]
તત્ત્વતરંગિણી ગ્રંથને અનુવાદ જ ઉપયોગી થતી હોવા છતાં બલવાન (ચૌદશી આદિના) કાર્યને છોડીને પિતાના કાર્યને માટે જ ઉપયોગી થતી નથી. પરીક્ષા વગરનાં ચેર વગેરે સિવાયના બીજા કેઈના હાથમાં રહેલું રત્નયુક્ત ત્રાંબું, ત્રાંબાના મૂલ્યથી જ પ્રાપ્ત થતું નથી, ચોર વગેરેના હાથમાં રહેલું તે ત્રાંબાના મૂલ્ય મળી પણ જાય. શ્રી લલિતવિસ્તરા ગ્રન્થની ટિપ્પણીમાં કહ્યું છે કે-જે દેશમાં પરીક્ષક ન હોય તે દેશમાં સમુદ્રમાંથી નીપજેલાં રને કિસ્મત પામતા નથી. ભરવાડના ઝુંપડામાં (રહેલા) ચન્દ્રકાન્ત મણિને ગોવાળીઆઓ ખરેખર ત્રણ કેડી બોલે છે. ૫ ૬ છે
અવતરણિકા –હવે પ્રથમ જણાવેલી યુક્તિના સામાન્ય ન્યાયને અનુસરતા થકા ગાથા કહે છે – मू०-जो जस्स अट्ठी सो तं, अविणासयसंजुअं पि गिण्हेइ ॥
न य पुण तओ वि अन्नं, तकज्जसाहणाभावा ॥७॥ મૂલાથ-જે જેને અર્થે હોય તે, તેને અવિનાશક પદાર્થ યુક્ત હોય તે પણ ગ્રહણ કરે છે; પરંતુ તે વસ્તુથી પણ અન્ય–બીજી વસ્તુને કાઈ પ્રહણ કરે નહિઃ કારણકેતે અન્ય-બીજી અન્ય વસ્તુથી ઈષ્ટવસ્તુનું કાર્ય સાધન થતું નથી. . ૭ બૂકના પ્રકાશકે-“આ આખા ગ્રંથને બાલાવબોધ લેખાવનારૂં “છીવત્તરંજિળી-વાટાઘા. એવું આખું નામ આપેલ છે, તેના અજ્ઞાતનામા (મુનિ-જતિ કે ગૃહસ્થ પંડિત) લેખકને પ્રાચીન અને મહામુનિ લેખાવનારું ‘ચિરંતનમહૂ તમમુનિ' તરીકે કલ્પિત ઉપનામ આપેલ છે, તે બાલાવબંધમાં તેનો લેખનકલ જણાવેલ જ નહિ હોવા છતાં આ ગ્રંથકારની નજીકનો સમય લેખાવવા સારૂ તે બૂકમાં તે બાલાવબોધ લેખનકાલ કલ્પિત રીતે જ “સત્તરમા સૈકાને પૂર્વાદ્ધ જણાવેલ છે, અને તે બાલાવબોધને શાસનમાં સાર્વદિફ અપ્રમાણ કરેલી-પર્વતિથિપ્રકાશ તથા “તિથિસાહિત્યદર્પણ” જેવી બૂકોમાંના કેવળ કલ્પિત લખાણને સ્થાને સ્થાને પુષ્કળ પટ આપવામાં આવેલ છે !!!”
તે પ્રકારે અસત્યને પિંડરૂપે તૈયાર કરીને સમાજમાં અતિપ્રમાણિક તરીકે પ્રચારવામાં આવેલા તેશીતાનિવાઝાવવો' નામની બૂકના ૧૦ મા પેજ ઉપર આ (નં. ૪ર વાળા ) "ાળવિરોષ' પાઠને બાલાવબોધ જે-“હોટુ ઇનડુ ન્યાણજારિજનું તેસિડું ઉપવાસ શ્રીધો નોકું હવું રળ છતરું વાઢેરો ઘાતરૂં મિસ્ત્રી તેરમી સત્રની ટેવવી” એ પ્રમાણે પ્રસિદ્ધ થએલ છે તે સદંતર અધમૂલક છે. કારણકે તે બાલાવબોધ, બાલાવબેધકારને “(A)-કલ્યાણક, એ કારણવિશેષ નથી; પણ આરાધ્ય પર્વ છે, (B) એકકલ્યાણકને તપ ઉપવાસ નહિ પણ એકાશન છે, (C)-આ ગ્રન્થમાં પૂર્વે જણાવ્યું છે તેમ કલ્યાણકને તપ બીજો દિવસ લઈને પણ કરી શકાતો હોવાથી કલ્યાણકને તપ કરવા તેરસને ચૌદશથી જુદી ગણવાની આવશ્યકતા રહેતી નથી, તદુપરાંત (D)–આ ગ્રંથકારશ્રીએ ચોથી ગાથાની ટીકામાં ચૌદશના ક્ષયે-તત્ર ત્રયોદ્ધતિ ચપરાશાગમવાત, જિતું પ્રાયશ્ચિત્તાવિધી ચતુતિ પઢિયમાનવાત' એ પાઠદ્વારા “તેરસે તેરસ એવા નામને પણ સંભવ નથી અને આરાધનામાં ચદશ જ કહેવી’ એમ સ્પષ્ટ જણાવેલ હોવાથી ચૌદશના ક્ષયે કલ્યાણકના હાને તેરસને ચૌદશથી અલગ લેખવાનું કહેવું તે શાસ્ત્રનુસારી નથી, પરંતુ તે તેરસને ચૌદશની અંતર્ગત જ લેખવાનું કહેવું તે શાસ્ત્રાનુસારી છે.” એ ચાર ચાર બાબતના બોધનો સદંતર અભાવ સૂચવે છે.
