________________
૪]
તત્ત્વતરંગિણી ગ્રંથને અનુવાદ આ પ્રમાણે કહ્યું છે કે વ્યાદિના ભેદથી ચૂલાઓ (શિખાઓ) ચાર પ્રકારની છે. (૧) કુકડાના માથે રહેલી ચૂલા (કલગી) વગેરે દ્રવ્ય ચૂલા કહેવાય છે, (૨)–લાખ એજનના મેરુપર્વતની ઉપર ચાલીશ જન પ્રમાણ ચૂલા (ચૂલિકા) એ ક્ષેત્રચૂલા કહેવાય છે, (૩) એક યુગના ત્રીજા અને પાંચમા વર્ષે આવતે અધિકમાસ એ કાલચૂલા કહેવાય છે અને (૪) [ શ્રી સીમંધર સ્વામી પાસેથી શ્રી સ્કૂલિભદ્રજીના બહેન સાધ્વીજી યક્ષાએ આણેલી] શ્રી દશવૈકાલિકસૂત્રની બે ચૂલાઓ (ચૂલિકાઓ) એ ભાવચૂલા કહેવાય છે.” અને પ્રમાણની વિચારણામાં આ ચૂલાઓ, ચૂલાવાનથી જુદી ગણાતી નથી. જેમકે-લાખ એજનના મેરુના એ માપની વિચારણામાં તેની ૪૦ એજનની ચૂલાનું માપ (કેઈ વધારે કહે છે તે) પ્રમાણ ગણાતું નથી. મારા
અવક–હવે પહેલાં કહેલી બીનાને સૂત્રને વિષે જ બતાવતા થકા પ્રથમ લૌકિક દષ્ટાંત સૂચક ગાથા કહે છે – मू-लोए पमाणचिंता-करणे दीवुच्छवंमि भूदोहे ॥
चिंतिज्जइ नो अहिओ, अक्खयतइयाइपव्वेसु ॥२३॥ મૂલાઈ—લકમાં દીપત્સવ-ભૂમિદેહ-અક્ષયતૃતીયા વગેરે પર્વેને વિષે પ્રમાણને કાલના માપને વિચાર કરવામાં અધિક માસ ગણાતું નથી. પારકા
ટીકાલેકને વિષે-દીવાળી વગેરે પર્વથી દીવાળી વગેરે પર્વો કેટલા દિવસે થાય છે?’ એ પ્રકારે પ્રમાણને વિચાર કરવારૂપ અધિકાર ચાલતે હેયે સતે-દીવાળીમાં, ભૂમિદહમાં અને અક્ષયતૃતીયા વગેરે પવમાં અધિક માસ ગણાતો નથી. પરડા
અવક–હવે લેકેત્તર દષ્ટાન્ત સૂચક બે ગાથા કહે છે – मू०-लोउत्तर अट्ठाहिय-कल्लाणगचाउमासवासेसु ॥
आसाढे दुपयाई, दाहिणअयणाइमाणेसु ॥२४॥ बुड्ढावासट्ठियाणं, नवखित्तविभागकरणमाईसु ॥
विहलो अहिओ मासो, गिहिणायं चेव मोनूणं ॥२५॥ મૂલા–લેકેન્સર માર્ગમાં (સાધુએ ચાતુર્માસની સ્થિરતા કરવામાં ગૃહસ્થને જણાવવાને જે વિધિ છે, તે વિધિમાર્ગને છેડીને) દરેક અ૬ઈ કલ્યાણક, માસી, સંવત્સરી પર્વ, “આષાઢમાસમાં બે પગલાં ઈત્યાદિ છાયાપ્રમાણ-દક્ષિણ અનાદિ પ્રમાણ અને વૃદ્ધાવસ્થાને લીધે એક સ્થાને રહેલાઓનું તે ક્ષેત્રના નવ ભાગ કરવાપણું એ વગેરેમાં અધિક માસ નિષ્ફલ જાણ. ર૪-રપા
ટીકા—લેકેત્તરમાર્ગમાં એટલે શ્રી જિનપ્રવચનમાં પર્યુષણ પર્વાદિ સંબંધીની અદઈએ, શ્રી જિનજન્મ વગેરે કલ્યાણકે, ત્રણેય માસી અને તેમાં “આષાઢમાસે બે
