________________
પર ]
તત્વતરંગિણી ગ્રંથને અનુવાદ સર્વ શેષકાલ પર્યુષણા કરનારને અપવાદમાર્ગ છે; એ અપવાદમાગે પચાસ દિવસે પર્યું ષણ કરે અને શ્રી કલ્પસૂત્ર વાંચે, એ પ્રમાણેનું શ્રીનિશીથસૂત્રનું વચન કલ્પપાઠનું આપવા દિક વચન હોવાથી અન્યત્ર (આષાઢી પૂનમ પછી બીજા દિવસેએ) પણ પર્યુષણ કરાય તે કેમ યુક્ત ન ગણાય?” એમ ન કહેવું. કારણ કે-“શ્રી નિશીથસૂત્રમાં તે અપવાદવચન સ્વાભિગૃહીત અભિગ્રહના અભિપ્રાયથી કહેલું છે અને તે અપવાદવચન, હવે શ્રી કાલિકસૂરિજી મહારાજના વચનથી નષ્ટ થયું છે. શ્રી તીર્થોદ્ગાર આદિમાં કહ્યું છે કે- fè ળેિ વાળો, dજના
નવસથsurદં, કુછિન્ના સંગાપા = વીસ દિવસે કલ્પસૂત્ર વાંચવું, અને પાંચ પાંચ દિવસની હાનિના ક્રમે શ્રી કલ્પસૂત્રમાં કહેલી દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ અને ભાવની સ્થાપના, શ્રી સંઘની આજ્ઞાથી (વરસંવત) ૩ વર્ષે બુચ્છિન્ન થએલ છે. જે ૧” (એટલે કે-શ્રી નિશીથસૂત્રનું તે અપવાદવચન સ્વાભિગૃહીત અભિપ્રાયથી કહ્યું છે.) નહિ કે પર્યુષણ પર્વના અભિપ્રાયથી પણ તે વચન કહ્યું છે. જે “પર્યુષણ પર્વના અભિપ્રાયે તે કથન છે એમ કહેતા હે, તે પર્યુષણ પર્વનું અનિયત (કવચિત્ શ્રાવણ શુદ પાંચમે અને કવચિત્ ભાદ્રપદ શુદ પાંચમે કરવા) પણું થાય અને તેમ થયે સતે અઈ પર્વનું પણ અનિયતપણું થાય, અને એમ અઠ્ઠઈઓ પણ અનિયત થયે સતે પ્રસિદ્ધ એવી સાંવત્સરિકપર્વની અષ્ટાહિકા, શ્રી જીવાભિગમસૂત્રના-તળ વદ અવાજ વચન મુજબ દેવે વગેરે પણ કયારે અઈ એ કરે ? આ સંબંધમાં વિસ્તાર તે “શ્રી વિચારામૃતસારસંહ નામક ગ્રંથથી જાણો. રિલા
અવર–હવે પાંચ દિવસની હાનિના ક્રમે પર્યુષણ હતી, તે શ્રી કલ્પસૂત્રના અપવાદવાળા પાઠની સાથે કેવી રીતે વિધવાળી છે?” ઈત્યાદિ પહેલાં ટીકામાં જણાવેલ છે તે સૂત્રથી કહે છે – मू-जं पुण पज्जोसवणं, पंचगहाणि करिंसु मुणिवसहा ॥
तं पि य साभिग्गहियं, अण्णह अट्ठाहियाऽणियमो ॥३॥ મૂલાર્થ –વળી મુનિવૃષભે જે પંચકહાનિ વડે પર્યુષણ કરતા હતા તે પણ સ્વાભિગૃહીતપર્યુષણું જાણવી. જે સાંવત્સરિક પર્યુષણા લેવામાં આવે તો તેની અષ્ટાક્ષિકાને નિયમ રહે નહિ. ૩
ટીકાઈ–વળી મુનિવૃષભ (પૂર્વે) જે પાંચ દિવસની હાનિના ક્રમે પર્યુષણ પર્વ કરતા હતા તે પર્યુષણ પર્વ પણ સ્વાભિગૃહીતલક્ષણ પર્યુષણ જાણવું. પશુ સંવત્સરી પર્યુષણ પર્વ ન જાણવું. (તેને) સંવત્સરી પર્વ તરીકે લેવામાં આવે તો (તે સંવત્સરીની) અદૃઈને નિયમ રહે નહિ-અ૬ઈનું મર્યાદારહિતપણું થઈ જવા પામે. ભાવાર્થ તે આ પહેલાંની ગાથામાં વિસ્તારથી જણાવેલ છે. આ ગાથામાં ( જુ તરીકે) ભૂતકાળને પ્રયોગ કરવા વડે “આ કાલના સાધુઓને પંચકહાનિ વડે પર્યુષણ ક૫ વ્યછિન્ન થએલ
