________________
૫૮ ]
તત્ત્વતરંગિણી ગ્રંથને અનુવાદ અધિક ક્રિયાને કરનારે તે જાણીબુઝીને પ્રાયઃ કરીને શેષ સમુદાયની હીલના કરતે હેવાના અને શ્રી તીર્થંકરનાં વચનને વિલેપ કરતે હેવાના અભિપ્રાયે મહા આશાતનાકારી હોવાથી મહાપાતકી કહેવાયઃ (અથા–શાસ્ત્રમાં તેવું કહ્યું હતું તે તે બીજ આદિની જેમ અપર્વે પણ પૌષધ કરવારૂપ અધિક ક્રિયા કરનારા અને મહાપાતકી બનીએ, પરંતુ કેઈપણ શાસ્ત્રમાં અપર્વે પૌષધને નિષેધ છે જ નહિ.) વળી અધિક ક્રિયાને વિષે પ્રવૃત્તિ તે શ્રી જિનેશ્વરે કહેલ વચનને વિષે અશ્રદ્ધાવાળાને જ હોય, શ્રદ્ધાવાળાને ન હોય. “કઈ થાકેલા માણસને કેઈ દયાળુ માણસે “આ માર્ગે જા, તે નગર નજીક છે” એ પ્રમાણે સાંભળીને તે વચન ઉપર શ્રદ્ધા ધરાવતું હોવા છતાં પણ કેઈપણ ભૂખ તરત અને પરિશ્રમાદિથી પીડા પામેલ શરીરી (તે દયાળુ જને બતાવેલ છે તે સિવાયના) બીજા માળે કેટલેક માર્ગ પરિભ્રમણ કરીને નગરમાં પ્રવેશ કરવાને ઇચ્છતું જ નથી.” એ લેકપ્રસિદ્ધ દષ્ટાન્ત પોતે જ વિચારે? બહુ પ્રશ્નપ્રયાસથી શું?
વળી જે “શ્રી હરિભદ્રસૂરિજી પ્રણીત આવશ્યક બૃહદુવૃત્તિમાં જણાવેલ “પૌષધપવાસ અને અતિથિસંવિભાગ તે પ્રતિનિયતદિવસે કરવાના છે, પ્રતિદિવસ આચરવાના નથી.” એ વચનાનુસારે નિષેધનું વિદ્યમાનપણું હોવાથી શેષ તિથિને વિષે ભજના કેવી રીતે ?” (એમ કહે) તે તે અભિપ્રાય સમજ્યા વિનાનું હોવાથી અયુક્ત છે. કારણકે-સાંપ્રદાયિક અભિપ્રાય વડે પ્રતિનિયતદિવસ” શબ્દથી ચતુષ્કર્વી આદિ આરાધ્યતિથિ ગ્રહણ કરેલ છે. તેમજ આ વચન, અપર્વે પૌષધનું નિષેધસૂચક છે જ નહિ, પરંતુ તે વચનમાંનું “ત્તિનિરવિણાનુૌ ' એ પહેલું વાક્ય, પર્વે પૌષધ કરવાને નિયમ=વિધિ સૂચક છે અને 7 પ્રતિષિતાવાળીયો' એ બીજું વાક્ય, તે નિયમ=વિધિને નિષેધ સૂચક છે. અર્થાત્ પ્રતિદિવસ આચરવાના છે એમ નિયમ નહિ એમ સૂચવે છે. આ નિયમ અને નિષેધ, તે બંને વાકને અંતે અધ્યાહાર્ય “વકાર છે તેથી પ્રાપ્ત થાય છે. તે આ પ્રમાણેપ્રતિનિયતદિવસ કરવાના જ છે, નહિ કે-પ્રતિદિવસ આચરવાના જ છે એમ સમજવાનું છે. “સર્વ વાક્યને વિદ્વાને નિશ્ચયાત્મક-એવકારાત્મક જ માને છે–કહે છે એ ન્યાય હોવાથી, સ્યાદ્વાદમંજરીમાં “વતોડનુત્તિથતિવૃત્તિ' એ કાવ્યની વ્યાખ્યા કરતાં કહેલ હેવાથી, (તેમજ) તે જ ગ્રંથમાં બીજા ગ્રંથની સંમતિથી પણ સપ્તભંગીવિચારમાં “તે
એવરકારને પ્રયોગ કરેલ નહિ હેવા છતાં પણ તેના જાણકાર વિદ્વાન વડે અર્થથી સર્વત્ર જણાય છે, અને “જેવા કાવવાના” એમ પણ કહેલ હેવાથી એમ ન
૬૭. આ દષ્ટાંત પછીથી નવા વગે પર્વતિથિપ્રકાશ' પૃ. ૨૨૧ ઉપર શાસ્ત્રના નામે-શાસ્ત્ર જ્યારે ક્ષીણપર્વતિથિને પૂર્વ પ્રબલ પર્વતિથિમાં સમાવી દેવાનું કહે છે xxxએ ચોખું સમજી શકાય તેવું છે.' એ સાત પંક્તિપ્રમાણ કરેલું લખાણ, શાસ્ત્ર–પરંપરા અને તદનુસારી વર્તમાન આચરણાથી ઈરાદાપૂર્વકનું વિરુદ્ધ એવું સદંતર કપોલકલ્પિત કરવાથી તેર વર્ષ બાદ તે વર્ગો સુધારીને પુનઃ પ્રસિદ્ધ કરેલ સપરિશિષ્ટ શ્રીતત્વતરંગિણીટીકાનુવાદના પેજ ૩૦ ઉપર તે લખાણને તદ્દન રદ કરેલ છે તે આનંદને વિષય છે.
