________________
કર ]
તત્ત્વતરંગિણી ગ્રંથને અનુવાદ અવક–હવે પ્રસંગે આવેલ માસવૃદ્ધિ વખતે જે કરવા યોગ્ય છે તે જ કહે છે – मू०-मासस्स वि वुड्डीए, पढमो मासो पमाण नो भणिओ ॥
लोउत्तरम्मि लोइय-पहम्मि न पह नपुंस त्ति ॥२२॥ મૂલાથ–માસની વૃદ્ધિ હાયે સતે લકત્તર માર્ગમાં અને લૌકિકમાર્ગમાં પહેલે માસ (શુભકાર્યોમાં) નપુંસક છે માટે સમર્થ નથી. મારા
ટીકાથ–જેન તિષશાસ્ત્રના હિસાબે પૌષ અને આષાઢ એ બે માસની વૃદ્ધિ આવે છે તે બે માસમાંથી કેઈપણ એક માસની–લૌકિકતિષશાસ્ત્ર પ્રમાણે તે ચૈત્ર આદિ કેઈપણ માસની વૃદ્ધિ હોયે સતે લૌકિક અને લેકોત્તર શાસ્ત્રકારોએ પ્રથમ માસ પ્રમાણ કહેલ નથી. કયાં પ્રમાણ કહ્યો નથી? તે કહે છે કે-લૌકિક માર્ગમાં અને લેકેત્તર માર્ગમાં– આગમમાં અને તેમાં લેકને વિષે શુદ્ધ બાર માસની અંદર થનારા–દીવાળી, અક્ષયતૃતીયા, ભૂમિદેહ વગેરે પર્વોને વિષે અધિક માસ ગણાતું નથી. તે શાથી? તે કહે છે કે–તેને હેતુ વિશેષણ દ્વારા સૂત્રમાં જ=આ મૂળ ગાથામાં જ જણાવેલ છે કે ઘg=સમર્થN૯
૫૯. સિદ્ધચક વર્ષ ૧૦ ના સંયુક્ત અંક ૫ થી ૧૨ ના ૧૦૭ મા પિજથી શરૂ થએલ શ્રી પ્રવચનપરીક્ષાગ્રંથની-યુદ્ધ પઢોકવચવો, નપુંસમો નિચા, કoi તથા ગજરો, ચરો સબ્યુરમે અમો” એ ૨૦૮ મી ગાથાની ટીકાના સારાંશરૂપે ૧૦૮ મા પેજ ઉપર નવા વગે કરેલ અર્થ પ્રસિદ્ધ થએલ છે. તે અર્થનો તે વર્ગે, ત્યાં જે-“આ વગેરે બાબતોથી “માસવૃદ્ધિ અને તિથિવૃદ્ધિ અંગે આરાધનામાં સમાનતા છે એ વાત સિદ્ધ થઈ જાય છે.” એ પ્રમાણે કલ્પિત નીચેડ રજુ કરેલ છે તે નીચેડ, ચૌદશપૂનમ, ચૌદશ-અમાસ અને ભાદ્રપદ શુદિ ચોથ-પાંચમ આદિ જોડીયા પર્વમાંની આગલી તિથિની વૃદ્ધિ વખતે પહેલી પહેલી નપુંસકતિથિના સંસ્કાર બાદ થતી ચૌદશ અને ચોથને પણ મનસ્વીપણે જ નપુંસક લેખાવનારે, તેને પૂનમ-અમાસ અને પાંચમથી તરગીપણે જ જુદા પાડી દેનારે અને તેમ કરીને શાસ્ત્ર તથા અવિચ્છિન્ન પરંપરાથી પ્રચલિત એવી છે તે જોડીયા પર્વની વ્યવસ્થાને ઉડાવી દેનારો ભ્રામક છે. છે તે વર્ગનો તે પ્રકારને તે નીચેડ, ભ્રામક હોવાનું મુખ્ય કારણ એ છે કે-શ્રી પ્રવચનપરીક્ષાગ્રંથની તે ગાથારીકાના અર્થનો નીચોડ. તે વર્ગો ગાથા-રીકામાં રહેલા “તના તીર' શબ્દની ઉપેક્ષા કરવા પૂર્વક તે શબ્દના અર્થને ઉડાવી દઈને રજુ કરેલ છે!” આ વસ્તુ શાસ્ત્રને ખુલ્લે અનાદર સૂચવે છે.
તે ગાથા-રીકામાંને તે “તwાર' શબ્દ, આ વાતને સ્પષ્ટ કરે છે કે–વૃદ્ધિ પામેલ પ્રથમ માસ કે પ્રથમ તિથિ, તેના નામથી અંકિત ગણાતા કાર્યો કરવામાં જ અસમર્થ છે. તે માસ કે–તે તિથિના નામ સિવાયના અન્યભાસ, અન્યતિથિ કે અન્ય શુભ કાર્યો કરવામાં અસમર્થ નથી.” અર્થાત-“બે માસ-બે પૂનમ–એ અમાસ કે ભા. શ. બે પાંચમ આદિ હોય તેવા પ્રસંગે તેમને પહેલે માસ–પહેલી પૂનમ–પહેલી અમાસ કે પહેલી પાંચમ વગેરે, તે ભાસ કે તે તિથિના નામે ગણાતા નિયત કાર્યો કરવા સમર્થ નથી, પરંતુ તે તે પ્રથમ માસ અને પ્રથમ તિથિ, તેના નામ સિવાયના માસીતપ-છમાસીતપ-વર્ષીતપ આદિ સંજ્ઞાવાળા સંલગ્ન તપોમાં તેમજ (“લી હાર્યા તથોર’ એ નિયામક વાક્યનો સંસ્કાર પામીને) તે પહેલી પૂનમ-અમાસ અને ભા. શુ. પાંચમ આદિ =. શુ. ૩, ચે. શુ. ૧૩ વગેરે પ્રસિદ્ધ પર્વે આદિ) અનુક્રમે ચૌદશ અને ચોથે આદિ બને છે ત્યારે તો તે ચોમાસી-છ માસી આદિ તપનું તેમ જ તે ચૌદશ અને ચોથ આનુિં કાર્ય કરવાને સમર્થ છે જ.”
