________________
૨૮]
તત્વતરંગિણી ગ્રંથને અનુવાદ એમ પણ નથી. ઈત્યાદિ લોકપ્રસિદ્ધ દષ્ટાન્ત, સૂત્રના એક દેશ ભાગવડે = ટુકડાવડે બુદ્ધિથી અધ્યાહાર સમજવું કે ૧રા
અવક–હવે ફરીથી પણ બીજા પ્રકારે દષ્ટાન્ડ આપી સમર્થન કરે છે – मू०-अहवा जत्थ वि राया, चिट्ठइ अमच्चाइसंजुओ ससुहं ॥
तत्थेव रायपरिसा, ठिय ति वुच्चइ न अन्नत्थ ॥१३॥ મૂલાર્થ—અથવા રાજા, પ્રધાનાદિસહિત સુખપૂર્વક જ્યાં પણ રહેલ હોય ત્યાં જ રાજપષદા રહેલી છે એમ કહેવાય છે, પણ બીજે નહિ ૧૩
ટીકાર્થ –અથવા બીજા પ્રકારે -જે કેઈપણ સ્થળે રાજા, પ્રધાનાદિ સહિત સુખપૂર્વક રહેલ હોય તે જ સ્થાને રાજપર્ષદા રહેલ છે, એમ લેકે કહે છે. પરંતુ રાજા સિવાય, બીજે સ્થાને = રાજમાન્ય એવા અમાત્ય વગેરેના ગૃહાદિમાં રહેલી પર્ષદાને રાજપર્વદા કહેવાતી નથી. ૧૩
અવડ–હવે પહેલાં પૂર્ણિમાએ પાક્ષિક કૃત્ય હતું, અને શ્રી કાલિકાચાર્યમના આદેશથી હાલમાં ચૌદશે થયેલ છે તેથી ચૌદશના ક્ષયે પૂર્ણિમા જ લેવી તે યુક્તિયુકત છે એમ પણ કઈક બ્રાંતને બ્રાંતિ થાય તે દૂર કરવા સારૂ ગાથા કહે છે – - ૪૬. “રોસિદ્ધો દઇન્તઃ સૂત્રનૈવ યુદ્ધયા જમ્ય તિ’ એ મુકિત પાઠના આ શુદ્ધ અર્થને (પર્વ તિથિપ્રકાશના પૃ. ૧૦૫ની ૫૧ મી ટિપ્પણીમાં “ઢોસો રુઝાન્તઃ સાન્તિયોગના વં ચતુર્વરી રાના બિરિને વરરે વિવાર્તાત્તિથિન પ્રમાણનિત્યાદ્રિ જાતિ ' એ પ્રમાણે કોઈ લિખિત પ્રતના પાઠના અશુદ્ધ અર્થને એ મુક્તિ પાઠના અનુવાદમાં જડી દઈને તે અશુદ્ધ અર્થદ્વારા) ખેટે હરાવવા નવાવર્ગે ભારી પ્રયાસ કરેલ, પરંતુ તે પ્રયાસ નિરર્થક હતો, એમ એ જ ટિપ્પણીકારે સં. ૨૦૦૬માં પુનઃ પ્રસિદ્ધ કરેલ “સપરિશિષ્ટતત્વતરંગિણી ટીકાનુવાદ' નામની બૂકના ૧૪ મા પેજ ઉપર (તે મુકિત પાઠનો જ સ્વીકાર કરીને, પિતાની અશુદ્ધ પ્રતમાંના તે વધારાના પાઠને કસમાં દાખલ કરીને અને તેમની લિખિતપ્રતમાં તે પાઠ નહિ હોવાથી તે લિખિત પાઠને અશુદ્ધ તરીકે કબૂલીને) પિતાની તે પર્વતિથિપ્રકાશ નામની બૂકને તેમ જ તે લિખિતપ્રતને પોતે પણ અશુદ્ધ માનેલ છે તે સંતોષની વાત છે. બારમી ગાથાના આ અર્થ ઉપરાંત (તે બૂકના ૧૪ મા પેજ ઉપર) કૌસમાં જણાવેલા પાઠમાંની દાષ્ટ્રતિક જના, (શાસ્ત્રકારે જણાવેલા તે પૂર્ણ અર્થ પછીથી) એ પ્રમાણે પોતાની બુદ્ધિથી કરવાની રહેતી જ નથી; કારણકે–તે યોજના, શાસ્ત્રકારે પોતે જ ૧૭ મી ગાથાની ટીકામાં જણાવેલી જ છે.
૪૭. આ વાતને શાસ્ત્રીય મનાવવા સારૂ પૂનમે પાક્ષિકના આગ્રહવાળા પૂનમીયાગચ્છીએ શ્રીઠાણાંગસત્રની કઈક ટીકામાં તથ્વસેળ પવિયાનિ વકg” પાઠ પણ પદરને ઉમેરી દેવાની ગરબડ કરેલ છે ! જુઓ આ જ ગ્રંથકારશ્રી કૃત પ્રવચનપરીક્ષાગ્રંથ પત્રાંક ૧૭૬- ચતુ વિ કાળાં વૃત્તૌ' એ પાઠ.
૪૮. અહિં ધ્યાન રાખવાનું છે કે-ચૌદશના ક્ષયે તેરસમાં ચૌદશ કરવાનું કહેનાર નવા વર્ગની જેમ પૂનમમાં ચૌદશ કરવી” એમ ખરતરે પણ કહેતા નથી. અર્થાત ચૌદશના ક્ષયે તે ક્ષીણ ચૌદશને પૂનમે કરનારા ખરતરેએ પણ અહિં‘તે ચૌદશ માટે પૂનમ જ લેવી’ એમ પ્રથમ એકવચન વાપરેલ છે; પરંતુ પૂનમમાં ચૌદશ લેવી એ તરીકે સપ્તમી વાપરેલ નથી. અર્થાત પળમાહ્ય એમ કહેલ નથી.
