________________
ગાથા ૧૭ મી
[ ૩૩ ગ્રહણ કરવાની તિથિને સમાપ્તિસૂચક છે. જેમ ક્ષય-વૃદ્ધિ સિવાયની તિથિઓને ઉદયપુર (તે તિથિઓને સમાપ્તિસૂચક) છે. (આ અન્વયમાં) વ્યતિરેકે સાધ્યના અભાવે સાધનના અભાવમાં દષ્ટાંત આકાશકુસુમ છે.
હવે તિથિની વૃદ્ધિ વખતે અને ક્ષય વખતે કઈ તિથિ સ્વીકારવી? એ પ્રશ્ન બદલ અહિં બંને તિથિનું સાધારણ લક્ષણ= ક્ષય વૃદ્ધિ વખતે ગ્રહણ કરવા માટેનું બન્ને તિથિનું લક્ષણ ઉત્તરાદ્ધથી જણાવે છે. જેથી કરીને જે તિથિ જે રવિવાર વગેરે લક્ષણસિવાયની એલી સમાપ્તિની અહિં ગંધ પણ નથી. ટુંકમાં-એકવડી તિથિની જ વ્યવસ્થાની વાત ચાલતી હોવાથી અહિં ક્ષયમાં એટલે બીજી સામાન્ય પર્વ તિથિને ક્ષય” ધ્યાનમાં રાખવાનું છે. જોડીયા પર્વમાંની આગલી તિથિના ક્ષય વખતની વ્યવસ્થાની વાત નથી.”
પર. અહિં ખાસ ધ્યાન રાખવું કે સમાપ્તિને આ નિયમ (પ્રકરણ ક્ષય-વૃદ્ધિનું ચાલતું હોઈને) ક્ષય અને વૃદ્ધિપ્રસંગને અનુલક્ષીને શાસ્ત્રકારે જણાવેલ છે. અન્યથા-કમિ ના તિહી ના પમા” એ ઉલ્યનો નિયમ તે સમાપ્તિના અભાવમાં પણ ખાસ આવશ્યક છે. કારણ કે એમ ન મનાય તો એક દિવસમાં બે–ત્રણ તિથિઓ આવે તે પ્રસંગે તેમાંની કઈ સમાપ્તિવાળી તિથિને આજે તિથિરૂપે માનવી ? તેને જમ્બર વાંધો પડે છે. અને તે વાંધો ન પડે એ સારુ તે ક્ષે પૂર્વાને પ્રપ છે તેમજ શ્રી શ્રાદ્ધવિધિમાં– “પ્રત્યાહ્યાનાચાં ચા તોડ્યાપિ શારૂ સી મા એમ જ સાફ જણાવ્યું છે. આથી આ શાસ્ત્રકારે જણાવેલા ક્ષયવૃદ્ધિ પ્રસંગના સમાપ્તિવાળા આ નિયમને પકડીને જેઓ –વૃદ્ધિ સિવાયની તિથિઓ માટે પણ “જે દિવસે તે તિથિ સમાપ્ત થતી હોય તે પ્રમાણુ કરવી” એમ અર્થ કરે છે તે ઇરાદાપૂર્વકનું અસત્ય છે.
પ૩. નવાવર્ગ, સં. ૧૯૯૩ની પર્વતિથિપ્રકાશ બૂકના પેજ ૧૧૧ થી ૧૧૩ ઉપર આ ૧૭મી ગાથાની ટીકાને અનુવાદ શરૂ કર્યા બાદ તે ટીકાને બાફીને અનુવાદ તે બૂકના પેજ ૧૮૧ ઉપર કરેલ છે અને ત્યાં તે અનુવાદના અવતરણમાં તેમણે ગ્રંથકારના–“રાય તિથીનાં નૌ-ગુલી ૨ # તિથિ સ્વીકાર્ચચત્રોમો સાધારણ” એટલા પાઠને અનુવાદ ઈરાદાપૂર્વક છોડી દીધેલ છે! એટલે કે–શાસ્ત્રકારે જણાવેલ બારપર્વમાંની પણ એકવડી તિથિના ક્ષય–વૃદ્ધિ પ્રસંગને સમાપ્તિનો આ નિયમ, ભા. શુ. ૪-૫, ૧૪-૧૫ અને ૧૪-૦)) આદિ બેવડી તિથિઓને તેમજ કલ્યાણતિથિઓને પણ મનસ્વીપણે લાગુ કરવાના ઈરાદાથી તે પંક્તિનો અનુવાદ છેડી દીધેલ છે !” તે વર્ગની આ ગરબડ અત્યંત જાહેર થઈ જવાથી તેમણે તેર વર્ષ બાદ “સરિશિષ્ટ શીરવતગિળી-ટાનુવા' નામની બૂકના પેજ ૧૯ ઉપર તે ગરબડને સુધારી લીધેલ છે તે સારું કર્યું છે.
૫૪. સૂર્યોદ્યથી જ વાર મનાતો હોવાથી તેને જ આશ્રયીને શાસ્ત્રકાર અહિં કહે છે કે–સૂર્યોદયવાળે જે વાર હોય તે આખે વાર તે દિને જે તિથિ સમાપ્ત થતી હોય તે તિથિ માટે પ્રમાણ ગણઃ આ વાતથી અહિં ક્ષય વખતે તે આખે વાર ઉદય અને સમાપ્તિ બંને વાળી તિથિ માટેજ ગ્રહણ કરેલ છે. અત્ર પુનઃપુનઃ પ્રેરણાપ્રદાનની જરૂર પડે છે કે–આ આયે પાઠ, બારપવીંમાંની પણ એકવડી પર્વતિથિનાં જ ય–વૃદ્ધિ થયા હોય ત્યારે તે ક્ષીણ એકવડી તિથિની જ વ્યવસ્થા માટેનો છેઃ નહિ કે–ભા. શુ. ૪-૫ કે કઈપણ ૧૪-૧૫ ક ૧૪-૦)) જેવાં જેડીયાપર્વની વ્યવસ્થા માટે છે. આથી જ શાસ્ત્રકારે અહિં–‘ત્તિનિ સ્વીકાર્ચ એમ કહ્યું છે; પરંતુ ‘તચોટ એમ દ્વિવચનને પ્રવેગ કરેલ નથી.
