________________
૨૦ ]
તત્વતરંગિણી ગ્રંથને અનુવાદ
હોય છે. એક નિરન્તર (વર્ષમાં જેટલાં કલ્યાણક આવે તેટલાં કલ્યાણકન) તપ કરવાના અભિગ્રહવાળો હોય છે અને બીજો આંતરે (આ વર્ષે અમુક જ પ્રભુનાં કલ્યાણકને) તપ કરવાના અભિગ્રહવાળો હોય છે. તેમાં પ્રથમને અભિગ્રહી એક દિવસે બંને પણ કલ્યાણકતિથિઓનું વિદ્યમાનપણું હોવાને લીધે તે બંને તિથિઓને આરાધક પણ રહેતે થકે તેની આગલો કબીજે દિવસ પ્રહણ કરીને જ તેમાંની બીજી તિથિના તપને પૂર્ણ કરનાર થાય છે; એ સિવાય નહિ. જેમ (તમારે ત્યાં) પૂર્ણિમાના ક્ષયે પાક્ષિક અને ચોમાસીના - ૩૬. આથી યુગલપર્વમાંની આગલી પવીના સ્ય પ્રસંગે પાછલની પવીના એક દિવસે બે પર્વતિથિનું આરાધન થઈ જતું હોવાની પોતાની માન્યતાને જેઓ શાસ્ત્રના નામે આગલ કરે છે તે અપ્રમાણ કરે છે, તેમજ બારપવમાંની પર્વતિથિના ક્ષયને પ્રસંગે કલ્યાણક તિથિના ક્ષયને પ્રસંગ આગલ કરે છે તે પણ ભ્રામક ઠરે છે. બારપવની જેમ કલ્યાણકપવને અંગે પૌષધ હોતું નથી, માત્ર તપ જ હોય છે. અને કલ્યાણકપર્વો એક દિવસે ઘણું હોય તો પણ તે બઘા તપનું પચ્ચખાણ એક દિવસે લઈ શકાય છે, જ્યારે બારપર્ણીમાંની એકપર્વના દિવસે બે આદિ પૌષધનાં પચ્ચકખાણ સાથે લેવાતાં નથી; આ રીતે કલ્યાણકપવઓ અને બારપવીઓમાં આરાધનાભેદે વિવિધ ભેદ હોવાથી કલ્યાણકાવી, બારપર્વની સમાન લેખાતી નથી. અહિં એ પણ ખાસ ધ્યાન રાખવાનું છે કે–“તત્વતરંગિણીના આ શ્લેકની ટીકામાં ચાલેલી ચર્ચા પૂર્ણિમાના પૌષધને અંગે જ છે, અને તે પૂનમના ક્ષયે ચૌદશની સાથે પૂનમ થઈ જાય છે' એમ કહેનાર આધુનિકમતને બાધક હોવાથી આ મુદ્રિત ચાલુ ટીકાની શરૂઆતની બીજી પંક્તિમાંના- તથાપિ ફ્રાપિ શ્રાવવાળાં' પાઠમાં બરકાર નથી તે જ વાજબી છે એમ જાણવા છતાં અને આ ટીકાની પહેલી પંક્તિમાંના આદ્ય “જfi' તથા તેની બીજી પંક્તિમાંના “તયાજેિ શબ્દો, તે “કારને સ્પષ્ટ નિષેધ કરતા હોવા છતાં પિતાની લિખિત પ્રતમાંના તે બીનજરૂરી “રકારને ‘તથાપિ જ્ઞા”િ પાઠની વચ્ચે ઈરાદાપૂર્વક જરૂરી લેખાવીને તે શુદ્ધપાઠને અશુદ્ધ લેખાવવાની અને તે અશુદ્ધ પાઠને અર્થ, સં. ૧૯૯૩ની “પર્વતિથિપ્રકાશ” બકના ૨૬મા પેજ ઉપર આ ગ્રન્થકારના નામે ચઢાવવાની ગરબડ કરવી પડેલ છે. એ બીના, તે નવામતીને માટે આવી ગરબડ એ જ આધાર’ હોવાની જ્ઞાપક છે.
૩૭. ક્ષો પૂર્વાને નહિ અનુસરનાર ખરતરગચ્છીઓ પાક્ષિક (ચૌદશ)ના ક્ષયે પૂનમે પાક્ષિક કરે છે તેથી તેઓને પાક્ષિકના જ્ય પ્રસંગે માસીને પ્રાયશ્ચિત્ત તરીકેને શાસ્ત્રોક્ત છઠ્ઠ કરવા સારૂ એક ઉપવાસ પૂનમન કરીને જોડેને બીજો ઉપવાસ કરવા અપવી એવી વદિ એકમે જવું પડે છે અને પૂનમના ક્ષયે પણ તેઓને એક ઉપવાસ પાક્ષિકન કરીને જેને બીજે ઉપવાસ કરવા સારુ તે અપવ એકમે જવું પડે છે, પરિણામે તેઓને પાક્ષિકે કે માસીએ પ્રાયશ્ચિત તરીકેનો શાસ્ત્રીય છઠ્ઠ સચવાતો નથી. આથી તેઓને = ખરતરગચ્છવાળાએને પાક્ષિક કે પૂર્ણિમાના ક્ષયે પૂનમ તથા એકમને અથવા ચૌદશ-એકમને છ કરવાને અભિગ્રહ કરવો પડે છે: ખરતરની તે માન્યતાને અનુલક્ષીને જ (જુએ–શાસ્ત્રીયપૂરાવા” પૃ. ૨૦) શાસ્ત્રકારે અહિં– અથા પૂર્ણિમા ક્ષિક્રવાતુર્માસિષટતપsfમહીતિ’ એ દૃષ્ટાંત આપેલ હોવાથી એ દષ્ટાંતવાળી પંક્તિમાં પડેલે “ક્ષિ' શબ્દ, સંગત જ છે, એમ જાણવા છતાં નવા વર્ગે આ સ્થળે (પૂનમના ક્ષયે ચૌદશે તે ક્ષીણ પૂર્ણિમાનું પણ આરાધન થઈ જતું હોવાની નિજની માન્યતાને શાસ્ત્રીય લેખાવવા સારૂ) પિતાની તે અશુદ્ધ લિખિતપ્રતના પાઠને સં. ૧૯૯૩ની પર્વતિથિપ્રકાશ” બૂકના ૩૩મા પેજ ઉપર રજુ કરીને તે પાઠદ્વારા મુદ્રિતપ્રતમાંના સુસંગત એવા તે “વલિ' શબ્દને જ નકામો લેખવાની અજબ તરકીબ રચવી પડેલ છે. તે શોચનીય છે. તે તરકીબ એ છે કે જેવી રીતે મિાનપૂ ક્ષય હોય ત્યારે માસીના છકૃતપના નિયમવાળો ચૌદશની
