________________
ગાથા ૫ મી
[ ૧૭ બોલાવે છે!” એમ ન કહેવું કે-“ચૌદશમાં આપી થકી પૂનમ આરાધાય છે. કારણ કેક્ષય પામેલી હોવાથી પૂનમની ચૌદશમાં વાસ્તવિક પૂનમની રેલ જેવી સ્થિતિ છે. યુક્તિ તે તેમાં કહેલી છે અને આગલ ક્ષીણતિથિ તથા વૃદ્ધિતિથિનું સાધારણ લક્ષણ જણાવતી વખતે કહેવાશે. તમે તે ક્ષીણ ચૌદશને પૂનમમાં પિતાની બુદ્ધિએ આપીને આરાધે છે! કારણકે તે પૂનમમાં ચૌદશના ભોગની ગંધને પણ અભાવ હોવા છતાં ચૌદશ તરીકે સ્વીકારે છે ! આપ તે મિથ્યાજ્ઞાન છે. શ્રી પ્રમાણનયતત્ત્વાકાલંકારગ્રંથમાં શ્રીદેવસૂરીશ્વરજી મહારાજે કહ્યું છે કે તે વસ્તુ ન હોય છતાં તે વસ્તુ છે” એમ નિશ્ચય કરે તે આપ કહેવાય જેમ કે-છીપને વિષે “આ રૂ૫ છે” એમ કહેવું.”
વળી-પૂનમના દિવસે કરાતા ક્ષીણ પાક્ષિક (ચૌદશ)નાં અનુષ્ઠાનને તમે (ખરતરે) પૂનમનું અનુષ્ઠાન કહો છો કે–પાક્ષિકનું અનુષ્ઠાન કહે છે?” જે–પૂનમનું અનુષ્ઠાન કહે છે તે પાક્ષિકનાં અનુષ્ઠાનને વિલેપ થાય છે તે આપત્તિ છે, અને પાક્ષિકનું અનુષ્ઠાન કહે છે તે પૂનમને જ ચૌદશ તરીકે કહો છો તેથી સ્પષ્ટ મૃષાભાષણ જ છે-અર્થાત તમે ચૌદશના ક્ષયે પૂનમને ક્ષય તે માનતા નહિ હોવાથી પૂનમના દિવસે માને પૂનમ, અને તે પૂનમે અનુષ્ઠાન કરે ચૌદશનું! તેથી સ્પષ્ટ મૃષાભાષણ જ થાય છે. -
એમ ન કહેવું કે-“ચૌદશના ક્ષયે તેરસે ચૌદશનું જ્ઞાન આરે પરૂપ થશે. કારણકેविवक्षितं हि पाक्षिकप्रतिक्रमणं तच्चतुर्दश्यां नियतं, सा च यद्यभिवर्द्धिता तदा प्रथमां परित्यज्य द्वितीयापि कर्तव्या' એ પાઠના અંતિમ દ્વિતીચાsfe #શા એ વાક્યમાંના ‘ગણિ' શબ્દથી વૃદ્ધિ વખતે આરાધનામાં પહેલી ચૌદશને પણ ચૌદશ તરીકે જ ગણવાનું રાખ્યું હોત. અને તેથી જ તે વગે ‘સપરિશિષ્ટ તત્ત્વતરંગિણી ટીકાનવાદ' બૂકના ૫૪ મા પેજ ઉપર આ ‘દ્વિતીયાપિ વ્ય' પાઠનો બીજી જ કરવી” એ પ્રમાણે સ્પષ્ટ અર્થ કરેલ છે તે મુજબ આ “તયા ”િ પાઠને “ચૌદશ-પૂનમ કરવી” એ મનસ્વી અર્થ છોડીને પૂનમ જ કરવી” એમ સાચો અર્થ સ્વીકારો રહે છે. પૂનમના ક્ષયે “ક્ષયે પૂર્વા-” સૂત્રથી ચૌદશે પૂનમ બની એટલે તે ચૌદશને સૂર્યોદય જ (આ ગ્રંથની ૧૭ મી ગાથાની વ્યાખ્યા મુજબ) પૂનમનો સૂર્યોદય ગણાતો હોવાથી તે આખો દિવસ ગણાતી પૂનમે ચૌદશની આરાધના થઈ જ ક્યાંથી શકે?
શંકિત વસ્તુમાંથી જ સાધની સિદ્ધિ કરવા મથાય, એમ તેમણે સમજીને ચાલવું હોત તે આ રીતે આ પાઠમાંના તે એકવચનને દ્વિવચન ગણીને તેવો આમૂલચૂલ જુઠો અને ભ્રામક અર્થ કરવાની ગંભીર ભૂલ ન જ કરી હતી. - ર૯. નવા મતને શાસ્ત્રીય લેખાવવા નવા વર્ગો, પૂર્ણિમાના ક્ષયે ઉઠ્યાત ચૌદશમાં રહેલા પૂનમના ભોગને પણ શાસ્ત્રના આધારે ઉદયાત પૂનમ તરીકે પણ લેખાવવાની વૃત્તિ થવાથી આ “વાતચ્ચેવ સ્થિતિ = વાતવ્યા રૂવ સ્થિતિ પાઠને જે વાસ્તવિક જેવી સ્થિતિ” એમ અર્થ છે તેને બદલે (તે વર્ગે પોતાની તે તે બૂકમાં)
પૂનમની વાસ્તવિક જ સ્થિતિ છે.” એમ સદંતર જુઠો અર્થ કરીને ચાલવું પડેલ છે તે પણ પિતાના મતને તેઓ પતેય નિર્મુલ માનતા હોવાના પ્રતીકરૂપ છે.
૩૦. એ જ મુજબ જે, “પૂનમના ક્ષયે ચૌદશે પૂનમનું અનુષ્ઠાન થઈ જાય છે એમ કહે છે તે પણ મૃષાભાષણ જ છે. -
