________________
ગાથા ૫ મી
વસ્તુ નહિ સમજે તે–પાક્ષિકકૃત્યની (ચૌદશે જ કરવારૂપ) વ્યવસ્થાના ભંગને પ્રસંગ છે. અને (પૂનમ ચતુષ્પવમાંની હોવા છતાં) આરાધ્ધપણામાં પૂનમ અને કલ્યાણકતિથિને વિષે તફાવત પણ નથી” એમ પિતે જ વિચારી લેવાનું છે.
–આમ છતાં (ચૌદશના ક્ષયે તેરસને બદલે પૂનમે જવાની હઠ નહિ તો તે) પર્યુષણની ભાદ્રપદ શુકલ ચતુર્થીના ક્ષયે (પણ ત્રીજે જવાનું છોડીને) પાંચમ સ્વીકારવાન= શ્રી કાલિકાચા સંવત્સરી તરીકે ત્યજેલી ભાદ્રપદ શુક્લપંચમીએ પર્યુષણ કરવા જવાનો પ્રસંગ આવી પડશે. તે વખતે વળી પાછા) વ્યાકુળ થઈશ, એમ જાણવું.
વળી (ખરતરને ગ્રંથકાર કહે છે કે)–ચૌદશર સિવાય ચૌદશના કાર્યનું નિષિદ્ધપણું હવાથી ચૌદશનું કૃત્ય પૂનમે (કરે છે તે) યુક્ત જ નથી. પષધવિધિપ્રકરણમાં
૨૦. ગ્રન્થકારનાં આ વચનથી ભાદ્રપદ શુકલા ના ક્ષયે ત્રીજો ક્ષય કરતો હોવા સાથે [ સંલગ્નપણે આરાધવાના ૧૪-૧૫, ૧૪-૦)) રૂપ જોડીયા પર્વમાંની ૧૫ કે ૦))ના ક્ષયે (શ્રી હીરપ્રશ્નમાંના– ત્રયોદશી જતળો.” પાઠ તથા શ્રી વિજય દેવસૂરિજી મહારાજના પ આદિ અનુસાર ) કરાતા તેરસના જ્યની પ્રાચીન પ્રણાલિકા મુજબ]. આ ભાદરવા શુદિ ૪-૫ રૂપ જેડીયાપર્વમાંની પંચમીના ક્ષયે ત્રીજને જ ય કલિત થાય છે. અહિં પણ ગ્રંથકાર, ખરતરને (આજે નવો વર્ગ કહે છે તેમ, “ચોથ–પાંચમ ભેળી હોય તે પ્રસંગે એમ કહેતા નથી, પરંતુ “પાંચમ” કહે છે, અને તેથી–ભા. શુ. ૪ પછીનું પંચમીપર્વ તે ચતુથમાં સમાઈ જતું નથી, પરંતુ તે એથની જેમ તે ચોથ પછીનું પંચમી પર્વ પણ બીજા દિવસે સ્વતંત્ર જોઈએ જ.” એ વાત નક્કી થાય છે. કારણ કે- “ગ્રંથકારે અહિં ખરતરને જણાવેલી–ચૌદશના ક્ષય પર્વના બહાને પૂનમે જતા હોવાથી તમારે ભા. શુ. ના ક્ષયે પંચમીએ જવું પડશે.” એ આપત્તિથી પાંચમ સ્વતંત્ર ધ્વનિત થાય છે.” શ્રી હીરસૂરિજી મહારાજે પણ તેથી જ ન શiામી કારિતા મવતિ સેન મુવ્યવૃથા તૃતીયાતોડ ઇન: દાર્ચઃ એ વચનદ્વારા-પંચમી કરનારને સંવત્સરીન અટ્ટમ, મુખ્યતાએ ભા. શુ. ત્રીજથી જ કરવાનું જણાવેલ હોવાથી સિદ્ધ છે કે–ભા. શુ. ૫ ના ક્ષયે ભા. શુ. ૪ પછી તે પંચમીને બીજા દિવસે સ્વતંત્ર પર્વ તરીકે અખંડ જ રાખવી જોઈએ. પંચમીના ક્ષયે થ=પાંચમ ભેળા ગણાઈ જતા હોત તો શ્રી હરિપ્રશ્નમાં છઠ કરવાની શક્તિએ તે પાંચમને ઉપવાસ કરવાનું જણાવાયું જ ન હોત.
૨૧. નવા વર્ષે પોતાની તે “પર્વતિથિ પ્રકાશ” બૂકના પેજ ૨૮ ની નોટમાં મુદ્રિત પ્રતમાંના તે શ્રી દેવસૂરતપાગચ્છીય આચરણની પુષ્ટિ કરતા ટૂક સાક્ષીપાઠ અને તે પાઠની સાથે પાંચ પંક્તિવાળો ખરતરીય આ પાઠ પણ પ્રસિદ્ધ કરીને તે પાઠોની નીચે “સુજ્ઞ વાચકે એ બંને પાઠેનું અંતર સ્વયં માપી લેશે.” એમ લખવાવડે જે મધ્યસ્થતા બતાવેલ છે તે માધ્ય, માધ્યસ્થ નથી; પરંતુ-ખરતરગચ્છવાળાની તે માન્યતાને પોતાના મતને અનુકુળ દેખીને) તપાગચ્છની માન્યતા તરીકે લેખાવવાની ચાલબાજી છે. આ વાત, તે બૂકના તે પછીના ૨૯ મા પેજ ઉપર તેમણે તે ખરતરીય પાઠ-“આમાં ચોકખું લખ્યું છે કે-(૧) પકખીના દિવસે જ ૪ ૪ ૪ (૨) સંવત્સરીના દિવસે જ ૪ (૩) પકખી અથવા સંવત્સરીની x x x એ પ્રમાણે કદી કરી શકાય નહિ.” એ પ્રમાણે અર્થ લખીને તે અર્થનેખરતરગચ્છવાળાઓની માન્યતાને શ્રી દેવસૂરતપાગચ્છની માન્યતા તરીકે લેખાવેલ છે તે જોવાથી સ્પષ્ટ સમજાય તેમ છે.
૨૨. આ પંક્તિથી એ વાત સિદ્ધ છે કે–“નવામતનું “પૂનમ, અમાસ અને ભા. શુ. ૫ ના ક્ષયે
