________________
૧૨ ]
તત્વતરંગિણી ગ્રંથને અનુવાદ પ્રમાણ કરતા નથી એ વાત નક્કી છે.” અહિં-કલ્યાણક સંબંધીની નેમનું ચતુષ્પર્વરૂપે આરાધ્યપણું નહિ હોવાથી પૂનમની સાથે તે તેમની સમાનતા શી રીતે?” એમ ન કહેવું. કારણકે- (ક્ષીણ આઠમ તમે સપ્તમીએ કરે છે તે) સાતમની અપેક્ષાએ કલ્યાણકવાળી નવમીને વિષે આરાધ્યપણને લીધે અધિકપણું હોવામાં કશો વિરોધ નથી.” તમે તો (તેરસ કરતાં) પૂર્ણિમાનું “આરાધ્યપણાને લીધે અધિકપણું જ છે એમ મતિકલ્પનાએ પિકારે છે, તેને ચતુષ્પવમાંની હવા તરીકે હવે બચાવ માટે આગળ કરે છે, માટે (તે પોકાર બંધ કરીને) હળવે હળવે જ બોલવું.
વળી પ્રશ્ન છે કે-ક્ષીણ અષ્ટમીયુક્ત સાતમ ચતુષ્પવની અંદરની ગણે છે કે બહારની? –ચતુષ્પર્વની અંદરની ગણે છે તે ક્ષીણ ચૌદશથી યુક્ત તેરસ પણ ચતુષ્પર્વની અંદરની તિથિ કેમ નહિ ? તથા જે-“ક્ષીણ અષ્ટમીયુક્તા સપ્તમી, ચતુષ્પર્વની બહારની તિથિ છે એમ કહેશે તે (ક્ષીણ અષ્ટમીનું અનુષ્ઠાન તમારે સાતમે જ થતું હેઈને) તમને જ અનિષ્ટ છે! કારણકે-પર્વતિથિ સિવાયની તિથિઓમાં તે તમે પિષધ માનતા નથી.
વળી ચતુષ્પર્વને એકરૂપે આરાધ્યપણાન=ચારેય પવનું એક જ પ્રકારે આરાધન હોવાને અભાવ હોવાથી પૂનમ, ચૌદશ પણે કેવી રીતે સ્વીકારી શકાય? (ચૌદશના ક્ષયે) પાક્ષિકની અપેક્ષાએ તમારે જેમ તેરસ (અપર્વ) છે, તેમ પૂનમ પણ (અપર્વ) છે. આ માત્ર ખરતરગર છવાળાઓ, અષ્ટમીના ક્ષયે સાતમે આઠમ કરવારૂપે અને ચતુર્દશીના ક્ષયે પૂર્ણિમાએ ચૌદશ કરવારૂપે અર્ધજરતીયન્યાય આચરતા હોવાથી–તે માર્ગ નથી, પરંતુ “સાતમે આઠમ કરવી અને તેરસે ચૌદશ કરવી તે જ માર્ગ છે એમ જણાવવા આ ગ્રંથની આજથી લગભગ ૪૦૦ વર્ષ પૂર્વે રચના થએલ છે; સં. ૧૯૯૨ થી જ શરૂ થએલા નવા મતને સાચે લેખાવવા થએલ નથી. આથી જ આ ગ્રંથના આધા તે નવો મત સાબિત કરવામાં નવા વર્ગને જે જે સ્થળે મુશીબતે જણાયેલ છે તે તે સ્થલે તેમણે આ પ્રમાણે પાઠોના અવળા અર્થો કરીને જ ચાલવું પડેલ છે.
૧૭. ગ્રંથકારે, આઠમના ક્ષયે ક્ષીણ અષ્ટમીયુક્ત સાતમને (પૂર્વે રે પૂર્વ પ્રથાદિ અનુસાર જે) આઠમ જ કહેવાનું જણાવેલ છે તે આઠમને અહિં ચતુષ્પવની પણ આઠમ કહેલ છે. આથી આઠમના ક્ષયે આ જ ગ્રંથને નામે ૭/૮ બેલનારા લખનારા અને માનનારાઓ, સાફ સાફ કલ્પિતમતી ઠરે છે.
૧૮. પ્રથમ–ચૌદશના યે ક્ષીણ ચૌદશયુક્ત તેરસને ચૌદશ જ કહેવાનું જણાવ્યા બાદ અહિં તો ગ્રન્થકાર, તે ચૌદશને ચતુષ્પર્વની ચૌદશ કહે છે. આ રીતે ગ્રન્થકારે પૂર્વે “ચૌદશના ક્ષયે પ્રાયશ્ચિત્તાદિ વિધિમાં તેરસના દિવસે ચૌદશ જ કહેવાય.” ઇત્યાદિ જણાવેલી વાતને આ ગ્રન્થમાં સૈદ્ધાંતિક શૈલીથી પદે પદે સિદ્ધ કરેલ હોવાથી જેઓ બીજ આદિ પર્વના ક્ષય–વૃદ્ધિ પ્રસંગે આરાધનામાં આ ગ્રંથના નામે જે* ૨૪૫, ૭/૮, ૧૦/૧૧, ૧૩/૧૪, ૧૪/૧૫, ૧૪૦)),–૧૪-૧૫-૧૫, ૧૪-૦))-૦))” બનતા હોવાની વાત કરે છે તે વાત કેવલ આકાશકુસુમ અથવા શશશ્ચંગની જેમ કલ્પિત ઠરે છેઃ
- ૧૯. ધ્યાન રાખવું કે- ગ્રંથકાર, અહિં પણ નવા મતીની માફક ચૌદશના ક્ષયે-“પૂનમે ચૌદશ કે – પપર્વ” કહેતા નથી. પરંતુ “પૂનમ' કહે છે.
