Book Title: Siddhachakra Varsh 03 - Pakshik From 1934 to 1935
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૧૯૬
શ્રી સિદ્ધચક્ર
ફેબ્રુઆરી-૩૫ ગયો છે તેથી જે પ્રાણાતિપાતાદિ પાપોમાં ત્રિવિધ, અતિચાર ટાળવા માટે આહારાદિ કરવારૂપ અનાચાર ત્રિવિધ વિગેરે ઓગણપચાસ ભાંગાએ પચ્ચખ્ખાણ કે તેવું થાય તો ન કરવા જોઇએ. એવી રીતે વિપરીત લેવાનું વિધાન જણાવ્યું છે, તેમાં પણ મન, વચનથી શ્રદ્ધા કે પ્રરૂપણા સન્માર્ગગામીને તો સ્વપ્ન પણ કરવું, કરાવવું અને અનુમોદવું તથા કાયાથી હોય નહિ. જો કે આહારાદિની ચિંતા એ પૌષધાદિમાં કરાવવું અને અનુમોદવું છૂટું હોય અને તેની પ્રવૃત્તિ અતિચાર છે, અને તે અતિચાર પણ ટાળવાની થતી પણ હોય તો પણ માત્ર કાયાથી પ્રાણાતિપાતાદિ અવશ્ય જરૂર છે, તો પણ તે અતિચારને આગળ ન કરવાના પચ્ચખાણ કરવાં એટલા માત્રને ગુણ, કરીને વ્રત સર્વથા ન કરવું કે અનાચાર કરવો એવું સંવર તથા પચ્ચખ્ખાણ તરીકે જણાવી શાસ્ત્રકારોએ ધારવું તો સદગતિગામીનું થાય જ નહિ. ધ્યાન જીવોને તે કર્તવ્ય તરીકે જણાવેલું છે, તો પછી જે રાખવાની જરૂર છે કે મહાવ્રતધારી કે તપસ્યામાં માત્ર કાયાથી આહારાદિના ત્યાગ કરવાનું શિક્ષાવ્રતધારીઓને અંગે પણ શાસ્ત્રકારો સ્પષ્ટ જ વિધાન છે, તેવા પચ્ચખાણ કે તપસ્યાને મનના શબ્દોમાં જણાવે છે કે, અતિચાર અનુષ્ઠાનથી પણ મોકળાપણાના નામે દૂર કરાવે તેની અજ્ઞાનતાની નિરતિચાર અનુષ્ઠાનની પ્રાપ્તિ થાય છે, એટલે કે હદ કઈ ? વળી તે વર્તમાનના અધ્યાત્મવાદીઓ સાધુપણું અને સામાયિકાદિ શિક્ષાવ્રતો પણ અતિચાર એટલું વિચારતા નથી કે તપસ્યાનો આદર કરવાવાળો લાગવાથી કે અતિચારના સંભવથી છોડવા લાયક મનુષ્ય તપસ્યાનો આદર કરતી વખતે કોઇપણ નથી પણ આદરવા લાયક જ છે, અને કેવળ તેના દિવસ આહારાદિ ખાવાની ઇચ્છાવાળો હોતો નથી અતિચારો છોડવા માટે જ પ્રયત્ન કરવાની જરૂર અને તે તપસ્યાનો સ્વીકાર કર્યા પછી પણ કાંઇ છે તો પછી આ ઉત્તરગુણરૂપ પચ્ચખાણ જે બીજાની પરાધીનતાને લીધે કે એવા કોઈ કારણથી તપસ્યા તેને અંગે અતિચારતા નામે મૂળ વસ્તુ આહારાદિ નથી ખાતો એમ કાંઈ નહિ, પણ માત્ર છોડવી કે છોડાવવી તે બુદ્ધિમાનોને યોગ્ય હોય જ પોતાના પચ્ચખાણ કે તપસ્યાના રક્ષણને માટે જ નહિ. વળી એ પણ સમજવાની જરૂર છે કે તે આહારાદિનો ઉપયોગ કરતો નથી, એટલે કે જિનકલ્પી સિવાયના મુનિઓ કે શ્રાવકોને માત્ર જેટલી વખત તે પચ્ચખાણ કરનારને કોઈ કર્મઉદયે મનથી લાગેલા વ્રતોના અતિચારોમાં પણ માત્ર કથંચિત ભોજનાદિકના ઇચ્છા પણ થાય તો તે સર્વ મિચ્છામિ દુક્કડનું પ્રાયશ્ચિત છે, જ્યારે કાયાથી વખતે પોતાના પચ્ચખાણ ઉપર રક્ષણની બુદ્ધિવાળો થયેલા વ્રતોના અતિચારમાં એકસોએંસી ઉપવાસ હોવાથી ધર્મના લક્ષણની અધિકતા છે જ એ આ યાવત્ છ મહિનાના ઉપવાસ સુધીનું પ્રાયશ્ચિત છે, અધ્યાત્મવાદીઓને ન સૂઝે તેમાં કોનો વાંક કહેવાય? તો કયો અક્કલમંદ અને શ્રધ્ધાળુ મનુષ્ય તે વળી એ પણ ધ્યાનમાં રાખવાનું છે કે પૌષધાદિ મિચ્છામિ દુક્કડે માત્ર પ્રાયશ્ચિતના ડરે એકસો ક્રિયા કે જે દ્વિવિધ, ત્રિવિધ ભાંગે એટલે કે મન, એંસી ઉપવાસ જેવા પ્રાયશ્ચિતમાં પ્રવૃત્તિ કરે ? અને વચન, કાયાથી કરવું નહિ, કરાવવું નહિ એવા રૂપે જે મનુષ્યને આટલું બધું સ્પષ્ટપણે જણાતું ગુલાઘવ કરવામાં આવે છે તેમાં પણ પારણાદિકની ચિંતા પણ ધ્યાનમાં ન આવે અને લઘુદોષના પરિહારને કરવી તે માત્ર અતિચાર તરીકે ગણાય છે, પણ નામે તેને ન છોડતાં ગુરુદોષને અંગીકાર કરે તેવાને અનાથાર તરીકે ગણાતી નથી, એટલે કે તેવા રૂંવાડે પણ ધર્મનું જ્ઞાન છે કે શ્રદ્ધા છે એમ કહી પચ્ચખાણમાં પણ તે આહારદની ચિંતાણવી શકાય ? અને તેવાને ભૌભક્તો દાખલો કેમ ન
