Book Title: Siddhachakra Varsh 03 - Pakshik From 1934 to 1935
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૩૩૩
શ્રી સિદ્ધચક્ર એપ્રિલ, તથા ૧૮મી મે - ૧૯૩૫ વધારનાર અને મદદ કરનાર શ્રીસંઘને તો એક રત્નત્રયીને ધારણ કરનારો જ શ્રી ચતુર્વિધ સંઘ અંશે પણ તે ઉપનામાં પોતાને લાગ્યાં છે એમ હોય છે અને તેથી શ્રી ચતુર્વિધ સંઘની પૂજા ધારવાની ભૂલ કરવી નહિ.
કરવાથી તેમના આત્મામાં વિદ્યમાન એવા
સમ્યગ્દર્શનાદિ ત્રણે ગુણોની સંપૂર્ણપણે આરાધના પૂર્વધર ભગવાનોએ વર્ણવેલ શ્રીસંઘ
થઈ શકે છે. પણ શ્રી ચતુર્વિધ સંઘની પૂજાના આ શ્રીસંઘ પૂર્વધરોને પણ અત્યંત સ્તુતિપાત્ર કત્યને સમ્યગ્રદર્શનની આરાધનાના કૃત્ય તરીકે હોવાથી આચાર્ય ભગવાન દેવવાચક ગણિજીએ એટલા જ માટે ગયું છે કે શ્રી ચતુર્વિધ સંઘની શ્રીનંદીસૂત્રમાં આ શ્રીસંઘને પધ, રથ, ચક્ર, પૂજા કરતી વખતે માત્ર પ્રવચન સાધર્મિકતાને જ નગર, મેરુ આદિ અનેક સારી ઉપમાઓથી મુખ્ય પદ આપવામાં આવે છે. જો કે ઘનિર્યુક્તિ, સ્તવેલો છે, તથા ભાષ્યકાર મહારાજા વિગેરેએ પિંડનિર્યુક્તિ વિગેરેમાં સમ્યગદર્શન, સમ્યગ્રજ્ઞાન, ભગવાન અરિહંત મહારાજથી બીજે નંબરે સમ્યક્રચારિત્ર વિગેરે અનેક અપેક્ષાઓ લઈને આરાધવા લાયક તરીકે ગણી બીજા નંબરે શ્રીસંઘની સાધર્મિક ગણાવ્યા છે, તેમાં આ ચતુર્વિધ સંઘ આશાતના વર્જવાનું જરૂરી જણાવ્યું છે, અને સ્પષ્ટ સમ્યગ્દર્શન, સમ્યગૂજ્ઞાન, સમ્યક્રચારિત્ર વિગેરેથી શબ્દોમાં જણાવ્યું છે કે જેમાં ભગવાન તીર્થંકરની પણ સાધર્મિક છે, છતાં તે શ્રી ચતુર્વિધ સંઘની તે આશાતના કરનારો અનંત સંસાર રખડે છે તેવી શ્રી સમ્યગદર્શનાદિની અપેક્ષાએ રહેલી સાધર્મિકતા રીતે શ્રીસંઘ(પ્રવચનની) આશાતના કરનારો પણ ધ્યાનમાં રાખી પૂજા કરવાની નથી હોતી, કિન્તુ અનંત સંસાર પરિભ્રમણ કરે છે.
પ્રવચન એટલે શાસન એક સરખું માનેલું હોવાને
લીધે પ્રવચન સાધર્મિકતા માનીને શ્રીસંઘની પૂજા શ્રીસંઘપૂજાની વાર્ષિક કર્તવ્યતા
કરવાની હોય છે. આ પૂર્વે જણાવેલ રીતિએ શ્રીસંઘનું
પ્રવચન સાધર્મિકને સંઘ પૂજામાં શા માટે લેવા પૂજ્યતમપણું હોવાથી દર્શનપદની આરાધનામાં તે શ્રીસંઘની પૂજાને જરૂરી સ્થાન મળે તેમાં આશ્ચર્ય
ધ્યાન રાખવું કે એકલા સમ્યગદર્શન અને નથી. વાર્ષિક કૃત્યોને જણાવનાર બીજા ગ્રંથકારો
એકલા સમ્યજ્ઞાનને અંગે જૈનશાસનમાં પૂજ્યતા પણ પફરિ સંધવ આ વાક્યથી દરેક વર્ષે
ગણાતી નથી, પણ સમ્યક્રચારિત્ર સહિત શ્રાવકોને શ્રીસંઘની પૂજા કરવાનું કાર્ય ફરજીયાત
સમંદર્શન, સમ્યગૂજ્ઞાનની પૂજ્યતા જૈન
શાસનમાં છે, અને તેથી પંચ પરમેષ્ઠીને જ છે એમ સ્પષ્ટપણે જણાવે છે.
નમસ્કાર કરવા લાયક અને આરાધના કરવા - સામાન્ય રીતે શ્રાવકપણાને અંગે જ્યારે
લાયક ગણ્યા છે, અને તેથી તે પંચ પરમેષ્ઠીમાં દરેક વર્ષે શ્રી ચતુર્વિધ સંઘની પૂજા કરવી એ દેશવિરતિ, કે અવિરતિ સમ્યદૃષ્ટિની કોઈપણ જરૂરી કાર્ય તરીકે ગણાવ્યું હોય ત્યારે શ્રી નવપદના વ્યક્તિને તેમાં ગણી નથી, પણ ચતુર્વિધ શ્રી આરાધનને અંગે સમ્યગદર્શનપદ આરાધવાને માટે
શ્રમણસંઘની આરાધના અને પૂજાને અંગે તે સંઘપૂજાનું કર્તવ્ય જરૂરી હોય તે સ્વાભાવિક છે.
સમ્યગદર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્ર ગુણોએ કરીને જે જો કે શ્રીસંઘની અંદર સમ્યગુદર્શન, સમ્યગૂજ્ઞાન, યુક્તતા છે, તેને પ્રધાનપદ નહિ આપતાં પ્રવચન સમ્યફચારિત્ર સર્વ જધન્ય, મધ્યમ અને ઉત્કૃષ્ટ સાધર્મિકતાને જ પ્રધાનપદ આપવામાં આવે છે, કોટિના હોય છે, અર્થાત્ જધન્ય, મધ્યમ કે અને તેથી ચર્વિધ સંઘની પજા કરતી વખતે તે ઉત્કૃષ્ટ કોટિના સમ્યગ્દર્શન, જ્ઞાન કે ચારિત્રરૂપી ચતુર્વિધ સંઘમાં ગણાતી કોઈપણ વ્યક્તિ વ્યવહારથી
