Book Title: Siddhachakra Varsh 03 - Pakshik From 1934 to 1935
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
ગોત્રકર્મની વિવિધતા અને તેના હેતુઓ
૩૯૩
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૧૬-૬-૩૫ જગતમાં સિદ્ધ જ છે.
આ ઉપર જણાવેલ વસ્તુઓ જ્યારે સચેતન છે, અને સચેતનની ઉત્પત્તિ ત જીવના કમન
આધીન છે, તો પછી કોઈપણ વિવેકીને તે તે જૈન તેમજ જૈનતર વર્ગ પણ સારી રીતે જીવમાં તે તે પદાર્થોની ઉત્તમ યોનિ અને અધમ જાણે છે કે જગતમાં વર્તતા સર્વ પદાર્થોમાં બે યોનિમાં ઉત્પત્તિ કરાવનાર તેવાં તેવાં સારાં અને પ્રકારનું એટલે જન્મ પામવાવાળા પ્રાણીઓને અંગે હલકાં કમો માન્યા સિવાય છૂટકો જ નથી. ઉચ્ચનીચપણું અને ઉત્પન્ન કરાતી વસ્તુઓને અંગે આ વાત તે સ્પષ્ટ છે કે હીરા આદિ અસલી અને નકલીપણું રહેલું હોય છે. વસ્તુઓ ઉપભોગમાં આવનારી છે અને તેથી તે ૧. ખાણોમાં પેદા થતા હીરાઓમાં વસ્તુઓની ઉત્તમતા અને અધમતા તેના સ્પર્શ,
ઉચ્ચનીચપણું હોય છે, ને તે સારા રસ, ગંધ કે રૂપ આદિ વિષયોની અધિકતા અને લક્ષણવાળા હીરાને જાણવાવાળાઓથી
ન્યૂનતાને આભારી હોય છે, પણ મનુષ્યની જાત અજાણ્યું નથી.
મોટે ભાગે ઉપભોગ કરનારી જાત છે, અને તેથી
તેની જાતની ઉત્તમતા અને અધમતા તેના રૂપ, હીરા, સાચા અને સારા છતાં પણ તેમાં
- રસ, ગંધ કે સ્પર્શની શ્રેષ્ઠતા અને હીનતા કે દોરાવાળા અને સાફ એમ બે પ્રકાર હોય અધિકતા અને ન્યૂનતાને આભારી નથી, અને તેથી
સારી, પીળી લાલ કે તેવી ચામડી વિગેરેને આધારે ૩. હીરા પન્ના વિગેરેમાં ઘેરા રંગવાળા અને મનુષ્યની ઉત્તમતા કે અધિકતા કલ્પવી કે માનવી
ફીકા રંગવાળાનો ભેદ પડે છે, ને તે પ્રમાણે તે મનુષ્યત્વના સ્વભાવ અને ગુણને નહિ
તેની કિસ્મતમાં પણ ફરક પડે છે. સમજનારને જ શોભે. આનો અર્થ એ નથી કે ૪. ધાતુઓમાં લોઢા વિગેરે ધાતુઓની અધમતા મનુષ્યમાં ઉત્તમતા કે અધમતા નથી, પરંતુ એનો
અને ઉત્તમતા જોનારો કયો મનુષ્ય અથ એ જ છે કે મનુષ્યમાં ઉત્તમતા અને અધમતા પૃથ્વીકાયના ભેદરૂપ ધાતુમાં પણ ઉત્તમતા જે છે તે રૂપાદિને આધારે જ નથી, પણ તેનું કારણ અને અધમતા માનવા તૈયાર નહિ થાય ?
રૂપાદિ સિવાય બીજું કંઈક છે, અને છેવું પણ
જોઈએ, કારણ કે ઉપભોગ્ય વસ્તુની ઉત્તમતા તેના ૫. વનસ્પતિમાં આંકડા ધંત્રાદિ અને આંબા
ઉપભોગ્ય ગુણોની અધિકતાએ હોય અને કેળ આદિ ઉત્તમ અને અધમ ભેદો શું નથી?
ઉપભોતાની ઉત્તમતા કોઈપણ પ્રકારે તેના રૂપાદિ શંખાદિમાં પણ વામાવર્ત અને દક્ષિણાવર્ત ગુણો જે માત્ર પોતાને જ ઉપભોગ્ય છે, અને આદિ ભેદોને જોનારા અને જાણનારા મનુષ્યો કોઈપણ જાતિના જીવને મનુષ્યના રૂપાદિનો તેમાં પણ ઉત્તમતા અને અધમતા માનનારા ઉપભોગ હોતો નથી માટે બીજાને ઉપભોગ્ય નથી હોય જ છે.
તેને અંગે હોય જ નહિ. જગતની અપેક્ષાએ જેમ ૭. જાનવરોમાં પણ કૂતરા, ગધેડા વિગેરે અને
અન્ય પદાર્થો ઉપભોગના કારણે હોવાથી જરૂરી હાથી, ઘોડા વગેરેની ઉત્તમતા અને અધમતા
છે, તેમ મનુષ્યો કઈ અપેક્ષાએ જરૂરી છે તે છે, તે વિચારવું ઓછું જરૂરી નથી. વિચારવાવાળાઓને
E
