Book Title: Siddhachakra Varsh 03 - Pakshik From 1934 to 1935
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૫૧૯
શ્રી સિદ્ધચક્ર
તા. ૨૮-૮-૧૯૩૫ મૂલ્ય સમજયા નથી. આ સઘળું ધર્મનું મૂલ્ય કહેવાને આધારે તમે જે વસ્તુનું મૂલ્ય આંકી શકો સમજવા ઉપર જ આધાર રાખે છે અને તેથી તે લૌકિક ચીજ છે અને જે અલૌકિક ચીજ છે તેના સૌથી પહેલાં તમારે ધર્મનું શું મૂલ્ય છે તે જાણી મૂલ્યનો આધાર લોકવાણી ઉપર નથી પરંતુ તે લેવાની જરૂર છે. હવે ધર્મનું જ્યારે તમે મૂલ્ય વસ્તુના સ્વયંસ્વભાવ ઉપર જ છે. અલૌકિક જાણવા તૈયાર થાવો ત્યારે ધર્મની કિંમત કેવી રીતે વસ્તુનું મૂલ્ય લોકોના કહેવા પ્રમાણે ફરતું નથી કરવી એ તમારે વિચારવાનું છે. જગતની નિત્યની અથવા તેના મૂલ્યમાં કાળ, સંજોગો અથવા સ્થળને વપરાશની વસ્તુઓનું મૂલ્ય તમે કેવી રીતે કરો છો લીધે પણ કાંઈ ફેરફાર થતો નથી, પરંતુ એવી તે પહેલાં તમારે જોવાનું છે. હીરા, માણેક, રન અલૌકિક વસ્તુનું મૂલ્ય ત્રણ કાળને વિષે એક ઇત્યાદિનું મૂલ્ય કયે આધારે આંકવામાં આવે છે સરખું જ રહે છે ! ધર્મનું મૂલ્ય ત્રણે કાળને વિષે તેની તમને ખબર છે. જ્યારે એ ચીજો બજારમાં એક સરખું જ રહે છે એટલા જ માટે ધર્મને મોંઘી મળે છે ત્યારે એનો ભાવ મોંઘો છે એમ શાસ્ત્રકારોએ લોકોત્તર ચીજ કહી છે, અને ધર્મ કહેવાય છે અને જ્યારે એનો ભાવ સસ્તો હોય એ લોકોત્તર ચીજ હોવાથી જ તેનું મૂલ્ય ત્રણે ત્યારે એ ચીજ સસ્તી છે એમ કહેવાય છે. મોતી, કાળને વિષે એક સરખું જ રહેવા પામે છે. હીરા, માણેક, સોનું, ચાંદી ઇત્યાદિ સઘળી વસ્તુઓ
: ધર્મનું મૂલ્ય અભંગ છે. મુકરર ભાવવાળી નથી, પરંતુ તે અનિયમિત
ધર્મને શાસ્ત્રકારોએ લોકોત્તર ચીજ કહી છે મૂલ્યવાળી છે. અર્થાત્ કે બજારના માલની કિંમત
એનો અર્થ એ છે કે ધર્મ પોતાના મૂલ્યને માટે તમે કેવી રીતે કરો છો એવો તમોને કોઈ પ્રશ્ન કરે
લોકોની અપેક્ષા રાખતો નથી. ધર્મ પોતાની કિંમત તો તેનો જવાબ એ જ છે કે જગતના વ્યવહારના
અંકાવવાને માટે જનતા ઉપર આધાર રાખતો આધારે જ-બજાર ભાવે જ બજારના માલની
નથી. હવે પ્રશ્ન એ થશે કે જો આપણે ધર્મનું મૂલ્ય કિમત થાય છે.
આંકવાની વાત કરીએ છીએ તો આપણે ધર્મનું ધર્મનું મૂલ્ય કેવી રીતે થાય ? :
મૂલ્ય શી રીતે આંકવું ? કઈ વસ્તુ ઉપર ધર્મની ધર્મનું મૂલ્ય એ રીતે તમે આંકી શકતા કિંમત કરવી? હીરા, માણેક, પન્ના વગેરેની તમે નથી. તેનું કારણ એ છે કે ધર્મ એ કાંઈ બજારૂ કિંમત કરો છો, તમે મોતીના મૂલ્ય આંકો છો એ ચીજ નથી. જે બજારૂ માલ છે તેનું મૂલ્ય તમે તેના વસ્તુ સ્વરૂપ ઉપર છે. પદાર્થોનો આકાર, બજાર ભાવથી જરૂર આંકી શકો છો, પરંતુ જે તેના રૂપ, રંગ, તેજ એ સઘળા ઉપર આ જડ ચીજ બજારૂ નથી તેનો સોદો પણ તમારાથી પદાર્થોનું મૂલ્ય આધાર રાખે છે. એ જ પ્રમાણે ધર્મ બજાર ભાવે કરી શકાતો નથી, એટલા જ માટે તેના મૂલ્ય માટે કોના ઉપર આધાર રાખે છે તે ધર્મ એ બજારથી બહિષ્કૃત થયેલી ચીજ હોઇ તેનું વિચારો. આત્માનું સુખ અગર દુઃખ જે આપણે મૂલ્ય બજાર ભાવે ઠરાવવું એ યોગ્ય નથી. માનીએ છીએ તે લોકોના કહેવાને આધારે માનતા અર્થાત્ લોકોના કહેવા પ્રમાણે એનું મૂલ્ય થઈ જ નથી, પરંતુ આપણા પ્રત્યક્ષ અનુભવને આધારે શકતું નથી. લોકોના કથન ઉપરથી લોકોના જ માનીએ છીએ. આપણને સુખ મળે એટલે
