Book Title: Siddhachakra Varsh 03 - Pakshik From 1934 to 1935
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૩૫૪
શ્રી સિદ્ધચક્ર એપ્રિલ, તથા ૧૮મી મે - ૧૯૩૫ દેશવિરતિ સિવાય સર્વવિરતિ હોય જ નહિ. અંશરૂપે છે, તો પણ તેવા નાના અંશમાં પણ અગર સર્વવિરતિની ઇચ્છાવાળાએ દેશવિરતિ લેવી લાગતાં દૂષણો ટાળવાની ઘણી જરૂર છે, અને તે જ જોઈએ એવો નિયમ કરી શકાય જ નહિ, પણ જરૂરીયાત પૂરી ન પાડતાં જો દુર્લક્ષ્ય કરવામાં એટલું તો ચોક્કસ છે કે જે સર્વવિરતિને માટે આવે તો કાળાન્તરે અથવા અભ્યાસની ખામીને શક્તિમાન ન થયો હોય તેને તે સર્વવિરતિની અંગે ઉત્તરગુણનો સર્વથા નાશ થઈ મૂળગુણ શક્તિ મેળવવા માટે દેશવિરતિની આરાધના જરૂર સર્વથા નાશ થવાનો પ્રસંગ આવે, હજારો ઇટોથી કરવી જ જોઇએ. સર્વવિરતિ માટે અશક્ત પુરુષો બનેલી ભીંતમાં એક ઇટ કે એક ઈટના ખૂણાની દેશવિરતિ આરાધનાધારાએ જ સર્વવિરતિ મેળવી કિંમત સીધી રીતે ન આંકવામાં આવે પણ તેવી શકે એ વાત ધ્યાનમાં રાખીને શાસ્ત્રકારોએ રીતે એક એક ઈટ કે એક એક ખૂણો જો બગડતો દેશવિરતિનો વર્ગ રાખેલો છે, અને તે જ વર્ગમાં જાય કે પડતો જાય તો પરિણામે તે સબંગ ભીતને રહેલા શ્રી શ્રીપાળ મહારાજા વ્રત અને નિયમ પડવાનો વખત આવે છે. પાળવા દ્વારાએ ચારિત્રપદનું આરાધન કરે છે.
આ જ કારણથી શાસ્ત્રકાર મહારાજા સ્પષ્ટ - આઠમાં ચારિત્રપદની આરાધનાને અંગે વ્રત શબ્દોમાં ફરમાવે છે કે જે મનુષ્ય ઉત્તરગુણોની અને નિયમ બંનેનું પાલન કરવાનું જણાવવાથી
તરફ દુર્લક્ષ્ય કરે છે તે મનુષ્ય ઘણી જ થોડી સ્પષ્ટ થાય છે કે મોક્ષમાર્ગની પ્રાપ્તિ માટે
મુદતમાં મૂળગુણ તરફ પણ દુર્લક્ષ્ય કરનારો થાય ચારિત્રધર્મને આરાધન કરનારા મનુષ્યોએ મૂળગુણ છે. અર્થાત્ મૂળગુણની રક્ષા કરવાની બુદ્ધિવાળાએ અને ઉત્તરગુણ બન્નેની શુદ્ધ રીતિએ આરાધના ઉત્તરગુણની રક્ષા માટે પ્રયત્ન કરવા સતત કટિબદ્ધ કરવી જ જોઇએ, વ્રતશબ્દથી જો કે મૂળ ગુણો થવું જોઇએ. લઇ તેનું પાલન ચારિત્રધર્મના આરાધનાવાળાને આવશ્યક છે. તત્ત્વદ્રષ્ટિથી વિચારતાં માલમ પડશે
આ ઉપર જણાવેલી ઉત્તરગુણના નાશને કે હિંસાદિક આશ્રવોથી વિરતિ કરવારૂપ મૂળ
અંગે કાલાન્તરે થતા મૂળ ગુણના નાશની હકીકતને
ધ્યાનમાં લેવાથી શાસ્ત્રોમાં જે ક્રોધાદિક, ગુણો જ વ્રતશબ્દને સૂચવનારા છે અને તેથી જ પાંચ અનુવ્રતોમાંથી કોઇપણ એક પણ અનુવ્રત
રાત્રિભોજનાદિક, કે અન્ય બીજા પણ નાના નાના લેવામાં આવે તોજ અવિરતિપણું ટળેલું ગણાય
ગુણોની વિરાધનાને અંગે જણાવાતા પાપ પ્રસંગના છે. જો કે બારે વ્રતોના દોડો ભાંગાઓ જણાવેલા પારાયણો વાસ્તવિક છે એમ સહેજે માલમ પડશે, છે, અને તે બધા વ્રત તરીકે છે. અને અવિરતિ અને શ્રીમાન્ રત્નશેખરસૂરીશ્વરજીએ વ્રત અને ગુણસ્થાને તે દોડો ભાંગામાંનો કોઈપણ ભાંગી ના નિયમ મુખ્ય ગણી પહેલે નંબરે મૂક્યા છે, છતાં પણ હોય છતાં, વાસ્તવિક રીતિએ તે મૂળગુણની વ્રત અને નિયમ બન્નેનું પાલન કરવાથી શ્રી વિરતિને જ વ્રતરૂપે લઇ તેના પાલનને માટે શ્રીપાળ મહારાજા ચારિત્રપદનું આરાધન કરે છે. ચારિત્રાધર્મની આરાધનાવાળાને પ્રયત્નની એમ જણાવી ઉભય ધર્મના આરાધનની સરખી આવશ્યકતા જણાવી છે, અંગોપાંગની સુંદરતા, એ જરૂરીયાત સિદ્ધ કરે છે. જ અંગની સુંદરતાની જડ છે એ વાતને સમજનારો જૈન શાસનને સાંભળનાર અને સમજનાર મનુષ્ય મૂળ ગુણના પાલનની માફક ઉત્તરગુણ સુજ્ઞ સજ્જનો સારી પેઠે સમજી શકે તેમ છે કે (નિયમ)ના પાલનમાં પણ જરૂર કટિબદ્ધ થાય. ગુણોનું આરાધન સ્વતંત્ર રીતે જેમ ગુણો ધારણ ઉત્તરગુણ એ જો કે મૂળ ગુણના ઘણા નાના કરવાથી બને છે, તેવી રીતે તે તે ગુણોને ધારણ
