Book Title: Siddhachakra Varsh 03 - Pakshik From 1934 to 1935
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૨૦૩
શ્રી સિદ્ધચક્ર
ફેબ્રુઆરી-૩૫ મેળવી શકે છે. તત્ત્વદૃષ્ટિથી વિચારીએ તો જે રીતે માનસિક વિકારોનો રાફડો પણ તે મનુષ્ય શ્રોત્રાદિ ઇંદ્રિયોનું દમન કર્તવ્ય તરીકે ગણે, આહારાદિકની આસક્તિવાળાને જ ફાટેલો હોય તે જ મનુષ્ય રસના ઈદ્રિયના દમનરૂપી તપને છે. આહારાદિકકારાએ રસના ઇંદ્રિયની આસક્તિને આદરી શકે છે, એટલે એમ કહીએ તો ચાલે કે પોષનારો મનુષ્ય મન અને શેષ ઇદ્રિયોના તપસ્યા કરવા લારાએ તે જ મનુષ્ય રસના દમનદ્વારાએ પાલન કરાતું એવું સર્વ લોકસંમત ઇદ્રિયને જીતી શકે કે જેને સર્વ ઈદ્રિયોનું દમન પરમ બ્રહ્મનું એક અદ્વિતીય કારણ અને ચારિત્રના કરવું ઈષ્ટ હોય. એ પણ જગતમાં અનુભવસિદ્ધ પ્રાણરૂપ એવું બ્રહ્મચર્ય ધારણ કરવાને સમર્થ થઈ છે કે ચક્ષુ, શ્રૌત્રાદિ દરેક ઇંદ્રિયોનું પોષણ રસના શકતો નથી. અર્થાત્ સર્વવ્રતોમાં શ્રેષ્ઠતમ સુરાસુર ઇદ્રિયદ્વારા એ જ થાય છે, અને તેથી રસના અને મનુષ્યોએ વંદના કરવા લાયક અને દુષ્કરતર ઇંદ્રિયને જીતવી તે જ સર્વ ઇંદ્રિયોને જીતવારૂપ છે, તરીકે ગણાયેલું બ્રહ્મચર્ય પણ એને જ દુષ્કર છે અને તેથી જ શાસ્ત્રકારોએ રસના ઇદ્રિયને જીતવી કે જેઓ રસના ઇદ્રિયની આસક્તિને જીતવાપૂર્વક મુશ્કેલ કહેલી છે. વળી એ પણ ધ્યાનમાં રાખવું આહારાદિ ઉપર કાબુ કરવાવાળા નથી. અર્થાત્ કે શ્રોત્રાદિ ઇંદ્રિયોની ગીતાદિમાં થએલી આસક્તિ બ્રહ્મચર્યનું ધારણ કરવું જે દુષ્કરર તરીકે ગણાય જો તેને ઇષ્ટ ગીતાદિક ન મળે તો એકલા છે તે કેવળ રસના ઇદ્રિયને નહિ જીતવાવાળા માનસિક સંતાપને કરે છે, પણ શારીરિક સંતાપ પુરુષોએ આહારાદિની આસકિતને લીધે અનેક અંશે પણ તે શ્રોત્રાદિ ઇદ્રિયોની આસક્તિની પ્રકારના કરેલા આહારાદિકથી થતા ઇદ્રિય વિકારો અપર્ણતાને લીધે થતો નથી, પણ રસના ઇદ્રિયની અને માનસિક વિકારોની પ્રકષ્ટતાને લીધે જ . આસક્તિ દ્વારાએ ઇચ્છાયેલા મિષ્ટાદિક આહારોના વિષયો વર્જવાની જરૂર અભાવે મોળાદિક આહારો ખાઇ શકાતા નથી, અને તેથી ચામડાની ઝુંપડીની કાળજુની આગનો
એટલા જ માટે મહર્ષિઓએ સામાન્ય રીતે ? ભપકો ભડકી ઊઠે છે, અને તેથી શરીરની કશતા અનશનનો ઉપદેશ આપ્યા પછી પણ અનશન
જ્વર, યાવત્ ક્ષીણતાદિક દોષો અનેક અનેક નામના તપનું આચરણ સર્વને માટે સર્વદા અશક્ય પ્રકારના ઉત્પન્ન થાય છે, અને જો કદાચિત રસના ' છે એ વસ્તુને સમજીને આહારાદિકની અંદર ઇંદ્રિયની આસક્તિને નહિ જીતવા છતાં અરૂચિપૂર્વક વિકાર કરનારાં વિગઈ એટલે વિકતિ નામના અનન્ય ઉપાયે તે મોળા વિગેરે આહારો ખાવા પડે પદાર્થને વર્જવા માટે સ્થાને સ્થાને ઘણા વિસ્તારથી છે તો તે તપસ્યાની ટેવમાં નહિ ટેવાયેલા સર્વભક્ષી ઉપદેશ કરેલો છે, અને તેથી જ શાસ્ત્રારો સ્પષ્ટ અગ્નિપુરુષને તરત કે થોડી વારે ઉલટી થાય છે, શબ્દોમાં જણાવે છે કે રસ પ નિરિપત્ર અને તે ઉલટીની શંકામાં અને શંકામાં ઘણો કાળ અર્થાત્ બૃત આદિ વિગઈઓ રૂ૫ રસમય પદાર્થો વ્યતીત કરી શરીરને બગાડનારો થાય છે, પણ બ્રહ્મચારીઓએ વગર કારણે ઉપયોગમાં લેવા જ આ બધી વસ્તુમાંનું એક પણ નુકશાન રસના નહિ, રસો નહિ સેવવાનું કારણ જણાવતાં પણ ઇંદ્રિયની આસક્તિને જીતીને તારૂપી મહાતીર્થમાં
જણાવે છે મત્તા રા લિતિના પર્વત્તિ અર્થાત્ તરબોળ થઈ રહેલા તારક પુરુષને હોતું નથી. એ
ધૃતાદિક વિગઈઓ રૂપ રસો જો ખાવામાં આવે તો વાત પણ સુજ્ઞ પુરુષોથી અજાણી નથી કે જેમ
તે ખાનારને તે રસો મોહનું દેદીપ્યમાનપણે શ્રોત્રાદિ ઇદ્રિયોની પુષ્ટિ અને વિકૃત દશા રસના
કરનાર છે. વળી વિગઈઓના ભોગનો ત્યાગ ઇંદ્રિય ધારાએ થતા આહારાદિકથી થાય છે, તેવી
કરવાનો ઉપદેશ કરતાં શાસ્ત્રકારો જણાવે છે કે
