Book Title: Siddhachakra Varsh 03 - Pakshik From 1934 to 1935
Author(s): Ashoksagarsuri
Publisher: Siddhachakra Masik Punarmudran Samiti
View full book text
________________
૨૧૦
શ્રી સિદ્ધચક્ર
ફેબ્રુઆરી-૩૫ વૃતાદિ વિગઇઓથી ભાવિત હોય, મંદ સંઘયણવાળા શાસ્ત્રકારોનું ફરમાન પણ છે. અર્થાત્ અનશન હોય, વિગેરે કારણથી ઉદાયન મહર્ષિ જેવા કદાચ નામની તપસ્યા જ માત્ર કાળની મર્યાદાવાળી છે, વિગઈઓરૂપી રસનો ત્યાગ ન કરી શકે, તેઓએ પણ અન્ય એક ભકતાદિ તપસ્યાઓને કાળનો કષાય, ઇદ્રિય અને યોગની સંલીનતારૂપ કોઈ જાતનો બાધ નથી. સંસીનતાનો તપ વિશેષે કરવો જોઇએ, અને જેઓ
અનશન તપનું શાસ્ત્રીય સ્થાન શ્રી નંદિષેણજી જેવા અનેક પ્રયત્ન કરવા છતાં પણ ઇંદ્રિય વિગેરેની સંલીનતાને ન ધારણ કરી શકે
જૈનશાસનમાં તપસ્યાનું ત્રાજવું કેટલું બધું તેઓએ અનેક પ્રકારે આતાપનાદિક કષ્ટો
ભારે હશે કે શ્રી સૂત્રકૃતાંગસૂત્રમાં તથા શ્રી આદરવારૂપ કાયકલેશ કરવો જોઇએ. આવા
ઔપપાતિક ઉપાંગમાં સાધુમહાત્માઓના વર્ણનને ભાવાર્થનું વિવેચન જણાવી આચાર્ય મહારાજ શ્રી
અંગે સાધુઓનું તપારાએ વર્ણન કરેલું છે, અને અભયદેવસૂરિજીએ અનશન નામની તપસ્યાને
શ્રીપ્રશ્નવ્યાકરણ વિગેરેમાં ભવ્ય જીવને મોક્ષ સાધવા ઉત્સર્ગ તરીકે જણાવેલી છે, પણ તે કર્મક્ષયના
માટે જે સંયમરૂપી પ્રવાહણ જરૂરી જણાવ્યું છે, તે પ્રબળ સાધન તરીકે અનશન નામની તપસ્યાની
સંયમ દ્વારાએ મોક્ષની પ્રાપ્તિ જણાવતાં તે તપસ્યાને જણાવેલી ઉત્સર્ગ સ્થિતિ આદરવાની કે હંમેશાં પટું ઉપવનના પ્રબળ પ્રવાહ તરીકે જણાવે છે. બની શકવાની અપેક્ષાએ શ્રુતકેવલી ભગવાન
દરેક વાચક સમજી શકે છે કે પ્રવહણના વહનનો શäભવસૂરિજીએ શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રમાં ચૌદસે
આધાર પવન ઉપર જ રહે છે, તેવી રીતે સંયમથી ચુમ્માલીસ ગ્રંથના સમુચ્ચયરૂપી સૌધનો સંદર્ભ
મોક્ષની સિદ્ધિ કરવામાં પણ પ્રબળ આધાર તપ કરવામાં સૂત્રકાર સમાન શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે
ઉપર જ રહેલો છે એમ સૂત્રકારો ધ્વનિત કરે છે. શ્રી ઉપદેશપદાદિકમાં જે એકાસણાને ઉત્સર્ગ ઠરાવી વળી અહિંસા જેવા મહાવ્રતોની શ્રેષ્ઠતા બતાવતાં ઉપવાસને અપવાદિક તરીકે જણાવેલો છે તેને શ્રી પ્રશ્નવ્યાકરણ સૂત્રકાર મહારાજા તપસ્વીઓએ બોધ આવતો નથી. અર્થાત્ કર્મક્ષયના સાધન માટે
તે અહિંસા મહાવ્રતનો આદર કર્યો છે, માટે પણ સાવધાન થયેલા સત્ત્વોને શ્રેષ્ઠપદે અનશન નામની
તે અત્યંત શ્રેષ્ઠ છે એમ સૂચિત કરે છે. સામાન્ય તપસ્યા છે, અને અનશનની અશક્તિને અંગે
રીતે આચાર્ય વિગેરેના વર્ણનોમાં પણ શ્રી ઉણોદરી આદિ તપસ્યા છે એમ સિદ્ધ છતાં પણ
પાક્ષિકક્ષામણાના સૂત્રને કરનારા મહર્ષિઓ સંનur અનશન નામની તપસ્યા કોઈપણ તીર્થમાં બાર,
તવા ગપ્પા માને એ વિગેરે જણાવી આઠ કે છ માસથી અધિક મર્યાદાને લઇ શકતી
સાધુમહાત્માઓનું સાચું સ્વરૂપ જેવી રીતે સંજમ નથી, જ્યારે એકાસણું અને આયંબિલ આદિની
છે, તેવી જ રીતે તપ પણ એક સાચું સ્વરૂપ જ તપસ્યા જીવન સુધીની મર્યાદાને પણ લઈ શકે છે, છે એમ સૂચિત કરે છે. એટલે કે અનશન નામની તપસ્યાને માટે તીર્થમાં તપસ્યા કરનાર મહાત્માઓ મર્યાદા છે, પણ ઉણોદરી આદિ તપસ્યાને માટે
શ્રી ભગવતીજીસૂત્રમાં સ્કંધક આદિ કોઇપણ જાતની મર્યાદા શાસ્ત્રોમાં પ્રદર્શિત કરી
મહાત્માઓ શ્રી જ્ઞાતાસૂત્રમાં શ્રી મેઘકુમારાદિ નથી અને વર્તમાનમાં પણ કઈ મહાપુરુષો
પ્રવર્જિત રાજકુમારો અંતકૃતદશા અને અનુત્તરદશામાં માવજીવ એકાસણઆદિ તપને કરી શકે છે, અને
અનેક મહાપુરુષોએ કરેલી તપસ્યાને દેખનારો તે એકાસણાઆદિ તપસ્યાને યાવજીવ સુધી કરવાનું દૃષ્ટિમાન પુરુષ કર્મક્ષયની દરકારવાળો હોય તો
