Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 09 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
--
----
२८२
भगवतीसूत्रे एको जोवो यस्मिन् स तथा विधो भवति ? किंवा अनेकजीवः ? अनेके जीवा यस्मिन् स तथाविधो भवति ? । भगवानाह-'गोयमा! एगजीवे, एवं उप्पलुदेसगवत्तव्यया अपरिसे सा भाणियबा' हे गौतम ! शालूकः खलु एकपत्रावस्थाम् एकजीवो भवति, द्वयादिपत्रावस्थायां तु अनेकजीवो भवति, इत्यभिप्रायेणाह-एवं पूर्वोक्त. रोत्या अत्र शालूकप्रकरणे उत्पलोद्देशकवक्तव्यता अपरिशेषा-सर्वा भणितव्या वक्तव्या, तदवधिमाह-'जाव अणंतखुत्तो' यावत्-यावत्पदेन-उपपातादीनि त्रयत्रिंशद द्वाराणि सर्वाणि अत्र उत्पलवदेव वाच्यानि किन्तु उत्पले ति स्थाने शालूकेति वक्तव्यम् । तथा सर्वपाणाः, सर्वभूताः, सर्वजीवाः, सर्वसत्त्वाः शालूकमूलादितया स्पति विशेष रूप जो शालूक कमलकंद है वह एकपत्रावस्था में एकजीव है या अनेक जीव हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं- गोयमा' हे गौतम ! ' एगजीवे, एवं उप्पलुद्देसगवत्तव्वया अपरिसेसा भाणियव्वा' शालूक एकपत्रावस्था में एक जीववाला होता है और दो आदि पत्र की अवस्था में अनेक जीववाला होता है । इस प्रकार से उत्पल उद्देशक की यहां समस्त वक्तव्यता कहनी चाहिये और यह 'जाव अणंतखुत्तो' इस पाठ तक ग्रहण करनी चाहिये । यहां जो यावत् पद आया है वह ।" उत्पातादिक सब ३३ द्वार उत्पल उद्देशक के जैसा यहां पर कहना चाहिये-यही बात कहता है। परन्तु ' उत्पल' शब्द के स्थान में शालूक इस शब्द का प्रयोग करके उन ३३ द्वारों का प्रश्नोत्तररूप से कथन
" सालूए ण भंते ! एगपत्तए कि एगजीवे, अणेगजीवे ?" जीतम स्वामी મડાવીર પ્રભુને એ પ્રશ્ન પૂછે છે કે “હે ભગવન્! વનસપતિ વિશેષ રૂપ જે શાલક એટલે કે-કમળકન્દ હોય છે, તે જ્યારે એક પત્રાવસ્થામાં હોય છે, ત્યારે એક જીવવાળું હોય છે? કે અનેક જીવવાળું હોય છે?
महावीर प्रसुनी त२- “गोंयमा!" हे गौतम ! " एगजीवे, एवं उप्पलुद्देसावत्तव्यया अपरिसेसा भाणियव्या" से पत्रावस्थामा सासूभी એક જીવ હોય છે, પરંતુ જ્યારે તે બે વિગેરે પત્રાવસ્થાવાળું બને છે, ત્યારે તે અનેક જીવવાળું હોય છે. આ રીતે ઉત્પલ ઉદ્દેશક અનુસારનું સમસ્ત ४थन मडी ५५ ७५ ४२वु नये. “जाव अणतखुत्तो" ! सूत्रमा ५- अय ४२ ४. सही २ " यावत् ” ५४ १५सयु छ તેના દ્વારા સૂત્રકાર એ વાત સૂચિત કરે છે કે “ઉત્પલ ઉદ્દેશકમાં ઉત્પાત આદિ તેત્રીસ દ્વારનું જેવું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે, એવું જ પ્રતિપાદન અહી પણ થવું જોઈએ. ઉત્પલ ઉદ્દેશકની વક્તવ્યતામાં “ઉત્પલને સ્થાને “શાલક” પદ મૂકીને તે ૩૩ દ્વારોનું પ્રશ્રનેત્તર રૂપે અહીં કથન થવું
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૯
