Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 09 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४६६
भगवतीसूत्रे
सणा ! जयाणं उक्कोसिया अद्धपंचममुहुत्ता दिवसस्स वा राईए वा पोरिसी भवइ, ताणं बावीस सयभागमुत्तभागेणं परिहायमाणी परिहायमाणी जहन्निया तिमुहुत्ता दिवस वा, राईए वा पोरिसी भव' हे सुदर्शन ! यदा खल्ल उत्कृष्टिका - उत्क
तत्रच
अर्द्धपञ्चममुहूर्त्ता-सार्द्धं चतुष्टयमुहूर्त्तरूपा दिवसस्य वा रात्रे व पौरुषी भवति, तदा खलु द्वाविंशतिशत भागमुहूर्त्तभागेन- द्वाविंशत्युत्तरशततमभागरूपेण मुहूर्त्तभागेन परिहीयमाणा परिहीयमाणा अतिशयेन अपचीयमाना जघन्यिका- जघन्येन त्रिभुहूर्त्ता दिवसस्य वा रात्रेर्वा पौरुषी भवति, तथा चात्र सार्द्धचतुष्टयानां त्रयाणां च मुहूर्त्तानां विशेषः सार्दो मुहूर्त्तः, स च त्र्यशीत्यधिकेन दिनशतेन उपचीयते, अपचीयते च स च सार्द्धं मुहूर्त्तस्त्र्यशीत्यधिकशतभागतया व्यवस्थाप्यते, सस्स वा राईए वा पोरिसी भवइ, तथा णं वाबीससय भागमुहुत्तभागेपरिहायमाणी परिहायमाणी जहनिया तिमुत्ता दिवसस्स वा राईए वा पोरिसी भवइ 'इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं- हे सुदर्शन ! जब दिन और रात्रि की पौरुषी ४|| मुहूर्त की २१६ मिनट - या नौ घड़ी अथवा तीन घंटे ३६ मिनट की होती है तब वह मुहूर्त के १२२ भाग से घटती २ जघन्य तीन मुहूर्त के प्रमाण में आ जाती है। इस प्रकार यह दिन और रात की पौरुषी तीन मुहूर्त की जघन्य से होती है। यहां पर सार्द्धमुहूर्त १॥ मुहूर्त का साचतुष्टय (साडे चार) और तीन मुहूर्त इनके बीच में अन्तर रहता है। यह सार्धमुहूर्त १८३ दिन से बढता है और घटता है । इस
महावीर प्रभुना उत्तर- " सुदंसणा ! जयाणं उक्कोसिया अद्धपंचममुहुत्ता दिवसस वा राई वा पोरिसी भवइ, तयाण बावीस सयभागमुहूतभागेण' परिहायमाणी परिहायमाणी जहन्निया तिमुहुवा दिवसस्स वा राईए वा पोरिसी भवइ " ” હે સુદર્શન શેઠ જ્યારે દિવસ અને રાત્રિના પ્રત્યેક પહાર અધિકમાં અધિક જા સાડાચાર મુર્હુતના થાય છે-ઢું ઘડીનેા અથવા ૨૧૬ મિનિટના અથવા ૩ કલાક ૩૬ મિનિટના થાય છે, ત્યારે દરરોજ મુહૂતના ૧૨૨ માં ભાગપ્રમાણ ઘટાડો થતાં થતાં દિવસ અને રાત્રિના પ્રત્યેક પહેારની લ ખાઇ એછામાં આછા ૩ મુહૂત'ની થઈ જાય છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે લાંબામાં લાખા ૨૧૬ મિનિટના પહેારમાં દરરાજ 11 મુહૂતના (પ ઘડીને અથવા ૨૪ મિનિટના) ઘટાડો થતાં થતાં નાનામાં નાના ૩ મુહૂર્તને (૧૪૪ મિનિટના) પહેાર થઈ જાય છે.
લાંબામાં લાંખે પહેાર જા મુદ્દા અને ટૂં‘કામાં ટૂંકા પહેાર ૩ મુદ્ ના થતા હૈાવાથી, તે બન્ને વચ્ચે ૧૫ મુક્તના તફાવત પડે છે.
દરરેાજ ૩૪ મુદ્દત ઘટતાં ઘરતાં ૧૮૩ દિવસમાં કુલ (x{}×૧૬ =3) ૧૫ મુના ઘટાડા થઇ જાય છે, ત્યાર બાદ દરરેાજ નર મુક્ત પ્રમાણ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૯