Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 09 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ११ ३० १० सू० ४ जीवप्र देशविशेषाधिकनिरूपणम् ४४५
टीका - लोकैकप्रदेश प्रस्तावात् तेषामल्पबहुत्वादिकमाह - 'लोगस्स णं भंते ! ' इत्यादि, 'लोगस्स णं भंते ! एगम्मि आगासपए से जहन्नपए जीवपएसाणं, उक्कोसपर जीवreसाणं सव्वजीवाणय कयरे कयरेहिंतो जाव विसेसाहिया वा ? " गौतमः पृच्छति - हे भदन्त ! लोकस्य खलु एकस्मिन् आकाशमदेशे जघन्यपदे जघन्यतया जीवप्रदेशानाम् उत्कृष्टपदे उत्कृष्टतया जीवप्रदेशानाम्, सर्वजीवानां च मध्ये कतरे जीवमदेशादयः, कतरेभ्यो जीवप्रदेशादिभ्यः यावत् - अल्पा वा, बहुका वा, तुल्यात्रा विशेषाधिका वा सन्ति ? भगवानाह - 'गोयमा ! सव्वत्थो वा लोगस्स एगमि आगासपए से जहन्नपए जीवपरसा, सव्वजीवा असंखेज्जगुणा, जीवप्रदेशविशेषाधिक वक्तव्यता
'लोगस्सण' भंते! एगंमि आगासपए से ' इत्यादि ।
टीकार्थ-लोक के एक प्रदेश के स्वरूप को लेकर सूत्रकार इस सूत्र द्वारा एक प्रदेश में वर्तमान जीव प्रदेशों की अल्पबहुता का कथन करते है - इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है-' लोगस्स णं भंते! एगम्मि आगासपए से जहनपए जीव एसाण, उक्कोसपए जीवपएसाणं सव्वजीवाण य करे करेहिंतो जाय विसेसाहिया वा' हे भदन्त ! लोक के एक आकाशप्रदेश में जघन्यरूप से वर्तमान जीवप्रदेशों के बीच, तथा उत्कृष्ट जीवप्रदेशों के बीच और समस्त जीवों के बीच कौन जीवप्रदेशादिक किन जीवादिक प्रदेशों से अल्प है ? कौन जीवप्रदेशादिक कौन जीवप्रदेशादिकों के बराबर है और कौन जीवप्रदेशादिक कौन जीवप्रदेशादिकों से विशेषाधिक है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैंજીવપ્રદેશ વિશેષાધિક વક્તવ્યતા——
" लोगस्स णं भंते! एगंमि भागासपएसे. " इत्याहिટીકાલેકના એક પ્રદેશના સ્વરૂપનું કથન ચાલી રહ્યુ છે, તેથી સૂત્રકાર આ સૂત્રદ્વારા એક પ્રદેશમાં રહેલા જીવપ્રદેશેાની અલ્પમર્હુતાનુ' કથન કરે છે—આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને એવા પ્રશ્ન पूछे छे है- “ लोगस्स ण भंते ! एगम्मि आगासपए से जहन्नपए जीव परसाण, Bhare जीवraण सव्व जीवाण य कयरे कयरेहिंतो जाव विसेसाहिया वा ?" હે ભગવન્! લેકના એક આકાશપ્રદેશમાં જાન્ય રૂપે વમાન (રહેલા) જીવપ્રદેશે, તથા ઉત્કૃષ્ટ રૂપે રહેલા જીવપ્રદેશે! તથા સમસ્ત જીવામાંથી કાણુ કાના કરતાં અલ્પ છે ? કયા જીવપ્રદેશાદિક કયા જીવાદિકાથી અધિક છે કયા જીવપ્રદેશાદિક કયા જીવપ્રદેશાદિકની ખરાખર છે? અને કયા જીવપ્રદે શાદિક કયા જીવપ્રદેશાદિક કરતાં વિશેષાધિક છે ?
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૯
