Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 09 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भगवतीसूत्रे विशेषः एकपत्रका-एकपत्रावस्थायां किम् एकजीवो भवति ? किंवा अनेकजीवो भवति ? भगवानाह-एवं उप्पलुद्देसगवत्तव्यया अपरिसेसा भाणियवा' हे गौतम ! एवं-पूर्वोक्तरीत्या अत्रापि पलाशप्रकरणे उत्पलोदेशकाक्तव्यता अपरिशेषा-सर्श भणितव्या-वक्तव्या, 'नवरं सरीरोगाहणा जहण्णेणं अंगुलस्स असंखे. ज्जइभागं, उकोसेणं गाउयपुहत्ता, देवा एएसु न उक्वजंति' नवरम्-उत्पलापेक्षया पलाशजीवस्य शरीरावगाहना जघन्येन अङ्गुलस्य असंख्येयभागम् , उत्कृष्टेन गयूतिपृथकत्वम्-क्रोशद्वयादारभ्य नवक्रोशपर्यन्तमित्यर्थः, तथा देवा जब एक पत्रावस्था में होता है, तब वह क्या एक है जीव जिस में ऐसा होता है ? या अनेक हैं जीव जिम में ऐसा होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं- ‘एवं उप्पलुद्देसगवत्तव्यया अपरिसेसा भाणियन्या' हे गौतम ! पूर्वोक्त रीति से यहां पर भी पलाशप्रकरण में उत्पलोद्देशकवक्तव्यता सम्पूर्णरूप से योजित करना चाहिये । परन्तु इस प्रकरण में जो उस प्रकरण की अपेक्षा विशेषता है वह शरीर की अवगाहना को लेकर है यतः यहां शरीर की अवगाहना जघन्य से अगुल के असं. ख्यातवें भाग प्रमाण है और उस्कृष्ट से गव्यूति पृथक्त्व-दो कोश से लेकर नौ कोश पर्यन्त की है। तथा इन में देव उत्पन्न नहीं होते हैं। यही बात 'नवरं सरीरोगाहणा जहण्णेणं अंगुलस्स असंखेजइ भाग उक्कोसेणं गाउयपुरत्ता, देवा एएसु न उववजंति' इस सूत्र पाठ द्वारा (ખાખરે) નામની જે વનસ્પતિ થાય છે તે જ્યારે એક પત્રાવસ્થામાં હોય છે, ત્યારે તેમાં શું એક જીવ હોય છે? કે અનેક જીવ હોય છે?
महावीर प्रसुन उत्तर- “ एवं उप्पलुदेसगवत्तव्वया अपरिसेसा भाणियव्वा" गीतम! पलादेशमi Grua विवी तव्यतानु प्रतिपादन કરવામાં આવ્યું છે, એવી જ વક્તવ્યતા અહીં પલાશ વિષે પણ સમજવી. પરતુ ઉ૫લની વક્તવ્યતા કરતાં પલાશની વક્તવ્યતામાં જે વિશેષતા છે, તે નીચેના સૂત્રમાં પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે.
__" नवरं सरोगाहणा जहण्णेणं अंगुलस्स असंखेज्जइभाग, उक्कोसेण गाउयपुहुत्ता, देवा एएमु न उववज्जति" ५ाशन शरीरनी समानामा ઉપલના શરીરની અવગાહના કરતાં નીચે પ્રમાણે અત્તર છે.
પલાશના શરીરની જઘન્ય અવગાહના આગળના અસંખ્યાતમાં ભાગ પ્રમાણુ કહી છે અને ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના ગભૂતિપૃથકત્વ પ્રમાણ–બે-કેશથી લઈને નવ કેશ પર્યન્તની-કહી છે. તથા દેવે પલાશજીવ રૂપે ઉત્પન્ન થતા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૯