Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad kanIrAmajI viracita siddhAntasAra naphe (zvetAmbarI) terApaMthInI carcA: paramapUjya zraca nidhAna sakala guNasaMpanna pravara paMgita pujyajI mAhArAjazrI 1008 zrI rekharAjajI mAhArAja tat suziSya cakravAlamA dharmamUrti svAmIjI mAhArAjazrI 1008 zrI raMgalAlajI mAhArAja tat jeSTa suziSya zrImana mAhAmunI 108 zrI ratnacaMdajI svAmInA zrayatha ne rAjezrI mehetAjI pItAmbaranAI hAthI nAinA naddezathI jApAntara karI bapAvI prasidha karttA, medetA. gaMjIramala hemarAja. haThIsiM K vikrama saMvata 1964. mu0 pAlaNapura. (gujarAta) K+ amadAvAda "zrI jaina prinTiMga mesa" mAM zA. jeThAlAla dalasukhanAie DhApyo. isavI sana 1908. kIMmata ru. 3-0-0.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAmitvanA sarva hakka svAdhIna rAkhyA be.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ arpaNa patrikA. mahatpadAdi aneka guNagaNAlaMkRta sujJa murabbI rAjamAna rAjezrI mehetA pItAmbarajAi hAthIjA mAjI kArajArI sAheba / sTeTa-pAlaNapura. ___ bAlyAvasyAthI svazaktibale saMsArika vyavahAramA temaja rAjakAryAdimAM acyudaya prApta thavAthI Ape svaupArjIta ivyano anya anya prasaMge vidyA kelavaNImAM tathA dharmakAryomAM aMtaHkaraNanA dhArmika utsAhathI vyaya karI potAnA AtmAne nirmala karelo je teno pratyakSa dAkhalo ke zula saMvat 1930 mAM mahAmuno tapasvIjI zrI trIlokacaMdrajI mAhArAja abe cobAsu padhArI e1 apavAsa karelA te prasaMgapara gujarAta, mAravAma ane kAThIyAvAma vigere dezonA jainalAina darzanArthe Avela temanI sevA baradAza karavAmAM tatpara rahI atyaMta namratA lAva darzAvela temaja adyApi paryaMta aharniza pUrvokta dharmAdi kArya svAtma pavitratArthe karoDo ane tevI pavitratA prApta thavAthI vRddhAvasthAmA zAntarasano ApanA aMtaHkaraNamA jamAva thayo ne teno pratyakSa anujava pAlaNapuranA jaina samudAyamAM prasaMge prasaMge yatA tuMcA manane zAntI pamAmvAmAM ApanuM aMtaHkaraNa sAdhanabhUta thAya . evA aneka kAraNone lIdhe temaja paropakArArthe A mahAn graMtha prasiddha karavAmAM mane madada ApI mArA upara pUrNa sadlAva rAkhoDo tethI A jApAntararupa graMtha ApanI pavitra sevAmAM savinaya arpaNa karuM huM te svIkArazojI. lI. pAkhaNapura vIra saMvat 2434. vikrama saMvata 1964. thAjJAMkita nASAntara kartA . .
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. K zloka. syAmAdo vartate yasmin, pakSapAto na vidyate; nAstanya pikanaM kiMci, jaina dharmasa ucyate // 1 // zrI yutI sakala zramaNa saMgha (sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ne zrAvikA samyakadRSTi mArgAnusArI sajana javya jano) ne vidIta karavAmAM yA keH-vartamAnamAM DhuMgA zravasarpaNI pravarte be, tenA prajAvathI Azcaryata (na thavAnI ) aneka vAto thara, ghara rahI be, ane thavAnI navAi nathI. temaja aneka kUpaMtha pragaTa thayA, thAya be ane valI paNa thavAnI navAi nathI.. zrI bAba mAM vizeSa lakhavAnI yAvazyakatA nathI; kAraNa ke yA bAbata jaina varganA nAnA nAnA bAlaka paNa prAya jANe. be. vAste prayojana nUta phakta lakhoe bIe ke : --- pUrvokta huMkA avasarpaNInA prajAve aneka mata matAntara pragaTa ya gayelA be. temAM saMvata 1815 nI sAlamAM eka terApaMthI nAmano paMtha dRSTeSTa viruddha zrI jina sAsanane dhUmraketu zAhazya pragaTa thayo. dave ke paMtha zAkAraNe anekayA puruSanA nimIttathI pragaTa thayo te, ane te paMthastha manuSyono zo mantavya be te satya sanAtana dharmAjilASI madhyastha janone jANavA sAru ati saMkSipta TuMka vRtAMta nIce lakhavAmAM Ave che. atha zvetAmbara terApaMtha matotpati. saMvata 1708 nI sAlanA gharasAmAM zrI marudhara ( mAravAra) dezane viSe bAvIsa samudAyastha parama pujya suguNa saMpanna krata punya zrI zrI 1008 zrI zrI raghunAthajI svAmI ghaNA suziSyonA parivAra cokhkhe vihAre karI vicaratA datA. tethyo sAhebanI samipe mAravAmAM Avela ati prAcIna zehera sojata bagamIne najadIka gAma kaMTAlIkhAnA vAsI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAte khozavAla jikhunajI nAme saMvata 1808 nI sAlamAM ziSya thayA. nikhunajInA saMsArathI udAsIna praNAma to kharA, tema budhI paNa tIkSaNa kharI, paraMtu vicAra-zakti yavalI, tethI je sUtra zAstra vAMce te ulaTA praNamavA lAgyA. ema karatAM ekadA prastAve pujyazrI e temane vicIkSaNa jANI bIjA sAdhu sAdhe thApI mevA dezamAM zrAvelA rAjanagare comAsuM karavA mokalyA. tyAM zragala sAgaragahanA yati niHsaMtAna gaela hovAthI temanA pustaka pAnAM vigerenA vArasa tyAMnA zrAvako hatA tethI nikhunajIne vAMcavA vAste joie teTalI sUtranI prato malI. nikhunajI paNa te prato vAMcavA mAMDyA, paNa syAdvAda pada lAnchit anaMta nayAtmaka zrI jina-vacananA sAcA rahazya samudra sarakhI buddhIvAlA jIvone paNa gurugamya pUrvaka pAmavA yogya, te jikhunajI sarakhAne gurugamya vagara sAcAM rahazya kyAMthI male ? have pUrvokta zrAvakadatta sUtronI prato vAMcavAthI jikhunajInA manamAM aneka kRtaka utpanna thavA mAMDyA. bevaTe vidhie sUtra vAMcavAnI asara jikhunajI ne thai ke zrI naSIta sUtranA bAramA uddezAnA pehelA tathA bIjA sUtramAM kyuM che ke, je koi sAdhu sAdhavI anerA koi prasajIvane muMja sutrAdikanA pAsAva bAMdhe, baMdhAve chAne bAMdhatAne jalo jANe, temaja pUrvokta pAsAva bAMdhyA sajIvane bone, bokAve ane bomatAne jalo jANe to comAsI prAyazcita yAve. zrAvo sAdhu saMbaMdhIno lekha vAMcIne ekAnta matIe evo nizcaya karo lIdho ke, maratA jovane jo sAdhu bacAvavA sAru kholeM to comAsI prAyazcita pAme, arthAta cAra mahinAnuM cAritra khUe; tyAre prahasthI maratA trasajIvane bolAve temAM tene dharma punya kyAMcI thAya ? naja thAya, pApa lAge. evI rIte zrImad dayA jagavatI viSe zrazraddhA upanI temaja zrImad bhagavatIjI sUcanA jAThamA zatakanA bahA uddezAmAM zramaNopAsaka (zrAvaka ) tathArUpa asaMyati 'avRtine sacita cita, sukatA zrasukatA asnAdika pratilAne to tene ekAnta pApa thAya, paNa kiMcIta nirjarA na thAya ema kathuM
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ be. teno paNa paramArtha jAeyA vagara emano ema ekAnta buddhie evo nizcaya karI lIdho ke, sAdhu sivAya koI saMyati na kadevAya, asaMyatija be. mATe sAdhu sivAya bIjA koine paNa AyAmAM nirjarA ke punyarupa napho nathI. je thApe be tene ekAnta pApa lAge che. evI rIte paraMparAya parama kalyANakAraka mokSanA pra ma dvArarupa dAne viSe paNa azraddhA upanI. evI rIte dayAdAna viSe grahasthInA nimItta pUrvaka azraddhA vAthI nikhUnajIne aneka dolA utpanna yavA mAMDyA. te samipa-vartI sAdhujanone kiMcIt pragaTarUpe kedevA mAMDyA, tethI te sAdhurjanAM mana paNa zaMkAzIla thara gayA. ema karatAM koika avasare pujyazrIne te bAbata jANavAmAM AvatAM nikhunajIne pUrvokta sojata zeherane viSe hitamita madhura vacane samajAvyA ke " he vatsa ! pUrvokta sUtrArthano tamane yathArtha avabodha nathI thai zakyo tethI tamane tema nASe be, paNa teno evo arthAzaya nathI. tame poteja jarA dIrghaSTithI vicAro ke, jo ema hoya to to dayA dAna e dharmanA mUla bhUta mukhya aMga uThI jAya; chAne jyAre e uThI jAya tyAre zrArya (mokSa) mArgano zrAva thai jAya. ema krama pUrvaka nAstika thavA dahAmo dhAve. mATe he Arya ! tame je anaMta arihaMta siddhanA ani prAyathI viruddha abhiprAya kalpyo teno daMga (prAyazcita) aMgIkAra karo chAne have pIthI evaM sva-maniSA janita abhiprAya kalpi anya jIvone zaMkAzIla nahIM karavAnI pratijJA byo. " e vAta nikhunajInA manamAM to na rucI, paNa avasara evA jikhunajIe vicAryu ke, yadi damaNAM huM mArA mAnasika praDhanizcaya pragaTa karIza to e guru mane samudAya bAdAra kADhI muMkaze, ane vinA madada huM ekalo rakhamI maro jaza. mAro je uddeza be te niSphala jaze, tethI damaNAM to gurune icchAnuM loma (manane anusAre) jASA bolavI yogya be. ema dhArI vaMja- prIya nikhUnajI bolyA ke, de svAmI ! mArI jula Apane jASI tethI huM kamApAtra DaM. mATe Apane gamaze te daMga mane pazo te levA huM khusI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 darzA lU~. evI rIte bolatA jikhUnajI pratye naki praNAmI evA zrI gurue yathAyogya daMga prApyo. te dravyathI to lIdho paNa praNAma mithyAtva na maDhyo, tethI balI pUrvokta rItIthI vizeSataH aneka detu yuktithI dayA- dAna viSe jedotpAdaka vacana jAlamAM vizeSa karI jolA apa sAdhurjane phasAvavA zaru karyA. te vAta valI paNa pujyazrInA jANavAmAM zrAvyAcI pUrvokta rote temane samajAvyA, paNa sedejasAjamAM ad samasyA nahi. tyAre temane isata Akroza karI kehetuM payuM ke, jema koi magajanuM phATela gaNItajJa, ekamA bagamAnAM jaNavAmAM mAla nathI ema kar3e, paNa etenuM kehetuM vidvajana maMgalamAM apramANa thAya; kAraNa ke nyAyathI jotAM prathama ekamA bagamA zIkhavA te vizeSa gItajJa thavAnuM samavAika mUla kAraNa be, tema tamAre paNa samaja ke, anukaMpA rupa dayA dAna te uMcalI dazA pohoMcAmavAnAM kAraNa be. tame kAraNanuM niSedha kema karo ho ? kAraNa ke kAraNa vinA kArya nathI yatuM . yataH purvAta purvAta kAraNaM, pazcAta pazcAta kArya iti vacanAta. ityAdi gurueka eTale bIjovAra paNa zrI gurunA ke devA pramANe daMga laine guruthI judA na pakatAM sAmIla raddIne aMdara aMdarakhAne nikhUnajI sAdhu ne khUba bekAvavA mAMDyA. jAvI vasAt sAdhu paNa ghaNA vede kI nikhUnajI ne sahamata thayA ne pravanna vicAra karI rAkhyo ke, jyAre pujyajI Apane bene tyAre dave bacoka ra prathama to temane vinaya pUrvaka satya zraddhA arja nivedana karavI. tema karatAM te na mAne to temane pamatA mukI ApaNe zrApaSo dhArelA satya mArga pracalita karavo, tevo draDha nizcaya karyo. paDhI grAma bagIne viSe pujyazrIno gAro thayo te avasare pujyazrIe pharamAvyaM ke, jikhunajI tame ijI sudhI paNa kapola kalpIta zraddhA temaja tenI parupaNA bokI nathI. vAste yA bellIvAra tamane kahevAmAM Ave che ke, kAM to tame tamArI mithyA zraddhA parupaNA bomI satya aMtaHkaraNathI prAyazcita byo, nahiM to have tamane samudAyathI bAhAra karavAmAM Lu
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 "" yAvaze. ityAdi gurunAM vacana sAMjalI bahu jana sammata evA jikhunajI bolyA, svAmI ! amane je jApyuM ve te kharaM nAyuM be ghane kharAno daMga hoya nahI. mATe pheMka devAnI bAta havethI Apane karavI lAjama ve zrApanA ke devA pramANe daMga levAnA paNa nathI. zramAruM to Apane ema ke beke, Apane jo AtmArthanI icchA hoya to eTalA dIvasa khoTI zraddhA parupaNA karI sAdhu AcAryanA guNa vinA mAtra nAma dharAvyAM tenuM prAyazcita karo amArA kedevA pramANe satya zraddhAdhArI magpatipaNuM ainii pharIthI dikSA grahaNa karo, to tame amArA guru ne zrame tamArA ziSya, nahiM to dave zrame zramAruM dhAryuM kAma karavAnA bIe. paDhI kehezo ke Amane peluM kartuM nadI tethI ko darazAvuM buM. evI rIte ulaTA gurune upadezavA mAMruyA. tyAre zrI gurue jAeyuM ke, yA jIvano hopAhAra evoja mAluma pake be mATe samajavo muzkela Dhe. to have ene sAmIla rAkhavo zA kAmano. ema dhArI " nikhuna samudAya bAhAra be' evo hukama pragaTa kI dho. tyAre nikhunajI jANe ke "guruseM kapaTa sAdhaseM corI, ke huve nIrdhana ke duve koDhI " zrA vacanane saMjJArI bolatA hoya ne, tema bolyA. jo svAmI ! Apa mane ekalo jAlI samudAya bAdAra kADhatA dazo paNa tema nathI. mAre sAmIla bIjA paNa mahatguNI sAdhujana be. mATe thApe mane samudAya bAhAra kADhavAnuM kAbha vIcAra pUrvaka karavAnuM be. yAvAM nikhunajInAM vacana zAMjalI najika praNAmI zrIguru temane kahetA havA. he vatsa ! eka ho, game to ghaNA ho, tenI amAre darakAra nathI, tathApI tame judA judA nAma dhone, - dekhIyeM tamArI sAmIla koNa koNa sAdhu be. tyAre jikhunajIe nAMkhA nokhA nAma deza batAvyA. te zAMjalI zrI guru izata dharmAnurAga rupa sarAgavase ciMtA masIta thayA; paNa bIgamayo pAna bogAne colI, bIgamayo sAdha bIgAne TolI " zrA vacananA anusAre temane saMvatsara 1815 nA caitara suda e sukravAranA dIvase samudAya bAhAra karyA. te paNa gurukula vAsa bokI vIdAra karI anyatra jatA hatA. evAmAM mAdA 66
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAyunA yoge te gAmanA bAhAra batrImA rahyA. te pujyazrInA jANavAmAM AvatAM karuNAzIla pavItra prItIyatnAva dhAraNa karatA thakA temane samajAvavA khAtara sAMme padhAryA. tyAM guru celAne yathA saMnavatI carcA vArtA thara, paNa nikhunajIe vinA samaje vihAra karyo. te avasare jikhunajInA sAthe keTalA sAdhu nokalyA ekAM cokasa nathI, paNa sAMjalyA pramANe tera sAdhu nIkalyA kehevAya je. temAMthI zrImAna rupacaMdajI khAmI zrAdi gaNAM be ko nimitta kAraNa joge temanI asat zraddhAna hRdaye na besavAthI thomA vakhatamAMja, jikhunajIne bomI pujyazrIne malI punyakSetra zrI pAlaNapura kSetrane pavitra kayu. mukhya karI vRddhAvasthAdi saMyoge pAlaNapura bIrAjamAna rahyA, thane teja zeheramAM zukla saMvat 1855 nA pAso vada nA dIvase aNasaNa pUrvaka dehotsarga ko. e mAhAtmA zrI samakitasAranA kartA zrImana pravarapaMmIta vAdalabdhIsaMpanna zrutabalI zrIyutI jeSTamakhajI svAmInA dharmaguru hatA. te nikhunajono sAthe nIkalo pAlA zrAvela tethI temano saMkSIpa vRtAMta prasaMga pAma) ahiM napayukta jANo lakhyuM . . have te nikhunajI zeSa sAdhu rahyA te sAthe deza nagara grAmAdikane viSe khulI rIte dayA dAna uthApavA rupa aneka vacanajAkhamAM aneka jIvone phasAvavA mAMDyA ane potAnA guruvAdikane vraSTa nAgala, pamavAra, pAkhaMjhI, ityAdika aneka jAtanI gAlo copamAvA mAMmayA. te dekho anyAnya samudAyastha paropakArI gItArtha sAdhujano temane samajAvavAne nimitte temanI sAthe zAstrArtha carcA karI vakhato vakhata parAjaya (khaSTa) karavA lAgyA, paNa jema tumi grahasthita manuSyane suryanI kiraNano jozaetevo prakAza na thAya, tema pUrvokta mahAmunIrupa surya, kathanorupa kirNa ane aniniveSa mithyAtvarupa numigraha, temAM likhunajI rahelA tethI bramarupa tImIra nAza kyAthI thAya ? nikhunajI zAstrArthamA hAre topaNa kahe ke, mArI buddhinI khAnIthI hu~ parAjaya pAmuM bu, bAkI vAta to DhuM kahuM teja satya be. evI rIte kahI mUkha
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ J ivavAda na hone. te dekhI bIjA sAdhue paNa ema dhAryu ke, thAvA havI durAgrahInI sAthe vAda karavo te zuSkavAda be. ema jANI upekSA karavA lAgyA tethI nikhunajIne phAvatuM zrAyuM. eTale jANa puruSa to upekSA karavA lAgyA chAne ajANa puruSone nikhunajInI alaukIka anahada ekAntIka buddhie moha pamAmI kabaje karavA mAMkhyA. ityAdika kAraNayoge matano prasAra thavA lAgyo. ve e matano maMtavya sAMjalo ! mUla to dayA chAne dAna be rakamono pheraphAra karyo. dave jema koi copamAmAMdhI eka be rakamano pheraphAra karavA cAhe tyAre tene bIjI paNa ghaNI rakamono pheraphAra karavoja pake. e svAbhAvikaja be. tema nikhunajIe paNa jyAre dayA- dAnarUpa be rakamamAM pheraphAra karyo tyAre temane tene lagatI evI bIjI paNa ghaNI rakamono pheraphAra karavo paDhyo. te nIce pramANeH zrI dayA jagavatI viSe... 1 zramaNa jJAtaputra mAdAvIradeve anukaMpA ANI gozAlAne: bacAvyo tethI temane cukyA kehevA paDyA. 2 sAdhujIne koi dRSTa phAMsI dai gayo be evAmAM koi dayAvaMte dekhI phAMsI kholI sAdhune jIvIta dIdhuM, tene ekAnta pApa lAgyuM, tema kehetuM payuM. 3. koi anukaMpA prANI koi jovana / maraNanA jythe| rakSA kare arthAta punya jANI bacAve to tene aDhAra pApa lAge ema kehetuM payuM. 4. gAyothI vAmo jaya be, evAmAM akasmAtayI athavA koi sSTe lAhe lagAmI tethI gAyo balI jAya, te dekhI koi dayAvaMta vAko khojI gAyo bAhAra kADhI bacAve lene... ekAnta pApa lAgyaM ema kedevaM pamayu.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... dAna viSe. . 5 agyAramI pratImA pratopanna yAne 11 mI panImAdhArI zrAvakane ko betAlIsa uSaNa TAlIne asnAdika Ape tene ekAnta pApa lAge tema kehetuM pamyuM. 6 zrAvakane poSadha, saMvara athavA sAmAyaka karavAne jagyA Ape tene ekAnta pApa lAge tema kedevU pamyuM. anAtha purbala abhyAgatAdine ApavAmAM ekAnta pApa lAge tema kehe pamyu. G sAdhu sIvAya sarva asaMjati ne eyU~ kahevU pamyu.. e zrI jina-AzA bAdAra ekAnta pApa nipaje ne ema kedevU pamyu. 20 mithyAtvInI karaNI zrI jinAjhAmAM ema kedevaM pamyuM. 21 zrAvakane nagavaMte ratnanA kacolA (vATakA) samAna kahyA ne tene karanA kacolA sarakhA kedevA pamyA. 12 sthivarakalpI sAdhune kamAma vAsavA tathA ughADavAnI AjJA nathI ema kehevU pamyu. 13 terApaMthI sAdhune AhAra karavAmAM dharma ke ema kedevU pamyu. vigere aneka rakamo tathA tenA peTAnI ghaNI rakamo ne te lakha. bAthI laMbANa thavAnA sababathI napara pramANe phakta juja rakamo jaNAvI be. vizeSa graMtha vAcavAthI mAluma pamaze. zrAvo teuno aghaTIta upadeza hovA batAM temAM keTalAka soko phasAyA e uSamakAlanuM mAhAtma be. have zrI siddhAntasAra graMthanI natpatti lakhIe bIe. pUrvokta rIte nikhunajIthI mAmIne yA graMtha utpanna thavAnA arasA paryaMta terApaMthI oma jema potAnA kaspIta paMthane prasAravA sAru kutarka pragaTa
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ QU karatA gayA, tema tema bAvIsa samudAyastha gItArtha vidvAna mahAnujAgya mAhAmunI terApaMthI kRta kutarkonuM samAdhAna arthAta zrImata satya zAstrAnusAra khaMkana karatA gayA; paraMtu te khaMgana maMgana prathaka prathaka hovAthI sAmAnya prakIrNa lokone joie tevo lAna na malI zake. te loko salAithI lAna lai zake te mATe tathA pUrvokta kupaMthane viSe phasAyalA lokone mukta karavA tathA ve paDhI na phasAya evA detuthI zrImAna kanIrAmajI svAmIe navakoTInA zeThajI zrI phatehamala jonI preraNAthI pote siddhAnta, pada, beda TIkA curaNI yadi zrArsa aMdhAnusAre pUrvokta khaM khaM kathanane ekatrIta karI sAmAbAra dajAra zlokanA vistAravAlo graMtha racI zubha saMvata 1706 nI sAlamAM pUrNa karyo. temAM aneka tarehanI saralatA batAvI zrIjaMgI conaMgI vigere sehelI rIte vAMcanAra samajI zake tevA TIkA sahita iSTAntothI jarapUra banAvela be. te zrI te iti sudhI vAMcavAthI samajAze. prItama ! satya dharmane samajavo e kAma buddhimAna vivekI puruSonuM be, ghane dasa praSTAnte durlana, evA manuSya janmano sAra paNa mukhya karIne dharma pIDhANavo eja ve vAste zrame sarva sanone prArthanA karIe ale ke, vo vicAra jarApaNa na karavo joie ke " me amuka paMthastha bIe " e rIte matano Agraha chANakartA niHkevala syAdavAda padalAnDIta nitha pravacananoja zrAgraha karavo uccIta be; kAraNa ke je mArAsa matAgrahI, DhvI, durAmahI yA USTIrAgI hoya be tene zrI nirmatha pravacananuM yathArtha bodharUpa phala vaMdhyA strInI mAphaka prApta nathI yaha zakataM. eTalA mATe sarva zrAtmArthI navanIrurjae yA graMtha samadarzIpaNe vAMcI bheda vijJAna pUrvaka satyano aMgIkAra karI svayAtma hita sAdhana kara. valI terApaMthIne namRtA purvaka nivedana karavAmAM Ave che ke, ame yA bhASAntaramAM upayoga sahita asabhya vacana athavA to kaTu vacana vizeSataH nathI lakhyuM; kemake pUrvokta vacana ke devA temaja lakhavAe vivekI puruSonuM kAma nayI. temaja japta vacana ke devAthI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 tathA lakhavAthI virodha vadhe , saMpatano anAva thAya je ane niHkalaMka caMDa maMgalavata zItala jina dharmanI niMdA thAya . valI zrI jinamArgano e mukhya siddhAMtaja De ke, kozne paNa pUrvokta vacana kehevArthI athavA lakhavAthI mATuM lagAma te nAre doSa je. ene lIdhe thA lekhamAM zrame pUrvokta vacana natho sakhyA. tathApi yadi ko zabda thApane asahya lAge athavA tIkSaNa kaTuka lAge to amelalAmaNa karIe bIe ke, asahya vacanane to jema samyakdI purvopArjIta karmodaya kAsamA samanAve sahe tadvat sehevAM ane tIkSaNa vacanane jema vIcIkSaNa vaida potAnA zAstravame saruja (rogI) nA gumamAMne vidAre. ane te tIkSaNa zastranI dhAranI mAra zrAdara pUrvaka aMgIkAra kare tema karavAM. have rahyAM kaTuka vacana, te jema jvara grasita kaTukane hita pathya jANone madhuravata Acamana kare tema karavAM. yadi thApathI napara lakhyA mujaba na sahyA jAya athavA na karayo jAya to tene mATe zrame kSamA cAhIe bIe. __bIjuM zrI jaina dharmano mukhya uddeza e ke harekane tatvArthanA zrajhAno upadeza karavo. tyAre bApato amAre paramaprIya caitanya sAdharmasAthI athavA lokoktinA nyAyathI svadharmI athavA jainI nA ho, mATe zrI paramAgamajIno satyArtha prakAza karI batAvavo, e zramAroM pharaja jANI ame bajAvI , te Apanoka parUpAta DomI avazya grahaNa karazo.. uhA. 1 mula kartA ina graMthakA, zrI sarva jJahI jAna; uttara kartA gaNadharu, tAsu vacana paramAna; vartamAna je vartatA, tina bhAgama anusAra; svAmI zrI kanIrAmajI, racyo siddhAMtaja sAra; pina bahu vistRtanA, nayA so vIstArana heta; gurjara nASAMtara kIyo, pUrava kRti saMketa;
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pAlaNapurane viSe, prAkata mukhya pradhAna; veda mahetA gotrame, zrAvaka bame sujAna. uDa priya dharmi vatsalI, ammApiyu samAna; rAjamAna rAjezarI, pItAmbara thanidhAna. Apa Adi zrI zaMghake, esI na anilASa; tyoM karano jyoM graMtha e, pAme adhika prakAza. e zchA bahu kAlase, vartithI manamAya; pina apurNa kAraNavase, pUrNa hoyAthI nAya. so zchA ina sAlame, pAmI parama saMyoga; paramAra thakI buchie, pUraNa jaz manoga. jaga jAhara paMmIta pravara, eka sahastrane pATha; pUjyajI zrI rekharAjajI, mithyAmata nirghATatasu praziSya zrImana munI, ratna ratnakI khAna; varte jasu carcA viSe, yathAyogya vijJAna.. zrI saMghakI lakha preraNA, jAnI para upakAra; tasu Azraya tala yaha jayo, zubha nASAntara tyAra. 11 saMvata yugarasa aMka jU, saka prAganava mAsa; zukla trayodazi gurudine, pUraNa nayA prayAsa. vAsi pAlaNapurataNe, svaparake hita kAja; nASAntara nija kara lokhyo, gaMjIramala hemarAja. 13 zrA graMtha mAravAmI jASAmAM graMthakartAe racelo hato. tenuM gujarAtI bhASAntara meM mArI apamati anusAra karyu ke mATe zrA jASAntaramA je je sthale mulacuka mAlama pame te sarva sujJa janoe sudhArI vAMcavA kRpA karavI. eja vInaMtI. lI. nASAntara kartA.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMtha saMbaMdhI sucanA. __sarva dharmAnolASA sadgRhasthone vidita karavAmAM Ave De ke thA graMtha gayA zrAso mAsathI pAvavo zaru karelo te jeTha mAsa sudhomAM taiyAra thayo. tethI ame sarva sadgRhasthone agAuthI grAhaka thavA bAbatano khabara ApI zakyA nathI. mATe sarva dharmAtIlASI sadgRhastho zrA pustakano sAnna lai zake teTalA kAraNatho temane haju isvIsana tA. 31-5-4G sudha) agAuthI thanAra grAhaka tarIke gaNavAmAM Avaze.. dhamArA zragAna thanAra mAnavaMtA grAhakonAM nAma pustaka pAtA daramyAna vakhatasara na zrAvI phoMcavAthI te sAhebonAM mubAraka nAma upAvI zakAyAM nathI. mATe kamA cAhuM bu. lI. bhASAntara kartA. Fa GAON ranonmartment
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA. prazna pehelo-yAjhA viSe. pArnu 1-4. mithyAtvInI nirvadya karaNI zrI jina AjhAmAM kahe De ane jinAGgA bAhAra . ekAnta pApa kahe che te viSe. sAdhune AhAra karavAnI, upagarNa rAkhavAnI tathA niMza levAnI jagavaMtanI Aza be, ema kahe je te viSe. mithyAtvinI karaNIne AjJA mAMhelo modano mArga kahI temane zrI vItarAganI ___ AjhAnA dezathakI ArAdhaka thAya kahe je te viSe. mithyAtapaNAmAM karaNI karI kaSTa sahI punya baMdhAya tethI te dasa hajAra varSanI sthitinA devatApaNe upaje . utAM temane jInAjhAnA aNayArAdhaka kasA te viSe. rAjAdikano tarjanyAdi mAra tathA vinAmana bhukha kha tADha tApa sahI punya bAMdhI bAra hajAra varSanI sthItinA vyaMtarajAtInA devatA thAya be. ane temane jI nAhAnA aNaArAdhaka kahyA te viSe. mAtApItAnA vacananA pAlaNahAra suvanIta punya baMdhAyAthI cauda hajAra varSanI sthitinA vyaMtarajAtInA devatApo upaje De. temane jInAjhAnA aNArA dhaka kaDA te viSe. sI vinA mana zIla pAlI punya baMdhAyAtho 64 hajAra varSanI sthItinA vyaMtara devatApaNe upaje De ane temane jInAjhA bAhAra kayA ve te viSe. anyamatI, tApasa, gRhasyI, vonayavAdI tathA akriyAvAdI AjJA vAhAranI karaNIthI punya bAMdhI corAsI hajAra varSanI sthItinA vyaMtara devatApaNe upaje le te viSe. anyamatI, tApasa, agnIhotri AjJA vAhAranI karaNIyo punya bAMdhI. jyotISI saMbaMdhI devaloke eka pakSyopama ne eka lAkha varSanI syIlie upaje De te viSe. parivrAjaka daMmadhara saMnyAsI karaNI karI punya baMdhAyAthI brahma nAme 5 mA devalokane viSe devatApaNe upaje je ane temane AyA bAhAra kahyA te viSe. dAna, zIla ane tapa AdikamAM mithyAtvI parAkrama phorave te azuddha ane samaki tinuM zuddha kaDuM te viSe. . . . 2 13
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 14 ) 4 siddhAntasAra mithyAtvI prajJA bAhAra be ne mithyAtvInI karaNI AjJA mAMdI je ema kahe te viSe. tAmalI tathA pUraNatApasa, sIvarAjaRSI prazocA - kevalI vIjaya tathA sumukha gAthApatI tathA pUrva ve meghakumAre mithyAtvIpaNAmAM karaNI karI tethI mataara yA kahe be te viSe DhAla. prazna bIjo -- anukaMpAdAna tathA dayA viSe. 85 thI 233. - bhukhyA tayAne jamAvAmAM, kabutarane dANA nAkhavAmAM ne pANInI paraba ke 'dAnazAlA maMmAvavAmAM ekAnta pApa kahe che. te viSe. tu dharma tathA adharma lezyA viSe. sutAne jAgatA tathA durbala ne balavaMta viSe jalA juMmAno adhikAra. balI pAthI naMdarane boDAvIe to yogAMtarAya lAge kahe De se viSe. grahasthInuM khA pI ne ghareNuM parigrahamAM be. ema kahe be te viSe. AdhA karamI AhAra jogavavA viSe. lA lAgyA pI jIn2akalpImAMyI ke nigRhadhArI munIrAja upAzraya bAhAra nikalavAnA kalpaviSe. paraba yAdika hitA sahitanA praznamAM sAdhu e kema vartatuM te viSe. jati jIvanuM jIvanuM na vAn kahI te viSe juge pATha batAve che te viSe. aaja aatapaNe gauzAlAne bacAvyo tyAre temanAmAM va lezyA ne ATha karma aai n ekAnta juna kahe te te viSe.. dharma lezyA tathA traNa adharma lezyAnuM varNana. maratA jIvane jabarAyI DhomAne to aMtarAya lAge kahe be te viSe. rakSA karyAthI (jIva nagAryAthI) lAja yAya to gajanukamAlanI rakSA nATe ve sAdhune kema na mokalyA kahe be te viSe. jIva haNe tene eka pApa lAge chAne bacAve tene AhAra pApa lAge kahe te te viSe. anukaMpA viSe jinarIkha mane rayaNAdevIno khoTo draSTAnta Ape be te viSe. sAbunI phAMsI kholI zAtA upajAvavAmAM ekAnta pApa kahe be te viSe. sAdhunAM karma tuTatAM rAkhe tene dharmAntarAyano deNahAro kahIye, ema kahe ve te viSe. sAdhu keTA kAmamA javarAi kare to AjJA nRlaMghe nahi te viSe 43 47 nya 103 105.. 211 .113 227 118 1.17 137 255 -256 188 204 210 116 150 21 224 ce
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra.. (. 15) ukhI jIvane dekhI "e karmane vaza uHkhI le. enAM karma TuTe to ThIka" evI citava... gAja karavI tene anukaMpA kahIye ema kahe De te viSe. prazna trIjo-dAna devA viSe. 233 thI 357. sAdhu vinA 11 mI pamimAdhArI zrAvakathI mAMDI sarvane (garIba rAMka pala jIkhArI - ..... vagerene) dAna dIdhAmA ekAnta pApa parupe De te viSe. brAhmaNone jamADayAthI nArakImAM jAya kadhU De ema kahe je te viSa khulAso. . .7. asaMjatI avatIne dAna devU kyAM kaI je. ema kahe je te viSe.. . ..203 mAhAvIra jagavate asaMjatI avRtIne varasI dAna dIdhuM tethI temane 12 varSa (phomA) ... .. . kha dIThAM, ema kahI te upara DhAlo karI le te. shn| sAdhu vinA punyanuM kSetra kyAMya nathI ema kahe je te viSe. 301 zrAvakane dAna dIdhAmAM pApa kahe je te viSe. zrAvakanAM khAvA, povA,kapaDAM ane ghareNAne avatamAM gaNI se upara khoTI DhAlo jomIle te viSe. 'samaNaM vA mAhaNaM vA' bane nAma sAdhunAMja je ema kahe je te viSe. zrAvaka oranA vATakA ane kupAtra je ema kahe je te viSe. 3thae 345 prazna cotho sAdhuno AhAra, hAlavU cAlavU ityAdi viSe. sAdhunA hAlavA cAlavAne tathA AhAra nIhArane vratamAM kahI juThI zAkha dekhA le te. 350 sAdhue AhAra kevA pramANayI karavo te viSe. 365 sAdhunA AhArathI sAta ATha karma nirjare kahe je te viSe. sAmAyakamAM zrAvakanI AtmAne adhikaraNI kayo ne tethI tene dAna dIdhAmAM tathA vaMdaNA namaskAra karavAmAM pApa ema kahe je te viSe. 304 sAdhune puruSanI ane sAdhavIne strInI netrAyanI jagyAe rahevU kalpe kahe .te viSe. 3era sAdhu bAraNAM naghADe vAse to paMca mAhAvRta jAge kahe je te viSe. 401 jagavate casmo rAkhavo sUtramA kyAMya kahyo nathI ema kahe je te viSe. kamAma vAsA ughADavAM tathA casamo rAkhavo nRtyApe Dhe ane gRhasthInA ghere besabuM sthApe ve te viSe, - 41
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) 41 41 e4 464 pAtrAne raMga rogAna lagAvavA mAre.bAvIsa TolAnA sAdhunuM huM se le te viSe. nitya pika levA viSe. nadI utaravAmAM dharSa kahe je taNa AA ane kalpa ekaja kahe te viSe. sAmAyakamAM sAdhune bohorAvatuM sApe 2 te viSe. punya pApa banene bAMDavA yogya kahe je te viSe. sAdhu brahasthIne sUtra jaNAve to comAsI prAyazcita Ave kahe je se viSe. Apakane "supaparigrahA" sUtra AzrI kA De ema kahe je te viSe. nava tatva para naya dekhAmI jIva ajIvano beda batAve te viSe. cAra prakAranA saMjogI nAma nipanyAM te viSe. 40 401 483 kaThaNa zabdonA artha. pravarjita tyAgI. anAgatakALa bhUtakALa. anumati AmA. jalacara pANImA ronArAM. anuSTAma-AcaraNa. thalacara-jamInapara ronArA. utsarga-dhokha. . khecara-AkAzamA uDanArA.. upazamAva zAnta pADa. bhajanahAramlaijanAra. abhilApA-icchA. bhavAntare Akhare. prazastambhalA. uparAMTho viruddha. saMkliSTamAThI. asaMkliSTa bhalI. nIvaDa-cIkaNI. prativayu aMgIkAra kayu. khalAyA-bhulyA. kAlakuTa halAhala. kolAhala soravakora. vidyamAna vartamAna. pratilAbhaq-devu. avagRha AzA. sardahaNA zraddhA. aTavI-jaMgala. praNavikaleMdri beiMdri, teMiMdri ane caureMdri. niutsAhabhAve vinA ullAse..
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH siddhAntasAra, prazna pehelo AjJA viSe. atha terApaMthI sAthe je bolano zrAMtaro be tenA uttara lakhIe bIe. tyAM prathama terApaMthI kahe ve ke, mithyAtvInI nirvadhyakaraNI zrI jinAjJAmAMdI be. teno uttaraH- - he zrAjJAnA jANa puruSo! prathama to zrI vItarAgadevanI prajJAmAMhI ekAMta dharma be, ekAMta vrata be ane rain muktino hetu (kAraNa) be; temAM bIjo pakSa kAMi nathI. zrAjJA kehane kahIe, zrI vItarAgadevane oLakhIne vacanarupI zrAjJA pramANa karavI, teja AjJA tenI zAkha sUtra yAcArAMga prathama zrutaskaMdhe pAMca adhyayane baThe uddeze ehavo pATha ve ke, jina khAjJA mAMdelI ka raNImAM ALasa ne jinAjhA bAdalI karaNImAM udyama, e be bola de ziSya ! tujane mata hojo, e tirthaMkarano abhiprAya jANavo. te mATe zrI jinezvaranI AjJAe pravartatuM joie, te sUtra pATha lakhIe bIeHprANAe ege sovaThANe ANAe ege niruvaThANe / evaM mAhona evaM kusalassa daMsaNaM // taddThiIe tammutIe tappurakkAre tassalI tamivesaNA / ani adaraka apa ninUe pannU // arthaH- dave bo uddezo prAraMbhIye bIe. pAMcame uddeze 'ha sarIkhA
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 2 ) 4 siddhAntasAra. AcArya kAbe, temanI sevAe kUmArgano parityAga ne rAgadveSanI hAnI saMjAvIe, ihAM evo adhIkAra be. a0 ekeka iMdriya vaza durgatInA jAnAra, potAnA ajimAne grasta, ehavA zrI vItarAganI zrAjJA vinA * sopasthAnI ane cAritra (kriyA) mArge pratipanna be. te mukhe ema kahe :- " chAme pravarjita bIe." paraM rumA pAmukha dharmane viSe vizeSa vikala/sAdyAnuSTAnane viSe pravartebe, tathA zrA0 zrajJA zrI vItagopadiSTa mArgane viSe saMzuddha be, paraM mohAdika kAThiyAMne vasa prAye zrA sube, te zrI jana-praNita mArgane viSe ni0 sadAcAra pAlave vikala be. ve zrI guru ziSyane kar3e te, " e0 e kUmArgane viSe anuSTAna dhane sanmA viSe pramAda, e be bola, durgatInAM kAraNa he ziSya ! tujane mA0 mata hojo." e0 e pUrvokta anAjJA viSe nirupasthAnapa, ane zrAjJA- viSe sopasthAnapaNuM, e ku0 zrI tIrthaMkaradevano daM0 abhiprAya jANavo. vaLI teja kade be, te kUmArga bomIne sadAya yAcAryanI samipe ziSye vasatuM, ema, di0 te zrAcAryanI draSTie (torthaMkara praNIta zrAgamarupa praSTIpa) varte, tammu te zrAcAryanI muktIe (nirlo japaNe) pravartte, tappu0 te zrA cAryane sarva kArya viSe AgaLa karI pravarte, etAvatA AcAryanI anumatI anuSTAna kare ityartha. tassa0 te AcAryanA jJAne upayukta pravarte, tasa te AcAryanA sthAne pravartte, etAvatA sadA guru kulavAsIpaNe rahe, evA ziSyane zo guNa upaje te kahe De:- ani0 te parisaha (nRpasarga) jIte, prada0 ghAtI karma catuSTaya jItIne kevalI thai tatva dekhe tathA anukula pratikuLa upasarge karI aparAjitA (nirAlaMbaNa) thAya. saMsAramAM jIvane, narkAdika pakatAM eka jinavacana TALI mAtA pItA putra kalatrAdika koipa AlaMbana nathI. te evaM jUta jAvanAne pa0 sa martha thA, ityAdi. ve AjJA keTalA prakAranI be, te kahe. traNa prakArI rAdhanA kahIThe:-jJAna-ArAdhanA 1, darzana-ArAdhanA cALasa vA prakAre * udyama + pApakArI yAcaraNa
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. siddhAntasAra. ( 3 ) 2 ghane cArItra ArAdhanA 3. zAkha sUtra bhagavatI zataka AThame, uddeze dazame, te pATha lakhIe bIe: - kai viNaM te! ArAhaNA pattA ? goyamA ! tividA rAhaNA pattA, taMjadA: - NANArAhaNA, daMsaNA rAhaNA, cAritArAdaNA. gANArAdaNANaM naMte ! kai vihe patte ? goyamA ! tividA paramattA taMjahA:- nakkosiyA, mahimA, jahaNA. daMsaNArAhaNANaM jaMte ! evaMceva tividA, evaM cAritArAhaNAvi. arthaH- -ka0 keTalA vi0 prakAre naM0 he bhagavAn ! A0 ArAdhanA pa0 kahI ? itI prazna. nattara- go0 he gautama! ti0 traNa prakAre 0 prArAdhanAH pa0 kahI taM0 te jema be tema kahe beH- pA0 jJAnanI ArAdhanA niratIcArapaNe anupAlanA, te jJAna pAMca prakAre, athavA zrutanI - rAdhanA, te kAlAdika va nede tadyathA. gAthA :- kAle 1, vie 2, bahUmANe 3, vahANe 4, taha ninhava se 5, vaMjaNa 6, anya 7, taDujaya viSANamAyAro // 1 // daM. darzana samyaktanI ArAdhanA ( nizaMkatapaNA yAdiSTAcAra pALavA te ) yataH gAthAH - NissaMkiya 1, - khIya 2, vitigitA 3, amUDhaditIya 4, navavuha 5, thirIkaraNe 6, vahvala 7, ppannAvaNe . upara pramANe darzanArAdhanAnA ATha neda kahyA te viSe punaH gAthA: - daMsaNaM mUlaM guruNo, suyaMca'nnaMtu viSayavacalayA, jaha AdareNa kIra, daMsaNa rAhaNA NAma // 2 // cA0 cAritra sAmAyakAdikanI vArAdhanA ( niratIcArapaNe sumatI gupti pALavI te. ) e cAritrArAdhanAnA ATha AcAra viSe gAthA:- pasihANa joga jutto, paMcA samahiM tihiM guttihiM, esa carittAyAro, a viho hAi thAvo samajha gutta parisada, jai dhammAi suya dhamma jogesu, viriyasa - 4
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) +siddhAntasAra. pigguho, cArittArAhaNA hoi. // 3 // have NA jJAna-zrArAdhanA jaMga he nagavAn ! ka0 keTale vi0 prakAre pa0 kahI ? iti prazna uttara-go0 he gautama ! ti0 traNa prakAre pa0 kahI taM te kahe H na0 natkRSTa jhAna-zrArAdhanA te kevI ke je jJAna kRta anuSTAnane viSe prakRSTa prayatna gADho nadyama tathA utkRSTI jJAnano ArAdhanA (cauda pUrvanuM naNaduM te), ma tene viSe madhyama prayatna (gADho udyama nahI tema ghaNo thomo paNa nahI, ekAdazAMgAdi vicitra sUtranuM nAvaM te) ja0 jaghanya thomoja prayatna, je ghaNoja thomo udyama (pAMca sumati ane traNa gupti e maLI zrApa pravacana mAtAnuM naNaduM te)||1|| daMga darzana-ArAdhanA naMga he na. gavAna ! keTale nede kahI ? iti prazna uttara-he gautama ! e jema jJAna ArAdhanA traNa nede kahI, tema darzana-ArAdhanA paNa ti traNa nede kehevI. tyAM natkRSTI darzana-ArAdhanA te dAyaka samyatka, madhyamazrArAdhanA te kSayopazamAdika samyakta ane jaghanya-ArAdhanA te sAsvAdana samyakta (kAlaranA raNakAvat ) // 2 // e. ema cA0 cAritra-ArAdhanA paNa traNa nede kedevI, natkRSTa cArItra-ArAdhanA te yathAkhyAta cArItra madhyama-ArAdhanA te parihAra visujhAdi, ane jaghanyaArAdhanA te sA. mAyaka caaritr||3|| vaLI be prakArano dharma kahyo -sUtradharma ane cAritra dharma 2. zAkha sUtra gaNAyAMga gaNe bIje. te sUtradharmanA be neda, jJAna anesamyaka tathA sUtra zrane artha. sUtranI sajAyanA pAMca nedaH vAyaNA, puraNA, pariyaTTaNA, aNupehA ane dhammakahA 5. cAritra dharmanA be nedaH. mUlaguNa-pacakhANa, ane uttaraguNa-pacakhANa. zAkha sUtra nagavatI zataka sAtame naddeze bIje te pAThaHkaza videNaM naMte ! paJcakANe pamattA ? goyamA! vide paccarakANe paramattA taMjadAH-mUlaguNa-paccarakANeya uttaraguNapaccarakANeya.mUlaguNa-paccarakANeNaM naMte ! kaza vihe paramattA? goyamA! 'vihe paramatte taMjahAH-saba-mUlaguNa-paccarakANe
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra.. - desa-mUlaguNa-paccarakANe. savvamUlaguNa-paccarakANeNaM naMte ! kazvide paramatte ? goyamA ! paMcavihe paramatte taMjadAH-savArDa pANAzvAyAna viramaNaM jAva sabA pariggadAna vira. maNaM. desamUlaguNa-paccarakANeNaM naMte ! kaz-vihe paramatte ? goyamA!paMcavihe paramatte taMjahAH-thUlAna-pANAzvAyA viramaNaM jAva thUlA pariggadA viramaNaM. uttaraguNa-paccarakAgaNaM naMte ! kazavide paramatte ? goyamA ! vihe paramattetaMjadAH-saba-uttaraguNa-paccarakANeya desa-uttaraguNa-paccakANeya. satva-uttaraguNa-paccarakANaNaM naMte ! kavihe paramatte ? goyamA ! dasavihe paramatte taMjadAH-aNAgaya 1, makaMtaM 2, komisadiyaM 3, niyaMTiyaMceva 4, sAgAra 5, maNAgAra 6, parimANakama 7, niravasese G, saMkiyaMceva e, achAe 10. paccarakANaM nave dasa vidA. desauttaraguNapaJcakANeNaM naMte ! kavihe paramatte ? goyamA! sattavide paramattA jahAH-desayacaM 2, navanoga parinogaparimANaM 2, aNadama viramaNaM 3, sAmAzyaM desAvagAsiyaM 4, posado- . vavAso 5, atidisaMvinAgo 6, apazcima mAraNaMtiya saMvedaNA kusaNA rAdaNayA 7. arthaH-kA keTale [va prakAre naM0 he nagavAna ! pa0 pacakhANa pa0 kalAM ? iti prazna uttara goNhe gautama ! kuNbe prakAre pa0 pacakhANa pa0 kahyAM taM te kahe-mU cAritra kalpanuM mULa samaNaguNa prANAti pAtAdi vimaraNarupa je pacakhANa te mulaguNa pacakhANa, ja0 mUlaguNanI apekSAye ucaraNa pacakhANa, jemavRkSa thane vRkSanI zAkhA. mRNmUlaguNa-pacakhANa
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 6 ) siddhAntasAra. 0 he jagavAna ! ka0 keTalA vi0 prakAre pa0 kAM ? iti prazna uttara go0 he gautama! 50 be prakAre pa0 kahyAM taM te kahe be sa0 sarvathA mUlaguNa - pacakhAe sarvavRttIne hoya te, ane de0 dezathI mulaguNa-pacakhA desavRttine hoya te. sa0 sarva mulaguNa- pacakhANa jaM0 he jagavAna ! to keTale prakAre pa0 kAM ? iti prazna uttara go0 he gautama ! paM0 pAMca prakAre kahyAM taM te kaveH sa0 sarvathA pA0 prANIne haNavAthI vi0 nivartavuM te jA0 yAvata sa0 sarvathA prakAre mRkhAbAda, adattAdAna, maithuna parigraha vi0 nivartatuM te 5. de0 deza- mulaguNa- pacakhArA jaM0 he gavAna ! ka0 keTale prakAre pa0 kAM ? iti prazna. uttara go0 he gautama! paM0 pAMca prakAre pa0 kAM taM te kaddeDheH- yU0 trasaprANIne hAvAthI vi0 nivartate jA0 yAvata thula- mRkhAbAda, thula- pradattAdAna, thula-maithuna : thuthula pa0 parigRhathI vi0 nivartatuM te. u0 nataraguNa-pacakhANa jaM0 he jagavAna ! ka0 keTale prakAre pa0 kAM ? iti prazna. uttara go0 he gautama! 50 be prakAre pa0 kahyAM taM te kabaH sa0 sarvathakI uttaraguNa-pacakhANa ane de0 dezathakI uttaraguNa-pacakhANa. sa0 sarvathakI uttaraguNa- pacakhANa 0 he jagavAna ! ka0 keTale prakAre pa0 kAM ? iti prazna. uttara go0 he gautama ! da0 dasa prakAre pa0 kayuM taM te kahe :- 0 je dIna tapa karavo joie tethI pahelAM kare te ( zrAcAryadikanI vaiyAvacanA kAraNe ) 1, ma0 je dIna tapa karavo joie tethI paDhI kare te (cArya dikanI vaiyAvacanA kAraNe ) 2, ko0 je tapa AraMbhatAM ane mukatAM eka sarakho kare te ( caturthIdika karInaMtare caturthAdikanuM karavuM te) 3, ni0 nizce karIne noMhotaya je mAhAre amuka divase e tapa nice karavo te niyaMtrIta ( tapanA dinAdikane viSe glAnatvAdi. aMtarAya tAM. paNa niyamathakI karavo ) 4, sA0 zrAgAra sahita tapa karavo te the, ma0 AgAra rahita tapa karavo te 6 pa0 dAtyAdikanuM pramANa karate ( dAta eTale eka samucaya vastunuM paruvuM te dhane dhAra
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra (7) khaMgIta thAya ne pharIthI le te bIjI dAta ) 3, ni0 sarva asnAdika parihare te ( nirvazeSa saMthAro ) , saM0 aMguSThAdi muSTI gAMva zravaNa nAsikA hAtha pharsa namukkAra gaeNavArupa pacakhANa kare te zaMketa tapa e, 0 porasI pramukha 10 pa0 pacakhANa dasa prakAre yataH mukkAra sie 1, porasIe 2, purimaDhDhe 3, ekAsaya 4, ekaThANeya 5, AyaMbila 6, avadha, carama, jiggar3ha e, livigaie 10. e kALanuM mAna karate. e sarva uttaraguNa- pacakhAla jANavAM 10 de0 desuttaraguNa- pacakhANa jaM0 de nagavAna ! ka0 keTale nede pa0 kAM ? iti prazna. uttara go0 he gautama! sa0 sAta nede pa0 kAM taM te kahebe :- de0 dizI pramANa vrata ( jojanAdika kSetranI maryAdA karavI te ) 1, u0 javanoga-parijoganI maryAdA karavI te, tenuM lakSaNa yataH uvanogo jave vastu, puSpa mannaM ghRtAdayoH pranogA nUyaNaM dharmi, prAvaNaM valanA yathA. 2. zra0 chAnaeth (padhyAnAdikaH prayojana vinA daMga lAge te ) thI nivartatuM te 3, sA0 sAmAyaka karavuM te. te sAmAika kiM0 lakSaNaM yataH jassA sAmApi, saMjame piyame tave; tassa sAmAzyaM hoi, imaM kevalI nAsiyaM. de0 dinapratye dizi kSetranuM pramANa karavuM te 4, po0 poSadha ( aSTayAma caturvidhAdAra vivarjita te ) 5, 0 sAdhuthI saMvijAga dAna kara te 6, 0 bele mA0 maraNane aMte saM0 salekhaNA tapa vizeSanuM seva tathA prAtenI zrArAdhanA akhaMga karavI te saMthAro 7, ityartha. jIvANaM te! kiM mUlaguNa-pacca rakANI uttaraguNa- paJcaskANI prapaJcakANI ? goyamA ! jIvA mUlaguNa- paJcarakANIvi uttaraguNa-paccarakANIvi prapaJcakANIva || neraiyANaM naMte ! kiM ? mUla guNa -paccakANI pucchA ? goyamA ! neraiyA No mUlaguNa- paJcakANI No uttaraguNa-paccarakANI prapaJcakANI, evaM jAva cariM diyA. paMciMdiyA - tiriraka - joNiyA maNu
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka siddhAntasAra.. sAyajadAjIvA.vANamaMtara joisa vemANiyA jahA nershyaa.|| arthaH-jI jIvanaM he jagavAna ! kiMga zuM ? mU mulaguNa pacakhANI De na nuttaraguNa-pacakhANI De ke a apacakhANI ? iti prazna. uttaraH-go he gautama ! jIjIva mUNa mulaguNa-pacakhANI hoya, na0 uttaraguNa-pacakhANI paNa hoya ane aNa apacakhANI paNa hoya. ne nArakI naM0 he nagavAna ! kiMga zuM ? mUNa mulaguNa pa0 pacakhANI je ? nattaraguNa-pacakhANI je ? ke apacakhANI je ? iti prazna. uttara goNhe gautama ! ne nArakI NoNmU mulaguNa-pacakhANI nathI jona nuttaraguNa pacakhANI paNa nathI, paNa aNa pacakhANanA anAvathI apacakhANI . e0 ema saMjamanA anAvathI jA yAvata dasa navanapati, pAMca sthAvara ane traNa vigalendhi sudhI apacakhANo kahevA. paM0 paMceMja-tiryaMca-yonikane ane ma manuSyane jaNa jema ughIka ( samucaya ) jIva kahyA tema kadevA; paNa eTaluM vizeSa ke tiryaMca-yonika-paMceMjiyane sarvavRttino annAva De tethI te dezathakIja mulaguNa-pacakhANo hoya. vA vANavyaMtara jyotiSa ane vaimAnikane jema nArakI kahyA tema kahevA. have mulaguNa pratyAkhyAnAdivaMtano alpA-bahutva ciMtave . te pAThaH esiNaM te! jIvANaM mUlaguNa-paccarakANINaM uttaraguNa-paccakANINaM apaccarakANINaya kayareza hitto jAva visesAdiyAvA? go!sabathovAjovA mUlaguNa paccarakANI, uttara guNapaJcakANI asaMkheja guNA, apaccarakANI anNtgunnaa||1|| e esiNaM naMte! paMciMdiya-tirikajoNiyANaM pujA? go! sabathovAjIvApaMciMdiya tiriskajoNiyAmula-guNapaJcakANI uttaraguNa-paccarakANI asaMkhejaguNA apaJcakANI asNkhejgunnaa||shaaeesinnNnNte!mnnussaannNmulgunn-pcckaanniinnN
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra pUjA?go!savathovA mUlaguNa-paccarakANI, uttaraguNapaJcakANIsaMkheja-guNA,apaccarakANIasaMkheGaguNA // 3 // jIvANaM naMte! kiM satva-mUlaguNa-paccarakANI desa-mUla-guNa-paJcakANI apaccakANI ? go ! jIvA savamUlaguNa-paccarakApIvi, desmuulgunn-pccrkaanniivi,apccrkaanniivi.||||nnerddyaaeN punA ? go! nerazyA no sabamUlaguNa-paccarakANI, no desa mUlaguNa-paccarakANI,apaccarakANI,evaMjAva criNdiyaa.||5|| paMciMdiyatirika puDA? go! paMciMdiya-tirikajoNiyAnosavamUlaguNa-paccakANI, desamUlaguNa-paccakANIvi, apaJcakANIvi.maNUsA jadA jIvA. vANamaMtara joisa vemANiyA jaza nerjhyaa||6||eesinnN naMte ! jIvANaM savamUlaguNa-paccaskANINaM desamUlaguNa-paccarakANINaM apaccarakANINaya kayare zahiMto jAva visesAdiyAvA? go0! sababovAjIvA sahamUlaguNa-paccakhANI, desamUlaguNa-paccakANI asaMkheja. guNA, apaccarakANI aNaMta-guNA, evaM appAbadugA, tiNivi jahApaDhamillaedaMmae; NavaraM sababovA paMciMdiya-tirikajoNiyA des-muulgunn-pccrkaannii,apccrkaanniiasNkhejgunnaa.||||jiivaannN naMte kiM sabauttaraguNa-paccarakANI,desuttara gaNa-paccarakANI, apaccarakANI? go! jIvA sabauttaragaNapaccarakANotiNivi. paMciMdiya-tirikajoNiyA, maNussAe ceva. sesA apaccarakANI jaavvemaanniyaa|| eesiNaM naMte jIvANaM sabauttaraguNa-paccakANINaM appAbahugA tiNivi? jahA paDhame daMmae jAva maNussANaM. // //
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ indian + siddhAntasAra.. arthaH-e0 e naMN he nagavAna ! jI jIvane mU0 mUlaguNa-paca. khANIne nA uttaraguNa-pacakhANIne aN apacakhANIne kA koNa koNathakI jA jAvata vi0 ghaNA thomA tulA vizeSAdhika hoya? iti prazna. goNhe gautama ! sa0 dezathakI tathA sarvathakI je mUlaguNa-pacakhANavaMta ne te thomA , kAraNa ke dezathakI tathA sarvathakI uttaraguNa-pacakhANavaMta azaMkhyAtA . ihAM sarvavRttine viSe je nuttaraguNavaMta hoya te avazya mUlaguNavaMta hoya ane je mUlaguNavaMta hoya te uttaraguNavaMta hoya athavA uttaraguNavinA hoya teja hAM mUlaguNavaMta grahavA. te uttaraguNathI tho. mAja hoya, ghaNA sAdhune dasavidha pacakhANanA yuktapaNAthI. te paNa mUla. guNathI zaMkhyAtaguNAja hoya, kAraNa ke sarva jati zaMkhyAtAja . have dezavRttine viSe mUlaguNavaMtathI jinna paNa uttaraguNavaMta pAmIe. te madhu. mAMsAdi vicItra zranigRhathI bahuttara (vizeSa) hoya. ema dezavRtti uttaraguNavaMta adhika hoya tethI uttaraguNavaMtane mUlaguNavaMtathI azaMkhyAtapaNuM kaDaM. manuSya ane paMcendhi-tiryaMcaneja pacakhANa hoya, tethI vanaspatinA anaMtapaNA mATe apacakhANI anaMtaguNA kahyA be. // 1 // e0 e. hanI jaMga he nagavAna !paM0 paMceMjiti tiryaMca jo yonikanI pu0 pujA. utara goN he gautama ! saNa sarvathI thoNa thomA jI0 jIva paM0 paMceMjitiryaMcayonika mUNmUlaguNa-pacakhANI, tetho na nattaraguNa-pacakhANI thA azaMkhyAtaguNA bhane zra0 apacakhANI azaMkhyAtaguNA. // 2 // e0 e jaMga he nagavAna ! ma manuSya mU0 mUlaguNapacakhANI? ityAdika prazna kIdhA. uttara go he gautama! saNa sarvathI thomA mULa mUlagurApacakhANI tethI ja0 uttaraguNa-pacakhANI saM0 zaMkhyAtaguNA tethI zraNa apacakhANI zrazrazaM. khyAtaguNA; garnaja manuSya zaMkhyAtAja De te mATe saMmUrbima manuSyane grahaNe karI jANavA. // 3 // jI jIva naM0 he nagavAna ! kiM zuM ? sa0 sarvamalaguNa-pacakhANI ne ? de dezamUlaguNa-pacakhANI ? ke a0 apa. cakhANI ? iti prazna uttara go he gautama ! jI0 jIva sa sarvamUla. guNa-pacakhANI paNa De ve dezamUlaguNa-pacakhANI paNa ane zrApa
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra. ( 11 ) cakhANI paNa De. // 4 // ai0 nArakIno pu0 prazna puDhayo. uttara gopa he gautama! neNnArakI no0sa0 sarvamUlaguNa- pacakhANI nathI no0de0 dezamUlaguNa-pacakhANI paNa nathI, mATe 0 zrapacakhANIja doya. e0 ema jA0 yAvata ca0 caurendri paryaMta kahetuM // 5 // paM0 paMcendri ti0 tiryaMcano pu0 prazna puDhayo. utara go0 he gautama ! paM0 paMcendri ti0 tiryaMcayo nikajIva sarvamUlaguNa-khANI nathI de0 dezavRtti hoya te mATe dezamRlaguNa - pacakhANI hoya ane 0 pacakhANI paNa hoya. ma0 manuSyane ja0 "je samucaya jIva kA tema kadevA. vA0 vANavyaMtara jo0 jotiSi ane do vaimAnikane ja0 jema ne0 nArakIne kahyA tema zrapacakhANI kaddevA. // 6 // e0 e 0 he jagavAna ! jI0 jIvane sa0 sarvamUlaguNa - pacakhAne de0 deza mUlaguNa - pacakhANIne ane 0 apacakhANIne ka0 koNa koNathI thomA jA0 yAvata vi0vizeSAdhika hoya ? iti prazna. uttara go0 he gautama! sa0 sarvazrI thomA jIva sa0 sarvamUlaguNa- pacakhANI, de0 dezamUlaguNa - pacakhANI a0 zaMkhyAtaguNA ne a0 zrapacakhANI zra0 - naMtaguNA. e0 ema0 alpAbahutva ja0 jema pa0 pehelAja daM0 daMrukane viSe kA ( tyAM pehelo jIvano, temaja bIjo paMcendri- tiryaMcano ne trI jo manuSyano, e traNe jema nirvizeSa mUlaguNAdi pratyeka dakane viSe kahyA) tema ihAM paNa traNene kaddevA. vaLI vizeSa kahe be e0 eTaluM vizeSa sarva thomA paM0 paMcendri- tiryaMcayonika de0 deza mUlaguNa - pacakhAlI (sarvamUlaguNa- pckhaa| tiryaMca na hoya te mATe) tethI zra0 zrapacakhANa. zaMkhyAtaguNA kathA || 9 || jI0jIva naM0de jagavAna! kiM zuM? saNsarva uttaraguNa - pacakhAlI hoya de0 dezanattaraguNa- pacakhANI hoya ke a0 apacakhANI hoya ? iti prazna uttara go0 he gautama ! jI0 jIva sa0sarvajattaraguNa- pacakhANI paNa hoya, ti0 ema traNe hoya. paM0 paMcendri-tiyaMca ne ma0 manuSyane paNa emaja kahevA. se0 zeSa nArakI yAdika zaghaLA a0 zrapacakhANI kadevA. jA0 yAvata ve0 vaimAnika paryaMta kadevA // // e0 ehane naM0 he jagavAna ! jI0 jIvane sa0 sarvauttaraguNa- pacakhApIde
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) siddhAntasAra.. - athalyAbahutva ti traNene ema kahevA. ? ja jema pa0 pahelA I0 baiMka ko viSe kahA tema ihAM paNa jANa yAvata ma manuSya paryaMta kaDevA. zlAdie . jAvArthaH-mUlaguNa-pacakhANanA be neda, sarvamUlaguNa-pacakhANa ane dezamUlaguNa-pacakhANa. sarvamUlaguNamAM pAMca mAhAvrata, ane dezamUH baguNamAM zrAvakanAM pAMca aNuvrata. uttaraguNanA be neda, sarvauttaraguNa-pacakhAsa ane dezauttaraguNa-pacakhANa. sarvanuttaraguNamA daza vidhi pacakhAe, ane dezanattaraguNamAM zrAvakanAM naparanAM sAta vrata. have uparanI sUtrazAkhAyI jANavU ke sUtra ane cAritra, e be bola vinA bIjA kopaNa baukhamAM zrI vItarAgadevanI AjJA nathI, temaja e be bola binA bIjA korupaNa bolane modano mArga (dharma) zrI vItarAgadeve ko nayI. tyAre terApaMthI kahe je ke, sAdhune AhAra karavAnI, upagarNa rAkhAnI aMne nijA sevAnI ityAdika bolanI nagavaMte zrAjhA dIdhI 3, tameM sUtra dhane cAritra e be bola zivAya bIjA kopaNa bolamAM nagarvatanI thAjhA nathI ema kema kahoge ? teno uttaraH-he devAnuprIya ! sAdhuH jIne AhAra karavAnI, napagarNa rAkhavAnI, niMjA levAnI, ityAdika bosanI apavAda mArgamAM zrAjhA be, paNa utsarga ( dhokha) mArgamA bosvAnI AjJA . sAdhue ba kAraNathI zrAhAra karavo ane ba kAraNI bomavo kaDaM . zAkha sUtra gaNAyAMga tathA uttarAdhyayana adhyayana 26 meM gAthA 32 thI 35. tazyAe porasie, natta pANaM gavesae; canda maNaya rAgaMmi, kAraNaMmi samuhie. // 32 // artha:-have trIjI porasine viSe jAta-pANI gaveSe, tenI vidhi kahe-tAzrIjI poNa porasine viSe najAta pApANI ga moke (khe) karaNamAhe ma ane koika kA kAraNa sam upanyAthI mA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. veyaNa veyAvacce. zariyAhAeya saMjamahAe; tahA pANavattiyAe, bahaM puNa dhamma ciMtAe. // 33 // arthaH-have thAhAra-pANI gaveSaNAnAM u kAraNa kahe-ve budhAtRSAthI napanI vedanA upazamAvavAne arthe 1, ve bAla-glAnanI vaiyAvaca karavAne arthe 2, 50 riyA sodhavAne arthe 3, saM0 sattara nede saMjama pALavAne arthe 4, ta temaja pAm jIvitavyane nimitte (avidhie zrAmAnA prANa mukAvIe to zrAtmaghAtano doSa lAge te mATe) 5, babaI puta vaLI dha0 dharmadhyAnanI ciMtavaNAne arthe 6, jAta-pANI gvesse.||33|| niggaMtho dhizmaMto, niggaMthIvi nakareja hiMceva:.... gaNehiMtu imehi, aNazkamaNAya se do. // 34 // arthaH-have ba kAraNe sAdhu tathA sAdhavI zrAhAra-pANI na gaveSe ke kaheM-nija sAdhu dhi dhIryavaMta ane ni sAdhavI paNa na jAta-pApInI gaveSaNA na sthAnake na kare, gaN e sthAnaka i0 AgaLa' kaheze tene arSe asaMjamajoga nalaMghe nahiM se te niyaMtha nigraMthI saMjamavaMta hoyaH // 34 // Ayake javasaggo, titikayA baMjacera guttIsu; pANIdayA tavaheka, sarIra voDAyaNaghAe. // 35 // arthaH-have jAta-pANI aNagaveSaNAnAM (na khevAnAM) sthAnaka kadde:-zrANaprasAdhya rogAdi upanyAthI 1,naNmAMtaka upasarga upanyAcI 1, ti tIkSaNa baM0 brahmacaryanI guptI pALavAne arthe 3, pA0 kuMthavAdikara prANInI da0 dayAne artha 4, ta tapa karavAne arthe 5, ane sa0 zarIranI vo saMlekhaNA tathA zaNasaNane arthe 6, jAta-pANI gaveSe nahI // 35 // bhAvArtha:-e kAraNathI zrAhAra karavo te to apavAda mArgamA ke prane utsarga mArgamAMto bomavo evI zrI vItarAgadevanI bAzA ke ke
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. vItarAgadevanI zrAjhAmA ekAnta dharma be, ekAnta muktino hetu de, temAM bIjo pada kAMi nathI, ane AzA bahAra muktino mArga nathI thane thAjJAnI ArAdhanArupa dharma nathI, tyAre mithyAtvInI karaNI zrI jinAjJAmAM kevIrIte kahevAya ! arthAt naja kahevAya have prajunI AjJA bAhAra azunna karaNIthI to pApa baMdhAya, paNa zuja karaNI kare tethI puNya phala napaje, evaM sUtra madhye ghaNe game kayuM . batAM terApaMthI kahele ke, AjJA bAhAra ekAnta pApa , e temanuM kahevu hastidaMtavat De kAraNa ke prathama to temanAja banAvelA tera dhAramA kaDaMDe ke, punyapApa ajIva , AjJA mAMhe nathI tema AjhA bAhAra paNa nathI. evI to manamAM sardahaNA be, ane lokone naramAvavAne kapaTa-juTha lagAvIne kade ke, zrAjJAmAMhe to dharma-punya nipaje be, paNa zrAjhAbAhAra ekAnta pApa. De, evaM kapaTathI bole . mAhyA ho te vIcArI jojo. . vaLI terApaMthI ema kahe ke, mithyAtvInI karaNI zrAjhAmAMhelo mokSano mArga , zrane mithyAtvI karaNI kare te zrAzrI dezathakI zrI vItarAganI AjhAnA thArAdhaka thAya 1, ema sUtra viruddha parupe . vaLI ema kahe De ke, punya baMdhAya te AzAmAMdelI karaNIthI baMdhAya , zrane AzAbAhAra ekAnta pApa le 2, e paNa sUtra virucha kaheje. e baMnne praznanA nelA nattara kahIye bIe. ' have juna ! sUtramA :mithyAtvInI (anyatirthInI ) karaNI prAjJA bAhAra kahI be, ane e AjJA bAhAranI karaNIthI punya baMdhAya , te kahe-gozAlo, jamAlI ane anyatirthI e traNa, tathA uvavAra sUtramA aneka nedanA anyatirthI kahyA ne te, tathA vinAmana-nUkha, tRSA, zIta zrane tApanA khamavAvALA, tathA rAjAdika, khUnIne aneka vidhinA-jedana nedana, jAkhasI tarjanyAdika mAra de, te jIva kaSTathI punya bAMdhe tethI devatAmA jAya, ane tene jinAjhAnA aNArAdhaka kahyA betenI zAkha sUtra navavAzjImAM, te pATha lakhoe bIe..
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ sidAntasAra.. (16) jIvANaM naMte! asaMjae avirie appamidaya paccarakAya pAvakamme ittocue peccA devesiyA ? goyamA ! agazyA devesiyA, avegazyA No devesiyA. se kaNa TheNaM naMte! evaM vucca agazyA devesiyA abegazyA No devesiyA? goyamA sejezme jIvA gAmAgara Nagara Nigama rAyahANi khema kavama doNamuha paTTaNAsama saMvAha sannivesesu akAma taNhAe akAma chudAe akAma baMnacera vAseNaM akAma aehANaya sIyAya va daMsa masaka seya jalla malla paMka paritAveNaM appatarovA najAtarovA kAlaM appANa pariki saMti 3 ttA kAryamAse kAlaM kiccA aNayaresu vANamaMtaresu devakhoesu devatAe navavattAro navaMti, tarhi tesiM gai tadiMtesiM vitahiMtesiM navavAe paramatte. tesiNaM naMte devANaM kevazyaM kAlaM viza paramattA ? go0!dasa vAsasahassAI vizpamattA. aviNaM ? naMte! tasiM devANaM iDivA juitivA jasetivA baletivA virietivA puruSAkAra parakametivA ? daMtA ani teNaM naMte ! devA paralogassArAdaNA ? NozaNa sama. arthaH-jI jIva (cetanA lakSaNavaMta) naM0 he nagavAna ! asaM0 asaMjamavaMta athavA avi0 vRtarahita appa samyakta prApta karIne nathI haeyA tathA anAgatakAla saMbaMdhI nathI pacakhyAM jeNe pA0 pApa karma, evA jIva 30 hAM (manuSya) thakI cavIne pe0 paranavAMtarane viSe de0. devatA thAya ? iti prazna uttara. go0 he gautama ! zra0 keTalAeka de0 de. vatA yAya zra0 keTalAeka goNde devatA na thAya. se0 te ke0 zA kAraNe naMga he nagavAna ! e ema vuNa kayu ke aN keTalAeka deN devatA bhApa apa keTasAeka poNdeva devatA na thAya ? iti prazna, uttara goNa he
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra gautama ! seNte je je pratyakSa (dekhItA) jI0 jIva (tiyaMca zrane manupyarupa), gA vAme vITayuM te gAma a lavaNa athavA suvarNAdikanA agara Na jyAM gavAdikano kara nahIM te nagara Ni jyA vANIyAno vAsa te Nogama rANa rAjAlokanA vAsa te rAjadhAnI khe0 dhuLano gaDha te khema kA khaMbheranagara maMN jyAM DhuMkamo sanIvesa hoya te do jyAM jalavaTa dhane alavaTa e be paMtha hoya te baMdara pa0 pATaNa (ratnanUmi) zrANa tApasanAM zrAzrama saMmparvata upara vAsa sanaravAmAdi vase te, ityAdika vAsane viSe zrama nirjarAnI jilASA vinA ta tRSA tathA anirjarAnI abhilASA vinA bu0 nUkha khame zraNa nirjarAnI anivASA vinA (vinAmana) baM brahmacarya vA pALe aN vinAmana snAna na kare sI0 tADa tathA tApa khame ane daMNdasA ma masAdikano maMkha sahe se0 parazevo japa rajamAna mela ma kaThaNa mela ane paM0 kAdava ityAdikanA paNa paritApe karI athoDA kALa tathA lU ghaNA kALa sudhI a potAnI AtmAme pa0 kaleza puHkha pamAme, pamAmIne kA kALane avasare kA kALa karIne a0 anerI vA vANavyaMtaranI jAtInA deN devalokane viSe deN devatApaNe najA napaje, tA tyAM te tenI ga gati ta tyAM tenI vi0 AukhAnI sthiti ane ta tyAM tenuM na napajatuM pa0 kayu be. tenaMNde he jagavAna! te devatAnI ke keTalA kALanI viNa sthiti pa0 kahI ? go he gautama! da dasa vA hajAra varSanI viNa sthiti paNa kahI. aNDe? naM0 he pujya ! te te deN devatAne i0 ruchi parivAranI saMpadA juna zarIranA AnarNanI joti ja0 loka madhye jaza kIrti bana zarIranuM baLa vi0 jIvathI upanyu je vIrya (zakti) pu0 puruSa saMbaMdhi animAna ane pa0 parAkrama phoravavAnI zakti ne ? haM hA gautama, te devatAne eTalAM vAnAM Dhe. tejaNde he pujyAte devatA pa0 paralokane viSe moka pAmavArupa pujyanI AjhAnA thArAdhaka hoya ? ko nahI 30 e thartha saNasamartha. te samakitano zrArAdhaka nathI mATe vyaMtara thayo. avatA laba kare topaNa samakita vinA ArAdhaka nahI.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra. sejeime, gAmAgara, gara, gima, rAyadANI, kheDa, kabama, ina, doNamuda, paTTaNAssama, saMvAha, sannivesesu, maNucyA javanti taM jahA :- mubaM6gA, piyabaMdhagA, daDibaMdagA, cAkabaMgA, ca vigA, pAyavilagA, kAligA, ekaciggA, uciegA, jinnanigA, sIsavilagA, mukhaciNagA, maUcimagA, vaI siMgA, diyaDappA miyagA, dasaNuppA miyagA, vasaNuSpAmiyagA, geva cisAgA, taMDulagA kAgaNimaMsakhAviyagA, nalaM viyayA saMviyayA, ghasaMttagA, gholaMtaghA, paphomiyayA, pIliyayA, sUlAiyayA, sUlajiegA, khAravattiyA, vanavattiyA, sIhapuccitayA, davaggidavaDagA, paMkosAgA, paMkekuttagA, valayamattagA, vasaDhamattagA, NidANamattagA, aMta salamattagA, giripamiyagA, tarupariyagA, marupamiyagA, giriparakaMdolayA, tarupakaM dolayA, maruparakaMdolayA, jalapavesikA, jalapavesikA, visana rikatagA, saccovAmittagA, vehANa siyA. gidipiThigA, kaMtAramattagA, jiskamattagA, asaM kili pariNAmAte kAlamAse kAlaM kiccA praNayaresu vANamaMtaresu devaloesa devattAe navavattArojavai tahiMtosaMviI tarditesiMgaI taditesiM navavAe patte. te siNaM te! devANaM kevaiyaM kAlaM Thii pa0 ? go0 ! bArasavAsa sadassAiMTiI pattA. aciNaM ? naMte ! tesiMdevA iDittivA juIvA jasettivA balettivA vIriettivA purisakkAra parakkamettivA ? daMtA ci teNaM jaMte ! devA paralogassArAdagA ? No tiNadve samajhe // 1
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18 ) siddhAntasAra. arthaH- se0 te je eM gA0 gAma, agara pa0 nagara pi0 nIyama rA0 rAjadhAnI khe0 khema ka0 khaMderanagara maM0 maMrupa do0 baMdara pa0 pATaNa 0 tApasonAM vAma saM0 parvatanapara vAsa chAne sa0 jaravAra pramukhanA vAmaneviSe ma0 manuSya na0 evA hoya taM te kahe be. koieka anyAya kIdhAthI paTaloM duHkha pAme te kaH - zra0 kASTamAM hAtha-paga bAMdhyA pi0 loDhAnI bemImAM ghAlyo ha0 dena gaLAmAM ghAlI, cA0 kedakhAnAmAM ghAlyo i0 hAtha oi bedyA pA0 paga bedyA ka0 kAna bedyA rA0 nAka beyuM 40 hoTha bethA ji0jIja bedI sI0 mastaka bedhuM hi0 haiyuM upAmI kALajAnuM mAMsa kADhayuM da0 dAMta pADyA va0 vRSaNa ( aMgakoSa ) upAkI kAThyA ge0 koTa bedI taM0 cokhAnA dANA jevamA kaTakA karyA kA0 komI jevamA kaTakA karI tenuM maMsa tene khavarAvyuM, 80 khAmamAM utAre io vRdana] zAkhAeM bAMdhe gha0 pASANa ( patthara ) upara ghase, gho0 peTAdikane ghoLe pa0 kuhAmAthI phAme pI0 zelamInA peThe pIle sU0 zULI e ghAle sU0 trizUlAdike nede khA0 astrAya bedI lodI kADhe, zarIra khAra bAMTe va ghAluM cAmakuM mAthe bAMdhe sI0 lIMga bede tathA ziMhanA puMbake bAMdhe dA0 dAvAnaLanI agnithI dAve paM0 kAdavamAM khozI ghAle, va0 bhUkha maratAM mare va iMdriyo vaza pImAyAthakA mare li0 rAjAdikanAM niyANAM karI mare 0 haiyAmAM kaSAyAdikathI mithyAtva zabla rAkhI mare gi0 parvatathI pIne mare ta0 vRkSa uparathI pamIne mare ma0 dhULanA DhagalA uparathI pamIne mare gi0 parvatanA pattharathI caMpAine mare ta vRkSanI mALI hIMcoLIne lasaratuM mukIne mare ma0 patthara hIMgoLI pamIne mare japapANI mAM muvIne mare jAgnimAM pesIne mare vi0 viSa khAine mare sa0 zastra kI mare ve gaLe phAMsI lei mare gi0 pakSI pAse cuMTAvI mere kaM0 aTavI ( jaMgala ) mAM jai mare 50 DukALe bhUkhe mare a0 zrArta-rudradhyAna praNAmamAM zaMkalIpR prnnaam| mare, taM0 e pUrvokta jIva kA0 kALane avasare kA0 kALa karIne pra0 anerI vA0 vANavyaMtara jAtInA de0 devalokane viSe de0 devatApaNe u0 upaje, ta0 tyAM tenI
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (19) - - vi0 sthiti ta tyAM tenI ga gati ane ta tyAM tenuM u0 upajakuM pa0 kayuM be. te jaMpa dekha he jagavAna ! te devatAnI ke keTalA kANa kALanI vi0 sthiti pa0 kahI ? goNa he gautama ! bA0 bAra hajAra varSanI sthiti pa0 kahI. aN be? naM he lagavAna! teNte devane 30 riki parivAranI saMpadA jun zarIrAtraNanI kAntI jaNa lokamAMhe jaza mahimA ba0 zarIranuM baLa vI0 vIrya pu0 puruSAkAra ane pa0 parAkrama De ? haM hA gomata abe. te jaM de he pujya ! te devatA pa0 paralokane viSe zrA0 ArAdhaka hoya ? yo nahI e artha samartha (paralokanA ArAdhaka na hoya). nAvArtha:-have juna ! e vinAmana nUkha-tRSA ane tADha-tApa khame, rAjAdika aneka prakAranAM puHkha de, te paravazapaNe sahe ane vinAmana bAla-marNa kare, te jIva devatAmAM jAtA kahyA, ane temane jInAjhAnA parakhokanA (modanA ) aNArAdhaka kahyA. e nyAye mithyAtvInI karaNI zrAjhA-bAhAra ne ane AjhA-bAhAra punya nipaje have e bolonI, vedana-jedanI zrane bAla-marNanI sAdhu-munIrAja AjJA paNa detA nathI. e karaNI jInAjJAmAM ke kema ? tyAre terApaMthI kahe ke, e kAmato zrAjhAmAMhelAM nathI ane e kAmathI pumya baMdhAtu nathI, paNa aMta samaye zuja praNAma zrAve te zrAzAmAMhelA tethI punya baMdhAya . ema ekAnta juna kahe, paNa ahiyAM to marNane aMte ArtadhyAnane vaze kALakarI kaSTathI vANavyaMtara-devAmAM jAya ema kaDaM. mAhyA ho te vicArI jojo. vaLI A AgalA navavAz-sUtranA pAThamAM kaDaMDe ke, mAtApItAnA vacananA pAlaNadAra suvanita, punya baMdhAya tethI devatAmAM jAya ema kaDaM ane temane jInAjhAnA aNayArAdhaka kahyA. te pAThaHmaNyA javaMti taMjadAH-paga jaddakA paga viNayA pagai javasaMtA pagaznappaeNu koha mANa mAyA lonA mina mahava saMpannA aloNA viNIyA ammA pina sussUsakA ammA
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) siddhAntasAra.. piyANaM aNakamaNika vayaNA appihA appAraMjA appaparigAdA appeNaM AraMneNaM appeNaM samAraMneNaM appaNaM AraMjasamAraMneNaM vittikappemANA viharamANAnabadUzvAsAyaM AnayaM pAliMti pAlittA kAlamAse kAlaMkiccA aNayaresu vANamaMtaresudevaloesudevattAe uvavattAro navaMti. tehiMtesiMga tehiMtesiMvii tehiM tesiM navavAe pAmate. tesiNaM naMte devANaM kevazyaM kAlaM vizpamattA ? goyamA ! canadassavAsa shssaaii|| arthaH-pUrvokta pAThamAM kaDaM ke, gAma jAvata sannivesane viSe ma manuSya na hoya te kevA hoya taM te kahe:- 10 svajAve jaga najika, pa0 prakRtinA vi0 vanita, pa0 svanAve na0 upazamAvyA le tathA pa0 svannAve ja pAtaLA pADyA ko krodha mAtra mAna mA0 mAyA thane loga loja, miNa sukumAlapaNuM ane ma nira ahaMkArapaNuM saM0 pAmyA ne aN aMgopAMga vaza rAkhe vi0 te vanita a0 mAtA pItAnI su0 jalI ssU0 zevA naktinA karaNahAra tathA a0 mAtA-pItAnA aNa vacanane atikrame nahi evA vanita 3 te appi0 khAvA pIvAnI thomI zvAvaMta appA thomAja AraMjI appA alpa parigrahavaMta aNzrA jIva ghAtyA dirupa thomAja pAraMjekarI tathA aNsa jI. vane paritApanA pamAmavArupa thomAja samAraMnekarI tathA zraNa thomAja Apa zAraMna-samAraMnekarI vizrAjIvikA karatAthakA vi vicaratAthakA ba0 ghaNA vA0 varSoM sudhI A0 thAuluM pA0 pALe pA0 pALIne kA0 kALane avazare kA kALa karIne aN anerA vA vANavyaMtara devalokane viSe de0 devatApaNe ja0 upaje. te tyAM tenI gati te tyAM tenI sthiti ane te tyAM tenuM jaga upajatuM pa0 kayu. tejaMNde0 te de. vatAnI, he jagavAna ! ke keTalA kA kAlanI viza sthiti para kahI?
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (21) prazna. uttara goN he gautama ! ca0 cauda hajAra varSanI sthiti kahI. paNa e samakitavinA zrI jinazrAjhAnA ArAdhaka nahI. ___ have vinAmana zIla pALe, te paNa jina-AzA bahAra , topaNa te devatApaNe upaje . te viSe sUtra navavAzjIno pATha lakhIe bIe: zatthiyAna navaMti taMjahAH-aMtoaMtejarIyA gayaMpatiyAna mayaMpatiyAna bAlavihavA mitaliyAnamAzrakiyA piyarakiyA nAyarakiyA patirakiyA kulaghararakiyAna susarakukharakiyAna parUDhaNaha maMsakesa karakaromAna vavagaya pupphagaMdha-mallAlaMkArA apahANaga seyajala mala paMka parittAviyA vavagaya khira dahi NavaNIya sappi tela gula loNa mahu madya maMsa paricatakaya hArA apiDAna appAraMnA appaparigAdA appeNaMAraMneNaM appeNaMsamAraMneNaM appeNaMAraMjasamAraMneNaM vittiMkappemANina akAmabaMnacera vAseNaM tAmeva pati seU NAzkamaMti, tAThaNaM itthiyAna eyAruveNaM vihAreNaM viharamANIo bahUiMvAsAiMsesaM taMceva jAva canasahi vAsasahassA liI paramattA // 7 // . arthaH-pUrvokta prAmAdi yAvat sanIvezane viSe 30 strI ja0 hoya te kevI hoya taM te kane-aMga aMtaHpurane viSa rade ga jeno dhaNI pradeza gayo De ma jeno dhaNI marNa pAmyo bA je bAlapaNathI viraMbhApo pAmI upa jene dhaNoe ura karone DomI dIdhI mANa jene mAtAno jaya tathA mAtAe pAMkhamA rAkhI pi0 pItAno naya 2 tathA pItAe pAMkhamA rAkhI le nA jAie paNa pAMkhamAM rAkhI pa0 jenu jarathAra rakhavALu kare kucha badhA pItAnA gharavALA sArI rIte rakhavAlU kare je su0 sAsarAnA gharavALAM rakhavAlU kare ne tethI te mA rAkhAe pAkhamA rAkhane jomI dAbAlapaNacI
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 12 ) 4 siddhAntasAra. akArya karI zakatI nathI, pa0 jeNe hAthapaganA nakha, dADhInA romarAya (strIne na hoya paNa koi strIne alpa hoya te mATe) mAthAnA keza tathA bAMjhanI semarAya moTAM vadhAryAMbe ( samarAvatI nathI ), va jeNe boDyAMbe pu0 sevaMtrI jAi jui mogarAdika phula gaMdha zrAmAnya ane ma0 phulanI mALA alaMkAra zrAjaryAdi, temaja 0 jeNe snAna paNa bomyuM be tathA 0 parasevo ja0 rajamAtra ma0 kATho mela paM0 DhIlo mela parasevAthI nIjAya evI rIte pa0 paritApathI jethe zarIrane kleza pamAkhyo be, tathA va jeNe DhAMDyAM be khi0 khIra dudha da0 dahI e0 mAkhaNa sa0 ghRta, tela, goLa, khAMga, sAkarAdika luMe maNmadha ma0 caMdrahAsyAdika madya, tathA maM0 jalacara thalacara ne khecara saMbaMdhInA mAMsano jeNe para parihAra karyo be, prajene thomI icchA ke a0 karzaNAdikano thoko prAraMbha be 0 dhanAdikano thoko parigraha ke zra0 jova ghAtyAdikano thoko thA. raMbe jIvane paritApa upajAvavArupa thoko samAraMbha be tevA 0 thomA AraMbha samAraMne karI vi0 vRtta / zrAjIvikA karatIthakI chA0 vinAmana brahmacarya viSe vasatIyakI te je patinI poDhavAnI sijyA begamA atikramato ( nalaMghatI ) nayI tA0 evI strI jAta e0 evA prakAranA vi vihAre kara ro vi0 vicaratIya kI ba0 ghaNA vA varSa sudhI, zeSa bola pUrvanI pere jAeAvA; jA0 yAvat caN cosaTha hajAra varSa saMvatsaranI ukhAnI sthiti para zrI tIrthaMkaradeve kahI // 8 // vaLI anyamati, tApasa, grahasthI, vinayavAdI kriyAvAdI zrI vItarAgadevanI zrAjJAbAhAra cAle be, topaNa te devatApaNe nRpaje te pATha lakhIe bIeH sejeime gAmAgara gara jAva saNivesesu maNuA javaMti taMjadA:- dagabattiyA dagatazyA dagasattamA duga ekkArasagA goyamA govaiyA gidindhamA dhamma-ciMtakA viruddha vi ruddha buDha sAvagappatiyo tesiM maNuyANaM No kapprati
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. (23) imA varasa viga AdArettae taMjahAH khIraM dahiM evaliyaM sappi telaM phANiyaM mahu mAM maMsaM, gaNaca sarisa bigaie. teNaM maNucyA apicA taMceva savaM, evaraM canarAsIti vAsa sadassAI viI sattA // e // arthaH- se0 e pratyakSa dekhItA saMsAra jIva gA0 gAma zra0 aggara 0 nagarAdika jA0 yAvat sa0 naravAma vase te vAsane viSe ma0 manuSya ja0 hoya, te kevA hoya taM te kadebe :- da0ba0 keTalAka dhAnyano dravya bIjuM pANI, te zivAya bIjuM kAMi na le, daNta0 keTalAka be dravya zrIju pANI le, dasa0keTalAka va dravya ane sAtamuM pAlo le, da00 keTalAka dasa dravya ne agyAramuM pANI le, go0 keTalAka gautamamati poThIyAne mAne gova0 keTalAka gAyanI peThe vRtti rAkhe ( gAyanI pare vizrAmathakI nIkaLIne nIkaLe, caratAM care, pANIpotAM pIe, sutAM sue, ityAdika gAyanI pare varte) gi0 keTalAka grahasthapaNuM ruruM karI mAne, dha0 dharmazAstranA ciMtavaNahAra, a0 vinayavAdI, vikriyAvAdI (sarva darzana kI viruddha ) ne vu vRddha zrAvaka Adi pUrva kalA te te ma manuSyone po0 na kalpe i0 te AgaLa kadeze:- 0 nava rasarupa vigayano ( zariramA vikreti vikAra kare teno ) yA grahAra karavo, taM te kahebe strI0 khIra dudha da0 dahI e0 mAkhaNa sa0 ghRta te0 tela phA0 goLa maN madha ma0 caMdradAsyAdi dAru ne maMtraNa prakAranuM mAMsa na kalpe, rA0 paNa eTaluM vizeSa sa0 eka sarasavanI vigaya kahane. te0 evA ma0 manuSya alpa ivA, temaja sa0 sarva bIjaM jANavuM, pa0 paNa eTabhuM vizeSa ca0 temanI corAzI hajAra varSanI yAnakhAnI sthiti pa0 kahI; chAne pUrvo. pare jinAjJAnA ( paralokanA ) rAdhaka kalA. caLI zrI vItarAganI thAjJAbAhAra anyamati, tApasa, agnihotrI Adi ghaNA kaSTanA karaNahArA devatApaNe nRpajatA kahyA be, te zrI navavAzmIno pATha sakhIe bIe
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ (24) + siddhAntasAra.. sejezme gaMgAkulagA vaNapatthA tAvasA navaMti taMjadA-hottiyA pottiyA kottiyA jaNa saDhaI ghAlaI dupazkA dattukaliyA jamAkA saMmajAkA nimajAkA saMparakAlA dakSiNakUlakA uttarakUlakA saMkhadhamakA kUladhamakA migakhUddhakA habitAvasA nadaMDakA disApokhiNo vAkavAsiNo aMbuvAsiNo bilavAsiNo jalavAsiNo velavAsiNo rukhamUlayA aMbunarikaNo vAnantarikaNo sevAlakiNo mUlAhArA kaMdAhArA tayAhArA pattAhArA puSphAdArA phalAdArA boyAdArA parisamiya kaMdamUla tayapatta pupphaphalAdArA jalAbhiseya kaDhiNa gAya yA AyAvaNAdi paMcaggItAvediM iMgAlasolliyaM kaMsolliyaM kaThasolliyaMpiva appANaMkaremANA baduI vAsAiM pariyAyaM pAnaNaMtti zttA kAlamAse kAlaMkicA nakkoseNaM joisiema devesu devattAe uvavattAro navaMti. palinavamaM vAsa-saya-sadassa majhadiyaM viI paramattA. ArAhaNA ? NozNa samahe // arthaH-se e saMsArika jIva gaM0 gaMgA nadInA kAMThe jamaNA DAbA pAsAne viSe va0 vANaprastha tApata tapa zrane kaSTanA karaNahAra vanamAM gama karI rahyA , te kevA hoya taM te kahele ho agnihotrInA karaNahAra po0 vastranA dharaNahAra ko jazanA karaNahAra jaNa yajJanA karaNahAra saNa zraddhAvaMta zAstranA zAMjaLanAra, nAjananu napagarNa sAthe rAkhIne pravarte, eka kamamala rAkhe, phaLa nadena ekavAra pANImAM pesIne tatkALa nIsare sa vAraMvAra snAna kare ni snAnane arthe vAraMvAra pANImAM subakA mArI rahe saMmATIe ghasIghasIne snAna kare da gaMgAnadIne dakSiekAMThe vase nagaMgAnadInA natarakAMThe vase saMga zaMkha purone (vagAmIne) jame
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (25) kUpa kuLanI rIte unnArahI rAmanAma japI nojana kare mi hiraNanA mAMsanuM nojana kare ha eka hAthI mArI ghaNA dIvasa sudhI bhojana kare na uMco dAMgo karIne hI dina daza dizAmAM pANI bAMTI lokapALanI AjJA mAgIne phula-phala le vA vRdanI bAlanAM vastra pahere aMga pANImAM rahe biga bIlamA rahe jaNa pANImA rahe vega vRtanA hevaLa rahe ru rukhanA mULamAM rahe aMga pANI pIne rahe vA vAyu nahIne rahe se nadInI zevALa khAzne rahe mULa muLano zrAhAra kare kaMN kaMdano thAhAra kare ta0 vRkSanI galano thAhAra kare paNa pAMdamAMno AhAra kare pu" phukhano AhAra kare pha phaLano AhAra kare bI0 bIjano AhAra kare pa0 pamyA-samayA kA kaMdamULa tathA puN phula-phaLano AhAra kare jaNa pANImA snAna kare, ka kaThaNa gA gAtra nUpa jeNe bAMdhyu te zrApa unhALe AtApanA le, paM0 cAre dize agni ane mAthe surya tape, e paMcAgninA tApathI 30 jeNe koyalA sarakhaM zarIra kayuDe, kaM0 kaSTathI jeNe zarIra naSalu kayu De ane ka tapazyAthI zradhabaLayA kASTa samAna zarIra kayuM be, evI tapazyA karIne ba0 ghaNA vA0 varSalagI paNa paryAya ( tApasInI didA) pA pALe, pALIne kA kALane avasare kA kALa karIne na utkRSTA jo jotiSi saMbaMdhI de devalokane viSe deNa devatApaNe na upaje. tenI pa0 eka pakSyopama upara vA0 eka lAkha varSanI vizrAnakhAnI sthiti pa kahI, zeSa bIjA bola pUrvanI pere jANavA; paNa te paralokanA ArAdhaka na thAya. sejezme gAmAgara jAva saNivesesu pavazthA samaNA jatti.. taMjadAH-kaMdappiyA kukkuyA modariyA giyarappiyA naccaNasIlA teNaM eeNaM vidAreNaM viharamANA bahuzvAsAiM sAmaNa-pariAgaM pAnaNaMti 3 ttA tassa-gaNassa aNAlozya appaDikaMtA kAlaMmAse kArya kiccA nakoseNaM sohammekappe
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ (26) + siddhAntasAra kaMdappiesu devatAe uvavattAro navaMti. tehiM tesiM hisesaM taMceva, NavaraM palinavamaM vAsasahassa majAhiyaM viii.|| arthaH-see saMsArika jIva gANagAma nagarAdi jA0 yAvat saNa sanIvesane viSa pa0 pravarjita sa zramaNa tapanA karaNahAra ja0 hoya, te kevA hoya taM te kahe:-kaMga kaMdarpa-kathAnA karaNahAra, ku0 zceSTAnA karaNahAra, moga mukhArI nAnA vidhanA apazabdanA bolaNahAra, gi gIta karI ramaNa- karavU jene priya De ane na jeno svannAva nAcavAno ke, e pUrve kahyA te tevA vi0 vidAre vi0 vicaratAthakA ba0 ghaNA varSalagI sArA sAmAnya cAritrapaNuM pA0 pALe, pALIne ta pUrve kahyAM te sthAnaka pratye azA guru AgaLa ALovyAM nathI tathA appa0 pamikamyAM nathI, evA sAdhu kA kALane avasare kA kALa karIne jA utkRSTA zrAghA jAya to so saudharmanAme prathama devalokane viSa kaM0 kaMdarpa hAzya kotakanA karaNahArA de0 devatAne viSe devatApaNe na0 natpAta sanyAne viSe upaje. te tyAM tenI sthiti se zeSa bola pUrvanIpere jANavA, paNa paNa eTaluM vizeSa pa0 eka pasyopama ane vA eka hajAra varSanA AyuSyanI visthiti kahI, paNa temane zrAjhAnA zraNayArAdhaka kahyA. vaLI parivrAjaka-tApasa vItarAganI zrAjhAbAhAra be, ane te karaNI karIne devalokamAM jAya be, te pATha lakhoe bIe: sejezme gAmAgara jAva saNivesesu parivAyagA navaMti taMjahAH-saMkhA jogI kavilA jiuccA haMsA paramahaMsA bahuudagA kudhivA kaNhaparivAyagA. taba khalu zme aha mAhaNa parivAyagA navaMti taMjadA:-kandeya karakaMTaya aMbameya parAsera kanhe dIvAyaNe ceva devagutteya NArakhe 7. taba khalu zme khattiya parivAyagA navaMti taMjahAHsIlAI sasihare NagAi naggaI tiyavidehe rAyA rAme vakhe
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra (27) liya . teNaM parivAyagA rijaveya janavveya sAmaveya athavaNaveya itihAsa paMcamANaM NigghaMTa bahANaM saMgovaMgANaM saradassANaM canandaMveyANaM sArakA pArakA dhArakA vArakA samaMgavi saThitaMtta visAradA saMkhANe sikAkappe vAkaraNe baMde Nirutte joIsAmAyaNe praNesuya bahasu baMjaNaesu sabesu supariNijyiAvidobA teNaMte parivAyagA dANadhammaMca soyadhammaMca tibAniseyaMca AghavemANA paNavemANA paruvemANA vidaraMti jeNaM ammaM kiMci asuI navaMti teNaM udayaNaya maTTiyAeya pakAliyaMsamANaM suI nava evaM khalu amme cokA cokAyArA sujhasuI samAyAe navettA aniseya jala puyappANo aviggheNaM saggaM gmissaamo|| tesiNaM parivAyagANaM NokappaMti agavA talAyaMvA zvA vAviMvA puskaraNiMvA dIhiyaMvA guMjAliyaMvA saraMvA sAgaraMvA jaggadittae,NaNa azANa gmnnennN|tesinnN parivAyagANaM Nokappaz sagamaMvA jAva saMdamANiyaMvA purUhittANaM gabittae // tesiNaM parivAyagANaM NokappaMti AsaMvA dabiMvA jaluvA goNaMvA mahisaMvA kharaMvA purUdittANaM gamittae, NaNa balAninageNaM // tesiNaM parivAyagANaM NokappaI NamappehAzvA jAva mAgahapenbAzvA pecitte|tesinnN parivAyagANaM NokappaMti dariANaM lesaNatAvA ghaTTaNatAvA baMjaNatAvA gusaNatAvA appAmaNatAvA karittae // tesiNaM parivAyagANaM NokappaI bikadAzvA jattakahAzvA desakahAzvA rAzkadAzvA corakadAzvA jaNavayakahAtivA apavAdaMgakarittae // tesiNaM parivAyagANaM NokappaI aya
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ (28) + siddhAntasAra - pAyANivA tanapAyANivA taMbapAyANivA jasadapAyANivA jAva bahumullANivA dhArittae, paNa alAupAyaNivA dArupAyaNivA maTTIyapAyaNivA // tesiNaM parivAyagANaM Nokappati ayabaMdhANivA tagyabaMdhaNANivA taMbabaMdhANivA jAva bahumullANi dhAritae // tesiNaM parivAyagANaM Nokappaz NANAvidavaNarAgarattAIvabAiMdhArittae, paNa ekAe dhAnarattAe ||tesinnN parivAyagANaM NokappaMti dAraMvA addhadAraMvA ekAvaliyaMvA muttAvaliyaMvA kaNagAvaliyaMvA rayaNAvaliMvA murabiMvA kaMThemurabiMvA pAlaMvaMvA tisarayaMvA kamisutaM dasamuddiANaMtakaMvA kamiyANivA tumiyANivA aMgaghANivA kenarANivAkuMmalANivA manavA cUlamaNivA piNacittae,NaNaca ekeNaM taMbieNaM pvittenn|tesinnN parivAyagANaM NokappaMti gaMdhima vemima purima saMghAtime canavidemaledhArie, NaNana ekkaNaM kaNapUreNaM // tesiNaM parivAyagANaM NokappazagarakhUeNavA caMdaNeNavAkuMkumeNavAgAyaM aNuliMpittae,NaNaba ekAe gNgaamhiaae|tesinnN parivAyagANaM kappaz mAgadayapatrae jalassa pamiyAhittae,seviya vahamANe nocevaNaM avahamANe, seviya biminadie nocevaNaM kahamodae, seviya baDhUpasamme nocevaNaM abaDhUpasamme, seviya paripUe nocevaNaM aparipUe, seviya sAvadhetikA noce. vaNaM aNavajokAna, seviya jIve nocevaNaM ajIve,seviyaNaM dile nocevaNaM adiNe, seviya pavittae nocevaNaM ithapAya carucamasa parakAlaNa'ThAe siNAzttaevA // tesiNaM pari
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sidAntasAra.. vAyagANaM kappaz mAgadaya achAaDhAe jalassa pamigAdittae, seviya vahamANe NocevaNaM avahamANe jAva nocevaNaM adiNe, seviya haththapAva carucamasa parakAlaNAyAe nocevaNaM pivittae siNAzttaevA / tesiNaM parivAyagANaM kappaz mAgadae ADhae jalassa pamigAhittae, seviya vadamANe nocavaNaM avadamANe jAva nocevaNaM adiNe, seviya siNAzttae nocevaNaM habapAya carucamasa parakAlaNa dhyAe pivittaevA // teNaM parivAyagA eyA ruveNaM vihAreNaM viharamANA bahUNaM vAsAiM pariyAgaM pANittA kAlapAse kAlaMkiccA nakkoseNaM baMgaloekappe devattAe javavattAro navaMti. tehiMtesiMgaI dasa sAgarovamAI viI pamattA sesaM taMceva // arthaH-se0 e saMsArI jIva gANa gAma, agara, jA0 yAvat saNa sannIveSane viSe pa0 parivrAjaka-daMgadharasaMnyAsi na hoya, te kevA hoya taM. te kasaM zaMkhanI mAphaka nAda karI dhyAna kare te, jo adhyAtma vedAnta zAstra, dhyAna kare te, kA kapiladevatane mAne te, jiNa nRguruSi khokamAMhI prasiddha le tenA ziSya vanamAM pharatA rahe te, haM0 parvatAdike vaze te, pa0 nadI pravAhe vase, kopInAdika sarva vastu bomIne prANa taje, aSTAMga yoga sAdhe, izvarane mAne ane nidA artheja gAmamAM Ave te va pANInI pare ghaNA hIme, gAme eka rAtrI ane nagare pAMca rAtrI rahe te, ku, ghera rahIneja krodha lonane bAMke te, kaNa kRSNa-parivrAjaka je nArAyaNa paritnakta tApasa vizeSa te. ta0 tyAM khaN nizce 30 e 0 zrApa mA0 brAhmaNanI jAti saMbaMdhi pa0 parivrAjaka-daMgadharasaMnyAsinI jAti na hoya je taM te kaLeka kRSNa 1, kA karakaMTaka 1, aMga aMbaga 3, pa0 pArAsara 4, kaNkRSNa 5, dI0 chipAyana 6, ceNa nizce deNe
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ (.30) + sidAntasAra.. devagupta 7 zrane NA nArada 7. have to temAMhI kha0 nizce 30 e pATha khaN kSatrinI jAti saMbaMdhi pa0 parivrAjaka-daMgadharasaMnyAsi na hoya taM0 te kahe-sI0 sIlavara 1, saNa sasIhara 1, 1 nagA 3, caNnArgava 4, ema vi0 videha 5, rANa rAjA 6, rA rAma 7 ane va bala G. te te paNa parivrAjaka-daMgadharasaMnyAsi riNa rujurnAmA-veda 1, jaNa yujurnAmA-veda 2, sA zAmanAmA-veda 3, aN atharvaNa-veda 4, 30 itihAsa (aDhAra purANa ) paM0 te pAMcamo, NinirghaTanAmA bahuM aMga, saMga zikAdika ba aMganAM upAMga sahita sa rahazya nAvannede karI sahita ca0 veNa rujurvedAdika cAra vedane sA0 visaratA saMnAre , pAN vedAdikanA pAra. gAma , dhANa haiyAne viSa dhAraka De, vA azubha naNatAM vAre be, saba aMganA jANa , saNa sAMThitaMtranAmA zAstranA vi0 jANa (paMmIta), saMga saMkhyA gaNitazAstranA jANa , si zikSA adara svarupa zAstra tathA kalpa AcAra zAstra vA vyAkaraNa zabda lakSaNa zAstra baM baMda padya gadya zAstra zabda ni niyukti pada jaMjana zAstra joga jyotiSa zAstra, ayana uttarAyana ane jyotiSa vizeSanA jANa be, temaja zraNa anerA ba0 ghaNA baMga brAhmaNa saMbaMdhi saNa zAstranA su0 rumI rIte jANa hoya te nizce karIne, te te pa0 parivrAjaka-daMgadharasaMnyAsi dA dAna dharma so soca-pavitradharma ane ti tirtha-dharma pratye ( gaMgAdikane vile snAna karavU te) ANa zrAkhyAta kahetAthakA pa0 parupatAthakA pa prathamanA bola thApatAthakA vi vicare , je ema karatAM je kAMza aNthamAre ki thokuM paNa a0 azuci pApa na hoya te te sarva na0 pANIe karI ma mATIe karI pa0 dhoyuthakuM su suci pavitra ja0 thAya (pApa jAya ). e ema khaN nizce zra0 ame copa nirmaLa thara coga sUpavitra a su0 samyak prakAre zrAcAravaMta yaz zra pavitra cokhkho bAramA karIne snAna karIne ja0 pANIe karI purA pavitra AtmA karIne aba vidhapaNA rahita saNa svarge ga jazzuM. te te pa0 parivrAjaka-daMgadharasaM nyAsine jo na kalpe a0 kuvAmAM taka taLAvamAM paNa nadImA vA kA
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. siddhAntasAra. + ( 31 ) mAM, pu0 kamaLa sahitanI vAvamAM, do0 lAMbI nALanI vAvamAM guM0 vAMkI nALanI vAvamAM, sa0 sarovaramAM, sA0 samudramAM na0 pesa; sa0 paNa eTa vizeSa a0 zrardhAmArge ga0 gamana karatAM pANI pramukha Ave to kalpe. te0 te pa0 parivrAjaka - daMrudhara saMnyAsine po0 na kalpe sa0 gAne jA0 yAvat saM0 pAlakhI 50 upara camIne ga0 jAvaM. te te pa0 parivrAjaka - daMkadharasaMnyAsine po0 na kalpe prA0 ghomA da0 hAthI u0 uMTa go0 baLadha maNpAmA tathA kha0 gadhemAM DuN napara camIne gaN jAvuM; paNa ga0 eTaluM vizeSa ba0 koi balAtkAre caDhAve to kalpe. te0 te pa0 parivrAjaka - daMrudharasaMnyAsine pona kalpe e0 nATaka jovuM jA0 yAvat mA0 mAgadha dezanuM tathA mAgadha vavAdikanuM gAyana sAMjaLa tathA pe0 jovA javuM. te0 te paritrAjaka- daMkadharasaMnyAsine po0 na kalpe ha0 vanaspati-kAyane le0 ghasavI gha saMghaTo karavo thaM0 nuMcI karavI bu hastAdike karI lIlaphula sa - mAravI tathA 40 nakheruvI. te0 te parivrAjaka - daMgadharasaMnyAsine zo0 na kalpe I0 strI jAtinA kuLa, rupa, upadhi, zRMgArAdikanI ka0 kathA karavI, ja0 jAta, pANI, ghRta sAkha pramukhanI kathA, rA0 rAjya saMbaMdhi caturaMga daLa jaMgArInI kathA, co0 cora saMbaMdhinI kathA, ja0 janapada keTalAeka dezanI kathA, pUrvokta kathAe karI a0 anarthadaM eTale arthavinA AtmAne daMgavI te na kalpe. te0 te paribrAjakone lo0 na kalpe 0 loDhAnAM pAtra ( loTA vAmakA ), ta0 taruvAnAM pAtra, taM0 trAMbAnAM pAtra ( jAeM thALi yAdika) ja0 jasatanAM pAtra jA0 jAvat ba0 ghaNuM mula bese evAM, thokuM mula bese evAM dhA0 rAkhavAM; paNa e0 eTaluM vizeSa 0 tuMbakAnAM pAtra dA0 nAnAM moTAM lAkAnAM pAtra ane ma0 Eht Adika mATInAM pAtra rAkhavAM kalpe. te te parivrAjakone po0 na kalpe 0 lohanA baMdhane bAMdhalAM, ta0 taruvAnA baMdhane bAMdhalAM, taM bAnA baMdhane bAMdhalAM, jA0 yAvat ba0 bahu mulyanAM rUpAdikanA baMdhane videi pAtra dhA0 rAkhavAM. te0 te parivrAjakone po0 na kalpe pA0 ghaNA prakAramA varNa, raMga, cola, majITha, cAla, lAkha, pataMga chAne kasuMbAdi ke
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ (12) ka siddhAntasAra.. raMgyAM rAtAM va vastra dhA rAkhavAM; paNa Na eTaluM vizeSa e. eka dhA gerue raMgyAM vastra rAkhavAM kalpe. te te parivAjakone No na kalpe hANa aDhArasero hAra, a0 ardha (navasero) hAra, e0 ekasero hAra, mu0 mo. tIno hAra, ka suvarNano hAra, raNa ratnAvalI zrAnnaraNa, mu" kaMune viSe muravi zrAjaraNa, pANa pAlava kumaNo, ti0 trasero hAra, ka0 kemano kaMdoro, dAMgaLInAM zrAnaraNa (anaMtaka AcaraNa vizeSa) ka0 kaTaka sonArupAnAM kamAM, tu berakhA, aMga bAMhyanAM AjaraNa, kena bAjubaMdha bAjaraNa kuMcha kAnanAM AjaraNa, ma mugaTa AnaraNa ane cuga cumAmaNI bAjaraNa pi0 zarIrane viSe paheravAM; paNa Na eTaluM vizeSa e0 eka taM0 trAMbAnI banAvelI pa0 pavitrI (zrAMgaLInuM zrAntaraNa) kaspe. te te parivrAjakone No na kalpe gaMga jAzyAdika cAra prakAre phulanI guMthelI mALA tathA buTAM phula dhAraNa karavA; paNa Na eTarbu vizeSa e0 eka kaM0 karNaphula (kAnanuM zrAraNa) kalpe. te te parivrAjakone po na kalpe zra0 agarabattIno dhUpa, ca0 caMdana, kuna kaMku kezara, tathA tevA sugaMdhI padArtha gA zarIrapara zra0 vilepana karavA; paNa Na eTa_ vizeSa e. eka gaMga gaMgAnadInI mATI gopIcaMdanAdika kaspe. te te parivrAjakone kA kalpe mA0 mAgadha deza saMbaMdhi pAtho jarIne ja0 pANI pa0 levU, seNa te paNa va vehetuM, noga nahIM ce0 nizce zra0 zraNavehetu; se te paNa thi nirmala, noga nahIM ce0 nizce kaNa mohoLu; se te paNa ba0 ghaNuM pa0 nirmala, no nahI nizce a0 ati mehuM; se te paNa pa0 gaLyu, no nahIM nizce a0 aNagaLyu. se tene paNa sA pApasahita jANe, no nahIM nizce a0 pApa rahita jANe se tene paNa jI0 jIva sahita jANe, no nahIM nizce a0 ajIva jANe; se te paNa di dodhelu khe, no nahIM nizce a0 aNadI, se; se te paNa pi0 pIvAne zrarthe le, paNa no nahIM nizce iN hAtha, pANa paga ca0 caru, thALI, hAMgalI, ca0 cATumI, vAmakAdika napagarNa, pa0 dhovA nimItte ane siNa nAhavAne arthe na le. te te parivAjakone
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasamAsa kalpe mArA mAmadha deza saMbaMdhi zra0 ardha a0 zrADhomAna jA pANI 50 leku, seNa te paNaH vA nadIzrAdikanuM vahetuM kahape, paNa no nahIM nizce a. zrANavahetuM jA0 yAvat no nahiM nizce zra0 aNadIg; se te paNa hapa hAtha, paga, caru, camaco, thALI pramukha paM0 dhovAne arthe karUpe, paNa no nahiM nizce pI0 pI tathA si0 snAna karavU. te te parivAjakone kA kalpe mA0 mAgadha deza saMbaMdhi zrA0 eka zrADhA pramANa jaya pAsI le, seNa te paNa va vahetuM, no nahiM nizce aNavahetuM jAga yAvat no nahiM nizce a0 agadIdhuM; se te paNa si0 snAna karavAne arthe kalpe, no nahiM nizce hA hAtha, pA0 paga, ca7 caru, thALI, hAMgalI cATumo, upagaNa, pa0 dhovAne tathA a0 pIvAne arthe na kalpe. je je kAmame vAste le tete kAmamAMja vApare, paNa anerA kAmamAM vAparatuM karape nahiM. te te pa0 parivrAjaka-daMgadhara saMnyAsi e pUrve kahyA tevA vi0 vihAre karI vi0 vicaratA thakA ba0 ghaNA vA0 varSa sudhI pa0 pravarjA pALe, pA0 pALIne kA kALane avasare kA kALa karIne nuna utkRSTA ba0 brahmanAme pAMcamA devalokane viSe de0 devatApaNe u nupaje. te. tyAM tenI gati da. dasa sA0 sAgaropamanI 1i0 sthiti pa, kahI. dasa komAkomI pasyopamano eka sAgaropama kahyo. se0 zeSa bola pUrve kahyA temaja jANavA. nAvArtha:-have julaM ! mAtA-pItAno vinaya karavAnI, hAthI-tApasane hAthInuM mAMsa khAvAnI, mRgyA-tApasane mRganuM mAMsa khAvAnI, paM. cAgni tApavAnI, jaLa snAna karavAnI tathA kaMdamULano thAhAra karavAnI, sAdhu zrAjhApaNa detA nathI; ane zrI vItarAgadeve paNa A sUtramA ji. nAjhAnA mokSamArganA aNayArAdhaka ( AjJAbAhAra ) kahyA. e nyAye mithyAtvInI karaNI AjJAbAhAra , ane bAjhAbAhAra punya nipaje ke tevAre terApaMthI kahe ke, evA kAmanI sAdhu AjJA zrApe nahI, paNa mAtA-potAnA vinayanA karaNahAra to prakratinA najika be, ane hAthI
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 34 ) 4 siddhAntasAra. tApasane hAthInA mAMsa sivAya tathA mRgyA-tApasane mRganA mAMsa si. vAya bIjA dravyano niSedha thayo, te karaNI jinAjhA mAMDelI be, tethI puNya baMdhA be. ema kahebe teno uttara. he devAnuprIya ! zrI vItarAgadeve to ma nathI kayuMke, prakRtinA jaDikapaNAthI tathA bIjA dravya TaLyA tethI devatA thAya. zuM ? tamArAthI zrI vItarAgadevamAM jJAna thoruM datuM ? ke evAM kAma vinAmatalabe sUtramAM ghAlyAM ? tyAre terApaMthI kadebe ke, e kAmato kAraNa be ne dravya TaLyA te kArya be. jema hAthInA ane mRganA mAMsathI bIjA dravya TaLyA tethI puNya baMdhAya be. teno uttara. he devAnupraya ! e rIte to koI graha sthi mUla AApI taiyAra vastu sukhamI vagere lai khAya, ne rasoino AraMja TALe, ane bIjo koi AraMbha karato hoya tene aceta vastu ApI aneka prakAranA AraMbha TaLAve, temaja ko AraMbha TALato hoya tene malA jANe, tene tame pApa kema kahoge ? e sAdya ( pApanA ) kAmathI bojA dravya TaLyA tethI punya baMdhAya, tyAre koi uttama prANI anerAne madada yApI, chAneka AraMbha bokAve tene guNa kema nahIM thAya ? te mAyA do te vicArI jojo. ema navavA sUtranA AgalA pAThamAM jamALInA matavALA karaNI - nA baLe puNya bAMdhe, tethI kilaviSI devatAmAM jAya ema kayuM be, chAne temane jinAjJAnA aparAdhaka kahyA. temaja gozAlAmati karaNInA baLe puNya bAMdhe, tethI natkRSTA bAramA devaloka sudhI jAya, topaNa temane jinAjJAnA adhika kahyA vaLI mithyAtva buTayAvinA saliMgopamAM karaNI karIne nava graiveyaka sudhI jAya, tene paNa jinAjJAnA ArAdhaka kA be. e nyAye mithyAtvInI karalI jinAjJA bAhAra be, vaLa prajJAbAhAra puNya nipaje be. te uparanA draSTAMtothI jANavuM. vAsUtramAM sAdhu zrane zrAvaka, e banene jinAjhAnA ArAdhaka kA. je jJAna, darzana ane cAritra, e traNa guNa ArAdhe, teneja ArAdhaka kahIye. e traNa guNa mithyAkhI mAM nathI, tethI mithyAtvInI karaNI zrAjJAmAM nathI; batAM te AjJA-bAdAranI karaNIthI puNya bAMdha devatAnI
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 35 ) gatimAM jAya . e nyAyathI zrAjJAbAhAra puNya nipaje be. vaLI sUryagAMga prathama zrutaSkaMdhe zravame zradhyayane, mithyAtvI dAna, zola, tapAdikamAM parAkrama phorave, tenuM parAkrama azuddha kayuM, dhane sama kiti dAnAdikamAM parAkrama phorave tenuM parAkrama zuddha kayuM. te zrI sUyagamAMgajInA prathama zrutaSkaMdhanA AThamA adhyayananI gAthA 23, 24 ane 25. jeyA buddhA mahA jAgA, virA asamatta daMsiNo; prasutesiM parikkataM. saphalaM doi savaso. // 23 // arthaH- je0 je koI buddhitatvanA jANa, paNa jaina mArganA ajANa be, te yA lokamAM pujya zrane vi0 zUravIra kaddevAya be, eTale kaSTa sahana karavAmAM vIra puruSa be, paNa samyakta darzana ( deva, guru, dharma e traNa tatvanI sardA ) rahita be, tethI tenAM a0 dAna, zIla, tapAdika udyama, parAkrama tathA anuSTAna sarva azuddha ane phogaTa be. sa0 phakta sarva prakAre karma baMdhananuM kAraNa be, paNa karma nirjarAnuM kAraNa nathI. // 23 // dave paMmita vIrya zrI kahe. te gAthA 24 mI: -- jeyA buddhA madA jAgA, virA samatta daMsiNo; sudhaM tesiM parikkataM, aphalaM hoI sabaso. // 24 // arthaH- je0 je koI bu0 tirthaMkarAdika ma0 mAdA bhAgyavAna pujya, vi0 (vIra) ghanaghAtiyAM karma vidAravA samartha be, cAra karma daya atri o samakita sahita be, su0 temano udyama zuddha ( hiMzA doSa rahita ) be, ghane tenA a0 karma baMdhanuM kAraNa ( mithyAtva ) sarva prakAre phaLa thAya. paNa sama kitane nirjarAnuM kAraNa jANavuM // 24 // tesipi tavo sudho, nikaMtA je mahAkulA; jaNe vanne viyANaMti, nasilogaM paveyae // 25 // arthaH te0 te jo ta0 mAsakhamaNAdika tapa kare, topaNa a0 te --
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. azuddha jANavo, kemake se pujAsatkAra sanmAna vAnche, te kAraNe teko tapa pAmu jANavo. ni je vairAge ghara bAMmIne ma moTA kuLanA upanyA teno paNa tapa jo pujAsatkArane hete hoya to te azuddha jANavo. jaNa jema tapa kIdho te va anerA grahasthAdika na jANe temane jaNAvavA nimitte na0 potAnA guNa pote na bole, arthAta potAnI zlAghA pote na kare. // 25 // nAvArtha:-have juo ! mithyAtvInI karaNI e zrAjJA mAMhelo dharma hoya to tenAM parAkrama azuddha kema kahyAM ? tevAre terApaMthI kahe De ke, mithyAtvInAM parAkrama azuddha kahyAM , te khoTAM kartavyamA parAkrama phorave, te zrAzrI azubha kahyAM be; paNa sAdhujIne mithyAtvI dAna Ape, zIyaLa pALe, tathA tapazyA kare, te parAkramane zrazuddha nathI kA. evI manathI kuyukti meLave ne teno uttara. are nAzyo ! khoTAM dAna, zIyaLa ane kuLAcAra pramukha khoTAM RtyamA parAkama phorave, tene 'zrazukra kahyAM kedezo to, AgalI gAthAmAM samakitinAM parAkrama zuddha kahyAM, te khoTA kartavyamAM (viSaya-vikAramA saMsAranA kAmamAM) parAkrama phorave, te zuM suddha kahyAM haze? paNa ema nathI. bahiyAM to banenAM parAkrama paralokane arthe kriyA kare tenuMja varNana . thA adhyayanamAM zrAda aMta sudhI paralokanI kriyAnoja varNava le. saMsArane arthe to khoTAM kartavyamA parAkrama phorave, te to samakiti tathA mithyAvI banenAM azurU De; paNa paraloka arthe baMne dAnAdika zuddha kriyAmAM pasakrama phorave, te mithyAtvInAM azuddha, ane samakitinAM zuddha, ema.je.are nAztro ! mAna bomI vicAro. jo khoTA dAnAdikamAM parAkrama phorake,. tenA azuddha kahezo to, zrAgaLa thA gAthAnA cothA padamAM TokAkAre kaDaMDe ke, mithyAtvInA dAnAdikathI punya-prakRti baMdhAya, paNa nirjarAnAM kAraNa nathI. jo trIjA padamA khoTA dAnAdika kahezo, to cothe pade punya bAMdhe ema kaDu 2. e khele tamAsI asA sarva uThI jaze; ke.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. + (37) ma jo dAnAdikamAM pApa kadezo to, tathA khoTA artha karazo to ulaTI gaLAmAM paruze. vaLI suyagamAMgajInA prathama bhUtaSkaMdhanA bIjAadhyayananI gAthA navamImAM kayuM be ke, mithyAtvI mAsa mAsa khamaNe prAraNAM kare, topaNa anaMtAnu baMdhI mAyA buTI nathI, tethI anaMtA janma maraNa vadhAre. te gAthA navamI: jaya viyAga kisecare, jayaviya cuMjiye mAsa maMtaso; jeiha mAyAi timidya, AgaMtA gabjAyaNaM taso // // arthaH- je0 jo ghaNI kriyA kare, e0 nagna thane rahe, durbaLa zarIrI ne vicare, japa tapa ghaNo kare, AhAra nirasa kare, ane mAla mAsa khamaNa karIne pAraeM kare, evI rIte jIve tyAM sudhI kare, topaNa je je kroi mAyA sahita bIjAne ThagavArupa yogekarI bagadhyAnI i varte, (te mAyAnAM phaLa kar3e be.) ANa te Aga miye (naviSya) kALe 0 garjane viSe janma maraNanAM anaMtAM duHkha pAme. jAvArtha:- dave jur3e ! mithyAtvInI karaNI AjJA mAMhalo dharma hoya to, maMtA janma maraNa vadhe, ema kema kalyuM ? mAyA ho te vicArI jojo. tyAre terApaMthI kahebe ke, eto mAyA kapaTAinAM phaLa kahyAMDe. teno utAre jAiyo ! mAyAkapaTAinAM phaLa to khoTAM beja, temAM zuM devu. samakiti sAdhu zrAvakapaNa kapaTAi kareto tenAM to phaLa khoTAMa lAgaze, paNa ahiyAM to mAyAkapaTAi e mithyAtvanuM nAma De, ane mithyAtvIne mAyAkapaTAi buTI nathI, tethI mAsamAsakhamaNa tapa kare, to anaMtA janma maraNa vadhe, ema kayuMDe. jo ekalI kapaTAinAMa phaLa kAMbe, ema kadezo to tapasyAno adhikAra yA gAthAmAM kaddevAno zuM prayojana ? chAne tapasyAnAM phaLa kema na kahyAM ? ane te kyoMgayAM je ho ? are jAiyo ! mithyAtvInI tapazyAthI punya prakRti baMdhAya devatAmAM jAyAne tyAM sukha jogave; paNa tenI samI sarvayA kinA
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) + siddhAntasAra janma maraNa ghaTe nahI. temaja ajavi tathA navi mithyAsvapaNAmAM karaNI karIne navagraiveyaka sudhI anaMtIvAra gayA, topaNa tezronI garaja lagAra mAtra sarI nahIM. jo zrAjJA mAMdelo dharma hoya to garaja kema na sare ? lagavAne to "karemANe kameM" kahyu je. karma tomavA mAMDyAM te tovyAMja kahiye, nirjaravA mAMDyAM, te (narjayA~ja kahIye; ane muktino mArga lIdho tene mukti gayAja kahIye. zAkha sUtra nagavatI sataka pahele naddeze pahele prazna pahele. annavinA karaNazrAjJAmAMdelI hoyato anavi mukti kema na jAya ? te mAhyA ho te vicArI jojo. baLI zrI vItarAgadeve suyagamAMga sUtramA kayu De ke, mithyAtvInAM parAkrama azuddha ane janma maraNa vadhAranAra je. temaja vaLI navavAi sUtramA manavInA jukha-tRSA khame, evA kaSTathI mAmIne aneka prakAranI mithyAtvInI karaNI: kahI; ane dasti-tApasa-Adi aneka prakAranA kahyA. temaja jaMmALI, gozALA tathA saliMgo, mithyAtapaNA sahita karaNI kare, tethI puNya baMdhAya, ane natkRSTA nava graiveyakamAM jAya, topaNa temane jinAjhAnA aNaArAdhaka kahyA. have juzro ? mithyAtvInI karaNI AzAmAMhelI hoyato, temane paralokanA mokSamArganA aNabArAdhaka kema kahyA ? tyAre terApaMthI kahele ke, karaNIno karaNahAra teto AjJA bAhAra be, ane karaNI zrAjJA mAMdelI . teno uttara. are devAnuprIya ! jarA sIdhI dRSTI karone jutro. guNa ne guNI judA nayo, ema zrI anuyogadvAra sUtramadhe kaDaM . daMDena daMmI, utteNa batti pameNa pani, tema guNa ne guNI judA nathI. temaja caMjamA ne kirNa; surya ne tApa; dAna ne dAnI; zAna ne jJAnI; samyakta ne samakiti; cAritra ne cAritriyo; dhyAna ne dhyAnI; cora ne corI; pApa ne pApI; puNya ne puNyavaMta; temaja mithyAtvI ne mithyAtvInI karaNI e judA nathI. tame kartA ne karmano neda judo gaveSyo, paNa siddhAntanA mULa nayanA pravAhane viSe samajatA nathI. te anuyogadvArano pATha:
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra.. utteNaM uttI, dameNaM daMDI, pameNaM pamI, kameNaM kamI, nAvAe nAvIe, sagamaNaM sAgamIe, raheNaM radIe, daleNaM dAsIe, nANeNaM nANI, daMsaNeNaM desI, caritteNaM caritti // . arthaH- batrane saMyoge banatrI rAjA, daMga daMmane saMyoge daMga daMmI, ane pa0 paTa vastre karI pa0 paTa vastrI kahIye; tathA kA vAMsano kamo kare tene ka kamImAna kahIye; temaja nA nAvA (vAhANa) haMkA ranArane nAga nAvamIyo, sa0 gAuM hAMkanArane sA gAmIta, raNa ratha hAMkanArane raNa rathavAna, ane iNa haLa hAMkanArane hA0 hALI kahIye; tathA nA0 jene jJAna tene nA jhAnI, daM0 darzane karI daMga darzanI, temaja ca cAritre karI ca cAritrIyo kahIyeH ane jene krodha ne tene krodhI kahIye. evI rIte nAma pramANe guNa be. jAvArtha:-have juzro ! thA sUtranA nyAya jotAM je vastu thAzrI je nAma kA, te nAmathI te puruSane judo na kahIye. tema mithyAtvI ne mithyAtvInI karaNI judI nathI. tame avivekapaNe zAmATe judA gaveSo ge ? vaLI nagavatIjI sUtra sataka pahele naddeze dasameM, jIva ne jIvanI karaNI judI nathI, paNa ekaja kahI le. te pATha lakhIe bIe:teNaM kAleNaM 2 pAsAvaccijA kAlAsavesiyaputte NAma aNagAre jeNeva therA nagavaMto teNeva uvAgabai 3 ttA therenagavaM evaM vayAsi therA sAmAzyaM najANaza, therA sAmAzyassa ahaM nayANaza, merA paccakANaM nayANa, therA paccarakANassa ahaM nayANa,therA saMjamaM nayANa, therA saMjamassa ahaM najANa, therA saMvaraM najANaza, therA saMvarassa ahaM najANaza, therA vivegaM najANa,therA vivagassa ahaM najANa, therA vinasaggaM najANaza, therA vijasaggassa ahaM
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra najANa. taeNaMte therAnagavaMto kAlAsabesiyaputtaM aNagAre evaM vayAsi jANAmoNaM ajo sAmAzyaM, jANAmoNaM ajo sAmAzyassa ahaM jAva jANAmoNaM ajo viusagassa ahaM. taeNaM kAlAsavesiyaputte aNagAre te berenagavaMte evaM vayAsi. jaNaM ajo tune jANaha sAmAzya, jANada sAmAzyassa ahaMjAva jANada viusagassa ahaM,ke ne ajosAmAze,kene ajo sAmAzyassa ahe,kele jAva vinasagassa ahe? taeNate therAnagavaMto kAlAsavesiyaputaM aNagAraMevaM vayAsi AyANe ajosAmAie AyANejo sAmAzyassa ahe jAva viusagassa ahe.taeNaM se kAlAsavesiya putte aNagAre te there jagavaM evaM vayAsi jaNaM naMte ajo AyA sAmAie AyA sAmAzyassa ahe jAva AyA vinasagassaahe avaTu koha mANa mAyA lone kima ajo garaha kAlAsa saMjamahAe se jaMte kiM garahA saMjame agarahA saMjame? kAlAsa garadA saMjame noagaradA saMjame. garadA viyaNaM savaM dosaM paviNeti savaM vAliyaM pariNAe evaM khuNe AyA saMjame uvahie javaz, evaM khu Ne AyA saMjame uvacie navai, evaM khu AyA saMjame uvahie navai. evaNaM kAlAsavesiyaputte aNagAre saMbudhe therenagavaMte vaMdaNamaMsa vaMditA NamaMsittA evaM vayAsi. eesiNaM naMte payANaM pudiNANayAe asavaNayAe asaNiAe abodiyAe aNanigameNaM adihANaM assUyANaM amuyANaM aviNAyANaM avogamANaM avotriNANaM aNikaDhANaM aNuvadhAriyANaM eyamaTheposahahie,Nopattie,
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra.. - - Noroie. idANinaMte etesiM payANaM jANayAya savaNayAe bodiyAe anigameNaM dihANaM suyANaM mUyANaM viNayANaM vogaDANaM vobiNANaM NijjuDhANaM uvadhAriyANaM. eyaM maheM saddadAmi pattiyAmi roemi. evameyaM sejadeyaM tubnevyh|| arthaH-te te kAlane viSe te samayane viSe pA zrI pArzvanAthajInA (apatya) ziSya kA kAlAsavesitaputra nAme zra aNagAra sAdhu je jyAM the zrI mAhAvIranagavaMtanA ziSya zrUtavRja (ghaNA vidhAna sthi. vara) jagavaMta le te tyAM u0 Ave, AvIne the0 sthivaralagavaMta pratye e0 ema.va kahe. the he sthivara ! tame sA0 samatA nAvarupa sAmAyaka nae na jANo, tathA teno artha prayojana karma anupAdAnarupa te paNa na jANo, the sthivara ! pa0 porasi Adi niyama tame na jANo, thega sthivara ! paNa pacakhANano artha ( AzrayadvAra nirodha) na jANo, the0 sthivara ! saMga pRthvi Adi rahA lakSaNarupa saMjama te na jANo, thega sthivara ! saM0 saMjamano artha (anAzravapaNuM te) na jANo, thega sthivara ! saM0 sarva iMDi ane noiMjino nigraharUpa saMvara te na jANo, the sthivara ! saM0 saMvarano artha (anAzravapaNuM te ) na jANo, thega sthivara ! vi0 viveka (viziSTa bodha te) na jANo, thega sthivara ! vi0 vivekano artha (tyAga atyAgAdi te) na jANo, the0 sthivara! vi0 kAnasagga (kAyAnA tyAgarupa te) na jANo, temaja thega he sthivara ! vi0 kAusaggano artha vAnDA rahita te paNa tame na jANo. ta tevAre the sthivaranagavaMta, kA te kAlAsave. sitaputra-zraNagAra pratye e0 ema kahetA havA. jANa jANIye boe he Arya! sA0 samatA praNAmarupa sAmAyaka, he Arya ! sA0 sAmAyakano artha (karma anupAdAna nirjarArupa), jANa yAvat jAm jANIe bIe he Arya! vi0 kAnasaggano (kAyA tyAgarupa teno) artha karma nirjarArupa, ityarthaH ta tevAre kA kAlAzavezitaputra nAme zraNa sAdhu te te the0 sthivarajagavaMta pratye e ema kehetA havA. jaNa jo apahe Ayo ! tu0 tame
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 42 ) siddhAntasAra. jA0 jANo bo sA0 sAmAyaka, jA0 valI jANo bo sA0 sAmAyakano artha, jA0 yAvat jA0 jANoge vi0 kAnasaggano artha, to ke0 zuM ? tamAre sAmAyaka, ke0 zuM ? tamAre sAmAyakano artha, ke0 zuM ? tamAre kAnusaggano artha ? iti prazna. ta0 tevAre the| sthivarajagavaMta kA0 kAlAzave zitaputra aNagAra pratye e0 ema kehetA havA. A0 zrAtmA 0 zramAre mate zrAtmA sAmAyaka ( jIva guNapratipanna hoya tyAre sAmAyakaja kahIye) . 0 zrAtmA zramAre sAmAyakano artha. sAmAyaka eTale sAmAyakato jIvaja parivaje, teTalA mATe jIvaneja sAmAyaka kahIye. sA0 sAmAko artha navAM karma na bAMdhe ane pUrvanAM karma khapAve. e guNato jIvakane beja, paraM jIvathI guNa judo nathI te mATe zrAtmAja sAmAyakano artha jAvo. emaja sarva jANavuM. jA0 yAvat zrAtmAja zramAre vi0 kAsaggano artha ta tevAre te kA0 kAlAMzave zitaputra nAme zra0 - pagAra te0 te sthivarajagavaMta pratye e0 ema kahe :- ja0 jo tamAre zra0 de Aryo ! 0 zrAtmA sAmAyaka, valI A0 zrAtmAja sAmAyakano artha, jA0 yAvat zrAtmAja vi0 kAnasaggano artha niraMjana rupaDe, to 0 tajIne ko0 krodha mAna mAyA lona ki0 zA chArthe ? he zrAryo ! garado bo. niMdAmi garihAmi appA vosirAmi ityAdi niMdA doSa viSe saMnave. je jIvane sAvadha lAge te garahiyeM ? guru samIpe Aloie ? iti prazna. uttara - kA0 he kAlAzavezitaputra ! saM0 saMjamane kArye sAvadha (pApa) garhya saMjama thAya. se0 te jaM0 he jagavAna ! zuM ? gaN gardA saMjama be ke gardA saMjama be ? kA0 de kAlAzavezitaputra ! ga0 gardA saMjama be, paNa no gardA saMjama nathI. ga0 gardA teja rAgAdika sarva doSane athavA pUrvakrata pApane athavA dveSane pa0 bAMge. sa0 jJAna prajJAe jAtIne, pratyAkhyAna prajJAe pacakhIne e0 ema khupa nice ai0 zramAre mate zra0 AtmA saM0 saMjamane viSe u0 atyaMta puSTa yAya. AtmArUpa saMjama napacita thAya. e0 ema khu0 nizce A0 amAre AtmA saM0 saMjamane viSe atyaMta sthira thAya. e0 ihAM te kA0 kAlAzave zitaputra aNagAra pArzva
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra. ( 43 ) nAthajInA ( apatya) ziSya saM0 jalIpare bodha pAmyA. the0 sthivaranagavaMta pratye vaM0 vAMde, o namaskAra kare, vaM0 vAMdIne e0 namaskAra karIne e0 ema va0 kehetA havA. e0 e jaM0 he jagavAna ! pa0 padonA pUrve (A padane viSe) 0 jANapaNuM nahotuM zrasa0 svarupe nalakhyA nahotA, asa0 pUrve sAMjalyA hotA, abo0 jinadharmanI ( mAhAvIranA dharmane viSe) prApto nahotI, a0 vistAra bodha rahita ityAdi hetu karI di0 pUrve zAkSAta arthadhI lahyA nahotA, assU0 koinI samave sAMyA hotA, a0 darzana dhyAkarzananA nAve kara. eTalAmATeja o viziSTa bodha rahitane vo0 vizeSathI gurue kahyA nahotA, vo vipakSAdi zaMdeha vedyA nahotA, zraNi0 moTA graMthathI sukhAvabodha jaNI gurue kahyA nahotA, aNu eTalA mATeja me pUrve e artha avadhAryA nahotA, e0e prakAre e artha saradahyo nahoto, po0 pratita kIdhI nahotI, poro0 rucyA nahotA. te i0 dave jaM0 he jagavAna ! e0 e padanA jA0 jJAnekarI jANyA, sa0 zravaNekara zAMjalyA, bo0 samyaktapaNe bodha pAyA, 0 vistAra bodhI thayA, di0 arthathI lahyA, su0 artha zAMjalyA, 0 darzana karNa thayA, vi0 artha vizeSe jANyA, vo0 vizeSatha gurue kayA, vo0 vipAdi zaMdeda bedyA, pi0 moTA graMthathI sukhAvabodha thayA, u0 e artha avadhAryA, e0 e artha sa0 saradahuM huM, pa0 pratituM huM ro0 rocabuM buM. e0 atha jema e vAta tame kahoTho te sarva temaja be. iti jAva ityAkika. e nyAyathI mithyAtvI ne mithyAtvInI karaNa | eka be. valI terApaMthInA banAvelA teradvAramAM paNa ema kahe beke, Ava ne jIva eka. saMvara ne jIva eka, nirjarA ne jIva eka, ane mokSa ne jIva eka. mATe e nyAyathI paNa mithyAtvI ne mithyAtvInI karaNI eka C. valI terApaMthI kat a ke, midhyAtva zrAjJA bAhAra be, ane mithyAvInIkaraNa zrAjJA mAMdI be. ema kapaTathI ekAnta juTha bole be. mAjhA ho te vicArI jojo. valI mithyAtvInI karaNI khANe, tene samakita - mAM aticAra lAge. zAkha sUtra zrAvazyaka zrAvakanA aticAramAM, tathA
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ (44) + siddhAntasAra.. vapAzakadazAmAM te pATha lakhIe bIe:samaNe jagavaM mahAvIre ANaMdaM samaNovAsagaM evaM vayAsi evaM khalu ANaMdA samaNovAsaeNaM! anigaya jIvAjIve jAva aNatikkamaI NijeNaM, sammattassa paMca azyArA pe AlA jANiyacA na samAyarivA taMjadAH-saMkA kaMkhA vitigitA parapAsaMDappasaMsA parapAsaMga saMthyavovA // 1 // artha:-have jagavaMta, ANaMdane ema kahe . sa zramaNa nagavaMta zrI mAhAvIra Aga ANaMda nAme sa0 zramaNopAsakane e0 ema va ka hetA havA. e ema khaN nizce zrApa he ANaMda zramaNopAsaka ! tha0 jeNe jAeyA jI jIva zrajIvanA neda, tene ko devatA ke mAnava dharmatho cukAvI na zake, te mATe sa0 zrAvakane samyaktanA paM0 pAMca zra0 aticAra pe0 mithyAtvapaNe (na0 sa0) samAcaravA nahI. taM te kahe :saM0 zaMkA eTale jInadharma sAco ke juge, kaM0 paramatanI abhilASA tathA dharma karaNInA phalanI abhilASA, vi0 dharma saMbaMdhi phasano saMdeha tathA sAdhusAdhavInA malamalIna gAtra vastra dekhI sugaMgA kare te, pa0 paradarzanInI prazaMzA kare, tathA pa0 mithyAtvono saM0 saMstava paricaya kare tene aticAra lAgyA kahIye. nAvArthaH-have juzro ! mithyAtvInI karaNI vakhANavI nahI ema kathu, tyAre te AzAmAM kyAthI ? vivekI ho te vicArI jo jo. valI terApaMthI pratye ema kahevU ke, jo ehanI karaNI AjJA mAMdelo aMza mAno no to, enuM jJAna, cAra veda ane aDhAra purANa , temAM keTalIka nirvadhavANI , tene paNa jJAnanA aMza gaNavA joie; ane, keTabIka lokIka padanI vAto, rAta, dIvasa, stri, puruSa, kapahuM, ityAdi aneka vAto, jema samakiti mAne, temaja mithyAtva mAne ke tene paNe samadRSTino aMza gaNavo joe. valI vedevAramA pApa tyAga kare te, tathA
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra, tAmasItApasa Adie pAdapopagamana saMthAro karyo, te paNa cAritrano aMza gaNavo joie. e lekhe to mithyAtamArga paNa dezathakI mukti pahoMcavAno mArga gaNavo jozae. aho aDha kadAgrahi ! e vAta kema male? tevAre terApaMtha kahe be ke, mithyAtvInI karaNa] pAzAmAM na hoya to mithyAtvInA samakiti kema thAya ? teno nattara. are jAo! mithyAtapaNAmAM karaNI kare tethI azuna karma nirjare, tathA mohanI karma pAtalAM pame, tethI ko jovane javathiti pAkI hoya to samakita Ave; ane samakita zrAvyA palI te jinAjJAno zrAdhAraka kahevAya. te kevA dRSTAMte, te kahe :___"jema ko garIba vANIyo babe rupIyA nelA karIne lakhapatI thayo, paNa jyAre potAnA hAthana hu~mIzro paTe, tyAre tene koThIvAla (sAhukAra) kahIye. tema |mthyaatpnnaamaaN karaNI karatAM karma tuTe, tethI samakita zrAve, tyAre tene jina-AjhAno thArAdhaka kahIye; paNa mithyAtapaNAmAM karaNI karatAM azuna karma tuTe ane punya baMdhAya, tethI te jinadhAjJAno ArAdhaka kahevAya nahI. te anaMtI velA navagraiveyaka sudhi gayo, paNa anaMtAM janma maraNa kA~. jema sivarAjaruSi, tAmalItApasa bane pUraNatApase mithyAtapaNAmAM karaNI karatAM zrazuja karma tomI punya bAMdhyAM, tethI tAmalItApasa tathA pUraNatApasa iMDa thayA, paNa jyAre samakita pAmyA, tyAre karaNI lekhAmAM gaNANI. jema rupIthA nelA thayA, huMmI hAthanI paTethI koThavAla kahevANA, paNa hAyanI Dhumo paTayA vinA je dhana manyu te vilAi jAya (nAza thAya) to te koThIvAla na kahevAya. temaja samakita AvyA pahelAM zrArAdhika na kahevAya; paNa jyAre samakita zrAve tyAreja tene zrArAdhika kahIe". tevAre terA paMthI kahe ke, mithyAtapaNAmAM je karaNI karI te karaNoja samakita zrAvavAnuM kAraNa , ane te thAjhA mAhelI be. ema kahe je teno nattara. bhare mAla ! sivarAja, tAmala ane pUraNanA sarakho karaNa thA
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ (46) + siddhAntasAra.. naMtA jIve anaMtI vAra karI, nava graiveyaka sudhI gayA, paNa sama kita kema na zrAvyu ? e to nava-sthiti pAkI, ane samakita zrAvyu, tethI te lekhAmAM gaNANI; paNa samakita zrAvyA vinA mithyAtvInI karaNI (AjJAmAM) lekhAmAM nahI. jo mithyAtvamAM karaNI karatAM karma tuTe, ne samakita zrAve, tethI mithyAtvInI karaNI AjhAmAM kaho to, e lekhe samakitapaNAmAM ane yathAkhyAta-cAritramA AjJA-bAhAranAM kAmo kare, tetho pAbA pame thane mithyAtvamA Ave. zuM ? tamAre lekhe yathAkhyAta cAritramA paNa AjJA-bAhAranAM kAmone mithyAtvapaNuM kehe, joiee vAta kema male ? tevAre terApaMthI ema kahe De ke, jo mithyAtvInI karaNI zrAjhAmAM nathI to mithyAtvone dAna devAnI, soyala pAlavAnI ane lolotrI gemvaan| AjJA kema Apo bo ? ema kahe je teno uttara. jema gurujI, mithyAtvIne tathA anavi ziSyane sUtra naNAve tathA jJAna zrApe, paNa tene samakitarupI nAjana nathI, tethI tene ajJAna kahIye. tema sAdhujI to thAjhA mAMhelAM kAmonIja zrAzA thApe, ane te zrAjJA mAMheluM kAma kare, topaNa tene anAjJA kahIye. valI nAve sAdhujIne nalA jANe, tathA nAve samakata hoya to tene AjJA ArAdhakapaNAno paNa lAna thAya, tetho sAdhujI mithyAtvIne dAnAdika ( sAdhujIne ) devAnI zrAjhA Ape. tevAre terApaMthI kahe ke, samakitato jIva ajIva, jathAtathya jANapaNuM zrAve, tathA dasa bolane samA jApIne saradahe, tyAre zrAve. teno uttara. aho matavAdI! eto vehavAra samakitane ulakhavAnAM lakSaNa kahyAM be, paNa nizce samakita to anaMtAnubaMdhI cokamIno kSayopazama thayo tene kahoye. teno sthiti jaghanya aMtara muhUrtanI De. samakiti aMtara muhUrtamA jathAtathya jIva-ajIvanuM jANapaNuM zI rIte kare ? te kaho. valI avadha-zAnanI thiti jaghanya eka samayanI kahI . zAkha sUtra pannavaNA pada aDhArameM. eka samayamAM e avadhajJAne karIzuM jANI zake ? paNa kevalajhAnIe karmanA AvaraNa eka samaye AghAM thayAM dogaM, tathA bIje samaye zrAvaNarane valI zrAvyAM doga.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra.. e nyAye jIvane darzanAvaraNI karmano kyopazama thayo hoya to nAve samakita kahIye. valI dasa prakAre samakitanI rucI kahI je. zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana agavIsameM temAM deva, guru, dharma, zrI vottarAganA vacana tathA sAdhujIne saMkepa thakI nalA jANe tene saMkepa-rucI-samyakta kahIye. e nyAye sAdhujIne jalA jANe to nAve samakita kahIye; to zrAjJAno paNa lAnna thAya, tethI sAdhujI AjJA Ape. mAhyA ho te vI. cAra jojo. valI terApaMthIne pubIe ke, mithyAtvI zrAjhA mAMhelI karaNI kare tethI tenI garaja sare ke nahI ? tevAre terApaMtho kahe De ke:___ "tAmalI tathA pUraNa-tApasa, sIvarAja-ruSo, asocA-kevalI,vijayagAthApato, sumukha-gAthApato tathA pUrva nave meghakumAra, Adi aneka jIva mithyAtapaNAmAM karaNI karI ekA avatArI tathA moka gAmI thayA, ane mithyAtapaNAmAM karaNa kara tethI temanI garaja sarI." evaM kapaTatho bole be, ane bIjA sAdha zrAvakonI karaNa) namAvavAne vAste evo DhALo jomI . te gAthA lakhoe bIeHsudha samagata viNa pALIyAM, ajJAnapaNe AcAra naviyaNa navanivega jaMco gayo paNa, na sarI garaja lagAra naviyaNa kIjo jIna dharmanI pArakhA. evI to jomo karI , ane valI moDhe / ema kahe je ke "mithyAtvInI karaNI AjJAmAM ne tethI saMsAra parita thAya (garaja sare), ane sAdha zrAvaka nirvadha karaNI karI devalokamAM tathA navauveyakamAM jAya, to paNa zuddha samakita vinA garaja sare nahI." ema kapaTathI koThekANe kAMza ne koi ThekANe kAMi ema jANa jANone juTuM bole, tenI pratIta kema Ave? te mAhyA ho te vicArI jo jo. valI jagavato Adi ghaNA sUtramA mithyAtvIne "egaMta bAle, egaMta apaMmie, apamihaya pAvakaMme." kahyA. te kema? jo te AjJA mAhelU kAma hoya to ekAnta amita na kahe, kemake cothe guNagaNe jaghanya thakI jJAna darzananA guNa pragaTayA teyo tene zrI vIta.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ (48) + siddhAntasAra.. rAgadeve AjJAnA zrArAdhaka kahyA. te mATe mithyAta guMNagaNAnI karaNI mUlathIja AjJAmAM nathI. have mithyAtvInI karaNI zrAjJAmAM sthApavA mATe terApaMthI aSTAnta kahe ke:-" jema talAva- pANI vANIzrA brAhmaNAdikanA ghere thA. eyuM te to zuddha, ane aMtajyAdi (caMmAla) adhama loka lai jAya te azuddha , paNa june ! hINa jAtanuM pANI te uttamanA pANI mAMdelu . te pANI pIdhAthI tRSA jAya ke nahI ? " evA aSTAMta Ape he, paNa aviveko ema natho jANatA ke, zrahiyAM to traNa gama batAvyAM :takSAva 1, uttama 2 ane adhama 3. tema lokottara pade zrI vItarAgadeva to talAva ane zruna cAritra rupa dharma karvA te pANI 1, jina mArgI cothA guNagaNAthI prAraMjI caudamA guNagaNA sudho je je jJAna, darzana, cAritra, ane uttaraguNa cAritrarupa tapa kriyAnA karaNahAra te sarva nattama prANInAM ghara 2, ane 363 pAkhaMmI te adhama lokonAM ghara 3 jAgavAM. have jinamata rupa talAva mAMhetho jJAna, darzana ane cAritra e traNa zrArAdhanA rupa pANI mAMhedUM, mithyAtvo kayuM pANI lai jAya te kaho. tevAre terApaMthI kahe ke, tapa, zukna joga, ane nirjarArupa dharma AjJA mAMhe. lo, te rupa pANI lai jAya je. ema kahe je teno uttara. he devAnuproya! mUlaguNa uttaraguNa cAritravinA tapane, nirjarAne ane zunajogane, dharma tathA AjhAnI ArAdhanA kozThekANe kahI nathI. enyAye mithyAtvInI karaNI zrAjhA bAhAra be, ane AzA bAhAra punya baMdhAya . mAhyA ho te vicArI jojo. valI terApaMthI ema kahe De ke, saMsAra parita karavAnI jagavAnanI AjJA , ane meghakumAre AgalA navamAM tathA sumukhagAthApatI ane vijayagAthApatI Adi aneka jIvoe mithyAtapaNAmAM saMsAra parita kIdho De, tethI mithyAtvInI karaNI AjhAmAM kahIye bIe. teno nuttara. are nA ! sUtra pAThamAM to tenane mithyAvI kahyA nathI. te jJAtA sUtranA adhyayana pehelAno pAu lakhIe bIe:
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. - - taeNaM tuma mehA pAeNaM gataM kaMmuzssAmi tikaDe pAe ukhitte. tesiMcaNaM aMtaraMsi aNehiya balavaMtodiya satehiya palAzjamANe 2 sasae aNuMpavihe. taeNaM tuma mehA gAyaM kaMmuzttA puNaravi pAyaMpaDi niskamissAmi tikaDe taMsasayaM aNupavihaM pAsettA pANANukaMpayA juyANukaMpayArDa jIvANukaMpayA sattANukaMpayA aMtarAceva saMdhAriya no cevaNaM nakhitte. taeNaM tuma mehAtAe pANANUkaMpayAe jAva sattAe'kaMpayAe saMsAra parittikae maNusA nibaMdhe. taeNaMse vaNadave aDhAzcAirAiM taM vaNaM yAmiti niThie uvarae javasaMte nidyAe yAvidobA, egaMvAsasaya paramAja pAlazttA ideva jaMbuddIve 2 nAradevAse rAyagihenayare seNiyassaramo dhAriNiedevie kucisi kumAratAe paJcAyA. taeNaM tumamehA aNuputveNaM gabnAvAsA nikaMtesamANe, umukka bAlanAve jovaNaga maNupatte. mamaMaMtie muMmelavittA AgArA aNagAriyaM pavaie. taMjaztAva tumemedA tirikajoNiyatnava muvAgaeNaM apamila sammattarayaNa khanneNaM. semAe pANANaMkaMpayAe jAva aMtarAceva saMdhArie nocevaNaM niskiti. kimaMga puNa tumamehA zyANaM vijala kula samunnaveNaM // 4 // arthaH-tA tevAre tu tame meNa he meghakumAra ! pA0 page karane ga0 zarIra pratye kaM0 khaMjola suM, ti evA hetuthI pANpaga na uMco napADyo. te te paganI nUminI aM0 vIcAle a0 anerA ghaNA ba balavaMta sa0 zatva jovoe, mAMmadhU narANuM teyo velAvelA karatAM pagane
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ (50) +siddhAntasAra.. sthAnake khAlI jUmikAne viSa sa sasalo apege. ta0 tyAra par3I tu tume he meghakumAra ! gANa zarIra pratye kaM0 khAjakhaNI, khaNIne purA valI jUmi pratye pApa hege paga muMku, ema vicAra karIne,nIce paga muMkavA lAgyA, ti0 ema karIne taMgate sasalAne zra0 paganA sthAnake peTho dekhyo, dekhIne pA0 bendriyAdika prANIjIvanI anukaMpA dayAthI, ju0 juta vanaspati mAtranI dayAthI, jI0 paMcendhijIva mAtranI dayAthI, aMN vace nirAdhAra uMco paga rAkhyo; paNa no nizce dharatIe paga mukyo nahI. taNtyAra par3I tu tame meNhe medhakumAra! pA0 prANInI anukaMpA-dayAthI jA yAvat sam zatva pRthvyAdikanI dayA, temaja sasalAnI dayAekarI saM0 saMsAra parita kIdho; tathA vakSI ma manuSyanuM ni AnakhaM bAMdhyu. ta tyAra paDI va vanano dava a0 aDhI rAtradivasa sudhI baDhyo, ane va vana potAnA devathI lANo eTale dava baMdha paDyo, na upazAnta thayo bhane sasalo bacyo. te samayathI he megha ! e0 eka so varSanuM pa0 parama nutakRSTuM thAnajhuM pA0 pAlIne, tame 50 Aja jaMga jaMbuchIpanAmA chopane viSe, nA naratakSetrane viSe, rAga rAjagrahI nagarIne viSa se zreNikarAjAnI paTarANI dhArA dhaarnnidevn| kuN kukhane viSe kucha kumArapaNe pa0 napanyA. tAtyAra parI tu tame he meghakumAra ! zra0 zranukrame ga garnavAsathakI ni nisarI janma pAmyA. na bAlanAvapaNuM mukyu ane jo jobana vaya prApta thara. tyAra paDI ma mAhArI samIpe muMga muMma nA thazne prA0 grahasthavAsa bAMgIne zra aNagArapaNuM lIdhuM. taMga te kAraNathIja prathama tu tame he meghakumAra ! ti tiryaMca-yoninA java pratye na pAmyA a0 aNapAmyuM samakitarupa ratna. arthAta samakita pAmyA na hatA te pAmyA. se te have paga mukadAnI khAlI jagyAne viSe pA0 prANI sasalo rAkhyo, tenI dayA kr| te A yAvat aMga vicAle saM0 uMco paga rAkhyo, paNa no nizce he megha ! ni tame dharatIe heTho paga mukyo nahI. ki0 kiM iti komalAmaMtraNe pu0 valI tu he megha ! 30 hamaNA vio A vistIrNa kulane viSe tame upanyA bo. ema zrI mAhA
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra. (51) vIra meghakumAra pratye kehetA havA. e chAtAsUtranA prathamAdhyayanano sUtrArtha. ___ have sukhavipAkasUtranA bojA adhyayanano pATha lakhIe bIe:teNaMkAleNaM teNaMsamayeNaM ideva jaMbuddIve 2 jArahevAse hatthiNAre NAmaM nayare hotyA. tatthaNaM hathiNAreNayare sumuheNAmaM gAdAva parivasai aDhe. teNaMkAleNaM teNaMsamayeNaM dhammaghoseNAmatherA jAisaMpannA jAva paMcadi samaNasaehiM sahi saMparivumA puvANupuzviM caramANA gAmANugAmaM uUmANA jeNeva datthiNAnarenagare jeNeva sahassaM va vAme ujANe teNeva uvAgaDha2 tA adApaDiruvaM naggaraM gindittANaM saMjameNaM tavasA appANaM nAvemANassa. teNaMkAleNaM teNaMsamayeNaM dhammaghoseNaM gherANaM aMtevAsI sudattaNAmaM aNagAre jarAle jAva tenaleseNaM mAseNaM vidara3. taMse sudatteaNagAre mAsakhamaNa pAraNagaMsi paDhamAe porasie sadyAyaMkarei jahA goyama taheva dhammagho sa therA Aputi jAva amamANe sumudassa gAdAvazssa gehaM aNupavi. tatteNaMse sumude gAdAvara sudattaM aNagAraM ejamANaM pAsa 2 ttA dastuLe AsaNA abnu pAyapiDhA paccoruhetti egasAmiyaM uttraasNgNkre| sudattaMtraNagAraM sattaha payAiM aNugati 3 ttA AyAdiNaM payAdiNaM kareti 3 ttA vaMdara namasa jeNeva nattaghare teNeva uvAgaba 2 sayadalaNaM vinaleNaM asaNaM 4 pamilAnesamANe tuhe. tatteNaM tassa sumuhassa gAdAvazssa davasukSeNaM dAyagasugheNaM tivideNaM tikaraNasujhaNaM sudatteaNagAre pa
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ (52) + siddhAntasAra.. milAnesamANe saMsAra paritakae. maNusAnae nibaMdhe. imAhiM paMca davAI pAubnuAI vasudArA vuhi dasavaNe kusume nivAttite, celAkhelavaM kareMti, AkAsAna devauMdI aNaMtaraM viyaNaM AsAsati ahodANa madodAna ghuTheya // arthaH-have sukha-vipAkasUtranA pAuno artha kahe je. te te kAlane viSe tete samayane viSe 30 A jaMga jaMbuddhIpanAme chIpane viSe, jA naratakSetra mAMde, hA hastinApuranAme na nagara ho ituM. taNa tyAM haNa hastinApura Na nagarane viSe su0 sumukhanAme gANa gAthApatI pa0 redeto hato. paNa te hivaMta hato. te te kAlane viSe te te samayane viSe dha0 dharmaghoSanAme the sthivara jAga jAti kula sarva guNa sahita jA0 yAvat paM0 pAMcaso sa0 zramaNa sAdhunI si sAthe saM0 pravartatAthakA pu0 pUvAnupUrve ca vicaratA, gA grAmAnugrAme kucha anukrame nalaMghatA, je0 jyAM hA hastinApura nagara be, je jyAM sa sahastrAvanAme va vana u0 nadyAna , te tyAM jaga AvyA, zrAvIne a0 yathAyogya u sthAnaka bAgamA utaravAnI AjJA mAgIne saM0 sattarajede saMjama ane ta bAranede tape karI zra0 potAnI zrAtmAne nA lAvatA vicare . te te kAlane viSe te te samayane viSe dha0 dharmaghoSanAme thega sthivaranA aMga ziSya su sudattanAme zrama zraNagAra u jeno jalo zrAcAra ne, jA0 yAvat jeNe te tejulezyA gopavI rAkhI be, te mA0 mAsamAsa khamaNa karatA vi vicare je. taM te su sudattanAme aNagAra mA0 mAsa khamapane pApa pAraNe pa0 pehelI po porasie saNa sakAya karIne jA jema go gautamasvAmI zrI mAhAvIradevane pubIne gaucarIe jatA ta te. maja dha0 dharmaghoSa thega sthivarane Ae puDIne jAga yAvat 10 pharatA thakA su0 sumukhanAme gA gAthApatInA ge0 gharane viSe aN zrAvyA. ta tevAre se te su0 sumukha gANa gAthApatI su sudatta athaNagArane e0 AvatA pA0 dekhe, dekhIne ha0 harSa saMtoSa pAmyA, pAmIne yA
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra (51) vAsanathakI zra uThe, nagIne pA pAdapITha thakI pa0 hega naMtarone eka eka paTane upaTe u uttarAsana karIne su0 sudatta-zraNagArane sa sAta pATha pa0 paga aN sAmo jAya, jazne traNa pradakSiNA karI ANa zrAvatana pa0 parAvartana kA kare, karIne vaMga vAMde, na0 namaskAra kare, vAMdI namaskAra karIne je. jyAM na rasor3eM, te tyAM na0 zrAve, zrAvIne sa0 potAne hAthe vi0 ghaNA a asanAdika 4 pa0 pamilAnato zaM. toSa pAmyo. ta0 tevAre te su sumukha gA0 gAthApatI te da0 avya zuddha, dA dAtAracaM citta zurU, tathA ti trividha eTale zuddha mana, vacana, kAyA ane ti traNa karaNa zuddhekarI su0 sudatta-aNagArane para pratilAnyethake te sumukhanAmA gAthApatIe saM0 saMsAra pa0 parita kIdho. ma manuSyanuM vi0 zrAnakhaM bAMdhyu. valI tenA gharane viSe i0 e paM0 pAMca da avya pA0 pragaTa thayA. va0 dharatIne viSa vu0 paMcavarNA phula ane kucha phulanI mAlAnI ni0 vRSTI thara. ce devapuSya-vastranI vRSTI tha.zrA0 AkAzamAM de devauMchannI vAjI. zra0 AMtarArahita thA. kAzane viSe aN ahodAna ma moTuM dAna dII, ema nirghoSa zabda dhu thatA havA. jAvArthaH-have jurma ! meghakumAre hAthInA navamAM prANI, juta ane jIvanI anukaMpA kIdhI, tethI saMsAra parita ko kadyu. e anukaMpAne samakitanuM lakSaNa zrI vItarAgadeve kaDaM . e nyAyathI te vakhatamAM samakita nASe je; kAraNake lakSaNa hoya tyAM lada avazya hovu joe. valI sumukha-gAthApatI sAdhujIne dekhIne harSa zaMtoSa pAmyA, mukhe jayaNA kIdhI, sAtazrAva paga sAmA gayA, ane traNa karaNa tra joga zuddha rAkhI, ghaNA ulaTa nAve dAna dIdhuM, tethI saMsAra parita ko. e lakSaNato samakitInA dIse De, ane mithyAtvI to zuddha deva-guru-dharmane khoTA jANe tene kahIye. tame sumukha-gAthApatIne mithyAtvI kayA jhAnekArI jAeyA ? te kaho. tevAre terApaMtho kahe je ke, samakitIne to eka
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ (54) + siddhAntasAra.. vaimAnIka-devatArnu zrAja baMdhAya; ane emane.to manuSya, Aja baMdhAyu. tethI mithyAtvI jANyA. ema kahe . teno nattaraH__are nA ! zrI kRSNamAhArAja tathA zreNIkamAhArAja, e samakitI hatA. temanuM narkanuM Aja kema baMdhAyuM ? tevAre terApaMthI kahe De ke, pehelA narkanuM bAu mithyAtapaNAmAM baMdhAyu, ane par3o samakita Avyu. ema ekAnta juTha kahe je. he devAnuproya ! keTalAka jIvone to vartamAna javanuM zrAna u mahinA bAkI rahe, tyAre paranavanuM zrAu baMdhAya be, ane keTalAka jIvone zrAnakhAno trIjo nAga rahyA paLo parajavarnu Aja baMdhAya be; paNa be nAgamAM to koi jIvane parajavarnu AnakhaM baMdhAya nahI. tenI zAkha sUtra pannavaNA pada 23 meM. have juna ! zrI kRSNamAhArAjanuM hajAra varSanuM zrAu hatuM, temAMthI 666 varSa jArAM gayAM, tyAM sudhI to paranavarnu Aukhu baMdhAyu nahIM, ane samakita to zrI nemanAtha nagavaMtane kevalajJAna upajyu, tyArathIja zevAnnakti karI dIze . valI kRSNamAhArAja Asare traNaso varasanA hatA, tyAre rAjematine AvIne karvA ke, "he kanyA ! nemanAtha jagavAna to saMsArasamudra taryA, ne tuMpaNa saMsArasamupha tara." evAM vacana kahyAM . zahAM samyakta dIse be, ane panI thAna baMdhAvAnA samaye samyakta gayuM, tethI narkanuM zrAna baMdhAyuM dIze , ane palo valI samyakta Avyu dIse be. valI kRSNamAhArAjane kAyaka-samyakti paripATImAM (paraMparAmAM) kahe . te kAyaka-samyakta Aukhu bAMdhyA panI AvyuM hoya to aTakAva nahI, paNa sUtrapAThamAM to kAyaka-samyakta karvA nathI. kyopazama-samyakta dIse le. tenI sthiti jaghanya aMtaramuhUrtanI ane natkRSTI 66 sAgaranI kahI be. sAsvAdana-samyaktanI jaghanya tathA utkRSTI u zrAvalakAnI, upazama-samyaktanI eka samayanI ane utkRSTI aMtara muhartanI, vedaka-samyaktanI jaghanya utkRSTI eka samayanI , ane dAyaka-samya. kanI zrAda De paNa aMta nathI, eTale te AvyuM pArbu jAya nahI. zAkha
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (55) sUtra pannavaNA pada 17 me. valI eka jIvane eka navamAM azaMkhyAtI velA samyakta zrAve ane jAya, ema kaDaM be. valI samakitinI jaghanya sthiti aMtara muhUrtanI kahI be. te aMtara muhUrtanA azaMkhyAtA neda . jaghanya be samayane aMtara muharta kahIye; kemake vedanI karmanI jaghanya sthiti aMtara muhartanI kahI . zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana 33 meM tathA jagavatIjImAM tathA pannavaNA pada 23 meM vedanI karmanA be nedaHzAtA ane azAtA. zAtA vedanInA be nedaH-saMprAya ane riyAvahI. riyAvahInI sthiti be samayanI kahI je. zAkha sUtra pannavaNA pada 23 meM tathA jagavatIjImAM. e nyAye jaghanya be samayane aMtara muhUrta kahIye, zrane natkRSTA be samayathI mAmIne eka aMtara muhUrtamAM eka samaya nako hoya tene aMtaramuhUrta kahIye. ema asaMkhyAtA neda . - e nyAye zrAnakhAnA baMdha samaye samyakta gayu dIse je. jema meghakumArane hAthInA navamAM, tathA sumukha tathA vijya-gAthApatIne samyakta pharzavAthI saMsAra parita thayo , tathA samyaktathI sanamukha thayA De, ane manuSyanuM zrAna bAMdhyuM tevelA samyakta gayuM dIse . pI to zrI kevalImAhArAja svIkAre te satya je. valI jyAre bheSakumAra saMjamathI magIne pranupAse zrAvyA, tyAre zrI vIraprajue kahyaM ke, "he megha! teM hAthInA navamAM dayA pAlI, tethI tiryaMcanA navamAM samyakta lAdhyu." ema kaDaM. te zrI jJAtAjInA adhyayana pehelAno pATha lakhoe bIe:taMjazttAva tume medA tirika-joNiya navamuvAgaeNaM appamila6 sammatarayaNa khaneNaM semAe pANANukaMpayAe jAva aMtarAceva saMdhArie No cevaNaM Nikitte kimaMgapuNa tume mehA zyANi vinala kula samunnaveNaM // arthaH-purvavat- jurva prazna pahelo. pAlapAne 4e meM. jAvArthaH-ahIyA kaDaM De ke, koi dovasa naho malevU eva~
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ (66) + siddhAntasAra.. samakitaratna matyu. mUlapAThanA akarano to evo artha thAya De, ane keTalAka TabAmAM mulago artha karIne paLo kayu De ke, "etAvatA samyakta aNapAmyo." paNa jurma ! e artha kayA pAunA adara ? pAThavinA artha pramANa thAya nahI. mATe mulagA arthamAM samakita-ratna pAmyA kahyu, teja pramANa je. valI sanatkumAra-janI, suryAnadevanI ane bIjA sonI bAra bolanI puga cAlI; temAM zrI vItarAgadeve " samyakta" pehelu kayu , ane parita saMsAra pachI kahyo . tenI zAkha sUtra zrI jagavatIjI zataka trIje uddeze pehele te pATha lakhIe bIeHsaNaMkumAreNaM naMte! deviMdedevarAyA kiM? navasihie anava sidhie sammadihie mitrAdihie paritasaMsArie aNaMtasaMsArie subanabodie usanabohie ArAdae virAhae carime acarime ? goyamA ! saNaMkumAre deviMdedevarAyA navasihie no-anavasihie. evaM sammadihi parittasaMsAri sulabhabodie ArAhae carime. pasathaneyavaM. sekeNaheNaM naMte ! goyamA! saNaMkumAre deviMdedevarAyA bahuNaM samaNANaM bahuNaM samaNINaM bahuNaM sAvayANaM bahuNaM sAvi yANaM diyakAmae suhakAmae paththakAmae ANukaMpiya nissayasiya diyasuda nissesakAmae. seteNaNaM goyamA! saNaMkumAre doviMde navasidie jAva noacarime // arthaH-zrI mAhAvIra svAmI pratye gautama svAmI pustA havA. sa sanatkumAra naM0 he jagavAna ! de deveM' devarAjA kiM0 zuM jAnava siDika navya be, ke aN annavya ? saNa samyakdRSTi ke mi0mi. thyAdRSTi De ? pa0 alpasaMsArI ne ke a0 anaMtasaMsArI le ? su0 sulanna bodhI De ke du murkhanabodhI ne ? Apa jJAnAdikano ArAdhaka De ke vi0 virAdhaka De ? ca0 carama De ke a0 acarama De ? iti prazna. uttara
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. - go he gautama ! sa0 sanatkumAra de0 deveM devarAjA na javya De no ajavya nathI, e0 temaja sa samyaka dRSTine, pa0 alpa saMsArI, anaMta saMsArI nathI, su sulanabodhI De purkhanabodhI nathI, ANa ArAdhaka De virAdhaka nathI, ca0 carama , e rIte paNa prazasta (lalA) kehevA ane aprazasta bomavA. se0 te zA arthe naMga he nagavAna! ema kardA? iti prazna. uttara. goNhe gautama ! samsanatkumAra deNdeveMja devarAjA baghaNA sazrama Na sAdhune, baNyaNI sa0 zramaNI sAdhavIne, bagghaNA sANzrAvakane, bagghaNI sA0 zrAvIkAne, hi hita sukha nibaMdhana vastunA vAnDakara, suN sukhanA vAnchaka 2, paNpuHkha trANanA kAmI eTale jukhyAne sukhakArI AhAra Ape 3, aNkrapAekarI sahita 4, nigamodanA zcaka be5. hiNhitasukha ane aduHkhAnubaMdha ni nizeSa samastane vAnDe. ema jANe ke samasta duHkharahita thAnaM ne mokSa jAlaM. evA hitanA kAraNatho sAdha-sAdhavI tathA zrAvaka zrAvIkA zrAdinuM sukha vAnche . se te arthe go he gautama ! sa0 sa. natkumAra deN deveMjadevarAjA nA navya jANa yAvat no acarama nathI. nAvArthaH-have jurja ! e bAra bolamA saMsAra ekathI eka bolamAM halavo kahyo. e anavi nathapaNa navi . navinA be nedaHsamakiti ane mithyAtvI. e koNa je ? e samakiti be. samakitinA be nedaH zranaMta-saMsArI ane parita-saMsArI. 9 koNa le ? e parita-saMsArI be. parita-saMsArInA be nedaH sukharabodhI ane dulanabodhI. e koNa ? e sulajabodhI je. sulannabodhonA be nedaH- ArAdhaka ane virAdhaka. e koNa je ? e ArAdhaka he. ArAdhakanA be nedaH- acarama ane carama. e koNa ? e caramazarIra be. e jurja ! samakita pehelu kA, ane saMsAra parita par3I kahyu. e nyAye mithyAtamAM saMsAra parita thAya nahIM. vatI parita-saMsArInI sthiti natkRSTI ardhapudgala deza uNI kahI; ane samakita zrAvyA paTho paNa saMsAra utkRSTo ardhapudgala deza namo cAkI rahyo kahyo; ane smkitin| ane prit-sNsaaraan| jaghanya
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ (58) + siddhAntasAra.. sthiti aMtara mudvartanI kahI. te saMsAra parita kIdhA paLI aMtaramuhartamAM mukti jAya. zAkha sUtra pannavaNA pada 17 meM e nyAye samakita zrAvyA pabIja saMsAra parita thAya, paNa mithyAtamAM saMsAra parita yAya nahIM. paDIto zrI kavalI mAhArAja jANe. valI jene jIva-ajIva ane trasathAvaranuM jANapaNuM nathI, tenAM pacakhANane upacakhANa kayAM. tenI zAkha sUtra nagavatIjI zataka sAtame, uddese bIje. te pATha lakhIe gaeH-- seNuNaM naMte ! savapANehiM sabanUehiM savajIvahiM savasattehiM paccarakAyamiti vadamANassa supaccarakAyaM nava upaccakAyaM nava ? go ! sabapANehiM jAva sabasattehiM jAva . siya upaccarakAyaM nv|| sekeNaNaM naMte ! evaM vuca? . savapANehiM jAva sabasattehiM jAva siya dupaccakAyaM navai. go! jassaNaM sabapANehiM jAva sabasattehiM paccarakAyamiti vadamANassa No evaM anisamaNAgayaM nava zme jIvA ime ajIvA zme tasA ime thAvarA tassaNaM sabapANehiM sabasattehiM paJcakAyamiti vadamANassa nosupaccarakAyaM navai upaccakAyaM javai evaM khaluse dupaJcakAi // savapANe jAva savasattehiM paccakAyamiti vadamANe no sacaMnAsaM nAsa mosaMnAsaM nAsa evaM khaluse musAvAi // sabapANehiM jAva sabasattehiM tividaMtiviheNaM asaMjaya adhariya appamidaya paccarakAya pAva.. kamme sakirie asaMvujhe egaMtadame egaMtabAleyAvinavissA jassaNaM sabapANehiM jAva sabasattehiM paccarakAyamitivadamANassa evaM anisamaNAgayaM avazzme jIvA zme ajIvA : ime tasA zme thAvarA tassaNaM savapANehiM jAva sabasattehiM .
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 59 ) paJcaskAyamiti vadamANassa supaccarakAyaM javai noDupaJcakAyaM evaM khalu supacakAi // savapANehiM jAva saGghasattehiM pacca skAyamiti vadamANe sacaMnAsaM jAsai nomusaMjJAsaM jAsai evaM khalu se sapAhiM jAva saGghasattediM tivihaM tivideNaM saMjaya viraya pahiya paJcakAya pAvakamme vyakirie saMvume egaMta paMkiyA vivai // sete TheNaM go0 ! evaMvuccai jAva siya dupaccakAya javai // -- arthaH- zrI mAhAvIra jagavaMta pratye gautamasvAmI puDhatA davA. 0 te nizcenaM de bhagavAna ! sa0 sarva prANekarI, sa0 ju0 sarva jutekarI, sa0 jI0 sarva jovekarI, sa0 sa0 sarva satvekara, ( yataH // prANA dvitrI catuH proktA, nUtAstu tarva smRtA, jIvA paMceMDiyA zeyA, zeSA satvA prakIrtitA // 1 // ) pa0 sarva cetanane daNavAnuM pacakhANa meM kayuM, evaM kahe te su0 pacakhANa na0 thAya ke 50 mATuM pacakhANa 0 thAya ? iti prazna. uttara go0 he gautama ! sa0 pA0 sarva prAokarI, sarva * tekarI, sarva jIvekarI jAN yAvat sa0 sarva satvekarI jA0 pacakhAe supacakhANa paNa yAya ne DupacakhANa paNa thAya. se0 te zA arthe jaM0 he bhagavAna ! e0 ema kayuM ? najaya vastu thAya. iti prazna uttara go0 he gautama! ja0 je sa0 sarva prANa juta jIvano jA0 yAvat sa0 sarva satvano 10 niyama meM kIdho, meM davAnA pacakhANa karyA, ema kahe tene, po0 nadI e0 ema 0 vakSamANa prakAre eTale AAgala kahI ye bItema tene jJAnekarI jANapaNuM na hoya. 30 e jIva be, i0 a0 e jIva be, i0ta0 e trasa jIva beiMdriyAdika be, i0yA0 e sthAvara vAdika be, ta0 te sa0 sarva prANanuM yAvat sa0sa0 sarva satvanuM pa0 pacANakayuM be ema kahe be, paNa jIva-ajIva trasa sthAvanuM svarupa jJAnekI jAeyuM nahoya sene, no0 supacakhANa na thAya (jJAnanA dhajAve
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) + siddhAntasAra, karI jema le tema pAle nahI, te mATe supacakhANapaNAno anAva De). yataH jo jIvevi nayANa ajIvevi nayANai, jIvAjIve ayANaMto, kahaso nAhi saMjamaM // gAthArthaH-je jIvaajInA neda jANe , tene supacakhANI saMjamI kahevo; paNa je jo vajIvanA jeda jANato nathI, te supacakhANI saMjamI kahevAya nahI, (eTale te supacakhANanA anAve karIne asaMjamI ne ityAdi ) paNa u0 upacakhANa thAya eTale tenAM mAgaM pacakhANa kahIe. e ema kha0 nizce kucha upckhaann| kahIye. saNa sarva prANekarI jAga yAvat sarva satvekarI pa0 meM pacakhANa karyu ema kahe te, no sAcI nASA bolato nathI, eTale mo kumI nASA bole De. e0 ema nizce muLa te juTha bolaNahAra . sa sarva prANIne viSa jANayAvat sarva satvane viSe ti trividha (karanAra, karAvanAra ane anumodanAra e traNa ninna neda yoga Azrazne ti mana-vacana-kAyAe karI a0 asaMjati prANavadhAdi prahArane viSe ayatnavaMta a0 vRtarahita, 40 nathI iNyA pacakhANe karI pA pApakarma jeNe, sa0 kAyikyAdi kriyA sahita 10 nathI saMvaryA AzravachAra jeNe, te e0 sarvathA prakAre sva. parapratye daMme, tathA eN sarvathA prakAre ajJAnI hoya. valI jaNa je sa0 sarva prANekarI jAga yAvat sarva satvekarI pa0 pacakhANa meM kayu. evaM kahe tene, e0 ema vadamANa prakAre zra0 jAeyuM hoya 30 e jIva De, 20 e ajIva , iNtA e trasajova , i0 e sthAvara vRkSAdika be, ta0 tene sa0 sarva prANekarI jAga yAvat sa sarva satvekarI pa0 pacakhANa meM karyu, ekehetAM te su supacakhANI thAya, paNa no dupacakhANI. na thAya. e. ema nizce se te su supacakhANI thAya. valI sA sarva prANekarI jAN yAvat sa sarva satvekarI, trividhe trividhe karI pa0 meM pacakhANa kayu, ema va kahe te sa satya vANI bolanAra kehevAya, paNa noNmunizce te jugno bolaNahAra na kehevAya. e ema nizce te sa0 sarva prANekarI jAga yAvat sarva satvekarI titi trividhe trividhe karI saMda saMjati vi0 virati pa0 pratihata patra pacakhANe karI pA0 pApakarma
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra jeNe, 10 kAyikyAdi kriyA rahita saMga saMvaryA ne zrAzravachAra jeNe, te e0 ekAnta paM0 paMmita sarvathA-jJAnI thAya. se te teNe arthe go he gautama ! e0 ema vu0 kaDaM jAe yAvat si0 koz supacakhANI thAya ane du0 ko dupacakhANo paNa thAya. nAvArthaH-have juna ! mithyAtvInI karaNI zrAjJAmAM hoya to zrI vItarAgadeve tenAM pacakhANa mAgaM kema kahyAM ? mAhyA ho te vIcArI jo jo. e nyAye mithyAtvInI karaNI zrAjhA bAhAra kahIye; ane AjhA bAhAra puNya baMdhAya le. tevAre terApaMthI kahe je ke, puNya baMdhAya te zrAjhA mAMhelI karaNI be, ane AjJA bAhAranI karaNImAM ekAnta pApa baMdhAya le. temane pubbu ke, uvavAzyAdi ghaNA sUtramA mithyAtvIne jinAjhAnA (paralokanA) zraNayArAdhaka to kahyA , paNa mithyAtvInI karaNI thAjJAmAM kyA kahI ? ane mithyAtvIne jinAjhAnA (mokSanA) ArAdhaka kyA sUtramA kahyA ? te kaho. tevAre terApaMthI kahe ke, jagavatI sUtra zataka thAmme naddeze dasame conaMgI kahI , tenA pehelAjAMgAmAM mithyAtvIne deza zrArAdhaka kahyA je. evI ekAnta juThI zAkha batAve , paNa tyAM to ema kaDaM le ke, keTalAka mithyAtvI jJAnane zreSTa kahe be, keTalAka zIlAcArane zreSTa kahe je ane keTalAka zIlAcAra tathA jhAna, e banene zreSTa kahe . ema ekAnta traNa prakAre mithyAtbI zreSTa kahe , tene jagavaMte juga bolA kahyA je. te pATha:rAyagide jAva evaM vayAsi aNanasthiyANaM naMte ! eva mAi kai jAva evaM paruvei evaM khalu sIla seyaM suyaMseyaM sIkhaM suyaseyaM. sekadameyaM naMte ! evaM go ! jaNaMte aNanatthiyA evamAikai jAva jeteevamAhaMsu micaMte eva mAhaMsu. ahaM puNa goyamA! evamAzkAmi jAva paruvemi evaM khalu mae: cacAri puruSajAyA paM0 te sIvasaMpanneNAmaege josuyasaM
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. panne, suyasaMpanneNAmaege No sIla saMpanne, ege sIlasaMpannevi suyasaMpannevi, ege NosIlasaMpanne josuyasaMpanne. tatvaNaM jese paDhame purisajAe seNaMpurise sIlavaM asuyavaM uvarae aviNAyadhamme esaNaM goyamA ! mae purise desArAde paramatte. tatthaNaM jese doce purisajAya asolavaMsuyatvaM aNuvirae viNAyadhamme esaNaM goN! mae purise desevirAhae paM0. tatyaNaM jese tacce purisa jAe seNaM purise sIlavaM suyo - varaya viNAyadhamme esaNaM go7! mae purise sabArAdae paM. tatthaNaM jese canathe purisajAe seNaM purise asIlavaM asuyacaM aNuvirae aviNAyadhamme esaNaM go! maepurise sabavirAhae pN0|| arthaH-rA rAjagrahI nagarIne viSe jA0 yAvat e ema kA kahe. zra0 anya tirthI, naMN he nagavAna ! e ema kahe De, jA yAvat e0 ema paNa parupe evaM khalu solaMseyaM suyaMseyaM sIlaMsuyaM seyamiti0 ema loka prasiddha nyAye karI nizce ahiMyAM keTalAka anyatirthI kriyA mAtrathIja voditArthanI siki vAMge , eTale kriyAthIja mokSa mAne be. te kanhe De ke, jJAnathI kA prayojana nathI; kAraNa ke ghaTAdika kAryanI prazna tine viSe AkAzAdi padArthavat niceSTita . yataH / jahA kharo caMdana bhAravAhi, nArasanAgi nahu caMdakhassa; evaMkhu nANi caraNeNa hiNo, NANassaz2Agi nahU saggaztA jema rAsana caMdanano jAro vehenAra, nArano ajanahAra hoya, paNa caMdanano guNa jANanAra na hoya; tema nizce je jJAnI cAritre karI hoNa hoya te, jJAmano jajanahAra hoya, paNa te sugatino (muktino) asamajhara na hoya. eTalA mATe sIlano nebhAyavaMta ema parupe De ke prAsAzita
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra. (**) viramaNa dhyAna adhyayanAdirupa kriyA teja atizaye karI zreya (prazaMza(ba) Dhe, kAraNa ke puruSArtha sAdhakapaNAthI te kriyAneja vAnche, tathA keTasAka su0 jJAnathIja vAnvitArthanI siddhi vAnche be, paNa kiyAthI navI vAntA; kAraNa ke jJAnane kriyA vinA paNa phala siddhirupa kathaM be AdacaH - paDhamaM gANaM tarja dayA evaM ciTThai saba saMjae; aANi kiMkADhI kiMvA nAhi seya pAvagaM // 2 // eTalA mATe zrutano nezrAyavaMta ema parupe be ke zrutajJAna teja puru pArtha siddhipaNA mATe atizaye karI zreya Azraya karavA yogya be, pala sIla kiyAnuM prayojana nathI; ane keTalAka jJAna, kriyA nene anyo anya nirpekSa vAMDe be. jJAna, kriyA vinAja upasarjanI juta phala khApe, dhane kriyA paNa jJAna vinA upasarjanI juta phala thApe, iti jAva. eTalA mATe te kar3e beke, zruta zreya tathA sIla zreya. e bane pratyeke puruSane pavitratAnA nibaMdhanapaNAthI zreya be. bIjA keTalAka ema kahe be ke zIla zreya, te mukhya vRttie tathA gauya vRttie karI ekekane nRpakApAthI ityartha. e artha ar3hiyAM sUtrane viSe kAku pAThathI lAnIe bIe. e purvokta tra pahane viSe anaMgapaNAthI phala siddhi na ghAya. samudAya pakaneja phala siddhi yAya. AdacaH -pANaM payAsaya sohana, tavo saMjamoya guttikaro, timapi samAjaggo, mokho jie sAsaNe naNije // 2 // tapa saMjama e banne sIlaja be. tathA saMjoga siddhie phalavayaMti, nahu eka cakeNa raho pAyaI; pradhoya paMgu vaNe samizyA, tesaMppattA nagare ppaviz // 2 // bIjA vyAkhyAna pade paNa mithyAtvI saMjogathakI phala siddhinA devAthI, keka pradhAna gauNa vivakSA karI asaMgatapaNAtha siddhi be, ema visaMvAdarUpa parupe be.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) + siddhAntasAra.. pAgarthaH-se te kema naMga he jagavAna ! e0 ema kardA ? iti prazna. uttara goN he gautama ! ja0 yadi te a0 anyatirthI e0 ema mA kaheDe, jA yAvat je purve kahyaM tema kahe, to mi juTuM ne e0 emarnu kehe. a0 hUM pu valI goNa he gautama ! e ema mA0 kahuM DhuMjA yAvat pa0 parughu H-zrutayukta zIla zreya, eTale jJAna sahita kriyA vAnchitArtha phaladAyaka thAya. yataH hataM jJAnaM kriyA hone, ityAdika. tathA aMdhapaMgune aSTAnte karI jJAnayukte karI zreya evaM vAkya zeSa dekhavU. e ema khana nizce meM meM ca0 cAra puruSanAM pramANa pa0 kahyAM, taM te kahe be-sI tyAM eka puruSa zIla eTale kriyAsahita be, paNa No su0 jJAne karI sa. hita nathI, eTale jJAnarahita De ?, eka puruSa su zruta eTale jJAne karI saMpanna , paNa josI0 kriyA saMpanna nathI, eTale jJAnayukta kriyArahita 2 1, e0 eka puruSa sI0 kriyAe karI paNa sahita ne zrane su0 jhAne karI paNa sahita , eTale jJAna ane kriyA banne yuktale 3, ane eka eka puruSa NoNsI0 kriyAe karI sahita nathI, ane NoNsuN jJAne karI sahita nathI, eTale te puruSa jJAna ane kriyA bannethI (vikala)jraSTa 2.4 ta tyAM je je pa0 prathama puruSa jAta, se te puruSa se0 sI0 kriyAvaMta , paNa zra0 jJAnavaMta nathI. naN te potAnI buddhIe pApathI nivAM , paNa zra0 dhaN zruta jJAnanA annAvathI dharma jAeyo nathI, ane pote guru dhAryA vinA potAnI meleja joga laz bAlavayathI tapazyA kare , tene agItArtha kahevo. e ene go he gautama ! ma meM de0 dezathakI thome aMze zrA. rAdhaka kahyo. te lalA bodha eTale jJAnarahita , paNa kriyA eTale avya cAritramA tatpara De tethI. have enAM lakSaNanI gAthA kahe ba:- zilavaya pAkheto, paramathaM peva jANae tassa, asaddo AgAra vilo, dezeNA rAhago mnnu.|| ta tyAM je je do bIjo pu0 puruSa zra0 zIlavaMta nathI paNa zrutavaMta le. a te pApathI nivatyA nathI, paNa vi0 dharma jAeyo De e. Tle zravRti samyakdRSTi ne ityartha. e ene go he gautama ! maNa meM de0 yomA aMze jJAnAdi trayarupa mokSamArganA trIjA jAga rupa cAritra virAdhe
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (65) ne (pAmyo De paNa pAlato nathI athavA aprAptI ne). tethI deza-virAdhaka kahyo. have enA lakSaNanI gAthAH- jANaMto tirato, nivAghAe nakuNa, jodhammaM sAyA suha pamivaddho, deseNa virAhago maNuH // 1 // tA tyAM je tAtrIjo pu0 puruSa jAta, se te puruSa sI0 kriyAvaMta paNa , ane su0 jJAnavaMta paNa je. jA te pApathI nivayoM ne ane vi0 samyakta zruta dharma jAeyo je. e0 ehane go he gautama ! ma meM sa0 sarva (traNe prakAranA mokSamArgano) ArAdhaka kahyo. have ihAM zruta zabde karI jJAna darzana, ane zIla zabde karI cAritra tapa saMgrahavAthI ArAdhanA hoya, eTale samudita zIla tathA zrutane viSe zreyapaNuM kaDaM. te viSeSa gAthAHdhamme uvahiyANaM, jaMkaraNi jaMsue nidiUM, viriyassa zranigguho, tatthaya bArAhaNA naNiyA // 1 // evA puruSane huM sarva-ArAdhaka kahuMDaM. ta0 tyAM eMti vAkyAlaMkAre je0 te ca0 cothA puruSanI jAta, se te pu0 puruSa asI kriyAvaMta paNa nathI ane asu0 jJAnavaMta paNa nathI. a0 te pApakarmathI nivatyoM paNa nathI ane a0 dharma paNa jAeyo nathI. epa ehane go he gautama ! maNa meM sa0 sarva-virAdhaka eTale jJAna darzana ane cAritra, e traNeno virAdhaka mithyAdRSTi kahyo. tathA aNapAmyA zrAzrI sarva-virAdhaka kahyo. have zrArAdhakaneja valI vizeSa neda karone kahe je. te pATha lakhoe boe: kaza viheNaM naMte! ArAhaNA paMgo ! tividA ArAdaNA paM020 NANArAdaNA daMsaNArAdaNA carittArAhaNA. NANArAdaNANaM naMte ! kazavide paM0? go0! tividA paM0 na kosiyA madhimA jahaNA. daMsaNArAdaNANaM naMte ! evaMceva tivihAvi evaM crittaaraadnnaavi|| (arthaH-purvavat pAnetrIje.) have upara kahelI ArAdhanAnA nedanoja mAMhomAMho upanibaMdhana karato kahe . te pATha lakhIe bIe:
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ (66) +siddhAntasAra.. jassaNaM naMte! nakosiyA NANArAdaNA tassa nakosiyA dasaNArAdaNA jassa nakosiyA daMsaNArAdaNA tassa nakosiyA NANArAhaNA ? goyamA! jassa nakosiyA NANArAhaNA tassa daMsaNArAdaNA ukkosAvA ajAdannukosAvA. jassa puNa nakosiyA daMsaNArAdaNA tassa gANArAdaNA nakosAvA jahaNAvA ajahannamaNukosAvA. jassaNaM naMte ! nakosiyA NANArAhaNA tassa nakosiyA carittArAdaNA jassa nakosiyA carittArAdaNA tassa nakosiyA gANArAhaNA? go! jadA nakosiyA gANArAhaNA daMsaNArAhaNAya naNiyA tahA nakosiyA NANArAhaNA carittArAhaNAya nANiyabA. jassaNaM naMte nakosiyA daMsaNArAdaNA tassa nakosiyA carittArAdaNA jassa nakosiyA carittArAhaNA tassa ukkosiyA daMsaNArAhaNA ? go ! jassa nakkosiyA daMsaNArAdaNA tassa caritArAdaNA nakosAvA jadaNAvA ajahaNamaNukosAvA. jassa puNa nakosiyA carittArAhaNA tassa daMsaNArAdaNA niyama nakosA, nakosiyANaM naMte! gANArAhaNA ArAhitA kahiM navaggahaNehiM siba jAva aMtaMkare? go0 agaie teNeva bhavaggahaNehiM sivai jAva aMtaMkareI ajegaIe kappovaeluvA kappAtiesuvA navavajAi. nakosiyANaM naMte ! dasaNArAhaNA ArAhittA karahiM navaggahaNehiM ? evaMceva. nakosiyANaM naMte ! carittArAdaNA ArAhettA ? evaMceva gavaraM agaie kappAtiesu uvavava. makimaeNaM naMte ! gANArAhaNaM ArAdettA karahiM navagga
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra (67) haNehiM sikha jAva aMtaMkare ? go! agaie doccenavaggadaNeNaM sikha jAva aMtakarei taccaMpuNanavagAhaNaM nAzkammai. madhimaeNaM naMte! daMsaNArAhaNA ArAdettA? evaMceva evaMmadhimiyaM carittArAhaNaMpi. jahaNiyaNaM naMte ! pANArAhaNaM ArAdettA kahiM navaggadaNehiM siba jAva aMtaMkare? go! agaie tacceNaM navaggadaNeNaM sidya jAva aMtaMkarei. sattaTha navaggahaNAdiM puNanAzkama. evaM daMsaNaMvi evaM carittArAdaNaMpi // arthaH-jA jene naMga he jagavAna ! na0 utkRSTa NA zAnabArAdhanA hoya ta0 tene u0 utkRSTI daMga darzanaArAdhanA hoya ? tathA jaNa jene muga utkRSTI daM0 darzanadhArAdhanA hoya ta0 tene na0 natkRSTa NAo jJAnadhArAdhanA hoya ? itiprazna. uttara. go he gautama ! jaNa jene jaghanya tathA natkRSTI NA jJAnaArAdhanA hoya ta tene daM0 darzanathArAdhamA na utkRSTI hoya, ane jaghanya ne utkRSTa e bannethI vitirakta te madhyama ArAdhanA hoya. utkRSTA jhAnazrArAdhanAvaMtane nizce pehelI be darzanArAdhanA hoya, paNa trIjI jaghanya-darzanaArAdhanA na hoya, tenA tathA vidha svannAvapaNAnA lIdhe. jaNa jene valI jA utkRSTa daM0 darzanadhArAdhanA hoya ta tene NAo zAnadhArAdhanA u natkRSTa hoya, athavA ja0 jaghanya hoya, athavA ma0 madhyama paNa hoya. natkRSTa darzanadhArAdhanAvaMtane jJAna thArAdhanA prAzrI traNe prakAranA prayatnano zaMnava be. jaNa jehane naMN he nagavAna ! u0 utkRSTa pA jJAnadhArAdhanA hoya ta tehane u utkRSTI ca0 cAritradhArAdhanA hoya ? tathA ja0 jehane na0 utkRSTI ca cAritrathArAdhanA hoya ta tehane na0 natkRSTI NA jhAnathArAdhanA hoya ? itiprazna uttara go he gautama! jaga jehane na0 utkRSTI NA jJAnapArAdhanA hoya, tene utkRSTI athavA madhyama cAritrapArAdhanA hoya, paNa utkR
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 68 ) siddhAntasAra STI jJAnaArAdhanAvaMtane cAritra pratye prarUpa prAptapaNuM na hoya; eTale tenA tathAvidha svajAvapaNAnA lIdhe jaghanya udyama na hoya; tathA utkRSTa cAstriyArAdhana (vaMtane jJAnapratye prayatna traNe ( jaghanya, madhyama Ane utkRSTa), janAe hoya ityartha. ja0 jene naM0 he bhagavAna ! 70 natkRSTa 0 darzanaArAdhanA hoya, ta0 tene na natkRSTI ca0 cAritraprArAdhanA hoya ? tathA ja0 jene u0 utkRSTI ca0 cAritrayArAdhanA hoya, ta0 tene u0 utkRSTI daM0 darzana ArAdhanA hoya ? itiprazna uttara. go0 he gautama ! ja0 jene na0 natkRSTa darzanaArAdhanA hoya, ta0 tene ca0 cAritrayArAdhanA traNe prakAre najanAe hoya. na0 natkRSTa athavA ja0 jaghanya chAthavA madhyama hoya. madhyama darzana zrArAdhanAvaMtane cAritra pratye trividha prayatnanuM paNa viruddha paNuM be te mATe. ja0 jene valI na0 utkRSTI ca0 cAritrArAdhanA hoya, tara tene daM0 darzanaArAdhanA ni0 niyamathakI na0 natkRSTIja hoya, paNa jaghanya madhyama na hoya. prakraSTa cAritra ane prakraSTa darzananA anugatapaNAthI. have zrArAdhanAnA jedanuM phala pradarzanane arthe sola jAMgA kade be:- u0 natkRSTa naM0 he bhagavAna! pA0 jJAnArAdhanA pratye yArAdhIne ka0 keTalA ja0 java grahaNe karI si0 sIke jA0 yAvat 0 sarva duHkhano aMta kare ? iti prazna. uttama go0 he gautama! 0 keTalA eka te0 teja ja0 nava grahaNekarI si0 sIke jA0 yAvat sarva duHkhano aMta kare. tkRSTa cAritra ArAdhanAne sadbhAve teja nave sIje. a0 keTalAeka ka0 saudharmAdika devalokane viSe napaje, jJAnaArAdhanA natkRSTa paNa cAritrArAdhanA madhyamane sadjAve. athavA ka0 kalpAtita yaiveyakAdi devane viSe upaje, madhyamotkRSTa cAritrayArAdhanAne saddbhAve. na0 utkRSTa naM0 he jagavAna ! daM0 darzanArAdhanA pratye zra0 zrArAdhIne kelA nave sIke ? iti prazna. uttara e0 emaja, jema jJAnavArAdhanA kahI tema kehetuM na0 utkRSTa naM0 he jagavAna ! ca0 cAritramArAdhanA pratye ma
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra. (69) thArAdhIne keTalA nave sIke ? iti prazna uttara e0 emaja eTale teja jave ityAdika kehe; Na paNa eTabuM vizeSa a0 keTalAeka kA kapAtita-svargane viSe na0 napaje. "atthegae kappovayasuvA" evaM kaDaM te ihAM na kehevaM, kAraNa ke utkRSTa cAritradhArAdhanAvaMtane saudharmAdi kalpane viSe jAvU na hoya. ihAM siddha gamana anAve tene anuttara sU. raviSe gamana De mATe. ma0 madhyama naM0 he jagavAna ! NA jJAnapArAdhanA pratye A0 zrArAdhIne kA keTalA nava graheNakarI sIke ? jA0 aM0 yAvat sarva phuHkhano aMta kare ? iti prazna. uttara go he gautama ! 10 keTalAeka do be bhava grahaNe karI sIke, jAN yAvat sarva phuHkhano aMga aMta kare. kAraNa ke madhyama jJAna-ArAdhanAekarI vartamAna javane viSe nirvANano annAva je. valI natkRSTapaNuM avazya thAze, evaM jANavU. ni. hNanI natkRSTapaNAvinA natpatti na thAya. ta0 vartamAna manuSyanava gra. haNa apekSAe tratiya manuSyannava ulaMghe nahI, eTale trIje nave mokSa jAya ityartha. ma0 madhyama jaMga he jagavAna ! daM0 darzanArAdhanA zrANa zrArAdhIne keTale nave sIke ? iti prazna. nuttara e jema madhyama-jhAna zrArAdhanAnuM phala kA, tema ihAM paNa kehe. e0 emaja ma madhyama cA. ritradhArAdhanAnuM phala paNa kehe. ja0 jaghanya naM0 he nagavAna ! NAo jJAnazrArAdhanA 0 ArAdhIne kA keTalA nava grahaNe karI sIke ? jA yAvat aMga sarva kuHkhano aMta kare ? iti prazna uttara go he gau. tama ! a0 keTalAka ta trIjA javane grahaNekarI sIke jAe yAvat aM0 sarva sukhano aMta kare. vartamAna manuSya javanI apedAe trIjo nava jANavo. sa0 sAta athavA Auna nava grahaNa pratye atikrame nahI. manuSyane, e jJAnazrArAdhanA ane cAritrArAdhanAne balekarI e phala kahyu, paNa zruta samyakta dezavRttine nava azaMkhyAtA kahyA le. tethI cAritradhArAdhanA rahita jhAna-darzana-bArAdhanAvaMtane azaMkhyAtA nava thAya. eja viSe anuyogadvAra vRttimAM, Avazyaka niyukti TIkA curNImAM ane pIThikAvRttimA kayuMDe te gAthA:
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7.) + siddhAntasAra. samatta dasaNa viriyA, paliyassa asaMkha nAga metA; ahaM navA caritte, anaMta kAlaM suya samayassa // 1 // te mATe e cAritradhArAdhanA sahita jJAna-darzanadhArAdhanA jANavI. e jema daM0 jadhanya darzanaArAdhanAnuM phala kahyu e0 tema ca0 cA. ritradhArAdhanAnuM paNa phala kehevU. nAvArthaH-have ju ! jo mithyAtvInI karaNI zrAjhA mAMdelI hoya to, te karaNIne zreSTha kahe tene jagavaMte juga bolA kema rahyA ? mi thyAtvI paNa pote kare te kriyAne, tathA pote jaNe te jJAnane zreSTha kahe be, paNa mithyAtvInI karaNI AjJAmAM nathI. tethI nagavAne pote temanI karaNI vakhANI nathI, paNa je vakhANe tene paNa juga bolA kahyA De. . have jagavAne pote cAra prakAranA puruSa kahyA, te kahe jeH-pehelA nAMgAmAM navadikSita sAdhu tathA alpabuddhino ghaNI, je kevalI tathA gurudevanAM vacana tahata karI mAne be, ane jene zraddhArupa jhAna toDe, paNa veDevArIka jANapaNuM nathI tene jANavo; kemake jJAna to phakta thAta pravacana mAtAnuM ane cAritra yathAkhyAta kaDaM . zAkha sUtra jagavatIjI zataka 25 meM, naddeze ke tathA sAtame. e nyAye jJAna tubamAtra, te gaeyu nahI, tethI tene jJAna rahita kahyo; ane cAritra natkRSTA zrAzrI dezavArAdhaka kahyo. tathA jaghanya jJAna ane jaghanya samyakta dezavArAdhakapaNAmAM zrAvI gayu. have sarva-ArAdhaka to jene jJAna, darzana zrane cAritra, traNe bola natkRSTA hoya tene kahIe. te cAra nAMgAnI dhArAdhanA viSe gautama svAmIe zrI mahAvIra nagavaMta pratye puDA karI ke, de nagavAna ! cAra nAMgAmAM ArAdhaka virAdhaka kahyA te zuM? ane te zuM dhArAdhe ? ke tene ArAdhaka kedevA. tevAre zrI mahAvIra nagavaMte, jJAnazrArAdhanA, darzana ArAdhanA ane cAritra-ArAdhanA, e traNa ArAdhanA kahI. temAM pehelA nAMgAvAlo cAritrano ArAdhaka be. 1 bIjA nAMgAmAM jJAna darzana e be natkRSTA be, paNa, cAritramA doSa lagAve , mAde..
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (71) tene trIjA nAgarupa cAritrano deza-virAdhaka kahyo; te virAdhaka bahA guNagaNAno dhaNI sAdhu jANavo. 5 trIje nAMge jhAna, darzana ane cAritra, e traNe bola thArAdhe te sarva-zrArAdhaka sAdhu jANavA; te bahA guNagaNAthI sazne caudamA guNagaNA sudhI, sAdhu je je guNagaNe natkRSTo guMNa hoya te ArAdhe te sarva-zrArAdhaka. 3 tathA cothe nAMge jJAna, darzana ane cAritra, e traNe lazne sarvathA rIte jeNe virAdhyA te virAdhaka sAdhu jANavA. 4 e cAra rAMgA zrAvaka upara paNa sAdhujInI pare jANavA. tevAre terApaMthI kahe je ke, pehelA nAMgAnA arthamAM tathA TIkAmAM bAlatapasvI kahyo , te mATe mithyAtvI anya matano tApasa jANavo. teno uttara. . he devAnuprIya ! arthamAMto bAlatapasvI kahyo, paNa pAThamAM nathI kahyo. temATe pAThavinA artha pramANa na thAya; kemake bApavinA beTo keheno kehevAya, te vicAro. valI arthamAM bAlatapasvI kahyo, tethI anyamatanoja tApasa kaho, to te anyamatanA tApasamAM cAritra hoya ke nahi ? te kaho. tevAre terApaMthI kehe je ke, cAritrato na hoya. tyAre he devAnuproya ! arthamAM jema bAlatapasvI kahyo , tema Agala paNa gItArthanI nezrAyavinA tapazcarNa nirticArapaNe pAle, paNa zragItArtha kahyo, evAne grahavA; paNa anyamatanA tApasane na grahavA. e arthane nyAye jinamatanA sAdhu jANavA. bAla eTale ajANa, ane tapasvI eTale tapa-cAritra pAle te, tethI bAla-tapasvI kahyo. valI arthamAM bAlatapasvI kahyo, tethI mithyAsvIne pehele nAMge deza-zrArAdhaka kahyo be, ema keheso to, arthamAto aneka vAto kahI , tepaNa pramANa karavI pamaze. valI gaNAyAMgane navame gaNe arthamA kozka ThekANe kaDaM ke, sAdhujIne dAna devAthI tIrthaMkarAdi gotra baMdhAya, ane anerAne dIdhAthI anerI punya-prakrati baMdhAya, te paNa pramANa karavu pamajho valI niSitanA bAramA uddezAnA vitiyApada-arthamAM kaDaM De ke, anukaMpA nimitte sAdhu, trasa-jIvane bome to doSa nahIM tepaNa pramANa karo. temaja niSitasUtra madhye ghaNA bolanAM prA.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ (72) + siddhAntasAra.. yazcita kayAM be, zrane dvitiyApada-arthamAM karavAM kahyAM ke tepaNa pramANa karavAM pamaze. ityAdika ghaNA bola TIkAmAM tathA arthamA pArathI zra. NamalatA kahyA , tepaNa pramANa karavA pamaze. tevAre terApaMthI paNa ema kahe De ke, je mUlapAthI male te artha pramANa je. to he devAnuprIya ! " bAlatapasvI" e kayA pAuno artha ke ? pAThamAM to "navarae" eTale pApathI nivayoM ema kaDaM be, ane mithyAtvI pApathI nivatyoM nathI. mithyAtvIne sUtramA gamagama " ekAnta bAla, ekAnta amita zrane ekAnta apacakhANI" kahyA . e nyAye pehelA nAMgAmAM anyamatI tApasa mithyAtvIne na jANavA, paNa (janamatanA zragItArtha sAdhu jANavA. valI terApaMthI, mithyAtvIne pehelA nAMgAmAM dezathakI ArAdhaka kahe , tene pubIe bIe ke, ahIMyAMto jJAna ne zIla, be bolathI conaMgI tha . te jJAna kayuM tatva ? ane zIla kayuM tatva ? tevAre terApaMthI kahe je ke, jJAnato saMvara tatva , ane zola te nirjarAnI karaNI ke. ema kahe . te mithyAtvIne pehelA nAMgAmAM sthApavAsAru kahe be. tedane pharI pubIe bIe ke, jyAre pehelA nAMgAmAM mithyAtvI, tyAre bIjA nAMgAmAM koNa ? tevAre terApaMthI kahe De ke, cothA guNagaNAvAlA zravRtti-samyaSTI . ema kade , temane kadevU ke he devAnuprIya ! pehele nAMge mithyAtvIne zIla nAma nirjarAthI ArAdhaka kahoge, to bIje nAMge azIlavaMta kahyo . e lekhe samadRSTine nirjarAnI nAsti yaza. valI zrI kRSNamAhArAja, zreNikamAhArAja tathA iMsAdika samadRSTi davatA zrI tIrthaMkarAdikane vaMdaNA kare, zuja joga varatAve, tene narjarA kema nahIM thAya ? vaptI zrI kRSNa mAhArAje tathA zreNika mahArAje dharma dalAlI karI, sAdhune jagyAdika dIdhI, tathA didAnI prAjJA dIdhI, tethI tIrthakara-gotra bAMdhyu. e azula karmanI nirjarA thayA vinA punya kema baMdhAyuM ? te kaho. nirjarA vinA to corAsI lAkha jIvAjonamAM ko jIva eDavo nathI, ke jene nirjarA na thAya. tame evA juga artha kema
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra ( 73 ) karo Dho ? valI cIje jAMge jJAna, darzana ane cAritra, e traNa sahita sAdhune sarva rAdhaka dezo to, zIla nAma nirjarAnuM kaho bo; cAritra kyAMthI nyuM ? kemake cAritranI karaNIthI to nirjarA thAya, paNa nirjarAnI karaNIne to cAritra na kehevAya. he devAnuprIya ! zrar3iyAM to zIla nAma cAritranuM ve, chAne ArAdhanAmAM paNa cA ritra ArAdhanA kahI be. pehelA jAMgAvAlo cAritrano ArAdhaka be, bIjA jAMgAvAlo jJAna darzanano prArAdhaka be, trIjA nAMgAvAlo jJAna, darzana ne cAritra, e tra bolano ArAdhaka be ane cothA jAMgAvAlo traNe bolano virAdhaka dravyalIMgI jAvo. dave je pehelA jAMgAmAM nirjarAnI karaNI kare, tevA mithyAsvI tApasane kahe, vIjA prAMgAmAM atrati samaSTine kar3e, trIjA vigAmAM sAdhu kahe, ane cothA jAMgAmAM bAkInA mithyAtvI ne kahe, tene puDhavuM ke, bIjA jAMgAvAlAe chAne cothA jAMgAvAlAe virAdhyuM zuM ? tevAre terApaMthI debe ke, pApanA tyAga nathI, ane pApanAM kAma kare, te virAdhaka kahIye bIe, teno uttara. he devAnuprIya! zrAvaka paNa pApanAM ( zrAjJAvAhAnAM) ghaNAM kAma kare be. e paNa tamAre lekhe deza - virAdhaka bIje jAMge veryA, paNa zrI vI - tarAgadeveto zrAvakane trIje jAMge sarva yArAdhaka kahyA be. zAkha sUtra uvavAra, upAzakadazA, suyagamAMgajI, Adi ghaNA sUtramAM be. tevAre terApaMthI kade ke, lIdhAM vrata corakAM pAle, tethI ArAdhaka kalA be; paNa je laine mAMge tehane virAdhaka kahIye. ema sIdhA bole . tyAre he devAnupraya ! bIje jAMge samyakadraSTI ne cothe jAMge mithyAtvI kaho bo, teNe zuM vRta laine nAMgyuM te kaho ? aho devAnuprIya ! ihAMto cAre jAMgAmAM ArAdhaka virAdhaka sAdhuneja kA dIzebe. tevAre terApaMthI kar3e ve ke, pehelA jAMgAmAM sAdhu hoyato, tene jJAnarahita kema kA ? kAraNake jJAnarahita to mithyAtvIja hoya. teno uttara he devAnuprIya ! pehelA jAMgAvAlA sAdhune yathA dayopazamajAve saMkSepa samyakathA sara n
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ - (74) + siddhAntasAra.. dahaNArupa zAna to be, paNa vizeSa jANapaNArupa jJAna nathI. tethI jJA. nn| gauNatA rAkhI, tuca mAtra saradahaNArupa jJAna tene gaeyu nahIM; ane cAritra utkRSTuMpAle, tethI tenI mukhyatA lIdhI. evA gauNatA mukhyatAnA zabdo sUtramA ghaNe ThekANe je. temAM prathama to navavAz-sUtramA koNikanI rAjanitinA guNa vakhAeyA. tyAM kaDaM ke, "mAtApItAnI sevAno karaNahAra, mAtApItAnAM vacana nalaMghe nahI, mAtApItAnuM dIdhuM rAjya kare je," e mukhyatAnA guMga kahyA; ane zreNikarAjA teno pItA le tene kASTapiMjare nAkhIne rAjya lIdhuM, te avaguNa na gaeyo e gauNatA. valI anuttara vimAnanA devatAne upazAnta-mohanA dhaNI kahyA. zAkha sUtra nagavatIjImAM. have upazAnta-moha sarvathAto agyArameM guNagaNe ne, ane anuttara-vimAnanA devatAmAM to cothu guNagaNuM be, paNa bIjA de. vatA karatAM mohakarmanI viTaMbaNA thomI . ghaNo mohakarma upazamyo ne, ane thomo nadayamAM ne. te thomo nadayamAM ne te gauNatAmA rAkhIne, ghaNo napazamAvyo te guNa mukhyatAmAM laine, upazAntamohA kahyA. e goNatA mukhyatA kahI. valI nagavatI zataka bIje uddeze pAMcame, tuMgIyAnagarIne bAlAve zrI pArzvanAthajInA saMtAnIyAnA guNa kahyA, te kahe-jiyakohA, jiyamANA, jiyamAyA, jiyalohA, jiyaiMdiyA, jiyaniMdA jAva jIviyAsa maraNannaya vippamukA. ji0 jItyA be krodhane, ji0 jItyA mohane, ji jItI mAyAne, ji0 jItyA locane, ji jItI iMDiyone, ji jItI nikhAne, ema jA yAvat jI0 janma tathA ma maraNanA jayathI mukta thayA le. ityAdika guNa kahyA, paNa saMjalanI cokamInA krodhAdikato bAkI , te gauNatAmA rAkhIne gaNyA nahI; zrane ghaNA krodhAdika jItyA , te guNa mukhyatAmAM lazne, krodhAdika jItyA ne ema kaDaM. e gauNatA mukhyatA. ityAdika aneka sUtramA sAdhujInI stuti varNavI, tyAM mukhyatAnA guNa varNavyA, paNa nadayanAva saMbaMdhI tucha avaguNane gauNatAmA rAkhyA; paNa gaeyA nahI. egauNatA mukhyatA. valI
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. (75) jayaNAthI cAle, uThe, bese, suve, thAhAra kare ghane jASA bole, tehane pApakarma baMdhAya nahI. zAkha sUtra dasavaikAlika adhyayana cothe . e paNa mukhyatAnuM vacana be. teja samaye sAta karma baMdhAya be, te gaulatAmAM rAkhyAM paNa gaeyAM nahIM. e gauNatA mukhyatA ityAdika, sUtramAM aneka vacano gauNatA mukhyatAnAM kalAM be. temaja pehelA nAMgAmAM jJAnarahita kahyA, te zrI vItarAganAM vacana tahata karI sAcAM mAne, paNa potAne puru jAeM nahI, tethI mAtra saradahaNArupa jJAna gauNatAmAM rAkhyuM, paNa gaeyuM nahI. te mATe "asuyadvaM" sUtrajJAna rahita kahyA, ane cAritra corakuM ( natkRSTuM ) pAle, te mukhyatAmAM laine zrIjA-nAgarupa deza- zrArAdhaka kahyArAdhaka kehane kahIye ? ukhAnA baMdhakAla samaye jJAnanAM AvaraNa alaga thAya, tene jJAnano zrArAdhaka kahIye; samakitanAM zrAvaraNa alaga thAya, tene sama kitano ArAdhaka kahIye; ane cAritranAM AvaraNa chAlagAM thAya, tene cAritrano ArAdhaka kahIye. evaM dolatasAgarakRta bAmAM jagavatImAM kahuM be. pehelA nAMgAmAM khAnakhAnA baMdhakAle cAritrano rAdhaka be. ema cAre nAMgA zrajakhAnA baMdhakAle jApavAvalI khAnA baMdhakAla vinA jo ArAdhaka kahIye, to baghA guNaThApAthI laine gyAramA guNagaNA sudhI cokhkhuM jJAna, darzanAne cAritra pAle be, evA cAra jJAnanA ghaNI paNa koika pare, ane utkRSTo ardha- pudgala saMsAra jame, emakaDe. zAkha sUtra jagavatI zataka 25 meM. valI conaMgI pehelAM zrArAdhanA kahI, temAM kathuM be ke, jaghanya jJAnano ArAdhaka, jaghanya samyaktano zrArAdhaka chAne jaghanya cAritrano zrArAdhaka, jo java kare to jaghanya traNa, ane utkRSTA kare to paMdara java ulaMghe nahI. e nyAye khAnakhAnA baMdhakAle jene rAdhaka kahIye, te virAdhaka thAya nadI. niyamA te paMdara javamAM mukti jAya; ane cokhA jJAna, darzana dhane cAritrano pAlaNahAra karmane vaze virAdhaka thAya to utkRSTA anaMtA java kare. e nyAye cokhAM jJAna, darzana na cAritra pAle, te velA virAdhaka saMjamI kahIye, paNa zrArAdhaka to zrAnakhAnA baMdha
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73) siddhAntasAra. kAleja kahIye; kemake teto java paMdaramAM niyamA mukti jAya. have jo pehelA jAMgAmAM mithyAtvI dezathakI zrAjJAno khArAdhaka hoya to, karalInA karavAvAlA sarva jIva paMdarame jave mukti gayAja joie, paNa e na male. e nyAye pele nAMge navadikSit tathA gItArtha sAdhune zrI vItarAgadevanI zrAjJAno ArAdhaka jANavo. e cAra jAMgA dravya-jJAna, darzana, cAritra, zrI avyamAM tathA dravya lIMgI mAM paNa hoya be; paNa hayAM to zrIvItarAgadeve dravya ane nAva e banne bolo zrAzrI cAra jAMgA kahyA dIze be. mATe jinAjJAno ArAdhaka sAdhu, te pehele nAMge jAvo. have terApaMthI, pehele jAMge mithyAtvIne dezathakI zrajJAnA dhArA dhaka e vAste debe ke, AjJAmAMhelo dharma ArAdhe teneja punya baMdhAya zrAjJAbAdAra punyano baMdha mAtratA nathI. tethI mithyAtvIne pahale jAMge kahe. have jurja ! pehele nAMge mithyAtvIne zrAjJAno ArAdhaka kahe, tenI zraddhA cothA jAMgAmAM jammUlathI juThI dekhAya be. teno nyAya kahe :- he devAnupraya ! sarva corAsI lAkha jIvAjonane nirjarA hoya deM, ne same same punya baMdhaya be, paNa evo koi jIva nathI ke jene nirjarA na cAya, ke punyana baMdhAya. e lekheto nigodAdikamAM sarva jIvane nirjarA thAya be, punya baMdhAya be, te pehelA jAMgAmAM AvyA. bIjA nAMgAmAM vRti samadRSTine kahobo, ane trIje nAMge sAdhujIne kobo, temaja zrAvakane paNa ketA dazo. e sarva saMsAratthA jIva tamAre lekheto traNa nAMgAmAM khAvI gayA. have cothA jAgAmAM kayA jIva rahyA ? te batAvo . tyAre javAbadevA zrasamartha. valI cothA jAMgAvAlA jIvane jagavaMte sarva virAdhaka ( zrAjJAbAhAra ) kahyA be, tene tamAre lekheto nirjarA yAya nahIM, tema punya paNa baMdhAya nahI. dave saMsAramAM evA to koi jIva nathIM ke jene punya na ba~dhAya. e nyAye cothA jAMgAvAlA jIva zrAjJAbAhAra ve ane zrAjJAbAhAra punya baMdhaya be. have je zrAjJAbAhAra punya baMdhA nathI mAnatA, lemane sUtrabala puruM dekhAtuM nathI valI jema gahuM sAthai parAla (khAlI) pAya, tema zrAjJAmAMdelA dharmanI sAthe punya baMdhA mAne, te lekheto koi
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra jIva traNa kAlamAM mokSa jAya nahIM; kAraNake jema gahu~nI sAthe nizce parAva nipaje, tema dharmanI sAthe nizce punya baMdhAya. te punya jogavatAM rAga keSathI pApa baMdhAya, te pApa tomavAne mATe karaNI kare, tethI valI punya baMdhAya. e nyAye jIva uMce guNagaNe caDhe nahI, ne traNa kAlamAM moka paNa jAya nahI.. he devAnuprIya ! e vAta kema male ? kAraNa ke dharmato zrAvatA kara mane roke, ne AgalA karmane tome tene kahIe; ane punya-pApa to zrAanAvamAM baMdhAya . e zrAzrava-jAvane terApaMthInA banAvelA terachAramAM aMbhavA joga kahyo . aho ! keQ kapaTa vacana. ko ThekANe zrAzravabhASane mAjhAmAM kahe, koI ukANe zrAjJAmAMhelo dharma kahe, zrane ko ThekANe tene gaMmavA joga paNa kahe. mAhyA do te vIcArI jojo pU. nyAya mithyAtvInI karaNI modano mArga(dharma) nathI, tema jina aGgAnA zAsakapaNAmAM paNa nathI. zAkha sUtra utarAdhyayana thA eme. mAthA 42mii| ghorA samaM ca ittANaM, annaM paDesi yAsamaM; zheva posa hara, nayAhi maNuyA hivA. // 42 // gAthArthaH-gho bomatAM atyaMta dohIlo evo grahavAsa bonIne teSakI a0 aneru zrAzrama (dikSArupI cAritra) levAtuM vAnche De, paNa ai tujane jukta nathI. 30 e grahasthAzramamA rahyAMthakAM Ama cauksAna vika parvane viSe posA karavAne he manuSyAdhipati ! tuM tatpara thA. eya maha nizAmittA, dena kAraNa co; ta namIrAya risI, deviMda iNa mabbavI. // 43 // gAthArthaH-e0 purvokta artha (iMjanuM vacana) ni0 zAMjalIne hemA iMsthAzramamA je je dharma zrAcAratAM dodIlo te dharma, je dharmanA barsa: hoSa teNe AdhAra. ityAdika he hetu kAraNe co preyoM thako. tAtyAra pImA namirAja RSi deN deveM sakrenDa pratye ema bolatA hakA...
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 78 ) + siddhAntasAra vAlo, kusaggeNaM tu muMjae; ghara solasaM // 44 // mAse mAse so sukhAya dhammasa, kalaM gAthArthaH -- mA0 mAsamAsa khamaNane pAraNe je koi chA vivekI grahastha kucha mAjanI khnn| upara jeTaluM anAja zrAve teTaluM pAraNe jame, topa na0 te sUtramAMkAM te samyakta tathA cAritra dharmanI solamo kalAe ve nahI, tathA someM jAge paNa yAve nahI. nAvArtha:- have ju ! mithyAtvI bAla prajJAnI mAsamAsa khamanAM pAraNAM kare, ane pAraNe mAnanI zrI mAthe Ave eTalo AhAra jogave, topaNa zrI kevalIe dharma kadhuM tenI solamI kalAne zramajAge paNa Ave nahI, ema kayuM. e nyAye mithyAtvInI karaNI AjJArUpa dharmamAM nathI, ane mAsamAsa khamaNa tapathI punya baMdhAya te. e nyAye bAdAra punya baMdhaya be. valI mithyAtvInI karaNI e nyAye zrAjJAmAM nathI. zAkha sUtra yAcArAMga zrutaSkaMdha 1 le 0 cothe uddeze cothe . te pAva. AyANa soya gaDhie vAle pravocinna baMdhaNe praNa nikkataM saMjoe tamasi vijArja praNAevaMtroNatthi ttivemi jassa naci purApabA majhe tassa kanasiyA // arthaH je karma thA0 zravavAnAM so0 mithyAtAdika zrotrane viSe gRddha de, te bA0 bAla prajJAnI. te valI kevo be ? 0 aSTa prakAre karma jeNe bedyAM nathI tetha seMkamA game janmeM kara saMsAra paribhramaNa kare valI te kevo be ? 0 jeNe bomayA nathI saM0 dhana dhAnya, dvipada catuHpadAdi saMjoga tathA ta0 moharUpI aMdhakArane viSe zra0 jAeyo nathI zrAtmahita jeNe, tene zra0 mohanA napAyarupa tIrthaMkaranI zrAjJAno kiMcitamAtra lAna nathI. ti0 zrI sudharmAsvAmI kahe be ema huM kahuM huM. vartamAnakAle tene zrAjJAno lAbha nathI, ema kayuM. have zrAgame kAle papA jJAno lAna na thAya, evaM kahe be. ja0 jene pUrva janme bodhame lAja nabhI, tene zrAgamye kAle paNa na thAya, to vacale kAle kyAMcI vA te
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANDuration: + siddhAntasAra.. (79) have jurma ! je karma zrAvavAnAM mithyAtAdika zrotrane viSe gRha , tathA jeNe aSTa karmano baMdha bedyo nathI, dhanadhAnya chipada catuHpadAdi saMjoga gemayo nathI tathA moharUpI aMdhakArane viSe (Atmahita) mokSano upAya jAeyo nathI, tene zrI jinAjhAno lAna nathI. tyAre he devAnu. prIya ! ekiMchiyAdika mithyAtvI jIva, je jJAna darzana cAritrarupa moka mArgane na jANe, tene zrAjhAno lAnna kyAthI thAya ? e nyAye mithyAtvInI karaNI bhAzAbAhAra De,anesAjhA bAhAra punya baMdhAya je. valInagavatIjI sUtra za017me jambIje mithyAtvI jIvane ekAnta adharmI kahyA. te pAThaH-. jIvANaM te!| kiM dhammecyiA adhammacyiA dhammAdhamme hiyA ? go0 ! jIvA dhammeDiyAvi adhammehiyAvi dhammA dhmmehiyaavi| nerazyANaM puDA go ! nerazyA NodhammehiyA, adhammehiyA, nodhammAdhammehiyA evaM jAva criNdiyaannN|| paMcadiyatirikajoNiyANaM pujAgo! paMceMdiya tirikajoNiyA nodhammadhyiA adhammehiyA dhammAdhammejyiA // maNussA jahAjIvA vANamaMtara joisiya vemANi ya jahAnerazyA|aNabiyANaM naMte! eva mAikai jAva parUveti evaMkhalu samaNApaMmiyA samaNovAsayA bAlapaMmiyA jassaNaM ega pANAvi daMmeanikhite seNaM egaMta bAletti vttvNsiyaa|sekhmeyN naMte! evaM ? goo! jeNaMte aNanabiyA evaM AiskaMti jAva vattabaMsiyA jete evamAdaMsu micaMte evamAdaMsu ahaM puNa goyamA! evamAzkhAmi jAva parUvemi evaMkhalu samaNApaMmiyA samaNovAsayA bAlapaMmiyA jassaNaM ega pANAevi daMmenikatte seNaM no egaMtabAleti vattavaMsiyA // jivANaM naMte ! kiMbAlApaMmiyA bAlapaMmiyA ? go! jivA bAlAvi paMmiyAvi bAlamiyAvi // nerajhyANaM
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ (40) + siddhAntasAra, punhA go0 ! nerajhyA bAlA nopaMmiyA nobAlapaMmiyA evaM . jAva cariMdiyANaM // paMcaMdiyatirika punhA paMciMdiya tiri ka joNiyA bAlA nopaMDiyA bAlapaMmiyAvi // maNussA jahAjIvA! vANamaMtarA joisiya vemANiyA jadA nerjhyaa|| arthaH-pATha sugama le mATe zabdArtha lakhyA nathI. nAvArthaH-have juTa ! bAvIsa damakanA jIvane ekAnta adharmI kahyA, tiryaMcane adharmI ne dharmAdharmI kahyA ane manuSyane dharmI adharmI ne dharmAdharmI kahyA have jo mithyAtvInI karaNI AjJA-mAMhelo dharma hoya to dharmanA karaNahArane zrI vItarAgadeva zradharmI kema kahe ? paNa dharma to saMkraneja kadevo. te saMvara mithyAtvIne nathI, te mATe tene adharmI kanyA .e nyAye mithyAtvInI karaNI AjhAbAhAra , ane bAjhAbAhAra punya nIpaje je. valo ekiMDino beiMji anaMtA punya vadhyAthI thAya , emaja jAva paMcejipaNuM paNa anaMtA punya vadhyAthI pAme. e nyAye AzAbAhAra punya baMdhAya . valI anuyogahAra sUtra madhye traNa vaktavyatA kahI . tyAM parasamaya vaktavyatAmA sAta avaguNa kahyA . te pAThaH sekiMtaM vattavayA 2 tividA paMtaM sasamaya-vattavayA parasamaya-vattavayA sasamaya-parasamaya-vattavayA. sekiMtaM sasamayavattavayA 2 janaNaM sasamae AghavijA paNavijA paruvijAra daMsikA nidaMsikAi navadaMsikAi setaM sasamayavattavayA. sekiMtaM parasamaya-vattavayA 2 janaNaM parasamaya AghavijAi jAva navadaMsikAi setaM parasamaya-vattavayA. sekiMtaM sasamaya-parasamaya vattavayA 2 janaNaM sasamaya-parasamaya AghavijA jAva navadaMsikAi setaM sasamaya-parasamayavattavayA. iyANi konana kovattavayaM bai taba negama saM:
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra (4) gaha vavadAro tivihaM vattavayaM ibai taM sasamaya-vattavayaM parasamaya-vattavayaM sasamaya-parasamaya-vattavayaM. udhusu 5vihaM vattavayaM ibaI taM0 sasamaya-vattavayaMca parasamaya-vattavayaMca, tabaNaM jAsA sasamaya-vattavayA sAsamayaM pAvijJA jAsA parasamaya-vattavayAsA parasamayapaviThA tammA duvihA vattabayA naji tividA vattavayA. tiSida sadannayA egaM saMsamayaM vattaM zvaMti. navi parasamaya-vattavayA nabi sasamaya-parasamaya-vattabayA, kammA jammA parasamae aNahe adena asabjAve asaMkirie jamago aNuvaese migami dasaNaMmi tikaDe tammA savvA sasamaya-vattavayA nadi parasamaya-vattavayA navi unnayasamaya-vattavayA. setaM vttvyaa|| arthaH-se kevI te va vaktavyatA ? praznottara. tyAM adhyayanA. dikane viSe prati avayava yadA saMbhava prati niyama ekArthanuMja vakhANavU, tene vaktavyatA kahIe. te vaktavyatA ti traNa prakAre paM0 parupI taM te kaheH- sa0 svasamaya vaktavyatA, pa0 parasamaya vaktavyatA ane sa0 pa0 svasamaya parasamaya vaktavyatA. se kevI te sasvasamaya vaktavyatA? praznottara. ja0 jyAM jene viSe sa0 potAno siddhAnta A0 vakhANe, yathA paMcAsti kAya, dharmAstikAya ityAdika. tathA pa0 prajJApIye (jaNAvIe) yathA te lakSaNa dharmAstikAya ityAdika, tathA pa0 parupe te dharmAstikAya a. zaMkhyAta pradezarupa ityAdika. tathA daM0 sAmAnya svarupathakI dekhAme te dharmAstikAya varNAdika rahita ityAdika tathA ni0 aSTAntachArekara) dekhAmIye. jema mADalAMnI gatino upaSTaMnaka (dhAra) jalAdika ityarthaH u0 upnyghaarekr| dekhAmoyeM. yathA jema jIva pudgalane dharmAstikAya gatino napaSTaMjana , ityAdika niradeza mAtrAne dekhAmave karI ema vakhANabu. se0 e svasamaya vaktavyatA kaho. se kevI te paNa parasamaya-va
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ (32) + siddhAntasAra kavyatA ? praznottara. ja. jyAM tene viSe pa0 parAyo siddhAnta zrApa vakhANe jA yAvat dekhAme. jema pAMca nUta zrAtmA ityAdika. saMti paMca mahA nuyA, idamegesiM AhiyA; puDhavi Aja tejaya, vAyu AgAsa paMcamA // 1 // ___arthaH-saM0 ne paM0 pAMca ma moTA ju0 juta 30 zrAdehine viSe. pu0 pRthvi zrA0 pANI te agni vA vAyu ane zrA0 zrAkAza, paM0 e pAMca nUta. evaM paMca mahA nayA, tattoe guttie AhiyA; adatesiM viNAseNaM, viNAso hoi dedinnaaN||1|| arthaH-e0 e paM0 pAMca ma moTA nU0 juta zrA0 kahyA. zraNa atha te tenA viNa vinAze karI vi0 jIvano vinAza thAya. ____ema ahIyAM lokAyata mata vakhANyo, tethI se0 e. pa0 parasamaya vaktavyatA kahIye. atha se kevI te sampa0 utnayasamaya-vaktavyatA ? praznottara. jaNa jyAM sa pa0 svasamaya parasamaya ekA vakhANIye te nannaya samaya-vaktavyatA kahIye. te viSe gAthA: AgArasamA vasatAvi, aranAvAvi pavayA, zma darasiNa mAvannA, saba duHrakavi muccai // vyAkhyAH-zrA0 gharamAM vasatAthakA gRhastha athavA a0 araNya. mAM vasatA tApasAdika athavA pa0 pracArjita zAkyAdika, e zramAro mata zrA aMgIkAra karyAthI sa0 sarva duHkhathI muMkAya. ema jIvanI zaMkhyA. dika parupe, tyAre tene parasamaya-vaktavyatA kahIye; ane jyAre ema na vakhANe tyAre tene svasamaya-vaktavyatA kahIye. teTalA mATe tene svasamaya-parasamaya-vaktavyatA kahIye. i0 e vaktavyatAne pharI vIcAra be. iM0
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (83) ive koNa kevI vaktavyatAne vAle te kahe be-tA tyAM ne naigama, saMpa saMgraha ane va0 vyavahAra e traNe naya, ti traNe vaktavyatAne i0 vAnche. taM te kahe be-sa0 svasamaya-vaktavyatAne pa0 parasamaya-vaktavyatAne ane sa pa0 unnayasamaya-vaktavyatAne vAnDe, kAraNa ke naigama-nayanA aneka gamA be, ane vyavahAra-nayavAlo loka vyavahAra mAne. te lokane viSe sarva prakAranI ruDhI , ane saMgrahanaya naparanI banne nayathI malatIja . jA rujusUtranaya prathamanI traNa naya karatAM ati vizuddha je. teTalA mATe te dube nedanI va vaktavyatAne mAne, taM te kahe -sa0 svasamaya-vaktavyatA ane paNa parasamaya-vaktavyatAne mAne, paraM trIjI unnayasamaya-vaktavyatAne mulathI na mAne. te na mAnavAnI jukti kahe . ta tyAM traNa vaktavyatAnA nedane viSe je saNa svasamaya-vaktavyatA kahI te sA svasamaya-vaktavyatAmAM pa0 peThI, ane je pa0 parasamaya-vaktavyatA te pa0 parasamaya-vaktavyatAmAM peThI. tenaNI ujayarupa vaktavyatA. te e nayanA matane viSe vAstA . ta te kAraNe pu0 vividha vaktavyatA , paNa na tri. vidha vaktavyatA sarvathA nathI. tyAM paNa saMgrahanaya sAmAnyavAda naigama madhye anyokkinnaNI e vivikA ne, athavA sUtranI vicitragata , tethI judI na kahI. have ti0 traNe naya zabda 1, samaniruDha 2, ane evaMjuta 3, te rajusutrathI paNa ati vizuddha , te naNo eka svasamaya vaktavyatAneja mAne , paNa parasamaya-vaktavyatA tathA svasamaya-parasamaya, e be vaktavyatA nathI, ema kahe . ka te zA mATe ke parasamayamAM avaguNa moTo , mATe te samadRSTie na mAnavI. temaja parasamayamAM a0 anartha je, a0 aheta , tathA aN asatanAva , a0 prakriyA be, paNa dAna, zIla, tapa ane nAvarupa sakriyA nathI, AjJAbAhAra be, u0 unmArga , paNa zrI vItarAgano mArga nathA, a0 aNaupazamapaNuM , paNa upazamapaNuM nathI. mi parasamayanI vaktavyatAmAM mithyAta darzana , te samadRSTine prasaMsavA yogya nathI. ti0 ema karIne ta te mATa je naya sa0 sAco be, te sa0 svasamaya-vaktavyatAne mAne, paNa na0 nayA mAnatA pa0 anya
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ (84) +siddhAntasAra.. - tirthanA dAna zIla tapanA zAstranI vaktavyatAne, temaja jayasamaya-vaktavyatAne. jAvanayavAlA te banene mAnatA nathI, paNa ekAnta nathI. se0 te va vaktavyatA saMpUrNa nAvArtha:-have jurma ! parasamaya-vaktavyatAmA sAta avaguNa kahyA. nyAye mithyAtvInI karaNI AjJAvAhAra be, ane zrAjhAbAhAra pugya nipaje . ityAdika aneka sUtranI zAkhe karI mithyAtvInI karaNI bAjhAbAhAraja be, ane AjJAbAhAra punya baMdhAya . // iti zrAjhAno praznottara saMpUrNa //
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazna bIjo. anukaMpA dAna tathA dayA vive. have ja ! jema mithyAtvInI karaNI AjhAbahAra be, ane zrAjJAbAhAra punya nipaje , tema koi anukaMpA lAvI garIba-rAMkane dAna de, tathA maratA jIvane jabarAzthI, mulAejAthI (zaramAvIne) athavA paisA zrApI jomAve, te karatavya AjhAbAhAra be; paNa jema mithyAtvInI karaNI AjJAbAhAra , zrane zunajogathI tathA kAyAkaSTatho punya baMdhAya ke, tema AzAbAhAranA dAnamAM, jIva gemAvavAmAM, tathA anukaMpA zunajogathI punya baMdhAvAno nAkAro nathI. tevAre terApaMthI kahe ke, " tarase maratA jIvane anukaMpA lAvI kAce pANI pAya, kAcuM anAja khavarAve, rasoi karIne jamAne, peTI thApe, kabutarane dANA khavarAve, pANInI paraba baMdhAve, dAnazAlA baMdhAve tathA mArakuTa karI nAsI domI vAyukAyane haNI jIva jomAve, ityAdika aneka prakAranA jIvanI ghAta sahitanA prazna, dAna-dayA nagavavAne vAste puDhe , ane ema kahe ke, ghaNA ekiMpijIvane haNI eka paMciMji-jIvane zAtA upajAvavAmAM punya nathI, ekAnta pApa ke kAraNake jyAM jIvanI ghAta hoya tyAM zunajoga nathI, dharma nathI, AjJA nathI ane punyano leza mAtra nathI. sAdhunagavaMtato bakAya-jIvanA pIhara , kAyanA jIvane sarakhA jANe je. te pAMca sthAvara ekiMdhinI ghAta karI eka paMciMjijIvane zAtA napajAvIne punya mAnavaM, zunajoga mAnavo, e pro vItarAganI vANI nathI." teno uttara. he devAnuprIya! kAya jIvanI hiMsAnu pApa zAMjalI, koi kSatrI rajaputa pramukha tamArI pAse prAvIne kahe ke, kAMdA mukhAnA goDa pramuH
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ (86) + siddhAntasAra khamAM ekichi anaMtA jova , temAM jo ghaNuM pApa hoyato te gemAvo, ane jo zIkAra (paMciMti jIvanI hiMsA)mAM ghaNuM pApa hoyato te gemAvo, * e mAMtho eka gemazu. ApanI marajI hoya te bomAvo. tyAre tame zenA pacakhANa karAvazo ? te kaho. kAraNake prajue paNa zrAvakane pehelA vratamAM trasajIva mAravAnA tyAga karAvyADe, paNa ghaNA azaMkhyAtA ane anaMtA jIva jANIne pehelA ekiMpijIva mAravAnA tyAga kema na karAvyA ? paNa trasajIvanI punyAz ekipithI anaMtagaNI vadhAre De. tene haNatAM vaiSanA puSTa ruSa praNAma ghaNA pravarte, tethI tene haNatAM ghaj pApa lAge, te TAlavA mATe trasajIva na haNavAnuM pehelA vratamAM kaDaM. valI paMciMjijIvanI ghAta kare to narkanuM dhAnakhaM bAMdhe ema kaDaM be, (zAkha sUtra gaNAyAMga gaNe cothe tathA jagavatI zataka AThamAneuddeze navameM.) paNa ema nayI kahyu ke, ekiMdhi ghaNA jIvanI ghAta karato narkanuM dhAnakhaM bAMdhe. he devAnuprIya ! jo paMciMjine mAryAnuM pApa ghaj haze, to tene bacAvavAno lAla paNa ghaNo dazeja. tame banene sarakhaM pApa kema kaho ho? valI terApaMthI ema puDhe ke, kAyanA jIva khAdhAmAM zuM ? khavarAvyAmAM zuM ? ane khAtAne nalo jAeyAmAM zuM ? temaja haNyAmAM zuM ? haNAvyAmAM zuM ? ane haNatAne nalo jANyAmAMzuM ? teno uttaraH he devAnuprIya ! bakAyanA jIvato zrarupI azaMkhyAta pradezI je. teto mAryA mare nahI, ane punyapApanI pakratIrupa zarIrAdika prAzane tame jIva mAnatA nathI. e lekhe to bakAyanA jIva khAdhA khavAya nahI, haeyA haNAya nahI, ane haeyAvinA pApa lAge nahI.e lekhe to tamAro nAstika mata Tharaze, kemake tame jIvane ekAnta naye arupI mAno ge teyI tene punya pApa lAge nahI; ane ameto zrI vItarAgadeve vyavahAranayamAM kAyAne jIva kahyoDe, sacita kahI le tathA AtmA kahI, te pramANe mAnIye bIe. mATe pUrvokta doSa amAre na thAve. have kAyAne jIva,
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ * siddhAntasAra, (87) sacita ane AtmA kahyo . tenI zAkha sUtra nagavatI zataka terame uddeze sAtame. te pAThaH AyA naMte!kAya annekAya?go!AyAvikAya annevikAya. ruvinaMte!kAya aruvikAya?goruvivikAya aruvivikAya. evaM ekeka punhA ? go ! sacittevikAya acittevikAya jIvevikAya ajIvevikAya jIvANavikAya ajIvANavikAe. puviM naMte ! kAya punA ? goo! pusviMpikAe kAzyamANevikAe kAyasamaya vizkatevikAe puvivikAeniyara kAzcamANevikAyaniya kAya samaya vIikaMte vikAe nigha. kaza videNaM naMte? kAe paMgoLa! sattavihekAepaMgataM0 urAliya jarAliyamisie venaviya venaviyamisie AdArae AhAramisae kammae. // arthaH-anaMtare mananuM nirUpaNa kayu, te mana kAyA thakIja hoya. eTalAmATe kAyarnu nirupaNa karele. zrA0 zrAtmA jaMga he jagavAna ! kA kAyA ne ? ke a0 anerI te kAyA le ? kAyAe karyu te kAyA nogave? ke anere kayu te kAyA nogave ? iti prazna. nattara. go he gautama ! 0 zrAtmAne paNa kathaMcita prakAre kAyA kahIye, kAraNa te khIranIranI pare, agni-loha pImanI pare, athavA kaMcana-upala (paththara ) nI pare dehathI jinna nathI. eTalAmATeja kAyA sparza thayAthI AtmAne saMvedana thAya. eTalAvAsteja kAyAe kI, navAntarane viSe AtmAe vedIthe. tathA anne0 e jIvathI anerI paNa kAyA hoya. atyaMta anneda hoyato zarI. ranA aMza chedana karyAthI, jIvanA aMzano beda prasaMga thAya. tela thayAtho vedanA saMpurNa thAya. tathA zarIranA dAhe zrAtmAnA dAhano paNa prazaMga thAya. tevAre paralokanA anAvano prasaMga thAya. eTalA mATe kathaMcit prakAre pAramAthI anerI paNa kAya . ihAM koieka ema vyAkhyAna kare
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ (88 ) + siddhAntasAra. , kArma kA zrIne AtmA kAya ve. ( te kArmaNa kAyane chAne saMsArI jIvane mAMhomAMhI avyajicArapaNekara svarUpa ve tethI ) eka tathA an nadArIkAdi kAyanI apekSAe, jIvathI khanerI paNa kAya be, tene mukavAthI teno neda thAya. ru0 rupI naM0 he bhagavAna ! kA0 kAya be ? ke dhru0 rupI kAyabe ? iti prazna. uttara. go0 de gautama ! ru0 sthUla zarIranI apekSAe rupI paNa kAya be, aruNa kArmaNa zarIra zukSma pudagala ( catu pragrAhya ) najare khAve nahI, tenI apekSA rupI paNa kAya . evaM ema pUrvokta prakAre e0 ekeka sUtrane viSe pu0 puDhA karavI ema. sacita he jagavAna ! kAya be ? ke acitta kAya be ? iti prazna. uttara. go0 he gautama! sa0 jIvIta zravasthAne viSe, caitanyapaNArthI sacitta paNa kAya be; ane 0 mRtyu pravasthAne viSe caitanyanA abhAvakI cittapaNa kAya be. jIva, he jagavAna ! kAya hoya athavA prajIva, kAya hoya ? e prazna. uttara. he gautama! jI0 jIva vivakSIta nRtsvAsAdi prANasahitane jIvakAya kahIye. tathA ajI0 udArIka zarIra pratye pene jIvakAya paNa kahIye. athavA kArmaNazarIra pratye chApekSIne utsvAsAdi rahita paNa kAya kahIye. jI0 jIvane he jagavAna! kAya hoya ? athavA jIvane kAya hoya ? itiprazna uttara. go0 he gautama! jI0 jIvane saMbaMdhI kAya zarIra hoya. 0 ajIvane paNa sthApanAdikane kAya zarIra hoya. zarIrA kAra ityarthaH pu0 purve naM he jagavAna ! kA0kAya hoya ? itiprazna. uttara. go0 he gautama ! pu0 pUrva (jIva saMbaMdha kAlatha kI pala) paNa kAya hoya. ( yathA javiSTAta jIva saMbaMdha mRtya dara dArIranI pere, jIvatha pehelI kAyA hoya, temAM jIva zrAvaNahAra be tema . ) kAi0 jIva garbhAvasthAe je kAyA caNe te paNa kAya kAya kAya samayane viSe kAyatA karaNa lakSaNa pratye jIva vyatikrAnta thayo tene paNa mRtya kalevaranI paire kAya kahIye. pUrve he jagavAna ! kAya jedAya ? e prazna. natara de gautama puviM jIva kAyapaNe grahaNa samayathI pahelAM paNa, madhu ghRtyAdi nyAye karI ivya kAyane neda pratikSaNa pudagala caya, chApacaya jAvathI
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (49) kAya nedAya. kAzya jIve kriyamANa kAya paNa jedAya. pudgalane zranukaNe parizATana nAvathI zekAtA kaNa samuha muSTI grahaNanI pere dAya. kA kAyasamaya vyatikrAMtane kAyapaNuM nUtanAvapaNe ghRta kuMjAdika nyAye karI de. (te pudgalane teve svannAvapaNe karI). valI cUrNIkAre kAya sUtrane viSe, kAya zabdane kevala zarIrArtha tyAge karI cayamAtra vAcaka aMgikAra karI vakhAeyA. yadAha ( kAya zabda, nAva sAmAnya zarIra vAcI) eno artha kAya zabda saghalA nAvonuM cayamAtra je sAmAnya za. rIra te vAcaka ityarthaH emaja AtmA paNa kAya (pradeza saMcaya ityartha) tethI anero paNa artha, te kAya pradeza saMcayarupapaNAthakI. valI rupI kAya te, pudagala saMbaMdhanI apekSAe, ane arupI kAya te, jIva tathA dharmAsti kAyAdikanI apekSAe. sacitta kAya te, jIva zarIranI apekSAe. acita kAya te acaitanya saMcayA pekSayA. ajIva kAya te, utzvAsAdi yukta avayava saMcayarupa ajIvarupa. tethI viparIta te jIvanI kAya. have jIvarAzI te jIvanI kAya, ane pramANuM Adi rAzI te ajIvanI kAya. ema zeSa paNa kahevA. have kAyAnoja neda kahe beka keTale de naMga he namavAna ! kA kAyA paM0 kahI ? iti prazna. nuttara. gauNa he gautama! sapa sAta nede kAyA paM0 kahI taM0 te kahe je-jaNnadArika (ityAdika sAte. pahelAM vistAre vakhAeyA , te mATe zahAM leza mAtra vakhANIe bIe.) zarIraja pudgala skaMdhapaNe upacaya mAnapaNAthI kAya te udArIka kAya, te paryAptAne hoya. namiNa nadArIka-mizra, te kArmaNa saMghAte, e aparyAtAne hoya. ve vaikriya kAya, te paryApta devAdikane hoya. vemi vaikriyamizra, e atipUrNa vaikriya zarIra devAdIkane aparyAptAvasthAe hoya.ANa pAhArika nivratane viSe Ami0 zrAhArIka-mizra AhArIka parityAge karI nadArIka grahaNa udyatane udArIka saMghAte mizra hoya te. ka kAmaNa-kAya,te vigraha gatine viSe hoya athavA kevala samudghAtane viSejahoya. lAvArthaH-e jIva sahita kAyAne jIva kahyo. ityAdika aneka sUtranI zAkhe vyavahAra-nayamAM kAyAne jIva kahIye. e nyAye zrameto,
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ (90) siddhAntasAra bakAyanA jIva khAtAM, khavarAvatAM ane khAto hoya tene nalo jANyAmAM, tathA haNatAM, haNAvatAM ane haNatAne nalo jANyAmAM pApa kahIye bIe. tevAre terApaMthI kahe ke, anukaMpA ANIne ukAyanA jIvane khAya, khavarAve ane khAtAne nalo jANe temAMzuM ? teno uttara. he devAnuprIya ! ukAyanA jIva haNAya, tenuMto vyavahAramA avazya pApa kahIye, paNa anukaMpA zunajoga to ekAnta punya prakRti baMdhAvAnuM kAraNa . tevAre te. rApaMthI kahe je ke, jyAM hiMsA hoya tyAM zujajoga nathI, punya dharma paNa nathI. ema kahe je teno uttaraH he devAnuprIya ! sAdhune, koi naghAme moMDhe bolatAM dAna de, naghAme moDe bolIne mArga batAve, tathA cittapradhAne kapaTa karI ghomA aneka jojana domAvI, pradezIrAjAne kezIzramaNapAse bolAvI samajAvyo. tathA navavAzsUtramA paMcAgni-tApasa hAthI-tApasa tathA kaMdamUla pramukhano AhAra karavAvAlA tApasa ane jalasnAnanA karaNahArA ityAdika aneka jIvahiMsA sahita kaSTanA karaNahArA, devatAmAM jAtA kahyA De. eTalA kAma hiMsA sahita . temAM ekAnta pApa De ke ekAnta dharma punya De ? te kaho. tevAre terApaMthI kahe ke, pATalAM kAmamAM hiMsA ne tenu pApa be, paNa thoDaM je; ane dAnadevAnA praNAma, mArga batAvI sAdhujIne zAtA napajAvavAnA praNAma, citta ane subuddhipradhAnanA rAjAne samajAvavAnA praNAma, tathA tApasonuM kaSTa, e sarvanA zunajoganA praNAma, te zrAjhAmAMhelo dharma je. ema kahe je teno uttara. he devAnuprIya ! e hiMsA sahita kartavyamAM zunajogane AjJAmAMhelo dharma kaho bo, tema dAnamAM tathA jIva bacAvavAmAM jeTalI hiMsA te to pApa beja, paNa anukaMpA zunajogamAM punya nathI, ne guNa paNa nathI, ema kema kaho bo ? kAraNake garIbane dAna devAvAlAnA tathA jIva bacAvavAvAlAnA, ekiMji-jIvane mAruM, evA zeSa praNAma nathI, paNa
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 91 ) sukhazAtA upajAvavAnA ane anukaMpAthI jIvane bacAvavAnA dayAnA praNAma , tethI tene guNa kema nahI nipaje ? nakAcita pApano baMdhato rAgadveSanA praNAmathI thAya. jo rAgadveSa vinA jIva haNAya tenuM pApa khAgatuM hoyato, kevalInA zarIrathI paNa hAlatA cAlatAM jIva haNAya be, tathA jalamA sikA kahyA , temane paNa pApa lAgyuM jozae. valI jayaNAthI sAdhu hAle, cAle, bese, suve, tethI pApakarma baMdhAya nahI, ema dazavaikAlikasUtramA kaDaM . jo ema pApa lAgatuM hoyato, jayaNAthI hAlatAM cAlatAM jIva haNAya, tenuM paNa pApa sAdhujIne lAgyuM joze. paNa he devAnuprIya ! zrI vItarAgadeveto, eTale ThekANe rAgadveSanA praNAma nathI tethI, pApa baMdhAya evaM kaDaM nathI. rAgadveSa eja karmabaMdhanuM kAraNa ve. temAM keSa to ekAnta pApabaMdhanuM kAraNa . have rAganA be nedaHaprazasta-rAga zrane prazastarAga. temAM aprasastarAga to pApa baMdhAvAnuMja kAraNa be, zrane prazastarAga punya baMdhAvA, kAraNa le. valI rAgadveSa vinA punya pApa baMdhAya nahi. te kAraNathI dAna devAvAlAnA tathA jIva bacAvavAvAlAnA, ekichine iNavAnA dveSanAva nathI, paNa jIvane zAtA upajAvavAno prazastIrAga De; ane anukaMpA zunajoga dayAnA praNAma be, te punya-prakratinuM kAraNa be. tevAre terApaMthI kaha ke, " rAgazeSa to aDhAra pApamAM . dayA pAlavI, jabarAzthI jIva bomAvavo, ane dAna devaM. eka mAthe rAma ane ekamAthe veSa, e rAgadveSanA cAlAto ekAnta pApa baMdhAvAnuM kAraNale. ane punya to ekAnta zunna jogathIja baMdhAya." ema kahe teno uttara. he devAnuprIya ! zunAzuna joga to punyapApanA pudgala nelA kare , ane baMdha to rAgadveSano cokamIthoja pameje. krodha, mAna, rAga ane veSathIja pApanI sthiti baMdhAya; ane mAyA, loja tathA prazastIrAgathI punyanI sthiti baMdhAya. jo zunajogathIja punya baMdhAvU mAno to 11 meM, 15 meM ane 13 meM guNagaNe natkRSTo zunajoga be. tyAM zAtA-ve
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 92 ) + siddhAntasAra danInoja baMdha le. te zAtA-vedanInA be nedaH-saMprAya ane hariyAvahI. zAkhasUtra pannavaNA pada 23 meM, tathA nagavatI zataka trIje naddeze trIja. temAM zariyAvahI-zAtAvedanI punyaprakrati be samayanI sthitinI baMdhAya, ane saMprAya-zAtAvedanI kaSAyasahita palasAgaranI sthItinI betAlIsa punyaprakrati mAMhelI 11meM, 1zmeM ane 13 meM guNagaNe eke baMdhAya nahI. jo zunajogathI punya baMdhAya to vItarAga-saMjamIne (rAga keSa rahitane) traNa samayathI zradhikI zariyAvahI Talone, betAlIsa punyaprakrati mAMdelI eke kema na baMdhAya ? te kaho. he devAnuprIya ! rAgavinA ekalA zujajogathI punya baMdhAya nahI. zunajoga to zunna pudgalane nelA kare, ane prazasta-rAgatho caNe ( sthiti ) bAMdhe. zAkha karmagraMtha tathA jagavatI zataka bIje naddeze pAMcame, tuMgIyAnagarInA zrAvakonA adhikAre zrI pArzvanAtha nagavAnanA pAMcase saMtAnyA tuMgIyAnagarIe padhAryA, temame tuMgIyAnagarInA zrAvake, saMjama ane tapanAM phala zuM be, te viSe prazna puNyA. te pAThaH taeNate samaNovAsayA therANaMjagavaMto aMtie dhammaM socA nisamya dantuhA jAva diyayA tikhutto AyAhiNaM payAdiNaM kareizttA evaM vayasI saMjamaNaM naMte! kiM? phale taveNaM naMte!kiMphale?tateNaM therAnagavaMto te samaNovAsae evaM vayAsI saMjameNaM adyo aNaNhayaphale tave vodANaphale. taeNate samaNovAsayA therenagavaMte evaMvayAsI jaNaM naMte! saMjameNaM aNaNyaphale tave vodANaphale kiM patieNaM naMte! devA devaloesu uvavadya. tavaNaM kAliyaputte-NAmaM aNagAre tesamaNovAsae evaM vayAsI putra taveNaM adho devAdeva loesuuvava dyaztahaNaM mehoNAma there tesamaNovAsae evaM vayAsI pUcha saMjameNaM ayo devAdevakhoema uvavadyaze tahaNaM
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. - ANaMdara kie NAmaM there tesamaNovAsae evaM vayAsI kammi yAeadhodevAdevaloesunavavadyai.tabaNaM kAsavenAma-here tesamaNovAsae evaM vayAsa saMgiyAe adyo devAdevaloesu navavadha pucha taveNaM putra saMjameNaM kammiyAe saMgiyAe adyo devAdevaloesu navavadyaI. sacceNaM esaahe nocevaNaM AyanAva vattavayAe // arthaH-ta0 tevAre te sa zramaNopAsaka zrAvaka the sthivaranagavaMta jJAnavaMtanI aMga samipa dha vividha dharma so sonalyAthI ni0 atizaya samyakprakAre hA harSa pAmyA, (vacanane viSe vizvAsa je jene tathA atyaMta zAMtalatAM zrAdara De jene te) jAga yAvat hi0 hRdayane viSe sAdhu upadeza devAthI potAno dhanyavAda pAmatAthakA ti traNavAra A jamaNA pAsAthI mAmI pa0 pradakSaNA kA kare, karIne e0 ema va0 kehetA havA. saMga saMjamarnu naM0 he nagavAna ! kiMga zuM phala hoya ? thane taka taparnu naMga he nagavAna ! kiMga zuM phala hoya? itiprazna. taNa tevAre te the0 sthivarajagavaMta, te sa7 zrAvakopratye e0 ema kehetA havA. saMga saMjamarnu a aho thAryo ! aNa anAzrava phala etAvatA navAM karmane zrAvatAM vAre. ta tapa, phala vo pUrvakrata karmanuM bedavu etAvatA junAM karma mulagAM de. ta0 tevAre te sa zramaNopAsaka, praznanA nuttara zAMjalIne the sthivaranagavaMta pratye e0 ema kehetA havA. jaNa jo jaMNhe nagavAna ! saM0 saMjamarnu a0 anAzrava phala je AvatAM karmane vAre te phala kahyu be, ane ta tapanuM vo pUrva saMcita karmanuM nirjavArupa phala kaDaM , to kiM zA kAraNe naMN he jagavAna ! deva devatA devalokane viSe na upaje? tapa saMjamane yuktarIte tenA akArNathI. iti aniprAya. taNa tyAM te sAdhuUnA samudAyamAM kA vamA kAlIkaputra nAme a0 aNagAra te te zramaNopAsako pratye e0 ema kehetA havA. puN pUrva tapekarI zra0 aho AryoM ! de0 devalokane viSe devatApaNe u0 upaje. pUrva zabde vItarAma
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 94 ) + siddhAntasAra. avasthAnI apekSAe sarAgapaeM ( sarAgajAve tapa kare ) te pelUM. tara te sAdhunA samudAyamAM me0 mehelanAme thi0 sthivara zrutavRddha te0 te sa0 zramaNopAsako pratye e0 ema kahe. pu0 pUrva saMjamekarI zra0 ho zrAryo ! to devaloka viSe devapaNe u0 napaje. eTale sarAga saMjame tathA tapekarI devapaNuM pAme. ( rAganA aMzathI tathA karmabaMdhanA hetuthI jayAkhyAta nathI samAkAdika yathAkhyAta cAritrayI pUrve be tethI). tAtyAM te sAdhunA samudAyamAM zrA0 zrANaMdarakhIta nAme the0 sthivara sAdhu te te sa0 zramaNopAsako pratye e0 ema kehetA havAH ka0 karmapaNe karmane vikAre 0 aho yAryo ! de0 devalokane viSe devatApaNe na0 napaje. (eTale saMmasta karma jethe kaya karyAM nathI, paNa zeSa karma bAkI rahyAM De tethI). ta0 tyAM (te sAdhunA samudAyamAM) kA0kAzyapanAme sAdhu zrutavRddha te te sa0 zramaNopAsako pratye e0 ema ke detA havAH saM0 saMgekarI 0 aho zrAryo ! sAdhu de0 devalokane viSe devatApaNe u0 upaje. manuSyAdikanA saMge va toko sarAgapaNA jaNI, dravyAdikane viSe saMga karatoyako saMjamAdi yukta batuM karma bAMdhe, tethI te devalokamAM jAya. e cAra. pu0 ema sarAgatapekarI tathA pu0saM0 sarAgasaMjame tathA cAritrekarI tathA ka0 zeSa ka karI tathA sa0 manuSya dravyAdi saMgekarI a0 aho zrAryo ! deU devatA devalokane viSe na0 napaje. sa0 sAco e0 e artha. valI e artha yathArtha kahyA be, paNa no0 nahIM ce0 nizce zra0 zrAtmajAvanI va0 vaktacyatA karI kA. eTale potAnI buddhi kalpanAekarI natho kahyA. jAvArtha:- have ju ! saMjamathI karma rokavAM kahyAM, tapathI AgalAM karma bodAM pAvAM kahyAM, khapAvavAM kahyAM, ane sarAgapaNAthI punya-praH Rtirupa devatAnuM zrAkhuM baMdhA kayuM. e nyAye prazastarAgathI punya baM. vAya. te pehelA guNaThANAthI mAMgone dasamA guNavANA sudhI rAga dveSa be, tethI jaba sthitinA punya pApa baMdhAya; zrane dasamA guNavAlA sudhI zujajoga rAga sahita be, tethI punyaprakrati traNa samayatha adhika sthi
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra (96) tinI baMdhAya. zrAgale guNaThANe rAga nathI, tethI be samayanI sthitinI iriyAvahI kriyA baMdhAya. valI krodha, mAna, mAyA ne lojy| punya pApa baMdhAya. tenI zAkha, sUtra jagavatI zataka sAtame uddeze pehele. te pAThaHaNagArarasaNaM te! aNAgabamANassavA ciThamANassavA pisIyamANassavA tuyamANasvA praNAttaM vayaM pami - kaMbalaM pAya ginhamANassavA niskiyamANassavA tasaNaM naMte ! kiM iriyAvadIyA - kiriyAkA saMparAiyAkiriyAkaas ? go0 ! no iriyAvahI yA kiriyAkadyai saMparAiyA - kiriyA kadyai. se keATheNaM naMte! go0 ! jassaNaM koda mANa mAyA lona vobisAnavai tassaNaM iriyAva - dIyA kiriyAkA jassaNaM koha mANa mAyA lonA vo vinnAnavara tassaNaM saMparAiyA - kiriyAkAi yahAsuttarIyamANassa iriyAvadIyA - kiriyAkAi nasuttaM yamAeessa saMparAiyA - kiriyAkA seNaM usuttamevarIyaMti seteAM // 7 arthaH- a0 pagArane naM0 he bhagavAna ! karmabaMdha ciMtAsahita aNagAranuM sUtra tathA valI aNagArAdhikArathI tenAM khAnapAna jojananAM sUtra kahe be:- chA0 upayoga rahita cAlatA thakAne, ci0 najA rahetA thakAne, li0 besatAthakAne, tu0 sutAthakAne, a0 upayoga rahita va vastra pa0 parighA pAtrAM kaM0 kAMbalA pA0 rajoharaNA, puMjalI tathA bIlAvanAnAM vastra [ro letAthakAne, ni0 mukatAthakAne, (ta0 tene) naM0he jagavAna ! ki0 zuM i0 iriyAvadI - kriyA lAge ? ke saM0 saMprAyanI kriyA lAge ? iti prazna. uttara. go0 he gautama! tene no0 i0 iriyAvadI - kriyA na lAge. te iriyAvadI - kriyA nRpazAnta tathA kAyaka vItarAgIneja hoya tethI. saM0 saMprAyanI kriyA lAge. se0 te zA arthe! naM0 he jagavAna !
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 6 ) 4 siddhAntasAra ema kayuM ? go0 he gautama! ja0 jene ko0 krodha, mA0 mAna, mA0 mAyA ne lo0 lona, vo0 e kaSAya vicheda ( upazAnta tathA kaya ) thayA hoya ta0 tene 50 iriyAvadI kriyA lAge. ja0 jene ko0 krodha, mAna, mAyA ne lAja, e kaSAya a0 vicheda gayA na hoya ta0 tene saM0 saMprAyanI kriyA lAge. a0 jathA jema sUtramAM kahuM tema cAlatAne, i0 iriyAvI. kriyA lAge ne na0 viparIta cAlatAne saM0 saMprAyanI kriyA lAge. se0 te 0 nRtsUtrI uparAMge cAle be, se0 te arthe ema kayuM. bhAvArtha:- have jurcha ! jenA krodhAdika cAra vicheda gayA, tene iriyA hi kriyA kahI, ane krodha, mAna, mAyA ne lona sahita be, tene saMprarAyanI 24 kriyA kahI. tevAre terApaMthI kar3e ve ke, ihAMto krodhAdikathI saMprAyanI kriyA kahI be, paNa puNya baMdhAtuM kathaM nathI. teno uttara. he devAnupraya ! samavAyAMgasUtramAM zrazravanA pAMca jeda kahyA che. temAM mithyAta, vRta, pramAda chAne kaSAya to azubha karmanAM bAraNAM be; ane joga zrAzravanA paMdara neda ne pacIsa kriyA be. temAM vItarAga-saMjamIne rAgarahitane to zubhajogathI zAtAvedanI iriyAvadI - kriyA kahI; zeSa covIsane saMprAyA- kriyA kahI. tethI punya na baMdhAya, to zujAzuna karmanA grahavAvAlA zrAzravanA to pAMcaja neda kahyA be :- mithyAta, vRta, pramAda, kaSAyAne joga, te pacIsa kiyA. temAM punya na baMdhAya, to punya kara kriyA ne kayA zrAzravamAM vaidhAya ? te kaho. he devAnuprIya! covIsa saMprAyane kaSAyanI kriyA kahI. temAM prazasta rAganI kriyA ane zubhajogathIja punya baMdhAya, zrane azubhajoganI kriyA dveSa ane aprazastarAgathI pApa baMdhAya. e nyAye prazasta rAgasahita rAjajoga, teja pUnya baMdhAvAnuM kAraNa jANavuM; paNa saMvara-nAvamAM devatAdikanuM zrAjakhaM tathA punyaprakratibaMdhAya nahI. zAkha sUtra jagavatI zataka pehale nadeze me. te pATha. saMvumenaMte ! aNagAre sidyai bui muccai parivAi sabakA maMtaMkarei ? go0 ! poisama. sekeNadveNaM
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (97) - jAva aMtaM na-kareti? goN! asaMvume aNagAre AuyavajA sattakammapagamI siDhila baMdhaNabaMdhAna, dhaNiyabaMdhaNa baMdhAu~ pakareMti rahassakAla hiAna didakAla hizyA pakareMti maMdANunAvAne tivANunAvAna pakareMti appapaesagAna bahuppaesagAna pakareMti AnayaMcaNaM kammaM siyabaMdhaz siyanobaMdha asAyAveyaNiUMcaNaM kammaM nudyo 2 navaciNeza aNAzyaMcaNaM aNavadagga dohamaiMcAnaraMta saMsArakaMtAraM aNupariyaTTai. seteNaNaM go ! asaMvujhe aNagAre Nosigha. suvUmeNaM naMte ! aNagAre sidya ? haMtA sivai jAva aMtaMkarei. sekeNaThaNaM naMte ! evaM vucca saMvume aNagAre siba? go0! saMvume aNagAre AgyavajAo sattakammapagami ghaNiyabaMdhaNabaMdhAna siDhilabaMdhaNabaMdhAna pakareMti dihakAlavizAna rahasakAlaMTiiyA pakare tivANunAvA maMdANunAvAna pakareMti bahuppaesagAna appapaesagAna pakarei AuyaMcaNaMkamma na baMdha asAyAveyaNicaMcaNaM nojudyo 2 uvacipa aNAdiyaM aNavadaggaM dIhamadaM cAnaraMta saMsArakaMtAraM vIzvayaI. seteNaThaNaM go! evaM vucca saMvume aNagAre siva jAva aMtaM kareMti. // arthaH-zraNa asaMvRta (jeNe AvachAra saMdhyA nathI evA ) a0 sAdhu naM0 he nagavAna ! si0 sidhigamana yogya hoya ? kevala-jhAnekarI jIvAdika padArthane jANe ? mu0 navA karmekarI buTe ? dhane pa0 karma pudgala kSaya karI sa0 AukhAne me zeSa karmano aMta kare ? itiprazna. uttara. go he gautama ! po e artha samartha nahI. se te zA kAraNe he
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 98 ) siddhAntasAra. tama ! 0 bhagavAna ! jA0 yAvat 0 aMta na kare ? itiprazna. uttara. go0 he gausaMvRta ( jeNe yAvaddhAra saMdhyA nathI evA ) 0 sAdhu khA-karma TAlIne ( eka javane viSe ekavAra aMtaramUhurta mAtra kAlane viSeja zrAkhAno baMdha be temATe thAnakhaM varjya ) sa0 sAta karmanI prati si0 sidhIla baMdhane bAMdhI hoya tenAM dha0 gADhAM athavA nikAcita baMdhana kare, 20 thomA kAlanI sthiti hoya tenI di0 dIrgha kAlanI sthiti kare, etAvatA ghaNI sthitine vadhAre. maM0 karmano je maMda anubhAga (maMdarasa) hoya, tene tiotIvR anubhAga ( tIvRrasa) kare . 0 thomo pradeza jAga karma dalIka hoya te ba0 bahu pradeza bhAga kare, karmanAM dalIyAM badhAre ityarthaH zra0 valI zrakhA karma si0 koika vakhata bAMdhe, si0 koika vakhata no0 na bAMdhe. 0 sAtA - vedano karmane ju0 vAra vAra u0 puSTa kare. prazA0 je saMsAranI yadi nathI, 1 0 temaja chAMta paNa nathI, dI0 dIdha madhya The jenI, evA cA0 cAra gatirupI saMsAra kaMtAra ( navarupa araNya ujAma ) ne viSe a0 parimaNa kare. se0 te kAraNe go0 he gautama! 0 jeNe yAvaddhAra saMdhyA nayI tevA oNagAra po0 sIke nahIM; ityAdika pUrvavat kehetuM valI gautama prazna kare be. saM0 jeNe prAzravacddhAra saMdhyA be evA 0 sAdhu soke? ityAdika sarva kehe . 0 hA gautama ! saMvRta agAra si0 sIke jA0 yAvat aM0 aMta kare. ema sarva kehetuM se0 te zAmATe jaM0 he jagavAna ! e0 ema0 ka ? ke saM0 savRta pagAra si0 sIje, jAva sarva duHkhano aMta kare. go0 he gautama ! saM0 jeNe yAvadvAra saMdhyA be evA a0 aNagAra A0 ATha karma mAMhelaM pAMcamuM zrAyu-karma TAlI sa0 sAta karmanI prakrati dha0 nIvama cIkalI bAMdhI hoya, tenAM si0 sithila (DhIlAM) baMdhana pa0 kare. dI0 dIrghakAle vedavA joga sthiti hoya, te 20 thomA kAle vedavA joga sthiti kare. ti0 tIvra rasa pratye maM0 maMda rasa pa0 kare. ba0 ghalA pa0 pradeza hoya te appa0 alpa pradeza kare; paNa Ana0 khA-karma na0 na bAMdhe. 0 azAtAvedanI na bAMdhe, ju0 vAravAra
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra ( 99 ) 0 cI nahI. a0 Adi aMta rahita chA0 cAra gatirupa saMsAra - katAramAM phare nahI. se0 te e prarthe go0 he gautama! e0 ema kayuM. saM0 je vA saMvRtI garabe te si0. sIke, jA0 yAvat 0 sarva karmano aMta karI mokSa jAya. nAvArtha:-Dhave jurja ! zrAzravanAvamAM sarvArtha siddha yadi cAragatinuM zrAkhaM baMdhA ema kayuM, ane saMvarajA mAM zranakhaM na baMdhAya ema kayuM. e nyAye covIsa saMprAyanI kriyAne zrAzrava jAvamAM kahIye; vAmAM devatAdikanuM zrAnakhaM baMdhAya. e nyAye krodhAdika sahitane saMprAyA- kriyA lAge, ane temAM prazasta rAgathI punya baMdhAya. e nyAye dAnamAM tathA jova bacAvavAmAM anukaMpA, zubhajoga ane prazastarAga, e punyanuM kAraNa jANavuM valI bakAyanA jIva khAya, khavarAve, ane khAtAne nalo jANe, temAM zuM ? ema puDhe, tene pAThA nIce lakhelA prazna puDhavAH pI (1) bakAyanA jIva rAkhyAmAM tathA bacAvyAmAM zuM ? rakhAvyAmAM zuM ? ane rAkhatAne jalA jANyAmAM zuM ? (2) koi zralueM khAvA asa martha be, te kAcu sacita laMga letAM kevalInAM vacana saMjJAryA, zrane prazaMkhyAtA jIva jANIne sacita buMe bomyuM pracita luMga khAdhuM. e pRthvikAyanA jIvanI rakSA karI, tenuM pApa potAne lAgatuM hatuM te TAyuM mAM zuM ? (3) ko sacita luMga khAto hoya, tene cita luMe pRthvikAyanA jIvonI rakSA karAvI anerAnuM pApa TalAnyuM temAM zuM ? (4) e rIte koi pRthvikAyanA (luMnA) jIvonI rakSA karatAne tathA pApa TAlatAne nalo jANe temAM zuM ? (5) koine jagyAnI aruNa pa tethI havelI pramukha jagyA karAvavAnA tenA praNAma thayA. evAmAM kevalInAM vacana saMjAya ne bakAyanA AraMjanuM moTuM pApa jANI boj. sIdhI jagyA jAne laine rahyo . e bakAyanA jIvanI rakSA kIdhI chAne potAnuM pApa TAkyuM temAM zuM ? (6) koi jagyA karA
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ (100) + siddhAntasAra.. vato hoya tene potAnI jagyA redevA zrApI, bakAyanA jIvanI rakSA karavI AgalAnuM moTuM pApa TalAve temAM zuM ? (7) valI koza jagyAnuM pApa TAlato hoya tene nalo jANe temAM zuM ? (7) koze kevalInAM vacana saMnnArI nuM pANI pIne, asaMkhyAtA apakAyanA jIvanI rakSA karI potArnu pApa TADhyu temAM zuM ? (e) koie tivihAra apavAsa koM. tene tRSA lAgI, te tRSA sahevAne asamartha, ane nA pANIno joga nathI, tethI te kAcuM pANI pIvA cAlyo. tevAre ko zrAvakanA ghere unuM pANI gareluM pamayuM be, te pAz apakAyanA jIvanI rakSA karI AgalAnu pApa TalAve temAM zuM ? (10) e rIte pANI pIne kAcA pANI- pApa TAle, tene nalo jANe temAM zuM ? (11) kozne snAna karavAnI marajI tha. teNe kevalonAM vacana saMnnArI kAcA pANImAM asaMkhyAtA apakAyanA jIva jANI, naMnuM pANI jAcIne lAvI snAna kayu. e nA pANInI sAje apakAyanI rakSA karI potArnu pApa TATyuM temAM zuM ? (15) eja rIte ko snAna karatAne unuM pANI dara, apakAyanA jIvanI rakSA karI AgalAnu pApa TalAve temAM zuM ? (13) valI koza nanA pANIthI snAna karI kAcA pANInA jIvanI rakSA karI potAnu pApa TAle tene nalo jANe temAM zuM ? (14) koz jukha sehevAne asamartha De, teNe kevalInA vacanathI tenakAyamAM asaMkhyAtA jIva jANI, taiyAra sukhamI laza khAi tenakAyanA jIvanI rakSA karI potArnu pApa TATyuM temAM zuM ? (15) eja rIte kozne rasozno zrAraMna karato jANI taiyAra sukhamI pramukha khavarAvIne teukAyanA jIvanI rakSA karAvI zrAgalAnuM pApa TalAve temAM zuM ? (16) temaja ko taiyAra thacita vastu khAza, teukAyanA jIvanI rakSA karI potArnu pApa TAlato hoya, tene jalo jANe temAM zuM ? (17) ko zIta sehevA asamartha le. tene sagamI karI tApavAnI marajI thara, paNa teNe kevalInAM vacana saMnnArI vastra . DhIne asaMkhyAtA tena-kAyanA jIvonI rakSA karI potArnu pApa TAsyu temAM zuM ? (17) koza tApato hoya tene vastrAdika ApI, abAhedo
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra, (101) benAmI mAlA pheravAve. e tela-kAyanA jovanI rakSA karAvI AgalAnuM pApa TalAvyuM temAM zuM ? (1e) eja rIte koi vastra uMDhI tela-kAyanA jIvanI rakSA karI, potAnu pApa TAlato hoya tene nalo jANe temAM zuM ? (20) temaja koi, anAryanA upadezathI gAma bAlyAthI, dava dIdhAthI, napajava Talato jANI, gAma bAlavA tathA dava devA cAlyo; paNa sAdhu tathA zrAvakanA napadezathI temAM moTuM pApa jANI, acita vastu dAnAdikanuM upakrama kare, ane gAma bAlavAmAM tathA davamAM jIva maratA teno rakSA karI potAnuM pApa TADhyuM temAM zuM ? (31) temaja ko gAma bAlato hoya, dava deto hoya tene sukhamI pramukha zracita vastu khava. rAvI dAna dara, te jIvanI rakSA karAvI bAgalAnuM pApa TalAve temAM zuM? (25) eja rIte koi pApa TAlI jIvanI rakSA kare, tene jalo jANe temAM zuM 1 (53) ko ughAme moDhe bolatAM kevalInAM vacana saMjArI vastra pramukhathI jayaNA karI, vAyu-kAyanA jIvanI rakSA karI, potArnu pApa TAle temAM zuM (24) temaja koi ughAme moDhe bolato hoya tene muhapatti, aMguDo pramukha vastra dai vAyu-kAyanA jIvanI rakSA karAvI AgalAnu pApa TalAve temAM zuM ? (25) eja rIte koi vastra pramukhathI jayaNA karI vAyukAyanA jIvanI rakSA karI, potArnu pApa TAkhato hoya tene jalo jANe temAM zuM ? (26) ko vanaspatIno zrAraMna karatAM kevalInAM vacana saMnnArI acita vastunA saMjogathI, vanaspatIlI.. srotrI tathA ajamo jI ityAdika jIvonI rakSA karI, potArnu pApa Tole temAM zuM ? () eja rIte anero ko mANasa tathA tiryaMca, lIlotrI khAto hoya tene sukhamI, sekyA caNA tathA sukuM dhAsa pramukha dara vanaspatIkAyanA jIvanI rakSA karAvI AgalAnu pApa TalAve temAM zuM ? (zna) eja rIte koz zracita vastu khAine vanaspatInA jIvonI rakSA karI, potArnu pApa TAlato hoya tene nalo jANe temAM zuM ? (ze) ko mAMsano dhI mAMsa khAvAne arthe, tathA vepArane arthe trasa-jIvano sIkAra karatA, sAdhu zrAvaka, tathA dayAvaMtano upadeza sAMjalI sukhamI pramukha
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ (102) + siddhAntasAra khAi, zracita vastuno vepAra karI AjIvikA kare.e acita vastunA jogayI sIkAra bomI, trasa-jIvanI rakSA karI potArnu pApa TAle temAM zuM ? (30) ko anero trasa-jIvano sIkAra karato hoya, tathA bokaro kImIyone kacarato hoya, ityAdika aneka trasakAya-jIvanI hIMsA karatAM sukhamI tathA acita avya pramukha pUdgala dai trasakAya-jIvanI rakSA karI bAgalAnuM pApa TalAve temAM zuM ? (31) temaja kozyacita sukhamI pramukha khAi tathA zracita pudgalanA vyApAre AjIvikA karI trasajIvanI hIMsAnuM moTuM pApa gemI trasajIvanI rakSA karato hoya pApa, TAlato hoya tene nalo jANe temAM zuM ? (35) ko zrAvakanA poSA karavAnA praNAma thayA, paNa jagyAno joga nathI. tyAre koz zrAvake potAnI jagyA daza poSA karAvyA. e pAMca zrAzrava sevavA gemAvyA tathA ukAyanA jIvanI rakSA karAvI AgalAnu pApa TalAvyuM temAMzuM? (33) kozzrAvakanA sAmAyaka tathA poSAkaravAnAnnAva thayA, paNa jagyA, puMjaNI tathA muhapatino joga nathI. tyAre koz zrAvake jagyA, puMjaNI, aMgubo zrane muhapati daza sAmAyaka poSA karAvIne pAMca Azrava bomAvyA. e bakAyanA jIvanI radA karAvI zrAgalAnuM pApa TalAvyuM temAM zuM ? (34) koz TAbara (bokaro) kImIyone kacarato hoya, tene kozvarajI rAkhI kImIyonI rakSA karAvI tenuM pApa TalAve telAM zuM ? (35) ko mIThAznI cIja upara kImI prAvI, tene kutaro khAvA lAgyo. te dekhI koie halavethI phATakI kImIyone zrAgho karI. e kImIyonI rakSA karo khAvAvAlAnuM pApa TalAvyuM temAM zuM ? (36) ko nAyothI vAmo nayoM be. temAM lAhe lAgI jANI, koza dayAvaMte vAmo kholIne balatI gAyonI rakSA karI lAhe lagAvavAvAlAnuM avya pApa TADhyuM temAM zuM ? (37) temaja ko gAma bAlato hoya tathA sAhe lagAmato hoya, tene varajI rAkhI bakAyanA jIvanI rakSA karI zrAgalAnuM pApa TalAve temAM zuM ? (37) sAdhune ko'STa phAMsI deto hoya tene koz dayAvaMta varajI rAkhe. e sAdhunI rakSA karI bAgalAnu pApa TasAvyu temAM zuM ? kemake eka sAdhunI rakSA karI teNe anaMtA jIvanI
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sadAntasAra.. rakSA karI ema jANavU. temaja je eka sAdhuno ghAta kare, tene anaMtA jIvonuM vera lAge. zAkha sUtra nagavato zataka navame, naddeze cotrIsameM. te pATha lakhIe bIe:puriseNaM naMte ! isa daNamANA kiM ? isa vereNaM puDhe noM zasivareNaM puche ? go0! niyamaM tAva isi vareNaM puDhe adavA . zasi vereya No siM vareNaya pure|| arthaH-puN puruSa naM0 he jagavAna ! 30 rupine 60 haNatAMthakAM kiM0 zuM ? i0 rupine vega vere karI pu0 pharazyo ? ke no anerA jIva saMghAte vere pharazyo ? iti prazna uttara. go he gautama ! ni niyamA 30. ruSine vere karI pharazyo, a athavA i0 ruSi vere karIne yoga anerA jIva saMghAte vere pharazyo. eTale anaMtA jIva saMgAte vere pharazyo. : ' nAvArthaH-have jur3a ! eka sAdhune haNe tene anaMtA jIvonuM vera lAge kahyu. (3e) e nyAye sAdhune mAratAM rAkhe teNe, anaMtA jIvanI rakSA karAvI kahIe. anaMtA jIvonuM mAravAvAlAne pApa lAgatuM, te TalAvyuM tenAM zuM ? (40) ko kImo napara paga detA hoya tene, zrAmo hAtha dara kImIyonI rakSA karAvI AgalAnu pApa TalAvyuM temAM zuM ? (41) temaja ko lIlotrI yA pRzcikAya (maromamATI) upara paga dara cAlato hoya tene varajI rAkhI, pRthvikAyanA jovanI rakSA karAvI bAgalAnu pApa TalAve temAM zuM ? ityAdika aneka prakAre jIvanI radA k| AgalAnu pApa TalAve temAM zuM ? he devAnuprIya ! ghaNuM pApa lAgatuM jANone TAyu ane thomu pApa lagAvyu, tene zrI vItarAgadeve dharma-punya kayu de. te jIvane nalo kahyo 3. zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana zva meM. kRSNa, nIla ane kApota, e traNa adharma-vezyA kahI; ane teju, padma ane zukala, e traNa dharma-lezyA kahI. valI pannavaNAnA lezyA-padamAM traNa azurU bhane
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra.. saMkliSTa ( mArI) lezyA kahI; anetraNa zuddha ane asaMkliSTa (jalI) lezyA kahI. valI gaNAyAMgane trIje gaNe, traNa lezyA purgati-gAminI kahI, ane traNa sadgati-gAminI kahI. have zrI vItarAgadeve da lezyA upara AMbAnuM aSTAnta dI, te kahe- jaNA kerI khAvAne arthe vanamAM zrAvyA. temAM kRSNa-lezyAno dhaNI bolyo ke, mulathI AMbo kApo. 1 nIla lezyAno dhaNI bolyo ke, mAlAM kApo. 2 kApota lezyAno dhaNI bolyo ke, mAlI, kApo. 3 teju-lezyAno dhaNI bolyo ke, kAcI pAkI kerIna tomo. 4 padma lezyAno dhaNI bolyo ke, pAko pAkI kerI tomo; 5 ane zukla-lezyAno dhaNI bolyo ke, beso! purva pazcimanA pavana lAgavAthI pAkelI kerI panaze te khAizuM.6. have ju ! kAcI pAkI kerI se, pAkI kerI le, ane pamI hoya te lazne khAya, temAM paNa pApato be, paNa pehelI kRSNAdika traNa lezyAnA praNAmamAM tathA karatavyamAM pApa ghaj De, te mATe adharma-lezyA kahI; ane kRSNAdika traNa lezyAmAM ghaNuM pApa lAgatuM te TAlyuM ane thoDaM pApa lagAvyuM, te ghaNuM pApa TAvyuM tenI apekSAe dharma-lezyA kahI. valI ba lezyA upara vadhakano dRSTAnta zrI vItarAgadeve kahyo . te kahe be-kRSNa lezI badhaM gAma mAre. 1 nIlalezI mANasaneja mAre.2 kapota lezI puruSaneja mAre. 3 tejulezI Ayudha sahitaneja mAre. 4 padmalezI sAmo lamavA Ave teneja mAre. 5 ane zuklalezI aparAdhoneja mAre 6. have ju ! teju, padma ane zukla-lezyAnA karatavyamAM paNa pApa to be, paNa zrI vItarAgadeve, kRSNAdika traNa lezyAmAM ghaNuM pApa lAge te mATe adharma tathA mAga lezyA kahI; ane uparanI traNa lezyAnA dhaNIne, kRSNAdika traNa lezyAmAM ghaNuM pApa lAgatuM te TAlI thoDaM pApa lagAvyu, te AzrItraNa dharma-lezyA kahI. e nyAye 41 praznomAM thomA pApa sATe ghaNuM pApa TADhyuM, te mATe traga dharma-lezyAnI pere dharma-punya kahIye. je thor3eM pApa lagAmI ghaj pApa TAle, te jIvane zrI vItarAgadeve jalo kahyo. zAkha sUtra jagavatI zataka bArame naddeze bIje. te pAThaH
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (105) sutattaM naMte! sADhU jAgariyaMtaM sAhU! jayaMti! abegatiyANaM jIvANaM sutattaM sAhU abegatiyANaM jIvANaM jAgariyaMtaMsADhU. sekeNaNaM naMte! evaM vucca agatiyANaM jAva sADhU? jayaMti ! jezme jIvA ahammiyA adammANuyA ahammiga adammakhAi ahammapalo ahammapalabaNA ahammasamudAyArA ahammeNaM vittikappemANA vidarai eesiNaM sutattaM sAdU. eNaMjIvANaM suttAsamANA no badaNaM pANa nUya jIva sattANaM urakaNayAe soyaNayAe jAva pariyAvaNiyAe vahati. eeNaM jIvA suttAsamANA attANaM paraMvA taunnayaMvA nobadahiM ahammiyAhiM saMjoyaNAhiM saMjoettAro navaMti. eesiNaM jIvANaM suttataM sADhU. jayaMti! jezme jIvA dhammatabiyA dhammANuyA jAva dhammeNaM ceva vittikappemANA vidara eesiNaM jIvANaM jAgariyattaM sADhU. eeNaM jIvA jAgarA samANA badaNaM pANANaM jAva sattANaM adukaNayAe jAva apariyAvaNayAe vahati. teNaM jIvA jAgarAsamANA appANaMvA paraMvA tadunayaMvA bahiM dhammiyAdiM saMjoyaNAdiM saMjoettAro navaMti. eeNaM jIvA jAgarAsamANA dhammajAgariyAe appANaM jAgarazttAro navaMti. eesiNaM jIvANaM jAgariyaMtaM sAhU. seteNaNaM jayaMti ! evaM vuccara ajegatiyANaM jIvANaM suttataM sADhU anegatiyANaM jIvANaM jAgariyaMtaM sADhU. arthaH-su0 sutA nisAne vaza pamayA naMga he jagavAna ! sA0 jalA ? ke jA jAgatA sA jalA ? e prazna uttara. jaNa he jayaMti ! bhaNa keTalAeka jo jIvane suna nisAvaza paNuM sAlabuM, eTale sutA.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 106 ) + siddhAntasAraH jalA. ane zra0 keTalAeka jI0 jIvane jA0 niMdrAne * nAve jAgavuM sAjalu, eTale jAgatA malA. se0 te zA arthe jaM0 he jagavAna ! e0 ema 0 kayuM ? ke 0 keTalAeka jIvane suvuM naluM, anekeTalAeka jIvane jAga jaluM ? prazna uttara. ja0 he jayaMti ! je0 evA jIvane (zruta cAritrarupa dharmathI rahitane) 0 adharmI kayA. valI eja kahe . ammA0 dharmAnuga zruta cAritrarupa dharmathI viruddha dharma mArge cAle te, ahammi0 dharmaja jeno iSTa be te, aNammakhA dharma pratyeka evo jena zrAcAra ke te, zrahamma0 zradharmapralApI adharmaja upAdeyapaNekarI dekhe te, ahammapala0 adharma praraMjana dharmane viSe rahe te, hamma sa0 [zradharmasamudAyAcAra jeno dharma samudAyanoja pracAra be te, zradadharme karI AjIvikA karatAthakA vi0 vicare be, e0 evA jIvone su0 sutA sA0 jalA kahyA. e0 e jIva su0 sutAthakA no0 nahIM ba0 ghaNA prANIne jU0 nUtane, jIvane sa0 satvane du0 duHkhanA upajAvaNahAra so0 zokanA upajAvaNahAra jA0 yAvat pa0 paritApanA napajAvaNahAra thAya. e0 e jova su0 sutAyakA chA0 potAnI AtmAne tathA pa0 parAtmAne ta0 banene no0 nahI ba0 ghaNA zra0 zradharmanA kAraNAne viSe saM0 saMjogekarIne saM0 saMjogapaNe thAya. e0 e jIva sutA jalA. ja0 he jayaMti ! je0 je prAgala kahevAze te jIva dha0 dharmane viSe rahyAthakA dha0 dharmAnuga jA0 yAvat dha0 dharmanIja ce0 nizce karIne vivRttikalpa karatA thakA vicare. e0 e jIva jA0 jAgatA jalA. e0 e jIva jA0 jAgatAthakA ba0 ghaNA prANI jAN yAvat sa0 satva pRthvyAdikane o duHkha na upajAve, jA0 yAvat zra0 paritApanA nahI napajAvatAkA va vartte. te0 te jI0 jIva jA0 jAgatAthakA 0 potAne pa0 parane athavA ta0 potAne ane parane vehune ba0 ghaNI dha0 dhArmikanA saM0 saMjogane viSe saM0 jomaNahAra na0 thAya. e0 evA jI0 jIva jA0 jAgatAthakA dha0 dharmajAgrikA karIne zra0 zrAtmAne jagAmaNahAra thAya e0 evA jIvanuM jAganuM sA0 nalaM kayuM. se0 teNe arthe jaohe jayaMti /
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 107 ) > e0 ema0 ka ke a0 keTalAeka jI0 jIva su0 sutAja jalA; 0 keTalAeka jo0 jIva jA0 jAgatA sA0 nalA. e sutA jAgatAna adhikAra kahyo. baliyattaM jaMte ! sAhU dubbaliyattaM sAhU ? jayaMti ! - gaiyANaM jIvANaM baliyattaM sAhU gaiyANaM jIvANaM dubbaliyattaM sAhu. se keNaTheNaM naMte ! evaM buccai ? jAva sAhU. jayaMti ! jeime jIvA ahammiyA jAva viharai eesiNaM jIvANaM dubbaliyattaM sADhU. eeNaM jIvA evaM jadA suttassa tadA dubaliya vattavayA jANivA baliyassa jahA jAgarassa tadA jANiyavaM jAva saMjoettAro javaMti. eesiNaM jIvANaM baliyattaM sADhU seteATheNaM jayaMti ! evaMvuccai taMceva jAvasAhU. dakhattaM jaMte ! sAr3ha AlasiyattaM sAhU ? jayaMti ! pragatiyANaM jIvANaM dakhattaMsAdU gatiyANaM jIvANaM yAlasiyattaM sAr3ha se ke jaMte ! evaM bucca taMceva jAva sAhU ? jayaMti ! jeime grahamiyA jAva vidaraMti eesiNaM jIvANaM yAlasiyattaM sAhUeeNaM jIvA chAlasAsamANA no baDhNaM jadA suttA tadAkhAlasA jANivA jadA jAgarA tadA darakA prANiyavA jAva saMjo sattAro javaMti. eeNaM jIvA dakAsamANA bahUdiM pAyariya-veyAvaccehiM navadyAya - veyAvaccehiM thevara - veyAvacce hiM tavassI - veyAvaccediM gilANa - veyAvaccediM sehaveyAvaccehiM kulaveyAvaccehiM gaNa-veyAvaccehiM saMghaveyAvaccediM sAhamI -veyAvaccediM prattANaM saMjoettAro javaMti ee siNaM jIvANaM dakataM sADhU seteSeNaM taceva sAhU. soI diya-vasadveNaM aMte!
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ (108) + siddhAntasAra. jIve kiM baMdha? evaM jahA koha vasa taheva jAva aNupariyaha evaM cakiMdiyavasahevi jAva phAsiMdiyavasachevi jAva aNupariyai. umajeNaM naMte! nidAejAvA payalAyadyavA ? haMtA nidAedhavA payalAyadhavA jadA hasevA tahA. arthaH-have urbalAdikane temaja kahe be-ba0 anaMtare balavaMtapaNuM naM he jagavAna ! sA0 nadu ? ke pu0 purbalapaNuM sA naTuM ? iti prazna uttara. jan he jayaMti ! a0 keTalAeka jIvane ba sabalapaNuM sA nabuM, ane zraNa keTalAeka jIvane purbalapaNuM sA javu. se0 te zA arthe jaMga he jagavAna ! e ema vucha kahyu ? ke jAm keTalAeka sabalA nalA, thane keTalAeka nirbala nalA. iti prazna. uttara. jaya he jayaMti ! je je jIva a adharmika ityAdika purvokta sarve bola ke. hevA jA jAvat vi0 vicare. e0 e jIvane u0 purbalapaNuM na. e jIva ityAdika eNjA jema suN sutAnI vaktavyatA kahI, tA tema pu0 purbalanI kehevI. eTale sutA sarIkho urbala pada jANavo. ba0 balavaMtanI vaktavyatA ja jema jAga jAgatAno vaktavyatA kahI tema kehevI. jANa yAvat saM0 saMjoga jomaNahAra thAya. e0 e jIvane ba0 balavaMtapaNuM sA0 navaM. se0 teNe arthe jaga he jayaMti ! e0 ema kardA. temaja jAN.yAvat nalo. valI jayaMti pu De ke, he nagavAna ! da0 mAhyApaNuM (udyamapaNuM) nabuM ? ke A0 zrAlasapaNuM sA0 nabuM ? e prazna. uttara. jaga he jayaMti ! a0 keTalAeka jI0 jIvane daN dakSapaNuM eTale nadyamavaMtapaNuM javU, ane zra keTalAeka jI0 jIvane prANa pAlasapaNuM najhu. se0 te zA arthe ? jaMga he nagavAna ! eNvu0 ema kayu, taM0 temaja jAga yAvat sA nalA eTalAsudhI kehetuM ? jaga he jayaMti ! je0 je jIva a adharmika adharmAnugat ityAdika jAga yAvat karatAthakA vi0 vicare, e jI0 e jIvane zrA0 zrAlasapaNuM sA0 javaM. e0 e jIbA zrAkhasu thayAthakA no nahI ba0 ghaNA prANIne jAsu jema
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra. ( 109 ) sutAnI vaktavyatA kahI taNyA0 tema khAlasunI paNa vaktavyatA ke devI. ja0jA0 jema jAgatAnI vaktavyatA kahI tabda0 tema mAhyAnI vaktavyatA kedevI. jA0 yAvat saM0 saMjokaNahAra thAya, eTalA sudhI kedevu. e0 jIva da0 mAhyA thayAthakA ba0 ghaNA ANa AcArajanI ve0 vaiyAvRsane viSe, u0 upAdhyAyanI vaiyAvRttane viSe, the0 sthivaranI zrutavRddhanI vaiyAvRttane viSe, ta0 tapazvInI vaiyAvRttane viSe, gi0 gIlApanI vaiyAvRttane viSe, se0 ziSyanI vaiyAvRttane viSe, ku0 kulanI vaiyAvRttane viSe, 0 gaNanI vaiyAvRttane viSe, saM0 saMghanI vaiyAvRttane viSe chAne sA0 sAdharmanI vaiyAvRttane viSe, a0 zrAtmAne saM0 saMjomaNahAra thAya. e0 evA jIvane da0 dakSapaNuM naluM. se0 teNe zrarthe ja0 he jayaMti ! ityAdika. taM0 teja eka lasapaNuM dhane keTalAekane dakSapaNuM sA0 ja hoya. valI jayaMti puDhe be ke, so0 zrotiMDine va0 vazekarI naM0 de na gavAna ! jI0 jIva kiM0 zuM karma bAMdhe ? e prazna. e0 emaja ja0 jaimako0 krodhane va vaza kahyo tema kehavaM. eTale sAta karmanI prakrati bAMdhe ityAdi. 6. ta0 temaja jA0 yAvat zra0 parinRmaNa kare. e0 ema ca cakku - iMDine vaze paNa kedetuM. jA0 yAvat phA0 sparza- iMDine vaze parA temaja ketuM . jA0 yAvat saMsAra paribhramaNa kare. ba0 udamastha jaM0 de bhagavAna ! manuSya ni0 sukhe jAge ? niMdrA kare ? pa0 ujo rahI niMdrA kare ? iti prazna. uttara. daM0 hA jayaMti ! ni0 niMdrAyamAna thAya, tathA pa0 pracalAyamAna thAya. ja0 jema i0 isavAne viSe kayuM, ta0 tema niMdrAne viSe pala kehetuM. bhAvArtha:- dave juTe ! dharmI jIva to sarvathA juMgA be, paNa jA gatA pAMca zrava seve, hiMsA kuru kapaTa kare, chAne sutA niMdrAmAM eTa pApa na karIzake. ghaNuM pApa TabyuM, temATe sutA jalA kahyA dave june ! nijAmAM sutA zuM januM kAma kare be ? nidrAletAM paNa sAtayAta karma dhAyaka be. zAkha sutra jagavatI zataka pAMcame udeze cothe. te pAva:
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. jIveNaM naMte! nidAyamANevA payalAyamANevA kara kammapagamI baMdha?go! sattavida baMdhaevA ahaviha baMdha evA evaM jAva vemANie podattiesu jIvegiMdiya vadyo tiya nNgo|| arthaH-jI jIvanaM he lagavAna ! niMjA karato thako pa0 pracalAyamAna (vizeSa niMdA) karato thako ka keTalA karmana prakrati baMga bAMdhe ? itiprazna uttara. goN he gautama! sa0 AukhuM na bAMdhe tyAre sAta karmanI prakrati baMga bAMdhe, ane Au bAMdhe tyAre zra0 zrApa karmanI prakrati baM0 bAMdhe. e0 jA0 ema yAvat ve paimAnika sudhI kehebu. popa bahuvacanane viSe puglI pare jI jIvapadane tathA ekijiyanA pAMca padane viSe eka nAMgo. zeSa rae daMgake ti traNa naM0 jAMgA. . nAvArthaH-have ju ! nisAthI sAtaATha karma baMdhAya, tyAre pApI jIvane sutA nalA kema kahyA ? paNa ahiyAMto apedAya vacana je. te jAgatAnI apekSAye nijAmA sutAne thoDaM pApa lAge, zrane ghaNuM pApa TaTyuM te mATe sutAne jalA kahyA. emaja pApI jIvane purbala AlasuM jalA kahyA. e nyAye kozne tRSA lAgI tethI kAcuM pANI povA mAMDyA, paNa arihaMtanA vacanathI temAM asaMkhyAtA jIva jANIne pIq bomyu, paNa tRSA na khamAya tethI nuM pANI pIdhuM. have naMnuM tathA kAcuM pANI e be TAlI na zakAya, tethI nA pANInI sAje kAcA pANInuM pApa TATyu, te guNa nIpanyo. kAraNake nimitta kAraNa vinA dayA na palAya. have jema pote thomA pApa sATe ghaNuM pApa TADhyuM te guNa thayo, temaanerAne ghaNuM pApa lAgatuM jANI, thomA pApa sATe ghaNuM pApa TalAve temAM guNa kema nahI thAya ? potArnu pApa TAvyAmAM guNa haze to anerAnuM pApa TalAvyAmAM paNa guNa hazeja; ane TAlatAne nalo jANyAmAM paNa guNa Dazeja. ema 41 praznamAM paNa jANavU. te napara aSTAnta kahIye bIye-jema, koine rAjAe so rupIyA daMma karyA. tethI gharano dhaNI jANe ke mAhArA so rupIyA gayA. tevAmAM ko pradhAna pramukha bacce pakSI, pacAsa rupIyA'
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. bomAvI pacAsaja rupIyA devarAvyA. tethI te puruSa tene zuM jAye ? e pApIe mAhArA pacAsa rupIyA khovarAvyA,ema jANe? ke ema jANe? je zAbAza jAi, tame mAhArA pacAsa rupIyAmAM buTako karAvyo, tame mane ghaNo guNa karyo ema kahe ? e rIte guNa le ke avaguNa le ? te vicAro.. ema 45 praznamAM anerAnuM pApa TalAvyuM te paNa navanavamAM guNaja le. __balI terApaMthI kahe ke, "bIlAmI pramukha hiMsaka jIva naMdara pramukha garIba jIvane mAre, tene bomAve to, bomAve tenA uparato rAga Alyo, ne bIlAmI pramukha napara veSa Avyo. e rAgadveSanAM phalato kamavA. valI jema nANuM pIrazyuM ne jamanAranA moMDhA AgalathI khozI le, te aSTAnte bagemAvanArane nogAMtarAya lAge." teno nattara. he devAnuprIya ! nojanavAlA to kamAi karI pIzI rAMdhIne jame, ane tenuM jamavu lojanathakIja thAya. te nogAMtarAya khozyA zrAzrI lAge, paNa bIlAmInA naMdaramA keTalA TakA jalyA hatA? te kaho. kemake teto veSa-nAvathI duSTa praNAmathI mAre je. e bomAvanAranA aMtarAya devAnA keSa praNAma nathI, paNa tenuM ghaNuM pApa TalAvavAnA praNAma be. valI tame pUrve kaDaM ke, bomAvanArano bIlAmI napara veSa-nAva Avyo. e tamArUM kehevaM ayathArtha be. kAraNake eja velAe bIlAmIne kutaro mAre, tene paNa dayA ANI bomAve. e TeSano rAga kema thayo ? he devAnuSIya ! baumAvavAvAlAnAto dayAnAja praNAma , ane bIlAmI- pApa TalAvavAnAja praNAma . jema bAlakane tAva zrAvato hoya, te bAlaka dahIno vATako pIvA lAge. te tenI mAtA khozI le, tethI te potAnA ajJA. napaNe duHkha pAme, paNa mAtAne dukhanI deNahArI na kahIe. hitasukhanI vAnbanahAroja kahIye. valI kA karIyAtuM vATIne pAya tethI bAlaka duHkha pAme, paNa mAtAne to tAva gamAvavAvAlI ane sukha devAvAlIja kahIye. tema bIlAmI potAne ajhAnapaNe duHkha pAme, paNa jIva gomAvavAvAlo to bIlAmInu pApa TalAvavAvAlo tathA hitano vaMcanahAroja kahIe,
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 112) + siddhAntasAra.. sevAre terApaMthI kahe ke, " ema jabarAzthI jIva bacAvyAM tathA thAmalApApa TalAvyAM dharma thAyato, pahelA devalokano dhaNIja sImadharasvAmI pAse jAya je. have sImaMdharasvAmI jo jabarAithI jIva bacAvyAmAM dharma mAnatA hoyato, iMsane upadeza dara asaMkhyAtA chipasamuamAM mAThalA pramukha hiMsA kare be, tene varjI rAkhe, asaMkhyAtA jIvonI rakSA karAve ane ghaNA jovornu pApa TalAve; paNa zrIvItarAgadevanI jabarAzthI jIva DomAvavAnI zraddhA nathI. " teno uttara. he devAnuprIya ! tamArA kehevA pramANe jabarAzthI jIva bacAvyAtho to pApa thAya, tethI e kAma iMDa kare nahIM. paNa ame tamane pubIe bIe ke, iMcha kozne napa. deza daza mithyAtva bomAve, temAM zuM thAya ? tevAre terApaMthI kahele ke, dharma thAya. to he devAnuprIya ! naratakSetramA ghaNA kumatie abatI zratI parupaNA karI cAlaNI cAlaNI dharma kara nAMkhyo . have jo ahIyAM iM' zrAvIne upadeza de, zrane kadeke sImaMdharasvAmIe kahyu le ke, phalANo dharma sAco je ema kahe. tathA ghaNA jIvone tIrthaMkara kevalInA darzananI cAhanA hoya temane darzana karAvI lAve to ghaNA jIvonuM mithyAtva buTe, ane samakita pAme. e to dharmanuM kArya . e samajAvavAmAM to tame paNa dharma kahoDo. e dharmanuM kAma kema na kare ? se kaho. paNa he devAnuprIya ! koznA kehevAtha kAma kare tene anukaMpA na kahIye. pratyakSa jIva marato dekhakomala karuNA nAva ANI kArya kare, tepraNAmaneja anukaMpA kahIe. te anukaMpA jovane kSayopazama nAvathI Ave. valI terApaMtho kaheDe ke, "41 praznamAM paisA zrApI acitta vastu khavarAvI jIvanI rakSA karAvI zrAgalAnu pApa TalAvyu, temAM traNa kanyAnA dRSTAnte dharma punya nathI. jema trasa kanyAu~mAM, ekato zrAvakanI beTI, eka vezyAnI beTI, ane eka brAhmaNanI beTI.3 e traNa jaNIe traNa kasAzne bakarAM mAravA lai jatA dekho, je zrAvakanI beTI, hatI teNe kasAzne upadeza daz bakarAne DomAvyAM, 1 vezyAnI beTIe kuzIla sevIne bogAvyA, 2 ane brAhmaNano beToe ghare, dhana parigraha /
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ * siddhAntasAra (193) da bomAvyAM. 3 have e traNa jaNAMmAM napadeza da omAvyAM temAM to dharma be, paNa kuzIla sevIne bomAvyAM temAM, ane dAma ghareNuM dara bomAvyAM temAM dharma nathI. jo ghareNuM parigraha dazne gamAvyAM temAM dharma haze to kuzIla sevIne bomAvyAM temAM paNa dharma haze." evI kuyukti melave be. teno uttara.. .. he devAnuprIya ! tamArA pujyajIne ghaNA varSe zrAvyA zAMjalIne tamArA zrAvaka zrAvIkA sAmA zrAvyA, ane vaMdarNA karI raso taiyAra karAvI bAramuM vRta nipajAvyu. temAM ve tamArA pujyanI pakkI rAgINI bA meAMmI prAvI. temane tamArA pujyajIe pubyu ke, he bAzna ! tame momI kema AvI ? tyAre temaNe kaDaM ke, cora amane mAragamAM masyA temAM eka jaNI to kaheke meM kuzIla sevI kema muMkAvI (buTI), ane eka kahe ke meM to ghareNuM ApIne keme muMkAvI. have tamArI kehe; pIne lekhe eke cotho Azrava sevarAvyo, ane eke pAMcamo zrAzrava sevarAvyo. have tamArA pujyajI prAyazcita kene deze te kaho. tyAre terApaM. thIe kaheja pajhe ke, kuzIla sevyuM tene prAyazcita de. to he devAnuprIya ! kuzIla sevI tathA parigraho deza jIva mAve te bannene sarakhAM kema gaNobo ? kAraNa ke jeNe kuzIla sevarAvyu, teNe to potAnAM ane AgalAnAM banenAM moha karma pokhyAM. asaMkhyAtA paMceMjijIvanI hIMsA banene lAgI, ane eka paMceMjijIvanI rakSA kIdhI. have AgalAgeM eka paMceMji jIvanuM pApa TalAvyuM, te to cokhaMja kAmaDe, paNa asaMkhyAtA paMceMji jovanI ghAta kuzIla sevatAM banene lAge, temAM napho thomo, ane toTo ghaNo, tethI e kAma akaravA jogya ; paNa ghareNuM daza bakarAM gemAvyAM, tene kayA jIvanI hIsA lAgI ? te kaho. e kuhetu kema male ? tevAre terApaMthI kahe De ke "kuzIla sevyAM sevarAvyAmAM to cothu pApa be, ane parigraho sevyAM sevarAvyAmAM pAMcamuM pApa le. isthinuM khAIM pIyU~ ane ghare), e parigrahAmAM ne." ema kahe , teno uttaraH
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra 114) + siddhAntasAra.. he devAnuprIya ! khAvu pIvaM ghareNAM ne kapamAM, e to ATha pharasI pudgala , rupI be, ane najare Ave ne ane aDhAra pApane to nagavAne rupI copharasI kahyAMbe, te najare Ave nahI. zAkhasUtra nagavatI zataka bArameM uddeze pAMcameM. te pAMcamuM pApa murga, tRSNA, mamatA, copharasI ne tene kahIye; paNa khAvA, pIvA, thane ghareNAne parigraho na kahIe. e nyAye ghareNAM deza bakarAM gamAvyAM teNe potAnA tRSNA-mamatArupa parigRho ghaTADyo, jIvanI rakSA karAvI, ane AgalAnu pApa TalAvyu e pratyaka guNageM kArya . te viveka vinA dIsatuM nako. valI khAvU, pI, ghareNuM ne kapamAMne parigraho kahe, tene puDIeke, pAMcamA pApa parigrahA utAM jIvane kevala-jJAna upaje ke nahi ? tebAre kaheTheke, parigrahAthakAM kevala na napaje. tevAre pADaM kahevU ke, marudevI mAtA hAthInI asvArIe lAkho karomonAM ghareNAM peherela thakAMne kevalajJAna kema napajyu ? te kaho. tevAre kahele ke, " tRSNA-mamatAne parigraho kahIe, te maTI gai tethI kevala upanyu; paNa khAvA pIvA kapamAM ghareNAM ane hAthonI asvArIne parigraho na kahIe. e upara mamatA hoya, te mamatAne parigraho kahIe." to jurDa ! he devAnuprIya ! ekatAlIsa praznamAM devAvAlAnI ane levAvAlAnI mamatA-tRSNA parigraho De, te rupI-copharasI pudagala be, te dIdhA lodhAM jAya nahI banenAM potapotAnI pAseja rahe, ane ahoyAM devAvAle to ulaTo potAnI mamatA tRSNA-rupa parigraho ghaTADyo . tenI zAkha sUtra nagavatI zataka pAMcame te pAThaH gAhAvaissaNaM naMte ! naMmA vikiNamANassa kaie meM sAiyecA naMmayase aNuvaNiesiyA gAhAvaissaNaM naMte tArDa naMmAna kiM AraMjiyA kiriyAkaghara jAva mibAdasaNa kiriyA-kava kazyassavAttAnanaMmAna kiM AraMniyA kiriyAkaghara jAva mibAdasaNa kiriyAkava? goo! gAdAvazssa tA naMmAna AraMjiyA kiriyAkaghara jAva
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra apaccarakANI mibAdasaNavattiyA siyakaca siyanokaghara kazyassaNaM tAna sabAna payaNu nava. gAhAvaissaNaM naMte! jamavikiNamANassa jAva mesenavaNI esiyA kattiyessaNaM naMte ! tAna naMmAna kiM AraMniyA kiriyAkaya jAva mibAdaMsaNakadhai ? go ! kattiyassa tA naMmA deThikhAna cattAri kiriyA kava migadaMsaNa kiriyAe jayagAe gAhAvaisaNaM tAuM sabAna payaNuz navaz. gAhAvaissaNaM naMte ! me jAva dhaNeyase aNuvaNiesiyAe eyapi jahA me navaNIe tahA NeyatvaM canano AlAvago dhaNeyase vaNIe siyA jahA paDhamo AlAvago meyase aNuvaNiesiyA tahANeyavo paDhamaM camabANaM eko gmo|| arthaH-gA gAthApatIne jaga he nagavAna !naMmA kriyANAM veca. tAthakAne kA krazka (kriyANAnA grAhaka ) naM te nAMma pratye sA0 saMcakAra aMgIkAra kare, naM0 te kriyAeM a0 jeNe saMcakAryu tene Apyu nathI. tevAre gA gAthApatIne jaMga he nagavAna ! tA te naM0 kriyANAthakI kiMga zuM ? Apa AraMjanI ki kriyA lAge ? ke parigrahanI, mAyApratyayanI, apacakhANInI jAga yAvat mi0 mithyAdarzana-pratyayanI kisa kriyA lAge ? ane kA krazkane naMgate kriyANAthakI kiMga zuM zrA0 zrAraMjanI ki kriyA lAge ? jAga yAvat miga mithyadarzana-pratyayanI ki kriyA lAge ? iti prazna. nattara. go he gautama ! gA gAthApatIne tA te naM0 kriyANAthakI Aga AraMjanI, parigrahanI ane mAyApratyayanI jAga yAvat a0 apacakhANanI kriyA niyamathakI lAge, ane mi0 mithyAdarzana-pratyayanI kriyA si mithyAdRSTi hoya tene lAge, thane samyakSTi hoya tene na lAge. ka0 te krazkane saMcakAranA deNahArane sA hajI teNe kriyAeM lI, nathI te mATe saghalI kriyA hasva
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ (116) +siddhAntasAra sAge, zrane gRhasthIne te kriyAeM hajI tenuM ne te mATe moTI lAge. gA gAthApatIne naMga he nagavAna ! naM0 kriyAeM vecatAthakAne jA yA. vat naM te kriyAeM jeNe saMcakAryu tene thApyu hoya to kA te kriyANAnA grAhakane naMga he nagavAna! jaMga te kriyANAthakI kiM0 zuM ? zrApa zrAraMjanI kriyA lAge? temaja jAga yAvat misa mithyAdarzana-pratyayanI kriyA lAge ? iti prazna uttara. goNa he gautama ! kA grAhakane te naM0 krayANAthakI kriyAeM lI, mATe ca0 pehelI zrAraMjanI Adi cAra kriyA mohoTI lAge, ane mi0 mithyAtvine mithyAdarzana-pratyayanI kriyA lAge, paNa samyakdRSTine na lAge. te mATe nA najanA kahI. gALa gAthApatIne (kriyAeM dIdhuM ne te mATe) tA te sarva pa0 pAtalI lAge. gANa gAthApatIne naMga he nagavAna ! naM0 naMma jAga yAvat ityAdi trIjA thAlA. vAno pATha pAulA bIjA sarakho kehevo. dhana dIdhuM nathI tyAM sudhI kehevo; ane Rzkane heglI cAra kriyA lAge, ane mithyAdarzananI kriyA ko vakhate lAge ane ko vakhate na lAge, ane gAthApatIne te dhananI kriyA dhana aNalIdhA mATe pAtalI lAge. e trIjuM sUtra bIjA sUtra sara kehevU. tema bIje sUtre " menavagie" e sUtrane viSa krazkane pAMca kriyA moTI lAge ane gAthApatIne pAtalI lAge.tema e bIjA sUtrane viSe kedevI. eno pAu valI jaNa jama pehelA AlAvAne viSe " jame aNuvaNesiyA gAhAvazssaNaM tA AraMniyA kiriyAkaghara mithAdasaNa kiriyA siyakadya siyanokadhara kazyassaNaM tAva savAna payaNuz nava" ema pATha . tema e pATha ca0 cothe AlAve kedevo. kAraNake gAthApa' tIe dhana lIdhuM ne tethI tene dhananI moTI / yA lAge; ane krazkane dhana dI, De mATe tene pAtalI lAge. ema pAune anusAre pehelA zrAlAvAno ane cothA AlAvAno eka sarakho pATha jANavo. nAvArthaH-have ju ! kriyAeM zrane dhana dodhuM tene cAra pAMca kriyA pAtalI kahI, ane rAkhavAvAlAne jabarI kahI. e nyAye 41 prabhamAM ghara- avya dIy, tene parigrahAdikanI kriyApAtalI pamI. tyAre
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra (117) dAma dakSa acita rupI-zrAu-pharasI pudgala khavarAvI ghaNA jIvanI rakSA karAvI, bAgalAnuM hiMsAnuM pApa TalAvyuM temAM guNa kema nathI? tevAre terApaMthI kahe De ke, "jIva jIvyA teto dayA nathI, ane jIva mare te hiMsA nathI; paNa jIva mAre tene hiMsA lAge, ane jIva na mAre tene dayA nIpaje." teno nattara. he devAnuprIya ! jIva muTha ane jIva jIvato rahyo te to kAraNa be, ane hiMsA lAgI ane pApa TADhyu TalAvyuM te kArya be. e kAraNano nAza kema karo ho ? kemake kAraNa vinA to kArya nIpaje nahI. jema koie kaMdoznA hATanI sukhamI pote khAvI bolI anerAne gemAvI, lIlotrI pote khAvI gemo anerAne DomAvI, corI karavI pote gemI anerAne bomAvI. have kaMdoznA hATanI sukhamI rahI, lIlotrInA jIva jIvatA rahyA, ane dhaNIne ghera mAla rahyo, te to kAraNa De; ane potAnuM ane bIjArnu pApa TalAvyuM te kArya je. have kaMdoznI sukhamI rahI, lIlotrInA jIva jIvatA rahyA, ane zeThanA gharamAM mAla rahyo, tyAreja pApa TaTyu; tema jIva jIvatA rahyA toja dayA nIpajI. tevAre terApaMthI kahe De ke " kozne sAdhujIe kuzIlanA tyAga karAvyA, tathA dikSA dIdhI, tethI tenI strI kuvAmAM jA pamI. tenuM pApa sAdhujIne lAgavaM joie. e paNa kAraNa ane kArya je." teno uttara. he devAnuprIya ! emAM zuM jula De ? jema sukhamInA tyAga karAvyAthI sukhamI pamI rahI jANe, lIlotrInA jIva jIvatA rahyA jANe, zrane zeThanA ghere mAla rahyo jANe, tema kuzIlanA tyAga karAvyAthI tathA dIkSA dIdhAthI tenI strI kuve pamaze ema jANIne tyAga karAvaze to tene pApa lAgazeja; paNa strIne maratI jANe to sAdhu munIrAja tyAga karAveja nahI. e kAraNa ane kArya sAcuM , paNa te sukhamI ane lIlotrI, bIjo ko khAze ane corIne dhana leze, tene pApa lAgazeja; paNa tyAga karAvavAvAlAne to e vastu rahI. have jenA jogathI e vastu rahI, teneja guNa nIpajyo bhane pApa Talyu. ema 1 praznamAM dAma dIpA, vastu
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 198) * siddhAntasAra / khavarAvI ane jabarA kodhI te to kAraNa ne; ane jIvana rakSA karI AgalAnuM pApa TalAvyu te kArya . tebAre terApaMtho kahe De ke, "upadeza vara jIva bomAve temAM to dharma be, paNa paisA dakSa, vastu khavarAvI, jabarA3 karo jIva bacAve, temAM dharma nathI." teno nattaraH he devAnuprIya ! upadeza dIdho, paisA dIdhA, vastu khavarAvI, tathA jabarA kIdhI, e to cAra kAraNa ane e kAraNathI jIvanI rakSA thai, AgalAnu pApa TaTyu, te kArya je. have upadeza dai jIva bomAvyo, te to kArya tathA kAraNa bane zuddha , ane paisA daz. vastu khavarAvI, ke jabarA kara jIva bomAvyA, e kAraNa to traNe azubha , paNa jIvanI rakSA thai, pApa Tatyu, e kArya zuddha . have tame e kAraNa azuddha dekhAmIne kAryamAM pApa kema kaho ho ? tevAre terApaMthI kahe je ke, "jenuM kAraNa azuddha ne tenuM kArya zuddha nathI." teno uttara. he devAnuprIya ! rAyaprazeNI sUtramA citta pradhAne kapaTAkarI ghomA ratha domAvI, aneka jIvanI ghAta karI, pradezI rAjAne samajAvyo. e kAraNa azuddha ? ke kArya azubha ? e kAraNa azudha temAM to pApa be, paNa pradezIne samajAvyo te kArya zurU , temAM pApa nathI. tene zrI vItarAgadeve dharma dalAlI kaho ; paNa kAraNa azuddhano pada laine pApa dalAlI kahI nathI. emaja jhAtA-sUtramA subuddhi pradhAne kAcA pANInI hiMsA karI jItazatru rAjAne samajAvyo. e kAraNa azuddha ? ke kArya azubha ? te kaho. temaja koi sAdhune vaMdaNA karavAne, vANI sanilavAne, tathA sAmAyaka karavAne, ratha pAlakhI pramukhanI asvArI karI, meha varasatAM, rAtanA upayoga vinA aneka prakArano AraMna tathA ajayaNA karato zrAvyo. e kAraNa azubha? ke sAdhune vaMdaNA karI, vANo zAMjalI pratibodha pAmyo, e kArya azubha ? te kaho. temaja nadImAM asaMkhyAtA jIvanI ghAta karatAM sAdhu nadI utare, e kAraNa azuddha ? ke jJAna, darzana ane cAritra nirmalA rAkhavAne
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra zrIvItarAdevanI AjJA zrArAdhI, e kArya azuddha ? te kaho. temaja vahetI nadImAMthI ArajAne anaMtA jIvanI rakSapAla jANone, sAdhu kADhe, e kAraNa azuddha ? ke kArya azujha? te kaho. temaja ughAjhe moMDhe bolatAM sAdhune dAna dIdhuM, tathA naghAme moMDhe bolatAM deva-guru-dharmane ghanakAro dIdho, e kAraNa azurU ? ke kArya azapha ? valI paMcAgni pramukha aneka hiMsA sahita tapazyA tathA kaSTa kare, tetho punya baMdhAya, ne devatAmAM jAya. (zAkhasUtra uvavAjI) e kAraNa azuddha? ke kArya azudha? te kaho. ityAdi aneka kAraNa azubha, tenAM kArya zuru jANavAM. e nyAye upadeza dakSa jIvane bacAvyo, tenuM kAraNa ane kArya vaMne zubha, ane dAma dara, vastu khavarAvI, javarAz kararI, jIva bomAvyo, tenuM kAraNa to azuddha be; paNa kArya zuddhale te karavA yogya le. tevAre terApaMthI kahe je ke "azuddha kAraNe karIne zubha kArya karavU nahIM." teno uttara. .. he devAnuprIya ! zuddha kAraNathA kArya siddhi thAya to azubha kAraNa na karavU, paNa zurU kAraNatho kArya siphina thAya to, azupha kA. raNane to khoTuMja jANe, paNa kAryamA guNa ghaNo jANe to, azuddha kArapAthI zuddha kArya kare. te upara aSTAnta kahe jema kozvepArI dezadezAvaramAM mAla mokale, ne hu~mI jAu~ volAi kharaca lAgyAvinA mAla ThekANe pohoMcI jAya, savAyA doDhA dAma thAya, tevAre to e kAraNatho kArya karavU zreSTa jANe; paNa huMmo, nADaM, ne volAi kharaca lAgyAM parA savAyA doDhA dAma thAya to, vosa rupIyA kharaca pame tene to khoTA jANe, paNa zrAgala lAna ghaNo jANe to e vepAra kare ke nahI ? arthAta kareja." tema dAna dayAmAM paNa azubha kAraNane to khoTuMja jANe, paNa Agala kAryamA lAna ghaNo jANe to te karavA yogya . valI koznA dikA levAnA nAva The, paNa sAdhunAM upagaNa joie teno joga nathI. tevAre koika zrAvake udho, muhapati, vastra, pAtrAM ane sUtra de dikSA devarAvI. e kAraNa azubha ? ke kArya azubha? te kaho. jema e napagarSa daz didA devarAbavI, e kArya karavA yogya ve. tema upagaNa de sAmAyaka
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ (120 ) + siddhAntasAra.. poso karAve, tathA 41 praznomAM avyavastu deza, jIvanI rakSA karAvI AgalAnuM pApa TalAvyu, te zuddha kArya karavA yogya . valI zrI kRSNa mAhArAje pAulA parivAranI khAvA pIvAnI sArasaMnnAla karI, ghaNA jI. vone dharma dalAlI karI dIkSA devarAvI. e kAraNe tIrthakara gotra bAMdhyu. e nyAye azuddha kAraNathI paNa zuddha kArya karavA yogya ve. he devAnuprIya! upadeza dazne jIva bomAvyo, temAM guNa thase to, bAkInAM traNa kAraNathI paNa guNa thazeja; paNa napadeza dazneja jIva bomAvyAmAM dharma De ema tame kapaTAithI mata kaho; kAraNake tamAre lekhe asaMjatInA jIvavAmAM dharma nathI. e mithyA juTha kema jAkho Do? tamArI saradhAne lekhe to upadeza dIdhAmAMja dharma kahevU joie; paNa upadeza daza asaMjatIne haNavAnA tyAga karAvavAmAM tathA bomAvavAmAM dharma kahevU na joie. palI anukaMpA dAna dayAnA utthApaka kahe ke, " jovane na haNa. vA tathA jIvanuM pApa TalAvIne taravu vaMDa, te to sUtramA gama gama kaDaM be, paNa asaMjatI jIvane bacAvavo kyA kahyu De ?" teno uttara. he devANuprIya ! jIvane nagAravAnuM sUtramA gamagama zrI vItarAgadeve kayuM , paNa tamArA sarakhA jIva-dayA-anukaMpA rahitane sujatuM nathI. te sUtranI zAkhA kahe . prathama to sAdhu traNa karaNa anetra joge karIne, ukAyanA jIvane mana, vacana ane kAyAthI haNe nahI, haNAve nahI ane haNatAne nalo jANe nahI.3 e na haNa to traNa karaNa nava joge karIne karI cukyA. have upadeza dakSa kAyanA jIva bacAve, tathA bakAyanI hiMsAne tyAga karAve, e na haNyAmAM ke ugAryAmAM ? valI kAyanA jIvanI rakSAvAste tathA ugAravAne arthe zrIvItarAgadeva napadeza deve kaDaM je. zAkhasUtra praznavyAkaraNa prathama saMvara chAramAM. te pATha. maMca sabajaga jIva rakaNa dayaghyAe pAvayaNaM nagavayA sukadiyaM attadiyaM peccA naviyaM Agamesi nadda sudha neyAjyaM //
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka siddhAntasAra hai arthaH-30 e pratyakSa sa sarva jagatanA jIva (corAsI lAkha jIvAjona) ne ra0 rAkhavAne viSe kAraNarupa daN dayAne arthe pANa pravacana (zrI siddhAnta dayAno paramArtha) nA jagavaMta zrI mahAvIradeve sunalo kahyo. e siddhAntavinA kAMza dayAno paramArtha jANe nahI, te mATe pravacana kahyu. te pravacana Apa AtmA (jIva)nA hItanaNI peNa janmAntare nA zubha phalapaNe praName, jIva ugAravo te pravacana ityartha zrA Agame kAle na kalyANarnu kAraNa su0 nirdoSa nyAya mArge vartavAnuM kAraNa. nAvArthaH-have juna ! pravacana siddhAnta rupaNI vANI zrI jaga vaMte nalI kahI. te zA arthe ? sarva jagatanA eTale u kAyanA jIvonI rakSA tathA dayAne arthe kahI. e na haNyAmAM ke nagAryAmAM ? sarva gaNadhara sAdhu pramukha, trividhe trividhe na haNavU, te to karI cukyA. have upadeza zA arthe deve ? u kAyanA jIvonI radA, dayA, ane ugAravAne artheja upadeza de . tevAre terApaMthI kahe je ke " upadeza to jIvarnu tara, vAnlavAne arthe tathA zrAgalAnu pApa TalAvavAne arthe de je." teno uttara. he devAnuprIya ! jIvanI radA karyAthI tathA dayA pAlyAthI pApa Talaze, taravU thaze, emAM zuM nula le ? zrI vItarAgadevane to tamathakI anaMtuM jJAna hatuM, paNa tamArI peThe kema na kahyu? ke jIvane taravAne arthe vANa prakAza karI be. have jo taravAne artheja vANI prakAza karI kaho bo, to pAMca sthAvara, traNa vigalendhi, ane zrazannI (manarahita) jIvane, zrI lagavaMtanI vANI kai rIte tAre ? te kaho. ahIM to " sabajaga jIva rarakaNacyAe " evo pATha . vAsate bakAyanA jIvanI rakSA tathA dayAne arthe upadeza de, vANI prakAze, ema karvA . e na iNyAmAM ke nagAryAmAM ? e kUmati ugavIne anaMtA tIrthaMkara tathA kevalImAthe thAla dara vacana natthApI anaMto saMsAra kema vadhAro ho ? valI cittapradhAne kezIzramaNa munIrAjane kayuM ke, pradezIrAjAne
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 122 ) + siddhAntasAra dharma saMjalAvazo to ghaNA jIvonI dayA palaze, rakSA thaze. te rAyapra. zeNI sUtrano pAThaH. evaM khalu naMte ! ammaM paesIrAyA ahammie jAva saya.. ssavi jaNavayassa no ssamaM karanA pachatei taM-jattiNaM devA NuppiyA payassisaranno dhammamAzkeDA bahuguNattaraM khalu hodyA tesiNaM bahuNaya duppaya canappaya miga pasu paMkhi sirisavANaM taM-jazNaM devANuppiyA paesissaramo dhamma mAikrakedyA bahu guNataraM phalaM hoyA tesiNaM bahuNaM samaNa mAhaNa nikhkhUyANaM taM-jaNaM devANuppiyA paesissa bahuNaM guNattaraM doghA jaNavayassa. . . arthaH-e0 ema kha0 nizce naMga he jagavAna ! a zramAro papa pradezIrAjA a0 adharmI be. jA0 jAvat sam potAnA jaNa dezane noga nathI san samyaka kA karanAra pa0 pravartAvato. taM0 te mATe jaga jo de he devAnuprIya ! pa0 pradezIrAjAne gha0 dharma mA0 kahezo to baNa ghaNo gu0 guNa kha0 nizce ho thaze. te te ba0 ghaNA u0 upada ca0 catuSpada mi0 mRga pa0 pazu pa0 padI si0 naMdara sa noliyAdine, te te mATe ja jo de he devANuprIya ! pa0 pradezIrAjAne dha dharma mANa kahezo to ba0 ghaNo guNa phala ho thaze. te te ba0 ghaNA sapa samaNa zAkyA dikane, mA brAhmaNAdikane ane niNa nidAcarane. taM0 te mATe jaNa jo tame deNa he devAnuprIya! pa0 pradezIne ba0 ghaNo guN guNa ho thAze. ja0 potAnA dezane viSe paNa guNa thAse // 1 // - nAvArtha-have ju zhAM cItta-pradhAne kayu ke, he mAhArAja! pradezI rAjAne dharma saMnnalAvazo to te ghaNA upada, caupada, pazu, pakSI mRga, naMdara, nolIyA, siMha, pramukha jIvane mArato raheze, deza pradezamA sukha zrAze, daMga karanAra thomo leze, raiyata ghazI sukhazAtA pAmaze, zrane
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra. ( 123) samaya-mAhane nikSA sukhe malaze paDhI kezI zramaNe dharma pAmavAnA ne na pAmavAnA cAracAra ThAma kahyA. e vacana nahIM haNyAmAM ke jagAmAM ? ihAM cipradhAne emakema na jAeyuM, ke "khasaMjatInuM jIvanuM : vAM nahI. saMjatI jIva jIvatA raheze to valI jIvanI hiMsA, karaze, ne mane anumodanA lAgase; ane rAjA enA karme karI mutraze: temAM mane zuM." ema to nathI jAeyuM. paNa ema jANajo ke, evI duSTa: saradadaNA cIttasArthInI nohotI. tevAre valI terApaMthI kahete ke, " eto paranA upagAra mATe, rakSA mATe, chAne guNa mATe nathI kayuM, paNa pradezI rAjAnA taravAsAru, pApa TAlavA sAru, ane pApa TalAvavA sAru guNane mATe dhuM che." teno uttara. " he devAnumIya ! jo pradezI rAjAnA guNanI khAtara kayuM hoya to, ema kahe joie ke " he svAmI ! e adharmI dharma karebe, aDhAra pApa sevebe, tene te samajAvo, ke te ghaDhAra pApa na seve, ne enA zrAtmAnuM sAdhana thAya, evaM karo". paNa ihAMto traNa pATha kA, te parajIvane nagArakhAnA eTale parane upagAra karavAnA kahyA be. te parajIvane nagAryAthIja potAnuM tanuM zrane zrAtmAnuM sAdhana thAze, emAM zo jUla be. parajIvane ugAravAnuMja cittapradhAne kayuM te kAraNa be, ane parade - zInuM tanuM tathA AtmAnuM sAdhana thAya te kArya be. paheluM kAraNa ne paDhI kArya thAya. te mATe sAdhujI parajIva nagare tevo upadeza de. teja rItezrI kezI kumAre upadeza dIgho ane cInasArthIe dharma dalAlI kIdhI. ena dAvuM yuM ke parajIvane ugArakhaM yuM ? mAyA ho te vIcArI jojo. kAra munIne AhAra bomavo kahyo be. zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana 26 mAnI gAthA 35 mI te pATha lakhIe bIe. prAyaMke navasaggo, titikhkhuyA baMjacera guttIsa; pANIdayA tavadeU, sarIra vobeyaNa hAe. // 35 // 16
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ (124) +siddhAntasAra - arthaH-pUrvavat jurva prazna 1 lo pAula pAne 13 meM. nAvArtha:-have juna ! e ba kAraNamA cothA kAraNamAM kaDaM ke, prANI jIvanI dayA tathA rakSAne arthe sAdhu thAhAra bome, paNa ema na kayu ke, potAne taravA arthe, athavA pApa TAlavA arthe thAhAra geme; kAraNa ke prANI jIvanI dayA pAlI, tathA rakSA kIdhI, e kAraNathI taratuM thazeja. emAM zuMjula . e kArya , paNa kAraNatho kArya siddha thAya te mATe zhAM kAraNa kayuM . e nyAye asaMjatI jIvanuM jIvaq vAncha, nagAravo, dayA pAlavI, ne rakSA karavI. valI jagavatI zataka pehele nadeze navame, saMjatI jIvanuM jIvaq vaMDarbu tathA rakSA karavo kahI ne. te pAThaH adA kammeNaM naMte ! lujamANe samaNenigaMtha kiMbaMdhaz, kiMpakare kiMciNe jAva kiMjavaciNa 4 ? go! AhAkammeNaM jhuMjamANe Ajaya vajA satta kamma pagamI siDhila baMdhaNa baMdhAna dhaNiya baMdhaNa baMdhAna pakarei jAva aNupariya. se keNakeNaM jAva ahAkammeNaM nuMjamANe . jAva aNupariyahai ? go ! adAkammeNaM nuMjamANe AyAe dhammaM avakama AyAe dhammaM avakamamANe puDhavikAyaM pAvakaMkhai jAva tasakAyaM NAvakaMkhara jesipiyaNaM jIvANaM sarIrAiM AhAra mAhareza tevijIve gAvakaMkhara se teNaThaNaM goo! evaM vucca adAkammeNaM muMjamANe AyavajA jAva sattakamma pagamina jAva aNupariyahai. phAsu esaNioNaM naMte! muMjamANe kiMbaMdha64 jAva kiM navaciNa? go0 ! phAsu esaNioNaM muMjamANe AjayavAna sattakamma pagamita dhaNiyabaMdhaNabaMdhAta siDhilabaMdhaNabaMdhAna ..pakare dohakAlachiiyAo radassakAlahizyAo pakare
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ * siddhAntasAra tivANunAvAo maMdANunAvAo pakarei bahuppaesaggAo appapaesagAo pakare AjayaMcaNaMkammaM siyabaMdhai siyanobaMza asAyA veyaNijAcaNaM kammaM nonujo 2 gvaciciNaI aNAdiyaM aNavadaggaM dIhamaI cAjaraMta saMsAra kaMttAra vIIvayava. se keNaNaM naMte ! jAva voIvaya ? go0 ! phAsu esaNioNaM muMjamANe samaNe niggaMthe AyAe dhammaM nAzkama ANAe dhamma aNazkamamANe puDhavikAyaM ., avakaMkhara jAva tasakAyaM avakaMkhai jesiMpiyaNaM jIvANaM,.. sarIrAyaM AhAra mAhAre tevijove avkNkhi|| arthaH-10 zrAdhAkarmI (te sAdhune arthe sacittanuM zracitta karIne Ape te) junogavatothako saNa sAdhu kiM0 zuM bAMdhe, kiMpa0 zuM paka, kiMcita zuM caNe jAga yAvat kiMnA zuM nacapaNe ? iti prazna uttara. go0 he gautama ! zrA0 zrAdhAkarmI AhAra jogavatoyako prA0 zrAna va0 varjIne sa0 sAta karmanI pa0 prakrati si0 sithila baMdhane bAMdhI hoya te dha0 aDha baMdhane bAMdhe. halavA karmane sudhA tANI bAMdhe. jema rezamanI gAMTha bAMdhIne madhusiSTe dhuMTIthakI jema gADhI nIvama thAya tema baMdhana kare. jAga yAvat rahassakAla vizyA dohakAlavizyAI pakera maMdAgulAu tivANunAvAo pakare appapaesagAo bahuppaesagAo pkre| thAnayacaNaM kammaM siyabaMdha siyanobaMdha asAyAveyaNijAssaNaM kamma nudho 2 navaciNa aNAdiyaM agavadaggaM dIhamakaM cAnaraMta saMsAra katAre anaMtIvAra paritramaNa kare. have gautama pu . se0 te zA arthe ?, he nagavAna ! ema kahyu. jAga yAvat ahA0 zrAdhAkarmI thAhAra nuM0. jamato-thako sAdhu jAga yAvat a caturgati saMsArane viSe anaMtivAra jame 1 iti prazna uttara. go he gautama ! a AdhAkarmI AhAra jue jamatothako sAdhu A0 bhAramAe karI dha0 cAritra dharma a0 atikrame
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ (126 ) + siddhAntasAra etAvatA dharmathI pame. zrApa AtmAe karI dha0 dharma a0 atikramatothako ulaMghatothako pu0 pRthvikAyanA jovanI NA anukaMpA na Ave, dayApramANa rahita thAya. jAga yAvat apakAya, tenakAya, vAnakAya, vanaspatikAya ane trasakAya be iMjiyAdikane yA viNAze tene dayA na Ave. jaNa je jovanA sa zarIrano A0 AhAra kare te te jIvanI paNa NA anukaMpA na Ave. se teNe arthe go he gautama ! e ema kardA, ke A0 AdhAkarmI suMnogavatoyako sAdhu thAm zrAu varjIne jA. yAvat sa0 sAta karmanI prakrati bAMdhe jAga yAvat caturgatirupa saMsArane viSe a0 parivramaNa kare. phAprAsuka acitta e0 eSaNika (42 doSa rahita) AhAra, naM0 he nagavAna ! tuMnogavatothako sAdhu kiMga zuM karma bAMdhe jA yAvat kiMjA | pradeza baMdhana vadhAre ? iti prazna. goNhe gautama ! phA nirdoSa muMga jogavato thako sAdhu zrA0 thAna varjI sa0 sAta karmanI prakRti dha0 gADhe baMdhane bAMdhA hoya te li. sithila baMdhaNe kare, te karma prakRti nirjarIne sithila kare. dona dIrghakAlanI sthitinI hoya tene ra thomA kAlanI sthitinI kare, ti tIvRanunAga rasarupa hoya tene maM0 maMda anunAga rasarupa kare, ba0 ghaNA pradezanI hoya tene zra0 alpa pradezano kare, Apa AnakhA karma si0 keTalAka bAMdhe ane sipa keTalAka na bAMdhe. a0 azAtA-vedanI karma no0 vAraMvAra napacaro nahI. a Adi aMta rahita do dorgha madhya jAga je jeno, evI cA0 cAra gatirupa saMsAra ke0 aTavIno vI0 pAra pAme se te zA arthe ? jaMga he nagavAna ! jAga yAvat vI0 vyatikrame, saMsAra tare. iti prazna. nattara. goga he gautama ! phA0 prAsuka e0 ekhaNika nuM0 jamato thako sa0 sAdhu tapazvI ni nigraMtha A AtmAe karI dha0 zrutacAritrarupa dharma pratye nArA nalaMdhe nahiM valI zrA0 AjhAe karo dha0 zrutacAritrarupa dharma pratye aNa aNanalaMghato thako sAdhu puN pRzcikAyanA jIvanI ava dayAH vAnche,jANyAvat ta trasakAya beiMjiyAdika jIvanI zraNa rakSA kare,je. je jIjovanA sazarIrano zrA0 zrAhAra kare te jIvanI paNa rakA kre|
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 197) nAvArthaH-have juTa ! AdhAkarmI AhAra nogave tene sAta karma DhIlAnAM gADhA baMdhAya, yAvat caturagati saMsAramA dIrghakAla sudhI paribramaNa kare. te zA arthe he nagavAna ! ema kardA ? nattara. he gautama ! zrAtmAno dharma (jJAna darzana cAritra) laMghe, pRthvI kAyanI anukaMpA naM kare, dayA na pAle, rakSA na kare, Ana (jIvag) na vAnche, ema kAyanI anukaMpA dayA na Ave, Au jovu na vAnDe, tetho jIva rune. e nyAye asaMjatIrnu Aukhu (jIvItavya ) vaMDe te saMsAramA na rule. valI je prAsuka nirdoSa nogave te sAta karma gADhAnAM DholAM kare, yAvat cAragatIrupa saMsArane ulaMghe, pAra pAme. te zA arthe he lagavAna ! ema kaDaM ? he gautama ! AtmAno dharma (jJAna darzana ne cAritra) laMghe nahI, ba kAyanA jIvanuM jIvotavya (dayA) vAnche, je jIvonA zarIrano zrAdAra kare, te jIvonuM paNa jIvItavya (dayA) vAnDe, teyo saMsAra samupha tare. e bakAyanuM jovItavya vaMgyuM, dayApAlI, tathA rakSA karI, teyo taratuM ka jhuM; paNa ema na kahyu ke "nirdoSa logave teNe potAnuMpApa TAlyuM, tetho saMsAra tare." e bakAyatuM jIvItavya vAnuyuM tathA dayA pAlo te to kAraNa , ane pApa Tabyu ane tara thayu te kArya je. te kAraNatho kArya siddha thAya. te mATe zhAM zrI vItarAgadeve kAraNa kayuM . e na haNyAmAM ke ugAryAmAM? e nyAve u kAyanA jIva thasaMjatonuM jIvaq ugArasiha thAya . valI sAdhu parajIvanuM nagAra, zrane jIvaq vAnDe. zAkha sUtra dazAzutakhaMdha adhyayana sAtameM. te pAThaHmAsiyaNaM nikhkhU keva javasayaM agaNikAeNaM cAmedhA Nosekappara taMpamucca nikamittaevA pavisitaevA tavaNaM ke bAMhAegAhAya AgasevA No se kappara taM avalaMbittaevA pavalaMbittaevA kappara se AhAriyarittae // 14 // arthaH-mA mAsika pamimAdhArI likhane ke0 ko anAryana upAzrayane viSe 10 ami-kAyakara, ghANa bAle, eTale ko anArya thAga
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 128) + siddhAntasAra, khagAme, tyAre po te pamimAdhArone na kare taM te lAhe lAgyAyo te ni0 sthAnakathI bAhAra nIkalavaM, athavA pa0 bAhArathI mAMhI pesa. taNtyAM ke ko Arya samaSTi tathA zrAvaka te balatAmAMhIthI bAM brAMhya mahIne ANa tANe to po na kalpe se te pamimAdhArIne taM0 te tANavAvAlAne zra0 bAMdekarIne grahI rAkhavo pa0 vAraMvAra jAlI rAkhavo. ka0 kalpe se te pamimAdhArIne a0 yathA yA sumati cAlI nIkalabuM kaspe ane te sAdhune te upAzraya agnithI baTyAnI bIke nIkalatuM na kaTpe; paNa kozka kADhe to te balIjAze tenI dayAne artha nIkala, kaTape. lAvArthaH-have jurma ! jinakalpI tathA ajigrahadhArI sAdhu sAhe sAgavAthI potAnA jIvotavyanI zrAzAe sukhane arthe nIkale nahI, paNa anero ko dayAvaMta, sAdhune balatA dekhIne kADhavA Ave to vilaMbarahita nIkale, jarApaNa Dhola kare nahI. e na haNyAmAM ke nagAryAmAM ? kemake sAdhunA nava jogamAM to hiMsAnu pApa lAgatuM nathI. e nyAye jIvanuM jIvaq vAncha, nagAra ane radA karavI te spaSTa rIte siddha . valI sAdhavI nadImAM vehetI hoya tene sAdhu kADhe to zrAjJA ulaMghe nahI. zAkha sUtra gaNAyaMga gaNe navame. e na haeyAmAM ke nagAryAmAM ? tathA supagamAMga zrutaSkaMdhe pahele adhyayana agyArameM. te pATha. daNaMtaM pANujANejA Ayagutte jidie gaNAi saMti sahiNaM gAmesu nagaresuvA // 1 // tahAgiraM samAraMla asthi punnaM-ti govae adavA pani puNaMti evameyaM mahabjayaM // 2 // dANadhyAya jepANA dammati tasathAvarA tesi sArakaNA e tammA aniti govae // 3 // jesitaM uvakappaMti annaMpANaM tadAvihaM tesi lAnaMtarAyaMti tammA Nani-ti govae // // jeya dANaM pasaMsaMti vaha miti pApiNaM jeyaNaM pamisedaMti viticcheya karaMtite // 5 // dui-vitte NanAsaMti sAdhavI nadImA bagArakhaM ane rakSA karavAgatuM natho. e nyA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra ( 129) ati vA nabivA puNo AyaM rahassa deccAeM niSANaM pAnaNaMtite // 6 // arthaH-ha0 jIvane haNatAM NA anumode nahI. zrA0 jenI thAsmA gupta ne ane jeNe iMDio jItI ne evA sAdhunI ga0 samope saM0 de sa zrajhAvaMta (dharma karavAnI cAvAlA) baudhyAdika gA0 gAma zrane na nagarane viSe vasanArA be, te ta0 AraMna sahita giga vANIe karIne puDhe le ke, he mahAmunI ! zrame sadAvrata, pANIno paraba zrAdika dharma arthe karAvIe ? temAM amane zuM thAya ? evaM temanuM pubvaM sAMjalIne sAdhu, a0 pu tamane punya, jo ema na kahe. a0 athavA Na nathI punya, ema kahevAmAM paNa maga mahA jaya . dAga dAnane arthe je je prANI (bejiyAdika) ha0 haNAya ta0 trasa ane thA0 sthAvara (pRthvyAdika), te tenI sA samyak prakAre rakAne arthe (ta0 te mATe) aNDe tamane punya, ema No na kahe, ane je jene purvokta sadAvata parabAdikanuM anna pANI lebu kalpe eTale jene tathAprakAranA anna pANI levAnI AzA , te te jovone lA0 lAnAntarAya thAya. ta0 te kAraNe pUrvokta anuSTAnamAM tamane punya nathI No ema paNa na kahe. je je sAdhu dA dAnane 50 prasaMze te vA vadha hiMsA zchele pA0 prANonI. (je sAvadha dAnane anumode te hiMsAne anumode De); ane je je sAvadha dAnano pa0 niSedha kare je te pUrvokta dAnArthi jIvonI vivRtti AjI. vikAno bega beda kare . te mATe 0 e be nASA AgalA puranArane paNa na kahe. aNDe athavA na nathI tamane puN punya. Apa Atma raNa rahasyano he hetu (pApa karmano tyAga jANIne) pUrvokta vANo bolavI muke. evo nASA na bole te yati ni0 mokSa pA0 pAme. evI rote mauna rAkhavI paNa evaM mIzra vacana khulAse nahIja kahe. nAvArtha:-have julai ! dAnane arthe je prANI (prasa sthAvara)haNAya se jIvanI ravAne arthe " tamane puNya be" ema na kahe: ane jene anna
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ (13) + siddhAntasAra pANI tathA prakAranA kalpe, tene lAnanI aMtarAya pame, te arthe " tamane punya nathI " ema paNa na kahe. kAraNake je dAnanI prasaMzA kare tene bakAyanA vadhano vaMbaNahAra kahoe, ane je dAnane niSedhe tene vRtino daNahAra tathA aMtarAyano deNahAra kahIe. ema jANIne sAdhu mauna rAkhe. e jurja ! basa sthAvara jIvanI radAne arthe "puNya De" ema na kahe kaDaM. paNa ema na kayu ke, potArnu pApa TAlavAne arthe puNya ne ema na kahe. e na haeyAmAM ke nagA-mAM ? valI ko ughAme moMDhe bole tene kahe ke, "naghAme moMDhe na bolo." e vacana na haNyAmAM ke ugaryomAM ? valI bakAyanA jIva haNatAne kahe ke, " mAM haNo, mAM haNo," e vacana na haNyAmAM ke nagAryAmAM ? te kaho. tevAre terApaMthI kaheDe ke " bakAyane na haNo" ema kahe te to AgalAnu pApa TAlavAne tathA taravAne arthe upadeza de ." teno uttarahe devAnuprIya ! jIvanI ravA thara te to kAraNa je, ane pApa TaTyu, taravu thayu, te kArya je. kAraNavinA kArya thAya nahI zrIvItarAgadeve to gama gama jIvanI rakAnAM vacana kahAM be, paNa tamArI pere ema to koI sUtramA kayu nathI ke, AgalAnu pApa TAlavAne upadeza deve. he devAnuprIya! jIvanI rakSA karI, zrane ugAryo, e to kAraNa be. e kAraNathI pApa TaTyuM tethI kArya thazeja. valI zrI vItarAgadeve to gama gama kAna, darzana, cAritra, tapa, jIvanI jayaNA, pAMca sumati, traNa gupti, saMvara ane jI. vanI rakSA ityAdika kAraNa kahyAM , ane phalane adhikAre phala kahAM 3. tame kAraNano nAza kema karoge ? tevAre terApaMthI kahe ke " anna. yadAnano lAjato sUtramA gama vagama kahyo be, paNa anukaMpAno tathA jIva nagAryAno lAla kahyo nathI." teno uttara. he devAnuprIya ! kayuM to paNa tama sarakhAne sujhatuM nathI. jurva sUtra gaNAyAMga gaNe trIje, tathA jagavatI zataka pAMcamAne naddeze bare. spaSTa rIte jIva nagAravArnu pharamAna siddha thAya je. te pATha lakhIe bIe:
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra ( 131 ) kadaNaM naMte ! jIvA prappAnayattAe kammaM ppakarei ? go0 ! pANezvattA musaMvaittA tahArUvaM samaNaMvA mAdAMvA phAsuraNe aNesa NigheNaM asaNaM pANaM khAimaM sAimeNaM milAnetA evaM khalu jIvA appADayattAe kammaM pakarei. kadaNaM aMte ! jIvA dIdAnayattAe kammaM pakarei ? go0 ! no pANeivaittA no musaMvaittA tadAruvaM samAMvA mAdavAphAsu esa dyeiNaM asaNaM pANaM khAimaM sAimeNaM pamilAnettA evaM khalu jIvA dIhAjayattAe kammaM pakarei. kahAM jaMte ! jIvA suda dohAnayattAe kammaM pakarei ? go0 ! pANe prazvattA musaMvaittA tahArUvaM samavA mAhAMvA holittA niMdittA khiMsitA garadittA avamannitA praNayareNaM maNuNeNaM appiyakAraNaM asaNaM pANaM khAimaM sAImaM pamilAnettA evaM khalu jIvA asuda dIdA yattAe kammaM pakarei. kadaNaM naMte ! jIvA sudadIhAjayattAe kammaM pakarei ? go0 ! no pANezvaittA no musaMvattA tahArUvaM samAMvA mAdaNaMvA vaMdittA jAva pazuvAsittA praNayareNaM maNuNeNaM pIyakAraNeNaM asaNaM pANaM khAimaM sAimeNaM pamilAnettA evaM khalu jAva pakare. // arthaH- ka0 keve prakAre naM0 he bhagavAna ! jI0 jIva a0 alpa AyuSyarupa ka0 karma pa0 bAMdhe ? iti prazna. uttara. go0 he gautama! pA0 prANAtipAta karavAyI, mu0 mRkhAvAda bolavAthI, temaja ta0 tathArUpa zA khokta sa0 sAdhu mA0 brAhmaNane a0 sacita a0 sadoSa evA 0 prasana pa0 pANI khA0 khAdima sA0 svAdima pa0 pratilAnavAthI e0 e prakAre nizcekarI jI0 jIva alpa AyuSya bAMdhe. haveM kapa kaye prakAre
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ - / 132) siddhAntasAra, naMga he pujya ! jI0 jIva dIna dorgha AyuSyarupa karma pa0 bAMdhe ! iti prazna. goN he gautama ! popa prANAtipAta na karavAthI, jo mu0 juTha na bolavAthI, temaja ta tathArupa saMga zramaNa mA brAhmaNane prA0 acita e nirdoSa zra0 asana, pANI, khAdIma, svAdIma pa0 pratIlAnavAthI e0 e prakAre kha0 nizce jI0 jIva dI0 dIrghAyuSya bAMdhe. kaN kaye prakAre naM he pujya ! jI0 jIva a azuna dI0 dIrghAyuSya karma pa0 bAMdhe ? iti prazna uttara. goNa he gautama ! pA0 prANAtipAta karavAthI, mu juTha bolavAthI, temaja ta tathArupa sa zramaNa mA brAhmaNane hI helo ni0 nidi khiM0 khaSTa karI ga gardI ane a thapamAnone a0 anero koika amanojJa zra aprItIkAraka a0 asana, pAna, khAdoma, svAdima, pratIlAjavAthI e0 e prakAre kha0 nizce jI0 jIva a zrazuna dI0 dIrghAyuSya pa0 karma bAMdhe. ka0 kaye prakAre naMga he pujya ! jI jIva su0 zuna dI0 dIrghAyuSyarupa karma pa0 bAMdhe ? iti prazna uttara. goN he gautama ! no prANAtipAta na karavAthI, no juTha na bolavAthI, temaja taka tathArupa sa0 zramaNa mA brAhmaNane vaM stuti karIne jAga yAvat pa0 sevA karIne 10 anero koieka ma0 manojJa pI0 prItIkAraka a0 asaNa, pANI, khAdIma, svAdIma, pa0 pratIlAjavAthI e e prakAre kha0 nizce jAga yAvat jIva zunna dIrgha AyuSya pa0 bAMdhe.. . nAvArthaH-have juI ! thA pAThamAM jIva hiMsA kare to, jutuM bole to, tathA asamato thAhAra thApe to, alpa AyuSya bAMdhe; ane jIvane na haNe to, jutuM na bole to, tathA sujato AhAra pANI Ape to dIrgha zrAyuSya vAMdhe, ema kaDaM. tevAre terApaMthI kahe je ke " e game jIva haNe to alpa.bAu bAMdhato kahyo, ane na haNe to dIrgha thAnakhaM bAMdhato kahyo. have anukaMpAthI tathA jIva nagAryAthI zuM phala pAme ? enuM phala dekhAmo". teno uttara. he devAnuprIya! nagAravu e na haNavAmAMja vyu jethe jIva ugAryoM teNe maraNanA jayatho muMkAvyo ke sAmo navamaH
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (13) nAMkhyo ? te kaho. he devAnuprIya ! jIvane nagAra, te zuM na haNavAthI juI ? ema jANatA ho to eka pApI, jIvane mAre to te haNato kahevAya ane na haNe te na haNato kahevAya. have jurjanI ! jIva ugAravAvAso zemAM lakSyo ? te tame vIcArI juna. have jIvane haNato alpa zrAyuSya bAMdhe ane na haNato dIrgha AyuSya bAMdhe, paNa tame nagAra, jueM mAno jo te tamAruM mAnavaM camathI . tenuM nIrAkaraNa nIce mujabaH__ ive je juTuM bole te alpa AyuSya bAMdhe, ane juTuM na bole te dIrgha zrAyuSya bAMdhe. have juTuM bole tenAM ane juTuM na bole tenAM to phala kahyAM; paNa nirvadha sAcuM bole tenAM zuM phala ? e be bolamAM to sAca na peTuM. have nirvadha sAcuM bole te zemAM peTho te kaho. tevAre terApaMthI kahe ke " nirvadha sAcuM bole te juTuM na bole temAM peTho." tema eka, jIva haNe, eka na haNe, ane eka nagAre. e traNa traNa bolanA gama judA kahobo, tema enA paNa traNa bole le. julu bole, juluna bole, ane sAcuM bole. have jema sAcuM bole te ju na bole temAM peTho, tema nagAre tepaNa na haNavAmAM peTho. (1) valI ko asujhatuM zrApe, koz zrasutuM. na pApe ghane ko sukratuM zrApe. e paNa traNa bola be. have je sukratuM. zrApe te, asukatuM na Ape temAM peThage. je asujhatuM na de tenAM jevAM phala, tevAMja sukratuM dIdhAnAM phala.tema nagAravaM te na haNavAmAM peTraM,tenAM paNa tevAMja phala. (2) ko cora kare, koz corI na kare, ane eka dIghevU le. have dI, le te corI na kare temAM pege, tema ugAravAvAlo jIva na haNe temAM peTho. (3) eka, strIthI vAta kare. eka, strIthI vAta na kare, ane eka, dharmopadezano vAta kare. have dharmopadezanI vAta kare, te dharma zrAzrI pApanI vAta na kare temAM peTho, tema jIva ugAravAvAlo, jIva na haNe temAM peTho. (4) eka, upagaNa rAkhe. eka, napagarNa na rAkhe ane eka, dharma upagaNa rAkhe. ( paNa traNa bola le. have dharma upagarNa rAkhe ke parmI, pApanA upagarNa na rAkhe temAM pese. tema jIva ugAravAvAso.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. jIva na haNe temAM pese. (5) eka, pApanI vAta (rAgaraMga) sAMjale. eka, na sAMjale ane eka, dharma upadeza sAMjale. e paNa traNa bola . have je dharma upadeza sAMjale te pApanI vAta (rAgaraMga) na sAnale temAM pese. tema jIva ugAre te, jIva na haNe temAM pese. (6) eka, strI zrAvikA rupa dekha. eka, na dekhe. ane eka, sAdhunAM darzana kare. e paNa traNa bola , have je vItarAga sAdhunAM darzana kare te, strI AdikanuM rupa na dekhe temAM pese. tema jIva ugAravAvAlo, jIva na haNe temAM pese. (7) eka, sugaM. dhavAsanA le. eka, na le ane eka, vAsanA Ave temAM rAga Sa na zrANe ( rAga zeSane jIte). e paNa traNa bola de. have rAga dveSa jIte teM, vAsanAnA tyAga kare temAM pese. tema jIva ugAravAvAlo jIva na daNe temAM pese. (ja) have eka, pApakArI sAvadha vacana bole, eka, sAvadha vacana na bole, ane eka, nirvadha vacana bole (sajAya kare). e paNa traNa bola . have nirvadha vacana bolavAvAlo sAvadha vacana na bole temA pese. tema jIva nagAravAvAlo jIva na haNe temAM pese. (e) have eka, sarvathA bola bola kare. eka, mauna rAkhe, ane eka, nirvadha bole.e paNa paNa bola. je. jema nirvadha vacana bolavAvAlo maunavAlAno pAMtImA pese, tema jIva ugAravAvAlo jIva na haNe tenI pAMtImA pese. (10) eka pharsathakI sukha phuHkha mAne. eka, pharsathako suMdAlAdikanA tyAga kare, ane eka, zIta-tApanI AtApanA le. e paNa traNa bola be. have AtApanA levAvAlo, sparza iMjino viSaya jIte, temAM pese. tema jIva ugAravAvAlo jIvana haNe temAM se. (11) eka, manano joga mATho pravartAve. eka,mAge na pravartAke dhane eka, jalo pravartAve. e paNa traNa bola . have jaQ mana pravartAvete,mA mana meM prayatAve temAM pese. temaja jova nagAravAvAlo jIva na haNe temA pese. (12) ema vacana joganA traNa bola jANavA. (13) ema kAya joganA paNa traNa bola jANavA. (14) e cauda bolanA babe bolato suyagamaMga zrutaSkaMdha bIje adhyayana bIjAmAM be, ane akeka bolanA zrIjA bolata mAMgA keTalAeka bola suyagamAMga sUtramA , prane keTalAeka jagavatI
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. pramukha anerA sUtramA be. trIjA bolanAM phala thomA ghaNA dharma zrAzrI zrIvItarAgadeve bIjA bola sarakhAM kahyAM le. tema jIva nagAre tenAM phala, jIvane na haNe tenI pare nalA jANavAM. ema amAre mate na haNyAmAM zrane nagAryAmAM kAMza phera nathI. . tevAre terApaMthI kahe ke "eka, jIvane mAre, eka varje je (TaMTA jhaghamAmAM pameDe) ane eka, mauna rAkhe . have mauna rAkhavAvAlAne to, jIva mAre tenuM pApa nathI lAgatuM; kAraNake jagatamAM aneka jIva mare . kene kene ugAraze. kernu kenu pApa TAlaze. potapotAne karme karI pace De. munIrAja tathA zrAvakajI kenA kenA jagamAmAM pake munIrAjane to aneka jagatamAM jIva mare tenuM pApa nathI lAgatuM, tyAre asaMjatI jovane bacAvavAnA jagamAmAM zA vAste pame. sAmu pApa lAge. kAraNake ko rAjI thAya, kokarAjIthAya." teno uttaraH-he devAnuproya !paropakArano buddhIvAlA, parajIvane upakAra karyAmAM guNa jANe te vAste upakAra kareja.' jo tamArA kahevA pramANe paranapakAra karavo te parAyA UgamAmAM pam, ema hoyato zrI tIrthaMkaradevane tathA kevalIne kevalajJAna upanyu te pADaM na jAya. tyAre upadeza zA vAste de. saMsArI jove karebuM pApa tIrthakara tathA kevalIne to nathI lAgatuM. ulaTuM napadeza sAMnalIne ko rAjI thAya, ane koi karAjI thAya. e paranA jaghamAmAM kema pame ? e tIrthakara kevalI upadeza de te na haNyAmAM ke parajIvanA napakAra vAste ? valI vitijayapura-pATaNanA dhaNI udAi-rAjAe pAbalI rAtanI ciMta. ghaNA karI ke " jagavaMta zrI mAhAvIrajI padhAre to bakAyane annayadAna danaM, didA la." paThI mahAvIradeva ghaNA sAdhunA parivAre padhAryA, ane nadAi-rAjAne didA dIdhI. zAkha sUtra nagavatI zataka terame. have ju! udAi-rAjArnu kare pApa jagavaMtane to nohotuM lAgatuM, paNa sAtaso kozathI cAlIne zrAvyA, rastAmAM aneka nadI ulaMghI ho, sAdhujanA pagayI bihAramA asaMkhyAtA jIvonI ghAta tha ize,
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. ane udAz rAjAne dikSA didhAthI aneka jIva duHkha pAmyA haze. e jagavaMta tamArI kaheNIne lekhe udAz-rAjAnA jaghamAmAM nAhakanA kema paDyA ? sAtaso kozathI gayA. e na haNyAmAM ke parajIvanA upakAra vAste ? (2) valI cakravarti pramukha aneka jIvone kevalI ane sAdhu upadeza dai dIkSA de, tetho zrIdevI pramukha aneka jIva puHkha pAme. have kevalo tathA sAdhu nagavaMtane to cakravarti zrAdikanuM kIdheduM pApa nathIlAgatu, paNa ghaNA jIvane uHkha napajAvIne pArakA UgamAmAM kema parne ? e na haNyAmAM ke parajIvanA napagAra vAste ? (3) ema aneka jIvone dIkSA de tathA zrAvako pramukhane kuzIla pramukhanA sogana karAve, tethI srIzrAdika aneka jIva kuHkha pAme. e sAdhu, nagavaMta tathA kevalIne to pApa nathI lAgatuM. e ghaNA jIvane phuHkha upaje, evA UghamAmAM kema pame ? e na haNyAmAM ke parajIvanA napakAra vAste ? (4) valI mAhA zataka zrAvakane doSa lAgyo tyAre gautamane mukIne pAyazcita devarAvyu. e doSa lagavaMtane to nahoto lAgato. e na haNyAmAM ke parajIvanA upa. kAra vAste ? (5) valI mAhomAMhI kaleza hoya te upazamAve to mohana prAptI thAya. zAkha sUtra gaNAyaMga gaNe thAume. te pAThaH ahahiM gaNehiM sammaM ghamitavaM jaztavaM parakamiyacaM assi- . caNaM-ahe NopamAeyavaM nava asuyANaM-dhammANaM sammaM sugaNayAe abjayavaM navai. 1 suyANaM dhammANaM nagendaNattAte avadhAraNayAe abnuchetavaM java. 2 NavANaM-kammANaM saMjameNa makaraNatAte annudhyatvaM javai. 3 porANANaM-kammANaM tavasAvi-gicaNatAte visodaNatAte abnuvyavaM javai. 4 asaMgihita paritaNassa saMgenhaNatAte anuvyavaM navai. 5 sehaM AyAra goyaraM ggahaNatAte / abbhuyavaM nava.6 gilANassa agilANatAte veyAvacaM
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra ( 137) karaNatAe abnuhayavaM navai. 7 sAghamittANa madhikaraNaMsi jappannaMsi tatra anissito vassite aparaka-gAdI. madhana lAvanUte kadaNu sAhamittA appasadA appajaMjhA appatumatumA navasAmaNatAte abya vaM java.7 // arthaH-zraNa pATha ga sthAnake saNa samyak prakAre gha0 aNapAmyAne viSe udyama karavo. ja0 pAmyAne viSa yatna karavo. paNa zakti na hoya topaNa parAkrama kara. a evA arthane viSe yo pramAda na kara vo. have te sthAnaka kahe be-zraNa aNasAMjalyo zrutadharma sAMnalavAne viSe a0 udyama karavo. 1 suNa sAMnavyA zrutadharmane na0 grahaNa karavAne, avisAravAne arthe, a0 avadhAravAne arthe anudyama karavo. Na navA karma saM0 saMjabhe karI a0 aNakaravAne viSe a udyama karavo. 3 po purvalAM karma ta tape karI viNa nirjaravAne arthe vi0 zrAtmA vizuddhavAne arthe zraNa udyama karavo.4 zranirAdhAra ziSya vargane saM0 zrAdhAra devAne viSe a udyama karavo. 5 se navadikSIta ziSyane ANjhAnAdika pAMca zrAcAra go gocara nikAcAra ga grAhAvAne viSe a0 udyama karavo.6 gi rogInI aN khedarahita vaiyAvaca karavAne viSe a udyama karavo. sA sAdharmIkane viSeSa adhikaraNa virodha na mAhomAMhI napanyAthI ta tyAM a0 rAga rahita, AhArAdikanI zvA rahita, dveSa rahita aNa apakSapAtapaNe ma madhyastha nA nAve kA zuM zuM kare, te kahe beH-sA0 sAdharmI a rAmanA moTA zabda rahita tathA aNa vikharyA vacana rahita a0 krodhakRta vikAra rahita thAze. ema vicArIne na virodha napazamAvavAne viSe zraNa udyama karavo. 7 nAvArthaH-have juu~ ! e kalaha kadAgrahanAM karma bIjAne to nathI lAgatAM, paNa jagamo muMkAvyo tene lAna kahyo. e jagamo muMkAvyo te na harayAmAM ke parajIvanA napagAra vAste ? (6) valI mArgamAM kImI, makomI, harIkAya (lIlotrI) pramukha pamI hoya te pote TAlIne nIka
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ (18) + siddhAntasAra.. lyo. tevAremA halomA iNo yaz cukyu. paDI bIjAne kahe ke, he nA! tame paNa asa pramukha jIva napara paga na dezo. e upadeza na haNyAmAM ke parajIvanA upagAra vAste ? () valI kezIgurune tathA cittasArathine pradezInuM karyu pApa nahotuM lAgatuM, paNa kapaTA karI ghomA ratha domAvI hiMsA karIne cittapradhAna pradezIrAjAne lAvyo. dharmadalAlI karI. par3I kezIzramaNe aneka aSTAMta dara pradezIne samajAvyo. e jagamAmAM pamayA. ena haNyAmAM ke parajIvanA upagAra vAste ? () valI dasAzrutakhaMdhamoM sAdhunI panimAne adhikAre kayu De ke, sAdhu agnimAM balato hoya tyAre tene koz dayAvaMta kADhavA zrAve te kADhanAranI zranukaMpA artha nIkale te pATha mAsiyaNaM nikhkhU kei avassagaM agaNikAeNaM bAmeyA No se kappara taM pamucca nikhittaevA pavisittaevA. tavaNaM ke bAdAe gAhAya AgasevA No se kappai taM avalaMvittaevA pavalaMbittaevA kappa se AdAriyaMrittae. arthaH-pUrvavat . prazna bIje, pAula pAne 127 meM. nAvArthaH-have juI ! balatA sAdhune koz agnimAMthI kADhe to te kADhanAranI anukaMSAne arthe nIkale, paNa ema na jANe ke " e prANI nIkalIne zuM dharma karaze. jo huM nahIM nIkarbu to e nelo balaze. temAM mArA nava jogamAM to hiMsA lAgatI nathI." paNa tenA upakAra arthe sukhe nIkale. e na haeyAmAM ke parajIvanA napakAra vAste ? (e) valI nadImAM zrArajA mube tenuM pApa sAdhune to nathI lAgatuM, paNa tene anaMta jIvanI rakSapAla jANIne kADhe. e na haNyAmAM ke nagAryAmAM ? ityAdika aneka prazna upakAra napara jANavA. jema A praznomA AgalAnuM kareDhuM pApa potAne nathI lAgatuM, paNa napakAra arthe upadeza de tathA bATalAMkArya kare; tema upakAra vAste ane AgalAnuM pApa TalAvavAne vAste .. jIvane bacAvavo joie. jenA ghaTamAM paropakAranI buddhi nathI, anukaMpA.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (139) samakitanuM lakSaNa nathI ane dayA nathI, tenuM annayadAna paNa annavinI pare nirarthaka jANavU. valI jIvane bacAvyAmAM pApa kahe tene purbu ke, he devAnuprIya ! jIvanI rakSA karavI tathA napakAra karavo te to sUtramA gamagama batAvyuM , paNa ame temane puDIe bIe ke "kayA sUtramA kayu De ke, potAnA vRtanI (kalpanI) maryAdA rAkhIne jIvane na bacAvavo. " valI jIvane vacAvyAthI pApa lAge, ane asaMjati jIvanuM jIvaq na vAn, evaM 35 sUtramAM, 45 tathA 74 zrAgamamAM athavA TIkA carNi nASya ke prakaraNamAM kyAMya kayu hoya to batAvo. tevAre mubato mANasa bAcakA jare tenI mAphaka suyagamAMga sUtranI juThI zAkha batAve . teno nattara. he devAnuprIya ! zhAM to ema kaDaM ne ke, he sAdhu tuM saMjama nAMgIne asaMjama karI jIvaQ vAnDoza nahI. saMjama dhArIne saMjama DomIne potAnuM asaMjama jIvItavya vAnlavaM nahiM, ema kardA ke; paNa ema nathI kAM ke, sAdhu tathA zrAvake bakAyanA jIva asaMjatirnu koie jIvaq vAnDavaM nahiM. valI terApaMthI, saMjati jIvanuM jIvaq nahI vAncha, te viSe, Avazyaka sUtranI tathA upAzakasUtra pramukhanI juThI zAkha batAve . te pATha: tayANaMtaraMcaNaM apachima mAraNaMtiya saMvedaNA saNA - ArAhaNA samaNovAsagassaNaM paMca aiyArA jANiyabA samAyariyaSA taM0 ihalogA-saMsappanagge 1 parakhogA-saMsappanaggeza jIviyA-saMsappanagge3 maraNA-saMsappanagge 4 kAmanogA-saMsappanagge 5 .arthaH-taNa tevAra panI a0 bello mA0 maraNane aMte saM0 saMleSaNA ju0 tapa agmine viSe Apa ArAdhanAnA sa zramaNopAsakane (zrAvakane) paM0 pAMca tha0 aticAra jAga jANavA paNa paNa samAcaravA nahI. taM0 te jema tema AloLa. 30 Aloka manuSyAdikanAM sukha cakraghRta, baladeva, athavA vAsudevanI riDine pAmuM evI zvA na kare. paNa
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ (140) 4 siddhAntasAra devatA dikanA sukhanI, iMdrAdikanA padanI icchA ja kare. jI0 potAno mahImAmova dekhIne ghaNA dIna jIvuM to ThIka ema na ciMtave. ma0 pu jyapaNuM dekhIne tathA dudhAdevanI sahana na thAya tethI UTa marI jAu~ to sAru, ema na ciMtave. kA0 zabda, rupa, rasa, gaMdha chAne sparza, evA kAmajoganI icchA na kare. " paraloke yA tapanA nAve e mane adhika prApta thAjo, ema na ciMtave. " bhAvArtha:- dave jurja ! ihAMto ema kayuM ke, saMleSaNAmAM (saMthArAmAM) pAMca bolanI vAnbA karavI nahI kare to saMthArAmAM aticAra lAge. de devAnupraya ! dAMto ema kayuM be ke, saMthArAmAM ghaNAdIna jotuM tau sAraM athavA maraNa vehetuM zrAve to sAruM. eto potAnA jIva zrAzrI kathaM Theke, saMthArAmAM potAne jIvakuM maratuM vAnbavuM nahI; paNa ema~ nathI yuMke, koi jIvanuM jIvavuM maratuM vAnbavaM nadI. e dayA uThAvavAne vAste matanA sIdhe mRkhAbolI saMsAra kema vadhAro ho ? tevAre tairApaMthI kar3he be ke " jyAre saMthArAmAM jIvavuM maratuM vAnbayAmAM doSa ke tyAre vinAsaMthAre paNa jIvabuM maratuM vAnche tepaNa zrArtadhyAna be, ane mAjhA bAhAra be. " teno uttara de devAnuprIya ! dharmadhyAna zukladhyAna to saMvara nirjarA samyakta sahita hoya tene kahIye. te saMvarathI to punyapAparUpI karmavatAM rokAya, nirjarAthI zrAgalAM karma tuTe (zAkha sUtra gavatI sataka bIje uddeze pAMcame) ne ruDadhyAnathI pApa baMdhAya. deva kaho ! punya kayA dhyAnathI baMdhAyAne devatAnuM zrAkhuM kayA cyAnI baMdhAya te sUtra zAkha batAvo . he devAnuprIya ! punyano ne devatAnA zrAnakhAno baMdha zrArtadhyAna ( yAzravajJAva ) mAMja be. saMvaranAvamAM prAjakhaM baMdhAya nahI. zAkha sUtra jagavatIM zataka par3ele. dave zraprazasta - zrArtadhyAnathI ( zrAzravajAvarAgaMthI) pApa baMdhAya, ane prazasta zrArtadhyAnathI (prAzravajAva sarAgathI) punya bhane devatA dhAya. zAkha sUtra jagavatI zataka bIje saMdeza :
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra ( 141 ) pAMca. . sarAga prazasta saMjama tathA tapa napara paNa ArtadhyAna be. e nyAye prazasta kAryathI tathA prazasta rAga jAvathI jIvatuM maratuM vAnche, te punya prakratinuM kAraNa be. valI terApaMthI, " jIvatuM maratuM vAnyAmA dharma punya saradhe tene mithyAta pApa lAge " evI parupaNA jolA jIvone jharamAvavA vAsta kare be, paNa potAnuM jIvanuM vAnbe be. vacana bolImAM baMdha nathI. temane evA prazna puDhIe ke: - ( 1 ) tamAre jIvavAnI vAMDA nathI tyAre sApa vyAthI AghA kema jAbo ? ( 2 ) sAMDha laDhatA AtA dekhIne yA kema khasoTo ? ( 3 ) sIMda dhAvatA dekhIne ghAma jo? (4) hamakAyuM kutaruM dekhIne zrAghA kema khasoDho? (5) TADha lAgyAthI kapamAM kema uDhoTo ? ( 6 ) tApamAMthI (lumAMcI ) air hai? ( 3 ) peTamA jukha lAgyAthI ThAma ThAma ghara ghara TakI AhAra lAvIne kema khAuMDo ? ( 8 ) vAyu dAghajvara vIgere zarIramA roga upanyAthI auSadhano udyama karI jIvItavya kema vaDhoDho? ( 9 ) bAta patthara pato dekhI yaghA kema khasobo ? ityAdika upasarga upajyAM sAMmA jAnuMto maraNa vAMDhayuM kadevAya zrane zradhA jAu~ to jI - vItavya vAnyuM kaddevAya tamArI zraddhAne lekhe to je jagyoe beTA teja jagyoe beThA rahe joie. e upasarga upanyAthI AghA kema jAbo, mukha lAgyAthI prahAra kema karoge ane roga upanye auSadha kema karo bo; kAraNa ke jIvaj vayAM zrArtadhyAna pApa lAge, to duHkha gamAvavAnI vA, te dhyAnaja be . managamato saMjoga malyo teno vijoga na pane to sAraM, ne agamato saMjoga malyo te vahelo maTe to sAru, evI ciMtavaNA kare te paNa zrartadhyAna be. zAkha sUtra navavAra, cAra dhyAnanA adhikAramA. 8 ve jur3e ! de devAnupraya ! jo jIvatuM vAnbavuM nahI to duHkha gamAaj paNa vAnaj nahI. tame sarpAdikanA upasarga upanyAthI zradhA kema rish? kha gamAvAne AhAra kema karoDo ? tathA roga gamAvavAnI bAmbA phema karobo ? tame kahatA hatA ke jIvanuM na vAnchabuM. tyAre pa
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ - + siddhAntasAra.. upAya karI jIvaq kema vAnbyuM ? e bolIne kema badalogo ? tevAre terApaMthI kaheDe ke " ghaNA dIna saMjama pAkhyAthI lAnna ghaNo be. te ghaNA dIna saMjama pAlavAnI vAnDA vAste eTalA upAya karIe biie| amAre jIvavAnI vAnDA nathI. " teno uttaraH-he devAnuprIya ! gajasuH kamAla munIrAjato mAtAne hAthe nojana karI, saMjama le teja dIvase upasarga sahI moda gayA. te zuM lAja thomo thayo ? valI didA lai napasarga upanyAthI same praNAme sAmA maMjhe tathA same praNAme saMthAro kare, temAM lAnna ghaNo ke mAla khAi ghaNA dIna saMjama pAle temAM lAnna dhaNo? te kaho. tevAre terApaMtho kahe je ke, napasarga zrAvyAthI sAmA maMjhe tathA saMthAro kare tene dhanya je. to he devAnuprIya ! tamAre lekhe to jIvavAnI vAnDA karavI nahI. tamAre to saMthAroja karavo zreSTa be. paNa lagavaMte to uHkha gamAvavAne zrarthe tathA jIvItavyane arthe thAhAra karavo kahuM le zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana vIsameM, gAthA tetrIsamI. te pAThaH.... veyaNa veyAvacce zariyahAeya saMjamahAeya, , tada pANavattiyAe bahaM puNa dhamma ciMtAe // 33 // artha:--purvavat. jurva prazna 1 lo pAne 10me. ; lAvArthaH-have juTa ! ahIto na kAraNe AhAra karavo kayuM ; ane tame kahoDo ke, eka saMjama pAlavAne zrarthe eTalA upAya karIe bIe, auSadha lAvIe bIe, ane AhAra karIe bIe. e mRSAvAda kema boloDo ? tevAre terApaMthI kahe ke " asaMjama jIvItavya na vAnbavU, paNa saMjama jIvItavya vAnyAmAM dharma , te mATe eTasA upAya karI saMjama jIvItavya vAnchIe bIe." ema kahe, paNa Agala e vacana paNa palaTI jaze, kAraNake juga-bolyAnA vacanamAM baMdha nathI. te vAste terApaMthIne puq ke " tamArA sAdhune ko anArya phAMsI da gayo. te dekhI ko dayAvaMta, e sAdhu saMjama ghaNA dIvasa pAlaze evA moTA munI, rAja , ema jANI anukaMpA prANIne zuddha praNAmathI khole tathA vaje
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra (143) eM saMjama jIvItavya kholanAre vAnbayuM, temAM pApa kema kahobo ? temaja kutaro karake tene kAle, pakatAne bacAvI le, ityAdika sarpAdikanA aneka upasarga upajatA dekhI, ghaNA dIna saMjama pAlaze ema jANI TAle. e saMjama jIvItva upasarga TAlanAre vAnbayuM emAM pApa kema kahobo ? " tevAre terApaMthI kar3e ke, " gRhasthInI sAhAja sAdhue vAndavI nahIM, tethI pApa kahIe bIe. jema saMthArAmAM khAvAnA tyAga ke tene anukaMpA " ne khavarAve tathA saMthAro gAve tene pApa thAya, tenI pere anukaMpA prANIne dharmArthe sAdhunI phAMsI khole tene pApa kahIe bIe. evA kuheta melavI boghAM lokone bedekAve che. teno uttara. he devAnumIya ! sAdhuto gRhasthIne dharma thAya tevAM paNa ghaNAMka kArya na vAnche. zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana 35 meM, gAthA 18 mI. te pAThaH pracaNaM raNaM ceva, vaMdaNaM pUyaNaM tahA; iTi sakkAra sammANaM, maNasAvi na pacae // 18 // arthaH- 0 caMdanAdike karI arca, ra0 ratna maMgananuM raca, ce0 nizce vaM0 vAMda (guNanuM karavuM ) pu0 pujavuM, temaja i0 labdhanI ra annAdika devekarI sa0 satkAra sa0 sanmAna, eTalAM vAnAM ma0 mane karIne paNa na0 na pa0 vAnbe // 18 // jAvArtha:- have juTe ! ihAM kayuM ke, sAdhue gRhasthInI vaMdA ke satkAra sanmAnAdika vAndhavo nahI, paNa gRhasthI sAdhune daNA kare tathA Adara sanmAna de tene dharma yAya ke nahI ? tema sAdhu to gRhasthI nI sAhAja na vAnbe, paNa koi dayAvaMta phAMsI khole, upasarga TAle, tene pApa kayA nyAyathI kaho bo. valI gRhasthIne ghera sukhamI pramukha dekhI sAdhu manamAM ema na vAnche ke, mane vohorAve to ThIka; paNa bohorAve tene dharma be. tema sAdhuno nRpasarga TAle tene dharma be. valI tame saMthAro jaMgAvavAno kudetu melavyo, paNa saMthArAmAM to. khAvApIvAnA tyAga che. te tyAga koi duSTabuddhi, mithyAdRSTi ke dharmano
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra veSI hoya te naMgAve tene to pApa lAge, paNa tenA naMgAvyA tyAga sAdhu nAMge nahI. valI jema saMthArAmAM khAvApIvAnA tyAga le tema phAMsIdhI khullA thavAnA tathA kuttA pramukhanA napasargathI bacavAnA sAdhune tyAgaH nathI. ko dayAvaMta khole to sukhe khule, paNa sAdhue gRhasthIne khola: vArnu kehevU nahI. e sAdhuno kalpa le. temaja sAdhu gRhasthIne vinaya karavA, sAmA zrAvavAnuM, unnA rahevAnuM zrane napasamIpe AvavAnu, kalpa nathI tethI kahe nahIM; paNa gRhasthI sAdhuno vinayAdika kare tene to guNaja be. tema phAMsI khole tathA napasarga TAle tene paNa guNa jANako paNa sUtraselInA ajANa tyAgane ane kalpane nalakhyA vinA mohamadamAM bakyA bole ke, saMthAro naMgAve tenAM phala ane phAMsI khole tenAM phala eka sarakhAM je. ema kahe tene samakiti kema kahIye. valI terApaMthone kehe ke, sAdhUnuM sAdhU saMjama jIvItavya vAnche temAMto tame paNa dharma kahobo, ane jagavate paNa sUtra gaNAyAMgamAM kahyu De ke, sAdhavI nadImAM mubatI hoya tene dayAnA nAvekarI sAdhU kADheto zrAjhA nakhaMghe nahI. saMjama jIvItavya vAnuyuM kahIye. e lekheto nagavaMta zrI mAhAvIradeve gozAlAne anukaMpArasa zrANIne bacAvyo. te paNa nagavaMte saM. jama jIvItavya vAnbyuM kahIye. temAM tame jagavaMtane pApa lAgyuM kahoge ane nagavaMtane cukyA kahobo. te kayA nyAye ? jema sAdhavI saMjamadhArI be, tema gozAlAne paNa nagavaMte potAno ziSya kahyo . zAkha sUtra jagavatI zataka paMdarame. te pATha lakhIe bIe:tateNaM samaNenagavaM mahAvIre gosAlaM maMkhaliputtaM evaMvayAsi jeti tAva gosAlA tahArUvassa samaNassavA mAhaNassavA taMcevajAva pajjuvAsaMti kimaMgapuNa gosAlA tummaM mae caiva pavAvittejAvamae cevabassutIkae mamaMcevamiddhaM vippamivaNe. .. arthaH-ta0 tevAre sa0 zramaNa jagavaMta zrI mahAvIra svAmI go : gozAlA maM0 maMkhalIputrane e0 ema kehetA havA. me je tA te goza
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ . + siddhAntasAra / he gozAlA ! ta0 tathArupa sA zramaga tapasvI mA0 brAhmaNa taM0 temaja jA yAvat zabde samope eka paNa vacana AryanabuM dharmasaMbaMdhI suvacana zAMnale te paNa te pratye vAMde, namaskAra kare, yAvat kalyANakArI, maMgalakArI, devasamAna, caityasamAna jAga yAvat zabde pa0 zevA kare. to ki0 ghaNuM zuM kahoye, tujone puN valI go he gozAlA ! tu tuja. pratye ma meMja canizce pa0 pravA (dikSA) dodhI ityAdi jANa yAvat ma mujathakI ce0 nizce ba0 bahu zruta thayo. tejulezyA pAmIne samartha thayo te maga mujayIja ce nizce mi0 teM anAryapaNu vi0 prativajyu. nAvArtha:-have juna ! gozAlo prajunI sAthe ba varSa sudhI rahyo, lAna alAna sukha duHkha nelAM jogavyAM, mAMhomAMhI sukha ciMtavatA rahyA, ane panI mithyAtva pravaryo. samosaraNamAM Avyo tyAM nagavaMte ema kardA ke, he gozAlA ! meM tane muMbhayo, pravA (didA) dIdhI, jaNAvyo bhane bahuzruta karyo. e zrImukhatho vItarAgadeve kahyu. e nagavaMtano ziSya gozAlo, tene jagavaMte saMjama dhArIne bacAvyo, temAM nagavaMtane pApa karma lAgyAM tathA cukyA kaho to, pANomAM muvatI sAdhavAne kADhayAthI dharma kayA nyAye thaze. jo sAdhavIne nadImAthI kADhayAmAM (bacAvyAthI) dharma haze to, nagavaMte potAnA ziSya gozAlAne bacAvyo temAM paNa dharma haze. tevAre terApaMthI kahe ke " jagavaMta jyAre banasthapaNe hatA tyAre na lezyA ane ATha karma hatAM. gozAlA nupara rAga Avyo te kRSNAdika mAThI lezyAnA praNAma . te rAganA prapAme karI gozAlAne bacAvyo tethI prajune cukyA kahoye bIe." evAM jugaM bAla prajune deThe teno uttara. he devAnuprAya ! udmastha torthakaramAM dakSA lIdhA panI ba lezyA kayA sUtramAM kahI De ? te batAvo. tevAre teraapNth| kehe De ke " sAmAyaka-cAritramAM, bedosthApanI-cAritramAM, kaSAyakuzIla-niyaMgamAM ane manaparyava-jJAnamA ityAdikamA u lezyA kahI , ane sAmAyaka- cAritra, kaSAyakuzIla-niyaMge ane manaparyava
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. jJAna badmastha tIrthaMkaramAM hoya . e nyAye nagavaMtamA u lezyA kahIye bIe." teno uttara. he devAnuprIya ! e bolonA dhaNI to ghaNA sAdhu be. sAmAyakacAritranA ane kaSAyakuzIla-niyaMganA dhaNI jaghanya utkRSTA pratyeka hajAra kroma kahyA le. te jaghanya, madhyama ane utkRSTA cAritranA dhaNI be, anaMtaguNA hANI adhika be, bagaNa vamiyA be. te karmane vaze pAnA pame to nigodamAM pame, ane utkRSTo anaMto kAla ardha-pudgala sudhI name. e kRSNAdika traNa mAThI lezyAnA praNAma Ave tyAre saMjamano viNAza thAya. valI sAmAyaka, bedosthApanI cAritra ane kaSAyakuzIla niyaMge eka navamAM jaghanya eka vAra zrAve ane utkRSTopratyeka sovAra Ave. zAkha sUtra nagavatI zataka 25 meM, uddeze 6 tathA 7 meM. tyAMna niyaMga ane pAMca saMjayA cAritranA aneka prakAra kahyA je. te pahelA kRSNAdika traNa mAThI lezyAnA praNAma Ave tene pAna vAlI le, mihAmi ukkama ityAdika prAyazcita le; ane karmane vaze pAThA na vale tathA prAyazcita na le to saMjama jAya. have cAra zAnathI pame tyAre pahelA to kiMcitamAtra lezyA varte, panI manaparyava-hAna ane cAritra niyaMge jAya, te zrAzrI ba lezyA kahI dose . e nyAya dekhAmone nagavaMtamAM paNa sAmAyaka cAritra, kaSAyakuzIla-niyaMge ane manaparyava-zAna hoya. tethI samaya u lezyA kahI, tema nagavaMtane paNa u lezyA hoya ema kahe le tene pubIe ke, sAmAyaka-cAritra tathA kaSAyakuzIla-niyaMgavAlAmAM to saMjama jaghanya, madhyama ane natkRSTo paNa hoya ane anaMtaguNa hINa adhika paNa hoya. have jagavaMtamAM kayo saMjama hoya te kaho. he devAnuprIya ! nagavaMtamAMto utkRSTo nirmalo saMjama badmasthapaNAmAM paNa kahyo . zAkha sUtra AcArAMgamAM. valI sAmAyakacAritra ane kaSAyakuzAla-niyaMgamA lezyA kahI, tetho jagavaMtamA balezyA kahe, tenA kehene lekhe to koI tArthakare paMdara jaba paNa karyA joie,
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 147 ) ane koi tIrthaMkara karmane vaze STa thaine cAra gatimAM anaMta kAla pudgala sudhI rukhyA (myA) paNa joie, chAne eka javamAM navasovAra saMjama jAya zrAve ema paNa thavaM joie. valI sAmAyaka cAritra ne kaSAyakuzIla - niyaMgamAM batrIsa bola kahyA ve. zAkha sUtra jagavatI zataka pacAsameM, uddeze bar3e tathA sAtameM. te pramANe badmastha tIrthaMkara mAM sarva hovA joie. he devAnumIya ! sAmAyaka cAritrAdikanI zAkha dekhAmI bhagavaMtamAM va lezyA kaho to, sarva bola sAmAyaka cAritrAdikamAM kahyA stha tIrthaMkaramA kema nathI kedetA ? valI sAmAyaka - cAritra chAne kaSAyakuzIla niyaMgamAM to kalpa pAMca kalA be :- vIya kalpI ( kalpa pramANe rehetuM ) 1, TIya kalpI (kalpa rahita ) 2, jina kalpI (xnigradadhAra / ) 3, (sthivara - kalpa) ( damaNA sAdhu prArajA vicare be te ) 4, pAtita ( vItarAga ) 5. temAM badmastha tIrthaMkaramA dikSA lIdhA pIkalpa eka kapAtitaja hoya ema kayuM che. zataka 25 meM. have sAmAyaka - cAritra kampAtitamAM ne kaSAyakuzIla niyaMtA kalpAtitamAM lezyA ko sUtramAM tathA TIkA prakaraNamA kyAya paNa kahI nathI. ta evA matanA sIdhA jagavaMta napara kumA bAla kema ghoDo. valI sAmAyaka cAritrAdika sarva bolamAM va lezyA kahI be, te dravya lezyA jANIe bIe. lezyA dravya ane jAva, be prakAre kaha be. temAM dravya zyAne rupI pharsI kaha | be. jemAM pAMca varNa, pAMca rasa, ve gaMdha nepharsa hoya te zarIrAdikanA varNAdikane kahIye; ane jAva lezyAne rUpa kahI be, temAM varNa, rasa, gaMdha ane pharsa natha / zAkha sUtra jagavatI zataka 12 meM, uddeze 5 meM. e nyAye jJAnamAM, samatimA, cAritramAM niyaMgamAM ne covIsa daMkakamAM, sarvamAM jAva-lezyA kehezoto dravya-lezyA zemAM hoya te kaho. sAdhujInAM dravya leA doya ke nadi te ko; kAraNa ke sAdhuja ma / vya- lezyA jAva- lezyA nyArI nyArI to koi ThekANe kahI natha . balI nArakI mAM pehelI traya mAvI lezyA kar3hI ke pUrA
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ (148) + siddhAntasAra lezyA jANIye bIe; kAraNa ke jAve to kSAyakAdika samakitanA praNAma tathA udAsInAva pAbalA navanAM kIdhelAM pApane niMde, potAnI zrAtmAne dhikkAra deve, te praNAmamA nAve nalI lezyA hoya to nAkAro nahi. valI navanapati ane vANavyaMtaramA lezyA cAra kahI be. tyAM paNa padma zukla nAve hoyato nAkAro nahiM. valI samakitimAM anaMtAnubaMdhI cokamInA krodhAdika napazamyA tathA khapyA, te kara lezyAnuM lakSaNa kahIye ? te uttarAdhyayananA 34 mA adhyayanathI vIcArIne kaho. valI jyotiSa ane pahelA bIjA devaloke lezyA eka teju kahIje. trIje codhe ane pAMcame devaloke lezyA eka padma kahIje. Agala hA devalokathI mAMmIne pAMca anuttara vimAna sudhI lezyA eka zukla kahI, te paNa avya lezyA kahI dIse . nAve kRSNa, nola, ane kApota mAThI lezyA hoya to nAkAro nahI; kAraNake bakAyatuM avRta seve, rAgadveSa, parajIva napara joha nAva kare, devAMganAthI loga jogave ane aneka prakAranA jujha kare, te praNAmone nAve kevI lezyA kahIye te kaho. uttarAdhyayana sUtranA 34 mA adhyayanamAM to e lakSaNane nAve kRSNAdika mAne lezyAnAM kahyAM be, te vIcArI jojo. valI sUtramA to nArakI tathA deva. tAmAM lezyA samacaya kahI De paNa avye jANIe bIe, ane nAve to bae dosele. uttarAdhyayana sUtranA 34 mA adhyayanamAMbalezyAnAM lakSaNa kahyAM De, te vIcArI jojo. tema sAmAyaka-cAritramAM, bedosthApanI-cA. ritramAM, kaSAyakuzIla-niyaMgamAM ane manaparyava-jhAnamAM samace lezyA kahI, te avye jANIe bIe. jo nAve hoyato pulAka, bakusa bane pamisevaNA, e traNe niyaMgavAlA mUlaguNa ane nattaraguNamAM doSa lagAve, temAM paNa traNa lezyA kahone; ane kaSAya-kuzAla to appamisevA , eTale mUlaguNa, uttaraguNamA doSa lagAme nahI, tyAre temAM nAve va leNyA kema saMnave ? kAraNa ke nAve to sAdhunagavaMtamAM lezyA varSa nalIja hoya. valI sAdhunagavaMtamA nAveja leyAra kahe, tene pukAra ke, bhArata lAge te kara lezyAthI lAge? avya leNyA ajIba
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra ( 149 ) kaho bo tethI lAge ? ke jAva lekSyA jovanA praNAma, tethe lAge ? tevAre terApaMthI kahe de ke, dravya leNyA ajIva be, tethe to AraMbha pApa lAge nahI, paNa jAva le yAthI ( jIvanaH praNAmayo ) AraM pApa lAge be. tyAre jurja ! zrAraMna lAge te thaa| lezyAnA prazna karyA, tyAM sAdhujImAM traNa jalI le yA kahI. zAkhasUtra jagavatI zataka 1le uddaze 1le te pATha. jIvANaM naMte ! kiM AyAraMjA para raMnA tadunayAraMjA - pAraMjA ? go0 ! vegajhyA jIvA vyAyAraMjAvi parAraMjAvi tanayAraMjAvi poNAraMjA gatiyA jIvA No prAyAraMjA goparAraMjA potadunayAraMjA yaNAraMjA. sekeNaTheNaM jaMte ! evaM bucca vegaiyA prAyAraMjAvi evaM pauiccariyavaM go0 ! jIvA DuvihA paM0taM0 saMsAra- samAvaNagAya prasaMsAra- samAvaNagAya tacaNaM jete saMsAra- samAvaNagA te savAsiNaM NocyAyAraMjA jAva NAraMjA tacaNaM jete saMsAra- samAvaNagA te duvidA paM0taM0 saMjayAya asaMjayAya tacaNaM jete saMjayAte duvihA paM0saM0 pamatta-saMjayAya appamatta - saMjayAya tatraNaM jete appamatta - saMjayA teNaM NocyAyAraMjA NoparAMraMjA jAva NAraMjA tacaNaM jete ppamatta - saMjayA te suhajogaMpamucca pocyAyAraMjA poparAraMjA jAva NAraMjA asuhajogaMpacca prAyAraMjAvi jAva poNAraMjAvi. tacaNaMjete saMjayA te virayapamucca prAyAraMbhAvi jAva NocyAyAraMjA seteATheNaM go0 ! evaMvuJcai gatiyA jIvA jAva kAraMjA raiyANaM naMte ! kiM ApAraMjA parAraMjA tadunayAraMjA aNAraMjA ? go0 ! nerayA prAyAraMjAbi jAva NoNAraMcA. sekeNDeNaM naMte ! .
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ (150) + siddhAntasAra.. - - evaMyucca NeraDyA jAva NoaNAraMlA ? go ! avira: paDucca seteNaNaM jAva NoaNAraMnA.evaM jAva paMciMdiyatirikajoNiyA. maNussA jahA jIvA gavaraM sidhavirahiyA nANiyavA. vANamaMtarA jAva vemANiyA jadA airaiyA. salessA jahA jahiyA. kiNhalesassa nIlalesassa kAnalesassa jahA nadiyA jIvA NavaraM ppamatta appamattA jANiyavA. tenalesassa pammalesassa sukalesassa jadA jahiyA jIvA evaraM sikSA nANiyabA. zrarthaH-jI jIva jaMga he nagavAna ! kiM0 zuM zrA0 zrAtmAraMjI (potaja jIvanI ghAta kare te) ? pa0 parAraMjI (anerA pAse jIva. ghAta karAve te) be ? ta0 tadunayAraMjI (pote paNa jIvaghAta kare ane anerA pAse paNa jIvaghAta karAve te) le ? ke a0 aNAraMno(jIvanI ghAta na kare, na karAve na anumode te) be ? go he gautama ! a0 keTalAka jI0 jIva A0 AtmAraMnI be, pa0 parAraMjI 2 ane ta0 tadulayAraMjI be, paNa No aNAraMjI nathI. a0 keTalAka jIva gozrA0 zrAtmAraMnI nathI, gopa0 parAraMjI nathI ane jota tadunayAraMnI paNa nathI eTale a0 aNAraMnnI . gautama pu. se te zA kAraNe jaMga he jagavAna ! e0 ema kaDaM ? zra0 keTalAeka jIva zrApa AtmAraMjI De. e0 ema pa0 sarva pUrve kayuM tema pAIM kehebu. ema prazna Agala paNa sarvatrApi kehevo. go he gautama! jo jIva dube prakAranA paM0 kahyA. (meM athavA anya kevalIe eTale samasta tIrthakaranA matane viSe neda nathI ema kahyA.) taM te kahejeH-saM0 eka jIva (deva, manuSya, tiyaMca ane nArakIrupa cAra gatine viSe saMsaraNa kare te) saMsAra-samApanna . a0 bIjA jIva (caargtith| vegalA De eTale muktigayA te) asaMsAra samApanna . tA tyAM je je jIva a cAra gatirupa saMsAramA manaMtIvAra lamI jamo samasta karma kayarupa sthAnaka pAmyA, aMdare
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra. ( 151) nede siddha thayA. te te si siddha No prAtmAraMnI natha jAga yAvat a0 aNAraMjA . siddha sarvathA prAraMja rahita be. tA tyAM anaMtare be pada kahyA temAM je saM0 catura gati lakSaNarupa saMsArane viSa rahyA jIva te0 te.dube prakAre kahyA. taM te kahe be-saM0 eka jIva saMyati zraNa bIjA cAritra rahita asaMyati ( pehelA guNagaNAthI cothA guNagaNA sudhI varte te ). ta0 tyAM saMjati asaMjAta e be pakSamA je je saMjati cAritravaMta, te dube prakAre pa0 kahyA. taM te kahe .. pa0 pramattasaMyata (pramAdI sAdhu bahe guNagaNe varte te,) a apramattasaMyata (apramAdI sAdhu sAtamA guNagaNA Adine viSe varte te.)ta tyAM pramatta apramatta e be pakSamA je a0 apramatta saMyati De te te NopA zrAsmAraMnI nathI, ane Nopa0 parAraMnI paNa nathI jAga yAvat tadunayAraMnI paNa nathI, etAvatA a0 anAraMnI . ta te be padamAM je je paNa pramatta saMjati le te zuja azunna yoga hoya tyAM su0 zuna joga panilehaNa Adi sAvadhAnapaNe kare te AzrI gopA0 AtmAraMnI nathI, gopa0 parAraMjI nathI, tadunayAraMjI nth| jAga yAvat a anAraMjI (sarva zrAraMja rahita ) ane a0 pamilehaNAdi napayoga rahita asAvadhAnapaNe kare, te AzrI AtmAraMnI parAraMjo ane tadulayAraMjI ne paNa aNAraMjI nathI. yathA puDhava AnakAe, tenavAna vaNasta taslaNaM pamilehaNA pamatto baNhapi virAhaNA hoi. tathA sabo pamatto joge samaessana AraMni. e nyAye azuna yoga teja AraMjanAM kAraNa jANavAM. tA tyAM je be padamAM a0 asaMjati je te a0 avRta Azro pANyAtmAraMjI jAga yAvat No aNAraMjI nathI. se te kAraNe go he gautama! e ema kA. aN keTalAeka jIva AraMja Adi jAga yAvat aNNA aNAraMjI , eTalA sudhI kehevA. have AtmAraMjAdikapaNuM teja narakAdi covIsa daMmake kahele. ai0 nArakI naM0 he jagavAna ! kiMga zuM zrA0 zrAtmAraMjI De ? paNa parAraMjI 21 ta tannayAraMlo De ? ke zra0 aNAraMjo je ? itiprazna uttara. gopa
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ (152 ) siddhAntasAra.. he gautama ! Ne nArakI ANa AtmAraMjI be, parAraMjI le jA0 yAvat tadunayAraMjI , paNa No aNAraM no nayo. se0 te zA arthe naMga he jagavAna ! e ema kaDaM ? Ne nArako jAga yAvat No0 aNAraMjI nathI? itiprazna uttara. go he gautama ! aN jene vRta nathI tene pravRti kahIye. te zrAzrI zrAtmAraMjI zrAdi traNe De paNa aNAraMjI nathI. se te kAraNe jA yAvat je vRtavaMta hoya te aNAraMnI hoya, ane je avRtavaMta hoya te No anAraMnI na hoya. ityarthaH e ema jAga yAvat asUrakumAra zrAdi paMceMjiya tiryaMca yonika sudhI jANavA. avRtIpaNAzrI AraMjI zrAtmAraMjI, parAraMnI ane tadunayAraMno hoya paNa anAraMnI na hoya ema kehe. ma manuSyane viSe saMjata, asaMjata, pramatta, apramatta e cAra neda, pUrve saghalA jIva zrAzrI kahyA tema jANavA. NA paNa eTaluM vizeSa si siddha cAre jAge rahita le te mATe siddha vinA kehevA. vA vANavyaMtara zrAdi jAna yAvat ve vaimAnika sudhau jaNa jema Ne nArakI kahyA temaja jANaghA. ema sarva aviratIpaNe sAdharmI . te mATe AtmAraMjAdi kare. have te jIva sakhezI zralezI hoya temATe salezInI puDA kare . sa lezyA sahita jA jema nagdhoka kahyA tema jANavu. kaNa kRSNa-lezIne nI nIla lezIne ane kA kApota-lezIne jajema na samace jIva kahyA tema jANavA. Na paNa eTaluM vizeSa pa0 pramatta a0 apramatta varjIne kehevA. kRSNAdi traNa aprazasta nAva lezyAmAM saMjatapaNuM nathI, ane je kayu te anerI rIte avyale yA AzrI jANavU. te teju-lezIne pa0 panna-lezIne suna zukala lezIne jema ughIka sAmAnyasUtre jIva kahyA tema kahevA. paNa eTabuM vizeSa si sijha nahI. (sika lezyArahita le te mATe). nAvArthaH-have ju! zrahIyAM kaDaM ke, kRSNa, nIla ane kApola khezImA utuM sAtamuM pramatta apramatta guNagaNuM natho. saMjamano anAva (nAkAro) kahyo. vl| kRSNAdika traNa mAno lezyAmAM, sUtranI TIkAmAM ane dolatasAgarakRta TavAmAM kaDaM ne ke, kaSAyakuzIla-niyaMgadikamAM use yA kahI je te avye jANavate. e nyAye sAdhujImAMvye u khenyA
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra - ane jAve traNa nalI lezyA jANavI. valI sAdhunagavaMtamAM jAve u lezyA kahe tene pubIe boe ke, krIyA ane karma avya-lezyAthI lAge ke nAva-lezyAthI lAge ? te kaho. tevAre terApaMtho kahe je ke, kriyA ane karma avyalezyAtho na lAge paNa nAva lezyAthI lAge. valI kriyA zrAzrI nAva lezyAnA prazna karyA tyAM paNa sAdhujImAM traNa nalI lezyA kaho le. zAkha sUtra nagavatI zataka 1 le uddeze boje. te pAThaHmaNussANaM naMte ! save samakiriyA ? go0! NozNa sama. sekeNaThaNa naMte ? go0 !maNussA tividA paM0 taM0 sammadihI minnadiko samAmibAdihI. tabaNaM jete sammadiko te tividA paMgataM0 saMjayAya asaMjayAya saMjayAsaMjayAya.tabaNaM jete saMjayA teduvihA paMgataM0 sarAgasaMjayAya vIyarAgasaMjayAya. tavaNaM jete vIyarAgasaMjayA teNaM akiriyA. tahaNaM jete sarAgasaMjayA te duvihA paM0taM0 ppamattasaMjayAya appamattasaMjayAya.tavaNaM jete appamattasaMjayA tesiNaM egA mAyavattiyA-kiriyAkagha. tavaNaM jete ppamattasaMjayA tesiNaM dokiriyA kacaMti taM0 AraMniyAya mAyAvattiyAya. tavaNaM jete saMjayAsaMjayAya tesiNaM AdimAna tiNi kiriyAnakacaMti AraMjiyA paraga mAyAvattiyA. asaMjayA cattAri kiriyA kacaMti. mihAdihoNaM paMca samAmidihINaM paMca. vANamaMtarA joisa vemANiyA jahA asurakumArA NavaraM veyaNAe NANataM mAI-mijadiko navavaNagAya appaveyaNattarA amAi-ssammadiko uvavaNagAya madAveyagattarA nANiyabA. jotisa vemANiyAya. sallesANaM te! airahayA save samahAragA? mahiyANaM sakhesANaM sukale
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ (194) + siddhAntasAra ssANaM etesiNaM tiehaM ikogamo kandalesaM nIlalesANaMpi.. ekogamo NavaraM veyaNAe mAz-miDadichI uvavaNagAya amAI sammadihI navavaNagAya Na nANiyabAmaNussA kiriyAsu sarAga vIyarAga appamattA ppamattANa nANiyabA kA. nakhesANavi emevagamo NavaraM gairaie jadA uhie daMmae tadA nANiyavA teulessA pammalessA jassa ani jahA nadina dama tadA jANiyavA NavaraM maNussA sarAga vIya. rAgANa lANiyabA. arthaH-ma0 manuSya naM0 he jagavAna ! sa saghalA sama sarakhA kriyAvaMta ? iti prazna uttara. goN he gotama ! No e artha samartha nathI. yukta nathI. se te zAmATe naMN he nagavAna ! ema kaDaM ? go he gautama ! ma manuSyanA ti traNa neda paM0 kahyA, taM te kahejeHsa samyakadRSTi, mi0 mithyAdRSTi ane sa0 samAmithyASTi. ta0 tyAM pUrvokta traNa pakSamA je sa0 samakiti le te tenA ti traNa neda paM0 kahyA, taMga te kahe-saM saMyati sarva virata pramatta zrAdi ayogI guNagaNe varte te. zraNa asaMyati kevala samyakadRSTi je caturtha guNagaNe varte te. saM0 saMyatAsaMyati zrAvaka desaviratI pAMcame guNagaNe varte te. taNa tyAM prarvokta traNa pakSamA je saM0 saMjati, tenA kucha be neda pa0 kahyA, taM0 te kahejeH-sa jenA kaSAya kSaya thayA nathI athavA upazamyA nathI tene sarAgasaMyati kahIye. vI0 jeNe kaSAya napazamAvyA athavA khapAvyA hoya tene vItarAgasaMyati kahoye. ta0 tyAM pUrvokta be pakSamA jaNa jevI0vItarAgasaMyamI te temane vItarAgapaNe karI AraMnAdikano anAva be te mATe a0 akriya . tA te pUrvokta bemAM sa je sarAgasaMyamI, tenA du0 beneda paM0 kahyA taM te kahe:-ppa0 pramatta-saMyati ke gurAgaNe varte te. appa0 apramattasaMyati sAtamA guNagaNAtho dasameM guNagaNe varte te. ta0 tyAM ne padamA appA apramattasaMyati sAtame guNagANe varte te te kadA
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra ( 155 ) cita mAha rAkhavA nimitte pravarte to tene e0 eka mA0 mAyAvatiyA kriyA lAge ( kaSAya kINa thayA nathI te mATe. ) ta0 tyAM pUrvokta be pakramAM je pa0 pramata- saMyati be te0 tene do0 ve kriyA lAge, taM0 te kaH zra0 sarva pramattayoga raMrUpa ve te mATe AraMjanI kriyA lAge. mA0 akSINa kaSAyapaNAthI mAyApratyayI kriyA lAge. ta0 tyAM peDhelA sUtra aMtarekayuM ke traNa pakSamAM desaviratInA dhaNI pAMcame guNaThAye varte te0 tene zra0 peDhelI traNa thAraMjanI, parigrahanI ne mAyApratyayanI kriyA lAge. a0 asaMyati kevala samyakadRSTi cothe guNaThANe hoya tene mithyAdarzanapratyayanI TAlI ca0 cAra kriyA lAge. mi0 mithyAdRSTine AraM janI Adi paM0 pAMca kriyA lAge. sa0 samyak mithyAdRSTi je trI je guNate paNa pAMca kriyA lAge. vA0 vANavyaMtara, jyotiSa, chAne vaimAnika ja0 ma0 surakumAra kahyA tema jANavA. tyAM zarIranuM zralpapa tathA bahutvaSaNuM potapotAnI zravagAhanAne anusAre jAe kuM. 0 paNa eTabuM vizeSa ve0 jyotiSa vaimAnikane viSe e kedevu. ve0 vedanA zrI mApa mAyA. mithyAdRSTipaNe 20 napanyA tene zra0 alpa vedanA zAtAvedanI cAnI jANavI . 0 amAi- samyaka STipaNe upaje tene ma0 zAtAvedanI adhikatara hoya (tkRSTa samyakjJAna mATe ) . jo0 jyotiSa, chAne ve0 vaimAni - kane viSe surakumArathI vizeSa jANaM. to lezyA sahita je nArakI pramukha. jIva te jaM0 de bhagavAna ! po0 nArakI sa0 saghalAno sama0 eka sarakho zradAra be ? u0 samacaya jIvano puDhavo. sa0 lezyA sahitane su0 zuklala-lezIne e0 eno eka sarakho gamo (pATha) jAvo. ka0 kRSNa-lezI nI0 nIla-lezI ebeduno paNa eka sarakhopATha jAvo. e0 eTaluM vizeSa ve0 vedanAne viSe mA0 mAyA mithyAdRSTipaNe upanyA tene mAdAvedanA hoya, utkRSTa sthiti pratye pAme, tyAM moTI vedanA saMve; ane mAisamyakadRSTipaNe nRpanyA tene rUpa vedanA hoya ityAdika kehetuM ma0 manuSya pade ki0 kriyA sUtrAne viSe adhika ke sarAga, vitarAga, pramatta, apramatta kakSA te tema kehevA. "
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ (156) + siddhAntasAra kRSNa zrane nIle-lezyAne udaye saMyamanA anAvathI kopAta-lezyAmo damaka paNa nIla-lezyAnA damakanI pare kehevo. Na eTaluM vizeSa Ne nArakIne jaNa jema jainadhIka damaka kahyo tema kehevA. jema nerazyAeM suvihA paM0 taM sannInUyAya asannInUyAya. tiryaMcajIva pehelI pRthvie napajavekarI kApota lezyAno zaMnnava be. te0 teju lezyA pa0 padma-lezyA jaNa je jIvane hoya te zrAzrIne jaga jema 5 ughIka daMga damaka kahyo tema te benano kedevo. te lezyA jemaThe tema kahe :- nArakI, vigaleMji, teu ane vAune pehelI traNa lezyA hoya; ane navanapati, pRthvi, thapa, vanaspati ane vyatarane pehelI cAra lezyA hoya. paMceaitiryaMcane / vezyA hoya. jyopine eka teju-lezyAja hoya. vaimAnikane belI prazasta khezyA hoya. pa. paNa eTavaM vizeSa ma kevala naghoka damakane vidhe manuSya sa sarAgI vItarAgo vizeSapaNe kahyA te zahAM na kehevA. kArapAke teju padma-lezyAne viSe vItarAgapaNAno anAva je. phakta zukla-khe. zyAne viSeja vItarAgapaNAno saMlava De tethI. // 1 // nAvArthaH-have ju ! hAM ema kardA ke, kRSNA, nIla ane kApota-lezImAM duM pramatta tathA sAtamuM apramatta guNagaNuM, sarAgI-saMjama tathA vItarAgIsaMjama, e cAra prakArano saMjama nathI. saMjamano anAva (nAkAro) kahyo. e nyAye sAdhujImAM jAve traNa lezyA nalIja hoya. valI jagavatI zataka e meM naddeze 31 meM asocAkevalAnA adhikAramAM, vi. caMga-ajJAna pratye bomIne avadhajJAna cAritra parivarje, temAM traNa naso lezyA kahI; tathA zataka 30 meM uddeze 5 meM paNa. lezyA traNa nalIja kahI; tathA gaNAyAMga gaNe trIje naddeze bIje paNa lezyA traNa kahI. ityAdika thaneka sUtramA sAdhujomAM lezyA traNa kaho . utAM terApaMthI, sAdhumAMDa lezyA kahe , temane puDhoe ke, sAdhujI dharmI ke adharmI te kaho. tevAre terApaMthI kahe ke, sAdhujIto dharmI De adharmI nathI. sAre he devAnuSIya ! tame sAdhujomAM nAve ba lezyA kema kahome? kAra pake kaSNAdika aNa lezyAne to adharma-kyA kaho mane teju, kaso
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra zukla etraNane dharma lezyA kahI .zAkha sUtra nattarAdhyayana zra03meM te pAThaH kanhA nIlA kAo tiNivi eyAo ahamma lesAo eyAhiM timhivi jIvA ugga ovavava // 56 // teja padmA sukkA tiNi vi eyAo dhamma lesAo eyAhiM tieiMdavi jIvA suggaiM uvavadyAz // 7 // arthaH-kaNa kRSNa nI nIla, ane kA kApota, e ti traNa zraNa adharma le lezyA be. e0 e ti traNe jI jIvane pu0 urgati na0 upajAve. te teju pa0 padma, ane su0 zukla ti0 e traNa dha dharma lepa lezyA je. e e ti0 traNe jI jIvane suNzuja gati u upajAve. nAvArthaH-have ju! etraNa adharma-lezyA kahI. e zradharma-lezyAthI purgatimAM upajavU kaDaM be, ane sAdhujIneto ekAnta-dharmI kahyA je. te adharma pAme nahiM ane durgatimAM paNa jAya nahiM. tetho sAdhujomAM nAve traNa jalI lezyA hoya. have tame kahobo ke, sAdhujImAMtraNa adharmasezyA hoya. e tamAre lekheto sAdhujIne dharmAdharmI kehevA joie. jJAna, darzana ne cAritra AzrIto dharmI, ane kRznAdika adharma-lezyA zrAzrI adharmI, ema dharmAdharmI sAdhujI thayA. paNa vItarAgadeveto sAdhujIne ekAta-dharmI kahyA le. zAkha sUtra jagavatI, navavAi, suyagamAMga Adi aneka sUtramA tathA karmagraMthamAM paNa sAdhujImAM lezyA traNa kahI . teju, pana ane zukla. tame zrATalA sUtranI vItarAgadevanI vANI unnApIne sAdhujagavaMtamAM nAve u lezyA kema kahoDo ? valolagavaMtamAM to'vye paNa traNa nalI lezyAja hoya, kAraNa ke nagavaMtanA sarva pudgala zunna hoya . zAkha sUtra uvavAjI. have ju ! nagavAnanA zaroranA varNa, gaMdha, rasa ane sparza sarva zunna hoya ane kRSNAdika traNa mAThI lezyAnA varNAdikato mAhA azuja kahyA ane nalI traNa lezyAnA zuja kasA che. pratItraNa mAvI nAva lezyAnAM lakSaNa khoTAM kamAM ne ane,
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ (158) +siddhAntasAra.. trarA nalI lezyAnAM lakSaNa cokhAM kahyAM . zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana 34. meM te pATha. kandA nIlA kAna tena pammA tahevaya sukkAlesAya gao nAmAkaMtu jahakkamma. 3 jImUta Ni saMkAsA gavalariga saMNinA khaMjaMjaNa nayaNa nannA kanda lessAo vaNao 4 nIlAsoga saMkAsA cAsaM piJca samappanA veruliya nicha saMkAsA nilalesApro vaNao. 5 ayasI puppha saMkAsA koila bada saMninA pArevayaggivaninA kAna lesAoM vaNao. 6 hiMgulaya dhAva saMkAsA taruNAzcca saMninA suyatuMma pazva ninA tenalesAo vaNo. 7 dariyAla neda saMkAsA halidAneya samappanA saNAsaNa kusumanitA pammakhesAo vaNao. G saMkha kakuMda saMkAsA khIra pura samappanA rayatahAra saMkAsA sukkalesAovaNao. 9jaha kAga tuMbaggaraso niMvaraso kaDugga rohiNI rasovA ettovi aNaMtaguNe raso kanhAya nAyavo. 10 jada tikaga saraso tiko jada dabi-pippalIevA etovi aNaMttaguNo rasoga nidAe nAyavo. 11 jaha taruNa aMbaga raso tuMba kavihassavAvi jArisAo ettoviNaMtaguNo rasoU kAka 'nAyavo. 12 jahapariNayaM vagaraso pakka kaviThassavAvi jArisao etovi aNaMtaguNo rasovi tela nAyavo. 13 varavAru-Niyava raso vivihANava AsavANaM jArisao mahumeragassava raso etto pammAe parieNaM. 14 khajara muhiya raso khIraraso khaMmasakara rasovA ettAvi aNaMtaguNo. rasoja sukAe nAyavo. 15 jahA go mamassa gaMdho suNaggaja
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 159) mamassava jadA ahi mamassa ettovi aNaMtaguNo khesANaM appasabANaM. 16 jadA surahi kusumagaMdho gaMdhavAsANa pissamANANaM yattIvi aNaMtaguNo lessANa pasaba tinhaMpi. 27 jada karagayassa phAso gojinAeva sAgapattANaM ettovi aNaMtaguNo lessANaM appasabANaM.2jada burassava phAso NavaNIyassava sirIsa kusumANaM ettovi aNaMtaguNo pasana khesANa tinhaMpi. 29 tivido navavidovA sattAvIsa vihe kAsiuvA dusahoteyAlovA khesANa hoi pariNAmo. 20 paMcAsava ppavatto tihaM aguttosu avirahoya tivA.. raMjo pariNa khuddo sAhassionaro. 21 niiMdhasa pari. NAmo nissaMso ajiMdio eyajoga samAnatto kandale. saMtu pariNAmo. 22 IsA amarisa attavo aviGamayA ahIriyayAya gichi panaseya saDhe pamatte rasa lolue. 13 sAyaM gavesaeya AraMni khuddo sAhassionaro eyajoga samAnatto nIlalesaMtu pariName. 24 vaMkevaMka samAyAre niyamille aNajjae paliJca gahie mibadihi aNArie, 25 upphAlagga dukavAzya teNayAviya mabari eyajoga samAjatto kAnalesetu pariName. 26 nIyAvatti acavale amAI akutuhale viNIya viNae daMte jogavaM navahANavaM. 22 piyadhamme daDhghamme vajAnIru diesae eyajoga samAjatto tenalesaMtu pariName. 27 payaNu koha mANeya mAyA loneya payaNue pasaMttacitta daMtappA jogavaM uvahANavaM ze tahA payaNuvAzya avasate jidie eyajoga samAnatto padmalesaMtu pariNAme. 30 aharuhANi vaJjitA dhamma sukAI
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 160 ) 4 siddhAntasAra. ates saMta cittatappA samie gutteya guttIsa 31 sarAge viyarAgevA javasaMte jir3a die eyajoga samAnatto sukalesaMtu pariName 32 prasaMkhedyA gosappiNINaM usa viNaNaM jesamayA saMkhAiyA logA lesANaM havaivANAI 33 // arthaH- ka0 kRSNa, nI0 nIla kA0 kApota, te teju pa0 padmazra su0 zukla-lezyA ba0 bavI, nA0 lezyAnAM e nAma ja0 jema be tema anu. krame jAvA. dave lezyAnA varNa kahe be. jI0 megha (pANI) sahita vAdalAM hoya ni0 copamayAM dIse te saM0 sarIkhI ga0 pAmAnA zIMga sarIkhI rIga saM0 sarIkhI khaM0 gADAnA pazmAnA ( DhaMgaNanA ) mela sarakhI ne na0 zrAMkhanI kIkI sarIkho ka0 kRSNa-lezyA varSathI kAlI jANavI. (1) nI0 nIluM jevuM azoka vRkSa hoya te sarIkhI cA0 nIla (cAsa) paMkhInI pi0 pIDhI sa0 sarIkhI prajA kAMtI be jenI ve0 vemurya ratna jevuM ni0 copamayuM dIse te saM0 sarokho nI0 nola-lezyA varNathI nIlI jANavI. (2) 0 alasInA pu0 phula saM0 sarIkhI ko0 koyalanI baM0 pAMkha saM0 sarIkhI pA0 pArevAnI go0 koTa ( zivA ) ni0 sarIkhI kA0 kApota-lezyA va0 varNatha kAMika rAtI jANavI . ( 3 ) hiM0 hiMgalo dhA0 kAMika dhAtu vizeSa ta0 nagatA 0 sUrya saM0 sarIkhI su0 sumAnI tuM0 cAMca sarIkhI ne pa0 dIvA ni0 sarIkho te0 teju lezyA va0 varSathI rAtI jANavI . ( 4 ) ha0 iratAlanA je0 kaTakA saMgha sarIkhI hA0 daladaranA ja0 kaTakA sa0 sarIkhI sa0 sapanAme vanaspati nA ku0 phula sarIkhI pa0 padma-lezyA va0 varNathI pIlI jAvI. (5) saM0 saMkha0 kanAme ratna chAne ku0 macakaMdanAmA vanaspatinAM phula sarakha khI0 dudhanI pU0 dhArA sarakhI ru0 rupAnA patra hA0hAra sa0 sarIkhI su0 zukla lezyA va0 varSathI najalI jANavI. (6) dave lezyAnA rasanA svAda kaDe. ja0 jevo ka0 karuvA tuM0 tuMbamAnA ra0 rasano svAda niM0 lAnA rasano svAda ka0 kamajI ro0 rohaNInAmA banaspatinA ra
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra.. (161) kamayA rasano svAda e0 ethI paNa a0 anaMtaguNo ra rasano svAda ki0 kRSNa-lezyAno atI kamavo nA jANavo.(1)jA jevo tila trikaTu (suMTha, marica,ne pIpara)nA raNarasano svAda titikho jajevo haNdastipiparI eTale gajapIMparano svAda hoya e ethI paNa a0 anaMtaguNo raNa thatItIkho svAda nI0 nola-lezyAno nA jANavo. (2) jaga jevo kAcA zrAMbAnA ra rasano svAda tu tuMbaranAmA vanaspati, kAcuM phala jevU kasAyaluM hoya tevo svAda kA kAcA kognA phalano jAga jevo svAda hoya e0 etho paNa anaMtaguNo ra atI kaSAyalo svAda kA kApota. leNyAno nA jANavo. (3) jaNjevo pa0 pAkA AMbAnA ra rasano svAda pa0 pAkA ka koThano paNa jAga jevo svAda hoya e0 ethI anaMta guNo ra svAda kAMzka khATo kAMka mIge te teju lezyAno jANavo. (4) va pradhAna vA madyano jevo ra svAda hoya vi0 ghaNA prakAranA zrA0 zrAsava (ghaNA phula pramukha sugaMdha atyano rasa yA satva) ma mAkhIe nIpajAvyuM te madha tathA mahumAno madya me tAmavRdano nipanyo maya e0 e madyano jevo svAda hoya e0ethI paNanaMtaguNo rumo svAda padmaleyAno jANavo. (5) kha0 khajurano mu0 jAkhano kho| udhano khaMga khAMmano ane saNa sAkarano jeyo svAda hoya a0 eth| anaMtaguNo moge svAda suNa zukla lezyAno nArA jaNavo. (6) have lezyAnA gaMdha kahe :-ja jevo go gAyanA mamAno gaMdha su0 kutarAnA mamAno gaMdha ane ja0 jevo a0 sarpanA mamAno gaMdha pAmu hAya e0 eth| anaMtaguNo tuMmo gaMdha le0 kRSNa, nIla ane kApota e traNa tha0 aprazasta khezyAno jANavo. jaNa jevI su sugaMdha kucha kevamAdika phulanI gaMdha ga0 sugaMdha. vAsI pi0 pIstAM vATatA hoya tyAre jevI sudhi hoya e0 ethI zraNa anaMtaguNI sugaMdha teju, padma ane zukla e vAle prazasta (jala) lezyAno hoya. have lezyAnA pharsa kahe beH-10 jebo ka0 karavatano phA pharsa asuMhAlo hoya go gAya bkssdhn| 10 jocano jevo kajIna pharsa hoya sA0 sAgaravRtanA pa0 pAMdamAno jevo pharsa hoya epa
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 162 ) + siddhAntasAra.. ethI paNa aN anaMtaguNo kaThaNa pharsa le0 a0 e traNa aprazasta-khezyAno (kRSNa, nIla ane kApota-lezyAno) jANavo. jaga jema buranAmA vanaspatinA phulano ati suMhAlo phA0 pharsa na0 mAkhaNano pharsa ane si sIrISanAmA phu0 phulano jevo pharsa hoya e0 ethI anaMtaguNo suMhAlo pharsa pa0 prazasta (nalI) le lezyA ti traNeno jANavo. have lezyAnA praNAma kahe H-ti traNa prakAre te jaghanya, madhyama ane ukRSTo. na jaghanyanA traNa prakAraH-jaghanya, madhyama ane utkRSTo, ema akeka varganA traNa traNa neda karatAM nava thAya. sa0 ema sattAvIsa neda paNa thAya. ikA0 ekAsI neda paNa thAya. 10 basane tetAlIsa neda paNa lezyA banA praNAmanA thAya. paNa eTalA praNAma darekanA traNa praNa gaNA karatAM thAya. have prathama lezyAnAM lakSaNa kare :-paM0 pAMca zrAzravano pa0 sevapahAra ti traNa mana vacana kAyAekarI a0 agupto (mokalo) bakAyane viSe avRti (ghAtano karaNahAra) ti tIvRpaNe AraMjane pa0 praNAmekarI sahita khu0 sarva jovane zrahitakArI sA jIvaghAta karavAne viSe sAhasoka ni thA loka paralokanA duHkhanI zaMkAra hita, jIva haNatAM sugara hita zra0 ajIteMjiya e e pUrve kahyA te jo (mana, vacana, kAyAnA) joganA pApa vyApArekara sa sahita kakRSNa lezyAne pa0 praNAmekarI pariName. (1) have nolalezyAnAM lakSaNa kahe :30 rSA (para jIvanA guNarnu aNaseha,) a0 ghaNo kadAgrahI a0 tapa rahita aN nalI vidyA rahita a0 aNAcArone vartatAM nirlajapaNuM gi viSayano laMpaTa pa0 SannAva sahita sa0 dhUrta paNATha madano karaNahAra ra svAdano loga laMpaTa sA0 sAtAno ga gaveSaNahAra zrA0 zArajano karaNahAra khupa sarva jIvane ahitakArI sA0 aNavimAsyA kAryano karaNahAra na manuSya e evA vyApArekarI sa sahita hoya te jIva bhI nIla-lezyAne pa0 praNAmekara paroName. (2) have kApotalezyAnAM lakSaNa kahe jevaM vAMko bole, vAMkA kAryano karaNahAra ni nivajha mAyA sahita u saralapaNA rahita pa0 potAno doSa DhAMke u0
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 163 ) kapaTekarI sahita mimithyAdRSTi zra0 anArtha u je vacanathI para... jIva caMco nabale, mAthe cATako nave tevA vacanano bolaNahAra duSTa vacanano bolaNahAra te te corIno karaNahAra mA anerAnIsaMpadA sh| na zake e0 evA jo vyApArekarI sa sahita hoya te jIva kA kApota-lezyAne praNAmekarI parIName. (3) have teju-lezyAnAM lakSaNa kahe -nI0 mana vacana kAyAekarI nocI vRtti (mAna rahita) a capasapaNA rahita a0 mAyA rahita a0 kucha kutuhala rahita vi vanita hoya vi0 vinaya karavAne viSe daMga iMjino dAe hAra jo svAdhAgAdikane vyApArekarI sahita hoya, siddhAnta nAtA (10 dhajene bahana ke da0 dharmane viSe nizcala hoya va paapth| no0 bohe hi mo kano vaMbaNahAra eN evA dharmanA vyApArekara sahita hoya te jIva te teju. lezyAne praNAmekaro pariName. (4) have padma-lezyAnAM lakSaNa kahe DeHpa0 pAtalA (thomA) ne jene ko krodha, mAna, mAyA ane lona, pa0 rAgaddeSatho napazamyuM ke ci0 citta jenu, da0 damyo ke zrAtmA jaNe, jo manaH vacana kAyAnA joga vasale jenA, u siddhAnta naNatAM je tapa karavo joie te tapavaMta hoya taka tema pa0 thomA vacanano bAga bolaNahAra u upazAnta thayo (vizamyo) hoya ji0 jiteMti e0 evA jo dharmanA vyArekarI sA sahita hoya te jIva pa0 padma-khezyAne pa0 praNAmekarI pariName. (5) have zukla lezyAnAM lakSaNa kahe --a0 zrAtadhyAna ane ru0 rupadhyAna va varje, dha dharmadhyAna ane zukvadhyAna dyA dhyAve, pa0 rAgaddeSekaraupayamyuM le citta jejeM, daM0 damyo AtmA jeNe, sa0 pAMca sumativaMta guNtraNa guptine viSe guptivaMta sa0 rAga sahita, athavA vI0 vItarAga hoya nA rAgaddeSa napazamAvyA ne jeNe, jo jIteMjyi e0 evA jo guNanA vyApArekarI sa sahita hoya te jIva su0 zukla-zyAne pa0 praNAmekarI pariName. (6) have lezyAnAM sthAnaka kahe :-- asaMkhyAtI na utsarpiNInA jeTalA samaya camatA nataratA nAka thIyaM tenA zrane a asaMkhyAtI avasarpiNInA jeTalA
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) siddhAntasAra, samaya pamatA camatA nAve thAya tenA je jeTalA saNa samaya thAya teTalA athavA saM0 saMkhyAtA lokanA jeTalA AkAza pradeza thAya teTalA le teTalA lezyAnA ga0 sthAnaka caDhatA pamatA zunna azunna ha thAya. jAvArtha:-have ju ! traNa lezyAno varNa azuna kahyo,gaMdha mAhA pugaMdha kahI, rasa mAhA kamavo kahyo bhane pharsa mAhA kharakharo (kaThagera) kahyo. evA azuna varNAdika nagavaMtamAM to hoyaja nahI. mATe jagavaM. tamA avye paNa traNa jalIja vezyA hoya. valI nAve traNa lezyAnAM lakSaNa khoTAM kahyAM, te lakSaNa sAdhunagavaMtamAM hoya nahi. jethI nAve traNa nalIja lezyA hoya. nizcekarI lagavaMtamAM to avye ane nAve traNa jalIja lezyA hoya. zAkha sUtra yAcArAMga zrutaSkaMdha bIje. vAste jagavaMtamA u lezyA kahe tene ekAnta mithyAdRSTi jANavA. jo tame lagavaMtamAM na lezyA kaho to, prajue bamAsI tapa karyA tathA anArya-desamAM vihAra kayoM tyAre ba lezyA ane ATha karma hatAM ke nahi ? he devAnuprIya ! ahiyAM lezyA ane karmanuM zuM kAraNa je. je karaNI kIdhA teno pakSa levo.saMjama-jIvItavya vaMjyAmAM tame paNa dharma kahoDo,ane prajue saMja. madhArI (gozAlosAthe reheto hato tene) potAnA ziSyane anukaMpA AgIne bacAvyo. te saMjama-jAvItavya vAnvyuM temAM prajune cukyA kema kahoto? tevAre terApaMthI kahele ke " sAdhue labdhi phoravavI nahI, evaM sUtra jagavatI zataka trIje kaDaM be, ane lagate labdhi phoravIne gozAlAne bacAvyo. e akaravAyogya kAma karyu, tethI cukyA kahoe gae." teno uttara. he devAnuprIya ! tyAMto mAyAkapaTAi karI vikraya-sabdhi phoravI aneka rupa banAve, te Alove tathA prAyaDita le to thArAdhaka thAya, ane na Alove tathA prAyabita na le to ArAdhaka na thAya. e vikraya-sabdhi phorave tenuM prAyabita kaDaM be, paNa jagavaMte to vikraya-labdhi phoravI nathI. zotala-lezyA phoravIne gozAlAne bacAvyo . e jANatAM batA matanA sIdhe mAyAkapaTA kara vikrayatuM nAma bupAvo "jagavate sabdhi phoravI
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra (165) tethI cukkA" ema jueM bolI boghAMne kema naramAvo bo? kAraNa ke zI. tala-lezyA jIvadayA nimitte phorave tenuM prAyabita ko aMgapAMgAdi sUtramA karvA nathI. karvA hoya to batAvo. tevAre terApaMthI kahele ke, eka labdhimuM prAyaDita kayuM tema sarva sabdhiD jANavU. teno uttara. he devAnuprIya ! labdhito ahAvosa prakArano kahI . temAM vikraya-labdhi phorave tenuMto prAyaDita kahyu be, ane teju-khezyA karI aneka jIvane krodhekarI bAle e paNa pratyakSa prAya bitarnu gama dIse le zrane zAstramA paNa kaDaM be; paNa 27 labdhimAM kevalajJAnanI labdhi, tIrthaMkara-padavono labdhi, gaNadhara-padavInI labdhi, pulAka cAri. tranI sabdhi,avadha manaparyava kevalajJAnanA labdhi,caudapUrvanI labdhi ityAdika labdhimuM prAyabita hoya to,zItala-lezyA jIvadayA mATe phoravI tenuM prAyabita hoya paNa jema eTalo labdhi, prAyabita nathI tema zItala lezyAnuM paNa prAyaDita nathI.tevAre terApaMtho kaha ke "zItala lezyA ane teju-lezyA ebanne nelI yA tebAre unuM huM pANI netuM karyAtho jIvanI hiMsA thAya,tema banne lezyA nelI thai tethI jIvanI hiMsA tha3. valAjema agninA naryA culAmAM kAcuM pANI Dhole tethI tenakAya ne apanAya e banne kAyanI hiMsA thAya tema teju-lezyA to agni samAna ane zItala lezyA pANI samAna, e bena lezyA nelI thara tetho bannenA jIva muA. e hiMsAnuM pApa prajune lAgyu." teno nattara. he devAnuprIya ! e kumata tame kyAthI lAvyA ? sUtramA to lezyAnA acitta pudgala kahyA le. zAkha sUtra jagavatI zataka sAtame naddeze dasame. te pAThaH acittAvi poggalAna nAsei udyoveza tave panAse ? haMtA asthi. kayare naMte ! acittAvi poggalAna nAse jAva ppanAsei ? kAlodAi! kudhassa aNagArassa teyale:ssA nisaddhA samANI duraMgatA uraM nipata3 desaMgattA desa nipatta jehiM 2 caNaM sAnipattai tahiM 2 caNaMte acittA
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. . : poggalAna nAsa jAva pannAsa eeNaM kAlodAi te a-., cittAvi poggalAu maase|| arthaH-zraNa acita paNa po pudgala nA. prakAza kare ? vastu pratye nA nadyota kare ? ta0 tape ? AtApa kare ? pa0 prakAza kare,? vastune javAle ? itiprazna. haM0 hA vaccha zra udyota kare . kA kayA naM he nagavAna ! a0 acitta paNa poNa pudgala jA prakAza kareM jANyAvat pa0 najavAle ? kA0 he kAlodAi ! ku0 kopyo a je aNagAra, te saMbaMdhiM te tejalezyA ni nIkalotha ko (tapasvI aNagAranA zarIrathI nIkalIthako.) tejulezyA javAlArupa pu0 duragAmanI to du0 vegalI nipame, jazne bole, dAru puMjavat de dezane viSe jAya de0 dezamA jazne pame je je je sthAnakane viSe, dura dezane viSe nikaTa pradezamA pamai tA tyAM tyAM zra0 zracitta po0 pudgala nA prakAza kare jA yAvat 10 najavAlo kare. e0 e kA he kAlodAi ! te te 10 aMcita pola pudgala paNa nA prakAza kare. jAvArthaH he devAnuprIya!zhAMto vezyA zabde zrI vItarAgadeve - citta pudgala kahyA . e tame sUtra vAMcIne jANatAM batA jura bolIne, matanA lIdhe lokone behekAvIne anaMta saMsAra kema vadhAro ge. tebAre terApaMthI kahe ke " lezyAnA zracitta pudgala , paNa jema kapahuM, kAMTo pramukha acitta pudgala pheMkavAtho vAyukAyanI hiMsA thAya, tema jagavate zItalalezyA pheMkI tethI vAyukAyanI hiMsA thayArnu pApa lAgyu. teno uttara. he devAnuprIya ! zItalalezyAnA pudgalato zukSama le tethI vAyukAyanI hiMsA thAya nahi. jo sUtramA kayuM hoya to kADhI batAvo. valI zI. talozyAnA pudgalathI hiMsA tha mAno to manavacananA joga, svAsosvAsa, e paNa pudgala je. sAdhujIne mananA pudgala ghaNI dura jAya ane vacanajoga (jASA) nA pudgala ghaNI dura jAtha, bIjAnA kAnImA jAya: e tamAre khekheto koi paNa sAdhumAM sAdhapaeM nathI. eka to
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 167 ) sAdhapa letI velA sAvaUjoganA tyAga paNa utAvalA na karavA, kAraNa ke jApAnA pudgala bAdAra nIkalI jAya ane vAkAyanI hiMsA ghAya. mAr3he sAdhapaNuM laine svAsozvAsa paNa levo nahi, mana-joga paNa sthora rAkhavo vacana paNa lavaleza mAtra na bolavu mauna rAkhatuM zrane pAdogamana saMthAro karone hAtha paga paNa dalAvavA nahIM tyAre sAdhapaNuM kahIye. e kema male ? tame zItala- lezyAnA zurUma pudgalatha jagavaMtane vAyarAnI hiMsA lAgI kahobo, paNa zItala-lezyAthI vAyukAyanI hiMsA thAya zItala-legyAnI labdhi phoravyAM prAyabita Ave, evaM sUtramAM koi ThekA kartuM nathI. ekAnta jugaM zrAla bhagavaMta upara zAmATe ghoTo. tevAre terApaMthI kahebe ke, jo nagAryAmAM lAja hoya to kevalajJAna upanyA paDhI samosaraNamA balatA be sAdhune kema na nagAryA ? teno uttara. de devAnupraya ! te sAdhu upara prajunI anaMtI jAva dayA datI, paNa temanA zrAkhAnuM nimitta kAraNa yAvI malyuM, tethI prabhu zuM kare ? tame, lezyA -labdhi phoravyAthI doSa lAge te mATe na nagAryA ema kahobo, etamAruM devaM bala pUrvaka be; kAraNa ke jo emanuM zranakhuM hotato, gavaMto kevalajJAne karI anaMta kAlanI vAta jANatA datA, tyAre vihAra kema na karAvyo. vihAra karAvatAM to doSa nahoto lAgato? paNa emanuM zrAkhuM zrAvI radhuM javitavyatA balISTa, tethe jagavaMta zuM kare. ar tIrthaMkara nelA thAya topaNa koi jIvanuM zrAkhu vadhAravA samartha nathI. udmastha to vyavahAra sAcave chAne kevalajJAnI to nirarthaka navyama na kare. topaNa jagavaMte to bacAvavAno vyavahAra rAkhavAjaNI AgalathI varjyA itA, paNa ihAM prAkhuM puruM thavAno samaya hato te koNa TAlI zake ? he devAnupraya ! bacAvyAmAM pApa De tethI na vacAvyA ema kaho. bo, paNa pote cotrIsa atizaya pAMtrIsa vAkhIkarI sahita be, pacAsa jojana pramANa sAta ita thAya nahiM, mRgImArI roga thAya nahiM dhane rAva vyApe nahiM, te atizaya kyAM gayA ? gozAlA ne veranAva kema vyApo ? ne sAdhunI ghAta samosaraNamAM kema kIdhI te kaho. te vAre terA 1
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 194) + siddhAntasAra.. paMthI kaheDeke, "hoNa hAra padArtha arAjuta vAta je te kema Tale"? tyAre ema kahoge ke jIva jagAyA~ pApa lAge te. mATe na nagAryA. eto . atizayathakAM samosaraNamAM be sAdhuna) ghAta thai te aDerAmAM . valo badmastha avasthAmAM to pranujone zItala lezyA kartavyarupa hatI ane. kevala thayA bAda sattArupe to kharI paNa karatavyarupa na hoya. tetho be sAdhurIne bacAvavArupa kArya kema bane ? zahAM koi ema AzaMkA kare ke, zItala-lezyA sattApaNe utAM kartavyarupa kArye kema na pravarte, tenuM samA. dhAna: jema sUtrajIzrI nagavatIjIne vi pAMca devanA adhikAre kayuMDe ke, devAdhidevane anaMta rupa vaikraya karavAnI zakti , paraMtu kare nahi ne karaze paNa nahiM. tadvat zotala lelyA paNa zaktirupe saMjave, paraM vyaktirupe tha kArya sAdhe nahiM evo niyama . jo terApaMthIne ekAnta evoja havvAda hoya ke kevalI je kArya kare temAMto dharma, ane je kArya na kare temAM pApa, tyAre to devagurune vaMdaNA namaskAra karavAmAM paNa pApa mAnavu pamaze; kAraNake kevalI jagavaMta paraspara vaMdaNA namaskAra paNa karatA nathI vAste e sarva kutarka be. vAste navanIsnue hareka kArya paratve adhi. kArIne ulakhavo joie. kadApI terApaMthI ev| tarka karaze ke, e to tame zrI vItarAgajagavAna bAbatanuM samAdhAna lakhyuM, paNa samovasaraNamAM to zrI gautamAdi labdhi-saMpanna sarAga sAdhu ghaNAe hatA temaNe be sAdhujane kema na vacAvyA ? teno uttaraH-he devAnuproya ! zrI gautamAdi gaNadhara vA sAmAnya sAdhuu~ne zItala-lezyA hatI evaM kayA sUtranA mUkha pAunA AdhAratho kahobo te batAvavo pamaze. . valI terApaMthI kahe ke " jagavaMte gozAlAne talano gema batAvyo. eka sIMgalImA sAta tala batAvyA. paDI gozAle talano boma bakheDyo, eka sIMgalImAMtho sAta tala kADhyA. e nagavaMtanA vacanatho hiMsA tha. e pazcAta karma doSa lagavaMtane lAgyo." teno nattara. he devAnuprIya ! ema lagavaMtane doSa lAgyo kahoDo, e lekheto tame nitya AhArAdika hasthI kanethI mAgo bo tathA mArga pugeDo, tyAre grahasthI upAne
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra moMDhe bole tethI asaMkhyAtA vAyukAyanA jIva haNAya. e tamAre kAraNe nitya aneka ughAme moMDhe bole, tathA tame gAmamA jAuM tyAre kutarAM naghAme moMDhe nase, e hiMsAno doSa tamane lAgaze. tevAre terApaMtho kahe De ke " ameto AhAra levAnA ane mArga pubavAnA kAmI bIe. ughAme moMDhe bolAvavAnA kAmI nathI. tene jalo jANatA nathI. tethI amane pApa na lAge." tyAre he devAnuproya! jagavaMte paNa jJAnamAM dekhyA tema nAkhyA. tIlano Doma ukhemAvavAnA tathA tIla kaDhAvavAnA kAmI nahotA. tethI nagavaMtane doSa lagAra mAtra lAgyo nathI. tame prajune ema pApa lAgyuM jANo to, tame aneka grahasthIne bolAvo bo. nitya naghAme moMDhe bole . e saMjama kevI rIte rahe te kaho. e jagavaMta napara aDatAM bAla kema dyo bo? tevAra valI terApaMthI kade ke " eTalAM kAma sUtramA sAdhune karavAM vA ne. karato prAyalita Ave, te kAma prajue udmasthapaNAmAM kIdhAM be. sAdhue nimitta nAkhavU nahi, ane jagavaMte nAkhyu ne. gozAlAne talano gema batAvyo. eka talanI sAMgalImA sAta tala batAvyA. kupAtrane vidyAdevI nahiM, ane nagavaMte dIdhI. gozAlAne zIkhavyo, pravA dIdhI, bahu zruta karyo evo pATha . teju-lezyA upajavAnI gozAlAne vidhi batAvI. zItala-lezyAnI labdhi phoravI gozAlAne bacAvyo. anArya dezamA vihAra kIdho. 7 e sAta kAma sAdhune karavAM sUtramA vA be. te jagavaMte kA te mATe jagavaMtane pApa lAgyuM zrane cukyA, ema kahIe bIe." teno uttaraH-he devAnuproya ! e sAta bola sAmAnya sAdhune (badmastha sUtravyavahAranA dhaNIne) vA be, ane jagavaMta to thAgamavyavahAranA dhaNI je. vyavahAra pAMca prakAranA kahyA 2. zAkha sUtra vyavahAra tathA nagavatI zataka meM, uddeze me te pAta:kaza videNaM naMte ! vivadAre pannattA ? goyamA ! paMca vihe vivahAre pannattA taMjahAH-Agame sue ANA 3 dhAraNA - jie 5. jadAse taba AgamesiyA AgamaNaM vavadAraM paTha
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ (170) +siddhAntasAra.. * vedyA. joyase taba AgamesiyA jahA se taba suesiyA sueNaM vivahAreNaM paravedyA.Noyase tatra suesiyA jahA se taba ANAsiyA ANAe vavahAraM paThavedyA. Noyase taba ANA. siyA jahAse taba dhAraNAsiyA dhAraNAe vavahAraM paThavedyA. poyase taba dhAraNAsiyA jahA se taba jiesiyA jieNaM vavahAraM paThavedyA. icce eyAdi paMcahiM vavahAraM paTha vedyA taM AgameNaM sueNaM ANAe dhAraNAe jIeNaM .. jadAjahAse Agame sue ANAe dhAraNA jIya tadAtadA vavadAraM paThavedyA.se kiM mAhU naMte! AgamabaliyA samaNA nigaMthA iccezyA paMcavida vavadAraM jayA 2 jahiM / tayA 2 tahiM aNissi uvasiyaM sammaM vavahAramANe samaNe niggaMthe ANAe ArAdae java ? haMtA navaz. .. arthaH- ka keTale vi0 nede naMga he nagavAna ! vi0 vyavahAra paM0 kahyo ? tiprazna. uttara. goN he gautama ! paM0 pAMca prakAre vi0 vyavahAra paM0 ko taM te kahe tyAM vyavaharIe jIvAdike karIne te vyavahAra sAdhune pravRti nivRttirupa te vyavahAra. tenAM kAraNapaNe je jJAna vizeSa te paNa vyavahAra kahIe. tyAM pehelo Apa AgamavyavahAra te zrAtmajJAnatho jANIe. jeNekarI padArthane jANIye te bAgama. su0 sAnaloe te zruta. 1 prANa Adeza kara dIje te AjJA. 3 . dhANa dhArIe te dhAraNA. 4 ane ji jIta 5 (zrAcAra ). tyAM pehelo je. zrAgamavyavahAra te kevalajJAnI 1, manaparyavajJAnI , avadhajJAnI 3, cauda pUrvadhara 4, dasa pUrvadhara 5, ane nava pUrvadhara 6. eno vyavahAra baiM prakArano . tyAM pahelo kevalInA grahaNathakI prathama bAlovaNA kevalI pAse sevI. tenA ajAve manaparyavajJAnI pAse levI. ema pAgalAnA annAve pAlA pAlAkane bAlovaNA levo. tyAM kevala pramukha bAgala .
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. ...( 171) vyavahArI samasta aticAra poteja jANe. te pAse gayAthI AgamavyavahArI bAlovaNahArane kahe " saghalo aticAra kaho." tevAre te jANatothako potAno doSa mAyAekarI gopave to tene prAyazcita na zrApe, ane, eyU~ kahe ke, anere game jazne zodha karo; ane jene doSa yAda na zrAve tathA je mAyAthako na gopave tene kevalajJAnanA dharaNa hAra kuSaNa vicArIne prAyazcita de. paNa kapaTIne, phokaTa jAse ema jANIne prAyazcita na de. ihAM cauda pUrvadhara yadyapi parodazAnI De topaNa napayoga dIdhe bate kevalI kahe teTavU kahI zake. have zahAM koI kaheze ke "dhAgamavyavahArI jANe to tene kahIye ke, mujane bAlovaNA yo. tevAre aticAra pote kahIne pote AlocanA Ape temAM zI harakata le ? ke bAlovaNahAranA moMDhAthakI kehevarAve." ema kahe teno uttara. e bAlova NAmAM ghaNA guNa je. samyak-ArAdhanA thAya ane bAlovaNahArane nutsAha. vadhe. mAna bomI potAnI AtmAnA hita jaNI rahazya pragaTa kare be. e vAta mAhA doholI . ityAdika kAraNe guru AlovaNahAranAja moMDhAthI AlovaNA karAve ane te samasta prakAre niHzava tha guru je prAyazcita de, te harSAMta thako aMgIkAra kare. ema karatothako nirvANapada pAme. 1 su0 have zrutavyavahAra kahejeH-dhAcAra, kalpa, niSitha zrAdi jene agIyAra aMga tathA nava pUrva sudhI jANapaNuM hoya tene sutravyavahArI kahIye. te sutravyavahArI AlovaNA leNahAranA aniprAya jANavA mATe traNa vAra puSaNa kedevarAve. eka vArane ko zrutavyavahArI kadAca ema jANI na zake ke, e kujhe mane AlovaNA Alove De ke sAce manetraro vAra eka sara kahe tene to AlovaNA de, paNa kapaTatho pheraphAra kahe tene pehelAM to je pheraphAra kahyo hoya tenuM prAyazcita de, paDI pUrva pApana] pAlovaNA de. 5 zrA0 zrAjJAvyavahAra te je behu AcArya sUtrArthanA jaNavAthI mAhA gItArtha be, paNa jaMghAbala vINapaNAtha vihAra karI na zake. alaga dezAntare rahyA be. mAhomAhI malA na zake ane temAthI krozkane prAyazcita levu hoya, tevAre te AcArya gItArtha ziSyanA ajA.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 152) siddhAntasAra, vathI, dhAraNA kuzala zragItArtha sAdhu vA ziSyane siddhAntanI jApAe guDhArtha aticAra thAsevanA kaho bIjA zrAcArya kane muMke. have te prA. cArya teno aparAdha sAMjalI vyAdi cAra sahanana dhRti balAdika vi. cArI pote tyAM jAya athavA pUrvanI vidhie gItArtha ziSyane muMke, ane tene annAve je zrAvyo ne teneja aticAranI AlovaNA kahI muMke, e ANA vyavahAra. 3 dhANa have dhAraNA vyavahAra kahe jeH-kozka gItArtha saMvegI zrAcArya kozka ziSyAdikane kozka aparAdhane viSe avyAdika cAra (javya-kSetra-kAla-jAva) joi,je vizuddhi dIdhI hoya te ziSya gurunI dIdhesI vizuchi manamAhe dharIne kozkane teve aparAdhe tevIja vizuddhi de to, ema detAne udhRtapada dharaNarupa dhAraNAvyavahAra kahIye; athavA dhAraNA te emaH-koieka vaiyAvacano karaNahAra ziSya be, paNa te samasta beda zruta devAne yogya nathI.tevAre tene zrAcArya kRpAkarIne keTalAMeka prAyazcitanAM pada thA. gamathI uddharIne tene kahe nete dharIne rAkhe, ane teja pada mAMdelI AlovaNA Ape tene paNa dhAraNAvyavahAra kahIye. 4 jin have jItavyavahAra kahe :jema kozka aparAdhe pUrve sAdhu ghaNA tapekarI zuddhi karatA, tevoja aparAdha upanye bate vartamAnakAle avyAdi cAra ciMtavI saMghayaNa dhRtibalanI hAnI jANIne je yogya tapano prakAra (prAyazcita) daie te samayanASAe jItagItArtha kahIye, athavA prAyazcita je AcAryanA gacchamAM adhiko nabo sUtra pravatyoM, ane ghaNe anere gItArthe mAnyo hoya te ruDhajIta kahIye. 5 e pAMca vyavahAramA game te vyavahAra sahita gItArtha hoya tenI pAsethI prAyazcita laze; paraMtu zragItArthakane letAM doSa upaje. ___ have AgamAdika-vyavahArane viSe pravartavA mATe nasarga apavAda kaheja jathA prakAre kevalI zrAdika anyata se te vyavahAra athavA ta te pAMca vyavahAramA ta te prAyazcita dAnAdika vyavahAra kAla viSe zrA Agama kevalI pramukha hoyato teveja bhAgamavyavahAra prAyazcita dAnAdika pratye pa0 pravarte, paNa zeSe karI na pravarte. Agama paNa prakAre ne. temAM kevalajJAnamA avabodhapaNAthI vinA kahyAM jANe, te mATe tenuM
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (173 ) kahebuM prAyazcita levu; zrane tene banAve manaparyavajJAnI pAsethI levu. ema pUrvavat zrAgalA AgalAne annAve pAulA pAlAkane levu. po nahiM se0 te ta tIhAM A AgamavyavahAra hoya to ja0 jathAprakAre se0 te ta tIhAM zruta hoya teve zrutekarI vyavahAra pa0 pravarte. No0 nahiM se te ta0 tIhAM (te avasare) zrutavyavahArI to ja jema se te ta tIhAM zrA0 zrAjhAvyavahArekarI pa0 pravate. No nahi se0 te ta tIhAM thA zrAjJAvyavahArI, to jaNjema se te tA tIhAMdhA gItArtha koine vyano aparAdha kSetra, kAla, nAva jANIne prAyazcita dIdhuM te dhArapAe karI pa0 pravarte. No nahiM se te ta tIhAM dhA dhAraNAvyavahArI, to jaNa jyAM puruSa dhIryAdika vicArI prAyazcita de te jItavyahArekarI pa0 pravarte. 30 ityAdika e e paM0 pAMca prakAre karI vyavahAra pratye pa0 pravAve. taM te kahe yA AgamekarI 1, su zrutekarI2, zrApa thAjhAe karI 3, dhA dhAraNAe karI 4 ane ji0 jIte karI 5. ja jema jema se te A Agama su zruta ANa AjJA dhA dhAraNA ane jiNa jIta 5, e pAMca hoya ta0 tema tema va vyavahAra pa0 pravatA. e vyavahAravaMta puruSane phala prasannahAra kade se have zuM nadaMta (nahAraka) Aga kaho koNa Agamabali ukta jJAna vizeSa su0 zramaNa nigraMtha kevalI pramukha 30 e vakSamANa athavA e nakta svarupa pratye paM0 paMcavidha vyavahAra prAyazcita dAnAdirupa sammaMga e pada saMghAte saMbaMdha kIje vyavahAra to pravarte. ityarthaH have saMbaMdha rumI rIte, te kema te kahe beH-ja jeje avasarane viSe athavA jeje prayojanane viSe athavA jeje kSetrane viSe jeje nacitta te te pratye iti zeSa tadAtadA kAle te te prayojanAdikane viSe kehebuM, te kahejeH10 sarva vAnDA rahita na0 teNe aMgIkAra kIdhuM te anizritopAzrita te pratye athavA nizrita rAga napAzrita veSa nahiM, rAgadveSa te anizri. topAzrita sarvathI pakSapAta rahitapaNe yathAvat ityarthaH etAvatA paM0 paMca vi0 vidha vyavahAra pratye jaNa jyAre jyAre jaNjeje prayojanane viSe yogya ta tete pratye vicAre tA tete prayojanane viSe sarvathA pakSapAta
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 174 ) 4 siddhAntasAra rahita sa0 samyakU va pravartato thako sa0 sAdhu ni0 nirbaMdha yA thA. jJAno 0 rAdhaka ja0 thAya ? iti prazna uttara. I0 hA thAya. nAvArtha:- dave ju ! zrAgama-vyavahAranA pAMca prakAra kahyA. kevala jJAnIne 1, manaparyavajJAnIne 2, avadhajJAnIne 3, caudapUrvadhArIne 4, jAva dasapUrvadhArIne 5, zrAgamavyavahArI kahIye. e pAMca prakAranA yAgamavyavahArI kahyA. zrAtmajJAnathI guNa jANe te kArya kare. e prathama vyavadAra. e prathamavyavahArano dhaNI bojo sUtravyavahAra mAne nahiM, eTale. sUtramAM kathaM te sarva kArya karavAno temane niyama nahiM. AtmajJAnatha avaguNa jANe te kArya na kare, chAne guNa upajato jANe te kArya kare. ve zrAgamavyavahArInA vacanathI vA upadezathI graMtha joDyo teneja sUtra kahIye. te zrAgamavyavahArInuM kayuM kara, paNa zrAgamavyavahArI thakAM sUtramAM kayuM tema na kara. valI sUtramAM kayuM ve ke, navamA pUrvanI trIjI. yAyAvathu (trIjuM adhyayana ) jaNyAvinA sAdhunI panimA vahevI nIiM, khaMdhaka zrIyAra aMganuMja jJAna jaeyA chatAM nikhunI bAramI parimA vahyA, te zrAgamavyavahArInA vacanathI. valI gajasukumAlajI vinA sUtra jayAM dikSA lai teja dIne bAramI pamimA vahyA, te paNa zrAgamavyavahArInA vacanathI. e nyAye zrAgamavyavahArI thakAM sUtravyavahAra mAnavAna | jarura nathI 1; dhane zrAgamavyavahArInA nAve bIjo sUtravyavahAra mAnavo, eTale sUtramAM kayuM tema karatuM 2; chAne jo sUtramAM koi vastuno nirNaya na hoyato trIjo zrAjJAvyavahAra mAnavo, eTale AcArya gurudeva kahe te vacana pramANa kara 3; ane e traNa vyavahAra na hoya to cotho dhAraNA vyavahAra mAnavo, eTale gurudeva zrAcArye koi bola, dharAvyA hoya tathA koine kedetAM sAMjalyA hoya te pramANe kArya kara 4; chAne e cAra vyavahAra na hoya tyAre pAMcamo jitavyavahAra mAnavo,. eTale gItArtha vamerAjema karatA yAvyA tema kara. 5. e rIte pAMca byavahAra mAnatAM thakAM zrajJAnA ArAdhaka thAya. he devAnuprIya ! jagavaMta to zrAgamavyavahArI be. te sUtravyavahAra
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 175 ) mAne nahiM. e tame jANatAM batAM matanA lIdhe sUtranuM nAma laz boghAM lokone behekAvI zrAgamavyavahArI napara pAla dara anaMta saMsAra kema vadhAro ho ? jo zrAgamavyavahArIne sUtramA vA te kArya kIdhAthI doSa lAgyo mAno to, nagavaMte kevalajJAna upanyA panI kAlIkumAra pramukha dasa nAznAM maraNa batAvyAM 1. valI nemanAthasvAmIe dvArakAno dAha bAre varSe batAvyo 2. temaja gozAlAne sAta dIvasane AMtare maraNa batA. vyu; paNa mAhAzatake revatIne maraNa batAvyu, tevAre gautamasvAmIne muMkIne prAyabita devarAvyuM, ane pote sukhe batAvyu. 3 valI gozAlAthI dharma * coyaNA karavAnI sAdhuUne AjJA dIdhI. 4 valI caudapUrvadhArI dharmaghoSa AcArye nAgazrI brAhmaNIne corAsI cauTAmAM hIlavA-niMdavAnI AjJA dodhI. 5 e pAMca bola sUtramA sAdhune karavA vA be, ane kevalajJAnI AgamavyavahArIe kIdhA be. he devAnuprIya ! tamAre lekhe to kevalajhAnIne e doSa lAgyo tethI cukyA. paNa e vAta kema male ? AgamavyavahArIpaNuM to kaSAyakuzIla ane sanAtaka ebe niyaMgamAM hoya tene apamisevI kahyA je. mUlaguNa te pAMca mAhAvratamAM ane uttaraguNa te dasavidha pacakhANamAM doSa lagAme nahiM. zAkha sUtra jagavatI zataka 25 meM uddeze 6 ve have jur3a nagavaMta to udmasthapaNe paNa avadha manaparyava-jhAnaH AzrI zrAgamavyavahArI je, ane kevalajJAnamAM paNa AgamavyavahArI be, tathA kaSAyakuzIla-niyaMganA dhaNI . te jagavaMtane cukyA kahoDo paNa sUtramAMto mUlaguNa uttaraguNanA apamisevI kahyA je have jo cukyA kaho. ge, to kaho kayA vratamA mUlaguNa nattaraguNamAM doSa lAgyo? ane te velA niyaMge kaSAyakuzolaja hato ke bIjo zrAvyo te paNa kaho. he devAnu-) prIya ! nagavaMtano to apamavAra saMjama le. niyaMge phare nahiM tethI te puru: pone doSa lAge nahiM. tevAre terApaMthI kahe je ke, jema gautamasvAmI cArajJAna caudapUrvanA dhaNI AgamavyavahArI ane kaSAyakuzIla-niyaMganA dhaNI pANaMda zrAvakane ghere nASAmAM cukyA tema jagavaMta paNa cukyA. ema kahe teno uttaraH
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 176) 4 siddhAntasAraH de devAnuprIya! gautamasvAmI zrANaMdajI zrAvakane ghera jASAmA kyA se samaye temane cAra jJAna, kaSAyakuzIla niyaMge ane zrAgama vyavahArIpaNuM hatuM, ema kayA sUtramAM kayuM ve te kaho. valI gautamasvAmInuM khane jagavaMtanuM jJAna ne niyaMto sarakhAM nathI. anaMtaguNa hAnI vRddhipaNuM ve jagavaMtano to saMjama niyaMge apanavAi be. dikSA lIdhI teja vakhate manaparyava - jJAna upanyuM chAne pakAyakuzIla - niyaMTho zrAvyo. te eka vAra thAve ane te pATho jAya nahiM. valI kaSAyakuzIla - niyaMtAno saMjama eka jIvane eka javamAM jaghanya eka vAra zrAve chAne skRSTA navaso vAra jAya chAne navaso vAra pATho zrAve. valI kaSAyakuzIla- niyaM khAnI ne manaparyavajJAnanI sthiti jaghanya eka samayanI kahI. te eka samaya rahe ne bIje samaye vIlAi jAya. koika jIvane valI pATho eka samayathI tathA aMtaramuhUrta tathA ghaNA kAlathI pATo dhAve, a koi jIvane te javamAM pADho zrAveja nahiM, ane koi jIvane eka navamAM ghaNIvAra jAya ne ghaNIvAra yAve. tenI utkRSTI sthiti dezeNI kona pUrvanI kahI. te eka vAraja zrAve paNa pATho Aya nahiM . doSano apami - sevIja rahe. valI cAra jJAnavAlA, kaSAyakuzIla - niyaMgavAlA ane zrAgamavyavahAranA dhaNI karmane vaze RRSTa thai jAya to ardhapudgala anaMtakAla saMsAramAM nigodAdikamAM jame. zAkha sUtra jagavatI zataka 5. meM uddeze baThe, tathA panavaNAmAM e sarva adhikAra be. e kaSAyakuzIla-niyaMge eka javamAM navasovAra utkRSTo yAve kayuM. tenI sthiti jaghanya eka samayanI kahI, ane caSTa thai jAya to utkRSTo artha pudgala ruke dhuM; paNa jagavaMtane to manaparyavajJAna ane kaSAyakuzIla miyaMTho ekavAra AvyA paDhI pATho jAya nahiM, eka samayanI sthiti paNa dopa nahiM chAne ardhapudgala sudhI jame paNa nahiM. te mATe sarva kaSAyakuzI nigaMganA dhaNIno, gautamasvAmIno ane jagavaMtano badmasthapaNAno pakSa saMjama sarakho nathI. tyAre he devAnuprIya ! gautama svAmIno dharme jagatano kaSAyakuzIla niyaMto sarakho kema? vakhI gautamasvAmI jApAnI
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 177 ) cukyA, tema jagavaMta paNa cukyA, ema kema kahobo ? valI gautama svAmI sarakhA dvAdazAMgI jJAnanA dhaNI paNa bhASAmA khalAi jAya yuM . zAkha sUtra dasavaikAlika adhyayana zrAvame, gAthA 50 mI: - yA paNattadharaM diThivAya madivagaM vayaMvi kaliyaM eccA, taM navahase muNI // 50 // arthaH- AcArAMga ane pa0 jagavatI sUtranA dharaNahAra tathA di0 dRSTivAdanA ( bAramA aMganA) ma0 jaNanArane va0 bolatAM vacane karI kha0 khalAyA e0 jANIne e0 nahiM taM0 temane unhase mu0 jati. // 50 // nAvArtha:- dave jurja ! AcArAMga, vivAhapannati bhane dRSTivAda ( bAramA aMga ) nA jaNanAra vacanamAM cukI jAya, teno upahAsa na karavo. 1. e zrAgamavyavahAranA dhaNI vacanamAM cukI (khalAi ) jAya kayuM, mUla- uttaraguNa doSanA apamisevI kahyA, paNa emane chAne jagavaMtane sarakhA na kahyA valI gautama pratye jagavaMte paNa kayuM ke, tame vacanamA lyA bo, ANaMda sAco be mATe jazne khamAvo. e vacanane mulyA dhuM tema jagavaMta pote cukyA data to kema na kayuM. dave vIraprajune cukyA tame kayA jJAnathI jAeyA ? tevAre terApaMthI kade be ke " kevala: jJAna upanyA pI e kAma na karyu. be sAdhune na bacAvyA te vItarAga jAvathI, chAne badmasthapaNe gozAlAne bacAvyo te sarAga jAvathI, ema TIkAmAM kahyuM che. te rAganAM karma lAgyAM. sarAgapaNAthI kAma karyAM.. gozAlAne bacAvyo. e nyAye cukyA kahIye bIye." teno uttaraH- de devAnumIya ! sUtra pAThamAM to ema nathI kahyuM ke, gozAlAne bacAvyo te rAgAvI, abe sAdhu na bacAvyA te vItarAgajAvathI. are ! tamArI zrI puSTIne mATe TIkAnA malatA vacananuM saraeM lyo bo te mithyA be, kemake mAre to siddhAntanI paMcAMgI pramANa be. te paMcAgImAM - neka guru lakSa The. temAM keTalAMka vacana utsarga-mArganAM ve chAne kelAMka apavAda mArganAM be. te matalaba jAeyA vinA chAne TIkA tame nathI 23
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 ) 4 siddhAntasAra mAnatA, uttAM ThIkAnI zAdI zAne mATe Apo ho ? jo ToMkAmA ka samaja pramANa karatA ho to TIkAmAM pAula kahelA bola melavI prApo. TIkamI to AdhAkarmI thAhAra karavo ko be, phalaphulano AhAra karavo ko be tathA sAdhune cakravatanAM kaTaka curakhAM kahyAMbe. ityAdika fare vAta kI be te paNa pramANa karavI paruze, ane jo e pramANa na karo to e TIkAnuM vacana pramANa kema karo bo te kaho. he devAnupraya ! jagavaMtanI karaNI udmasthapaNe ne kevalapaNe eka sarakhI julakaraNI be. bradmasthapaNe paNa zrAgamavyavahArI ne kevalamAM paNa zrAgamavyavahArI be. sUtramAM sAdhune varjyA tevAM kAma udmasthapaNe varSa zrAgamavyavahArapaNAcI kIdhAM ne kevalajJAna upanyA paThI AgamavyavahArapaNArthI kIthAM. tema udmastha ane kevalIpaNe eka sarakha karyA se. he devAmuprIya ! je kArya sUtramAM sAmAnya sAdhune dhI te kArya kevalIpaNAmAM pote kayIM De. muvAnI khabara dIdhI, maraNa batA meM mimitta nAkhyu. e kevalamAM to tame cukyA nathI kehetA. tenuM zuM kAraNa ? valI nemanAthajIe bAre varSe dvArIkAno dAda batAvyoM, temane to cukyA nathI kehetA, paNa jagavaMta mAhAvIrasvAmIdhI ane jIvadayAthI dveSa dIse The tethI prajune cukyA kahoTo. balI sarAgapaNAthoM mozAlAne bacAyo tethI jo pApa lAgyuM kaho to, dasamA guNagaNA sudhI saMjama, tapa, vinaya, vaiyAvaca ityAdika sarva kAma sarAgapaNAthI kare che. te sarva kAmamAM pApa lAgale, kemake vItarAgajAva to agyAramA sAtha upara ve semane to eka iriyAvadI kriyAja lAge. te iriyAvahIM kriyA paNa sAtAvedanI ve samayanI sthitinI baMdhAyA dIrgha sthitinA pumyapApa to dasamA guNa ThANA sudhI rAgadvepathIja baMdhAya. dveSayI dharma prazasta rAgathI to pApa baMdhAya chAne prazasta - rAgathI punya ba~dhAya. sarAga-saMjama ne sarAga tapathI devatAnuM zranakhaM pumyaprakrati baMdhAya ema se zAkha sUtra jagavatI zataka bIjeM uddeze pAMcameM, luMgiyA magarInama zrAkkone adhikAre he deSAmuprIya ! sarAgathI gozAsoM bacAyo
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 171) tethI pApa lAgyu ema kahobo; paraMtu ihAMto TIkAmAM ema kA De ke, sasagasaMjama udmasthathakAM jIva jove to ane na jIve topaNa bacAvavAno nayama karavo. te mATe bacAvavAno udyama kIdho ane be sAdhune na bacAvyA te vItarAganAvathI. vItarAge kevalajJAnathI zrAnakhAno samaya AvyoM jANI lIdho. hoNahAra TalatuM na jANyu tetha, udyama na karyo, kAraNake kevalajJAnI niratharka udyama na kare e nAvArtha. zrAgamavyavahArI akaravAjoga kAma kare nahiM guNa jANe tevU kAma kare. tevAre terApaMthI kahe ke "jagavaMte gozAlAne bacAvyo tIhAM jogano vyApAra thayo. e joganuM pApa lAgyu."teno nattaraH-he devAnuprIya ! jogavinA to saMjama, tapa, vinaya, vaiyAvaca, carcA vArtA, saphAya, dhyAna, AhAra, pANI, vyavahAra, kAMi paNa thAya nahiM sajogIne e joganA vyApArathI pApa lAgyu jANo to tamAre lekhe to koz taravAno mArga dIsato nathI. he devAnuprAya ! e zujajoga De ke azunajoga te kaho. tevAre terApaMthI kahe ke " gozAlAne bacAvyAmAM pranu dharma jANe to kevalajJAna napanyA paLo e kAma kema na kayuM ? bIjA ko sAdhune erIte jIva nagAravAnA upadeza kema na dIdho" ? teno uttaraH-- he devAnuprIya ! prajue pote badmasthapaNe anAryadezamA vihAra kayoM, ane kevalo thayA paDho anAryadezamAM vihAra na kayoM, ane bIjA ko sAdhune javAno napadeza paNa na dIdho. te mATe zuM pUrve badmasthapaNe anAryadezamA vihAra karyo te khoTo kahevAya ? he devAnumoya ! zrAgama vyavahArInuM kAma ane sUtravyavahArInuM kAma sarakhaM nathA. Agamavyava. hArI akaravAyogya kAma kare nahi, guNa jANe to kare. tevAre terApaMthI kahe je ke " gozAlAne ugAryAtho kevo guNa napanyo ? be sAdhune mAryA. jagavaMta upara tajulezyA muMkI lohIgaNavAmo karyo ane ghaNuM mithyAtva vadhAryu. zo guNa thayo?" teno uttaraH-he devAnuprIya ! e vAtano prajune zAno doSa. jema annavi jIva hato te sAdhapaNuM lai nadAirAjAne poSAmAM mArI gayo. teno pApadoSa kAM mahApuruSa AcArajane to lAgyo
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2007). 4 siddhAntasAra nathI. temaja ko anArya uga buddhie sAdhapaNuM laI koine ThagI jAya to teno pApa doSa bIjAne nathI lAgato. tema mahAvIrasvAmIe gozAlAne dikSA dIdhI, jIvato bacAvyo tethI mithyAta vadhArthaM tenuM pApa prajune nathI lAgyaM. jo prajune pApa lAgyuM jANoto e lekheto RSajadeva svAmIne ghaNuMja pApa thayuM daze; kemake temaNe cAra hajAra mANasa sAthe dikSA lodhI. paDhI saghalA jAgyA. 363 pASaMka mata cAlyA. ghaNuM mithyAta vadhAyuM. paNa RSabhadevasvAmIne to pApa lAgyuM nathI. tema vIraprajune paNa jANavuM valI gozAlAne to badmasthapaNe dikSA dIdhI ane bacAyo, paNa kevalajJAna upanyA paDhI jamAlIne dikSA kema dIdhI ? tathA naMdaNa maNIdArane zrAvakanAM vrata kema dIghAM? pArzvanAthasvAmIe somIla brAhmaNane vrata kema dIghAM ? sukhamAlIkAne sAdhapaNuM kema dIdhuM ? ne baseM va sAdhavIne diar kema dIdhI. ema to ghaNA prakAze. kevalInA faai chaar aur jayeM RRSTa thahane prakArya kIdhAM be tathA mithyAta vadhAyuM . te pApa paNa tamAre lakhe kevalajJAnIne lAgyuM joie. paNa e vAta kema male. valI jagavaMte labdhi phoravI gozAlAne bacAvyo, tethI gavaMtane pApa lAgne cukyA kahe, tene puDhIe ke, badmasthapaNe pApa kayuM tenuM pAyazcita to koi sUtramAM cAyuM nathI. tyAre pAyazcita lIdhA vinA ArAdhaka kema thayA te kaho. tevAre terApaMthI kadene ke, GG 'jema rahenemIe rAjematIne joganI AmaMtraNA kIdhI, tenuM prAyazcita cAyuM nathI tema zrApaNa cAsyuM nathI; paNa prAyazcitanuM ThekAeM be tethI lIdhuMja daze." teno uttaraH-- zrare mugdha prANI ! eto ekAnta zrasaMjamanuM ain pratyakSa dise, ane prAyazcita paNa dasa ne ghyAve. te gAthA: yAdacca dappa pamAdaNA joge, Aure prAvati suya; saMkitte sahasAkAre, jayaM pato sAya vImaMsA // 1 // www.d artha :- viSayano pIDyo 1, pramAdane lIdhe 2, ajANapaNe 3, zrAtura roga dudhA tRSAe 4, ApadA paDyAthI 5, zaMkAne lIdhe 6, sahasAtakAre 9
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (141) jayane lIdhe , rAgadveSane lIdhe e ane ziSya ziSyaNInI parikSA nimitte 10. e dasa neda be. temAM nattarAdhyayana 22 meM adhyayane 46 mI gAthAmAM dasavidha prAyazcita mAMdelu prAyazcita kartuM je. rAjematInAM vacana rahenemIe sAMjalIne praNAma pAga vAlyA. te pAThaHiMdiyANi vase kAka appANaM nava saMdare. ityAdi / arthaH-iM0 pAMca iMjine va0 vaza kAkarI a0 potAnI zrAtmAne na0 pheravI saMga ThekANe lAvyA. ... jAvArthaH-have juna ! rahenemInI atI uSTapaNe nogano vaMDA' nahotI. phakta divAthI praNAma pharyA hatA. panI rAjematonA vacanathI pAlA gama zrAvyA tyAre pazcAtApa karyo; paNa prajue pazcAtApa kayoM, evaM koI sUtramA cAvyuM nathI. valI gozAlAno jIva aDhapazno thaze zrane kevala pAmaze tevAre sarva sAdhune kaheze ke, nA ! huM gayAkAlamAMzramaNa ghAtI ito. ve sAdhune meM mAryA tathA pranuno avinaya kIdho tema tame mata karajo. ema gozAlAnA jIve aDhapainAnA navamAM potAnA pAulA javanuM pApa niyuM, niSedyaM tema jagavate kevala napanyA palI e kArya niyu niSedhuM nathI. valI niSitha pramukha ghaNA sUtramA aneka jAtanAM prAyazcita kahyAM be, paNa nagavaMte zItala-lezyAthI gozAlAne bacAvyo, tenuM prAyazcita koi paNa sUtramA kaDaM nathI; paNa nalaTuM zrAcArAMgasUtranA pra. thama zrutaSkaMdhanA navamA adhyayananA cothA uddezAmAM kaDaMDe ke, jagavaMta zrI mAhAvIradeve badmasthapaNe dikSA lIdhA paDhI pApa karyu nathI. te pAThaHpaccANaM se mahAvIre, goviya pAvagaM sayamakAsI; aNaMhaMvA NakAribA, karaMtaMpi NANu jANittA. // arthaH- tatvanA jANa se te mAhAvIradeva No nahiM pAya . pApa sa0 pote karatA, paNa bIjA pAse Na na karAvatA, ane ka0 karanArane paNa rumo pA na jA jANatA.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ (- 152.) 4 siddhAntasAra, jAvArtha:- dave juna ! zrAcArAMga prathama zuSkaM navaseM adhya sAre badezAmAM, jagavaMtanA guNa kahyA dhane niratIcAra saMjama ko a cokhA uddezAnI, grAmI gAthAmAM kathaM ke, naccA. he upAdeya svarUpa jA NIne pote pApa kayuM nathI, anerA pAse karAvyaM nathI thAne karatAne jo paNa jAeyo nathI. ve udmasthapaNe aneka kArya kaya temAM pApa myuM eva zaMkA upaje, paNa baddmasthano zaMkA kevalInA vacanathI jAge. jema jagate udmasthapaNe, sUtramAM vajrjyA tevAM kAma AgamavyavahArathI kIdhAM paNa kevala upanyA ptth| sUtranI vANI prakAzI temAM kathaM ke, maiM badmaspo karAthI pApa kayuM nathI. ve tamArI kedreNIne khekhe chadmasvapase pApa lAgyuM chAne kevalamAM kapaTAi karI juTha bolyA se kucha lAm- (karyA pApane pAThyuM te.) e juga bolAnAM pappAM sUtra paNa juTA.' dave same pratIta kenI rAkhazo ? tamAre lekhe e siddhAnta uThI gayA. tevAre dIvasamA khulyA kar3e be ke "e to gaNadharanAM bacana be. temaNe vItarAmanA guNa varNavyA De. teno uttaraH de devAnupraya ! sarva sUtra gaNadhareja guMthayAM be. eka vacana juThu to saghalAe jugaM. jema khatamAM eka zAkha juTI to yAkhaM khata juTuM, te e paNa jANavuM. tevAre terApaMthI valI kade be ke "ar3hiyAM to ema ka beke, jagavaMte jANIne pApa kayuM nathI. ajAeye mohanI-karmane ka pApa lAgyuM. tethI cukyA kahI ye bIe. " teno uttara. he devAnumIya / tyAM to paMdarameM zatake prajue gozAlAne kayuM be ke, de gozAkhA ! meM dvArI anukaMpA vAste zItala-lezyA melI. ema jAlIne lezyA melI kar3I be, paNa ema nathI kake, mAre thajAeye lezyA nIkalI. tevAre valI terApaMthI kar3e be ke "lezyA to jANIne melI, paNa ema na jAeyuM ke, e kAma karanuM ke na karavuM. ema jAeye pApa kIdhuM. " teco namtara de devAnupraya ! jJAna vinA to samakita paNa nathI. zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana 20 meM. gAthA 30 mI:
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. nAdaMsaNassa nANaM, nANeNa viNA guNisa naci morakaM naci , (183 ) doi caraNa guNA; mokhassa NivANaM // 30 // arthaH- nA0 darzana rahitane nA0 samyak jJAna na hoya, ane nANe lambakUjJAna binA eNna hoya, na upaje ca0 cAritra (pAMca mahAvratAdi) 0 guNa ( caraNa sittarI piMka vizuddhAdi karaNa sittarI ). a0 aguNI ne carala sitarI rahitane na0 sakala karma kaya lakSaNa rupa mokSa nathI. na0 nayI karme mukyAne ni0 nirvANa (mukti) padanI prApto // 30 // bhAvArtha:- have juTaM ! jagavaMtane e kAma kara ke na kara, e jJAna nAha syAre to jJAnavinA samakita paNa nahi, zrane samakita nahi tyAre cAritra (karmI suMkAvAmo mohano mArga) paNa nahiM. kAraNa ke peheluM jJAna bhane pachI cAritra ka The. zAkha sUtra dasavaikAlIka adhyayana cothe gAthA dasamI: he devAmuprIya! tamAre lekhe to bhagavaMtamAM udmasthapaNAmAM samakita chAne sAdhapa paNa nahotuM . ema kema kahobo ke jagavaMtane karavA karavA loga kAmanI khabara nahotI. tevAre terApaMthI kahebe ke, jagavAnane jANapotuM paNa jJAnathI joyuM nahiM. he devAnuproya ! jJAna dIdhA vinA talanoM boma zIrIte batAvyo ? eka phalImAM sAta tala zIrIte batAvyA taiM kaho. e pratyakSa jANIne kAma karyAM tene prajAeye karyAM kahobo e AzcaryanI vAta be. jo ajANye pApa lAgyuM kaho to cukyA kema kahoToM. jAye pApa lAgyAne jo cukyA keddezo to, anaMtA tIrthaMkara thayA ane anaMtA thaze te saghalAne cukyA kehevA pamaze. valI badmasya sAdhuna garvatane sameta sAta karma baMdhAya kartuM be, parA temane pApadoSa (mUla uttaraguNa) nA apasevI kahyA be, ( zAkha sUtra bhagavatI zataka 15 meM naddeze 6-7 maiM ) paNa cukyA na kalA. have tame to jANe pApa lAgyAthI cukyA ko, sthAre umastha tIrthaMkaradeva tathA sAdhu vihAra kare me thAhA rAdika vohoravAne jAya tyAM ajANapaNe jovanI ghAtAdikanuM pApa same sa lAge bhane sAta karma ajANapaNe baMdhAya. e lekhe to sarva udmastha
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 284 ) siddhAntasAra. sAdhu tathA bhagavaMta samesame cuke, te kaye same prAyazcita le ? ane temanAmAM kaye same sAdhapaNuM kahIye te kaho. ema tamAre lekhe to koi bamastha sAdhu tathA jagavaMtamAM sAdhapapuMja na raheze . de devAnupraya ! ema ke kaho ho ke, ajAethe pApa lAgyuM tethI cUkyA. ajAye pApa to sarva badmastha sAdhu tathA bhagavaMtane lAge . te ajANa pApathI cUkyA kaddevAya nardi. valI jagavaMte kevalajJAna upanyA paDhI kayuM be ke, meM traNa karaNa ne traNa joge karI udmasthapaNe pApa karyu nathI. dave tame matanA lodhe bhagavaMta napara avatAM Ala daine anaMta saMsAra kema vadhAro bo. valI pApa to pramAdathI thAya ema kayuM che. jyAre pramAdano upacaya yAya ne joganuM nimitta kAraNa yAya syAre sAdhune kriyA lAge, (zAkha sUtra jagavatI zataka trIje) paNa jagavaMte to badmasthapaNe mUlathIja kiMcitamAtra paNa pramAda nathI sevyo. zAkha sUtra yAcArAMga prathama zrutaSkaMdhe navame zradhyayane uddeze cothe. te gAthA:aksAi vigaya gehIya sadaruvesu muni dyAvI. macevavi parikkamamANe noe pamAyaM saIpi kuvicchA // 125 // arthaH- 0 kaSAya rahita ( tInakI jInakI camakAvavAdi krodhanaM kAraNa koi vakhate na Ave te ) vi0 zabdAdi viSe gRddhapaNA rahita sa0 zabda rUpAdikane viSe mu0 murchA rahita, evA thakAM dyA0 dhyAna dhyAve zrI mAhAvIra ba0 badmastha batAM paNa vividha prakAre saMyamAnuSTAnane viSe pari0 parAkrama karatA thakA. no0 eka vAra paNa pramAda ( kaSAyA: dika ) pote nahiM karatA davA evI. rIte svAmI pravartyA. jAvArtha:- dave ihAM kathaM ke, jagavaMte badmasthathakAM saMjamAnuSThAnane viSe udyama karatAM pote pramAda karyo nahiM juTa de devAnupraya ! pramAda karyAvinA pApazI rIte yAya. tame eTalAM sUtranAM kevalI nAM vacana jatthApIne prajune cukyA kahone anaMta saMsAra kema vadhAro ho. have eTalA sUtranI zAkhe jagavaMte gozAlAne bacAvyo temAM pApa lA
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (185) nathI. tema bIjA paNa keika jIvane bacAve, AgalAnu pApa TalAve temAM pApa nathI. tevAre terApaMthI kaheDe ke " musAdika (jaMdara)ne bIlAmo pAsethI bacAvI vyo tathA paMkhIne mAlAmAM melo dyo. jo evI rote jIva bacAvyAM dharma hoya to, labdhidhArI munIrAja hAtha pherave to sarva zrAvakanuM peTa dukhatuM rahI jAya tathA jIva jovato rahI jAya, paNa hAtha pherave nahiM tema jIva bacAvyAM dharma hoya to uMdarAdika asaMjati jIva karatAM to zrAvakanAM punya adhikAM be. te dharmadhyAna paNa karaze, paNa jIva bacAvyAmAM dharma nathI, tethIja tezrAvakonA peTa nRpara hAtha pherave nahiM." teno uttara. he devAnuprIya ! jaMdaranI pare zrAvakane paNa amArA kahevAthI bace to bacAvI laze. valI terApaMtha kahe ke " jema sAdhu, zrAvakanA peTa upara hAtha pherave nahiM,tema vaMdarane paNa peTa khe to hAtha pherave nahiM." evA kubetu lagAvIne boghA lokonAM hRdaya dayA rahita kare , ane potAne to aMdhArUM be, kemake ko kAma dharmanAM kare De ane ko kAma dharmanAM nathI karatA. he devAnuprIya ! tame kahoDo ke asaMjati jIvanuM jIvItavya na vAMga. tyAre jurma ! asaMjati le tene tame kema poSo Do? jo aMgathI upanI jANIne poSo to, aMgathI bAlakAdi napaje le tene kema natho poSatA ? valI zItakAlamAM pANImAM mAkhI Thare tene muhapatimAM ghAlIne sAjI kema karoDo ? bAhAra kema kADhoDo? tevAre terApaMthI kahe ke "zramArA pANIthI mAkhI mare tenuM pApa amane lAge. te TAlavA mATe sAjI karoe bIe. zramAru pApa TAlaq temAM dharma , paNa mAkhornu asaMjama jIvItavya nathI vaMtA.". ema kapaTatho juTha bole le. teno uttaraH-.. . he devAnuprIya ! tamArA pANItho mAkhI mare tenuM pApa tamane lAge, te pApa salavAmA dharma kahobo, tyAre aMdhArI rAtamAM bAMdhalo zrAvaka sAdhunA bAjoTha yA kapamAthI athamAzne murgakhAi pagathIyAMnI nAlamAM paMDyo, tethI tenI koTa nAge . e velA bojo grahastho tenI pAse nathI, sAre tame sAno karoM ke mahiM 1 tebAre terApaMtha kahe ke " ameM to
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 186 ) + siddhAntasAra.. sAjo na karoe." eja velA bojo grahasthI zrAvIne puDhe ke, e zAthI paDyo ? tyAre kaheke, mArA upagaNethI paDyo. tevAre zrAvaka tamane kahe ke, mAkhIne tamArA pANImAthI kADhIne tamAruM pApa TAlo tyAre tamArA kapamA tathA bAjopathI zrAvaka paDyo, e zrAvaka paMciMjinI hatyA, pApa tamane lAge , e kema na TAlo ? tevAre terApaMtho kahe ke, amAre grahasthIthI zuM prayojana De ? he devAnuprIya ! mAkhI caureMchi, asaMjati, a. vati , ane zrAvaka to vrati , dharmano karaNahAro be. tenAM punya zuM mAkhIthI paNa halavAM le ? jo mAkhI tamArA pANItho mare tenuM pApa tamane lAge te TAlavA sAjI karo to, tamArA napagarNayo zrAvaka paDyo tenI hatyA tamArA kehevA pramANe tamane lAge je; tyAre e zrAvakane sAjo kema na karo? e puruM aMdhArUM kema De ? eka mAkhInu pApa TAlo dharma karo, ane zrAvaka, pApa TAlI dharma na karo. e zraddhAnI pratIta kema zrAve ? tevAre terApaMthI kahe ke, amAro kalpa nathI. tyAre he devAnuprIya! aMda. rAdika garIba jIvane bacAvyAM dayAnuM kArya . Agala paNa rAga keSa vadhe nahiM, tethI bacAvavAno kalpa ; ane zrAvaka- peTa sAjUM kareto evA tApa, svAsa, koDha pramukha vAlA ghaNAe rogI hoya. tenuM duHkha jo sAdhu maTAme to pramAda vedagI vadhe, ane tapa, saMjama, svAdhyAya, dhyAna ghaTe. valI koznA tyAM sajAya, dhyAna ke pamikamaNAnI velA bolAvyAthI sAdhu na jAya to dveSa pAme. tethI munIrAja zrAvaka, peTa sAjuM na kare. e kalpa nathI. tevAre terApaMthI kahe ke " sAdhu to bakAyanA pihara je.jo bacAvyAmAM dharma hoya to badhAMne bacAve. have tame uMdarA, paMkho, garIba jIvane dayAne arthe bacAvI mAravAvAlAnu pApa TalAvo bo, tyAre satyu dhAnya bakaruM khAya tene kema nathI bacAvatA ? e bakarAnuM pApa kema mayI TalAvatA? valI mulA anaMtA jovanA pimarnu gAu~nayuM . te mulA sAMDa khAvA lAgyo. e mulAnA anaMtA ekeMDi jIvane kema natho bacAvatA! sAMDarnu pApa kema mathI dakhAvatA. 1 valI takhAvamA mAna SaSAM temA
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra. ( 287 ) gAyo so pANI pIvA jAya. 3 lIlotrI tiryaMca khAya. 4 mArgamAM kI - ad, golA paga nIce mare. 5 ukaramA napara laTo kAgamA cuge. 6 ityAdika garIba jIvane kema nathI bacAvatA ? e mAravAvAlAnuM pApa kema nathI TalAvatA ? "" evA kuhetu lagAkone jolA jIvanAM hRdaya dayA rahita kare be. teno uttara. he devAnuprIya ! e jIvane paNa koi dayA zrI bIjI vastuno joga melavI bacAve, mAravAvAlAnuM pApa TalAve, temAM me pApa nathI kedetA. e kudetu to kyAre male ke, jo yame chaMdarAne bacAvyAmAM dharma kehetA hoie ne e jIvane bacAvyAmAM pApa ke - detA hoie tyAre male; paNa e jIvane bacAvyAthI lokamAM azuddha vyavahAra lAge. dhaNInI khusAmata! vAste rakhavAlI kare be, tiryaMcane khAvApIvA detA nathI, ne ukaramAnA kImA viSTAmAMthI vIaiDe. ema jinamArganI laghutA thAya tethI vajeM nahi. tevAre terApaMthI kaDhe ke, dharma karatAM lokano azuddha vyavahAra gaNavo nahiM teno uttaraH 33 he devAnuprIya ! tamArI jagyAmAM muvela cakalI yA naMdara pramukhanuM kalevara pamayuM hoya, tene sUtranI sadyAya karavAne asAya TAlavA vAste bAhAra parato temAM dharma be ke pApa be ? tevAre terApaMthI kabe ke " dharma be, paNa jo pApa jANe to sAdhu kalevarane bAhAra para nAha. tyAre tene kedevaM ke, tamArI jagyAmAM kutaro bIlAmI pramukha mutrAM paDyAM a. nA kalevaranA page doramI bAMdhI sUtranI sakAya karavA vAste bAhAra paravIne dharma karo ke nIiM ? tevAre kahebe ke "lokI kamAM zuddha vahevAra lAge. lokomAM jinadharmanI laghutA lAge. loka kahe ke, sAdhu thane mehetaranuM kAma kare be. kutarAnAM kalevara kheMce be. e vAste na paraThIe. " tevAre temane kehetuM ke, " tame ke detA : hRtA ke dharma karatAM lokIkanoM zuddha vyavahAra gAvo nahiM. tyAre cakalo, jaMdara paNa paMceMdrinAM kalevara 66 kutaro bIlAmI paNa paMceMjinAM kakSevara be bane sarakhAM ne jo calo paraal dharma karoDo to kutaro paraThI dharma kema nathI karatA ? te azuddha-vyavahAra kema galoDho ?" tevAre javAba dai zake nahiM. zuddha
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) + siddhAntasAra. azuddhavyavahAra ukhakhe nahi. sAdhunA kalpamAM zrane AzA pramAjJAmAM samaje nahiM, zrane dayAno jama kApavAne vAste evAM kuhetu melave . .... _valI terApaMtho kahele ke "maratA jIvane jabarAzyo bomAve to aMtarAya bAge, temAM dharma saradahe to samakita jAya, parA napadezaka samajAve temAM dharma ." ema kahe, paNa upadezanI vidhi jANatA nathI. tene vidhi ulakhAvavAne pubbu ke, tamArA thAhAra napara tAkIne kutaro Ave tene macakAro karo gho hAthamAM laz kema marAvo ge? e dharma jANI jabarA karI samaphita kema gumAvo Do? jo jabarAzmAM pApa Ayo to e kAma kema karo bo? tamArI keheNone lekheto e kutarAne manuSyAko pare vacanathI samajAvavo joie ke "are kutarA ! sAdhujIno AhAra khAvo nahiM. cAra tane pApa lAgase" ema napadeza devo, paNa javarAza karavI e nyAya kema male ? he devAnuprIya ! tithaMca vivekavikasane eja upadeza je. jema asaMjati khuTkhA grahasthane sAdhu zrAvavA javAna kahe nAhi, kahe to prAyazcita Ave; paNa sAMDha kutarA pramukha Ave tene macakAro kare, dhurakAro de ane ugho hAthamAM lazne marAve. eno eja upadeza ke tema jabarA karI jovane bacAve te kAyAno upadeza jANavo.traNa karane traNa jogathI upadeza devo. temaja traNa karaNa ne traNa jogathI dayA pAladhI. jovane bacAve te kAyAno napadeza jANavo. jIvane maratAM bacAke tene kAyAthI dayA pAlI kahIye. te dayAnAM sATha nAma kasaM . zAkha sUtra praznavyAkaraNa prathama saMvara-dhAramAM. te pAThaHtava paDhamaM ahiMsAjAsA sadeva maNuA surassa logassa: java dIvottANaM saraNagaipagaH- nivANaM 1 nibuii| samAhI 3 saMtti 4 kitti 5 kaMtI 6 razya virazya G suyaMga 9 titti 20 dayA 11 vimutti 12 khaMtti 13 . samattArAdaNA 24 mahaMti 15 bohI 16 budi. 17 ... hitI 18 samiDi rae ridhi 20 vidhi 11 vitti 22.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( toe ) puvI 23 naMdI 24 jadA 25 visuddha 26 labi 27 vi -- sava 20 divI 20 kallANaM 30 maMgalaM 31 pamona 32 vibhUti 33 rakhA 34 siddhAvAso 35 aNAsavo 36 kevalavANaM 37 siva 30 samii 39 sola 40 saMjamoti 41 sIlagharo 42 saMvaroya 43 gutto 44 vavasAna 45 usattoya 46 jaNo 47 yattaNaM 48 jaya 49 mappamAna 50 AsAso 51 visAso 52 anana 53 sava* ssavi mAghArja 54 corakA 55 pavittA 56 sutI pUyA 50 vimalapacAsA 50 nimmalataratti 60 evamAdIpi niyayaguNa nimmiyAI pacavanAmA doI hiMsAe gavaIe esA bhagavaI hiMsA // 1 arthaH- ta0 tIhAM pAMca saMvaradvAramAM pa0 pehelI 0 jIvadayA sa deva ma0 manuSya ne 0 asura sahita lo0 lokane viSe sarva jIvane te hiMsA kevI hoya ve te kaheteH dI0 dIvAsamAna AdhArabhUta tathA dvIpasamAna ApadA nivAraNahAra sa0saMpadAnI deNahAra, AdaravAyogya sarva gurAno AdhAra te zrI jIvadayAnAM guNaniSpanna nAma kahe be. ni0monuM kArasa nirNanivRttinI karaNAra sa0samAdhonuM kAraNa saM0 sAntonI dAyaka kikIrtinuM kAraNa kaMkAntinuM kAraNa ra tinI upajAvaNahAra vi0pApazrI nivartAve su0siddhAntanuM aMga titRptinI karaNahAra daNkhanayanuM devaM te vi0 sarva baMdhanathI mukAve te khaM0 kamAnI karaNahArI sa0 samakitanI zrArAdhanAnuM kAraNa ma0 sarvathI moTI bo0 dharmanI bujAvaNahArI bu0 bukinI deNahArI ki0 dhIrajanI karaNahAro sa0 samRddhina deNahArI ri0 riddhinI deNahArI vi0 sukhanI vRddhinI deNahArI vi0 acalanI deNahArI pu0 sukhanI puSTInI karaNahArI naM0 zrAnaMdanI deNahArI na0 kalyANanI kahArI vio vizeSa nirmalatAkAraka la0 labdhinI upajAvaNArI. kr
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 190) + sidAntasAra.. vi0 vizeSa pradhAna di0 samakitarupa dRSTi kA kalyANano hetu maMN maMgalIkano hetu pa0 harSa pAmavAno hetu vi0 moTA pAmavAno hetu ra0 ra. kAnI karaNahArI si sijhane redevAnuM maMdora a0 Azraya nathI jemAM ke kevalanI rAjyadhAnI si napaava rahita sa0 rumIrItanI pravartAvaka sI0 sujhAcArano hetu saM0 saMjamano hetu sI0 sIlana ghara saM0 pApathI pAramAne saMvara te gu0 azuna joganuM gopavaq te va0 nizce lAjano vyApAra na0 uMco padArtha ja nAva yagya A0 sarva guNano zrAzraya jaga yatanA ma pramAdanuM nirAkaraNa Aga AsvAsanuM sthAna vi0 vizvAsana sthAna zra0 potAnI zrAtmAthI kozne naya na upajAvavo te sa0 sarva jIvane a-mArI co mUlathIja cokI, pa0 sadAya pavitra, su0 makhanI TAlaNahArI pU0 tIrthakarAdikanI pujA viNmala rahita prajA jenI nika atizaya nirmala iti. e nAma. e0 e Adi aneka ni0 potAne guNe ni0 nipajAvyAM pa0 guNa niSpanna nAma ho hoya. a0 thahiMsA na jagavatInA e0ena0 jagavatI a jIvadayA jANavI. .. jAvArtha:-have juna ? dayAnAM sATha nAma kahyAM, te guNa niSpanna akekuM nAma kayuM . have traNa karaNa traNa jogathI jIvane haNe nahiM teto ahiMsA dayAnuM nAma pehebuM nipa. have ee nAmanA nyArA nyArA artha kaho. dayA, anukaMpA, karuNA, vIsAso AsAso amoghAe ane khaMtI kene kahoye te kaho. he devAnuprIya ! dayA to traNa karaNa ane traNa jogathI prANIne bacAve tene kahoyeM. sAdhujIe trividhe zahiMsAnA tyAga karyA tene ahiMsA kahIye. pAMca sumati ane traNa guptino khapa karatA vicare tene saMjama jatanA kahoye. kAraNake cAritra, saMjama, saMvara bane yanA nyArAM nyArAM kahyAM De; ane e cAranAM zrAvaraNa paNa nyArA nyArAM kahyAM je. zAkha sUtra nagavatI zataka e meM uddeze 31 meM, asocAkevalInA adhikAramAM. e nyAye jIva haNavAnA tyAga teto cAritra, tene ahiMsA kahIye. bacAve tene dayA jatanA kahIye. pAMca sumati ne aNa guptimA pravartavaM tene saMjama kahIye. jIvanA jIvItavyanI zrAzA:
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra koznA jogathI baMdhAya tene AtAso kahIye. vacanathI maratAne jovItavyano vizvAsa napajAve tene visAso kahoye, ane jovane ko mArI zake nahi, evo pamo pherAve tene AmoghAe kahoyeM. zAkha sUtra napAzaka adhyayana meM zreNikarAjAe zramAra-pamo pheravAvyo tyo "amoghAe ghuTeyA viholA" evo pATha je. ityAdika 60 prakAranI dayA kahI . tame jIvane na haNe te ekaneja dayA kema kaho ho ? 5e prakAranI dayA matanA lIdhe kema bupAvo bo? valI sATha prakAranI dayA keTalA karaNa ane keTalA jogathI pAlavI te kaho; ane hiMsAcaM pApa keTalA karaNa ane keTasA jogatho TAlaq tepaNa kaho. tevAre terApaMtho kahe De ke, trapa karaNa ane traNa jogathI dayA pAlavI. valI ema na kahe to ema kahe ke, traNa karaNa ane nava jogathI hiMsAnuM pApa TAlavU. have juna! devAnuprIya ! traNa karaNa ne traNa jogathI jIva mare kayuM, ane traNa karaNa ne traNa jogathI prathama saMvara rAkhavo eTale jIvanI rakSA karavI, dayA pAlavI, ema praznavyAkaraNamAM tathA Avazyaka sUtramA kaDaM De. valI aDhAra pApamAMprANAtipAta (jIvahiMsA) traNa karaNa ne nava jogathI lAge kaDaM. have manathI hiMsA zI rIte thAya te kaho. tevAre terApaMthI kahele ke, manekarI jIvanU mATuM ciMtavaq te mAyu kahIye. teno uttara. he devAnuprIya ! manekarI jIvana maraNa ciMtavaq teto rupadhyAna kahI. te azunajogathI karma baMdhAya, paNa jIva marato nathI. mana vacanathI jIvane zIrIte mAre tathA anerAkane zorote marAve te kaho. potAnA mananI anerAne zIrote khabara pame te kaho. he devAnuprIya ! manathI maMtrAdika gaNe ane mATuM dhyAna dhare, tethI Agalo mara jAya te manathI mAryoM kahIye. vacanathI maMtrAdika paDhe tathA zrApa de,tethI marI jAya te vacanathI mAryoM kahIyeM,ane kAyAthI mAravo to pratyakSa dekhAya le. emaja anerA pAsetraNa jogathI marAve. manekarIne maMtrAdikanuM mAtuM dhyAna karAve, tethI anero anerA jIvane mAravA lAgI jAya, te manathI marAvyo kahI. ema vacanathI jIvane mAravAno napadeza de, thane kAyAthI
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 192 ) siddhAntasAra hai hAthapaga AdikanI isArata jaNAvIne jIvane marAve te kAyAyo marAyo kahIye. emaja mAre tene mana, vacana ane kAyAthI nalo jANe. ema be karaNa ne u jogathI to jIva mare, ane eka karaNa ne traNa jogayI jalo jANe tenu pApa lAge. temaja traNa karaNa ne nava jogathI bakAyanA jIktI rakSA.karavI, dayA pAlavI palAvavI, ane potArnu pApa TAla, anerAnuM dalAva ane TAle tene nalo jANavo. e nava jogathI dayA pAlavo ne pApa TAlatuM kahyu. have vacanathI napadeza dai jIvane ThomAve teto eka vacana jogano upadeza . tene vacanajogathI rakSA karAvI dayA pAlI AgalAnuM kApa TalAvyuM, taravaMbyuM kahIye; paNa ATha jogathI rakSA zIrote karAve, dayA pAle palAve, pApa TAle TalAve, tara vaMDe vaMgave te kaho. aho devA. tuprIya ! koza, jIvane mArato hoya tene kAyAnA jogathI udyama karI mekAve, tathA koza komo pramukha jIva napara vinA upayoge paga deto hoya tene Amo hAtha daza bacAve, tene kAyAnAjogayI upadeza dodho, dayA pakSAvI, rakSA karAvI bAgalAnuM pApa TalAvyuM ane taratuM vaMnyuM kahIye. e kAyAthI dayA palAvI, temAM jabarA kara pApa lAgyuM kema kahoDo ? tevAre terApaMthI kahe ke " niSiyasUtranA bAramA uddezAnA pehelA sUtramA kayu De ke, je koz sAdhu anukaMpA nimitte trasajIvane bAMdhe, baMdhAve ane bAMdhatAne nalo jANe tene comAsI prAyazcita Ave; thane bAMdhyAne geme, bagemAve ane bomatAne anumode topaNa comAsI prAyaH thita zrAve. jo bomatAM lAna hoya to prAyazciya kema kahyu ?" teno nuttara. are devAnuprIya! bAMdhavAmAM to 'kobuNapamiyA' evo pAra le. teno zartha karavAvAle ko le ke " sAdhu anukaMpA nimitte trasa jIvane bAMdhe, aMdhAve ane bAMdhatAne jalo jANe to prAyazcita thAve; " paNa evarSa pAthI malato nathI. jo artha lakhyo pramANa karo to, eja pAnamA ditiyA padamo artha . tepaNa pramANa karo. valI niSithanA sattaramA nadezAnA arthamAM kaDaM ke 'phAMso khAi marato hoya tathA lAhe bAgI hoya ityAdika kAraNe bome' te artha paNa pramANa karavo. po.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ - + siddhAntasAra ( 193 ) devAnuprIya ! sAdhu to sarvathA prakAre saMsAranA kAmathI nivAM ve, tethI e kAma sAdhunuM nathI. temATe e nA kahI , ane tame kahobo ke, anukaMpA nimitte bome tene prAyazcita zrAve. tyAre sAdhu to bIjAM ghaNae dharmanAM kAma karatA nathI. jema zrI pArzvanAthajInA sAdhu kezIzramaNa pramukha vicaratA hatA te velA mAhAvIrajInA zrAvaka temane AhArapANI pramukha caude prakAraceM dAna detA, vaMdaNA namaskAra karatA, temAM ekAnta dharma , ane mAhAvIrajInA sAdhu paNa e kAmamAM zrAvakane dharma parupatA, paNa potAno kapa nahiM tetho mAhAvIrajInA sAdhu pArzvanAthajInA sAdhune zrAhArapANI zrApatA nahi, avye vaMdaNA paNa karatA nahiM. valI sAdhavIne zrAvaka zrAvIkA vaMdaNA kare temAM dharma be, ane sAdhu paNa zrAvaka AryAne vaMdaNA kare temAM dharma parupe, paNa potAno kalpa nathI tethI sAdhavIne sAdhu avye vaMdaNA kare nahiM. valI guru celAne 'vye vaMdaNA kare nahi, ane grahasthIne dharma parupe. e prakAre aneka kArya dharmanAM De, paNa potAno kalpa nathI tethI pote kare nahiM tema e paNa trasajIvane bAMdhavA jomavAno kalpa nathI, tethI bAMdhe geme nahiM; paNa anero grahasthI anukaMpA vAste trasajIvane bAMdhe bome tene tame pApa kayA nyAye kahobo ? tevAre terApaMthI kaheDe ke " sAdhuno kalpa nathI tethI Dome bomAve nahiM te to ThIka, paNa bomatAne nalo jANe tenuM prAyazcita kayu ne, kAraNake pAparnu kAma jarbu jANe to prAyazcita Aveja, paNa dharmapunyanuM kAma nalu jANe tenuM prAyazcita na zrAve. e nyAye grahasthI anukaMpA karIne jIvane bome temAM pApa jANavU. " teno uttara. he devAnuprIya ! zahAMto traNa karaNa kahyA te sAdhu zrAzrI jANavA. e kAma sAdhu karato, bIjA sAdhu pAse kahIne karAveto, ane bIjo sAdhu e kAma karato hoya tene nalo jANe to prAyazcita Ave. e sAdhunAM traNa karaNa je.jema pArzvanAthajInA sAdhune paMcavarNA kapamAM tathA cAra mAhAvatathakA mAhAvIrajInA sAdhu pote zrAhArapANI Ape nardi, bIjA sAdhu pAse apAve nahi, dhane mAhAborajInA sAdhu zrApatA hoya tene jalA paNa jANe nahi.
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra emaja sAdhavIne sAdhu avye vaMdaNA kare nahiM, bIjA sAdhu pAse karAve nahi, ane bIjA sAdhU karatA hoya tene nalA paNa jANe nahiM. e sAdhunA traNa karaNa kahyA, paNa zrAvaka pArzvanAthajInA sAdhune thAhAra prApe, ane sAdhavIne avye vaMdaNA kare tene sAdhu jalA jANe je. tema sAdhuno kalpa nathI tethI, pote trasajIvane bome nahiM, bIjA sAdhukane bomAve nahi, ane bIjA sAdhu bomatA hoya tene nalA paNa jANe nahiM. paNa grahasthI anukaMpA zrANI jIvane bomAve temAM guNa kema nathI ? sAdhu. naDhuM kema na jANe ? grahasthI anukaMpA ANIne jIvane bomAve tene pApa lAge, evaM ko sUtramA kayuM nathI. valI anukaMpA nimitte sAdhu trasajIvane Dome, bomAve ane DomatAne jalo jANe tene prAyazcita nathI kaDaM. zAkha sUtra niSitha uddeze 15 meM. te pAThaH je niskU kolUNapamiyAe aNayaraM tasapANajAyaM taNapAsaeNavA muMjapAsaeNavA kaThapAsaeNavA cammapAsaeNavA vettapAsaeNavA rajupAsaeNavA suttapAsaNavA baMdhaz baMdhataMvA . sAzya je nikhkhU baMdhelayaMvA muyaz muyaMtaMvA saashyii|| / arthaH-je je koi ji sAdha sAdhavI ko dIna vRtti zrAjI. vikA nimitte zra0 anerA koi ta trasaprANInI jAtI (gau mahiSI Adika)ne ta traNAnA pAse muMNa muMjanA pAse kA kASTanA pAse ca0 camanA pAse ve netaranA pAse ra doramInA pAse ane su0 sutaranA pAse karI baMga bAMdhe baM baMdhAve ane sA bAMdhatAne jalo jANe. temaja je je sAdha sAdhavI pUrvokta pAse karI baMga bAMdhelA trasajIvane mu boke mu0 gemAve ane sA bomanArane nalo jANe. iti. ___nAvArthaH-have jurja ! ihAMto 'koluNapamiyAe praNayara tasapANajAyaM' evo pAu je. sAdhu bomAveto prAyazcita nathI. e paNa artha pramANa karo ityAdi ghaNe kANe pAvaNI zraNamalatA zrarSa ke, te paNa mamApa
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (195) karo. tevAre terApaMthI kahe ke " pAuthI male te artha pramANa 3." tyAre he devAnuprIya ! ihAM paNa pUrvokta artha pramANa nathI. kAraNake pAThamAM 'kolUNapamiyA' evo pATha je. teno artha karuNA zabdekarIne potAnuM phuHkha maTAmavAne arthe e kAma karato prAyazcita Ave, e akarArtha. paNa bomebomAve temAMto kolUNapamiyAe' e, paNa pAThamAMto nathI. tame anukaMpA nimitte Dome, DomAve, bomatAne nalo jANe temAM prAyazcita Ave, e, matane lIdhe juTha kema lagAvoDo ? zahAMto samacaya kayu De ke, bAMdhyA jIvane bome, bomAve ane gematAne nalo jANe to prAyazcita Ave. eto saMsArInA jIva bAMdhyA tene gemavA zrAzrI je. jo anukaMpA nimitte bAMdhe, baMdhAve, bAMdhatAne jalo jANe tenuM prAyazcita hoya to 'anukaMpaNagyAe' evo pATha joze, paNa evo pATha nathI. valI zhAMto ema kardA De ke, traNAMnA, muMjanA, kASTanA, cAmamAnA, betanI bagalanA ane sutaranA eTalI jAtanA baMdhaNekarI bAMdhe, baMdhAve ane bAMdhatAne nalo jANe to prAyazcita zrAve, evaM kamu je. have juna ! muMjAdikanAM baMdhaNa sAdhu rAkhe nahiM sAdhune rAkhavAM koI sUtramA kahyAM hoyato batAvo. have jyAre e baMdhaNo rAkhe nahiM tyAre bAMdhe kyAthI ? valI sAdhune ThekANe koNa bAMdhI jAya, ke tene bome; kAraNake pazu pramukha jIva raheto hoya tyAM sAdhune to rahe nahi, ema kA be. zAkha sUtra nattarAdhyayana adhyayana 16 meM tethI e pATha sAdhunA ThekANAno to nAsato nathI. e pAThato sAdhujI grahasthInA ghera AhArapANInA arthe gocarIe jAya, tyAM grahastho trasajIva (gAya, nesa, baladha, vAmAM pramukha) ne bAMdhato hoya tathA gemato hoya tene kaheke, e tAraM kAma huM karIza, tuM mane annapANI Apa. evo rIte AhArane arthe bAMdhe Dome to caumAsI prAyazcita kahyu, ema jAse be, paNa anukaMpAno to pAuja nathI. 'kolUNapamiyA' evo pATha be. karuNA zabda karIne kahe ke, huM jukhe maruMDaM tenuM nAma kolUNapamiyA le. zAkha sUtra vipAkamAM. mRgayAloDhIyAnA adhyayanamAM gautamasvAmIe dhAMdhalA puruSane karuNA zabde karI zrAjIvikA karato dIgo. te kANAno ane
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ (19) + siddhAntasAra.. thA pATha eka sarakho je. ema AjIvikA arthe bAMdhe bome to prAyazcita Ave dIse . valI saMsAranA sarva kAmathI sAdhu nivAM ne tethI prAyazcitaM kaDaM be, paNa bIjo ko puruSa potAno mele anukaMpA karI boke, gemAve ane DomatAne nalo jANe tene guNa thAya ke nahi ? valI grahasthI anukaMpA karI jIvane Dome bomAve tene pApa lAge, evaM koz sUtra, TIkA, prakaraNa yA prAcIna graMthamAM, kyAMya kayu hoyato batAvo. tevAre terApaMthI kahe ke, upAzakadazAmAM cUlaNi ppiyA posahapamimAmAM mAtAne bacAvavA uThayA tyAre mAtAe kahyu ke, he putra ! tame prAyazcita vyo. jo ugAryA lAna hoya to prAyazcita kema kahuM ? teno uttara. he devAnuprIya ! ihAM to ema kA De ke, devatA calAvavA zrA. vyo ane calI gayA. te zramadhI rAtano samaya ke ane kolAhala zabda karI ajayaNAthI uThayA . e pratyakSa viruddha be, kAraNa ke posAmAM prahara rAta gayA par3I utAvalA zabde kolAhala karavo na joie, ane karyo. utAvalA ajayaNAthI rAtanA halaphalatA uThavU na joie ane uThayA. thaMno pakaDyo bhane mUlathI boDyA saMjogane zrAdoM. te mATe mAtAe 'nagaposae naganIyame nagavae' kahyu, paNa ema nathI kaDaM ke, posAmA jIva bacAvavo nahiM ane mAtAne bacAvavA ugyA te mATe vRta nAgyAM. valI posAnI karaNI mUlavrata, saMvara, nirjarA ne ekAnta dharma mokSa mArganI be, ane anukaMpAnI karaNI zula joganI punyaprakratinI je. te vratamAM kasara lagAmIne kAma karavU na jozae. annigraha khamIne sAdhunI vaiyAvaca paNa na karavI, te aSTAMte. jema ve sAdhu , temAM eke kAusagma kayoM, evAmAM guru padhAryA. have gurunI sevA karyAmAM akAnta lAja , paNa kAusaggavAlo to pote adhika guNa AdaryA De te mATe sevA na kare; paNa bIjo sAdhu sevA kare tene lAna jANe ke khoTa jANe te kaho. tema posAvAlo anukaMpAnI karaNI kalpe tevI kare. paNa potAnA tyAgane kasara lagAmIne anukaMpA na kare, paNa bIjo ko puruSa anukaMpA kare tene khAna kema na jANe ? tevAre terApaMthI kahe ke "araNikazrAvakane
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra. ( 197 ) devatA magAvavA zrAvyo tyAre devatAe kayuM ke, he dharaNIka ! tAro dharma muMka, nahi to tAruM vAhANa samudramAM rubAbI nAMkhIza e juI ! jo jIva bacAvyAM lAja hoya to eTalAM mANasa nagAravA mATe tethe dharma kema na mukyo ?" teno uttaraH he devAnupraya ! anukaMpAthakI potAno dharma je utkRSTa padArtha The te kema muMke ? jema koi so puruSa sAdhune khAvIne kahe tathA tamaneja kahe ke, tamArA mAthApara ekavAra pAghamI bAMdhI lyo, tathA ekavAra sAdhupaNuM muMkI yo to me soe jaNA dIkSA laizuM. tevAre tame pAghamI bAMdho ke mahiM tathA sAdhapaNAno svAMga choko ke nahiM ? kemake so jAne dikSA doghAthI to dharma be. tevAre terApaMthI kadebe ke " dikSA devarAvyAM to dharma be, paNa potAno dharma bomI sAdhapaeM kema muMkoe ? potAnuM sAdhapaM rAkhIne dharma karo e." tyAre he devAnuprIya ! araNIka zrAvaka jIva bacAvyAmAM dharma jANe be, paNa potAno dharma bokIne e anukaMpA kema kare ? valI koI strI sAdhune kar3e ke, tuM mujane jogava, nahi to huM marIza. te mATe zuM koi potAno dharma muMkaze? valI koi kulavaMta puruSane kahe ke, tuM gAyanuM mAMsa khAya to rAjya ApuM; paNa te uttama puruSa potAno dharma kula saMbaMdhI nathI muMkato ane loka viruddha kArya nathI karato. tyAre bharaNI zrAvaka potAno dharma kema muMkaze ? yahiyAM anukaMpAne dilI nayI jANatA, paNa dharma muMkavo pame te mATe jIvane nagAravA vAste dharma kema muMke ? valI devatAe paNa ema nathI kahyaM ke, tane jIva DhomAvavo kalpe nahiM. paNa mArA ke devAthI tuM kahI de ke, jIvane mata mAro tathA kAUne mata bAvo ema devatAe ke devarAvyuM hota ne araNIka zrAvake na kayuM hota to tamAruM kehetuM malata; paNa devatAe ema nathI kehevarAyuM. devatAe to dharma bovAnuM kathaM te. dave jIvane DhokAvyAM dharma thAya, te dharma to devatA pehelAMja DhokAve be. te dharma DhoDyAthI bAkI zuM rahe ? te hyA ho te vIcArI jojo. valI zreNIkarAjAe amArapamaho vaja
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 198 ) 4 siddhAntasAra. hot tathA jIvanI hiMsA TalAvI kahI be. zAkha sUtra upAzaka adhyayana meM, mAhAzatakajInA adhikAramAM te pAThaH -- tateAM sArevara gAr3hAvI maMsaloluyA maMsaehiM muniyA jAva ghoNA bahU vidediM maMsehiya solle diya taliehiya javiehi suraMca mahUMca meraMgaca madyaMca siMdhuMca pasaNaMca AsAemANi 2 viharai. taeAM rAyagihe nayare praNayAkayAI mAyAe ghuTheyAvi hotA. taraNaM sA reva maMsaboluyA samuciyA kolagharie purise sadAveI 2 evaMva. tujhe devA ! mama kolagharie diMto vayadito kallA kaliM ve gopoyae upaveda 2 mamaM navaNeda. taete kolaghariyA purisA revai gAdAvaiNIe tadatti eyama vieNaM parisuti 2 revaie gAhAvaya lie kolagharie dito kalAka duve 2 gola poyae vadei 2 revaie gAdAvaiNI javaNe. taraNaM sA revai tehiM gomaMsediM sollehiya 4 suraMca 4 asAramA 2 vidarai || arthaH-ta tevAre sA0 te re0 revatI gA0 gAthApatni nirbhayathakI so mAryA maM0 maMsanI lolapI maM0mu0 mAMsanI murbita jA0 yAvat 0 atyaMta gRddhapaNAthI te ba0 ghaNA vi0 prakAranA maM0 mAMsanA nedekarI so0 sulAdika pramukha ta0 talIne ja0 juMjIne khAya. su0 surA ma0 madirA pAna te me0 gola dhAvamIno nIpanyo, ma0 mAtrInuM madha vizeSa siM0 siMdhu tAki pramukha khajurano rasa vizeSa ne pa0 caMdradAsyAdi madirAne zrA0 svAde, svAda letI viN vicare. ta0 tevAra paDhI rA0 rAjagRr3ha na0 nagare a0 ekadA prastAve zra0 zramArI (koi jIvane mAraso nahIM evI) rAjA pravartAvI. ta0 tevAre sA0 te re0 revatI gAthApani maMsalopa
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 199 ) mAMsanI lolapI samu0 mAMsanI murchita thaithakI ko0 pir3anA gharanA pratItakAryA pu0 puruSane sa0 temAve, temAvAne e0 ema kahe :- tu0 tame de de devAnuprIya ! e prakAre ma0ko0 mArA piharanA gharathI va0 gokalajayI ka0 dIna dIna pratye du0 babe go0 gAyanA po0 vAbamA u0 mArI mArIne ma0 muUne na0 pravannapaNe ANI yo. ta0 tevAre te ko0pu0 piharanA manuSya re0 revatI gA0 gAthApatninA vacana ta0 tahata karI e vacana sAcAM karIne vi0 vinaya karIne pa0i sAMjale, sAMjalIne re0gA0 revatI gAthApalinA ko0 piharanA gharathI prajAta velAe du0 babe go0 gAyanA vADhamAno va0 vadha kare, karIne reNgA0 revatI gAthApatnine na0 zrIne yApe. ta0 vAre sA0 te re0 revatI gAthApani te0 te go0 mAMsanI lolapI sulAdikanI gRddhi su0 surA madIrA pAnano a0 svAda aat rat ao vicare be. bhAvArtha:- dave ju ! zreNI karAjAe mArapaDo vajamAvyo te guNa khAte ke avaguNa khAte ? e karaNI zubha ke azubha ? e zAvAste mArapako vajamAvyo te kaho. tevAre terApaMthI kahebe ke, eto rAjanIti . teno uttara. he devAnuprIya ! jo rAjanIti hoya to rAjanItinA pAlaNahAra jeTalA rAjA ve te sarvane rAjanIti evIja joie.. rAjanIti to suyagamAMgasUtranA 10 mA adhyayane zradharma-pakSamAM vakhANI be. valI navavAsUtramAM koNI kanI rAjanIti vakhANI. valI jaMbuddhIpapanaMtimAM jartezvaranI rAjanIti vakhANI, tyAM ghaNo vistAra be; paNa zramArako vajamAvyo kahyuM nathI. have e kayA zAstramAM rAjanIti kahI. ho. kAraNa ke rAjanIti to rAjya jamAve, verIne mAre, saMgrAme jaya pAme tene kahIyeM. valI ThANAyAMga ThANe trIne 'sAme daMge nede tividA athya joNi paM. taM.' valI rAyaprazeNImAM cittasArthInA gupa vakhANyA, tyAM paNa mArapako vajamAvyo kadhuM nathI. temaja jJAtAmAM ajayakumAranA guNa vakhANyA, tyAM paNa zramArapako vajamAvyo kayuM nathI. syAre he devAnumIya ! e rAjanIti kayA sUtramAM kahI be se kaho. te 1
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 200) siddhAntasAra.. kAre terApaMthI kahe le ke, jinamArgamAM amArapamo vajamAvavAno zrane jIva ugAravAno zrAcAra hoya to, bIjA ko rAjAe e kAma kema na karyu ? teno uttaraH he devAnuprIya ! dasAsutakhaMdhamAM dasame adhyayane nava niyANanA nAva kahyA, tyAM zreNIkarAjAe gAma nagaramA sthAnaka thAzrI DhaMDhero phe. rakhyo ke, ghara, hATa, vakhAra, parvasthAna dhAtunAM gama, sonAnI khANa ityAdika sUtramA sthAnakanAM ghaNAM nAma kahyAM De; te sthAnakanI thAhA devarAvI ke, he nA!jene jagyA hoya te vIraprajunA sAdhane rehevA zrApajo. have jurca ! zreNIkarAjAe sthAnaka zrAzrI DhaMDhero pheravyo, tema bIjA ko paNa rAjAe e kAma nathI karyu. e kAma jinamArgI sAdhunA rAgI De ke sAdhunA veSI mithyAtvonuM De te kaho. valI aMbaruzrAvaka bhASAkarmI pramukha doSa TAlato hato, ane bIjo ko zrAvaka pamimA vinA prAdhAkarmI doSa TAlato kahyo nathI. have kaho ! aMbamazrAvake e kAma ruhu~ kayuM ke jujhaM karyu? valI divAnI dalAlI zrI kRSNamAhArAje karI thane bIjA koie nathI karI. te rumI karI ke jumI karI te kaho. he devAnuprIya ! ema kema kahogo ke, jIva bacAvyAM tathA amArapako vajamAvyAM dharma hoyato bIjA rAjAe kema na pheravyo ? jeNe pharavyo teno pakSalyo. tene kevAM phala lAgyAM te kaho. DhaMDhero pheravyo bhane sAdhune sthAnakanI zrAjJA devarAvI, tenAM phala nalAM ke luMmAM ? e karaNI zuja ke azuna ? he devAnuprIya ! zrAgalato zreNIkarAjAe Ahene khelatAM garjavaMtI haraNI vidhA tethI narkanuM ATha baMdhAyuM, evaM TIkA tathA prakaraNamAM kaDaM be; ane par3I zranAthI-munIrAjakane samakita pAmyA. te uttarAdhyayananA 20 mA adhyayanamA adhIkAra . paDI rAjA gRhI nagarImA temaNe amArapamo vajamAvyo ke 'koi, jIva mAravA pAme nahiM.' evo sAtamA aMgamA adhIkAra . e kAma samakita prA. mIne zA mATe karyu te kaho. have pUrvokta dharmIrAjAne jagata dhana dhana
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 201 ) . * kar3e, paNa traNa vAlA juMko jANe. temAM eka to mAMsano gRddhi, bIjo kasAi, netrI jo jenI zraddhA jIva bacAvavAmAM pApa mAnavAnI hoya te nindava. etraNa nirdaya, dharmIne juMko jANe. tere terApaMthI kar3e be ke " sUtramAM DhaMDhero pheravyo kaM be, paNa zreNIkane dharma thayuM ema nathI karUM. je dharma kar3e tene juTha lAge be. " teno uttara he devAnuprIya ! sUtramAM DhaMDhero pheravyo kathaM be, paNa pApa lAgyuM to koi sUtramAM kahyuM nathI. tame zreNIka rAjAne pApa lAgyaM kahIne juTha kema bolo bo ? zreNIka rAjAne jevAM phala lAgyAM ve tevAMja phala bIjo koi dayAvaMta, jIvane bacAvaze tene paNa lAgaze. tevAre terApaMthI kahe be ke, ema jabarAyI jIva bacAvyAM dharma thAya to, iMdra mAhArAja cauda rAjalokamAM zramArapako vajamAvIne jIvadayA palAve ane mAvalAMnAM moMDhA baMdha kara de, paNa dharma natho. teno uttara. he devAnuprIya ! A avasaramAM jaina dharma cAlalI cAlaNI thai rahyo be. sImaMdharasvAmIne iMdra puDhIne kahe to ghaNA jIvane mithyAtva maTe, saMdeha Tale. emAM to tame paNa dharma kaho bo. e to iMDakane kedevarAva joie ? emAM to pApa nathI ? paNa te kema nathI kehetA ? tame evA kuddeta kema melabo bo ? valI terApaMthI Tea ke "mArgamAM iMdriyAdika trasajIva paDyA be, te dekhIne tamakethI laine bAMyane muke ane tenI anukaMpA kare to dasa prakArano prasaMjama lAge. ema ThANAyAMgamAM kahyuM che." evaM sUtranuM nAma juThu le be. te pATha. paMciMdiyANaM jIvANaM samAraMbhamANassa dasa vide saMjame taM0 soyamayA sokhArja vavazevettA navai soyamaeNaM dukeNaM saMjogettA navaI evaM jAva phAsAmatteNaM duskeNaM saMjoettA javai evaM saMjamovi jANiyavo. arthaH- dave paMceMdri zrI saMjama saMjama kahe be: - paM0 paMceMdri jIvane chA0 samAraMja karatAM thakAM da0 dasa prakAre saM0 saMjama ka0 lAge ta0 se kahe se:- so0 kAnanA sukhathI zra0 alago na kare, so0 zroteM 26.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ (202) + siddhAntasAra.. jinA duHkhane viSe a0 jome nahiM. e0 emaja jAN yAvat phA sparzanA duHkhane viSe thA jome nahiM e0 ema zra0 saMjama paNa nA kahevo. jAvArtha:-have ju ! ahiMyAM to ema kaDaM le ke, pAMca iMjinA sukhathI viDome ane pAMca iMjinA duHkhamAM jome. te paNa samAraMja karato thako hoya tene asaMjama lAge. have samAraMna nAma to mAryAnuM . zAkha sUtra dasa vaikAlika adhyayana bahe. te pATha lakhIye DIe: puDhavikAyaMvi hiMsaMto hiMsazna tayassie taseya vivihe pANe caskUseya acaskUse rAja tamdAeyaM viyANittA dosaM duggazvaDhaNaM puDhavikAyaM samAraMnaM jAva jIvAe vajAe ee|| arthaH-pu0 pRthvIkAyanI hiM0 hiMsA karato thako hiM0 hiMsA kare ta0 tenI nezrAe je jIva ta0 trasa vi0 vividha prakAranA pA prANI pratye ca0 cakku gocara (bAdara) zra0 zukSma ta te naNI e0 evaM vi0 jANIne do e doza du0 purgatIno va vadhAraNahAra pu0 pRthvIkAyano sa0 samAraMja (haNavU) jA0 jAva jIva sudhI va0 bome // nAvArthaH-e ju ! sUtramA zAdAta haNyAnuM nAma tathA duHkha dodhAnuM nAma samAraMna kaDaM be, paNa sukha nimitte anukaMpAne hete alagA muMke, tene samAraMja lAge evaM kayA sUtramA kaDaM De te batAvo. valI pamikhehaNA karatAM tathA napAzraya puMjatAM ghaNA jIva dekho vegalA para, kacaro kADhI vegalo paraThe tene samAraMja kema lAgaze ? jo samAraMna lAge to tame e kAma kema karoDo ? valI sAdhu sukhe bega tane ko zrAvaka AvIne kahe ke, he svAmI ! tamane phalANA gAme tamArA gurue temAvyA be, tene samAraMna kema lAgaze ? valI sAdhanA zarIre duHkha jANI zrAvaka auSadha Ape, tethI sAdhune atisArAdika ghaNuM duHkha upaje paNa roga jAya. have e dAtArane auSadhana azAtA dodhAM mATe azAtA thAya ke zAtAvedanI thAya te kaho. he devAnuprIya ! anukaMpAkara duHkhanA ThekANethI
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ * siddhAntasAra.. (203) khera sukhanA ThekANe muMke tene samAraMja kema lAge ? evaM matanA lIdhe juTha kema boloDo ? tevAre terApaMthI kahele ke " riyAvahi pamikame le tevAre gaNAugaNA saMkAmiyAno bola bAlovoe noe, temAM jIvanI anukaMpA karatAM gaNAnagagaNA kare te paNa nelo zrAvyo. emAM lAna kyAthI ?" teno uttara. he devAnupIya ! eto anniyA vattiyA lesiyAthI mAMgI jAva jIvIyA vavaroviyA sudhI hiMsAnA bola . caDhatI caDhatI hiMsA be. paMthe pramAdane vaze koi jIva virAdhyo hoya te pAlouMDaM. 'jeme jIvA virAhiyA' evo pATha , paNa 'jeme jIvA ugAroyA' evo pATha nathI de bAlamItro ! e dasa bolato hiMsAmAM be, ane prANIno anukaMpA to pratyakSa dayAmAM be. tevAre terApaMtho kahe ke " ajayadAnano lAnna ghaNo be. te to sAdhu traNa karaNa ne nava jogekarI mAhANo mAhANo zabda karI cukyA, ane anukaMpAno lAna thomo De te zA vAste kare"? teno uttara. he devAnuprIya ! sajAyathakI dhyAnamA lAna ghaNo ve te mATe zuM ? dhyAna karIne sajAya muMko deze? zemA ghaNA lAnanuM zuM kAraNa je. lAna to potAnA praNAma napara be, paNa aho anukaMpA-rahita ! jene jevo kalpa ne tevI karaNI na kare to tenuM annayadAna paNa karma phala dene, saMsAramA rulavAno hetu . tevAre terApaMthI kaheThe ke "jIva nagArye lAja jANoDo, tyAre tame gamagamanA jIvamA kema nathI puMjatA? dharmapunya to tamAre paNa kara le. " teno uttara. he devAnuprIya ! amAre dharma karavo te to kharo, paNa kalpa pramANe thAya. valI dharma-napadeza devAmAMto tame paNa lAla jANoDo. tyAre tame melA natsavamAM jazne, vezyAnA pAmAmAM jazne ane ghera ghera jazne napadeza kema natho karatA ? emAM to ekAMta dharma tame paNa jANo bo. to te pramANe kema nathI karatA. tevAre terApaMthI kahe ne ke " nupadeza devAmAM tathA sajAya karavAmAM ekAMta dharma , paNa kalpa pramANe thAya." tyAre he devAnuproya ! jema e kalpa pramANe thAya tema jIva nagAravo paNa kalpa pramANe thAya. jema rAjAno meheto musadI tathA kotIvAla punyavaMtajIva majurI na kare, paNa nirdhana majurI kr| be TakA
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. lAve tene lAna jANe ke nahiM. tema sAdhu tathA sAmAyaka posAmAM be. Thelo zrAvaka kalpe tevI anukaMpA kare. sakAya dhyAnarupa ghaNo lAla bo. mIne akalpanIka kAma jANe to, thomA lAna- anukaMpArnu kAma na kare, praNa koi saMvara sAmAyaka vinA navaro bege hoya te, jIvanI anukaMpArupa thomo lAja kamAyato tene lAla kema nahiM thaze ? valI jema sAmAyaka posAmAM begaM to sAdhune paNa dAna devU ko sUtramA cATyuM nathI. paNa khullo dAna de tene nalo jANe ke nahiM ? tema pUrvokta sAdhu zrAvaka kalpe tevI zranukaMpA kare, paNa khuso anukaMpA kare tene jalo jANeja. .- valI terApaMthI kahe je ke "jIvane ugAyeM rakSA karye lAna thAya to, gajasukamAla pamimA sAdhavA gayA, te nagavaMta jANe le ke, ene somIla brAhmaNa parisaha dese. tyAre enI anukaMpA mATe be sAdhu rakSA karavA kema na mokalyA ?" teno uttara. he devAnuprIya ! prajunI to gajasukamAla upara anaMta lAvadayA hatI, paNa ema radA karyAthI bAramI pamimA sadhAya nahiM ane muktie javAya paNa nahiM. valI pranue to gajasukamAlane anaMta sukharupa mukti thApI je. be sAdhu sAne kAje muMke. vagara sAdhu mukyAM paNa anaMtA dayA radA karI kahIye. jema mAvItra po. sAnA putrane balAtkAre kamavU auSadha khavarAve, tethI te moMDhethI ghaNA zabda kare. e auSadha khavarAvatAM thakAM dekhAvamAM to mAtA pItA azAtA de De, ema dekhIe bIe; paNa paramArthe mAvItra putranA hitakArI ke ahita. kArI le ? jevI mAvItranI aSTi putra upara, tevI nemAnAtha lagavaMtanI aSTi gajasukamAla upara hitanI hatI. valI terApaMthI kahe De ke " cora, siMha ane paradArA laMpaTane mAratA dekhone, ene mAro agara mata mAro ema na kahe. tyAre june ! mata mAro paNa sAdhu na kahe, tyAre nagAravo kyA rahyu ?" tenA uttaramA suyagamAMga zrutaSkaMdha bIje adhyayana 5 meM. te gAthA 31 mI lakhIe bIe: asaMse asvayaMvAvi, saba ke tivApuNo; vaUpANA avacaMti, iti vAyaM NaNaMsare. // 31 //
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra.. (206 ... tharthaH-have anerA vacana zrAzrI saMjama kahe . a jagamAM sa. masta vastu ghaTa paTAdika akucha saMkhyAne abhiprAye ( nitya) sAsvatI be, evaM vacana na bole. vi0 anityapaNuM paNa na bole. sa0 saghalo jagata muHkhI ne ema paNa na bole; kAraNa ke cAritrAdika praNamavAtha, sukha paNa dIse . yamuktaM. 'taNa saMthAra NivaNovi muNivarovi naTTarAga mayamoho japAvaz mutisuhaM katotaM cakkavaTTIvi.' va viNAsavA yogya cora paradArAgAmi Adika De athavA a0 avadhya aviNAsavA yogya je evaM paNa na kahe. jo kahe to tenA karmanI anumodanA lAge. eNI pare siMgha, vyAghra, maMjArAdika hiMsaka jIva anerA jIvanI ghAta karavA nadyamavaMta dekhI sAdhu madhyasthapaNuM avalaMbI 30 e ve jASA (anerAne apratIta kAraNI De mATe) na bole. nAvArthaH-have ju! hAM to ekAnta padanI nA kahI je. lokane ekAnta sAsvato paNa na kahevo, tema azAsvato paNa na kahevo. yA loka ekAnta sukhI je ema paNa na kehevaM, tema duHkhI je ema paNa na kehebuM. A cora tathA paradArAgAmika mAravA yogya athavA nathI mAravA yogya, evaM ekAnta vacana na bolavU. jo 'e mAravA yogya be, mAhA duSTa De' ema kahe to tenA prANa jAya, ane 'tene mata mAro, e mAravA yogya nathI, jalo AdamI De' ema kahe to e loka viruddha De; kAraNa ke e cora mukyo thako valI corI pramukha akArya kare. teth| loka kahe ke, e sAdhuno napagAra je. ema cora jAranA pakSI urAve. te mATe sAdhue 'mAro, mata mAro' kAM paNa na kahe. e rIte suyagamAMganA21 mA adhyayanamA sarva bola ekAnta pake bolavA AzrI nA kaho le. 'AdhAkarmI AhA. rAdika nogave tene kama lAge' evaM vacana ekAnta na bolavU; 'tema karma na lAge' evaM paNa vacana ekAnta na bolavU. ityAdika vacana ekAnta pahe bolavA Azro nA kahI be. tema e paNa vacana ekAnta pada AzrI nA kaDaM De; paNa ema nathI kayu ke " jIva bacAvyAthI pApa lAge te mATe mAro, mata mAro' na kehe." e to badmasthane nizcekArI nASA
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ (206) + siddhAntasAra ekAnta pade na bolavI, te mATe nA kahyu be. sheja svannAve koI prA. vIne puDhe ke, he svAmI ! corane mAryAnuM zuM phala le ? tevAre sAdhu hiM. sAnAM phala kahI dekhAme, ane corane bomAvavA ugAravAnAM phala puDhe tyAre jalAM phala kahI dekhAme. valI tamArA matamA to, corane mAre ane corane nagAre e behunAM phala sarakhAM ne. tyAre koi sAdhune prAvIne kahe ke, he svAmI! mujane cora mAravAnA pacakhANa karAvo, tevAre sAdhu pacakhANa sukhe karAve; paNa koi kahe ke, mujane cora ugAravAnA pacakhANa karAvo,tyAre sAdhu na karAve. have jo beu vAtomAM sarakhA guNa avaguNa hoya to nagAravAnA pacakhANa kema na karAve ? ema haiyAthI vicArI jurja, tevAre terApaMthI kahe je ke "anukaMpA karyAthI lAna hoya to namIrAja ruSIzvarane iMje kayu ke, mIthIlA nagarI bale , tamArI AMkhamAM amRta vase ne, tame sAmu juna to balatI rahI jAya. tevAre anukaMpA kIdhAM lAna jANe to namIrAje sAmu kema na joyuM ?' evaM ekAnta juTha bole , kAraNake nattarAdhyayanajImAM to nIce mujaba kaDaM . te adhyayana e mAno gAthA 12, 13, 14, 15, 16: esa aggIya vAUya, eyaM maU maMdira; jayavaM aMtenaraM teNaM, kosaNaM nAva pirakadaM. // 12 // eyamaThaM nisAmittA, dena kAraNa corcha, ta namirAya riSi, deviMdaM iNa mabavI. // 13 // suhaM vasAmo jIvAmo, jesimo nadi kiMcaNaM; midilAe machamANoe, name maU kiMcaNaM. // 14 // catta putte kalattassa, nivA vArassa nikaNo; piyaM navidhae kiMca, appiyaM pi na vidye.|| 15 // bahu khu muNiNo naI, aNagArassa nikhkhuNo; savana vippa mukkassa, egaMta maNU passana. // 16 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra (207) arthaH-e e pratyakSa aM agni vA vAyarAthI e0 e ma0 bakhe ne tamArAM maM0 ghara nA he nagavAna ! a aMtaHpura tamArAM, batAM kI zA mATe nA0 sAmu jotA nayo ? // 1 // e e pUrvoktArtha ni0 sAMjakhIne je potAnA AtmAnuM hoya te rumI pare rAkhavU. gharatho tAruM nika khaq te parajIvane duHkhano hetu ane chuHkhanuM kAraNa thayuM evA he hetunA kAraNe co preryothako ta tyAra panI na0 namIrAjaRSi deN deveMja sakeM pratye 30 ma0 ema botyA. // 13 // sujema sukha thAya tema vA DhuM vasubu, jI0 jIbuMTuM, je je mAhArI na nathI kiM0 kAMza apa mAtra vastu. mi0 mithIlA nagarI ma balatAMthakAM na nathI mAhAraMma balatuM kiM0 alpa mAtra pnn.||14|| ca bAMgyA pu0 putra kA strI je yatie, tene ni0 sarva vyApAra rahita ni evA sAdhune pi0 proyakArI vaddhana na0 nathI kiM0 kAMza thomu paNa, zra0 aprIyakArI paNa nathI kAM. // 15 // ba0 ghaj khu0 nizce mu0 sAdhune nA zreya sukha . a0 ghara rahita aNagAra ji0 sAdhu sa sarva (bAhya dhanAdi, atyaMtara kaSAyAdika) parigRhatho vi0 vizeSa mu mukANA , ane e0 hUM ekalo DhuM, evaM ekatvapaNuM ma0 dekhato thako vicare te sAdhune sukha le. // 16 // nAvArtha:-have julaM ! ihAMto ema nathI kayu ke, tamArI AMkhomAM amRta varse be, tethI sAmuM jur3a to balatI rahI jAya ihAMto iMje parikSA karI ke, mohanI-karma jItyAM ke natho jItyAM ? ihAM anukaMpArnu nAma paNa kyA ? he svAmI ! tamArUM aMtaHpura balele mATe tame sAmuM kema nathI jotA ? zahAM mohanI upajAvI . tyAre svAmI bolyA ke, meMto mukyA , huM to sukhe vasubuM, mAre balavAnuM kAMza nathI; paNa iMche ema nathI kayuM ke, juna to nagarI balatI rahe. jo iMpha ema kaDaM hoya to namIrAjAe ema kehebu jozae ke, he nA! evo anukaMpA mujane karavo karape nahiM. ema kaDaM hotato anukaMpAno prazna thAta, paNa 32 ema nathI kaDuM. iMjeto mohanono parikSA nimitte pujyu le. valA Agakha mehena, koTa tathA daravAjA karAvavAnA ane dhana naMmAra jarASavAnA prakSa
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ (208) 4 siddhAntasAra.. ityAdika prazna pujyA je. emAM kayo anukaMpAno prazna ? e to sarva parikSAnA prazna . namIrAja ruSizvarane samakita-mohanI, cAritra-mohana tathA viSaya kaSAyAdika upazamyA ke nathI upazamyA? ityAdika prazna sarva parikSAnA . valI nagarInuM balavu tathA ugAra, e namIrAyanA hAthamA nathI. vAste e prazna anukaMpAno nathI. tevAre terApaMthI kahe ke " mAhAvIrasvAmIe didA lIdhI te dI. vasathIja zarIra vosarAvyuM je. te dIvase nagavaMtano anukaMpA vAste iMje zrAvIne kayu ke, he svAmI ! huM tamArI sevA karUM, parisaha TAvU ane sAthe rahuM; paNa nagavate vAnTI nahiM. evaM paraMparAmAM kahevAya . jo a.. nukaMpA kIdhAM lAna hoya to iMjanI kIdhI anukaMpA jagavate kema na kAMjI ? " teno uttara. he devAnuprIya ! evo koNa je je jagavaMtanI zranukaMpA kare. kAraNa ke praju to zUravIra sIramugaTa . eto mUlathIja koznI sAja vAMDatA nathI. sevakanI sAja to asamarthaja vAMDe. valI anerAnI sAje karma khapatAM dIThAM nahiM tethI sAja vAMbI nahiM. valI kevalajJAna upanyA paDI iMje AvIne kayu ke, he nagavaMta ! sAdhune prAjJA keTalA prakAranI joie ? tyAre jagavate kayuM, ke pAMca jaNAnI AjJA joie. tyAre iMje kaDaM ke, he svAmI ! jo pAMcanI thAjJAmAM iM. unI AjJA joie to svAmI sukhe lejo, mArI AjJA je. zAkha sUtra nagavatI zataka 16 meM na. 2 je. tathA gaNAyAMga gaNe 5 meM. have julaM!' jagavaMte potAnAM sAdha sAghava vAste iMjanI AjJA lIdhI . te mATe e anukaMpAno prazna nathI. anukaMpAno prazna to kyAre thAya ke jo jama.. vate iMjanI sAja tathA saraNuM vaMbyuM hota, ane iMje doSa lAgato jANIne anukaMpA na kIdhI hota to anukaMpAno prazna thAta; paNa je to jaga-. vaMtanuM kaSTa nivAravAmAM kti lAna jAeyo, te mATe araja kodho,' paNa jagavaMte potAnAM karma khapAvavA mATe iMjanI sAja na caMDI.. jema sAdhUjIne dAna devAmAM zrAvaka bAramuM vrata niphjatuM jANI zrAhArapANI dhAmaMtre, paNa sAdhUjo karma khapAvakA tapazyA kare, temaa|
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 209 ) grahasthInAM zrAhArapANI na le tathA sAja na vaMbe; paNa grahasthIne dAna devAmAM pApa kema jAeyuM jAya. he devAnuprIya ! ema kema kahobo ke, bhagavaMtanI anukaMpA kIdhAM tathA jagavaMtane sAja dIghAM iMDane pApa lAge tethI jagavaMta iMdranI sAja na vAMbI. evaM matanA lIdhe juTha kema bolobo ? valI terApaMthI kaDe ke, jo jIvanI anukaMpA kIdhAM tathA jIvane ugAryAM lAna hoya to, cemA kolIkanI lagAi thai temAM aneka manuSya mu. te cemA kolIkane jagavaMte kema na varjyA ? teno uttara. he devAprIya ! upadeza dai bomAvyAmAM to tame paNa dharma kaholo. tyAre mA kokane jagavaMte jaine upadeza kema na dIdho ? upadeza devAmAM to pApa nahotuM lAgatuM ? paNa he devAnuprIya ! eto nimitta kAraNa eja rIte be. TAyuM Tale nahiM. jAvI padArthane TAlavA koi balISTa nathI. valI tamane anukaMpA e lekhe karavI na jApI, tyAre zrI bhagavatImAM navame zatake, jamAlIne adhikAre, jamAlIe khAtrIne kayuM ke, huM kevalI thane zrAvyo DhuM. tyAM jagavaMte jamAlIne khaSTa kema na karyo ? ane gozAlo Avyo tyAre jalA malA praznottara karI tene khaSTa karyo, tyAre zuM jamAlIne khaSTa karavAmAM lAna nahoto ? valI dasAsutakhaMdhamAM zrI vardhamAnasvAmI, potAnA sAdhu sAdhavIe niyANAM karyAM tene prAyazcita dara zuddha karyA; mAdAzataka zrAvakane gautamasvAmIne mokalI prAyazcita devarAvyaM; ane zrI nemanAtha jagavaMte zrayamattA aNagAra nimitta parupatA hatA tene zuddha kema na karyA? valI sukhamAlakA sAdhavI, somIla brAhmaNa, ityAdika ghA jIva sa sahita dekhI te samayanA kevalI bhagavaMta prAyazcita devA kema na gayA ? tathA kuMrika pramukhane zuddha kema na karyA ? jalA emAM to koinuM asaMjama jovotavya nahotuM vadhatuM ? koine avaguNato na hoto yato ? sAmo guNa thAta, ArAdhika thAta. e kAma kema na karyu ? paNa terApaMthI emana vicAre ke, jAvi padArthane koNa maTAmI zake . jyAMtyAMthI haiyAmAthI anukaMpA kApavAnuMja suke be. balI dAna devAmAM tathA jIva bomAvavAmAM vacamAM jIvanI hiMsA 27
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 210 ) to yAya, paNa lAge. zAkha sU vadhaka (hiMsaka thI murja, tyAM traNene pAMca pake teva zra siddhAntasAra. sAnI ( prANAtipAtanI ) kriyA vinA praNAme na tI zataka 5 me uddeze baThe, kahyuM be ke, je koi 1) paMkhIne havA mATe bANa nAMkhe be, te paMkhI bANanA jIvane, dhanuSyanA jIvane ane nAkhaNahArane, e yA lAge kahI; ane teja bANa potAnA nArathI devaM tAM chAnerA jIva haNAya te zrAzrI, bANanA jIvane pAMca pAMca kriyA lAge kahI; ane bApanA nAkhahArane cAra hI; paNa prANAtipAtanI kriyA na lAge ema kayuM. have ju ! jIvane mAravAnA praNAma datA tevAre pAMca kriyA lAgatI kahI; ane potAno hRNavAno joga nathI tevAre tene cAra kiyA kahI. have jIva ugAre tene keTalI kriyA lAge te kaho. nagAravAvAlAnuM cAra dhyAna mAMdeluM dhyAna kayuM ? ba lezyA mAMhenI lezyA kai ? joga kayo ? ane te zuja ke azubha ? te kaho. vAre terApaMthI kar3e ne ke, jIva iNe tene prANAtipAtanuM pApa lAge, chAne jIvane bacAve tene praDhAra pApa lAge; kAraNa ke prasaMjati jIva jIvato rahyo, te aDhAra pApa seve tenuM pApa bacAvavAvAlAne lAge. teno uttara. he devAnuprIya ! e kumati tame kyAMthI lAvyA ? trasa jI - vane mAravAnA tyAga kI dhAM hiMsAnuM eka pApa desathakI Tale, thAne jIvane ugAravAno tyAga kare tene praDhAra pApa Tale. e tamAre lekhe to jIva bacAvavAnA tyAga pehelAM karAvyA joie, paNa koi sAdhu jagavate e tyAga karAvyA nathI; karAvyA hoya to batAvo . e jIva bacAvavAnA tyAga kare tene kayuM vrata nipaje te kaho. e kUrmAti tame kyA sUtra prakaraNI kADhI te kaho. jIvane mAravAnA tyAga karAvavAnuM to gama ThAma sUtramAM cAlyuM be, paNa jIvane bacAvavAnA tyAga karavAnuM to koi sutramAM cAyuM nathI. valI jenA jevA praNAma hoya tene tevAM phala lAge. dAna dayAmAM jIva hiMsAnA tathA juTuM bolavAnA jenA praNAma nathI, tene hiMsAnAM tathA juvanAM phala lAge nahiM: zAkha sUtra bhagavatI zataka 5 meM, uddeze
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (211) - 6 , ema kaDaM De ke, jevU jutuM zrAlade tenAM AvatA navAntare tevAMja phala pAme; paNa eTabuM vizeSa ke, koi mRgaprahAne samaye mRga-rakSAne kAraNe juTuM bole te dayAnA praNAmamuM juTha TAlIne bojA juThanAM mAgaM phala kahyAM, eTale dayAnA praNAmathI juTha bole tenAM mAThAM phala kahyAM nathI. e puruSanA juTha bolavAnA praNAma nathI, paNa mRgyAdikane rAkhavAnA praNAma be, te mATe dayAnAM phala lAge, paNa jugnAM phala na lAge. ema dAna dayAmAM paNa jevA jenA praNAma hoya tevAM tenAM phala lAge. jema sAdhu munIrAjane koi dAtAre pAtra jarIne ghRtadAna dIdhuM, tyAre koie kahyu ke, he nAi ! huM to punyo buM, mAre lagAra mAtra dAna devAno joga nathI. have e dAtArane dAna dIdhAnAM zunna phala lAge ke juTha bovyA mATe juvanAM phala lAge ? tema jIva dayAmAM paNa jANavu. valI sAdhunA zarIramA rogAdika kAraNa jANIne zrAvake vamana virecanAdika kamavAM auSadha dIdhAM, tethI sAdhune azAtA upaje. have zrAvakane azAtAnAM pAmavAM phala lAge? ke sAdhunA zarIramAM zAtA thai tenAM phala lAge ? e karatavya pramANe phala lAge? ke mana-praNAma jevA hoya tevAM phala lAge te kaho. jo sAdhune kalpatuM dAna dIdhAM zAtA-vedanI baMdhAya, to maratA jIvane jagAratAM ekAMta pApa kema nipaje? te vivekanAM tAlA kholIne jurma. valI jIvanI anukaMpA kIdhAthI zAtA-vedanI baMdhAya. tenI zAkha sUtra nagavatI. te pAThaH aviNaM naMte ! jIvANaM kakasa vedaNiyA kammA kaya? daMtA ani. kadaNaM naMte! jIvANaM kakassa-veyaNiyA kammA kaba ? go ! pANAzvAeNaM jAva mibAdaMsaNa-salleNaM evaM khalu go0 ! jIvANaM kakassa veyaNidyAkammA kadhaz. abiNaM naMte ! nerajhyANaM kakassa veyaNijA kammAka? go! evaM ceva jAva vemANiyANaM. abiNaM naMte! jIvANaM akakasa veyaNiyA kammAkabara ? haMtA ani. kahaNaM
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ (212) +siddhAntasAra.. naMte ! jIvANaM akakassaveyaNiyA kammAkaghara ? go! pANAzvAya veramaNeNaM jAva pariggaha veramaNeNaM koda vivegeNaM jAva mihAdasaNa-salla vivegeNaM evaM khalu go! jIvANaM akakassa veyaNiyA kammAkadhai. aviNaM naMte! nerazyANaM akakassa veNiyA kammAkavai ? go ! No zaNa samajhe. evaM jAva vemANiyANaM NavaraM maNussANaM jadA jIvANaM. aviNaM naMte ! jIvA sAyAveyaNikA kammAkaya? haMtA abi. kahaNaM naMte ! jIvA sAyAveyaNiyA kammA kaya? go! pANANukaMpAe nUyANukaMpAe jIvANukaMpAe sattANukaMpAe baDhUNaM pANANaM gAva sattANaM adukaNayAe asoyaNayAe ajUraNayAe atippaNayAe appiTTaNayAe appariyAvaNiyAe evaMkhalu go! jIvANaM sAyAveyaNiyA kammAkaghara. evaM neraiyANaMvi evaM jAva vemANiyA. akhaNaM naMte! jIvANaM asAyAveyaNiyA kammAkadhI haMtA ani.kahaNaM naMte! jIvANaM asAyAveyaNiyA kammAkaya? go0! parajukaNayAe parasoyaNayAe parajUraNayAe paratippaNayAe parapiTTaNayAe parapariyAvaNayAe badaNaM pANANaM jAvasattANaM dukaNayAesoyaNayAe jAva pariyAvaNayAe evaM khalu go ! jovANaM asAyAveNiyA kammAkadhai. evaM nerajhyANaMvi evaM jAva vemaanniyaannN.|| arthaH-aNDe naMga he jagavAna ! jI0 jIva ka0 karakasa roSa duHkhathI ve vedIe evAM kA karma kA kare ? upArja ? haM0 hA gautama be. ka0 keve prakAre naM0 he nagavAna ! jo jIva kA karakasa kagera roja muHkharupa kammApa karma bAdhe ? iti prazna uttara. go he gautama ! pA0
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. prANAtipAta jA0 yAvat miNa mithyA-darsana-satya, aDhAre pApe karI eNa ema khapa nizce go he gautama ! jI jova kA karkasa-vedanI roja karma kadya bAMdhe. aNDe naMga he nagavAna ! ne nArakI ka karkazarau vedanI karma bAMdhe ? iti prazna. uttara. goNa he gautama ! e0 emaja purvalopare nArakI bAMdhe, jAga yAvat ve vaimAnika sudhi kahe. a naM0 he jagavAna ! jI0 jIva aka0 akarkaza vedanI (kora nahI, sukhe vedavA yogya) kA karma kare ? iti prazna uttara. haMNhA gautama ! aN kare le. kaNa kaye prakAre naM0 he nagavAna ! jI0 jIva akA akarkaza akagera kA karma kare ? iti prazna uttara. goNa he gautama ! pA prANIne hnnvaath| ve nivartave karI jAga yAvat pa0 parigrahathI nivartave karI ko krodhane vi0 tajave karI jAga yAvat mi mithyA darsana zalya bAMmave karI eka ema kha0 nizce go he gautama ! jI jIva aka0 akarkaza kA karma kare. abe naMga he jagavAna ! ne nArakI aka akaThora kaN karma kare? iti prazna uttara. go he gautama ! No e artha samartha nahI. eN ema jA yAvat ve vaimAnika lage jANavU; paNa Na eTaduM vizeSa ma manupyane jA jema jI jIvane kaDaM tema kahe. aNDe naMN he nagavAna ! jI jIva sA sAtA-vedanI kA karma kare ? iti prazna. nuttara. haM0 hA gautama a . kA kema naM0 he nagavAna ! jI jIva sA0 sAtAvedanI ka karma ka bAMdhe ? iti prazna. uttara. goNa he gautama ! pAN prANInI anukaMpA dayAthI ju0 jUtanI dayAthI jI jIvanI dayAzrI saNa satvanI dayAthI 4 ba0 ghaNA pA prANInane jAga yAvat saNa satvane a0 duHkha na devAthI, aso zarIrano daya karatAM zoka upaje te na napajAvavAthI, ajU0 na phurAvavAthI, ati0 AMsu lAlAdi kharavAnA kAraNa soga na karAvavAthI, appi0 mukhAdi tAmana prahAra na karavAthI, appa0 zarIrane tApa na upajAvavAthI, e ema khaN nizce go he gautama ! jI0 jIva sAtA-vedana ka karma bAMdhe. yataH guru natti khaMti karuNA vaya joga kasAyavijayadANa juI dRDha dhammAi zraja sAya masAyaM vivajau. ||1||iti
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 214 ) 4 siddhAntasAra vacanAtU. e0 ema ne0 nArakine paNa jA0 yAvat ve vaimAnika lagI sAtAvedanI bAMdhavAno upAya kahyo . 0 be jaM0 he bhagavAna ! jo0 jIva 0 asAtAvedanI ka0 karma kare ? bAMdhe ? 60 hA gautama be. ka0 kema 0 he bhagavAna ! jo0 jIva sA0 asAtAvedanIya ka0 karma kare ? bAMdhe ? iti prazna. uttara. go0 he gautama! paradu0 parane duHkha devAcI paraso0 parane zoka upajAvavAthI paraja0 parane dInapaNu upajAvavAthI parati parane prAMsu lAlAdika kharAvavAnA kAraNathI para piparane lAkamI tAmavArthI parapa0 parane paritApavAthI ba0 ghaNA pA0 prANInane jA0 yAvat sa0 ghaNA satvane Du0 dukha karavAthI so0 dIna karavAthI jA0 yAvat pa0 paritApanA napajAvavAthI e0 ema kha0 nizce go0 de gautama ! jI0 jIva chA0 asAtAvedaniya ka0 karma napArje bAMdhe. e0 ema ne0 nArakIne paNa kahe. e0 ema jA0 yAvat ve0 vaimAnika lagI kahevu. jAvArtha:- dave ju ! prANIjIvanI anukaMpA kIdhArthI sAtAvedanI baMdhAya kayuM. e nyAye jIvanI anukaMpA kare, duHkhI dekhIne duHkha zoka maMTAne tathA bacAve tene zAtAvedanI baMdhAya. te zAtAvedanI punyanI prakRtI Dhe. vAre terApaMthI kadebe ke " jIvane mAravAnA tyAga kare tathA jIvane na daNe tene anukaMpA kahIye, tethI zAtAvedanI baMdhAya. " teno uttara. he devAnupraya ! dAMto cAra prakAranAM karma kahyAM be. te jIvahiMsAdi DhAra pApa seve, sevarAve chAne sevatAne jalo jANe, tene karkasavedana (zAtAvedanI) karma baMdhAya, eTale duHkhe duHkhe jogave . e karkasavedana karma covIsa daMrukanA jIvane baMdhAya, chAne jIvahiMsAdi aDhAra pApathI nivarte tene karkasa vedanI karma baMdhAya. te sukhe sukhe jogave, mukti jAya ne jaratamahArAjanI pare karkasapaNuM vacamAM na Ave. ekakasavedanI zAtAvedanI karma eka mANasanAja daMrukamAM baMdhAya. valI traNa karaNa traNa jogekarI prANIjIvane duHkha dei kurAve, tene azAtAvedanI karma baMdhA. azAtAvedanI covIsa damakamAM baMdhAya. temaja traNa karaNa RNa jogekarI prANIjIvanI anukaMpA kare, tene zAtAvedanI karma baMdhAya
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. ( 215) e zAtAvedanI paNa covIsa damakanA jIvone baMdhAya. have tame kaho ! karkasavedanI-karma kene kahIye ane azAtAvedanI-karma kene kahIye ? akarkasavedanI-karma kene kahIye ane zAtAvedanI-karma kene kahIye te kaho. he devAnuprIya ! jIvane na haNe tene to akarkasavedanI baMdhAya, ane anukaMpA kare tene zAtAvedanI baMdhAya. e juna ! jIvane na haNe tenAM phala nyArAM kahyAM, ane anukaMpAnAM phala nyArAM kahyAM. zranukaMpAto AgalAnuM duHkha meTe, maTAme ane maTAmatAne nalo jANe tene kahIe. tenI zAkha sUtraaMtagamamAM, sulasA zrAvikAe putranI tRSNA vAste harNagameSI devatAne zrArAdhyo. tyAM duHkha maTAmavAnA praNAmane anukaMpA kahI be. valI kRSNamAhArAjane mosAnAM iMTo nAkhavAnAM duHkha maTAmavAnA praNAma zrAvyA tene anukaMpA kahI. valI jJAtAsUtramA dhAraNI rANIno molo puravAne ajayakumAre devatAne zrArAdhyo, tyAM kuHkha maTAmavAnA praNAmane anukaMpA kahI . tame matanA lIdhe " jIvane na haNe teneja anukaMpA kahIye." ema kema kahobo ? __ valI terApaMthI anukaMpA sAvadha nirvadha be prakAranI kahe. teno uttara. he devAnuprIya ! anukaMpA sAvadha nirvadha be prakAranI ko sUtramA kahI nathI. tame matanA lIdhe juTuM kema boloDo ? kAraNake anukaMpAne to samakitanuM lakSaNa kayu je. te duHkha maTAmavAnA praNAmane anukaMpA kahIye. tene sAvadha zIrIte kahIye ? paNa duHkha maTAmavA sAru kartavya kare te kartavya sAvadha nirvadha hoya. te kartavyano pada lazne anukaMpAne sAvadha kema kahoDo ? bakAyano zrAraMna kare tene to kartavya kahIye, ane hiMsAne niMde, ne bakAyanI napara karuNA Ave tene anukaMpA kahIye. ema aneka kAryamAM zunna praNAmayI nirjarA thAya, ane sAvadha kartavyathI karma baMdhAya. ema kartavya nyAraM ane anukaMpA nyArI. have jo anukaMpAne sA. vadha kahezo to samavAyAMgamAM tathA nattarAdhyayana adhyayana ze mAmAM, sama, samavega, nirveda, anukaMpA ane thAstA, e pAMca samakitanAM lakSaNa kahyAM , te paNa sAvadha nirvadha be prakAranAM kehevAM pamaze; ane jo
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra, samakitanAM lakSaNane sAvadha kedezo to jJAna, darzana ane cAritra (mo. kano mArga) sarvane sAvadha nirvadha ve prakAranAM kehevAM pamaze. enyAya kema male? e anukaMpA samakitanA lakSaNane matane lIdhe sAvadha kema kahoDo. tevAre terApaMthI kahe ke " jinarIkhe rayaNAdevInI anukaMpA karI te paNa nirvadha haze. te paNa jinarIkhane dharma thayo haze." teno uttara. he devAnuprIya ! jo anukaMpA karI hota to dharmaja thAta, paNa ' koluNavamiyAe ' pATha je. koluNavamiyA nAma moharasanuM ne tathA dIna vacana bole tenuM je. zAkha sUtra suyagamAMganA naraya vinati adhyayanamAM kaDaM ke, nerajhyA kaluNavamiyA zabda kare le. valI vipAkasUtramA mRgAloDhIyAnA adhyayanamAM bAMdhalAne nidAne arthe 'kaluNavamiyA' dInadayAmaNA zabda bolatA kahyo be. temaja anuyogadvAra, gaNAyAMga ityAdi aneka sUtramA 'koluNavamiyA' nAma moharasanuM kaDaM . rayaNAdevI upara jinarIkhane mohakarma Avyo, paNa ' anukaMpaNagyAe ' evo pATha nathI. tame matanA lodhe anukaMpA kema kahobo ? valI terApaMthI, matanA lIdhe ema kahe ke, "ko jIvane zAtA dIdhAthI zAtAvedanI punya prakrati baMdhAya, ema kahe tene u bola nagavaMte mAThA kahyA. " ema kahIne suyagamAMgasUtranA trIjA adhyayananA cothA uddezAnI 5 mI ane 6 jI gAthAnI jUThI zAkha prathamanI cAra gAthA bupAvIne batAve . te pAThaH AhaMsu mahA purisA, puchi taba tavo dhaNA; udaeNa sidi mApannA, taba maMdevisIya. // 1 // acuMjiyA nami videhI, rAmagutteNa muMjiyA; bADhUe udagaM juccA, tadA tArAgaNA risi. // // Asale devale ceva, dIvAyaNa mahA risi; pArAsare dagaM noccA, bIyANi dariyANiya. // 3 // ete puva mahA purisA, AdittA iha saMmattA;
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra. ( 217 ) vidyai; jozcAbI udagaM siddhA, iti meya maNussuyaM // 4 // taca maMdAvi sIyaMti, vAda cinnAva gahanA; pivana parisappaMti, piTha sappA va saMjame // 5 // iha mege nAsaMti, sAtaM sAte je tA pariyaMmagA, paramaM ca samAdie. mA eyaM avammannaMtA, appeNe lupai bahU; ettassa amokAe, AAyadAriva jUrade. pANAzvAya vahaMtA, musAvAeya saMjae: adinnAdANAya vahaMtA, mehUNAya pariggade // 8 // eva megeDa pAsacchA, pannavaMti praNAriyA; vI vasaMgayA bAlA, ji sAsaNa paramudA // e // jahA gaM pilAgaMvA, pari polika muhuttagaM; evaM vinnavaci, doso ta kana siyA // 10 // jahA maMdhodara nAmaM, yamittaM guMjatI dagaM; * * evaM vinavaNI, doso ta karjasiyA // 11 // jadA vidaMga mApiMgA, thimitaM guMjatI dagaM; evaM vinavaNI, doso ta karja siyA // 12 // eva megeDa pAsaccA, minAditi NAriyA; adyovavannA kAmehiM, pUyaNAzva taruNae. aNNAgayama pAsaMto, paccuppanna gavesagA; tepA paritapyaMti, khINA Ami juvaNe. jediM kAle parikkataM, napaccA paritappaI; te dhIrA baMdhaNaM mukkA, nAva kaMkhaMti jIviyaM // 15 // // 13 // // 14 // RE * // 6 // // 1 //
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 218 ) siddhAntasAra arthaH:- prA0 kahe be ma0 moTA pu0 puruSa pU0 pUrve ta0 tIhAM vo taparupI dha0 dhanekara) sahita 0 zotala pANI ekarI si0 moka mA0 prApta yayA kahe be. ta0 tIdAM maM0 mUrkha sa0 sidAya (pastAya ) // 1 // 0 vInA jogavyAM na0 namirAjA vi0 videha dezanA upanyA tathA rA0 rAmagupta rAjarSi 0 jogavatAthakA mukti pauMhacyA. bA0 bAhukarupI u0 zItala pANI nu0 jogavatA mukto gayA. ta0 temaja tA0 tArAgaNaruSI zItala pANIthI sidhyA // 2 // zra0 Asala rupI de0 devala ruSI ce0 nice dI0 dvIpAyaNa nAmA ma0 moTA ruSI ne pA0 pArAsarajI da0 kAcuM pANI no0 jogavIne bI0 bIja Adika i0 lIlotrI pramukha jogavIne muktI pohocyA. // 3 // e0 e pu0 purve ma0 moTA purSa 0 ke devA. i0 yA lokamAM saM0 prasiddha jo0 jogavIne bi0 bIja u0 sacita pANI si0 siddha thathA i0 ema kutIrthI kahe. me0 zrame mAdAnAdi viSe sAMprayuM. evI rIte me paNa muktI jAzuM // 4 // ta0 tihAM kuzAstra sAMbhalyAthI maM0 murkha si0 cAritrathI sidAya. jema nAranA fo garda thAkyAthakA jAra nAkhI nAsI jAya, tema ajJAnI saMjamano jAra nAkhIne zithila vihArI thAya. valI dRSTAMnta kahe be:- pi0 mi pramukhanA jayathI bIjA lokane nAsatA dekhI thomI samarthAvaMta puruSa puThe jAya, paNa Agala na cAle. jema kAyara bIhatA Agala na cAle, tema zithila bihArI mohanA agragAmI na thAya, anaMto kAla saMsAra jame // 5 // i0 ihAM me0 keka anya tirthI svatirthI pAsalyA jA0 kahe sA0zAtAthI sA0zAtA thAya, paNDuHkhathI sukha kema thAya ? eTale locA. dika duHkhathI moda kema thAya ? sAlathI sAla ane kodravathI kodrava nipaje. je0 je koi ta0 tyAM zra0 zrI jiteMdra mArga pa0 utkRSTo sa0 jJAna darzanAdi samAdhi sahita // 6 // mA0 rakhe e0 e 0 jina mArgane hilatAkA te 0 pa sukhane kAje mohanAM ghaNAM sukhane gumAve . e0 evA jIvane chA0 mokSa nathI. yA0 jema lodano vyApArI ju0 kuyoM tema te paNa kuraze. e savistAra dRSTAnta rAjyapraznothI jJeyaH // 7 //
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra.. (219 ) pA jIvahiMsAmAM va vartatAthakA muN mRSAvAda saMga asaMjata utAM praNa adattAdAne va vartatAthakA thane me maithuna pa0 parigrahe vartatA utA thomA sukhane kAje ghaNA sukhane viNAzo bo. // // e0 ema me akeka pAN svatirthI paratirthI pa0 parupe, tene zra anArya i0 strIne va0 vaze pamayAyakA bApa ajJAnI ji jinamArgathI paNa uprAMga jANavA. ||e|| valI tena kahe je ke, jaNa jema gaM0 [mahu~ pi0 pAkyuM pa0 tenI pomA temAMthI pI0 lohI kADhayAthI Tale, muhUrta mAtra sukha thAya, e0 tema vi0 nogavIthakI 30 nyutana strIne do0 doSa tA tyAM kA kyAthI hoya? // 1 // ja0 jema maM0 maMdodhaka nAmA mIDho thA thIra thazne ju0 jame da0 pANI pIe, e0 ema vinogavI thakI I0 strIne do doSa ta tyA kA kyAthI sA hoya ? // 11 // jaNa jema vi0 kapiMjala nAmA paMkhI thi0 amola namatothako muM0 pIe da0 pANI, e0 ema vi0 nogavIthakI thi0 strIne do doSa ta tyAM kA kyAthI hoya. // 1 // e. ema me akeka pA0 pAsatyAdika (DhIlA) mi mithyAuSTI zra0 anArya puruSa ANa kAmanogamAM zrAzakta pUrA jevAM gAgara (jema) ta0 potAnAM baccAMne viSe gRka (subdha) hoya tevA purvokta pAsatyAdi mithyAtvIne jaannvaa.||13|| a te Agamya kAle narkAdika uHkha apAna aNadekhatA pa0 vartamAna sukhanA gaNa gaveSaNahAra te te ajJAnI par3I parita pazcAtApa kare khI0 koNa thaye thA0 zrAna ane juga jovana vaya, ke have huM zuM karUM. je0 jeNe dharmane viSe parAkrama karavAne kA kAle pa0 parAkrama karyu te, panI vRddhAvasthAmAM pastAya nahiM te te dhI0 dhIra puruSa baM baMdhanathI muNa mukANA na na kaM0 vAnDe jI asaMjama jIvItavyaH // 15 // nAvArthaH-have jurma ! zhAMto pAbalA traNa uddezAmAM anukukha pratikula parisahA dekhADyA De ke " he sAdhu tuM aNagamatA parisAthI ane iMjIune gamatA parisAthI calaje mata. temaja A cothA udezAmAM anyamatInAM vacana zAMjalIne samakitathI calaje mata" ema kayu.pa. helI cAra gAthAmAM anyamatI ema kahe je ke " kAcuM pAyo pItAM thane
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 220 ) 4 siddhAntasAra. bIja phala phulano joga karatAM aneka ruSIzvara sadgatImAM gayA hai. mATe je yA dehAne duHkha deze te java javamAM duHzI ghAse; ane bhA naranArAyaNanI dene zAtA doghAthI zAtA pAmaze. " evaM vedanuM nAma lane parupaNA kare be. evI vAto zAMjalIne sAdhu cAritrayI parIsaha upanyAM mage, te vAste pAMcamI uThI gAthAmAM kathaM ke "dehI ne zAtA dIdhAthI zAtAvedanI baMdhAya, " ema parupe tene Arya mArgathI vegalo kaho e. 1 samAdhI mArgI nyAro. 2 jina mArganI dIlayAno karaNAra. 3 dhokA sukhane kAraNe ghaNA sukhano gamAvavAlo. 4 zra monuM kAraNa. 5 ane lohavANI yAnI pare kuraze. 6 e va bola jagavaMte mAThA kalA. valI - nyamati viSaya-vikArane guMmamAno draSTAnta deve ke, gumamAnI rasI kA - yAM jJAtA thAya, tema viSaya sevyAM mana saMtoSa pAme. evAM e adhyayanamAM zranyamatIe draSTAnta dIghAM be. te sAru sAdhune saMjamamAM praDha karavA mATe bhagavaMte va bola mAThA kahyA. e juna ! potAnI dehIne saMyama nAMgIne zAtA dIghAM zAtA kar3e tene va bola mAThA kahyA be. tame jAe - tA thakA matane sIdhe ema kema kahobo ke " koi jIvane zAtA dIghAM zAtA baMdhAya, ema kar3e tene va bola mAThA kahyA De. " valI terA - paMthI, sAdhunI phAMsI kholI zAtA upajAvavAmAM paNa ekAnta pApa mAne be. paNa sAdhu-munIrAjane dharmano buddhie zAtA upajAve, darasa bede, tene zubha kriyA tathA zubha phala kahyAM De. zAkha sUtra jagavatI zataka 16 meM deze zrIje. zrI gautamasvAmIe uttara sahita prazna puDhayo be. te pAThaHsaMtetti bhagavaM goyame samaNaM jagavaM mahAvIraM vaMdaMti narmasazttA evaM vayAsIH- aNagArassaNaM naMte ! jAviyyappaNo bavaM praNikhitteSAM tavo jAva yAyAvemANassa tassaNaM puratthameva divasa nokappaMti dacaMvA pAyaMvA jAva naraMvA vettaevA pasArettaevA. paJccatthimeNaMse va divasa kappaMti datvA pAyaMvA jAva jaruMvA cyAuhAvettaevA
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 221) pasArettaevA. tassaya asiyAo lava taMceva vidheadarakU zasiM pAmiza 2 tA asiyAna biMdedyA. seNuNaM naMte ! je dii tassa kiriyA kadhaz ? jassa biMdaz no tassa kiriyA kadhaz. NaNaba egeNaM dhammatarAzNaM. daMtA go. je biMda jAva dhammattarAeNaM // arthaH-naMga eve AmaMtraNe na lagavaMta zrI go gautama sa0 zramaNa nAgavaMta zrI ma mAhAvIra pratye vaM vAMde na0 namaskAra kare, vAMdI namaskAra karIne e ema va kaheH-10 aNagArane naMga he nagavAna! jA0 nAvitAtmAne babele bele aNa AMtarArahita ta tapa kara jA yAvat A0 zrAtApanA le ta tene pu0 purva nAge purvAnda dIvasa nAge eTale 10 ardhA dina dIvasa sudhI no0 na kahape hA hAtha pA0 paga jA yAvat na0 naru zrA0 saMkocavA pa0 prasAravA; kAsagga rahyo te mATe. pa0 pazcima nAga eTale aNaparAndane viSa kA kaTape hA hAtha pA0 paga jAga yAvat na uru A0 saMkocavA pa0 pasAravA. (kAusagganA annAvathI). ta0 tene 10 vraNaphomA irasa lA laTake he nAkamAM taM te pratye ce0 nizce vi0 vaida a0 dekhIne i0 ruSone pAN jumikAe pAme, (noyapara pADyA vanA harasa bedAya nahI te naNa) pAmIne aN irasa biMga bede. se te nizce naMga he jagavAna ! je je harasane viMga de taka tene ki kriyA kaN lAge ? vaidane kriyA vyApAra rupa le ? te dharmanI bujhe bedatAne zunna kriyA thAya, ane lonAdike bedatAne azuna kriyA thAya. jA je, sAdhunA harasa biMga bede noga te sAdhune kriyA na lAge (niApArapaNAthI). zuM sAdhune sarvathA kriyAno anAva De ? ane vaidane kare te kriyA le ? paraMntu pacIsa mAMhelo nathI; athavA ema nathI te kahe . Na e niSedha te e0 eka dha0 dhamAtarAyarupa kriyA zunna dhyAna vichedth| bAge athavA harasa bede te anumodanathI anerI kriyA lAge ? e prazna. haM0 hA go gautama, je je harasa biMga de tene yAvat pUrve kaDaM tema dharmAntarAyanI kriyA lAge. 30
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 219) 'siddhAntasAra.. ___jAvArthaH-have jurcha ! e sUtra-pAThamAM to sAdhunA harasa (masA) de te vaidane samacaya kriyA kahI, ane sAdhune nirvyApArapaNAthI kiyA no nAkAro kahyo; ane jo sAdhu anumode to tene dharmAntarAya lAge, (dhyAnanI aMtarAya pame).valI e pAnI TIkAmAM kaDaM ke, vaidane kriyAto sAge, "te kare iti kriyA" paNa vaida lojanI buddhoe bede to azunakriyA ne azunna phala lAge; ane dharmanI bujhIe bede tozuna phala kriyA lAge. anezuna have jurja! pA sUtrane nyAye sAdhune kozthanArya phAMsI dai jAya, te ko uttama dayAvaMta praann| dharmanI bujhe khole, tathA kutaro karamatAM dharmanI bujhe hAkoTe, tathA evA aneka prakAranA sAdhunA upasarga dharmanI buchie TAle, tene ekAnta zunna phala lAge. tame " sAdhunI phAMsI khole tene tathA sAdhunA aneka prakAranA napasarga dharmanI bujheTAle tene pApa lAge,". evaM kahIne e sUtranAM kevalInAM vacana matanA lodhe kema uthApoDo. ? tevAre terApaMthI kahe ke, sAdhunAM karma tuTatAM rAkhe tene dhyAnAdi. kanI dharmanI aMtarAyano deNahAra kahoye. teno uttara. he devAnuproya ! e khekhe to sAdhune ahAra devAvAlA zrAvake paNa tapasyAno aMtarAya dIdhI, kemake nukhe maratAM karma kapAtAM te rAkhyAM. jagyA devAvAle paNa karma kapAtAM rAkhyAM. aneka prakAranI zAtA dIdhI teNe karma kapAtAM rAkhyAM. e tamAre lekheto sAdhujIne cauda prakAra, dAna paNa devU na joze, kAraNake dharmanI aMtarAya lAge, ane karma kapAtAM rahI jAya. e tamAre lekheto sAdhune phuHkha dakSa karma tomAve tene dharma thAya. tevAre terApaMthI kahe ke "zrAhArAdikato sAdhu levo vAnle De, tethI devAvAlAne dharma thAya; paNa phAMsI pramukha upasarga grahasthIne TAlavAyU~ kahe nahi, tethI pApa lAge." teno nattara. he devAnuprIya ! sukhamI pramukha sarasa ahAra dekhI. sAdhue manekarIne paNa vAngavU nahI, tema tene arthe grahasthIne ghera jAvU paNa nahI, e zrAcArAMga tathA niSiyamAM kA be; paNa dAtAra potAnA. jAvadhI prApe, tene dharma thAya ke nahI te kaho. valI jabarAzthI sAdhuno
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (12) upasarga TAlyo, tene sAdhunI vaiyAvacano karaNahAro kahyo be. zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana bArameM. te pAThaH jakho tahiM tiMduya ruka vAsI aNukaMpana tassamahAmuNissa palAyaittA niyagaM sarIraM imAI vayaNAI mudAdaribA G. samaNo ahaM saMjA baMjayArI viro dhaNapayaNa pariggahAo parappavitassana nika kAle annassahA iha mAga zrosI 9 eyAiM tIse vayaNAiM succA pattie nadAiM sunnAsiyAiM isissa veyAvamiyaM gyAe jaskA kumArevi NivArayaMti putviM ca inhaMca aNAgayaMca maNappaoso name ali ko jakADhU veyAvamiyaM kareMtitamhADhU ee nihayA kumArA. zrarthaH-jA yakSa ta te avasare titika ru0 brAno vANa vasaNahAra zraNa zAtAno karaNahAra, naktivaMta tasa te harikezI ma mahAmunInA (sAdhunA) zarIra para pa0 zrAsAdine ni devatA pote saNa sAdhunA zarIramAM zrAve, praveza karIne te 30 evAM va vacana kahevA lAgyo ke, sa0 sAdhu bu zra0 hu~, saM0 saMjati baN brahmacArI lu, vi0 nivayoM buMdha suvarNAdika dhanathI, e javyAdika pa0 parigrahathI, paraNa gRhasthane arthe nipanyo ahAra niNa nidAnA kA0 kAlane viSe a0 ahArane arthe 30 ihAM mA0 Avyo bu. e e pUrvokta tI te kuMvarInAM va vacana su0 sAMjalone paNa zAmadeva prohItanI nAryA nAnajAnA su jalA nAkhyA vacana, 30 ruSInA vega vaiyAvaya, te pakSapAtane arthe jaNa jake kucha kumAra pramukhana vi0 vizeSa haNyA. Ni tevAra par3I yaha alago thayo. have yatI bolyA, pu pUrve 30 hamaNA ane a0 anAgata kAle ma mane karI paNa pa0 nathI mAre ko kAMza alpa mAtra paNa veSa, jan yakSa hu nizce je jaNI ve0 veyAvaya pakSapAta kare , te mATe e nizce pratyakSa ni0 niraMtara haNyA ku0 kumAra. ... .
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ (224) + sidAntasAra nAvArtha:-have julaM ! jada devatAe munIrAjane mAravA unpA te kuMvarone lohI vamatA hega nAkhyA. tene harikesI munIrAje kaDaM ke, jakSadevatA mArI vaiyAvaca kare, teNe he brAhmaNo! tamArA kuMvarone nAkhyA . e jabarA karo sAdhuno upasarga TAlyo tene sUtramA vaiyA vaca kahI. sAdhuno potAno kalpa nathI tethI te evAM kAmanI, zrAvavA javAnI ane sAdhune vAste jagyA jAcavAnI zrAjJA de nahI; paNa tene sUtramA vaiyAvaca kahI le. have sAdhunI vaiyAvacanAM phala zunna ke zrazuja te kaho. valI vRhatkalpamAM kaDaM le ke, sAdhu eTalAM kAmamAM jabarA kare to zrAjhA ulaMghe nahI. te pAThaHniggaMthassaya ade pAyaMsi khANuvA kaMTaevA hIraevA sakarevA pariyAvajejA taM ca niggaMthe nosaMcAyaznIharIttaevA visohittaevAtaMca niggaMthInIharamANivA visohemANIvA NAikkama.niggaMthassa adisi pANevA bIevA raevA pariyAvajor3A taMca niggaMthe nosaMcAie nidarittaevA visodittaevA taM niggaMthI nIdaramANIvA visodImANIvA NAzkama.niggaMthIe ahepAyaMsi khAe'vA kaMTaevA hiraevA sakaravA pariyAvajA taMca nigaMthI nosaMcAe niharittaevA visohittaevA taMce niggathe nidaramANevA visohomANevA NAkammara. niggaMthIe atthisi pANevA bIevA raevA pariyAvojA taMca niggaMthI nosaMcAe niharittaevA visodittaevA taMca niggaMthe nidaramANevA visohievA NAzkama. niggaMthe niggaMthI duggaMsivA visamaMsivA pavayaMsivA pakalamANaMvA pavamamANaMvA giNhamANevA avalaMbamANevA NAzkamai. niggaMthe niggaMthI seyaMsiyA paMkaMsivA paNagaMsivA udagaMsivA jakasamANaMvA vudyamANevA.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 225 ) + siddhAntasAra.. gindamANevA avalaMbamANevA NAzkama. niggaMthe niggaMthI nAvaM ArohamANaMvA narohamANaMvA gindamANevA avalaMbamANevA gAikamai. khittacittaM niggaMthI niggaMthe gindamANevA avalaMbamANevA NAikkamai. ditta cittaM niggaMdhI niggaMthe ginhamANevA avalaMbamANevA NAikkama. jakhAzaniggaMthI niggaMthe ginhamANevA avalaMbamANevA NAkamaI. umAyapatta niggaMthI. uvasagaMpatti niggaMthI. sAhigaraNa niggaMthI. sa pAyacittaM nigaMthI. jattapANapamiyAe khiyaM nigaMthI. ajAya nigaMthI nigaMthe ginhamANevA avalaMbamANevA NAikkamaI // 17 // arthaH-ni sAdhune cAlatAM aN deThe pA paganA talAne viSa khANa khIlo kaM0 kAMTo hI phAMsa ane sa0 kAMkarA pramukha pa0 nAMgyo, praveza kIyo, taM0 te ca0 valI ni sAdhu no samartha nathI nI0 kADhavA vi0 vizeSa zurU karavA; taM te ni sAdhavI nI kADhatIthakI vi0 vizuddha karatIthakI bApa beTInI buke kare to NA tIrthakaranI AjJA atikrame nahI. evAM cauda sUtrane upadezI kahyAM be. valI vANAyAMga vyavahAra madhye kApuMDe ke, jo dhIryavaMta kharA amola cittano dhaNI eTalAM vAnAM karato zrAjJA atikrame nahI, ane na kare topaNa zrAjJAno naMga nahI. ni sAdhunI prazAMkhane viSe pA prANI bI0 bIja raNaraja pa0 zrAvIne pake, taM te ni sAdhu no samartha nathI na kADhavA vi0vizurU karavA, te ni sAdhavI nI0 kADhatIthakI vi0 vizuddha karatIthakI NA AjJA atikrame nahI. nisAdhavIne aNpaganA heglA talAne viSa khA khIlo kaM0 kAMTo hi phAMsa ane sa0 kAMkarA pramukha pa0 zarIrane viSa khuce praveza kare taM te ni sAdhavI no samartha nathI ni0 kADhavA vi0 viyara karavA, taM te ni sAdhu nI mA beTInI buke kADhatoyako vi0
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 226 ) siddhAntasAra, vizuddha karatothako NA AjJA atikrame nahI. ni sAdhavIne a0 AMkhane viSe pA0 prANI bI0 bIja ane raNa raja pramukha pa0 zarIrane viSe khuce, zrAvIne pame, taM tene ni sAdhavI no0 samartha nathI nika kADhavA vi0 vizuddha karavA, taM0 tene ni sAdhu ni0 kADhatothako vi0 vizuddha karatothako NA zrAjhA atikrame nahI. have sAdha sAdhavI sAthe jelo vihAra kare nahI; paNa vATe sAthe sAmA male, e prayoga kadAcita upaje to te vakhatanuM e sUtra jANavU. valI kuvA vIgeremA pamatIne ahe to. paNa AjJAno jaMga thAya nahI. pote saMyamane viSe samartha aDha rahe to, e game zrAjhA atikrame nahI.kAraNa upane Date.niNsAdhu nisAdhavIne u0 vyAghrAdika nayAkula mArga vi0 vAMko cuMkI dharatI ane pakva0 parvatane viSe paraka0 pIsalI (lapasatI) thakIne pava0 dharatIe pamatI thakIne gi hastAdike grahatothako zra0 sarvAMge zrAdhAra deto thako, (amola mana tethI) saMyamane viSe dhIrya rAkhe to pA0 AjJA atikrame nahI. ni sAdhu ni sAdhavIne se jala sahita kAdava paM0 jala rahita kAdava zrane panapaTa DhIlA kAdavane viSe nagnadI pramukhanA pANIne viSe ukA khutI thakIne navu0 muvatI thakIne gie grahatAM thakAM a0 AdhAra detAM thakA NA zrAjJA atikrame nahI. ni0 sAdhu niN sAdhavIne nA vAhANe Apa caDhatI unnataratI ane pamatI thakIne gi grahato thako aN avalaM bato thako NA zrAjhA atikrame nahI. khimsunyakAra cicitta athavA viSarogAdikekarI vIvahalacItta thayuMDe evI nisAdhavIne kupa jahAdikane viSe pamtI, nAsatI ane jotI hoya tene ni sAdhu tadaroga jaya pAmelI sAdhavI giN grahato thako a0 avalaMbato thako NA zrAA atikrame nahI. ema di0 dIta citta jenuM (darpavaMta citta) thayuM le evI nirA sAdhavIne ni0 sAdhu giN grahato thako a0 avalaMbato yako pA. zrAjhA atikrame nahI. jA yaha praveza kIdho hoya vA yaha adhiSTIta hoya evI ni0 sAdhavIne ni sAdhu giNa mahatothako a0 avalaMbato thako pA zrAjhA atikrame nahI. u0 vAyunA jore unmAda karatI
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 227 ) hoya tevI ni sAdhavIne sAdhu grahato thako avalaMbato thako zrAjJA atikrame nahI. u0 vyAghra siMhAdikanA upanyA napasarge pamatI hoya tevI ni0 sAdhavIne sAdhu grahato thako AjJA atikame nahI. sArA zaMkvezAdikathI kupAdike pame ni te sAdhavIne adhikaraNe karIne grahatothako thAjJA atikrame nahI. sa0 ghaNuM prAyazcita AvavAthI nayanAMta je citta jenu tevI ni sAdhavIne grahato thako AjJA atikrame nahI. na aNasaNa kIdhe pote namakarI arahI paraho jAtIne grahato thako AdhAra deto thako atikrame nahI. a0 lona prAptane ladamA pamI dekhI mananI capakhatAe karI, citta vitrame karI lavarI karata ni sAdhavIne niNa sAdhu gi0 grahato thako 10 zrAdhAra deto thako pA0 AjJA ati. krame nhi.|| jAvArtha:-have juu~ ! hAM kahyu ke, koI sAdhu eTalAM kAmothI saMyama nAMgato hoya tene sAdhu jabarAzthI pakamone rAkheto AjJA jabaMdhe nahI. have e jabarA karavAnI nagavaMte sAdhune dharma jANone zrAjJA dIdhI .e nyAye dharmane arthe kaspatI jabarA kare temAM pApa nathI. temaja jIvanI anukaMpA zrANI yathAyogya javarA karI ugAre temAM paNa pApa nathI. valI zrI nemanAthasvAmIe paNa jIvonI anukaMpA karI . zAkha sUtra nattarAdhyayana thadhyayana 25 meM. te pAThaH ahaso taba nijato, dissa pANe nayaTThae; vAmehi piMjarohaMca, saMniruhe sudurikae // 14 // jIviyaM taMtu saMpatte, maMsA nakhiyavae; pAsittA se mahApaNe, sArahiM Na mabbavI // 15 // kassa adhAzme pANA, ee save suhesiNo; cAmehi piMjarehiM ca, saMnirudhAya avahiM // 16 // . mAkhayavae
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 228 ) 4 siddhAntasAra // 17 // pada sAradi tavo jAi, ee jahA pANiNo; tujaM vivAha kami, joyAvenaM bahujaNaM so tassa sovayaNaM, bar3ha pANI vipAsaNaM; ciMtei se madApanne, sANukose jie diyo // 18 // jara maU kAraNA ee, dammaMti su bar3ha jiyA; na me eyaMtu nisessaM paraloge vissai so kuMlA juyalaM, sutagaM ca madAyaso; ANAya savANi sArahissa paNAmai // 19 // // 20 // arthaH- 0 atha have ta0 tevAra paDhI ni0 zrI nemInAtha tyAM jAtAM thakAM di0 dekhIne pA0 mRgAdika prANIne ja0 jayajAMta vA0 vA. mAmAM tathA piM0 pIMjarAmAM rAkhIne saM0 atizaya ruMdhyA be te su0 zratighaNA duHkhI jIvane dekhIne ||14|| jI0 jIvItavyano aMta saM0 pAmyA De, evA jIvane maM0 mAMsane arthe ja0 mAMsa khAvAne arthe pA0 dekhIne se0 te zrI nemInAtha ma0 mAdA prajJAvaMta sA0 sAratha / pratye i0 ema ma0 kahatA havA // 15 // ka0 zA 0 arthe 30 e pratyakSa pA0 jIva e0esa0 sarva jIva su0 sukhanA vAMDaka vA0 vAkAmAM pIMjarAmAM saMdhyA be ? a0 dave sA0 sArathI, te zrI nemInA puDhayuM ta0 tevAra paDhI ja0 kaheMbe, e0 ena0 so nIka mRgAdika pA0 jIva be te tu0 tamArA vi0 vivAhanA ka0 kArya viSe jo0 ghaNA lokane jamAvAne arthe ruMdhyA be. // 17 // so0 sAMjalIne ta0 te sArathinuM vacana so0 te zrI nemInAthe, va0 ghaNA pA0 prANojIari fao vinAzakArI vacana zAMjalIne ciM0 ciMtave be. se0 te zrI nemanAtha ma0 mahA prajJAvaMta sA0 dayA sahita ji0 jIvane viSe di0 dina be * jenuM // 18 // ja0 jo ma0 mAre kA0kAje e0e i0 hapAze su0prati baghaNa ji0 jIva, to na0 nahI me0 mujane e0 e jIvadhAta ni0 kalyAkArI pa0 paralokane viSe na0 thA. ||15|| so0 te zrI nemInAthe kuMpa kuMmanuM ju
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ - +sidAntasAra.. ( 219) joDaM su0 kaNadorA pramukha man mahA yazavaMta prA0 zrAna sa0sarva mukuTa varjine sA sArathine pa0 dIdhAM. // 20 // jAvArtha:-have ju ! jIvanI anukaMpA tathA jIvItavyane hete zrI nemanAtha jagavaMta toraNathI pAThA pharyA. he devAnuprIya!asaMjati jI. vane bacAvyAmAM pApa kaye nyAye kahoDo ? e asaMjati jIvonuM jIvAtavyazrI nemInAtha jagavaMte kema vAnbyuM ? te kaho. valI cIttamunIrAje brahmadatta cakravRtane kayuM ke, tuM sarva prANInI tathA sarva prajAnI apukaMpA kara. zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana 13 meM gAthA 35 mI:jai tesiM noge cazna asaMto ajAi kammAiM karehiM rAyaM dhammesiva payANukaMpI to, dohisi deva ina vinadhI. 32 arthaH-jA jo te0 te jo loga ca jamavA a0 (azakta) asamartha le to e zra0 zrArya kA kAma kare kara. rA he rAjA ! dhaNa prahasthanA dharmane viSe vi0 rehetAM thakAM sa0 sarva payA0 jIvanI anukaMpA karavI, karAvavI, e Arya karma kara. grahasthano dharma pAlIza to topaNa ho0 thA de0 devatA i0 e manuSya navathI vi0 vikraya zarIravaMta // 3 // nAvArthaH-have juna ! cittamunIe brahmadattane kayu ke "jo tamA joga tyAgavAnI buddhi nathI, to tame he rAje ! zrArya karma to karo." have niyANA-kRtane tyAga tathA sAdhu zrAvakanAM vrata to Ave nahi, tyAre bArya karma zuM karavU kaDUM te kaho. e Arya karma kahetAM jIvanI dayA palAya, dharma tathA samakitane viSe sthira rahe ane sarva prANInI tathA prajAnI anukaMpA kare, toparA tamAre punya baMdhAse; tethI vikraya richino dhaNI devatA thazza, ema kaDaM. zraho devAnuprIya ! tame prANI jIvanI anukaMpA kIdhAmAM tathA jIvadayA palAvyAmAM pApa kaye nyAye kahoge? balI uttarAdhyayana adhyayana 1 mAnI gAthA 13 mImAM kaDaM te ke
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 230 ) 4 siddhAntasAra. sAdhu chAnerA jIvanuM duHkha chaanukaMpe, te parajIvanA jIvItavyano tathA hItano upahAra thAya. te gAthA: savediM nUehiM dayA kaMpI, khaMtI khame saMjaya baMjacArI; sAvajAjogaM parivajayaMto, careU niskU susamAhi iMdie // 13 // arthaH- sa0 sarva jU0 jIvane viSe da0 dayAekarI 0 parajIvanuM duHkha dekhIne kaMpe, parajIvane ditano karaNadAra, khaM0 kamAe karI khaM0 durvacana khame, saM0 saMyati baM0 brahmacArI sA0 pApano jo0 vyApAra pa sarvathA prakAre varjatothako ca0 vicare ni0 sAdhu susa0 jalI samAdhie karI sahita iM0 iMDibe jenI evo. // 13 // jAvArtha:- dave ju ! ihAM kayuM ke, sAdhu sarva jIvanI anukaMpA kare tathA hIta vAnDe. tyAre he devAnuprIya ! tame saMjatinI tathA sarva jIvanI anukaMpA karyAmAM tathA dayA pAlyAmAM pApa kema kahoTho ? tevAre terApaMthI kabe ke "duHkhI jIvane dekhIne ciMtavanuM ke "aho ! e jIva karmane vaze duHkha ! be, enAM karma tuTeto ThIka " evI ciMtatraNA kare tene anukaMpA kahIye, paNa AhAra vastrAdika deza zAMtA upajAvavI kyA kahI be ?" teno uttara. he devAnuprIya ! duHkhInuM duHkha dekhI - nukaMpA lAvI duHkha maTAne, teneja anukaMpA kahIye. ThAmaThAma jyAM anu kaMpA yAvI tyAM tyAM duHkha maTAmavAnuMja kayuM be, paNa "e jIva karmane vaze duHkhI be, tethI enAM karma tuTeto ThIka" evI cIMtavalAja karavI tene anukaMpA kahIye, ema to kyAMya kadhuM nathI. tame matane sIdhe evA juvA artha kema karobo ? valI uttarAdhyayana sUtranI 15 mA adhyayananI gAthA 12 mImAM kahyuM Theke, je sAdhu asnAdika cAra zahAra lAvIne, rogI ( gIlApa) sAdhunI anukaMpA karIne de teneja sAdhu kahIe. te pAThaH jaM kici AdAra pANajAi vividaM khAimaM sAimaM paresiM laghu jo taM tivideSa nANukaMpe maNa vaya kAya, susaMbumesa niraku // 12 // }
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra ( 231 ) arthaH- jaM0 je koi zra0 asnAdika AhAra pA0 pANInI jAtI vi0 aneka prakAre khA0 drAkSa khajurAdika sA0 larvigAdika mukhavAsa pa0 grahastha kanethI la0 pAmIne, lAvIne jo0 je taM0 te zrAhArAdika ti0 trIvidhe trividhe mana, vacana, kAyAe karI nA0 je bAla gi lApAdikane saMvibhAga karI de, ma0 mana va0 vacana kA0 kAyAe karI su0 jalIpare saM0 jeNe zrAzrava kaSAya saMvaryA be evo hoya teja ji0 sAdhu // 12 // bhAvArtha:- e juna ! ihAM kayuM ke, sAdhu zrAhArAdika pote lAvIne rogI (galANa) sAdhune anukaMpA zrANIne prApe, teneja nikhu (sAdhu) kahIe, ema kadhuM; paNa ema na kathaM ke, rogI gIlApa sAdhune dekhI " aho ! e karmane vaze rogI duHkhI be. enAM karma tuTe to ThIka. jo ene zrAdArAdika, auSadhAdika dezuM to enAM karma tuTatAM rahI jAze." evaM ciMtavanuM tene anukaMpA kahIye, ema to nayI kayuM. tame matane lI evI kuyukti lagAvIne anaMta saMsAra kema vadhAro ho ?-- 900 // prazna bojo saMpurNa // " TELE ........ 996366GGE
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazna trI jo. dAna devA viSe. th ' valI terApaMthI kahe je ke 'sAdhu vinA agopAramI panimAdhArI zrAvakathI mAmIne sarvane dAna dIdhAthI ekAnta pApa nipaje je.' te dAnamAM kAM paNa punya ke lAnna na jANatAM ekAnta pApa parupe be. evI khoTI zrajhA rAkhanArane puq ke, he devAnuprIya ! sAdhu vinA zrAvakane tathA garIba rAMka nIkhArIne purbala duHkhI dekhIne, anukaMpA ANIne zujajogathI komala nAva lAvIne Ape, tathA zrAvakane dharmadhyAna karavAne sAja thApe, tene pApa kayA sUtramA kaDaM te pATha batAvo. tevAre terApaMthI nagavatIsUtra zataka 7 me, uddezA bahAnI juThI zAkha dekhAme . te trIjA pAThamAM asaMjatine zrAvaka dAna de temAM ekAnta pApa kaDaM De, ema kahe je. teno nattara. he devAnuprIya ! tyAM to traNe pAThamAM zrAvaka modane arthe dAna deto pratilonato thakozuM phala pAme ? evI punA le. te pAThaHsamaNovAsagassaNaM naMte ! tahAruvANaM samaNaMvA mAhANaMvA phAsu esaNigheNaM asaNaM pANaM khAzmaM sAzmeNaM pamilA mANassa kiMkavai ? goyamA ! egaMta sose nidharA kaghaI nabiyase pAvakamme kadhai. samaNovAlagassaNaM naMte! tahAruvaM samaNaMvA mAdaNaMvA aphAsueNaM aNesaNiyeNaM asaNaM pANaM jAva pamilAnemANassa kiMkadya ? go ! bahuttarAese NidharA kadyakSa, appattarAese pAvakamme kavara. samaNovAsagaruNaM te!tadAruvaM asaMjaya aviraya apamidaya . apaJcakAya pAvakamme phAsueNavA aphAsueNavA esapije.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ (234) + siddhAntasAra gavA aNesaNijeNavA asaNaM 4 jAva kiMkabai ? goyamA! egaMtasose pAvakamme kavara, nabisekAvi (NadharA kdhsh|| arthaH-sA zramaNopAsaka zrAvakane jaMga he jagavaMta! ta0 tathArupa tapayoga upazame karI sahita sa0 zramaNa pratye athavA mA0 mAhaNa pratye phA prAsuka (nirjIva ) em eSaNika (42 puSaNa rahita ) evA zra0 anAdika pA0 pANI jAkSAdikanuM khA mevA sukhamI pramukha sA0 sAdima (laviMgAdika pramukha), e cAra AhAra pa0 pratilAlatA thakAne kiM0 zuM phala thAya ? e prazna. uttara. go he gautama ! e0 te zramaNopAsakane ekAnta ni0 nirjarA kaH kamano kaya hetu phasa thAya; nae nathI se tene pAe pApa karma. eTale sAdhune prAsuka dAna de tene karmanI nirjarA thIya, ne pApakarma na thAya. atha zrapAsuka dAna viSe bIjuM sUtra kahe:sa0 zramaNopAsaka naM he jagavAna ! ta0 tathArupa sa0 zramaNa pratye mA0 mahiNa pratye aNyaprAsUka (sajIva) aNe aneSAlaya (uSaNa sahita), evA ayasana pA0 pAna, khAdima, sAdima jA0 yAvat pa0 pratilAnatAthakAne kiMzu phala thAya ? e prazna uttara. goNa he gautama! ba0 pApakarmanI apekSAye ghaNI Ni nirjarA thAya, ne thappa0 nirjarAnI thapekSAye alpatara pA pApakarma thAya. ihAM e nAvanA guNavaMta pAtrane kAMje . prAsuka dAna dIdhAthI cAritra kAyano upaSTaMna thAya ane jIvadhAta paza thAya. te vyavahArathI cAritra bAdhA thAya. tyAra par3I cAritra kAyopaSTajayI nirjarA thAya ane jIvadhAtAdikathI pApakarma thAya. tyA svahetu sAmarthathI pApanI apekSAye bahuttara nirjarA thAya, ane nirjaniI apekAye alpatara pApa thAya. sAdhune aprAsuka dAne thapa pApa, ne mirA ghaNI, ema sUtre kaDaM. ihAM keTalAka ema kahe De ke, asaMtharaNAdi kAraNeja capAsuka dAne ghaNI nirjarA thAya, paraMtu kAraNa vinA nAI. para: uktaM." saMtharaNaM ma asujhaM doNavi gaehaMta disayANahiyaM zrAvara siM teyaM tava hiyaM asaMtharaNe." valI kezka ema kahe ke, prakArace prayA
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra. ( 235 ) guNavaMta pAtradAna kA aprAsuka dIdhArthI praNAma vasathI ghaNI nirjarA thAya. ati thoruM pApakarma nirvizeSapaNAthI thAya, te praNAmanA pradhAnapa pAthI. zrAhaccaH - parama rahassa jisi samata gaNipiMga karIyA sArANaM pariNAmiyaM pamANaM nijaya mavalaMbamANAM // 1 // je saMgharasaMmi asu ityAdika kayuM, te zuddha deNahAranA zrahitane kAje thAya. te grAhakane vyavahAra saMjama virAdhanAthI ne dAyakane lubdhaka draSTAnta jAvitapaNekarI; zrathavA zracyutapannapaNe karI detAM zuna alpa zrAukhAnA nimittapAthI, te zu zrAyu bAMdhe paNa alpa te hita jANavuM. te zubha A khAnA nimittapaNekara | aprAsuka dAnane pAkhA phala pratipAdaka sUtrane viSe pelAM ca be. valI ihAM tatva kevalI gamya be. have trIjuM sUtra kahe. sa0 zramaNopAsakane jaM0 he jagavAna ! ta0 tathArUpa cAritra guNe karI rahita sAmI zAkyAdika a0 asaMjAMta zra0 atrati (pApakarma pacakhyAM nathI) apa0 pacakhANekarI pApakarmane jeNe daNyAM natho, ityAdika guNa rahita pAtranuM vizeSa kayuM, te pratye phA0 prAsuka (xcita) athavA phA0 mAsuka (sacita - sajIva ) e0 eSaNiya ( duSaNa rahita) athavA aNe0 aneSa yi (duSaNa sahita) evA 0 khasnAdi cAra AhAra jA0 yAvat paN pratilAjatAthakAne kiM0 zuM phala thAya ? go0 he gautama! etene ekAnta pApa karma thAya, paNa na0 na tene kAMi pala zi0 nirjarA thAya. valI e pAThanA zrarthamAM tathA vattimAM nIce mujaba gAthA kahI be: : moskatthaM ca jedANaM, esa viyarasa muskAna); aNukaMpA dANaM puNaH jiNehiM kayAi na parisidaM // 1 // eno jAvArtha mone arthe gurunI buddhie pratilAne to tene ekAnta pApa ( mithyAtva ) lAge; paNa anukaMpA dAna punya koI tIrthaMkare viSeyuM nathI. jAvArtha:- he devAnuprIya ! A trIjA pAvamAM to ema nathI ka
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1256 ) +siddhAntasAra.. ke, rAMka, nikhArI, durbalane maratA dekhIne anukaMpA zrANIne dAna de tene ekAnta pApa lAge. e trIjA pAThamAM to tathArupa asaMjati zrava. tine, prAsuka aprAsuka eSaNika aNeSaNika pratilAne to ekAnta pApa lAge, paNa nirjarA nathI ema kaDaM . e tame jANatAthakA matanA lodhe tathArupa zabda bupAvIne, boghAM lokone bahekAvavAne kAje 'asaMjati, avati, mAgatA nIkhArI ane durbalane anukaMpA lAvIne dAna de tene ekAnta pApa lAge' ema kema kaho ho ? hAM to tathArupa asaMjatine pratilA to ekAnta pApa kaDaM je. have tathArupa kene kahIye ? jeno asaMjati anyatIrthIno veSa tathA asaMjati abatipaNAnAM lakSaNa be, je mithyAtvano mAlIka De, mithyAtva parupe , tene anyamati dharma jA. pIne tathA guru jANIne rasoi Ape , tenI pare zrAvaka gurunI buddhiekarI zrApe to mithyAtva- pApa lAge. e asaMjatino veSa, asaMjatipaNAnA avaguNa tathA ati, apacakhANI, te zrAzrI prazna te. tevAre terApaMtha kaheDe ke " asaMjatapaNuM, avratapaNuM, apacakhANapaNuM ane mi. thyAtvapaNuM jenAmAM hoya teneja tathArupa kahIye. anyamatinA vesarnu kAMza kAraNa nathI. mAgatA nIkhArI asaMjati, avati, apacakhANI ne tene tayArupaja kahIye. tene dodhArnu pApa kaDaM be. vezanuM kAMza kAraNa nathI." teno nattaraH he devAnuprIya ! pehelA pAThamAM to tathArupa samaNa mAhaNane prA. suka eSaNika pratikSAne to ekAnta nirjarA kahI, tene pApa karma na lAge kA. have jurja ! e tathArupa samaNa mAhaNa, ugho muhapati zrAdi saliMgIpaNAno veza rAkhe, ane asaMjati abAta apacakhANIpaNAnA guNa sahita hoya, nene pratilAcyAno nirjarArupa lAnna kahyo ? ke saliMgInA veza vinA saMjati pani paca vANIpaNAnA guNa hoya, tene pratilAcyAmAM nirjarArupa lAla kahyo te kaho. jo saliMgA sAdhupaNAnA veza vinA saMjati sAdhupaNAnA guNa hoya, tene pratilAcyAmAM nirjarA (nokSa) muMphala kehazo to, asaMjati anyaliMgAnA vezamAM nAve sAdhapaNuM zrAve, ane kevala.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. ( 237 ) jJAna paNa upajatuM kartuM . zAkha sUtra nagavatI zataka e meM, asocA. kevalInA adhikAramAM. paNa tyAM ema kaDaM ke, dikSAno napadezato de, paNa pote celo kare nahi. have juI ! tathArupa vezanuM kAraNa na hoya to celo kema na kare ? mAhyA ho te vicArI jo jo. temaja cauda nede paMdara prakAre sika sidhyA kahyA be. zAkha sUtra pannavaNA tathA naMdImAM. te pATha: se kiMtaM si kevalanANaM 2 uvidA pannattA taMjahAH-aeMtaraMsiddha-kevalanANaM paraMparasiha-kevalanANaM. se kiMtaM aNaMtaraMsidha-kevalanANaM 2 panarasa vidA paMnnanA taMjadA:tibasidhA 1 atibasiddhA 2 tibaMgarasikSA 3 atigarasikSA 4 sayaMbujhasiddhA 5 patteyabudhdhasidhdhA 6 budhdhabohiyasidhdhA ithiliMgasidhdhA purisaliMgasidhdhA e napusakaliMgalidhdhA 10 saliMgasidhdhA 11 annaliMgasidhdhA 12 gidaliMgasidhdhA 13 egasidhdhA 14 aNegasidhdhA. 15. ....... arthaH-se te kiMga kayuM si0 sakala karmanA dahaNadAra (siddha) nuM kevalajJAna ? te kevalajJAnanA dube neda pa0 parupyA taM te jema tema kahe H-apa aAMtarA sahita eTale ahiNth| dehabomI eka samaya siddhagatimAM pahoMcyAne thayo te anaMtarasiddha-kevalajJAna. 1 pa0 sijhamatimAM pohoMcyAne aMtara muharta zrAdi saMkhyAto, asaMkhyAto ane anaMto kAla olaMghyo te paraMparasijha-kevalajJAna. 5 se te ki kayu aga anaMtarasiddha kevalajJAna ? te anaMtarasiddha kevalajJAnanA pa0 paMdara neda pa0 parupyA taM te jema De tema kahe H-ti jethI tarIe tene tIrtha kahoye. tenA be neda, avya ne nAva. zahAM nadI Adike nAhAvaM athavA yAtrA karavAnAM tIrtha, te sarva avya tIrtha, ethI saMsAra na tarAyA thane zrAdinAthajInuM sAsana te sarva nAva tIrtha, eth| saMsAra tarAya. ene viSa thAdinAthanA prathama gaNadhara rupanasena, tathA vardhamAna svAmAnA prathama
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ - (258) + siddhAntasAra.. aSadhara gautamasvAmI pramukha sidhyA tenI pare sidhyA te tIrthasikhA. 1 a0 tIrthanA zrAMtare tArthanA virahane viSe jAtismaraNAdike karI li. dhyA te, tathA tIrtha pravartAvyA vinA sidhyA te atIrthasiddhA, marudevI vat . 5 ti pUrvokta tArthanA je sthApanahAra te tIrthaMkara siddhA. te zrI RSanadevavat sarva jANavA.3 ati ne sAmAnika kebalI blAM golamAdikanI pare sidhyA te thatIrthakarasiddhA. 4 sva0 svayameva poteja jAtismaraNAdika jJAne karIne tatvanA jANa thayA te svayaMbujhasiddhA. 5 pa0 pratyekabuddha je kAMza eka vRSannAdika vastu dekhIne anitya nAvanAdika, kAraNa, tenI pratIte bujayA te pratyeka buddhasiddhA. 6 have svayaMbuddha ane pratyekabujhamAM zuM vizeSa hoya te kahe bodha 1, upadhi 2, zruta 3, ane liMga. 4 e cAra prakAre phera hoya. have bAhya pratyaya vinA (ko kAraNa vinA dI) shejeja jAtismaraNAdike buke tene svayaMbuddha kahIye. te be nede hoya. tIrthakara svayaMbujha ane atIrthakara-svayaMbujha bhane bAhya kAraNa dekhIne pratibodha pAme tene pratyekabuddha kahoye, karakaM pramukha. te nizce ekAkIja vicare, paNa gabavAsI na hoya, iti baudhI vizeSa. valI svayaMbujhne sAta pAtranAM upagarNa, traNa paDemI, rajoharaNo ane mukhavastrIkA, e bAra upagarNa hoya. (gAthA-pattaM 1 pattAbaMdho ra pAyauvaNaMca 3 pAyakesariyA 4 pamilAyaM 5 rayattANaM 6 goDa pAyaniyogo tiNevae e pacAgA 10 rayaharaNaM 11 ceva hoza muhupatti 15.) ane pratyekabuddhane to jaghanya rajoharaNa ne mukhavastrikA e beja upagarNa hoya; ane utkRSTA sAta mapagarNa pAtrAMnA tathA rajoharaNa ane muhapatti e nava upagarNa hoya. e upadhya vizeSa. 5 valI svayaMbuddhane purva navAdhita zruta paNa hoya ane na paNa hoya, paNa jene purva javAdhita zruta hoya tene liMga devatA zrApe, athavA pote guru pAse jaine le. jo ekAkI vicaravA samartha hoya tathA potAnI zchA hoya to ekAkI vicare, mahito guru pAse gahamA rahe; ane jene purvAdhita zruta na hoya teto nizcaya guru pAle jazmeja liMga Adare, avazya gaDa mAMja rahe. ane pratyekabujhne
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra to purvAdhita zruta nizce hoyaja, jaghanya agIyAra aMga bhane utkRSTA kAMika muMNA dasa purava hoya. tene liMga devatA zrApe zrathavA liMga rahita paNa hoya. ema zruta vizeSa liMga vizeSazca. 4 / 6 bu0 je zrAcAryanA pratibodhyA sidhyA te buddhabodvita-sijhA. 7 i0 strInA jiMge sidhyA te nIlIMgasijhA. tenA be nedaH-vyastrI zrane nAvastrI. vedara sahita hoya te na sike, zrane avya strI avedI sike, athavA puruSe strIno veza kayoM hoya te sike. te strIliMgasijhA. 7 pu0 puruSa liMge siddha thAya tene purSaliMgasikA kahIye. e na napuzaka liMge sikSA tenA be nedaHjanma napuMSaka ane kratrima napuMSaka. temAM Rtrima napuMSakaja sike. te napuSakaliMga-siddhA. 10 sa0 rajoharaNa, muhapatti Adi sAdhunA veSa sahita sidhyA te saliMgI-siddhA. 11 a0 anyatIrthInA veSamAM jAve sAdhupaNuM prAve, ne siddha thAya te anyaliMga-sijhA. 15 gi0 grahasthInA siMgamAM jAve sAdhapaNuM pAmI sidhyA (jaratAdivat ) te grahasthaliMgasiMjhA. 13 e eka samayamAM eka sidhyA te eka sipha, vardhamAnasvAmIbat. 15 a0 eka samayamA ekaso ne zrApa sike te anekasijhA, RSacadevakhAmIvat. nAvArthaH-ive jurma ! hAM anyaliMgI tathA prahalimInA vezamA jAye sAdhapaNuM zrAve, tethI kevalajJAna upaje (siDe) kayu. have jyAre tamAre tathArupa vezanuM kA kAraNa nathI, tyAre anyaliMgI tathA grahasiMgImA vezamAM saMjati-vati sAdhupaNAnA guNa jANIne vaMdaNA kema nathI karatA ? thAhArapANonA saMjoga kema nathI karatA ? tamArA zrAvakadaNA kema nathI karatA ? tathA nirjarA mokSarupa lAna jANIne thAhArAdika kema nathI detA te kaho. valI sAmAyaka 1, dopasthApano ,zukamasaMprAya 3, ane jathAkhyAta 4, e cAra cAritra tathA uniyaMThA anyaliMgI tathA grahAliMgImAM nAve kahyA. zAkha sUtra nagavatI zataka 15 meM bajhe bane tathA sAtame te pAvaH
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 240 ) * siddhAntasAra, pulAyaNaM naMte ! kiM saliMge hodyA aNaliMgehodyA ? go0 ! davaliMgapamucca saliMgevAdodyA annaliMgevAhodyA gidaviMgevAdodyA nAvaliMgaMpamucca niyamA saliMgehodyA evaM jAva siNAe. // 6 // sAmAzya saMjaeNaM naMte ! kiM saliMgadodyA annaliMgadodyA ? jahA pulAe evaM vedovajJAvaNievi. paridAra visuci saMjayaNaM naMte ! kiM puga ? go0 ! davaliMgaMvi nAvaliMgavi pamucca saliMgadodyA noannaliMgehodyA nogihaliMgadodyA sesA jahA samAzya saMjae // 7 // arthaH-pu0 pulAka naM he jagavAna ! kiM0 zuM sa potAne liMge hoya ? a anyaliMge hoya ? ke grahaliMge hoya ? iti prazna. nuttara. goNa he gautama ! tyAM liMga be prakAre -avyaliMga ane jAvaliMga. tyAMnAvaliMga te jJAnAdika. e svaliMgaja jJAnAdi nAvane arihaMtanAja nAvathI; ane vyaliMga be prakAreH--svaliMga ane paraliMga. tyAM svaliMgane rajoharaNA vigere hoya; ane paraliMganA be prakAraH-kutIrtha liMga ane gRhasthaliMga. eTalA mATe da0 vyaliMga AzrIne sa0 svaliMga a0 anyaliMga athavA gi gRhasthaliMgane viSe paNa hoya, nA0 nAvaliMga zrAzrIne ni0 nizce sa0 saliMgIneja hoya, e ema jA jAvat si0 sanAtaka sudhI kehebu.||6|| sArA sAmAzka saMjata naM0 he jagavAna ! kiM0 zuM sa0 saliMgIne hoya ? ke a0 anyaliMgIne hoya ? je. jema pu0 pulAkane kaDaM tema kehebu. e ema bega dopasthApaniya paNa kehe. pa0 parihAra vizuddhi te zuM ? ityAdika prazna. nattara. goNa he gautama ! da0 avyaliMga ane jANa jAvaliMga zrAzrIne sa0 saliMgIne viSeja hoya, paNa nothA anyaliMgIne viSe na hoya. nogi gRhaliMgIne viSe na hoya. se0 zeSa jaNa jema sa0 . sAmAzka saMjata kaDaM tema kehe // 7 // nAvArthaH-have ju ! ihAM sUtramA anyaliMgI ane gRhaliMgomAM
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra. ( 241 ) cAra cAritranA ane va niyaMAnA sAdhupaNAnA jAva kalA. have tame kahoge ke " tathArUpamA vezanuM kAraNa kAMi nathI. zrasaMjatipaeM chAtratipaeM hoya te mAgatA jIkhArI sarvane tathArUpa saMjati kahIye. tene dIghAnuM pApa kathuM be. " e lekhe saliMgI sAdhunA veza vinA anyaliMgI tathA gRhaliMga mAM jAve cAra saMjama tathA va niyaMtA ( sAdhapaeM ) hoya. te tamAre lekhe tathArUpa samaNa mAha pehelA pAThamAM kahyA teja jANavA. tene pratilAbhyAM ekAnta karmanI nirjarA ( mokSarUpa lAja ) jAne ta mana vAMdatA? zrAhArAdikano saMjoga kema nathI karatA? tathA zrAvaka kema nathI vAMdatA ? ane nirjarA (mono lAna ) jANIne dArAdika kema nathI detA ? tevAre terApaMtha kadebe ke " anyaliMgI gRhaliMgImAM jAve cAra cAritra ane va niyaMtA hoya to kharA, paNa koine atizaya jJAnavinA khabara pame nahi, tethe te vaMdA karavA tathA saMjoga karavA joga nathI. " teno uttara. he devAnuprIya ! tamane to jJAnavinA khabara nathI, paNa kevalajJAnI anyaliMgI tathA gRhaliMgImAM nAve sAdhupa jANIne saMjoga kare ke nahiM ? tathA bIjA bradmastha sAdhu tathA zrAvakane vaMdA karavAnI, saMjoga karavAnI tathA zrAhArAdika devAnI thA Apa ke nahiM te kaho. tevAre terApaMtha / paNa kahebe ke, "saliMgI sAdhupaNAnA veza vinA vyavahAra azuddha, tetha anyaliMgI tathA gRhaliMga mAM jAve sAdharaNuM jANIne kevljnyaan| saMjoga kare nIiM, tathA bIjA sAdhu zrAvakane vaMdanA karavAnI tathA AhArapANI ApavAnI AjJA de nahi. "" tyAre he devAnupraya ! saliMgI sAdhuno veza, saMjati vrati pacakhANIpaNAnA guNa, tene pehelA pAThamAM tathArUpa samaya mAga kaho bo, te saliMgI sAdhupaNAnA guNa sahitane pratilAbhyAM zuddha vyavahAra mAno bo, ne nirjarA mokSarupa phala mAno bo, ane saliMgAMnA veza vinA jAve sAdhapaNuM hoya tene vaMdA na karo ne zradArAdika dIdhAmA nirjarA na mAno, to trIjA pAThamAM saMjatinA veza vinA tathArUpa kema 31
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ (242) +siddhAntasAra mAno ko ? mAgatA jIkhArI durbalane asaMjati abatipaNuM jANIne tathArupa saMjati kema kaho ho ? tene pratilAnyAM ekAnta pApa karbu , ema juTha kema volo bo? ihAMto tathArupa asaMjati kahyo je te anya. masino veza , mithyAt prarupe ne ane guru karIne pujAve je. teno zrAvaka alApasalApa kare ane azanAdika pratilAne to lokIka mithyAt lAge. jadhika gRhastha ema jANe ke, e jinamArgI zrAvaka anyamatine rasoI debe, dAna de , to e paNa tAraNataraNa be. ema mithyAt dIpe. valI zrAva kane anyadarzanIno sAMsato-paraco vA . jo anya darzanIno sAMsato paraco kare to samakitamAM aticAra lAge. tethI tathArupa asaMjatine pratilAne to parapAmIno sAMsato-paraco thAya, eja mithyAtnu pApa lAge. valI anyamatinA veza vinA je asaMjati avati , teneja tathArupa asaMjati mAnIe to zrAvakane jJAtIgotrI, dAsadAsI, tiryaMca ane mAgatA nIkhArI e sarva asaMjati ati ,teno sAMsato-paraco karavAthI samakitamA aticAra lAge, tyAre te karavAthI zrAvaka- zrAvakapaeM (samakita) zI rIte rahe te kaho. tevAre terApaMthI kahe ke " anyamatino veza tathA parapASaMmIparyu dhAraNa kIdhuM teno sAMsato paraco kare to samakitamAM aticAra lAge." tyAre he devAnuprIya ! jeno sAMsato-paraco kA~ aticAra lAge teneja tathArupa asaMjati avati kahIye. tene pratilAne to mithyAtanuM pApa lAge, ema prannue trIjA pAThamAM kaDaM be; ane tame kahoDo ke " tathArupamA veza- kAraNa kAMza nathI. asaMjati abatipaNuM hoya teneja tathArupa-asaMjati kahIye." tyAre anna vine saliMgI-sAdhuno veza be, vyavahAramA sAdhupaNuM pAle , ane nizcemA asaMjati, avati, apaca. khANI . te tameto jJAna vinA nathI jANatA, paNa kevalajJAnIto jANe be. have anavine saliMgI-sAdhuno veza vyavahAra zuddha jANone, pehelA pAThamAM tathArupa samaNa mAhaNa kahyA tevU jANIne kevalI saMjogamAM rAkhe tathA bIjA sAdhu zrAvakane vaMdaNA karavAnI tathA zrAhArapAyI
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (241) devAnI prAjJA de, ke nAve asaMjati zravati apacakhANI jANIne vezaveM kAraNa kAMi nahi, ema jANIne trojA pAThamAM tathArupa asaMjati, pravati kahyA tevo jANIne kevalajJAnI saMnoga bAhAra kADhe te kaho. valI pUrvokta kathanane spaSTa karavA arthe conaMgI kahIye DIe, ke eka to sAdhuno veza ane saMjati-vratipaNAnA guNa 1, eka sAdhuno veza zrane asaMjati avati apacakhANIpaNAnA guNa nizcamAM, e anavi sAdhu 2, eka anyAdiMgIno veza ane saMjati jati pacakhANIpaNAnA guNa anyaliMgImA nAve sAdhapaNuM te AzrI 3, ane eka anyamatino veza ane asaMjati avati apacakhANIpaNAnA guNa te traNaso tresaTha pAkhaMmI 4, e cAra nAMgAmAM pehelA pAThamAM kayA nAMgA ane trIjA pAThamAM kayA nAMgA te kaho. - tevAre terApaMthI kahe ke " pehelo zrane bIjo jAMgo to pehelA pAThamAM , tene dIdhAMto ekAnta nirjarA thAya, pApa nathI; ane trojo ne cotho nAMgo trIjA pAThamAM , tene dIdhAM ekAnta pApa thAya." teno uttara. he devAnuprIya ! tathArupamA tame kahoTho ke, veSay kAraNa kAMza nako, to bIjA nAMgAmAM anavI sAdhune nAve asaMjati ati apacakhANI kevalI jANe , tene pehelA pAThamAM kema gaNo? ane trIjA nAMgAmAM anyaliMgImAM jAve sAdhupaNuM hoya, tene kevalajJAnI guNa pAzrI jAve saMjati vRtti pacakhANI jANe , tene trIjA pAThamAM kema gaNo? vezana kAraNato tamAre lekhe kAMza nathI, guNa to saMjatipaNAnA le. paNa he devAnuprIya! tathArupa to vezathIja jAeyo jAya. tethI trIjA pAThamAM tathArupa asaMjati kahyo . te asaMjati pASaMmIno veza , mithyAtva pra. rupe , ane mithyAtvano mAlIka be, tenoja adhikAra le. tene paNa dI. dhAnuM pApa nathI kayu. "pamilAnemANe kiM kaya" evI pRDA be.pratilAna nAma to parama utkRSTa lAna modA nirjarArupa lAna jANIne gurunI bujhe de teneja kahIye; paNa mAMgatA jIkhAramubalane anukaMpA ANIne dAna de, tene batrIsa sUtramA ko ThekANe pamilAnemANe nathI kA
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ (244) siddhAntasAra.. paNa devaM kartuM . zAkha sUtra jJAtA adhyayana caudame. poTIlA dAnazAlA mAMnI dAna de de, te pAThaH tateNaM teyaliputte poTilaM udayamaNa saMkappaM jAva ciyAyamANaM pAsa 3 ttA evaM vayAsI mANaM tumaM devANuppiyA udayamaNa saMkappe jAva dhiyAyaha. tumaNaM mamaM mAhaNasaMsi vinala asaNaM 4 navarakamAvedi bahUNaM samaNa mAhaNa jAva vaNimaggaNaM deyamANIya devAvemANiya viharAhi. tateNaMsA poTilA teyaliputteNaM evaM vuttAsamANA hantuga teyalipu. ttassa eyamavaM pamisuNe 3 ttA kalAkaliM mAhaNasaMsi vinalaM asaNaM 4 jAva devAvemANiya vidr|| arthaH-ta. tevAre te tetalIputra po poTolAne na ciMtAtura mA manamAM saM0 saMkalpa vikalpa jAga yAvat yi ArtadhyAna dhyAtI thakI pAN dekhe, dekhIne e0 ema va kahe, mA0 rakhe tu tame de de devAnuprIya ! na ciMtA karo, ma manamAM saM0 saMkalpa jA0 yAvat ji0 ArtadhyAna karo. tu tame ma0 mArI mA0 satukAra dAnazAlAe vi0 vistIrNa aN azanAdi 4 na nipajAvo. ba0 ghaNA sa0 zramaNa mAga brAhmaNa jAga yAvat va vaNimaga nikAcarone de0 detoyakI de devarAvatIyakI vi0 vicaro. ta0 tevAre sA te po0 poTIlA te tetalIputre e ema vu kothake hA harSa tu0 saMtoSa pAmI, te tetalIputrano e0 e thartha va sAMjale, sanilone ka dina dina pratye mApa dAnazAlAmAM vi0 vistIrNa prazanAdi 4 jANyAvat de0 detI devarAvatIthako vi0vicare De. nAvArtha:-have jurDa ! ihAM samaNa mAdaNa rAMka nokhArInA dAnamA 'dalayamANe' kyuM, paNa 'pamilAmA' natho kahyu. vl| jJAtAnA solamA adhyayanamAM saupadInA AgalA navamA sAmAjIkAe dAnazAlA dIdhI, tyAM paNa 'dalayamANe' kayuM le. te pATha labAra gaeH
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ + siddhAntasAra.. ( 245) tateNaM se sAgaradatte taheva saMnaMtesamANe jeNeva vAsaghare teNeva uvAgabattA sukumAliyaM dAriyaM aMke govesa zttA evaM vayAsI:-adoNaM tumaM puttA porA porANaM jAva paccaNu-navamANi viharasi. taM mANaM tumaM puttA ! udaya maNa jAva dhiyAdi tumaNaM puttA! mama mAdaNasaMsi vinalaM asaNaM pANaM khAzmaM sAImaM jahA pohilA jAva parinaemANi viharA. tateNaM sAsukumAliyA dAriyA eyama pamisuNezz / ttA mAhaNasaMsi vinalaM asaNaM pANaM khAimaM sAzmeNaM jAva dalayamANi vihr|| arthaH-ta0 tevAre se te sA sAgaradatta ta0 temaja saMjaya cAnta thakI je jyAM vA vAsaghara le te tyAM u Ave, zrAtrIne su su. kumAlokA dA dArikAne aM0 khole Ni besAre, besArIne e0 ema va0 kaheH- aho tu tume pu0 he putra ! po pAThalA navarnu pApa karma jA0 yAvat pa0 nogavatIthakI vi0 vicara. have hu~ zuM kalaM. taM0 te mATe mA0 rakhe tu0 tame pu" he putra ! u thArtadhyAna ma manamA jAgyAvat dhi0 dhyAtA. tu tame puN he putra ! ma0 mArI mA0 satukAra dAnazAlAe vi0 vistIrNa zra0 azana pA0 pANI khA khAdima sA sAdima nipajAvI. jA po poTIlAnI jA0 pare pa0 vaheMcI zrApatIthakI vi0 vicara. tA. tevAre sA te su sukumAlIkA dArikA e0 e artha pa0 sAMjale, sAMnalIne mA0 dAnazAlAe vi0 vistIrNa zraNa asaNa pA0 pANI khA khAdima sA sAdima jANa jAvat da0 detA devarAvatI thakI vi0 vicare. lAvArthaH-have ju ! 'yahAM dalayamANe' kAM , paNa samaNa mA. haNa garIbane dAna devAmAM 'pamilAnemANe' nathI kayu. valI rAyaprazeNI sUtramA pradezIrAjAe samaNa mAhaNa ane rAMka nIkhArIne dAna devA dAnazAkhA maMmAvI, tyAM paNa pamilAnemANe' nathI kaDaM,
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra he devAnuprIya ! pamilAnemANe to gurunI buchie mokano lAla nirjarArupa jANIne de teneja kahyu je. valI zrAvazyaka sUtramA paNa pahilAjemANe' sAdhunA dAnamAM kaDaM je. valI napAzakadazAmAM ANaMda zrAvakane sAdhunA dAnanA adhikAramA 'pamilAnemANe' kayu valI uvavAz zrane sUyagamAMga sUtramA, zrAvakanA bAramA vratamA sAdhune guruMnI bukiai modano lAna jANIne de, tyAM pamilAnemANe' kayuM . temaja jagavatI sUtramA tuMgIyAnagarInA zrAvakonA bAramA vratanA adhikAramA 'pamilAnemANe' kaDaM ne. ityAdika aneka sUtranI zAkhe sAdhune gurunI bujhie mokSarupa lAja jANIne de, temAM pamilAnemANe kaDaM . temaja trIjA pAThamAM paNa tathArupa-asaMjatI, te pAkhaMmIno veza be, mithyAtano mAlIka , tathA mithyAta parupe , tene loko gurunI buddhie rasoI deM, dAna de, evI buddhie zrAvaka de, to mithyAtarnu pApa lAge. valI jagavatI sUtranA trIjA pAThanI TIkAmAM nIce pramANe gAthA : mokaLaca je dANaM, esaciya, samuskAu~; . aNukaMpA dANaM puNa, jaNehiM kayAI na pani siii||1|| - zahAM paNa ema kardA ke, je gurunI buddhie modano hetu jANIne yApe tene ekAnta pApa mithyAtvanuM lAge; paNa anukaMpA dAna punya koi paNa tIrthakare niSedhyu nathI; ema TIkAnI gAthAmAM kaDaM je. tevAre terApaMthI kahe ke " gurunI bujhe modano hetu jANIne Ape to mithyAtvamuM pArSa lAge, paNa anukaMpAdAna juu~ rahyaM. te tame manathI sthApavA mATe yukti melavoDo." teno uttara. he devAnuproya ! e traNaM pAu lagatA dAna dI. dhAnA be. tyAM tamArA lekhe jevU asaMjatinA dAnamAM pApa kahyu, ane e pATha jevo kahyo tevoja mAnavo, yukti hetu kAMza na mAnavaM, tyAre bIjA pAThamAM tathArupa sAdhune prAsuka, aprAsuka, eSaNika, aleSaNika, pratikhAne to alpa doSa bahuta nirjarA kahI. e pATha jevo kahyo teboja mAnoDo ? ke eSaNika annessnnikth| koi yukti mAnoDo ? kAraNe
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra akAraNe, jANye ajANye. have jo bojA pAThamAM ajAeyAnI tathA kAraNanI yukti mAnoDo, to trIjA pAThamAM yukti sAcI je te kema na mAno ? gurunI buchie modane hete de to ekAnta pApa (mithyAtva ) lAge, e yukti kharI . valI aspa doSa bahuta nirjarAno pATha tamane zaMkA sahita nASe , tyAre trIjo pATha niHzaMka kema mAno bo ? valI tathArupa asaMjatine dAna dIdhAM ekAnta pApa lAge, to gamavAma zrAvake dAna kema dIdhAM ? ihAMto asaMjatine pratilAle to ekAnta pApa lAge ema kayuM. te aDhAra pApa mAMhelu kyu pApa lAge te kaho. aDhAra pApamAM ekAnta pApa kayA pApane kahIe te kaho. zrAvakane aDhAramA ekAnta pApa kayuM lAge evo mula artha tame jANatA nathI. zrAvakane sattara pApamAM kAMzka desathakI AgAra be, ane ghaNo tyAga le. tethI zrAvaka pApanA banAvatti , dharmAdharmI , paNa ekAnta pApI nathI. ekAnta pApato midhyAtvanuM , teno dezathakI tyAga thAya nahI,ane te to zrAvakane mulathoja nathI. te mATe gurunI bujhe modano hetu jANIne Ape to mithyAtvarupI ekAnta pApa lAge, ne samakIta paNa jAya. tyAre bIjA pAparnu zuM kahevU. tevAre terApaMthI kahe je ke " ihAMto zrAvaka tathArupa asaMjatine pratilAje, to ekAnta pApa lAge ema kaDaM De. tyAre zrAvaka thazne tathA rupa asaMjatine gurunI bujhe modano hetu jANone kema deze?" teno nattaraH he devAnuprIya ! zhAMto puganI ra vanA je. jema dasAzrutaSkaMdhamAM kaDaM ke, sAdhu rAtrI-nojana kareto, maithuna seveto, ane dasa prakAranI harI lIlotrI khAya to sabalo doSa lAge. have juna ! sAdhu hoya te rAtrI jojana kema karaze, maithuna kema sevaze, ane sacita lolotrI kema khAze; paNa udayanAvanA jorathI sAdhu e kAma kare to sabalo doSa lAge kahyu. valI zrAcArAMga tathA niSIta sUtramA aneka akaravAjoga kAmo viSe puchA karI, tenuM prAyabita kaDaM. have juna ! sAdhu akaravAjoga kAmo kema kare! paNa kamana gatI vicItra le. karmanA nadayanAvanA jorathI doSa lagAme. tema ko zrAvaka zrataMjatinI kriyA zrAma
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ (148) + siddhAntasAra, bara dekhIne, mithyAta-mohanI-karmanA udaye gurunI bujhe, modano hetu le evo nAva ANIne Ape to mithyAtvarnu pApa lAge. evI rIte sUtra jagavatInA traNe pAThamAM pubAnI racanA le. dAtAra to eka zrAvakaneja kahyo. sarva dAtAra (dAnanA deNahArA) viSa nathI pubyu. valI pAtra traNa prakAre kahyAM. phala mokSarupa tathA nirjarAnA lAjarupa puDayo. panI prajue traNe pAThamAM jevo lAja hato tevo kahyo. ekAnta nirjarA; apa doSa bahuta nirjarA; ane ekAnta pApa. e traNe pAThamAM jevAM phala hatAM tevAM kahyAM, paNa pamilAjavU traNe pAThamAM sarakhaM kahyu; te gurunI bujhe mokSane hete jANavU. mATe e anukaMpAno prazna nathI. mAgatA jIkhArI tathA ubalane maratA dekhI anukaMpA ANIne Ape to ekAnta pApa lAge, ema nathI kaDaM. tame prajunA vacana mAthe evAM jugaM Ala daza anaMta saMsAra kema vadhAro ho ? valI terApaMtho kahele ke, "zrAkumAre kaDaM le ke, brAhmaNone jamAne to nArakIyAM jAya. e anukaMpA dAnathI nArakI kema kahI ? " teno nattara. suyagamAMgajInA bIjA zrutaSkaMdhanA baga adhyayanano pAThaHsiNAyagANaMtu uve sahasse, je noyaza Nitie mAhaNANaM; te puNakhadhaM samha UNitA, navaMti devA iti veyvaatt.43| siNAyagANaMtu uve sahasse, je noyae Nitie kulAlayANaM; segada loluya saMpagADhe tivAhi ttAvA garagAnisevI. // 4 // dayA varaM dhamma dugaMumANA, vadAvadaM dhamma pasaMsamANe; egaM pi o noyayatI asolaM. Nivo. NisaM jAti, kau~surehiM // 4 // - arthaH-si0 snAna vIgere SaTkarmanA karaNahArA dube sa0 hajAra je je ko puruSa no jamAme Ni nitya pratye mA0 brAhmaNone te te puruSa puN punya khaMdha sanelo kara ja napArjIne na thAya deN devatA. 30 ema vega vedn| vANa The. // 43 // have zrApakumAra brAhmaNa pratye kahe
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra ( 249 ) beH-siga snAna vogere SaTkarmanA karaNahArA dube sa hajAra brAhmaNane je je ko no0 nojana jamAme Ni nitya pratye kucha mArjAravRttivAkhAne, se0 te jamAmaNahAra ga jAya loga mAMsane gRddhekarI saM0 vyApyA The ti0 sahetAM dohIlo tA tApa ne jeno, evI Na narakano niNa sevapahAra thAya. // // da0 dayArupa va pradhAna dhana dharmano duniMdaNahAro va hiMsAmA dha0 dharmane pa0 prazaMsato thako evA e0 ekane pi0 paNa je je no nojana jamAme zra vratarahitane Ni ba kAyano upamardana karIne, te saM0 saMjati athavA su0 svargapaNuM mAne je te mRSA be. nAvArtha:-he devAnuprIya ! ahIyAM to AIkumArane pahelAM brAhmaNoe kahyu ke, " he zrArDakumAra ! tuma sarakhA rAjakumArane brAhmapaja guru karavA jogya be, paraMtu zUja guru mAnavA jogya nathI. te mATe veda, vipra, viznu, ane saMdhyAsnAna, e cAra modanAM aMga , ethI mukti thAze. e sanAtana karmanA karaNahArA be hajAra brAhmaNone nitya pratye jamAjhe to punyano khaMdha upArje, evaM vedamAM kaDaM be." ema brAhmaNe ArDakumArane kahyu. jema jainamArgamAM sUtra, sAdhu, jina,ane tyAga, e cAra bola muktinA hetu de, tema tene nagame veda, brAhmaNa, viSNu ane noga, e cAra bola mAnavA sAru dekhAmayA. tevAre thAIkumAre temane jainamArganA veSI jAgI tathA mithyAtva parupatA jANI, temanA bolavAnA anIprAyano nattara dIdho ke, mithyAtta mArgathI muktI nathI. valI bhAIku. mAre karvA ke, je tama sarIkhA sanAtana karmanA karaNahArA bIlAmA tulya be hajAra brAhmaNone jamAme, te tIvra narake jAya. tame dayArupI pradhAna dharmanI ugaMga karo bo, ane kAya jIvanI hiMsA (vadha) rupI dharmane prazaMso bo. evA eka paNa brAhmaNane jamADyAthI (asura dharme) devagati kyAMthI thAya ? tevAre brAhmaNo bodhyA ke "je sanAtana karmanA karaNahArA (brAhmaNanAM SaT karma kare, guru bujhe pujAve) ne tene tuM modano hetu jANa." tevAre zrArDakumAre te brAhmaNonA abhiprAyanA anusAre purvokta vacana kamAM, ema gurunI bujhe, mokSane hete de tenI nA kahI; paNa anukaMpA
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 250) + siddhAntasAra dAnano niSedha nathI. jo brAhmaNoe ema kaDaM hota ke "he zrAIkumAra! hu~ ubala nIkhArI brAhmaNa DhuM mATe tuM anukaMpA ANIne dAna Apa." ema bAhmaNe kaDaM hota, ane bArDakumAre ema javAba Apyo hota ke "mAgatA nIkhArI ubalane maratA dekhI anukaMpA thANIne dAna devU nahI, jo asaMjati mAgatA nIkhArIne anukaMpA thANIne dAna de to nArakImA jAya." ema zrAIkumAre kaDaM hota to tamAraM kahevU malata; paNa ema nayI kahyu.ahIyAM to brAhmaNoe potAnuM gurupaNuM dekhAmayu, ane brahmalo. jane punyano khaMdha (puMja) tathA modano hetu jaNAvyo, tenA abhiprAyano uttara dIdho le. jo brahmanojanamAM punyano khaMdha tathA mokSano hetu mAne tathA guru jANIne de, to nArakImAM jAya, e thanniprAyano uttara De; paNa e zrIvItarAgadevatuM upadezIka vacana nathI. e to jyAre zrAIkumAra zrI mAhAvIra nagavaMta pAse dIkSA levA jAya De, tevAre brAhmaNe jainadharmame niSedhyo tathA mithyAtva thApyo, tethI bhAIkumAre vIvAdamA uttara dIdho ke, je brAhmaNane jamAne te nArakImAM jAya. paNa e vacana pramANa nathI. eto vivAda vacana grahasthay . tevAre terApaMthI kahe je ke, samakitI dharma-carcAmAM juTa kema bole? zrane samakitInuM vacana pramANa kema nahI ? teno uttara. he devAnuprIma ! samakitI zrAvaka to pApanAM aneka kAma kare le tathA rAgadveSane vA aneka juTha bole le. jema zrAvakanA praNAma vairAgajAvamAM divA khevAnA hoya, tevAre saMsArI (mohamAM lubdha thayelA) kahe ke, gharamAM bege dharma dhyAna kara, dAna de thane zrAvakanAM bArabata pAla, tethI paNa sadgati zrai jaze, mArI gatIne dAha deza kema jAya je. tevAre zrAvaka jAva cAritrIyo paNa ema kahe ke, tame mArA AtmAnA verI bo, mane gharamA rAkhIne saMsAramA tathA naraka nigodamAM namAvavA cAho bo. ema vivAdamA vacana kahe je. jema jamAlInI mAtAe jamAlIne kaDaM ke, he putra ! e zarIrathI dhana, jobana tathA strInAM sukha jogavo, panI dIkA bejo. sevAre jamAloe kahyu ke, he mAtA ! e tana, dhana, jobana ane kuTaMba zarmata
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra ( 251 ) saMsAranAM vadhAraNadAra be tathA cAra gatimAM anaMta kAla sudhI rullAva - hAra be. ema vivAdamAM ka. have ju ! zrAvaka gharamA beTho tana, dhana, jobana, strI zrAdika jogavato zrAvakapa pAle, te ekAvatArI thAya ke nahI ? paNa vairAgIne saMsArI gharamA rAkhavA cahAya, tevAre samakitI zrAvaka jAvacAritrIyo paNa saMsAroune vivAdamAM upadeza devAne uMcI nIcI parupalA kare, tenuM vacana pramANamAM na gaNAya. valI dveSane vaza vivAdamAM sAdhu munIrAja paNa uMcAM nocAM kAma kare che, tathA uMcuM nIcuM vacana bolI jAya be. jema nAgezrI brAhmaNIe dharmarucI aNagArane karu tuMmakuM vahorAvyaM, tethI temanI ghAta tha paDhI dharmaghoSa zrAcArye zrutajJAnekarI dharmarucIne sarvArtha siddha mAM upanyA dIvA ane nAgezrI brAhmaNIe ka manuM tuMbakuM vahorAvyuM ema jhAne karI dI. paDhI dharmarucInA mohe karI nAge / brAhmaNAne bajAramAM tathA galoe galIe hilI niMdI. e kAma dharmaghoSa AcArye dveSamAM tathA vivAdamAM kayuM, tema bIjA sAdhune e kAma kara yogya nathI. temaja zrAkumAre brAhmaNone jaina dharmane niMdatA jANI e vacana vivAdamAM kayuM, paNa ArdrakumAranaM te vacana pramANamAM nagalAya. tevAre terApaMthI kahe ve ke, sAdha zrAvakane karmane vaze doSa to lAgI jAya, paNa dharma upadezamAM batI tI parupaNA kare nahI. teno uttara de devAnuprIya! zrAvaka samaSTI to kayAMya rahyA, paNa sAdhujo dasa pUrva mATherA jaNelA zrI kevalInA vacananI nezrAya vInA potAnA manathI sUtra guMthe tenAM vacana paNa ekAnta pramANa nathI; ane ( samasUtra ) sAcAM mAnavAM kahyAM nathI. zAkha sUtra naMdI te pAThaHse kiMtaM samasUyaM 2 jaimaM arihaMtehiM jagavaMtehi upanna nANa sadharehiM tiloka nirikiya mahiyaM puiehiM toya paccu - panna maNAgaya jAe ehiM sabanANehiM sabadarisihiM papihi dubAlasaga gaNi piMga paNatA taMjar3hAH- AyAro 1
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 252 ) siddhAntasAra. sUyago 2 eANaM 3 sammavArDa 4 vivadApaNattA 5 nAyAdhammakA 6 vAsagadasAna aMtagamadasA - guttarovavAiyadasAna e pandAvAgaraNAi 10 vivAgasUya 11 divAuMya 12 icceyaM duvAlasa~ga gaNi piMga cadasa pudhissa samasUya niNaM dassa pudhissa samasUya teparaM jiNe jayaNA setaM samasUya // arthaH- se0 te kiM0 zuM sa0 samyak sUtra ? iti prazna. guru bolyA de ziSya ! samyak sUtra ja0 je e pratyakSa khAgala kadeze te zra0 azokAdiSTa mahA pratihAryanA dharaNahAra arihaMta ja0 samyak izvaryAdikanA dharaNahAra te jagavaMta, na0 utpanna nA0 kevalajJAna daM0 kevala darzananA dha0 dharaNahAra ti0 traNa lokanA ni0 dekhaNadAra ma0 ma himA yogya be, pU0 pujavA satkAra karavA yogya be, tI0 jutakAla pa0 vartamAnakAla chAne ma0 naviSyakAla, e traNa kAlanA jA0 jAe e. te zrI torthaMkaradeva sa0 sarvajJa sada0 sarvadarzI te puruSoe pa0 ( praNata) kA. te zuM kayuM te kaveH du0 dvAdazAMgIrupa gaN yAcAryanI piM0 peTI pa0 kahI taM0 te kahe :- prA0 zrAcArAMgane viSe pAMca zrAcArano vivaro ( sAdhuno zrAcAra) vAlyo . 1 sU0 suyagamAMgane viSe svasamaya parasamayanA nAva cAlyA be. 2 gagaNAyAMgane viSe eka gaNAthI mAMgIne dasANA sudhI bola cAlyA be. 3 sa0 samavAyAMgane viSe eka samavAyAMgathI lai so lAkha kamAkomI pramukha bola cAlyA ve. 4 vi0 vivAhapanna tine viSe gautamasvAmIe bIsa hajAra prazna puDhayA teno vicAra jagavatI sUtramAM cAlyo . e nA0 jJAtAne viSe grAma nagarano, sAdhu sAdhavIno ne sarva vastuno vIcAra cAlyo be; chAne dharma kathAne viSe sAmI trayakroma kathA kahI be. 6 30 upAzaka dazAne viSe dasa zrAvakanI utkRSTI karaNIno vIcAra ko be. 9 0 aMtagadazAMgane viSe ta samaye chaSTakarmano aMta kIdho teno vIcAra cAlyo be. 70 aNutarovavAdazAMgane viSe pAMca Y ----
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 253 ) aNuttara vimAnane viSe pohocyA teno vIcAra cAlyo . e pa0 praznavyAkaraNane viSeaMguSTAdika praznano, pAMca saMvarano zrane pAMca zrAzravano vIcAra cAlyo . 10 vi0 vipAkane viSe zuna-vipAka, azuna-vipAka karmano vicAra cAlyo . 11 di aSTivAdane viSe pAMca prakArano vicAra cAlyo . 15 30 e pratyada dubAra aMga ga0 AcAryanI piM0 peTI be. te AcArAMgAdika De te madhye zrAcAra ekAdika guNa zrAvyA, te jema avya zabda vastumAM nae SaT avya zrAvyA, te ghaNA naNaNahAra AzrI bAra aMgamAM sarva samANA. valI tenuM svarupa kahe. ca canada pu0 pUrvadhArInAM karyAM sa0 samyak sUtra kahIe. aN valI da0 dasa puN pUrva saMpUrNa naNyA te dasa pUrvadhArInAM kayA~ paNa sa0 samyak sUtra kahIe. eTalAnAMja kayA~ nizcaya samyak sUtra jANavAM te sarvane samyak sUtra kahIye. te te uparAMta nije dasa pUrvathI uDhaM jaNyA De tathA nava purva naeyA le tenAM kayA~ sUtranI nA najanA je. se0 te saNa samyak sUtra kahyAM. nAvArthaH-have jurja ! dasa pUrva uNA naNyA sAdhunAM vacana samasUtra (sAcA) karI mAnavAM, ema zrI vItarAgadeve kahyu nathI, paNa sAca junI najanA kahI . tyAre he devAnuprIya ! te vakhate AIkumAra keTalA pUrvanuM jJAna jaeyA hatA te kaho. valI kayA sUtramA zrI vItarAga deve kajhuMDe ke, brAhmaNone jamAmayAthI nArakImA jAya, ke te vacananI netrAyathI bAIkumAre kaDaM te sUtranuM nAma batAvo. tevAre terApaMthI kaheM De ke "bIjA sUtramA to zrI vItarAgadeve, brAhmaNone jamAmayAM nArakomA jAya, ema zrImukhathI to kahyu nathI, paNa ArSakumAreja e vacana brAhmaNone kahyAM ." teno uttara. he devAnuprIya ! sUtramA kevalInA kahyA vinA manathI zrAIkumAre vivAdamAM brAhmaNone kahyu, te vacana pramANa kema thAya ? kemake dasa pUrva puruM naNyAvInA sAdhu manayI kahe te vacana pramANamAM nathI; tyAre AIkumAre vivAdamAM manathI brAhmaNone kA, te vacana pramANa kema thAya ?
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. -- tevAre terApaMthI kahe je ke "AIkumAre vivAdamAM vacana kahAM se pramANa nathI, tyAre zrI kevalajJAnI zrItIrthaMkaradeva, gaNadhare sUtramA kema ghAkhyAM ? kevalI gaNadhare sUtramA ghATyAM tevAre to te vacana kevalI gaNadhare vakhAeyAM tathA aMgIkAra kayAM kahevAya. te vacana pramANamAM kena nahI ?" teno uttara he devAnuprIya ! eto apekSAya vacana je. jema thAIkumAra ane brAhmaNone mAMdomAMhe vivAda thayo bhane uttara pratyuttara thyA, tema sUtramA gaNadhare guMthyA be; paNa kevalajJAnIe vakhAeyA ema kA hoya to kaho zrane te pATha batAvo. jo vakhAeyA kahyA hoya to ema kaDaM joie ke, he AmrakumAra ! teM brAhmaNone sAcAM vacana kahyAM; thane jemateM kahyAM tema hu~ kahuM bu. jema tuMgIyA nagarInA zrAvakoe zrI pArzvanAtha nagavAnanA saMtAnIyA sAthe carcA kIdhI,ane tapa saMjamanAM phala pubyAMtevAre sthivare kaDaM ke, saMjamathI AvatAM karma rokAya, ane tapathI AgalAM karma pAtalAM pamI khape. ema sUtra nagavatI zataka bIje uddeze pAMcame kaDaM. pano sthivare tuMgIyA nagarotho vihAra karyo, ane zrImAhAvIra svAmI rAjagRhI nagarIe padhAryA. tyAM gautamasvAmI belAnuM pAraNuM vohoravA rAjagRhI nagarImAM padhAryA tyAM pharatAM ghaNA lokono samipe A vAta sAMga. sIke tuMgIyAnagarInA zrAvakoe pArzvanAthasvAmInA saMtAnIyA sAthe tapasaMjamanAM phala viSe caracA karI. paDI gautamasvAmoe zrAvIne zrI mAhAvIrasvAmIne pubyuM, tevAre jagavate kaDaM ke, he gautama ! ethartha sAco zrane hu~ paNa emaja kahuM. ema zrI pArzvanAthajInA saMtAnIyAnAM vacana zrI mAhAvIranagavaMte svIkAryA. valI nagavatIjInA aDhAramA zatakamAM maMguka zrAvake anyamati sAthe paMcAstikAyanI carcA karI, thane temane khaSTa karyA. panI teNe zrInagavaMtane zrAvIne baMdaNA karI. tyAM jagavate te zrA. vakano prazaMsA kodho. ___valI upAzakadazAMgamA kunakolIyA zrAvake gozAlAmatI devatAne nyAya carcA karone khaSTa ko. paLI nagavaMta padhAryA tyAre temane kuMbhako. joyo baMdaNA karavA pAyo tyo nagate gautamAdikanA moMDhAkane temA
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra. ( 255 ) prazaMsA kIdhI. tema zrArdrakumAranA vacananI jagavaMte prazaMsA kIdhI hoya to batAvo valI tame kahoTho ke kumAre vivAdamAM vacana kahyAM te jo pramANamAM nathI, to sUtramAM kema ghAlyAM? paNa he devAnuprIya ! evA pATha to sUtramAM ghaNA be. jema jaMbuddhIpa pannati sUtramAM jaratamAhArAjA ba khaM sAdhavA gayA, tyAre mAgadha, varadAma ne prajAsa tirthanA devatA upara bANa melyuM, te vANa devatAnA bhuvanamAM paruyuM, te dekhI devatAe arrai ne vacana kahyAM temaja uttarArdhanaratamAM tamasaguphA nedIne gayA pI leDarAjAne vacana kahyAM. te jaMbudvIpapannatino pAThaH - taeNaM se sara jaradeNaM raNA siThesamANe khippAmeva duvAlarasa joyalAi gaMtA mAgada ticA divaissa navaNaMsi viie. taraNaM se mAgada ticA hivai deve javaNaMsi sara vizyaM pAsa 2 tA AsUrate ruThe caMmI kkii kuvie misimisesamANe tivaliM nija imiAle sAdarai z tA evaM vayAsI kesaNaM jo yasa pazciya panie duraMta paMta lakaNe hi puNa cAnadase diri siri parivajie jiNaM mamaM imAe yA ruvAe davA devahIe divAe devajUie dive divANu jAveNaM ladhAe pattA anisamA gayAe upi ppu ssU javaNaMsi sara (essarai tikaTTu sihAsa pAna anuvezttA jeNeva se eAmAyaM ke sare teNeva navAgai jJAtaM NAmAyakaM saraM girahai 2 ttA sAmAkaM praNuSpavAe ilAmakaM praNuSpavAya mANassa ime eyAsve dyacie ciMtie patthie maNogae saMkappe sammuppAcA uppaNe khalu jo jaMbuddI 2 narahevAse naraheNA maMrAyA cAuraMta cakkavaDI taM jIya meyaM tIya paccuppaNa maNA gayANaM mAgaha ticca kumA
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 256 ) + siddhAntasAra rANaM devANaM rANa muvanANiya kariettA taMgahAmiNaM ahaMpi narahasaraNo navanANiyaM karemi tikaTTha evaM saMpedira zttA dAraM mamaM kuMmlANiya kamgANiya tumyANiya vanANiya AnaraNANiya saraMca NAmAyakaM mAgahatibo dagaM ca geNhazz ttA tAe nakkigae turiyAe cavalAe caMmAe vyAe jayaNAe nadhuyAe sigghAe divAe devagaie vIttIvayamANe 2 jeNeva naraherAyA teNeva uvAgattA aMtalikhapamivaNe sakhikhaNiya paMcavaNA babAI pavara paridie karayala parigadiya dasaNahaM sirasAvattaM mabae aMjalI kaTu jaradaM rAyaM jaeNaM vijayaNaM vadhAveza tA evaM vayAsI anijieNaM devANuppiehiM kevalakappe narahevAse purasimeNaM mAgaha tibamerAetaM ahaNaM devANuppiyANaM visayavAsI ahaNaM devANuppiyANaM ANattI kiMkare ahaNaM devANuMppiyANaM purabimileNaM aMtavAle taMpamituNaM devAjppiyA mamaM ima eyAruvaM pIyaMdANa ttikaTu hAraM manama kuMmalANiya kamagANiya jAva mAgada tibodagaM ca uvaNe. taeNaM se naraherAyA mAgadatibakumArassa devassa imeyAruvaM pAyadANaM pamittA mAgadatiba-kumAradevaM sakAre samANeztA pmivisje|| arthaH-taNa tevAre se te sa0 bANa na jarata ra rAjAe Ni mukyuthakuM khi0 utAva_ 30 bAra jojana sudhI gaM0 jazne mA0 mAgadha ti tIrthanA hi adhIpati devatAnA na juvanamAM Ni pamayu. taka tevAre se te mA0 mAgadha tIrthanA hi adhIpati de0 devatA potAnA jA suvanamAM sapa bANa Ni pamyu. pApa dekhe, dekhIne zAvakopAyamAna
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. ( 257 ) thayo ru0 ruThyothako caM0 krodhekarI Akaro thayo ku0 kopyo mi kodharupa agniyo dIpatothako titraNa sapta ninakuTIe Ni lIlATe sA0 camAve, camAvIne e ema va kahedA lAgyo. ke0 koNa loga iti saMbodhane. yA e bANano mukaNahAra a0 aprArthIta maraNano paa vaMThaNahAro, duN mAga paM tuba lA lakSaNano dharaNahAra, hipa hINapunyo cA0 kAlI bolI tuTatI caudasa amAvAzano jaeyo, hi0 lAja siMNa zonA paNa rahita, ji je puruSa ma0 mArI 30 evI e tAjazyarupa pratyada dIsatI di0 dIvya de0 devatA saMbaMdhinI riddhi di pradhAna deva devatAnI jUN jotI krAMti de devatA saMbaMdhI di0 devatAnA anunAga ane mahimAe karIne lA lAdhyA pa0 pAmyA a0 jogatAM pratye sanamukha Ave evI rijinapara nampotAnI thApadAe paranI saMpadAno anilASithako mArA na juvanane viSe sa0 bANa Ni nAkhe . tim etuM kahIne si siMhAsanathI thA nadyamavaMta thako na, navIne je jIhAM se te NA nAmAMkita (nAma sahita) sa bANa te tIhAM na yAve, zrAvIne taM0 te NAM nAmAMkita sa0 bANa giLa grahe, grahIne gAe nAmanA kara aNu vAMce. have nAmanA adara vAMcatAthakA i0 e tAazyarupa hevo zra0 zrAtmAthI napanyo aniprAya ci ciMtArupa pa0mArthanArupa ma manane viSe upanyo evo ciMtArupa saM0 saMkalpa sa0 samyak prakAre na0 upanyo. kha0 [nazce no0 iti AmaMtraNe jaM0 jaMbujIpa nAmA chIpane viSe jagajaratatrane viSe najaratanAme rAjA cANcAra dizinA aMtano karaNahAra ca0 cakravRta (cakrano dharaNahAra ). taM0 te naNI jI0 jIta zrAcAra le me amAro tI atita kAle tha pa0 vartamAna kAle ke ma anAgat kAle thAze. mAmAgadhatirtha kucha kumAra de devatAno rANa rAjA cakravRtane mugneTaNuM kA karavAno zrAcAra letaM tennaNI gaNa jAvaM a0 hu~ paNa, jA jarata rAjAne nAneTaNuM ka karuM.ti ema kahIne e0 etuM samyak prakAre saMga vicAre, vicArIne dAga haiyAno hAra mu mAthAno mukuTa kuM0 kuMmala kA kamAM tu bAjubaMdha va devaduSya vastra pramukha
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ (258) 4 siddhAntasAra.. A0 anerAM paNa zarIranAM zrAjaraNa sa0 te vANa pApa nAmAMkita laine mA0 mAgadha tIrtha- da pANI rAjyAtiSeka joga ge le, lezne tA te devatAmAM prasiddha u utkRSTI vivahAra jogya gati tu mananI utAvalI gati cA kAyAnI natAvalI gati caM krodhe kara jevI utAvalI gati ne tevI ne cAlavAnA guNamAM nipuNa Deka jaNa ati vega gatie cAkhe, na zarIranA avayava kaMpAvatI gati si0 zIghra gati di0 pradhAna deza devatAnI baMcI gati vI0 hImo hImo evI natAvalI gati karIne zrA. vatoyako je jIhAM jAnarata rAjA te tIhAM u0 Ave, zrAvIne zradhara AkAze unno rahyo thako sa0 nhAnI ghugharI ghamakAvato thako paM0 pAMca varNanAM va vastra tathA pa0 uttama pa0 cIra paheyA~ je jeNe evo kA karatala (hAthanAM talAM) pa0 parigrahita sahita be hAyanA da" daza nakha sipa mAthe zrAvartana karIne tathA ma0 mastake aMga aMjalI karIne jA narata rAjAne jA jaya vi0 vijaya zabda karIne va0 vadhAve, vadhAvIne e0 e va kahe, a jItyo AzA vaza kayoM deNhe devAnuH prIya ! tame ke kevala kalpa sagha nA jarata ketra pu0 pUrva dize mAla mAgadha tirthanI me maryAdA lagI zra0 hu~ tamAro vizvAsI deNhe de. vAnuprIya ! tamArA dezano vi0 vazaNahAra a0 hUM tamAro zrA0 zrAjJA kArI kiM0 (zevaka) cAkara bUM. a0 hUM tamAro de he devAnuprIya ! pu0 purva dizAnA aMga aMta (jemA) no pAlaka, pUrva dizAnA mANasane napa. vyAdikano nivAraNahAra DhuM. taM0 te mATe vAnDo deva he devaanupriiy| ma0 mAraM e0 evaM pI0 (prItIdAna) neTaNuM kyo. ti evaM kahIne hA hAra mA mukuTa kuMbe kuMmala kA kamAMnI jomI jA jAvat mA0 mAgadhatIrtha- da. pANI u0 neTaNuM zrApe. ta0 tevAre se te nA jaratarAjA mA mAgadha ti tIrtha kumAranAme de0 devatArnu 30 evaM pii| prItIdAna (neTaj) pa0 le, lazne mA0 mAgadha tirthakumAra devatAne sA vacane karI satkAre sammAna sanmAna kare, vastrAdike sanmAnIne uThI ujo thAya pa0 prativisarje (potAnA sthAnake javAnI prAjJA de).
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra. ( 259 ) nAvArtha:- have ju mAgadha tIrthanA devatAe vivAdamAM kopathI bharatamahArAjAne evAM vacana kahyAMH evo koNa be ? mane koi na vAnche teno vAMbahAra, mAga lakSaNano dhaNI, tuTatI caudasa kAlI bolI a mAvAzyAno jalyo, lajyA lakSmie karIne rahita. " e vacana devatAe kalAM. evAM vacana varadAma dhane prajAsatIrthanA devatAe paNa kalAM ne evAMja vacana mlecha rAjAe paNa kalAM, ane te kevalI gaNadhare sUtramAM guthyAM. he devAnupraya ! tamAre lekhe to jarata mAhArAjA evA dIpa-punyA be, tethI devatAe pUrvokta vacana kalAM ve, ne gaNadhare sUtramAM guMdhyAM ve. tevAre terApaMthI kar3e ve ke, "e to devatAe kopamAM vacana kahyAMDe, ane devatAnI kar3eNI gaNadhare sUtramAM guMthI be. eto apekSAye vacana sUtramAM ghAlyAMbe, paNa jarata mahArAjA to mahA jAgyavaMta be." tyAre he devAnuprIya! jema e vacana devatAe tathA mleccha dezanA rAjAe kopamAM jarata mAdArAjAne kahyAM tevAM gaNadhare sUtramAM guMthyAM, paNa jarata mAhArAjA evA nathI tema kumAre paNa vivAdamAM brAhmaNone ka ke, tamArA sarakhA dharmanA dveSI tathA hiMsA dharmanA sthApanahAra maMjArA sarIkhAne brahma nojana de, to nArakImAM jAya. e zAIkumAre vivAdamAM vacana kahyAM; tenuM kahetuM gaNadhare sUtramAM guMthyuM ve e apekSAya vacana be, paNa zrI tIrthaMkaranA sAdhunuM upadezIka vacana nathI apekSAya ulakhyA vinA je kare tene zrI tIrthaMkarano cora kahIye. zAkha sUtra prazna vyAkaraNanA zrIjA saMvaradvAramAM, dasa prakAre sAca kayuM De. bAra prakAre jASA, sola prakaranAM vacana, traNa liMga, traNa kAla, eka vacana, dvivacanAdika sAta vinaki, apekSAya vacana, ( nava lie) stuti vacana, ( zravaziya) niMdyA vacana, ityAdika sola prakAranAM vacana ulakhIne patI sUtrano artha karavo. ( erihaMtANA) evo kharihaMtadevanI zrAjJA be. " tame apekAya vacana jANyA vinA kalAM ve, ne valI kar3o to ke, sUyagakAMga sUtramAM kahyuM be, ke brAhmaNone jamADyAthI nArakImAM jAya. evAM sUnAM jugaM nAma lar3a zrarihaMtanI zrAjJAnA cora kema thA ho ?
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ (260) + siddhAntasAra evAM apekSAya vacana to sUtramA gamagAma je. jema sakeM bhane camareMja koSika rAjAnI pake zrAvyA, ane aDhAra dezanA rAjA cemA rAjAnI pake zrAvyA, tyAM dharma shAja dIdhI (dalaztA) kayuM . e paNa bharnu tathA rAjAnu kehetuM sUtramA guMthyu , ne e paNa apekSAya vacana . valI jagavatI sUtra zataka pahele, zrI pArzvanAthajInA saMtAniyA kAlAsavesI. putra-zraNagAre zrI mahAvIra jagavaMtanA sthivarane kayuM ke, tame sAmAyaka na jANo, tathA sAmAyakano artha paNa na jANo, ityAdika ATha prazna purayA. patI zrI mahAvIrajInA sthivare artha batAvyA, tyAra paDI kAlAsavesI-putre pratibodha pAmIne kayuM ke, e vacana meM pUrve jANyAM nahI, saiyAM nahiM, pratityAM nahi, rucavyAM nahiM, ityAdika ghaNA bola kahyA. par3I kahyu ke, have meM jANyAM, sAMjalyAM, saradahyAM, pra. tityAM, rucavyAM, ema kaDaM. have jule ! sAmAyakAdika ATha bola jAeyA vinA tathA saradahyA pratityA tathA rucavyA vinA zrI pArzvanAthajInA saMtAnIyA kema kahevAya ? paraMtu e apekSAya vacana je. zrA sthivarone evaM jANapaNuM , evaM pUrva ko pAse sAMjavyu,jAeyu, saradahyu, pratityu ke rocavyuM nahotuM; paNa jyAre sthivare artha kahyo tyAre jAeyu ke, prA sthivarone evaM jANapaNuM be. have jAeyu, saradayuM, pratityuM zrane ruca. vyu, e sthivaranI apekSAye jevAM kAlAsavesIe kahyAM tevAM apekSAya vacana gaNadhare sUtramA guthyAM. tema bAIkumAre paNa jyAre brAhmaNoe gurupaNuMjaNAvyu, ane brAhmaNone jamADyAmAM punyano khaMdha tathA mokSatuM aMga be ema jaNAvyu, tyAre bAIkumAre tenI kaheNInI apekSAe teno utara dIdho ke, jo evaM saradahe to nArakImAMjAya. e paNa gurunI bujhe mokane arthe dAna devA pAzrI nA kahI , paNa ahoyAM anukaMpAdAnano prazna nathI. ___ calI terApaMthI kahe ke " uttarAdhyayana sUtranA baudamA adhyayaH nanI bAramo gAthAthAM jagupurohItane potAnA beTAe kahyu ke, brAhmaNane jamAne to tamatamAe (sAtamI nArakImA) pahoMce, ema kaDaM je.e nyAye ase garIba mAgatA nIkhArI tathA brAhmaNa pramukha sarva asajatine anuH
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra (261) kaMpA lAvIne dAna dIdhAmAM pApa kahIye bIe." teno uttara. he devAnuprIya ! yahiM to pahelAM nagapurohIte potAnA beTAne saMjama-tapanI vyAghAta karavA vAste vedano mata batAvyo be, tathA gharamA rAkhavA sAru mi. thyAta parupyu je. te bApanA abhiprAyano uttara dIdhone ke, he pItAjI! tame kayu ema jo saradahe to tamatamAe pahoMce, ema kaDaM . tenI zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana caudamAnI gAthA - tho 15 sudho. te pAThaH aha ttAya taba muNINa tesiM, tavassa vAghAyakaraM kyAsI; imaM vayaM veda vido vayaMti, jahA na hoi asuNANa logo.|||| adika vee parivisa vippe, putte parihappa gihaMsi jAyA; noccANa noge saha chiyAdi, AraNagA dohi muNi pasatthA. ||e| soyagiNA Aya guNidhaNeNaM, mohAnilA paLAlaNA dieNaM; saMtaba nAvaM paritappamANaM, lAlappamANaM bahuhA bahuMca // 10 // purohiyaMtaM kamasoj' paMtaM, nimaMtayaM taMca sue dhaNeNaM; jada kamma kAmaguNehiM ceva, kumAragati pasamirakavakaM // 11 // veyA ahiyA na. havaMti tANaM, juttA diyA neti tamaMtameNaM; jAyAya puttA navaMti tANaM, konAmatte aNumanneja eyaM // 12 // arthaH-aN atha have tANa te pitA ta0 tyAM (te avasare) mu0 jAvamuni te tenA ta tapane vA vyAghAtakArI vacana va bolyA. 30 e va vacana ve vedanAM vi0 jANa va0 kahe je. jaNa jema na na hoya bha0 aputrIyAne lo0 paraloka (mokSa) // // a0 te mATe va0 veda nako, 50 jamAmo vi0 viprane, pu0 putrane pa0 sthApIne (ga0 dharane viSe jA0 he putra ! jo logavIne no loga sa0 i0 strI saMghAte nukta nogI thazne panI A0 ujAma aTavImAM ho thAjo mu0 munI pa0 prazasta nalA. ||e| so putranA viyoganI ciMtAthI upanyo je zoka, te zoka
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 262 ) siddhAntasAra rupI anie karo yA0 AtmAnA guNa jJAnAdirupa iMdhaNe karI mo0 moharUpI vAyaratha pa0 prajalyo (balyo ) a0 adhika tethI saM0 ni vRta jA0 aMtaHkaraNa pa0 sarva prakAre balatothako pravarte be, lA0 atize vacana bolatoyako pravarte be, ba0 aneka prakAre ba0 ghaNA lAkSya pAdapa karatoko pravarte . // 10 // pu0 purohita taM te be kumArane ka0 anukrame kato ( dekhA to ) thako pravarte ve. ni0 maMtratothako taM0 te su0 putrane 0 dhaneka ja0 jema kavAno potAno jAva hato tema anukrame kA0 kAmajoganA je guNa, te manohara zabdAdike karI maMtrato thako pravarte be. ku0 te ve kumAra purohita ( tenA mohAMdha pitA ) pratye pa0 vicArIne vacana bolyA. // 11 // ve0 veda 0 jaNyAthI na0 na thAya tA0 zaraNa, tathA juo jamAnyAthI di0 viprane pahoMcAne ta0 narake jA0 janmelA pu0 putra na0 na thAya tA zaraNa. ko0 koNa e tamAruM kathuM de tAta ! 0 mAne ? e0 ekayuM te. // 12 // " nAvArtha:- dave ju ! yA pAThamAM to putranA tapa saMjamanI vyAghAta karavA tathA tene gharamA rAkhavA vAste pahelAMthIja pItAe kayuM ke 'de putra ! je vedanA jANa moTA ruSIzvara Dhe te paNa ema kade be ke, eTalAM kArya karyA vinA mo na yAya. ' asUyANa logo' aputriyAne gati nathI. " evAM mithyAta sUtramAM je vacana kahyAM be, te vacana potAnA putrane sAcAM sahAve ve ane aMgIkAra karAve be. valI navamI gAthAmA khoTo mithyAta-mArga dekhAne be ke " he putro ! mokSamArganI buddhe tame veda jaNo, brAhmaNone brahma noja yo, fad sAthe joga jogavo ne putrane gharano nAra sthApo. pabI munIpa lai vanamAM vicaratuM te zreSTha be, prazaMsanIka be. " ema kayuM. " eTalAM kArya de putra ! tame karA. e kArya mohanAM sAdhaka be paDhI tamane munIpale zreya . eTale eTalAM kArya karyA vinA munipaNuM levuM zreya nathI. " evo niprAya pitAe putrane jasAvyo. e pitAnuM kedetuM sAM-jalIne paDhI putra bolyo ke " he tAta ! e kArya muktinAM zraMga be chAne
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ * siddhAntasAra. ( 263) e kArya karyAvinA munipaNuM zreya nathI " evaM je ko sadahe, tene mithyAtva lAge, ane te nArakI jAya to aTake nahIM;" ema kayuM ke paNa seheje veda naNe to mithyAta na lAge ane nArakI na jAya. valI saMsArane hete anukaMpA lAvIne brAhmaNone jamAne to mithyAta na lAge ane nArakI na jAya. valI nhAye dhoye dharma jANe to mithyAta lAge, paNa saheje saMsAranA hete nhAye dhoye to mithyAta na lAge; kAraNake samaSTi-zrAvaka paNa nhAya dhoya to je. te mATe mithyAta na lAge ane nArakImAM paNa na jAya. he devAnuprIya ! mithyAtane kAraNe karI muktino hetu jANe, te zrAzrI bApanA kahyAnA aniprAyano uttara dIdho be. valI zahAM to ema kayu De ke "veda naeyAthI trAMNa (saraNa) nathI, brAhmaNone jamADyAthI tamatamA pahoMce, ane jAyA putra paNa tAravA samartha nathI. mATe he tAta ! tamArAM vacanane koNa mAne ? " ema kaDaM meM; paNa ema nathI kaDaM, ke brAhmaNone jamADyAthI nArakImAM jAya. zahAM to 'junAdiyAzaMti tamaMtameNaM' ema kaDaM . NaM zabda to alaMkAravAcI ke, bhane tamaMtame nAma mithyAt aMdhakAranuM be. zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana vIsamAnI gAthA. 45-46-47Hje khakhaNaM suviNa palaMGamANe, nimitta kouhala saMpagADhe; kuhema viDA savadAra jIvI, na gaba saraNaM tNmikaale.45|| tamaMtameNaM vause asIle, sayAdudI vippariyA muveza saMdhAva naraya tirikhajoNi, moNaM virAdittu asaahuruve||46|| uddesiyaM kIyagar3ha niyAgaM, namuMca kiMci aNesaNija; aggIvivA saba narako navittA ina cuGa gbiikttupaavaa4| arthaH-je je vezadhArI lA sAmuhike karI zarIranAM lakSaNa puNa svamano vicAra pa0 lokanI Agala kaheto pravarte, ni0 nUmikaMpAdika atitakAla pramukhanuM nimitta nASe, ko putrAdikane arthe strI parathArane eka potopAthI snAna karAvavAne viSe saMNyatimAsakta, ku0
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 264) + siddhAntasAra.. kumI zrAzcaryakArI vi0 vidyA maMtrAdike karI sa0 pApanI upArjana karake karI jo jIve, nA te maMtrAdikathI na pAme sa saraNa maMtrAdika sAdhAra juta na thAya taM0 aMtakAlane viSe. // 45 // ta ati ajJAnapaNe karI va0 avya yati (vezadhArI) aN zIla rahita sa sadAya u0 puHkhI viNa viparItapaNuM mu0 pAme. paralokane viSe sukha pAmavAnI zrAzA hoya te uHkha pAme. saM0 niraMtara jAya na0 naraka ti tiryaMca joga yonine viSe. mo0 cAritra vi0 virAdhIne a0 asAdhurupa. // 46 // na0 zrAdhAkarmI ki yatine arthe mule lAvyA hoya te ni nitya piMma na0 namuke kiMga kAM paNa zra0 sadoSa aggI zragninI pare sa sarva na0 nakSI natha. sne 30 zhAMtho cu0 cavIne ga jAya kA karIne pA0 pApa karma // 4 // - jAvArtha:-have jurma ! zranAthIjI munorAje zreNIka rAjAne pa. helA to avya zranAthapaNuM dekhAmayuM ane paba nAva anAthapaNuM dekhA. mathu ke, he rAjan ! sAdhupaNuM se zurU saMjama tathA pAMca mAhAvrata na pAle, rasano gRmi thara AdhAkA dika thAhAra tathA sthAnakanI praru. paNA kare, ghaNAMnA ghaTamAM mithyAt ghAle, pAMca sumatine viSa jatana na kare, ane ghaNA kAla sudhI mastaka muMgAvI tapa niyamathI je RSTa thAya, tene polI muMgInI upamA dIdhI. jema polI muMThImAM kAMza nathI. tema nekha to sAdhuno , paNa jJAna, samakita ane cAritrarupI dhana nathI tene khoTAM nANAMnI (kAcanA kaTakAnI) upamA dIdhI. te asaMjatithako saM. jati nAma dharAve eja mithyAtva tene kAlakuTa viSa sarakho karo. tene viparIta zastra Ahe tenI ane avidhe vaitAlano maMtra jape tenI upamA dIdhI. 30-thI-44 mI gAthA sudhImAM ghaNo adhikAra ke ane 45 thI U mI sudhI to ihAM lakhI , temAM kaDaM De ke, vezadhArI yati strIpurupanA lakSaNa prarupe ane svapnAno vicAra ityAdika prarupe tene 46 mI gAthAmAM ajJAnI, mithyAtvI ane zIla (zrAcAra) rahita karo.te sadAya sukhathI viparItapaNuM pAme, paraloke sukha pAmavAnI AzA homa tyAM puHkha pAme, ane niraMtara narka tiryacanI yonIne viSe gAko
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra ( 265) cAritra virAdhIne asAdhurupa thAya. have juna ! 46 mI gAthAnA pahelA padamAM to ajJAnapaNuM tathA mithyAtvapaNuM kaDaM, ane trIjA padamAM narka tiyaMcanI gati kahI. e nyAye taMmatame nAma mithyAtvanuM . tevAre terApaMthI kahe De ke, ihAM to tamatame zabde ajJAnapaNuM kahyu be, paNa mithyAtva karvA nathI. teno uttara he devAnuprIya ! ajJAnapaNuM ne mithyAtvapaNuM e banne ekaja je. jyAM ajJAnapaNuM tyAM nizce mithyAtva meM, ane jyAM jJAnapaNuM tyAM nizce samakita ne. samaSTImA jJAnanI niyamA De ane mithyAaSTImAM ajJAnanI niyamA kaho le. zAkha sUtra nagavatI zataka Apame uddeze bIje. ityAdika gamagama sUtramA ajJAna ane mithyAtva ekaja kayuM . valI trojA padamAM narka tiryaMcanI gati kahI ne zrane cothApadamAM asAdhurupa kahyA , te paNa mithyAtva AzrI kA 3. je doSane nirdoSa sthApe ne asAdhupaNAnAM kAma karIne sAdhupaNuM sadahAve, tene betAlIsamI gAthAnA pahelA padamA tamatame nAma zrajJAna mithyAtva Ave. tethI trIjA padamAM narka tiryaMcanI gati kahI, ane cothA padamAM asAdhupaNuM kaDaM. valI vosamA adhyayanamA kayu De ke, je karmane vaze doSa lagAve paNa sthApanA na kare ane doSane doSa prarupe, tene to nizithasUtramA prAyazcita kaDaM be; tathA tene virAdhaka sAdhu baThe guNagaNe kahIye; ane tenI gati to jaghanya navanapati-devatAnI ane utkRSTI pehelA devalokanI kahI. zAkha sUtra jagavatI zataka pahele uddeze boje. valI pacIsamA zatakanA ga tathA sAtamA naddezAmAM 3 niyaMga ne pAMca cAritrano vistAra be. tyAM kaDaM le ke, zrArAdhika hoya to iMjapaNuM 1, sAmAnikapaNuM 2, tAyatisagapaNuM 3, koTavAlapaNuM 4, ane ahamiapaNuM 5, e pAMca mAhelI harako padavI pAme. ane virAdhika hoya to cAra jAtanA devatAmAM jAya ema kardA De. valI zrI pArzvanAthajInI 206 AryAna tathA praupadInA lArakhA (AgalA) navamAM sukumAlIkA Adi aneka sAdhapaNAmAM doSa lagAvIne devatAmAM gayA kahyA be; paNa virAdhika sAdhunI natiryacanI gati . .
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 266 ) siddhAntasAra ko ThekANe kahI nathI. sarvathA jJAna, darzana zrane cAritrathI kuMjharI. kanI peThe je naSTa thAya teja narkamAM jAya. tema ihAM 46 mI gAthAnA trIjA padamAM nArakInI gati kahI. te doSane nirdoSa sthApe tathA asaMjamapaNAnAM kAma karIne sAdhupaNuM saddahAve tethI mithyAtva lAge. te mATe 46 mI gAthAnA pahelA padamAM tamatame nAma mithyAtvanuM ane tethI trIjA padamAM narkatiryaMcanI gati kahI. valI nArakomAM koNa jAya, te 46 mI gAthAmAM kaDaM ke naddezIka mulanuM zrAeyu, nitya pimAdika, e. SaNika ke aNeSaNika kAMza paNa Dome nahIM thane agninI pare sarvanakI thAya, te pApakarma karIne doSane nirdoSa sthApe te narkamA jAya te dhAzrI jANavU. jema vIsamA adhyayanamAM taMmatame nAma mithyAtvanuM ne tema ~gune putre kA, te paNa tamatamA nAma mithyAtva aMdhakAranuM je.e bApanA kadevAnA aniprAyano nattara dodho le. valI tamatame zabda puruSa liMgavAcI je. zAkha sUtra aNuyogahAra, ekArAnta, u kArAnta ane akArAnta zyAdika zabda puruSaliMga vAcI kahyA je. e nyAye taMmatame zabdamA ekAra aMtamAM be. ane NaM alaMkAra vAcI . e nyAye taMmatame zabda puruSaliMga vAcI be, ane nArakI to strIliMga vAcI je. pAThamAM puruSaliMga vAcI zabdano strIliMga vAcI artha zIrIte thAya ? te mAhyA ho te vicArI jojo. traNa liMga jANIne panI artha karavAnI nagavaMtanI zrAjJA je. traNa liMga jANyA vinA artha kare te lagavaMtanI AzA bAhAra je. zAkha sUtra praznavyAkaraNanA bIjA saMvarachAramAM. tame matanA lodhe taMmatame zabda pAThamAM puruSaliMga vAcI le teno nArakI evo strIliMga vAcI thartha karo bo, te ghaNuM ayukta . . tevAre terApaMthI kahe De ke " kozka nattarAdhyayananA TavArthamAM brA. hmaNAne jamADyA nArakI jAya evo artha lakhyo . tethI zrame kahIye bIe." teno uttara. he devAnuprIya !artha to badmastha zrAcAryanAmanamAM jema nASyA tema lakhyA . yathA pAyacaMdasurIjIe, dharmasIhajIe, satasA. garajIe, dolatasAgarajIe, annayadevasUrIjIe ane lakSmIvAnajIe
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra ( 267 ) keka pAnI TIkA tathA artha judI judI rIte karyA je. ghaNA sUtrapA. unA artha thane TokA to sarva AcAryoe karyAno paramArtha eka sarakho male , paNa kozka pAunA artha ane TIkAmAM paramArtha nyAro ne. have tame kayA AcAryanA karyA artha pramANa karoDo te kaho. tevAre terApaMthI kahe ke " dasa pUrvadhArInA karyA artha to sarva pramANamAM be, ane bIjA artha to hamaNA yomA kAlanA karyA . te zrAcAryoMne pUrvanuM jJAna nahotuM, paNa te artha mula sUtranA pATha sAthe male, ane kevalInAM vacana sAthe melavatAM viruddha na pase to pramANa be. bAkI potapotAnA matanA lIdhe manamAM jema nASyA tema karyA, te pramANamAM nathI. jo kevalInAM vacanathI male to pramANa je." teno uttara, ___tyAre he devAnuprIya ! nRgu prohitane beTe brAhmaNone jamADyAthI taMmatamA pahoMcAme kahyu, teno artha taMmatame zabde nArakImA jAya. e artha tame matanA lIdhe pramANa kema karo bo? kemake tyAM to jo gurunI bujhe mohane hete jANe to mithyAtva aMdhakAramA pame, eja artha sAco be. valI tame kaho bo ke, brAhmaNone jamADyAthI nArakImA jAya tyAre zrame tamane puboe boye ke, taMmatame nAma kara nArakonuM ? tevAre terApaMthI kahe ke, sAtamI nArakInuM nAma tamatamA be. tyAre he devAnuprIya ! paradezI rAjAe poNA ve hajAra gAmanA hAMsalarnu, mAgatA jokhArI tathA brAhmaNAdikane dAnazAlA maMmAvI dAna dIdhuM, ema rAyapazreNI sUtramA kaDaM . e tamAre lekhe pradezI rAjA paNa sAtamI nArakImA gayo joie. valI aneka zrAvako je anaMgadvAre dAna dIdhA kahyA ne. te sarva tamArI kahe jIne lekhe sAtamI nArakImAM gayA jorae. valI tamArA zrAvaka nyAtI, gotrI, asaMjati, avRti ne tene jamAne, gAya meMsa pramukha tiryaMca saMjAta zravRti le tene poSe , tathA mAgatA ni. khArI brAhmaNAdikane aMtakAlamA peTIyAdika dAna de . te sarva dAna devAvAlA tamArA zrAvaka tmaar| sahAhane dekhe to sAtamI nArakImA javA joie, tebAre sarpa pIlamA (daramA) dhasato sIbho pApa tenI pare
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ (268) + siddhAntasAra terApaMthI khIsANA (zaramIMdA) thazne kahe ke, gurunI bujhe mokSano hetu (dharma punya) jANIne zrApe to nArakImAM jAya, ane saMsArano hetujANIne Ape to paNa pApa to lAge, paNa sAtamI nArakImAM na jAya. teno uttara. he devAnuprIya ! tamArI keheNIne lekhe jinamAgI to dharma punya na jANe, paNa mithyAtvI pahelA guNagaNAnA dhaNI to, sarva mAgatA jI. khArI ane garIba brAhmaNone dAna dIdhAmAM dharma punya ane modano hetu jANe , te sarva tamArI zraddhAnI kaheNIne lekhe to sAtamI narkamA javA joie; kemake tame kaho Do ke "sUtramA kevalIe kahyu De ke, brAhmaNone jamADyAmAM dharma punya jANe to sAtamI nArakI (tamatamA) mAM jAya." tyAre kevalInAM vacana satya , saMdeha juTha nathI. brAhmaNone tathA asaM. jati avRttine dAna dIdhAmAM sarva mithyAtvI dharma punya jANe . te sarva to tamArI kaheNIne lekhe sAtamIe jAze. have u nArakI khAlI rahI, semAM tamArA sAdha zrAvaka koNa jAze te kaho. aho devAnuprIya ! " brAhmaNone jamADyAthI (tamatamA) sAtamI nArakIe jAya. evA juga artha karIne aNasamaju jIvonA ghaTamAM ghocA kema ghAlo ho ? sUtramA vAsudeva cakravartI rAjya pachimAM mare, tenI paNa sAta nArakInI samacaya gati kahI; paNa eka sAtamImAMja jAya evaM kaDaM nathI. siMha mahAdika hiMsaka jIva samacaya nArakImAM jAe kahyu, paNa eka sAtamImAMja jAya evaM kartuM nathI. valI nArakImA javAnAM cAra kAraNa mahA AraMnAdika samacaya kahyAM. tenI zAkha sUtra gaNAyAMga gaNe cothe. valI nagavatI Adi batrIza sUtramA ebuM kyAMya paNa kaDuM nathI, ke phalAeM pApa karyAthI sAtamImAMja jAya. tyAre brAhmaNone jamADyAM taMmatamA sAtamImAMja jAya, evaM ekA nta vacana kevalI kema kahe ? mAhyA ho te vAcArI jojo. ihAM to jUguprohite helA potAnA beTAne vedano mata, tathA bAhmaNone jamADyAmAM modano hetu tathA gurunI buddhIpaNuM jaNAvyuM . te bApanA kehevAnA animAyano uttara dodho ke, tame kahobo tema sahade to taMmatame
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra. ( 269) nAma mithyAtva aMdhakAramA pame. valI bAhmaNone jamADyAM nArakImA jAya, evaM vIvAdavacanamA pApane kahe topaNa grahasthay vacana pramANamAM nathI; ane sUtramA to gaNadhare bApa beTAnI kahegInI apekSAnAM vacana guMthyAM . te vivAdavacana ane apekSAya vacanano uttara. bAIkumAranI caracAmA lakhyA be. te rIte jANavA. valI thAryakumArane to brAhmaNoe tathA nRgunA beTAne nRgu-prohIte pahelAM jIna-dharmathI dihAthI praNAma utArakhA vAste (vedano mata) mithyAtvapaNuM sthApyu , ane brAhmaNonuM gurupaNuM jaNAvyuM . tathA brahmannojanamAM punyano khaMdha, mokSano hetu, jaNAvI jinadharma niSedhyo ne. tethI AkumAre ane nRguprohitanA beTAe. brAhmaNone jInamatanA veSI jANIne katyu ke, tame kaho bo tema sahahIne brAhmaNone jo jamAne to tamatamA (mithyAtva aMdhakAra) mAM pahoMce ane nArakImA jAya; evaM vivAdamAM vacana kaDaM; paNa te grahasthay vivAda vacana pramANamAM nathI. kevalI munIrAjanuM upadezIka vacana nIspRhipaNAnuM nathI. nIspRhipaNe upadeza vacana to namirAja ruSIe uttarAdhyayana sUtranA navamA adhyayanamAM kahyAM be. iMje brAhmaNarnu rupa banAvIne namirAjanA samakitanA pArakhA nimitte prazna purayA. te brAhmaNane jamADyA viSeno namirAja ruSIpa nattara dIdho. te pAThaH-- jazttA vinale janne, noittA samaNa mAdaNe; juccAya jihAya, ta gasi khtiyaa||30|| eya mahaM nisAmittA, he kAraNa coina ... ta namirAya risi, deviMdo iNa mabavI // 39 // - josahassaM sahassANaM, mAse mAse gavaMdae; tarasAvi saMjamo sena, aditassa vi kiMcaNaM // 40 // arthaH-ja jo vi0 ghaNA vistIrNa ja0 yajJa jo jamAmIne sA zAkyAdika zramaNa mA brAhmazane da" (gAyAdika suvarNAdika dAna)
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 270 ) + siddhAntasAra. * dakSaNA daine ju0 manoijha kAma joga jogadhIne ji0 yajJa karIne tab tyAra paDhI ga0 jAje tuM kha0 de kSatrIrAjA ! 30 e0 ema0 pUrvokta zrartha ni0 sAMjalIne de0 je je sukhakArI vyahiMsAdika jema dharma tema jogAdika jANavA. ityAdika hetu kA0 kAraNe co0 preryAthakA tapa tejAra pI na0 namirAja rupI de0 zakeMdra pratye 50 ema ma0 bolyA. 30. jo0 je koi sa0 dasalAkha mA0 mAsamAsa pratye ga0 gAyanuM dAna de ta0 evA dAtAra hoya tene paNa saM0 saMyama zreya hoya. zra0 ( gAyAdika) detA hoya tene athavA kiM0 theokuM paNa na deto hoya tene paNa saMjama jalo. // 40 // jAvArtha:- dave ju ! ihAMto iMDe sama kitanuM pArakhu karavA vAsteM prazna puDhayA ke, " he ! namIrAya ! tame moTA yajJa karIne, brAhmaNone zramaNa zAkyA dikane jamAmIne, dakSaNA daine, ane manoza joga jogavIne pI dikSA lejo. " tevAre namirAja ruSIzvare kayuM ke de ! dasa lAkha gAyo mahIne mahIne dAna de, tene paNa saMjama zreya be, ane kiMcIta mAtra dAna na de, tene paNa saMjama zreya be. e juTe ! dAnanA deNahAra ne dehArane vannene saMjama zreya (jalo ) kahyo; paNa brAhmapone dAna detuM niSedhyuM nathI. e namIrAja ruSInuM vacana zrI kevalInIpare nispRhapaNAnuM . have juDe ! jo jInamArgamAM kevalajJAnIe zrasaMjati, tine brAhmaNone dAna dIdhAmAM sUtramAM ko ThekANe pApa ka hota to, namirAjarupI ema kahatA ke " he ! hUM to saMjati chAtine brAhmaNone dAna devAmAM pApa tathA nArakInuM kAraNa jANuM huM" paNa ema nathI kayuM. kemake tamArA sarakhI zraddhA namIrAyanI hota to niSedhatA, paNa temanI tamArA sarakhI zraddhA nahotI; tethI temaNe nispRhapaNe vacana kayuM. te kevalajJAnI gaNadhare sUtramAM guMthyuM, te vacana pramANa be, paNa kumAranAM tathA nRgunA beTAnAM vivAda vacana pramA mAM nathI. balI yahIM to brAhmaNa gurunI buddhe pujAve be, tathA gurunI buddhe ( mohane dete ) dAna le be, tene dharmanA dveSI jANI gurubuddhe jamA -
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra ( 271 ) jyAmAM pApa, mithyAtva chAne narkanuM kAraNa kayuM; paNa mAgatA jIkhArI tathA durbalane maratA dekhI, anukaMpA lAvIne dAna de, temAM to thAIkumAre tathA nRguproditanA putro paNa pApa kayuM nathI; vAste e dhanukaMpA dAnano prazna nathI. vAre terApaMthI kadene ke " mAgatA jIkhArIne anukaMpA lAvIne dAna devAmAM lagAra mAtra punya hoya to, ANaMda zrAvake saMja tine dAna devAnAM pacakhANa kema karyAM ? evo abhigRha kema lIdho ? " teno uttara. he devAnuprIya! zrANaMda zrAvake mAgatA jIkhArIne anukaMpA thAlIne dAna devAnA pacakhANa nathI karyA. balake ANaMda zrAvake to anukaMpA dAna dIdhuM saMjave be; kAraNa ke luMgiyAnagarI pramukhanA zrAvakonA ghaNA guNa vakhANyA. te madhye anaMgadvAre dAna detA kahyA, ane " vibakiya paurajatapANA " jJAta pANI khAdhA paDhI bace te bAhAra nAkhe be, evA guNa vakhAeyA. valI suyagakAMga sUtranA bIjA zrutaSkaMdhamAM samacaya zrAvakanA guNa ( virada) vakhANyA, tyAM paNa anaMgadvAra vakhAeyo be. te samacaya zrAvako mAM zrANaMda zrAvaka paNa jelo be. te zrANaMda zrAvakane pa gadvAra e. te mATe anAtha durbalane to ANaMda zrAvaka dAna debe; paNa " anya tirthI, mithyAtva mArganA svAmI, jinamArganA dveSI chAne tathArUpa pAkhaMmIne dAna darja nahI " evo sAtamA upAzakadazAMganA pahelA zra dhyayanamAM zranigraha lIdho be. te pAThaH tase khANaMde gAdAvai samaNassa bhagavana mahAvIrassa aMtie paMcANuvatiyaM sattasikA vaiyaM jvAlarasa vihaM sAvaya dhammaM pavijatI 2 samaNaM jagavaM mahAvIraM vadati namasaMti evaM vyAsi:-no khalu me te kappai prajappanii aniyAvA anaciya devayANIvA paNa ciMya parigRhiyANivA ceiyAI vaMdittaevA maMsittaevA. purvi -
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 272 ) + siddhAntasAra NAlavatteNaM AlavittaevA saMlavittaevA; tesiM asaNaMvA 4 dAuvA aNuppadAnavA gaNaba rAyAninageNaM gaNAninageNaM balAjinagaNaM devAnijageNaM guruniggahaNaM vittikatAreNaM; kappati me samaNe niggaMthe phAsu esaNijeNaM asaNapANaM khAimaM sAzmeNaM vana pamiggaha kaMbala pAyapuraNeNaM piDha phalaga sejyA saMthAraeNaM usada nesakoNaM pamisAne mANarasa vidarittate tikttu.|| . arthaH-ta0 tevAre se te A ANaMda gA gAthApati sa0 zramaNa jagavaMta ma mahAvIra svAmonI aM0 samipe sarva vicAra sAMjasIne paM0 pAMca aNuvrata sa0 sAta zikSAvRta (samakita pUrvaka) du bAra vi0 prakAre sA zrAvakano dha dharma pa0 aMgIkAra kare, karIne sa0 zramaNa jagavaMta zrI mAhAvIra svAmone vaM0 vacane karIne vAMde na mastake karIne nasaskAra kare, vAMdI namaskAra karIne e ema va kaheH-no nahiM kha0 nizce me mujane naMga he nagavaMta ! ka kalpe a0 Aja par3hI (samakita pAmyA panI) aN anyatirthInA sAdhu, guru, zAkyAdika yogI, saMnyAti, anyaliMgInA sAdhu aNa anyatirthI saMbaMdhIyA deva jaina tithaMkara TAlI hariharAdika devatA zra0 anyatirthI saMgrahyA jainamatinA sAdhu ce arihaMtanI AjJA vinA nikalyA jamAlI pramukha ninavAdika avyakta tathA ekala vihArI jasanAdika pAMca nede guNa rahita DhIlA pAsatthAne vaM vAMdavA Na namaskAra karavo purA pahelA a0 aNabolatAM pratye zrA0 bolAvavA, saM0 teNe bolAvyA palI paNa vAravAra saMnnASaNa karavaM te parivAjyAkAdikane dharma nimitte (karma kSayane hetue) vAMdavA, pujavA, paMcAMga praNAma ke namaskAra karavA na kalpe. te tene pUrvokta rIte dharma punya bharthe a asana, pAna, khAdima, sAdima e cAra jAtano AhAra dAN devo pra0 paratirthIne vAravAra devo te mujane na kalpe; paNa paNa eTavu vizeSa kAra* tIka zeThanI pere rA0 rAjAdikanA thAgrahathI de to ga jJAtInI para
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ sidAntasAra (27) ADUCTEDOMANT vazapaNe karIne denaM to, babalAtkAre manuSyAdikane jore deto, deNdevatAdikanA kAraNe. jutAveSTitapaNe dekheM to, gu guru, mAtA, pitAdikanA thAgrahathI denaM to zrane vi0 aTavI athavA punidAdi kAraNe devaM to vrata na lAge. e zrAgAra. have kA kalpe me mujane sa0 zramaNa sAdhu ni nigraMthane phA0 prAsuka e0 42 doSa rahita 10 anna pA0 pANI (jAdAdikanuM) khA khAdima (phalAdika) sA0 svAdima (mukhavAsa savIMgAdika) va vastra pa0 pAtra kaM0 kAMbalI pANa pAyapuDaNuM (rajohaNAdika) pI0 pATIlaM phasa pugnu pATI se napAzraya saMga saMthAro (dana traNAM parAlAdikano sAtharo) na0 rogApahArI auSadha ne jeSaja pathya pramukha sAdhune yogya grAhya vastu dharma vRdhikArI nirjarA (mokSa) ne arthe sAdhu pratye pa0 pratilAnato thako viva vicaraM ti ema kahe. evo ANaMda bhAvake zranigraha lodho be. ___lAvArthaH-have juna ! zhAM to "nokappaz zrajappannae," eTakhe Aja pahelAM mithyAtvapaNAmAM mujane kalpatA hatA, (e kAma karato hato ):-dhanyatirthIne (sAmI sanyAsi tApasAdikane )1. anyatirthInA devane (brahmA viznu mahezvarAdikane)2 ane anyatirthIe grahyA jainamatinA caityane (jainamatAnA sAdhu anyatirthInA jelA thayA tene)3, e traNene Aja pahelAM vaMdaNA namaskAra karato hato, vinA bolAvyAM bolAvato hato, vAraM. vAra bolAvato hato, alApa salApa karato hato,asanAdi cAra bahAra deto hato,tathA devarAvato hato te have paDo vAM nahI, namaskAra karUM nahi, pahelAM bolAvU nahIM, vAraMvAra bolAvU nahIM, alApasalApa karuM nahIM, ane zrasa. nAdika cAra ahAra dekheM nahI, devarAvU nahI evo anigraha lodho. have tame jJAnadRSTI dazne jurma ke bAja pahelAM mithyAtvapaNAmAM thANaMdajI zrAvaka mAgatA nIkhArIne vAMdatA hatA, namaskAra karatA hatA? ke tathArupa anyatirthIne (mithyAtvanA svAmIne) guru karIne mAnatA hatA ane vaMdaNA namaskAra karatA hatA? have zrAvakanAM vrata aMgikAra karyA pahelA, jene vaMdaNA namaskAra karatA hatA teneja baMdaNA namaskAra zrAja pano.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14) siddhAntasAra, epaper karabA bojyA; tathA jene pahelA bolAvatA hatA teneja bokhAvatuM gelaM, alApasalApa karavo boDyo, tathA asanAdika cAra ahAra detA ityAdi barve karatA, te have boDyA. valI evA anyatirthIne dAna devu pame to u kAraNe zrAgAra je. te 'rAyAniugeNaM' ityAdika u kAraNamA vittikaMtAre' eSo pAu je. e pAuno artha ema ne ke, huM anAtha ubalane (katAra) aTavIne viSe durnivAdi kAraNe dAna dekheM , temAM jo koza anyatirthI dudhAtRSAtura pomAe vyApta thako AvI, mAgatAnI pare mAgIne lai jAya so devAno zrAgAra je. eTale mAgatA nijhukane ANaMda zrAvaka paNa dAna 3. e lekhe anyatirthI anyamatanA svAmIne paNa anukaMpA ANIne to dAna de be; paNa gurunI bujhe nathI detA. - valI mAgatA nikhArI tathA asaMjatine dAna devAnAM pacakhANa karyAM hoya to, u bImInA zrAgAranuM zuM kAma De ? mAgatA nikhArIne maste kA rAjA, nyAtIlA, mAtA, pitA, balavaMta, devatA, jabarA karIne kahe ke, same ene dAna dyo ? arthAt naja kahe. e to rAjAdika tathA sasa anyatirthIne guru karIne mAne , tene vAste jabarA karIne paNa kahe ke, "amArA gurune vaMdaNA namaskAra karo, dAna dyo." ema jabarA karIne sanAvika kahe to anyatirthInA matanA mAlekane (mithyAtvIne) vaMzA namaskAra kasvAno ane dAnAdika devAno AgAra . e pAMca to jaba sapaNAnA AgAra , ane go anukaMpA Azro zrAgAra De ke, eja anyatirthI-matano-svAmI nidAdi kAraNe aTavIne viSe purbalapaNe mAge to dAna devAno zrAgAra je. e lekhe anukaMpA dAnanI karaNI to ANaMda zrAvaka kare , paNa " anyatirthI matanA-svAmI dharmanA po ke te yApuM nahIM" evo ANaMda zrAvake annigraha lodho be; paNa pArSada zrAvakane kAMza evaM pacakhANa natho ke " huM asaMjatine Apu nahIM." vAste asaMjati ane anyati mAM ghaNo phera . anyatirthI to 363 pA. khaMka matanA dekhAmaNahArA, jainamArganA dveSo, niMdaka . tene bhApatA vAMdatAM alApasalApa karatAM jainamArgane khaghutA sAge, pAkhaMkamArga kope
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ane loka paNa ema jANe ke, ANaMda zrAvaka evA mAhyA matAM pAkhaMmI. meM mAne , tyAre e paNa kAMka zrAvakane vaMdanIka pujanIka dise ke. ema ghazA jIvone zaMkA pame te mATe anyati ne vAMdavA, bolAvavA ane mAhArAdika devA, e traNa vAnAM mukyAM le. valI jo ANaMda zrAvake sarvathA prakAre dAna devU bomayuM hoya to 'anyatirthI' evo pATha na jo ie, paNa asaMjati, zravRtine dAna dalaM nahIM evo pATha joie. temAM jIkhArI paNa nelA zrAvyA, paNa evo pATha nathI. have jevo ANaMda zrAvakano zrAcAra hato, tevo 1 lAkha ee hajAra sarva zrAvakano eja mA. cAra hato. anyatirthInA traNa bola sarvane karavA na kalpe. etra bosa to sarva zrAvaka TAle . te anyatirthI mithyAtvanA svAmI zrAzrI, paNa mAgatA nikhAra tathA purbalane anukaMpA dAna Ape, te to pAMcamA guNagaNAnI karaNI . valI terApaMthI kahe ke, mAgatAnIkhArI durbalane, anyatirthI nahI syAre zuM svatirthI gaNazo ? teno uttara. he devAnuprIya ! sAdhu zrAvaka vinA sarva anyatirthI , pAMca sthAvara paNa zranyatirthI , dhAnanA dANA paNa anyati be, ane beDiyAdika jAva paNa anyatirthI be, paNa je gAmamAM ghaNA anyatirthI pAkhaMmo na hoya tyAM sAdhue comAsu rahevU kaDaM je. have jo tyAM dhAnanA kaNa kroma be kroma hoya to zuM? kroma be kroma anyatirthI kahevAze ? he devAnuSoya ! dANA pramukha pAca sthAvara, beI. jiyAdika, saMka nIkhArI, sarva anyatirthI , paNa ANaMda zrAvake pa. calyA teja anyatirthI SaTra darzananA dhnn| gaNoe. je vAMdavA jogya lokIkamoM kahevAya le tene vAMdu naho, batalAvU nahI, mithyAtvamA e kAma karato hato te Aja par3hI karUM naho. mithyAtva hatA tevAre nikukane to vAMdatA nahotA. te mAyA ho te vicAra jo no. vajI mA. gatA jokhArI zrAdi sarvane anyati nelA gaNAne TAna devu niSedhe, tene pubbu ke, nizitha sUtramA sAdhune katyu De ke, anyatirthI vA gRhasthano sAthe vihAra kare, gocarI jAya tathA tenA nelo eka jagyAmAM
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra rahe to mAsika prAyazcita prAve kaDaM. valI zrAcArAMgAdika aneka sUtromAM gama gama anyatirthInA lA rahe tathA alApa salApa karavo vajyoM ne. have tame to pAMca sthAvara zukSma bAdara,traNa vigaji, mAkhI mahara, cImI, kaMvemI (holo), pramukha sarva anyatirthI gaNoDo, ane sAdha zrAvaka TAlI sarva zranyatirthIja be, ane prajue to ekaja rAta anyatirthI nelA rahe to comAso prAyazcita kajhuM be. have tame savAya jAva jIva sudhI jANI jANIne anyatirthI nelA rahoDo. pAMca sthAvara zukSma bAdara sarva jIvane anyatirthI mAnobo. tyAre tamArI zramAne lekhe tamArA sAdhunamA sAdhapaNuM be ke nahI te kaho. . tevAre terApaMdhI kahe ke " e to 363 pArSamI anyatirthI je. tenI saMgata kIdhe samakitamAM zaMkA pame, ne zralApa salApa vadhe te AzrI kathu be; paNa sarva jIva anyatirthI le te zrAzro nathI kahyu. " tyAre he devAnuprIya! ANaMda zrAvake paNa 363 pAkhaMmI, anyatirthI, mithyAtvanA svAmI, tene vaMdaNA namaskAra karavAno tathA AhArAdika devAno tha. jigraha lIdho De; paNa mAgatA jIkhArI Adi sarva anyatirthI , tene anukaMpA thANIne dAna devAno (niyama) anigraha nathI lIdho. e jaMgavatI sUtranA trIjA pAuno, bAIkumArano, nRgunA beTAno ane prA. eNaMda zrAvakano, e cAre AlAvAno paramArtha ekaja . eto sarva anyatirthI, brAhmaNo, mithyAtva matanA mAloka, te zrAzrI be; kAraNake tene zrAvaka dAna Ape to mithyAtva lAge, parapAkhamono sAMsato paraco lAge ane pralApa salApa vadhe tethI teno niSedha karyo; paNa rAMka, mAgatA jI. khArI ane purbalane maratA dekhIne anukaMpA zulajoga ANIne dAna de temAM pApa kayA sUtramA kahyu De te batAvo. tevAre terApaMthI kahe ke " mAgatA nIkhArI pramukhane anukaMpA thANIne naMdanamaNIyAre dAna dI, tethI demako thayo." evAM sAdRzya anArya vacana bole . teno uttara. he devAnuprIya ! jJAtA sUtramA naMdanamaNIyArano adhikAra be, tyAM to evo pATha ke artha nathI ke, te dAna dIdhAthI demako thyo. tame kayA
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra.. ( 277 ) sUtranA pAgarthathI kaho bo te batAvo. jo dAna dIdhAthI demakAparyu pAme to pradezIrAjA pramukha ghaNA zrAvaka dAnanA deNahArA, sarva dAnanA dAtAra, evI azuja gati pAmyA joie. valI tamArA zrAvaka paNa saM. sArane hete dAna deDe, aMtakAle peTImA pramukha (dAna) Ape be, ane aMtakAle kutarAne lA nAkhe be, te tamArI zrajhAnI kedeNIne lekhe tamArA zrAvaka dAnanA deNahArA sarva demakAthAze ane evo azuja gatI pomaze. he devAnuprIya ! matanA lIdhe evAM asatya vacana kema bologe ? e naMdanamaNIyAra dAna dIdhAthI demakApaNuM nathI pAmyo. eto mUlathIja sAkSAt muktimArga mukIne, mithyAtvIunI saMgata kIdhI, mithyAtvI thayo, jaina mArga utthApyo bhane pachI mithyAtvapaNuM na jANyu, tene mu. tino hetu jANyo tethI demakApaNuM pAmyo. dAnathI evI azuna gati thatI nathI. tame matane lIdhe evAM sUtranAM jugaM nAma laz zraNasamaju lokonA ghaTamAM ghocA ghAlIne evAM karma kema bAMdhobo ? valI terApaMthI kahe De ke " zrAvaka saMjatine dAna to de , paNa te pamikammavA jogya , ane panare karamAdAnamAM paMdaramuM karmAdAna . jo asaMjatinA jaraNa poSaNa karyA hoya to 'bAlocaM pamIkamuM milAmi duka' eTale e dAna devu tepaNa karmAdAnamAM , te mATe devA yogya nathI." teno uttara. he devAnuprIya ! ihAMto karmAdAna zabdano artha "e paMdara prakAre vyApAra (vRti zrAjIvikA) karI jI nahIM "evo artha . e paMdara karmAdAnano tame khoTo artha karo nahiM." asaMjatirnu bharaNa poSaNa kIdhuM hoya" evo juge artha tame matanA lIdhe kema karo ko ? sUtramA ekaja akSara jANI joine uno adhiko batAve to zra. naMta saMsArI thAya. tame sasA upara anusvArane jajo e jANIne bane zrakara eka batAvIne anaMta saMsAra kema vadhAro ge ? sUtramA to asara jaNa posaNayA' evA pragaTa kara je. eka adara uMge zradhiko bolI to arthano phera ghaNo pamI Aya. jema kuMti putro yudhiSTiraH' ane bIMdunA zAlopathI 'kuti putro yudhiSTira' thAya. tame pAThamAM cabo adhiko zradara MITTTT---
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra polIne arthanA anartha kema karoDo ? sUtramA kahyA tema artha kemanI karatA ? sUtramA to artha ema ke "iMgAlakamme" koyalA karI vecI teno lAna lA potAnI AjIvikA kare. e kAma zrAvaka na kare, paNa saheje ghara kAma mATe lAve to iMgAlakarma na kahIe. ema yAvat yoda bole karI zrAvaka potAnI AjIvikA kare nahI. tema paMdaramo bolI (zrasaijaNa posaNayA) hiMsAnI bujhe hiMsaka jIva kurkaTa, maMjAra, su. kara (mukara), ane kukara (kutarA) ityAdikane tathA nAmAM levA mATe dAsIne podhe, tathA svArthane (nomane) hete mukhikAne poSe, ityAdika paMdara karmAdAne karI peTa jarIe te karmAdAna kahevAya. ihAM kAMza kAna devaM te paMdaramuM karmAdAna De ema artha nathI.have jo dAna detAM zrane arsa atinA naraNa poSaNa karavAmAM karmAdAna lAge to zrAvakane sAta, prata mulayIja rahe nahI, kAraNa ke zrI arihaMtadevanA sarva zrAvakoe pamare karmAdAna (sAtamA vratanA aticAra jANIne) trividhe trividhe tyAgyA ke. zAkha sUtra nagavatI zataka 7 me uddeze 5 me. te pAThaH' kimaMga puNa je ime samaNovAsagA navaMti tesiM no kappA imAiM panarassa kammAdANAI sayaMkarettaevA kArittaevA karataMvA annana samaNujANettaevA taM0 iMgAlakamme 1 vaNakamme 2 sAmIkamme 3 nAmIkamme 4 phomIkamme 5. daMtavANije 6 lakavANiye u kesavANivena rasavANi e bIsavANice 10 jaMtapIlaNakamme 11 nilaMgaNakamme 12 davaggidAvaNayA 13 saradahatalAva parisosaNayA 14 asatIpoSaNayA 15 icce te samaNovAsagA sukkA sukA' lijA tiyA navayA navitA kAlamAse kAlaM kiccA aNayaresu devaloesu gvavattAro navaMti // arthaH-kiMga zuM pu0 valI jeje 30 e sA zramaNopAsaka
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - + siddhAntasAra ( 279) zrAvaka nA hoya te tene no na ka kalpe i0 e vadamANa paNa paMdara karmanA (zrAdAna ) hetu pratye sa pote karavA athavA kA anerA pAle karAvavA ane ka0 karatAM pratye jarbu jANavU (anumodaq ) taM te kahe ve.-30 koyalA Adika agniekarI AjIvikA nimitte vepAra karavo te. 1 va vana karma vana bedana vikrayarupa bIja poSaNAdika te. 2 sA0 sakaTAdika vAhana ghamAvo vece, ityAdika te. 3 nA nAmekarI pArakA ityane sakaTAdikekarI dezAMntarane viSe pahoMcAme athavA baladha uMTa jAke zrApe te. 4 phohala kodAle karI jumikA dikanuM phomavaM te. 5 daM0 dAMta hAthIno ane tenA napalakSaNathI, carma, cAmara, puMDa, kezAdi. kano vaNaja te. 6 lA lAdAdikano vyApAra te. 7 ke keza, vAla, una ityAdikano vyApAra te. 7 ra madhAdi rasano vyApAra te. e vI. viSa ane tenA upalakSaNathI zastrano (hathiyArano) vyApAra te. 10 jaM. jaMtra (saMcAe) karI kutrAdika pIlavAno vyApAra te. 11 nivRSana (bAkhalA) nA vRSaNa (aMma) Dedana karavAno vyApAra te. 15 da0 davadevAnI buddhie agni salagAvavAno vyApAra te. 13 sa0 sarovara, aha, talAva thAdikanA pANI zoSavAno vyApAra te. 14 a0 dAsadAsIne jAme devA athavA vecavA mATe poSaNa karavAno vyApAra tathA kukamAM maMjArAdika jIvanuM vepAra arthe poSaNa karavU te. 15 itiprazyaM. i0 evaM prakAre te te sa0 zramaNopAsaka zrAvaka su0 zukala (ujalA) jAvathI potAnA vratane viSe gADhA (aDha) amarI tathA kRtajJa sadAcAranA prAraMjaka, sarva upara hitanA ciMtaka, e kA kAlanA samayane viSe kA0 kAla karIne aN anerA koieka de0 devalokane viSe devatApaNe 30 upaje evA kahyA. nAvArtha:-have juu~ ! hAM to ema kardA De ke, zramaNa nagavaMta zrI mahAvIradevanA sarva zrAvakoe paMdara karmAdAna trividhe trividhe karI vomarAjyAM . eTale paMdare karmAdAna seve nahi, sevarAve nahiM ane seva. tAle mamA paNa jANe nahi. have tame to kaho lo ke, asaMjatinA na.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 280 ) 4 siddhAntasAra raNa poSaNa kare to paMdaramuM karmAdAna lAge. tyAre to zrANaMda pramukha sarva zrAvaka yArAmosara karatA hatA, nyAtI - gotIne jamAnatA datA, gAyo, so pramukha tiryaMcane poSatA datA, aMtakAlAdika samaye peTIyAM zrApatA hatA ne kutarAMne lAU nAkhatA hatA, dAsadAsI gharanA TAbara (bokarAM) pramukhane poSatA hatA zrane saMsAramAM beThA hatA tethI mAgatA jIkhArone paNa dAna detA daze. e pUrvokta sarva saMjati ke saMjati ? ityAdika saMjatinAM caraNa-poSaNa karavAvAlAmAM tamArI zraddhAne lekhe paMdaramuM karmAdAna lAge, tyAre temanAmAM zrAvakapaNuM rahe ke nahiM ? kAraNa ke sAdhu jANI jANIne sAdhupaNAmAM doSa ( aticAra ) lagAmIne jAva jIva sudhI prAyazcita na se to sAdhapa rahe nahi. tema paMdare karmAdAna bhAvakanA sAtamA vratanA aticAra kahyA be. evA aticAra saMja tinA bharaNa-poSaNa karavAyI jANI jANIne lagAne to tenuM zrAvakapaNuM mane sAta vrata kema rahe ? te vivekathI juI. valI e karmAdAna evaM nAma kema thayuM ? evA vyApAramAM pApa ghaeM be tethI tene karmAdAna athavA anArya vepAra rahyo, chAne keika vyApAramAM pApa dhokuM be tene khArya vyApAra ko. zAkha sUtra pannavaNA pada pehele. te pAThaH * sekiMtaM kammAriyA yoga vihA paNattA taM0 dosiyA sutiyA kappAsiyA muttavettIyA jaMgaveyAliyA kolAliyA paravAviNiyA jeyAvaNo tadappagArA setaM kammAriyA se kiMta sippAyariyA 2 yogavidA paM0 taM0 tulAgA taMtuvAyA pAgArA veyagA varumA bakiyA kaThapAMDayArI muMjapArA batArA pArA pobArA loppArA saMkhArA daMttArA naMgarA jijogArA sekhArA komIgArA jeyAvaNe tadappagArA se taM sippAriyA | arthaH- se0 te karmacArajanA he bhagavAna! keTalA jeda ? iti prA. utara. he gautama! ka. te karmacArAjanA a0 aneka neda pa0 pappA
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. (281) - taM te kahejeH-do kapamAnA vyApAra 1, sa0 sutaranA vyApAra 2, ka0 kapAsa (ru) nA vyApAra 3, mu motI pramukha javerAtanA vyApAra tathA sarApha pramukha 4, naM0 kriyANA vizeSanA vyApAra 5, ko kAMsI pramukhanA tathA sonArUpAdika (nAMmA) vAsaNanA vyApAra 6, Na naravAvaraNikA jAto vizeSano vyApAra , je je anerA paNa evA ta0 tathA prakAranA zrAraja vyApAra 7, se tene kA Arya karma kahIye. have zilpanA neda kahe. sepa te kiM0 zuM he nagavAna ! si0 zilpa (vijJAna vizeSa) zrAraja ? te zilpa thArajanA keTalA neda ? uttara. he gautama ! si0 zipa zrArajanA. aneka neda pa0 parupyA taM te kahejeH-tu tunArAno vijJAna te zrAraja, taM0 vastranA vaNanArA, pa0 paTolAdikanA vaNanArA, veNa vepamanAmA ko vi0 vijJAna vizeSa, ba0 kriyAnAmA vijJAna vizeSa, kA kASTarnu vijJAna, muM0 muja pramukhanuM vijJAna, batrI karavAnuM vijJAna, pa0 citrAmaNa karavAnuM vijJAna, po0 pothI lakhavAnuM vijJAna, loga lepa karavAnuM vijJAna, saM0 zaMkhanuM vijJAna, daM0 dAMtanuM vijJAna, naM0 gharavAsaNAdikanuM vijJAna, ji0 jIcyArasanuM vijJAna, se sela karavAnuM vijJAna, ko koTakAranuM vijJAna, je je evAM anerAM paNa ta tathA prakAranAM vijJAna, te sarva zilpa Araja jANavA. se tene vijJAna prA. raja kahIye. 5. bhAvArtha:-have jurja ! zrI pannavaNAjInA pahelA padamAM nava prakAranA Arya kahyA, temAM cothu karma Arya kayuM temAM nANAvaTI, sutarImA, kapAsa ruzvAlA, ityAdikavepAra karI peTa jare, te vyApAra zrAryamAM gaNyA. te vepAranuM nAma karmAdAna na kahIye. zAmATe ke, e vyApAramA pApa thoDaM be, te mATe zrI vItarAgadeve Arya vyApAra kahyA; ane paMdara karmAdAna vardhyA te zAmATe ke, evA vyApAramA pApa ghaNuM be. evA karmamAM sadAkAla hiMsAthI trasa jIva haNAya te mATe karmAdAna kahIye. e kAma karI' peTa narabuM vajyu, sAco artha to e . valI nagavatI tathA upAzakadazAmA sutrArtha jo vAMcajo. valI terApaMthIne puDhIe ke, dAnamAM ebahuM
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1242) siddhAntasAra - - zuMjAre pApa ke tene paMdaramA karmAdAnamA laDne ghAyu ? cAra kAraNe jIva nArakI zrane tiryaMcanuM zrAyuSya bAMdhe, temAM paNa dAna na ghATyu. te. maja zraDhAra pApamAM paNa dAnane na ghATyu. valI suyagamAMganA bojA zru. taSkaMdhanA bIjA adhyayanamAM adharmanA (pApanA) karaNahAranAM lakSaNa va. khANyAM tenAM mAgaM lakSaNa aneka prakAre varNavyAM , tathA aneka pApa nAM kartavya nAma lai lazne varNavyAMbe, temAM paNa dAnanI karaNI kahI nathI. valI nArakInA ne riyAne parmAdhAmI pAbalA navanAM puHkRta saM. nArIne pImA deThe. temAM paradArAgamana, jIvahiMsA, corI, kapaTa, pAla, nIMdA, pramukha kArya saMjArIne vedanA deDe; temAM paNa dAnarupI adharma saM. jArIne vedanA detA kahyA nathI. tyAre ihAM vItarAge evaM nAre pApa dAnamAM zuM dIDai ? ke, dAnane karmAdAnamAM ghATyuM ? he devAnuprIya ! sUtramA to 'thasajaNa posaNayA' e pAunA akSara ke. eno artha ema De ke, svArtha hete hiMsaka jIva poSavA nahI ane dAso guNikAne kuzIla sevarAvI paisA levA nahI. evA vepAranI AjIvikA zrAvake karavI nahIM; tathA gharamA juvA pramukha jAnavarone cugavA vAste kukamAne pAlavAM nahI. temaja gharamAM jaMdara thayA hoya tenuM nakSaNa karavA mATe bIlAmI pAlavI nahIM; Adi duSTa jAnavara svArtha nimitte poSavAM nahI. __valI e anukaMpA dAnanI karaNa anadimamAM tathA karmAdAnamA hoya to koi tIrthakare, kevalajJAnIe tathA sAdhue, koi zrAvakane zranukaMpA ANIne dAna devAnA pacakhANa kema na karAvyA ? karAvyA hoya to pATha batAvo. valI tame paNa pacakhANa nathI karAvatA. jo dAnamA anadiMma ane karmAdAna jANe to sAdhu pacakhANa kema na karAve ? kAraNa ke pApanA pacakhANa to sAdhue karAvavAja kahyA be, paNa jogAjoga vi. cAre. jemake koz puruSa sAdhu pAse zrAvIne kade ke " he svAmI ! mujane aNagaeyu pANI pIvAnI sogana karAvo" to sukhe karAve; paNa ko kahe ke " mujane bAMNone pANa) povAnA pacakhANa karAvo" to sAdhu na karAve. zAmATe na karAve ? tamAre lekhe sAmI gaNavAnI hiMsA TalI;
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra ( 283 ) paNa e joga pacakhANa sAdhu na karAve. tema sAdhu potAnA khAvApIvA nA pacakhANa karAve, paNa anukaMpA ANIne dAnadevAnA pacakhANa na karAve; kAraNa ke zrI janamArganA zrAvakanI karaNI mAM dAnadevuM nizce dIse be, te mATe e pacakhANa na karAve. tamArI zraddhAne lekhe to anarthAdaMga karmAdAnamAM jANIne ThAma ThAma sUtramAM e pacakhANa karAvavAM joie; paNa zrI vItarAgadevanI evI zraddhA nahotI. tame matane lIdhe pahutI kujukti lagAmoTo. valI pradeza rAjA kezI zramaNa kane dharma pAmyA palAM mithyAtva (nAstika mati) hatA, te dinanAM lakSaNa varNavyAM, temAM kacyuMke, lor3hI kharaDyA hAtha raheDhe, dIvIne adIvI kaDhebe, adIThIne dIvI kahe, ityAdika aneka pApanAM kartavya karato ko; paNa ema na kartuM ke, dAna dayA rUpI pApa kare be. valI jagavatIjInA paMdaramA zatakamAM vimalavAhana rAjAnAM lakSaNa varNavyAM. tIhAM 'zramaNa pikakula' kahyo, paNa dAna deto dayA pAlato kahyo nathI. valI jaMbudvipa panna timAM vAmacilAyA anArtha varNavyA. te varNanamAM paNa dAna dayA varNavI nathI. tyAre he devAnuprIya ! dAna dayAmAM pApa hoya to kyAMkato vItarAgadeva upadeza pakSamAM pApamAM varNava karata; paNa vItarAgadevanI tamArA sarakhI zraddhA nahotI ema jANajo. valI terApaMthI kahe Theke, " saMjati tine dAna devu kyAM ka ?" teno uttara. he devAnuprIya ! prathama to zrI tIrthaMkara mAhArAje dAna devAnI rItI calAvI be. pahelAM traNasone zravyAsI kroma esI lAkha sonaiyA varasa dIvasa sudho varasodAna daine pachI dIkSA le be. te saMjati tine dAna de temAM jo pApa hoya to, e pApanI sthiti tIrthaMkaradeva kema rAkhe te kaho. tevAre terApaMtha kahe be ke "tIrthaMkara to par3eai adil aoga jogave be, rAjya kare be tathA snAnAdika aneka pA panAM kAma kare Dhe, sema e paNa pApanuM kAma che." teno uttara. he devAnu prItha ! e jogAdika to pUrva javanA karmanA udayanAva (jogAvalI karma) he se jogave . e to artha- pApamAM ke paNa dAna dekhUM te kapA karmano
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ (284) +siddhAntasAra.. udayannAva De te kaho. valI e artha-pApamAM ne ke anartha-pApamA De te kaho bhane e anartha-pApa zI rIte jogave te kaho. tevAre terApaMthI ko ne ke "nagavaMta zrI mahAvIrajIe varasodAna asaMjati abattine dIdhuM tenuM pApa lAgyuM, tethI temaNe bAra varasa phuHkha dIgaM." je upara matanA sIdhe evI khoTI jomo kIdhI , te DhAlanI gAthAH lIzrAme pApa ne diyAme dharma, zrApa to reha gayA korAre; ' devatA kanAsu le mInakhAMne dodhA, tare vIrajIne par3a gayA phomAre. catura vicAra karIne dekho // 1 // . evI khoTI jogo karI . "devatAkanethI sonaiyA nagavAne sIdhA tenuM to pApa lAgyuM, ne manuSyane dodhA tethI dharma thayuM, to paNa zrAvyA tema gayA ane pote to korAne korA rahyA; paNa eTabuM vizeSa ke, devatA kanethIla manuSyane dIdhA, tethI jagavAnane sAmAbAra varasa ne paMdara dIvasa sudhI badmasthapaNAmAM phomA paDyA." evAM anartha vacana bole . paNa juLa! he devAnuprIya ! zrI mahAvIrajIe to dAnanA phomA jugatyA (jogavyA); paNa dAna to anaMtA tIrthaMkara thayA te saghalAe dI, le. temaja malI. nAtha nagavAne varasIdAna de didA lIdhI; panI savA pohore kevalajJAna napanyu. e varasIdAna dIdhuM tenA phomA malAnAtha jagavAna kyAre no. gavaze te kaho ? he devAnuprIya ! tame matanA lIdhe praju upara evAM zrabatAM zrAla kema do Do? tevAre valI terApaMthI kahe ke 'e to anAda kAlanI sthitI De' to he devAnuprIya ! e sthitI pApa jANIne rAkhe le ke kAMi zunna phala (guNa) jANIne rAkhe De? e karaNI Arya puruSanI le ke anArya puruSanI / te kaho. valI terApaMthI kahe ke "zrA jagatamAM the bola De, vrata ne zravata. asaMjatine ane abatine dAna Ape e karaNI avatano De, mATe vratamA e kAma karavU nahI. anukaMpA zrAgone asaMjatine atine dAna de temAM vrata nipaje to saMvara nirjarA thAya, punya baMdhAya; paNa brata nadhI,
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 285 ) vrata be tethI pApa lAge." teno uttara. he maMgalamUrti ! vratamAM to e kAma nathI te sarva jANe be, paNa dAnanI karaNI kema niSedho ho? e to anukaMpA ANIne de te zubha joganI karaNI be, paNa vrata nathI. jema sAdhujI gurudevanI vaiyAvaca kare, thAhAra vastrAdika ANI thape, hAtha pagAdi cAMpe Ane telAdika masale, e karaNI vratana ke atratanI ? valI sAdhu zrAvaka gurudevanI sAmA jAya, gurudeva AvyAthI unA thAya, ekaraNI tanI ke vratanI ? valI sAdhu zrAvaka pAMca prakAranI sajAya kare, vAyA? puDhaNAra pariyaTaNA3 aNupehA ne dharmakathAeM, e karaNI vratanI ke avRttanI ? valI zrAvaka vyAkhyAna sAMjale, e karalI tratanI ke tanI ? dhyAna kare, dharma upadeza de, e karaNI vratanI ke chAtra tanI ? pa miledAdika ityAdika aneka zubhakAma zrAvaka kare, tene vratamAM gaNo ke vratamAM ? jo vratamAM gaNo to kayuM vrata nipaje te kaho, chAne jo vratamAM gaNo to, tmaar| zraddhAne lekhe to ekAnta pApa lAgavuM joie; kAraNa ke anukaMpA khANIne dAna de temAM tame kaho boke, vrata nathI tethI pApa lAge. tyAre pUrvokta guru AdikanI vaiyAvaca kareM, sAmo jAya, sajhAyAdika kare, e paNa tamArI kaheNIne bekhe vratamAM nathI, vrata, kAraNa ke tame jagatamAM beja bola kaho bo, vrata ne vrata. e saphAyAdika vratAM gaNo ke atratamAM ? a vAre terApaMthI kahe be ke " e kAma vratamAM to nathI, parA zuna joga nirjarAnI karaNI be, tethI karma nirjarA thAya, punya prakrati baMdhAya. " teno uttara. he devAnuprIya ! anukaMpA khANIne dAna de, te paNa zuja joganI karaNI be. temAM nirjarA thavAno ane punya baMdhAvAno nAkAro nathI. tame vrata tratanuM nAma lei zraNasamaju lokonA ghaTamAM ghocA kema ghAlI Dho ? valI terApaMthI kahe be ke "mAgatA jIkhArIne je koi zrannagogI vastrAdika Ape, tethe atrata vadhAryu." teno uttara. he devAnuprIya ! mukhyA tRSAtura TADhe maratAne keTaluMka ta ghaTatuM hatuM te annavastrAvika dene vadhAryu." ema tame kaho to, paNa zrI jagavaMte to nigodA 66
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 245) +siddhAntasAra dika sarva corAsI lAkha jIvAjonane tyAga nathI, tethI caude rAjakho. kanuM avrata saghalAne sarakhaM khubyu kaDaM je. valI rAMkane tathA cakravatAdika rAjAne sarakhaM avrata kaDaM je. zAkha sUtra nagavatI zatak pahele uddeze navame. te pAThaH teti jagavaMgoyame samarNanagavaM mahAvIraM vaMda namaMsa ttA evaM vayAsI saNuNaM naMte! seThiyassaya taNuyassaya kivaNassaya khattiyassaya samAceva appacakANaM kiriyA kavI iMtA goseThiyassaya jAva apaJcakANa kiriyAkaghara sekeNaThaNaM naMte evaM vucca? go! aviraipamucca seteNaThe. NaM goyamA evaMvuccara seThiyassaya taNuyassaya jAva kadhazA arthaH-laM he jagavaMta ! eve AmaMtraNe athavA guru pratye kalyANakArI vacana kahIne puDhe,naM nagavaMta gotama sa0 zramaNa (tapasvI) ja0 jagavaMta zrI mA0 mAhAvIra pratye vaM vAMde na0 namaskAra kare, vAMdI namaskAra karIne e ema va kahetA havA. se te Nu nizce jaMga he na. gavAna! se zrIdevInI mUrtInA pATabaMdha jenA mAthe bAMdhyA hoya evA zegne, ta0 rAMka darijine, ki kRpaNa darijine ane kha0 katro rAjA. ne sa0 sarIkhI ce nizce a0 apratyAkhyAna kriyA eTale apratyAkhAna. thI upanyAM karmabaMdha rupa ki kriyA karA lAge ? iti prazna uttara. haM hA. gautama. se0 seThane jAga yAvat zra0 apratyAkhyAna ki kriyA bAge. eTale zreSTI, daridhi, rAMka ane rAjAne sarakhI kriyA lAge . se te ke zA vega arthe naM0 he nagavAna! e ema vu0 kayuM ? iti prA. uttara. go he gotama ! 10 zchA sarvane te avratI pa0 zrAzrI. se te te teNe The0 zrarthe goNa he gotama! e0 ema vu0 kayu ke se seThane taka harijine jA0 jAvat kA apratyAkhyAna kriyA lAge. lAvArtha:--ive jur3e / ihAM annato eka kaNa ane vastrAdikano
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 287) eka tAra mAtra paNa na hoya evA mAgatA nIkhAra rAMka, kRpaNa, dariDi, ane cakravatAdika rAjA, sarvane jogarnu pApa ane parigraha to vapato ghaTato , paNa avatanI kriyA zrI vItarAgadeve sarvane sarakhI kahI. te tame jANatA thakA e pAgne bupAvIne "annavastrAdika nathI tene thavrata thomI ne ane annavastrAdika devAvAlAe avrata vadhAryu." ema matanA lIdhe juTu kema boloDo ? tevAre terApaMtho kahe ke "avatato vadhe ghaTe nahI, sadAya sarakhaM be, paNa anukaMpA ANIne annavastrAdika prApe, tethI pApavAvAle avrata sevarAvyaM kahIye." teno uttara. he devAnuprIya! avrata to Azrava je. te zrAvane tamArA terachAramA arupI kahyo . temAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza eke nathI arupI je. te avrata (zrarupI vastune) sevarAve zIrIte ane arupI vastu kozne zIrIte thApI zakAya ? zatratato mohanI-karmanA nadaye apratyAkhyAnanI cokamInA jogathI jIvane mAzA, tRSNA ane atyAganAvanI lahero varte, tethI karma lAge tene kahIe; ane teto potapotAnI kaneja . sevarAvI sevarAvAya nahI, tema koine ApI zakAya paNa nahI. tame matanA lIdhe evI kuyukti kema khagAvoge ? tevAre terApaMthI kahe je ke " mAgatA jIkhArI purbala jukhe tarase ane TADhe mare tethI tenAM karma kapAya, tene anukaMpA ANIne annavasAdika devAvAle karma kapAtAM rokI rAkhyAM ane annapAna vastrAdika sevavAnA jogarnu pApa vadhAryu." teno uttara. he devAnuprIya !zrI nagavaMte to pujala melavavA cAhato hoya, ne pula na male tyAre ghaNuM ArtajyAna kare, tethI tene zrAraMjyAdika pAMca kriyA jabarI kahI thane te vastuno joga malyAthI pUrvokta pAMca kriyA pAtalI kahI . zAkha sUtra jagavatI zataka pAMcame naddeze uThe. te pAThaH* gAhAvazssaNaM naMte ! naM vikiNamANassa keza naMDaM avaharejA tassaNaM naMte ! naMmaM aNugavesamANassa kiM AraMjipA kiriyAkaba pariggahiyA kiriyAkabaimAyAvattiyA
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 288 ) * siddhAntasAra.. apaccarakANA mihAdasaNa ? go! AraMniyA kiriyA.. kavazpariggadiyAmAyAvattiyA apaJcakANa kiriyAkaghazH minbAdaMsae-kiriyA siyakayakSa siyanokaya. ahase me anisamannAgae javaI tase pahA savAna tAna payaNuznavA - arthaH-gANa gAthApatine naM he nagavAna ! naM0 kriyANA pratye vi0 vecatAthakAne ke0 koieka janaMga pratye 10 core. ta0 tene naM0 he nagavAna ! naM kriyANA pratye zra0 gaveSaNA karatAne (jotAne ) kiM0 zuM? A0 zrAraMcanI ki kriyA kA lAge ? pa0 parigrahanI ki kriyA ko lAge ? mAchamAyApratyayanI kriyA lAge ? a0 apatyAkhyAnanI kriyA lAge zrane mithyA daMsaNa pratyayanI kriyA lAge ? go he gautama ! te naMga gaveSaNahArane A0 AraMjanI kriyA lAge, temaja pa parigrahano mA0 mAyApratyayanI ane tha0 apratyAkhyAnanI kriyAto lAgeja; paNa mi0 mithyAdasaNapratyayana kriyA si kadAcita kA jo grahapati mithyAaSTI hoya to lAge, ne si kadAcita na lAge (samyakjhaSTi hoya to na lAge). have kriyA viSa vizeSa kahe. zraNa atha have jo te ni kiyAeM ani gaveSaNA karatAM lAdhyuM na hoya ta tevAra par3I (te sAdhyA paLI) se te grahasthane sa0 zrAraMjAdi je kriyAno saMcava De te sarva pa0 pAtalI na thAya. kriyAeM lAdhyA paLo udhyama thomo te mATe. nAvArthaH-have ju! hAM to ema kaDaM ke, gAthApatinuM kriyAe' (jaMga parigraha) corAdika lai jAya ane gAthApati gaveSaNA (zodha) kare, tevAre AkulavyAkula ArtadhyAna jogAdikano udyama ghaNo yAya. tethI zrAraMniyA, parigrahiyA, mAyAvattiyA ane apacakhANIyA, e cAra kriyA to ghaNI jabarI lAgeja, zrane pAMcama mithyAtvano kriyA samakiti hoya tene na lAge, ane mithyAtvI hoya to jabarI lAge. valI je parigRhAdika cora laz gayo 2 te gaveSaNA karatAM pAtu zrAvI jAya, tethI zaMtoSajAva thAya, AkulavyAkula thArtadhyAna maTI jAya, tevAre vIbAga
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra. (189) - deve pAMca kriyA pAtalI kahI. e nyAya mAgatA jIkhArI, purbala, jukhatRSA zItAdikathI pImIta, zrAkula vyAkula thArtadhyAna ghaNuM kare, annavastrAdikanI gaveSaNA kare ke " he dAtA ! koI anna vastrAdika thApo" ema prAzA sahita gaveSaNA kare vacana bole. te jyAM sudhI tene na male tyAM sudhI jogAdikano nadyamaghaNo kare, tethI AraMjAdikaM pAMce krIyA tene jabarI lAge; ane dAtAra chuHkhI dekhI anukaMpA ANIne annavastrAdika thApe, tethI saMtoSannAva pAme, tethI e vastunuM AkulavyAkula (A. tadhyAna ) paNuM maTayuM ane jogano nadyama ghaTayo. tevAre zrI vItarAga. devanI kaheNIne lekhe to zrAraMjAdika pAMce kriyA pAtalI lAge. have tame "anna vastrAdika devAvAle parigrahanuM tathA jogarnu pApa vadhAyu " ema kaye nyAye kahobo ? tamAre lekhe to gAthApatinuM dhana (arnayanuM mukha) cora lai gayo, tethI AraMnAdika pAMca kriyA pAtalI lAge kedevI joie; zrane dhana (pApa karAvavAvAj) pAbu zrAvyu tethI pAMca kriyA thAraMnAdika jabarI lAge kahevU joie; paNa nagavaMtanI zrajhA tamArA sarakhI nahotI. jagavaMta to murgadika thArtadhyAnathI jogano nadyama ghaNo hoya teneja jabalaM pApa mAne je; mATe mAgatA nIkhArIne anna vastrAdika dei vArtadhyAna- jabalaM pApa TalAve, tene pApa kaye nyAye lAge? mAhyA ho te vIcArI jojo. valI dhAnya, kriyANAdika devu kayu, te gharamAM pamyu hoya tyAM sudhI dhAnyAdika kriyANAnI pAMca kriyA gAthApatine jabarI lAge kahI, ane rupIyA na lIdhA tethI rupIthAnI pAMce kriyA pAtalI lAge kahI, ane dhAnya kriyAeM levAvAle nathI lIdhuM tyAM sudhI tene dhAnya kriyANAnI pAMce kriyA pAtalI lAge kahI, zrane rupIyA na dIdhA tyAM sudhI rupIyAnI pAMce kriyA jabarI lAge kahI; ane dhAnyAdika kriyAeM sevAvAlAne tolI dIdhuM ane rupIyA laz lIdhA, tevAre dhAnyAdika kiyANAnI to pAMca kriyA pAtalI kahI ane rupIyAnI kriyA jabarI kahI; ane levAvAle kriyAeM tolAvI lai lIdhuM, ane rupIyA parakhAvIne thApI. dIdhA, tevAre kriyANAnI pUrvokta pAMca kiyA jabarI lAge kahI
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sidAntasAra.. ane rupIyA dIdhA tethI rupIyAnI pAMca kriyA pAtalI kahI. ___have jurja ! jyAre vastu gharamA panI hoya, tebAre te upara murga hoya tethI teno jApato rAkhavAno nadyama kare tevAre pAMce kriyA jabarI kahI; ane zrAgalAne vastu ApI dIdhI, potAnI murga maTI ne jApatorAkha. vAno udyama mavyo, tevAre pAMce kriyA pAtalI lAge kahI. tema dAtAranA gharamAM anna vastrAdika paDyAM hoya tyAM sudhA te upara potAnI murga ne tethI pAMce kriyA jabarI lAge; ane mAgatA nikhArIne purbala dukhIne mukhyA tarasA TADhe maratA dekhIne anukaMpA ANIne annavastrAdika thApe, tethI potAnI muLa maTI tene zrI vItarAgadevanA vacanane lekhe to pAMce kriyA pAtalI lAge. tame vItarAgadevanAM vacana natthApIne dAtArane ukhaTuM pApa kara rIte lagAmo bo? tevAre terApaMthI kahe De ke "grahasthInAM anna vastrAdika parigrahamAM be. aDhAra pApano, vIsa bolano ane annavanAdikano tyAga kare teTayU~ to vrata , ane je rAkhe te sarva zanavasAdikaHzravrata-parigrahamAM ne. te pote seve to pApa, bIjAne sevavAne prApe to pApa ane sevatAMne naluM jANe to pApa. e lekhe dAtAra mAgatA nIkhArIne anukaMpA thANIne anna vastrAdika Ape,teNe tene avRta parIgraha sevarAvyo kahIye." teno uttara. he devAnuprIya! parigrahaneto jagavaMte rupI copharsI kahyo , zrane anna, vastra, sonu, rupuMpramukha sarva pujalane rupI pAThapharsI kahyA le. zAkha sutra jagavatI zataka bArame uddeze pAMcame te pAga: rAyagide jAva evaM vayAsI aha naMte ! pANAzvAe musAvAe adiNAdANe mehaNe pariggadeya esaNaM kaz vaNe kagaMdhe kazrase kaiphAse paM.? go.! paMcavaNe dugaMdhe paMcarase canaphAse. ahAnaMte! kohera koveza rose3 dose akamAe saMjaleNa6 kaladeza caMDike naMmaNee vivAde20 esaNaM kazvaNe jAva kazphAse paM? go.! paMcavaNe paMcarase ugaMdhe cau.phAse paM0 // ahAnaMte! mANe madde dappe thaMne gaye anukose
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. paraparivAe nakose avakose unnaya janAme unnAme esaNaM kaivaNe paM.? go.! paMcavaNe jadA ko taheva // ada naMte! mAyA uvahi niyami valae gahaNe Nume kakke kurue jIme kivise AyaraNayA guhaNayA vaMcaNayA paliuMcaNayA sAijogeya esaNaM kazvaNe paM.? go.! paMcavaNe jadeva kode|ah naMte! lone vA munA khA gehi taehA niLA anikA AsAsaNayA patrANayA lAlapaNayA kAmAsA nogAsAjIvIyAsA maraNAsA naMdI rAgeesaNaM kaivaNe paM? go.! jaheva kodaanaMte! peye doSe kalade jAva miga daMsaNasalle esaNaM kazvaNe? go. jadeva kohe tadeva cau phAse // arthaH-rA0 rAjagrahi nagarIne viSe jAga jAvat gotama e0 ema kahele. zratha have naM0 he nagavAna ! pA prANAtIpAta mu mRkhAvAda an zradattAdAna me0 maithuna ane pa0 parigraha 5. e pAMca e0 ene viSe kA keTalA va0 varNa kA keTalA gaM gaMdha kA keTalA ra rasa ane ka0 keTalA phA0 pharsa paM0 kahyA? iti prazna. nattara. goNhe gautama ! te karmane pujalarupapaNAthI(pujalAtmaka De tethI) varNAdika hoya. eTalA mATe paMNpAMca varSa kuNbe gaMdha paM0 pAMca rasa ane ca0 cAra pharsa (snigdha, rukSa, zIta zrane naSNa. 4) zukSama pariNAmI pujalane hoya. karma zukSama pariNAmI De te mATe. a0 atha have naMga he nagavAna ! kohe karma upArjanahAra sAmAnyarupa praNAma te krodha 1, ane ko vizeSarupa te kopa , rokIdhano anubaMdha te 3, do svAtma ane parAtmane doSe te 4, dhAparAyo aparAdha na sahe te 5, saM0 vAraMvAra krodharUpI agni bale te 6,ka0 moTA zabdekarI juMmA vacana bole te , caM krodhekarI ru thAkAra karete, 0 daMgAdikekarI yuddha kare te e zrane vi0 avinaya bole te 10.5 hA kasahAdika krodhanAM kArya ve e sarva ekArya ne e0 ene viSa ka
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra keTalA varNa, keTalA gaMdha, keTalA rasa, jA0 yAvat ka0 keTalA sparza pa0 kA ? iti prazna. uttara. go0 he gautama ! paM0 pAMca varSa paM0 pAMca rasa 50 begaMdha ne cau0 cAra sparza pa0 pUrve kahyA te. a0 atha have he jagavAna ! mA0 mAna praNAma napArjanahAra karma. tyAM mAna sAmAnya nAma madAdika vizeSa nAma ve 1, ma0 mada harSa 2, da0 darpa 3, thaM0 name nahI 4, ga0 niHzaMkapaNuM 5, 0 anerA pAse guNa kIrtana karAve 6, pa0 parAyA avaguNavAda bole 7, na0 pote potAnI riddhi upArje 8, 0 animakarI AtmAne tathA parane kaSAya pratibhAve e u0 uMco jAva ( haMkAre karI) 10, unnA0 je zrAvIne name tene garne pravarte 110 duSTapaNe name 12. e sarva mAnanA bAra bola kahyA. ihAM sthaMnAdika mAnanAM kArya sarva mAnavAcaka be. e0 ene viSe ka0 keTalA varNa, keTalA rasa, keTalA gaMdha chAne keTalA sparza pa0 kA ? go0 he gautama! paM0 pAMca varNa ityAdika ja0 jema ko0 krodhane kalA ta0 tema kahevA. 0 have jaM0] he jagavAna ! mA0 mAyA sAmAnyapaNe nAma upadhi ityAdika. tenA jedaH - na0 parane vacana ( ThagavA) nimitte samIpa jAya 1, ni0 ghaNo e dara karI parane uge 2, va0 jene nAve vAMkI ceSTA, vAMkA vacane bole 3, ga0 zragalAne vaMcana Arthe vacana jAla kare 4, e0 paravacana chArthe nIco pravarte, ka0 mAyAe karI anerAne mAre 6, ku0 mAyA vizeSe naMga kuceSTA kare 3 kI0 parane ( vaMcana) ThagavA nimitte kriyA avalaMbe, ki0 mAyAekarI navAntare athavA eja javane viSe kila viSithAya e, prANa mAyAekarI kAMika vastu zrAdare 10 gu0 potAnuM svarupa gopatre 11, vaM0 zrAgalAne uge 12, 10 vaMcana arthe saralapaNuM karI dekhAme 13, sA0 rumA avane pAvA (khoTA ) drava sAthe jo 14. e sarva mAyAthI ekArtha be. e0 ene viSe ka0 keTalA varNa, keTalA gaMdha, keTalA rasa chAne keTalA sparza paM0 kA ? go0 he gautama! paM0 pAMca vaNa ityAdi ja0 jema ko0 krodhane vize kA te mAyAne viSe kedevA. 0 pratha dave jaM0 de bhagavAna ! broDabroja e sAmAnya nAma ane jJAdi vizeSa 1, 20 abhilASa 1 supa
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ - siddhAntasAra.. (293) Porani rakSaNa anubaMdha 3, kaM aprAptinI vAnga 4, ge0 prApta arthane viSe thA zakta 5, ta0 pAmyA arthane viSe tRSNA na jAya 6, ni viSayatuM dhyAna 7, a0 aDha aniniveza viSaya citta , A0 mArA putra tathA ziSyane ema hojo evI AzIsa e, pa0 prArthanA (iSTa arthanI yAcanA kare te) 10, lA lAlapAla karIne vAraMvAra mAge 11, kA zabda rupanI prAzA kare 15, jo nogarupanI (gaMdha-rasa-sparzanI) AzA kare 13, jI jIvItavyanI AzA kare 14, ma0 ko avasthAe marNa vAnDe 15, naM0 smR. jithakAM rAga harSa te naMdIrAga vAjAM vizeSa 16. e sola e sarva loja vAcaka je. e0 ene viSenaM0 he nagavAna ! kA keTalA varNa, keTalA gaMdha, keTalA rasa zrane keTalA sparza pa0 kahyA ? itiprazna uttara. goNa he gautama! ja jema ko krodhane viSe kahyA tema lonane viSe paNa kadevA. a0 atha have naM0 he nagavAna ! peNa putrAdi viSe sneha 1, do doSa (apritI)2, kA prema hAsya (kalaha) jAga yAvat anyAkhAna, paizuna, ratibharati, parapa. rivAda, mAyAmoso mi0 mithyAta-darzana-satya ityAdi pApasthAna. e ene viSe kA keTalA varNa, keTalA gaMdha, keTalA rala ane keTalA sparza kahyA ? e prazna uttara. goN he gautama ! paM0 paMca varSa ityAdi ja0 jema krodhanA kahyA temaja cAra pharsa aDhAra pApane viSe jANavA. nAvArthaH-have jurma ! e pAThamAM to prANAtipAta, mRSAvAda, a. dattAdAna, maithuna ane parigraha, e pAMce rupI copharasI kahyA je. temaja krodhanA dasa neda, mAnanA bAra jeda, mAyA kapaTAznA paMdara neda, lona. nA sola neda, aDhAra pApa ane ATha karma, e sarva bolane rupI copha. rasI kahyA le. jema ATha karma copharasI pudgala potapotAnI kaneja rahe, paNa koine zrApI zakAya nahI, tema pAMcamA pApa parigrahane paNa rUpI copharasI kahyo be. anna, vastra, sonu, ru' pramukha apharasI pudgala japara murga mamatA hoya tene parigraha kahIye. te rupI copharasI ne te potAno potAnI kaneja rahe, koine ApI zakAya nahI. tame, "parigraha rupI copharasI " e sUtranAM vacana jANatA thakA kaho bo ke "mAgatA
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ (194) + siddhAntasAra - jikhArIne anukaMpA zrANIne annavastrAdika je Ape, teNe parigraha sevarAvyo, parigraha dIdho;" evo matanA. lIdhe sUtranAM vacana maromI a. bati parupaNA kema karo ko ? valI eja bAramA zatakanA pAMcamA nahe. zAmAM anna vastrAdikane pudgalAstikAya kahI . te pudgalAstikAya rupI pharasI , ane parigraha (pAMcamA pApa) ne rupI copharasI kahyo be. have tame annavastrAdikane apharasI pudgala jANatAM batAM parigraha kema kaho ho ? tevAre terApaMthI kahe je ke "anna, vastra, sonu, rughu, je upara muLa mamatA hoya tene nAva parigraha kahIye, ane tene rupI copharasI kahyo le te to sevarAvyo na sevarAvAya; paNa sonu, rughu, anna, vastrAdika avya parigraha , te avya parigraha dAtAre sevarAvyo. "teno uttara. he devAnuprIya ! avya parigrahathI karma baMdhAya ke nAva parigrahathI baMdhAya te kaho. jo avya parigrahathI karma baMdhAya to, narata mahArAjane jaMbuddhIpapannati sUtramA bhArIsA-juvanamAM ghareNAM kapamAM paheA~ thakAM kevalajJAna upanyu kema kahuM ? tathA Rkhanadeva jagavAnanI mArudevI mAtAne hAthIne hodde bega, lAkho kromo rupIyAnAM ghareNAM paheyA~ thakAM, grahasthapaNAnA veSamAM kevalajJAna kema upanyu ? vAste avya parigraha karma baMdhanuM kAraNa nathI. tevAre terApaMthI paNa kahe De ke, "kapamAM ghareNAM upara murgamamatA hoya tene nAva parigraha kahIye. te karmabaMdhanuM kAraNa le. te mamatA murga maTI gai, tethI jarata mahArAjane tathA marudevI mAtAne kevalajJAna upanyu: zrane ghareNAM kapamA to ajIva pudgala , te kahevA mAtra avya parigraha be, paNa karmabaMdhana kAraNa natho. te kapamAM ghareNAM avrata parigraha na khe| vAya." tyAre he devAnuprIya ! mAgatA jokhArIne anukaMpA zrANIne murbA mamatA maTavAthI, annavastrAdika ajIva pudgala apharasI dodhA, teNe parigraha (karmabaMdhanuM kAraNa te) sevarAvyo, ema matanA lIdhe juna kema bolo bo? tevAre valI terApaMthI ema kahe je ke "anna vastrAdika ajIva pujala zravapharasI dIpA tene to tame pApa nathI mAmatA para
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra ( 295) kAcuMdhAna dene kAcuMpANI pAya temAM ekIjI jovano hiMsAnuM to pApa lAgyu ke nahI ?" teno uttara. he devAnuprIya ! ekeMDI jIvonI hiMsAnuM to pApa tame batAvyuM, paNa anukaMpA zuna jogathI paMceMji jIvanA prANa jatA rAkhyA, tenuM tame pApa kema kaho ho ? kAraNa ke e anukaMpAdi kAryoMmAM jeTalI hiMsA thAya te to pApa khAteja , paNa je jIva ugaryo teno guNa jANavo. evA mizrasthAnanA dAkhalA sUtromAM ghaNe ThekANe De. jema cittapradhAne ghomA domAvIne kapaTAi karIne pradezIrAjAne samajA. vavAno upAya karyo, tethI cittapradhAnane ajayaNAnuM tathA kapaTAzrnu pApa lAgyuM; paNa rAjAne samajAvyo tenI dharmadalAlI kahI De paNa pApa dalAlI nathI kahI. valI jJAtAsUtramA subuddhi-pradhAne jItazatrurAjAne pANonI ajayaNA karIne samajAvyo. tethI tene pANInI to hiMsAlAgI, paNa rAjAne samajAvyo tenuM pApa nathI kaDaM. tame, dhAna kaNuMkA deza kAcaM pANI pAi anukaMpA zunna jogathI paMceji jIva maratAnA prANa rA. khyA tene, nerbhuja pApa kema kaho ho ? valI tamArI vANI sAMjalIne tamane koi rajaputAdika kahe ke " he svAmI ! zrApanI marajI hoya todhAna kaNukA ane kAcApANIno hiMsAnA tyAga karAvo, ane ApanI marajI hoya to paMcepijIvanI hiMsAnA tyAga karAvo, bemAMnuM eka tyAga karavAnA mArA nAva je. ghaj pApa jANo tenA tyAga karAvo." tevAre tame zenA tyAga karAvazo te kaho. tamArI zramAne lekhe to dhAna kaNukA ane kAcA pANInA tyAga karAvavA joze; (ghaNA jIvanI hiMsA Tale mATe) paNa jagavaMte to paMceti jIvanI hiMsAmA ghaNuM pApa karvA , narkanuM AyuSya bAMdhe kayuM be, kAraeke ekiMthI anaMtagaNI punyA paMcejinI vadhatI be, tethI temAM ghaj pApa mAnyu, ane zrAvakanA pahelA vratamAM paNa trasa-jIvanI hiMsAno tyAga karavo kahyo. tyAre he devAnuprIya ! paMceji jIvanI hiMsAnuM pApa ghaNuM izeto, paMceji jIvane anukaMpA zunajoga ANIne tenA prANa rArUpAno ghaNo guNa kema nahI haze? mAjhA ho te vicArI jojo. valI a
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra 296) +siddhAntasAra.. - nukaMpA thANIne dAna de, temAM zrI vItarAgadeve to dharma adharma eke paNa kahevU nathI kaDaM. zAkha sUtra gaNAyAMga gaNe dasame naddeze pahele. te pATha: dasa vide dANe paMtaM0 aNukaMpA 1 saMggada zceva jaya 3 kAluNietiya 4 lajjAe 5 gAraveNaMca 6 ahamepuNasatame 7 dhamme ahamevutte na kAhIzya 9 kayaMtiya 20 // arthaH-da0 dasa vi0 prakAre dA dAna parupyuM taM te kahe a0 anukaMpA (kRpAkarIne dIna anAthane devaM te ) 1, saMga saMgrahadAna (kaSTAdikane viSe sAjyane zrarthe de te) 2, nA nayanA lIdhe dAna Ape te 3, kA putrAdikanA viyogane samaye dAna de te tathA mukhAMnI paLavAme va. rAdikanuM karavU te zokadAna 4, laN ghaNA jaNAnI lAje ko dAna Ape te 5, gA garve kharace te garvadAna (nATakiyA mahAdine tathA vivAha sAdIne viSe Ape te)6, a0 adharmane poSaNahAraM dAna te (gaNikAdikane Ape te), dhao dharmanuM kAraNa te dharmadAna (te supAtre dAna) , kA mujane kAMika upakAra karaze evI buddhie je de te kAyIkahitadAna e, ane ka0 eNe mujane ghaNIvAra upagAra kIdho De, mATe huM paNa uzIgaNa thavA kAje kAMzaka zrApuM, ema dhArIne de te. 10 // nAvArthaH-have zhAM to dasa dAna kahAM temAM sAtamuMthadharma-dAna kaDaM. te potAnA viSaya hete tathA svArtha hete vezyAdikane Ape tene adharma-dAna kahIye; ane AgmuM dharmadAna te niyANAdika doSarahita, citta, vitta ane pAtra zurU je sAdhune Ape tene dharmadAna kahIe; ane bAkInAM pATha zeSa rahyAM, tenAM phala viSe zrIvItarAgadeve paNa mauna rAkhI, punya pApanAM phala eke kahyAM nahI, tyAre ApaNane zuM jJAna keprajanA vinA kahyAM nyArAM nirNaya karIe ? valI keTalAka ihAM punya sthApe ke, keTalAka mizra sthApe , paNa te vItarAganI AjJA bahAra le. valI zrAumuM dAna sAdhune detAM punyanirjarA rupa lAna thAya, paNa dharaNIkaruSIno pere viSaya hete de to adharma-dAna paNa thAya jema corane corI karavAnI
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 197) sAjya (madada) zrApe to zradharmadAna kahIe; kemake temAM potAno paNa svArtha nelo ne te mATe. ema karatAM e cora baMdhaNamAM pajyo, tene duHkhI dekhIne anukaMpA ANIne khAnapAna thApe to te anukaMpA dAna thAya. jevA potAnA praNAma (dAna thApatAM) hoya tevU dAna kahIe. phala paNa potAnA praNAma zurU zuddha hoya tevAM lAge. jema pAtra to dharmaruci ghaNA zuddha hatA, paNa nAgazrInA jevA praNAma hatA tevAM phala lAgyAM. te mATe dAna, tapa, japa, kriyA ane dayA, e sarva padArthanAM phala potAnA praNAma pake lAge je. jema ko annavya be, te sAdhu nelo rahe je ane sAdhu nevU khAvU pI kare , paNa jevA potAnA praNAma hoya tevAMja phala lAge . valI sAdhunI pare ko zuddha vyavahAra dekhI sAdhunI bujhe vAMde to tene sAdhu vAMdyAnAM phala lAge ke asAdhu vAMyAnAM phala lAge? ema potAnA praNAma upara ghaNI vArtA . bAkonAM ATha dAna zrI vIta. rAgadeve ekAnta dharmamAM paNa nathI gaNyAM, tema ekAnta adharmamAM paNa nathI gaNyAM. e zrApa dAnamA ekAnta dharma le ke ekAnta adharma De, ema. sAdhue kAMza paNa kahevU nahI, mauna nAva rAkhavo. e dAna prazaMsA paNa nahI ane niSedhavAM paNa nahI.ema jANavU je, pAgala zrAvake dAna dodhAMDe tenAMje phala thayAM haze te Aja paNa ApanArane thaze. valI zrI vIraprajunA aMtevAsI zrAvake je kArya kayA~, te jo anarthadaMga pApa karmAdAna hota to kema karata ? vAste e karaNI niSedhavArupa athavA pApa kahevArupa nathI. e vAtano zrI vItarAgadeve paNa cokho rote nirNaya na karyo tyAre ApaNane zuM jJAna ne ? eno to ghaNo vicAra je. valI sUyagamAMga sUtranA zrutSkaMdha pahekhAnA adhyayana agyAramAmAM sAvadha dAnamAM mauna rAkhatuM kayuM che, paNa pApa kaheQ kachu natho. te gAthAH daNaMtaM pANu jANedyA, Ayagutte jidie; gaNAsaMti sahiNaM, gAmesu nagaresUvA. // 16 // tahAgiraM samAraMnaM, ali punnati povae:
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - (1998) sidAntasAra adavA navi punnaMti, eva meya maha blayaM. // 17 // dANadhyAya jepANA, hammati tasathAvarA; tesiM sArakaNachAe, tamhA abiti novae. // 17 // jesiMtaM javakappaMti, annapANaM tadA vihaM; tesiM lAnaMtarAyaMti, tamhA Nanitinovae. // 15 // jeyadANaM passaMsaMti, vaha miti pANINaM; jeyaNaM pamisedaMti, vittiyaM karaMttite. // 20 // duhana vitteNa jAssaMti, asthivA NasthivA puNo; Ayarayassa heccANaM, nivANaM pAnaNaMtite // 1 // arthaH-purvavat. jurva prazna bIjo pAne 12e meM. nAvArtha:-have ju ! thA pAThamAM ema kaDaMDe ke, gAma yA nagaramAM gayAthI sAdhune ko dAnano arthI, zraddhAvaMta grahasthI tathA rAjAdika puDhe ke, he svAmI ! huM talAva kuvAdika khodAvaM yA satukArAdi daveM tathA pANInI paraba baMdhAvu ? e anuSTAnamAM punya De ke nahi ? evI sAvadha (AraMna kAraNI) vANa sAMjalIne 'e anuSTAnamAM punya De' ema paNa sAdhu na kahe, ane 'tamane punya nathI' ema paNa sAdhu na kahe; kAraNa ke e banne jASA mahA jayatuM kAraNa le. a. hIyAM terApaMthI ema kahe ke, " jo pUrvokta kAryomAM punya hoya to 'tamane punya thaze' evaM kema na kahe ?" teno uttara. he devAnuprIya ! dAnane arthe trasa sthAvara haNAya, te jIvonI rakSAne arthe sAdhu ema na kahe ke, tamane punya thaze; kAraNa ke sAdhu ema jANe ke, jo DhuMe paraba tathA satukArAdika dAnane prazaMsIza to mArA vacanatho trasasthAvara-jIvanI ghAta yAze, ema jANIne punya na kahe; paNa ema to nathI kachu ke, he sAdhu ! " e dAnamAM pApa be, tethI tuM punya mata kahIza." jema zrAvaka sAdhujInA sAmA jAya temAM nirjarA kahI, paNa meha varasatAM sA
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 299 ) dhujIne puDhe ke, huM phalANA sAdhujInA sAmo jAI temAM mane zuMphala thaze ? tevAre sAdhujI javArnu kahe nahI, mauna rAkhe. have guru-devanA sAmA javAmAM (vinayamAM) nirjarArupa lAja jANe be, paNa javArnu kahe nahI; kAraNa ke te ema jANe ke, meha varasatAM gurudevanA sAmA javAmAM nirjarArupa lAja kahIza to mArI nASA-sumatimAM kasara lA. gaze, ane jo nA kahoza to vinaya nAgaze, ema jANIne mauna rAkhe. ityAdika sAmA zrAvavAnI, sAdhu-sAdhavI vAste jagyA, auSadha lAvavAnI, ane uThI nanA thavAnI AjJA mAge to sAdhujI mauna rAkhe; paNa grahasthane AvavA javAnuM kahe naho. tema e sAvadha-dAnamA trasa. sthAvara jIvanI rakSAne arthe, posatukAramA tamane punya , ema prazaMse nahIM; ane mAgatA nIkhArIne aMtarAya pame tethI, tamane punya nathI, ema paNa na kahe. je e dAnane prazaMse tene ukAyanI vadhano vaMhAra kahIe; ane je e posatukAra dAnane niSedhe tene mAgatA jokhAronI (vRtti) AjIvokAno bedanahAro kahIe. ema jANIne sAdhu e sAvadha posatukAra dAnamAM, tamane punya ne athavA nathI, e bemAMnI eke nApA na bole; mauna rAkhe. valI e sAvadha-dAnamAM mauna rAkha, kahyu je. tenI zAkha sUtra suyagamAMga zrutaSkaMdha bIje adhyayana pAMcame te gAthA 33 mI: darikaNAe pamidaMno, abivA nabivA puNo; NaviyAgareja mehAvI, saMti maggaM ca vadae // 33 // arthaH-da0 dAnano pa0 pratilAnakAle grahasthane devA zrane khevAvAlAne levA, evo vartamAna vyApAra dekhI zra0 zhAM punya ne ema na kahe, kahe to asaMjamanI anumodanA thAya. vA athavA na0 ihAM punya nathI Na ema paNa na kahe, kahe to bati beda thAya. me e kAraNe paMmita zrasti nAsti na kahe. have sAdhu ma bole te kahe . saMga jJAna darzana cAritrarupa ma mokSamArganI vRddhi thAya tema vula bole. jAvArthaH-have ju ! A pAThamAM paNa ema kathu be ke, e sAva
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10) sidAntasAre.. dhadAnamA purayAM thakAM " tamane guNa ne athavA guNa nathI" ema sAdhu eke vacana na kahe. buddhivaMta sAdhu to jema jJAna, darzana ane cAritra vaSe tema bole. e banne game prajue madhyastha jAva rAkhavo kaho. punya, pApa ke, mizra, eke na kahetAM mauna rAkhavU kaDaM. tevAre teraapNth| kahe ke, puDayAM thakAM mauna rAkhe, paNa manamAMzuM jANe ? teno natara. he devAnuprIya! sUtramA prajue je vastuno paramArtha kahyo hoya teja prakAra kahevo, ane sUtramA jyAM prajue mauna rAkhavAnuM kartuM hoya tyAM mauna rAkhavA; dhane manamAMto ema jANe ke, jeTalI anukaMpA zulajoga ne teTalo rumo punyano jAga jANavo, ane jeTalI hiMsA azunajoga De teTalo TuMgo pApano jAga jANavo. tevAre valI terApaMthI kahe ke "posatukAramA tathA sAvadhadAnamAMzu. mogarnu punya ane hiMsAnuM pApa, ebanne vAta kema zraddholo ? kAMto punya zrako ke pApa ko."teno nattara he devAnuprIya!sAdhune koie ughAme moMDe bolatAM, vAyukAyanA asaMkhyAta jIvanI ghAta karatAM nalaTanAvathI dAna dIdhuM. tene zuM thayuM ? dharma ke pApa te kaho. vAyukAyanA jIva mutrA tenuM paNa dharma ane ulaTa jAve dAna dadhiM tenuM paNa dharma? ke vAyukAyanA jIva mArIne dAna dIdhuM temAM pApa ? tebAre terApaMtho paNa kaheDe ke "vAyukAyanI hiMsA tha teto pApa, paNa ulaTa nAve dAna do, temAM hiMsAno jAva nathI tethI dharma ghaNuM . " tyAre he devAnuprAya! e dAnamAM paNa hiMsATheM to pApa lAgaze, paNa zunajoganuM ane anukaMpArnu pApa kema kahoge ? e dAnamAM hiMsA to , ane anukaMpA zunajoga paNa le. tethI ekAnta punya athavA ekAnta pApa, ema ekAnta vacana na kahevu. tethIja zrI vItarAgadeve mauna rAkhavI kh| je. vana dAna to aneka prakAranA De. kozmA ekAnta mokSa hetu De 1, koimA ekAnta narka hetu 2, kozmAM potapotAnA praNAma napara punya pApanA phala 3, ane kozmAM pAtra ku. pAtra upara punya pApanA phala le 4, paNa daanrup| samuno gaNadharadeve paNa nikAla nathI karyo yataH
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. AkAze tArANAM saMkhyA, traNa saMkhyAhu mahi tale; zrAvaNe biMdunAM saMkhyA, pAtra saMkhyA na vidyte|||| spaSTArtha. mATe ema jANajoje, eno vicAra ghaNo le. zrIvItarAga vade te khalaM. valI terApaMthI kahe le ke, sAdhu vinA punyanuM kSetra kyAMya nathI. teno uttara. he devAnuprIya ! sAdhu to dharmanuM punya- ketra Deja temAM zuM kahevU ? paNa bIjAne dIdhAthI potAnA anukaMpA nAve zunna jogthii| kadAcita guNa thAya to nA kahevAya nahI. valI sAdhu vinA punyanA kSetranI nA kahe tene puDhIe ke, sAdhu to sAmopacIsa zrArya dezamA be. temAM to nava prakAre punya nipaje; paNa anArya kSetranA lokone nava prakAre punya nipaje ke nahi ? jo nipaje to kevI rIte nipaje; ? kemake tyAM sAdhu to nathI, ane bIjAthI tame punya mAnatA nathI. have anArya dezamAM nava prakAre punya kara rIte thAya ? tyAM aDhAra prakAre pApa to nipaje be, paNa punya keTalA prakAre nipaje te kaho. tevAre terApaMthI kahe De ke " nava prakAre punya nipaje evA to tyAM (anArya dezamAM) pAtra nathI; paNa mana, vacana, kAyAnA joga zunna varte, tethI punya nipaje je." teno uttara. he devAnuprIya ! aDhAra prakAre pApa to sarva jagatamAM be, paNa nava prakAre punya eka Arya-kSetramA jabe, evaM tame kayA sUtrathI kaho bo te pATha amane dekhAmo; ane anArya-dotramA traNa joga saMbaMdhoyA punya be, zeSa nathI te paNa sUtrapAta amane batAvo. valI tame kaho bo ke, anArya-kSetramA joga nalA pravarte tenuM punya De zeSa nathI. tyAre jova nagAravAnA praNAma ane maratAne anukaMpA ANIne dAna devAnA praNAma, e karaNImAM kayuM dhyAna, kara lezyA ane kayA praNAma ? zula ke azuna te kaho. sAdhuzrAvakanA dAnamAM punya hoya tevU to nathI; paNa anukaMpA thANIne ubalane maratA dekhIne dAna Ape, temAM zuja joga De ke azuna jogale te kaho. tevAre terApaMthI kahe le ke, " sAvajadAna (jIvahiMsA sahita ) mAM to tame paNa mauta rAkhavI kahI kaho bo, paNa nirvadhaH .
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 102 ) 4 siddhAntasAra roTI, zekyA caNA, siraNI (miThAI ) thane prAsuka (januM ) pANI, mAgatA jIkhArIne anukaMpA Apane thApe, temAM koi ThekANe sUtramAM guNa kahyo hoya to batAvo . " teno uttara. he devAnuprIya ! sUtramAMto prAsuka dAnamA tathA anukaMpA dAnamAM ThAma ThAma guNa kahyo be, paNa tamArA sarakhA aSTa- kalyANIkonI USTImAM AvatuM nathI. prathama to ThANAyAMga sUtranA navamA ThagaNAnA pahelA uddezAmAM nava prakAre punya kacdhuM be. te pAThaHnava vide punne paM0 taM annapunne 1 pANapunne 2 vacapunne 3 leNapunne 4 sayaNapunne 5 maNapunne 6 vayapunne 7 kAyapunne namokAra punne ee // arthaH- na0 nava vi0 prakAre pu0 punya paM0 paruyuM taM te kahe :0 pAtrane viSe je annAdika devaM tethI tIrthaMkaranAmAdi punya prakRtino baMdha, nete zranene devaM te anerI punya prakRtino baMdha. 1 pA0 pANI punya. 2 va vastra punya 3 le0 ghara. 4 sa0 saMthAro. 5 ma0 guNavaMta upara darSa. 6 va0 vacananI prazaMzA 7 kA0 paryupAsanA (sevA). 0na0 namaskAra punya uktaMca. e. anna pAnaM ca vastraM ca pralayaM zayanAzanaM zruzruSA vaMdanaM tuSTi, punyaM nava vidha smRtaM // 1 // jAvArtha:- have jurja ! yA pAumAM zrI vItarAgadeve emato nathI ke, eka sAdhu dIdhe punya baMdhAya. yahIM to samacaya kayuM be ke, nadIdhe punya, pANIdIdhe punya, jagyAdIdhe punya, ityAdika nava prakA ranAM punya kAMbe. sAdhujIne dIghAM tIrthaMkara gautrAdi punya prakRti baMdhAya, anerAne doghe khanerI punya prakRti baMdhAya. have punyano betAlIsa prakRti che. temAM sAdhujIne doghAyI to tIrthaMkarAdika prakRti baMdhAya ne anerAne dodhArthI anerI punyaprakRti baMdhAya. zAtAvedanI paMcainI jAta, manuSyanI gati, manuSyanuM AyuSya, trasa nAma, bAdara nAma chAne prajAta nAma ityAdika punyaprakRti badhAya have tame kahoTo ke ?
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAraH ( 301 ) sAdhu vinA bIjA koine doghe punya na baMdhAya. tyAre sAdhune dIghAM to tIrthaMkarAdika punyaprakRti baMdhAya ema kahAM be; paNa bAkInI punyaprakRti kehene dIghAM baMdhA te kaho. valo tiryacanaM zuja dIrgha AyuSya punyaprakRtimAMka be. te tamArA sAdhune dodhAthI uMTa, ghomA, hAthI pramukha tiryaMca thAya ke bIjAne dIdhArthI thAya te kaho. tevAre terApaMthI paNa sodhuM kahebe ke " sAdhune samaSTI zrAvaka dAna thApe, tethI vimAnIka devatAnuM zrAyuSya baMdhAya, tathA zAtAvedanI uMca gautra ityAdika zuna punyaprakRtina baMdhAya; paNa sAdhune dIghAM tirya canuM zrAyuSya to baMdhAya nahI. " to he devAnaprIya ! junaM ! e tiyaMcAdikanuM zrAyuSya, ityAdika punyaprakRti anerAne dIghAM baMdhAya ke nahI ? na putre ityAdikakekA prakArathI betAlIsa punyaprakRti baMdhAya ke nahI ? nyArI nyAyakekA prakArathI baMdhAya ema sUtramAM kathaM doya to batA. zrIM to TIkA tathA TabAmAM kayuM be ke, sAdhune dodhArthI tIrthaMkara nAmAdika prakRti baMdhAya, chAne anerAne dIdhAthI betAlIsa mAMhelI ne punyaprakRtibaMdhAya. sAdhuneja dIdhe punya baMdhAya, ane bIjAne dIghe punya na baMdhAya, evaM koi ThekANe ThANAyAMganI TokAmAM athavA bArthamAMka hoya to batAvo . tame evA purAtana AcAryanI kIlo TIkA tathA bArtha utthApAne kahoTo ke "eka sAdhuneja dIdhAM punya baMdhAya anerAne dIghAM punya na baMdhAya, ekAnta pApa lAge. " evA manamAM dhAve tevA khoTA artha karIne anaMta saMsAra kema vadhAro ho ? valI sAdhu vinA paNa dAna devAmAM guNa cittapradhAne kezIzramaNa munIrAja pAse batAvyA be. tenI zAkha sUtra rAyaprazeNI. te pAThaH # taM jaNaM devAppiyA payasIsaranno dhamma mAikebA bahu guNataraM phalaM doghA. tasaM bahueM samaNa mAhaNa niskUyANaM taMjaNaM devANupiyA pae sissa bahuNaM guNattaraM hoyA jaNavayassa. 1 artha:-- juna pAne 122.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ - nAvArthaH-have juna ! cittapradhAna sarIkho zrAvaka, jaina mArgano tathA nava tatvano jANa, teNe kezozramaNa munIrAjakane vinaMtI karI ke, he svAmI ! tame pradezIrAjAne dharma saMnalAvo to zramaNa zAkyAdikane, brAhmaNane ane mAgatA nikhArI nijhukane ghaNo guNa yAze. ema sUtra pAThamAM kaDaM. have zramaNa brAhmaNa ane nijhukane zo guNa thaze kaho te kaho. zuM pradezIrAjA samajyAthI " zramaNa brAhmaNa ane nikSuka tarI jAze" e guNa kahyo ke " rAjApradezI samajyAthI zramaNa brAhmaNa jinukane nidA sahelAthI malaze " e guNa kahyo ? tame matano kadAgraha bomIne vicAro. e pAunuM sAcuM rahazya to ema dekhAya De ke, pahelA pradezIrAjA nAstika matano ( mithyAtvi) hato tyAre paraloka, punya, pApa mAnato na hoto, temaja dhanane sAra jANIne saMcaya karato, paNa dAna punya karato nahoto. tethI cittapradhAne kezIzramaNane vinaMtI karI ke, he svAmI ! pradezIrAjAne dharma saMjalAvIne samajAvo to, avya asthira jANe, paraloka, punya pApa mAne, ane udAra cita thAya tethI samaNa brAhmaNAdikane dAna thApe, ane e samaNa brAhmaNa jinukane nidA sohelo male. e guNa thAze ema kaDaM; paNa jo cittapradhAnanI tamArA sarakhI zraddhA hota, ne dAna ApavAmAM pApa mAnato hota to ema kahevU joie ke, he svAmI ! rAjA pradezI asaMjatine tathA zramaNa brAhmaNAdikane dAna ApIne pApa kare be, mATe zrApa tene dharma saMjalAvAne samajAvo ke, bhAjapalI asati zravRtine dAna Ape nahI, ne evaM pApa kare nahI,, tema kahe jozae; paNa tamArA sarakhI azA cittapradhAnanI nahotI. temaja kezIzramaNa munIrAjanI paNa tamArA sarakhI zraddhA nahotI. jo hota to cittapradhAnane ema keheta ke "he cItta ! tame avayaM samajAvavAnI vinaMtI kema karobo ? hUM to samaNa brAhmaNAdikane dAna devAmAM rAjApradezIne pApa sAvIza, ke Aja panI ebuM pApa kare nahI;" paNa kezIzramaNano tathA cittapradhAnanI dAnamA pApa mAnavAnI tamArA sarakhI kA nahotI. vasI kezI
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sidAntasAra ( 305) munIrAja pAgala pradezIrAjA zrAvakanAM bAra vrata aMgikAra karI vaMdaNA namaskAra karIne ghere javA lAgyA, tevAre kezozramaNa munIrAje kahyu ke "he rAjApradezI ! tame hamArI pAse rasIlo dharma pAmyAge te dharmane viSe ramaNika rahejo.aramaNika thazo mata." poku kSetrAdikanAM cAra aSTAnta dIdhAM. palI pradezorAjAe kahyu ke, he svAmI ! aramaNika nahI thAnaM, paNa e rIte ramaNika rahIza. te rItamAM kaDaM ke, "zramaNa brAhmaNa ane nikukane (mAgatA nikhArIne) dAna dazzuM ane zrAvakanAM bAra vrata cokhAM pAlIzuM." ema kezIzramaNa munirAjane kahyu. te rAyaprazeNI sUtrano pAThaH ahaNaM seyaMviyA pAmokAI sattagAmasahassAiM cattAri jAgekarissAmi.egaMnAgaM valavAdaNassa davaissAmi. egaM nAgaM kogagAre gessAmi.egaM lAgaM aMtejaraM dalaissAmi. egeNaM nAgaM mahazmadA liyaM kumAgArasAlaM karissAmi. tahaNaM bahu purisehiM dinatti jattaveyaNehiM vinakhaM asaNa 4 navakamAvattA baDhaNaM samaNa mAdaNa niskUyANaM paMthiye pahiyANaya parinAyamANe 2 bahuhiM sIlavaya paJcakANa posado vavAsehiM jAva vidirissAmi ttikaTu jAmeva disaM pAunUe tAmeva disiM pamigae. tattaNaM parasirAyA kalaM pAu~ jAva tteyassA javaMte seyaMviyA pAmokAI sattagAma sahassAiM cattAri nAe kare. eganAgaM balavAhaNassa dalaya jAva kumAgArasAkhaM kare. tabaNaM bahahiM purisehi jAva uvarakamAvettA bahUNaM samaNaM mAhaNAe jAva parinAyamANe vidr|| . arthaH-10 hamaNAMdhIja hu~ se0 svetAmbikA nagarI. pA0 pramukha bhAdI sam sAta hajAra gAma mArAM khAlasAnAM be, ca0 tenA cAra jAga
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntatAra - - - - - jAga kA huM karIza. temAM e| eka jAga jAga va hAthI ghomA zrAdika vAhanane daNdazza. e prathama nAga. e0eka nAga ko kogara (jaMmAra) boga nimitte mukIza. e bojo nAga. e eka nAga aMga aMtenarane da0 deza. e trIjo nAga. e0 eka nA nAganI mA ghaNIja mohoTI kucha (kuTAgAra) dAnazAlA kA maMmAvIza. ta tihAM ba0 ghaNA puN puruSane die didhuM jene jaraNa poSaNAdika na nAta jamaNarupa vetana (cAkarI) se tenI pAse vi0 vistIrNa anna, pANI, khAdIma, sAdima, u0 nipajAvIne ba0 ghaNA sA zramaNane (pAMca prakAranA saMnyAsI yogIne) mA brAhmaNane ninokhArIne paM0 paMthI (mArge cAle te) ne pa0 pahu. NAdikane (mahemAnane) pa0 e vheMco dezuM. ba0 ghaNA sI0 svannAva, AcAra, vrata pa0 pacakhANa navakArasI pramukha po poSadha va upavAsa sAthe jAga yAvat vi0 vicarazuM. ti ema kahone jA je diNa dizAthI pA0 zrAvyo hato tA te dizAe pa0 pAlo gayo. ta0 tevAra po pa0 pradezIrAjA kA kAla pA prajAta thayo jA jAvat te teje karI jaga jAjvalyamAna sUrya nagyo. se svetAMbikA nagarI pA pramukha saNa sAta sahastra gAMma pratye ca0 cAra nA0 nAga ka kare, karIne e0 eka nAga va hAthI, ghomA, ratha, nimitte da0 de, jA jAvat pUrvavat dAnazAlA kA kare. tA tIhAM ba0 ghaNA pu0 puruSane jAga yAvat asnAdika cAra ahAra u0 nipajAvIne ba0 ghaNA sa0 saMnyAsI yogI pramukhane mAga brAhmaNane jA jAvat pa0 nidAcarAdikane vahecIdetothako vi0 vicare ne. jAvArtha:-have ju!zrA pAThamAM to ema kaDaM ve ke, he svAmI ! mAre sAta hajAra gAma khAlasAnAM De tenA cAra nAga karIza. temA eka jAga to hAthI ghomA nimitte, eka nAga rANA nimitte tathA eka jAga khajAnA nimitte rAkhIza, ane eka nAga samaNa zAkyAdika, brAhmaNa tathA mAgatA nikhArIne dAna devA nimite rAkho asnAdika cAra AhAra nipajAvIne dAMna dazza tathA zrAvakanAM bAre vrata cokhAM pAlI; paNa aramazika nahI thAvaM. e be bola dAna ane vrata ramaNika
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 107 ) paNAmAM batAvyA. have juna ! hAthI ghomAne AAgala paNa poSato hato, rANIne paNa poSato hato ne khajAnAmAM paNa nAkhato hato. e traNa kAma to AAgala jyAre nAstika matamAM ( mithyAtapaNAmAM) hato tyAre paNa karato hato ne pahelAM paraloka, punya pApa nahoto mAnato tevAre dAna na deto dekhAya te. tethI cittapradhAne kezI zramaNa munirAjane ka ke, de svAmI ! tame pradezIrAjAne samajAvo to samaNa, mANa, ji. hukane jiMkA sohelI male. e lekhe pahelAM nikhArone dAna nahoto deto ema jaNAya be. e kAma to rAjApradezIe dharmamAM samajyA paDhI karyu jAya be; kAraNa ke dhanane asthira jAlI udAra citte pAMcamA guNagaNAnI karaNI jANa dAna dIdhuM che. te guNa jAeyA vinA evaM pApa kema kare ? mAhA ho te vicArI jo jo. valI AThamA vratamAM anartha daka pApa karavAnA rAjApradezIne tyAga be. jo dAna devAmAM pApa hoya to rAjApradezI dharmamAM samajyA paThI pApa kema kare ? hAthI ghomAne poSavA, rANIne poSavI ne khajAnAmAM dhana nAkhavuM, e traNa kAmato gala paNa karato hato, ane eto artha- pApamAM be; paNa dAna devAmAM pApa hoya to, rAjApradezI dharmamAM samajIne e anarthAdaM pApa jAsIne navaM kema kare ? e jAlIne anarthadama pApa kare to tenuM zragmuM vrata kema rahe ? mAyA ho te vocAra jo jo. tuM valI palAMthIja kezI zramaNa munIrAje kathaM ke, he pradezIrAjA ! malika yA mata. tevAre rAjApradezIe kayuM ke, huM zramaNa, brAhmaNa, mAgatA nikhArIne dAna daza; lIdhAM vrata cokhAM pAlIza chAne ramaki thaiza nahI. e ve bola kezIzramaNa munIrAjanA moDhA Agala rubarumAM kahyA; paNa kezIbhramaNa munIrAje tene vajyoM nahi. tame detu draSTAMnta kuyukti melavIne lokonA hRdayamAMthI dAnano zraddhA kADhobo, tema jo keza zramaNa munIrAjanI dAna dezamAM pApa mAnavAnI zraddhA hota to, ayAra praSTAnta gala dIdhA tema eka iSTAMnta valI deta ke.. he laMkA ! dharma pAmane AAgalanuM pApa Dhome ve to e dAna devAnuM na
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 308 ) + siddhAntasAra.. % anartha pApa kema kare ? vasI tame kahogo ke, "detI setI velA mauna rahevaM, ne panI pApa usakhAvI devU." to he devAnuprIya ! jyAre kezIla. maNa munIrAjane pradezIrAjAe dAna devA bAbatamA nivedana karyu, te vakhate rAjA kehene dAna daza rahyo ito ane koNa laz rahyo hato ke methI zrI kezIzramaNa munIrAje niSedha na karyo ? paNa ema jANajo ke, zrI jainamArgamA pratyakSa ane parokSa pUrvokta dAna viSayamA munIe madhyastha rahe. jo ema na hoya to eTalAM aSTAnta ApyAM tema eka aSTAnta valI dazne dAna devAmAM pApa kema na saradhAvyu ? paNa jANajo je zrI. vItarAgadevanI, kezIzramaNa munIrAjanI ane pradezIrAjAno tamArA sarakhI zrajhA nahotI ke, dAnamAM pApa mAnI niSedhe. valI tuMgyA nagaranInA zrAvaka paramavivekI, jaina mArganA jANa, prajunA hasta dikSita laghu putrasamAna, temano AlAvo varNavyo; tyAM dAna AzrItraNa AlAvA kahyA je. tenI zAkha sUtra jagavatI zataka bIje naddeze pAcame. te pAThaHteNaM kAleNaM teNaM samaeNaM tuMgiyAnAmaM nayarI dobAvaNana. tIseNaM tuMgiyAnayarIe badiyA uttarapuranime disi nAga pupphavazeNAmaM ceie hoDA vaNana. tabaNaM tuMgiyAenayarie bahave samaNovAsagA parivasai aDhA dittA vitriNa vipula javaNa sayaNAsaNa jANa vAdaNANA bahu dhaNa bahU jAya ruvayavayA Aga panaga saMpattA viDimiya paura jatta pANA bahudAsi dAsa go madisa gavelaga ppappanUyA bahu jaNassa aparinUyA. abhigaya jIvAjIvA navalada pUNapAvA Asava saMvara Nidhara kiriyA digaraNa baMdha moka kusalA ra asadedyA devAsura nAga suvaNa jakarakassa kinnara kiMpuruSa garulagaMdhava madoragAdiehiM devagaNehiM niggaMthAo pAvayaNAo aNakamaNidyA niggaMpAvayaNe nissaMkiyA :
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 309) nikaMkhiyA nivittiginA baghatA gahiyahA puchiyahA anigayA viNabiyahA // 5 // ahi miMjapemANU rAgarattA aya mAuso niggaMbe pAvayaNe ahe ayaM parama seseapahe osiyaphalihA avaMguya-vArA ciyattaM teura paraghara ppavesA baduhiM sIlavaya guNavaya veramaNaM paccarakANa posahovavAseTiM cAnaisa muhicha puNamAsiNisu panipuNaM posahasamma aNUpAlemANA samaNe niggaMthe phAsu esaNiyeNaM asaNaM pANaM khAzmaM sAzmeNaM vana paDiggaha kaMbala pAyaputraNeNaM pIDha phalaga sejA saMthAraeNaM usaha neSajeNaM pamilAne mANA adA pariggadiehiM tavokammehi appANaM lAve mANe vihr|| arthaH-te te kAle (avasarpaNI cothA zrArAne viSe) te te sa samayane viSe tuM0 tuMgyAnAme na nagarI ho hatI. tenuM va0 varNana caMpAnI pare jANavU. tI te tuMga tuMgyAnagarInI ba0 bAhAra na uttara pUrvanI vacce izAna khuNane viSe puN puSpavatinAme ce caitya (yahAya. tana) ho ituM. va tenuM varNana caMpAnagarInI pare jANavU. tA tyAM tuMga tuMgyAnagarIne viSe ba0 ghaNA sa0 sAdhunA zevaka pa0 vaseje. aN dhanadhAnyAdike paripUrNa diN dIpatA vi0 vistAra sahita vi0 ghaNA na juvana (ghara) sa0 zayana, zrAsana jA gAmAM vA0 vAhana, ghomA, Adi ba0 ghaNA dha0 dhanAdika ba0 ghaNuM apaghamayuM sonuM ru' thA bamaNA tra. gaNAno pa0 vyApAra saM0 teNe karI sahita . vi ghaNA loka jamatAM pa0 pracura (ghaNA) annAdika juga nakhAya De lA nAta pANI; tathA ba0 ghaNI dAga dAsI dAsa go gAya mA neza ga0 bakarI gAgara pramukha pa0 ghaNA ne jene. baghaNA ja. lokothI paNa atI dhanavaMta mATe apa parAnacyA (gAMjyA)jAya nahI. e lokIka guNa kalA have lokottara
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ (310) + siddhAntasAra guNa kahe. zra0 jAeyA ne jeNe jI0 jIva ajIva. unla khyA pUrNa punya pApanAM phala prA0 zrAzrava saMga saMvara Ni nirjarA ki0 kriyAdikanA pacIsa neda a0 gAmI yaMtrAdika zastra adhikaraNa baM0 prakRtyAdi baMdha, cAra nede mo0 mohanA nedanA jANapaNAmAM ku0 kuzala be. zra0 koznI sAja vaMDe naho. de devatA vaimAnika a0 asurakumAra nA0 nAgakumAra, navanapati vizeSa su jyotiSi ja jada ra0 rAkSasa kiM0 kinnara ( vANavyaMtarA ) kiMN garuma kiMpuriSa, e vyaMtara naukAyanA deva jANavA. ga garumarnu cinda ne jene, evA suvarNakumAra javanapati vizeSa gaMga gaMdharva ma0 mahoraga devatA, e paNa vyaMtara vizeSa jANavA. e Adi de devatAnA gA samuha ni0 nigraMtha sAdhunAM pA vacana sikAntathI a0 atikramAvI na zake. eTale zrAvake nigraMthanA pravacana majabuta karI brahmA ne temaja javAba devA samartha le. etAvattA jainamArgane viSe nika zaMkArahita ni anerAmatanI vAntA na kare ni sAdhunI uMgaMDA na kare tathA phalano saMdeha na ANe. laNa siddhAntano artha lahyo De ga artha graDA De jagavaMtanA mukhathI pu0 pugene nirNaya kIdhA aNa hetuthIjAeyA ne vi0 vAraMvAra pubIne artha nirNaya karyA je. a0 hAmamAMnI miMga bhIjA (dhAtu) pe0 dharmarupI premaraMthI raMgANI . a potAnA sajana parivAra gumAstA vigerene ni nigraMtha pravacanarupa mArga batAve . zraNa eja artha ne e eja paramArtha, se zeSa saMsArarupa sarva anartha je. u0 hU. daya pha0 phaTakanI pare nirmala , aN sadAya gharanAM bAraNAM dAna devA vAste ughAmA rAkhe , ci0 gaDyA ne aMga aMtenara pa0 parAyA gharamAM pa0 praveza karavo. ba0 ghaNA sI0 zIlavata gu0 guNavata ve pApanAM pa0 pacakhANa kayAM De. poso upavAsa sahita cANcaudasa aSTamI mu0 amAvAsa pu0 punama pa0 pratipUrNa posA samyak prakAre a0 AjJAsaMhita pAlatA thakA sa0 sAdhu ni nirmathane phA0 prAsuka (aceta) e zurU (55 doSa rahita) a anna pA0 pANI khANa khAdima sA svAdima ema cAre AhAra va vastra pa0 pAtra kaM kAMbalo pAya pAyapuraNaM
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 311 ) tathA gho guDo pI0pIDha, prAsana pha0 vIMganuM pATIDhaM se0 vastu sthAnaka saM0 moTo saMthAro na0 auSadha te eka vastu ne0 ghaNAM praudhaSa jelAM hoya te. e cauda prakAranuM dAna pa0 pratilAnatA ( detA ) thakA 0 jevAM pa0 khAdaya be tevAM ta0 tapa karma kriyAe karI 0 potAtI zrAmAne jA0 (jAvatA thakA ) deva, guru, dharma ema RNa tatva anumodatA kA vi0 vicare be. jAvArtha:- dave june ! yA pAThamAM pahelAM to gharanI saMpadA, riddhi, mAtabarI varNavI; pI zrAvakanA nava tatvanuM jANapaNuM tathA jJAna varNavyuM; paDhI samakitanI gADhAi ( draDhatA ) varNavI ; paDhI pAMcamA guNAAnI zrAvakanI mAtabarI rahevAnI nadAra cIttanI karaNI varNavI; ane ral zrAvakari bAre vrata varNavyAM. have gharanI mAtabarI mAMto 'vinimayaparajattapANA' evo gharano AcAra be. annapANI puSkala nipaje be, ne khAtAM pItAM vayuM doya te bahAra nAMkhI de be; te kAgamA, kutarAM, pazu pakSI pramukha khAya be. e rIte vistIrNa jAta pANI raMdhAya be. pI jJAna sama kitanA guNa varNavyA. paDhI pAMcamA guNaThANAnI karaNI varNavI temAM kathuMke, phaTaka ratnanI pere hRdaya nirmalAM be ne nikSukAdikane dAna devA sAru gharanAM kamAma ughAmAM rAkhe be. pachI bAre vrata varNavyAM, temAM trIjo bola bAramA vratamAM sAdhune dAna devAno nyAro ko be. jo dAna devAmAM pApa karmAdAna jANe to dAnadevA sAru gharanAM bAraNAM ughAmAM kema rAkhe ? vAre terApaMthI kade ke, "e anaMgadvAra to sAdhune praveza karavA sAru be, kemake baMdha bAraNe sAdhu zrAve nahI te mATe." teno uttara de devAnumIya ! sAdhunuM dAna to AAgala bAramA vratamAM nyAruM varNavyuM be bhane e anukaMpA athavA ucitta dAna to pAMcamA guNaThANAnI zrAvakapaNAnI karaNImAM varNavyuM be. valI zrammama zrAvakano jIva DhapanApa pAmase, tenAM ghara navavA sUtramAM vakhAeyAM tyAM 'vidyamiya nattapApA' e guNa gharanA AcArano be te to kahyo; paNa anaMgadvAra na
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 312) +sidAntasAra. karo. eTale AvakapaNuM nhotuM tyAM sudhI to Ame bAraNe jame topaNa ghaTakAva nahI, paNa zrAvakapaNuM pAmyo te dIvasathIthanaMgadhAra paNa keke valagyo.zrAvaka jaina mArga pAmyA te divasatho udArapaNuM adhika adhika vadhyu, ane avya asthira jANyuM tethI adhika adhika dAna devA lAgyA. valI terApaMthI kahe ke, anaMgadvAra sAdhune mATe rAkhe . teno uttara. he devAnuproya ! sAdhunuM dAna to Arya-ketramAMja ; kAraNa ke anArya kSetramA sAdhu nathI tetho tyAM tenuM dAna paNa naja hoya. have koza zrAvaka anArya kSetramA rahe, tene sAdhune dAna devAno to samaya na Ave. tyAre zrAvakane anaMgadvAra kema nipaje te kaho. valI zrArya-kSetramAM ko gAma nagaramAM sAdhue comAsuM nako karyu, ane bIjo koI sAdhu comAsAmAM Ave nahI. have te zrAvakane anaMgadhAra kema nipaje? vasI uttama kulI zrAvakane ghare to sAdhu vohore , paNa adharma kulamAM sAdhu vohoratA nathI. have adharmakukSI zrAvakane anaMgadhAra kema nipaje? tevAre terApaMthI kahe je ke, eto tuMgIyAnagarInA uttama kukhanA zrAvaka le tene ghera sAdhu vohore , te mATe tene ajaMgadhAra kahyA . teno uttara. suyagamAMga sUtranA bIjA zrutaSkaMdhamAM tathA uvavAijo sU. tramAM, gAma, nAgara, pura, pATaNa, jAvat sola ThekANAne viSa rahe evA sarva zrAvakanI gati jaghanya pahelA devalokanI thane utakRSTI bAramA devalokanI kahI, ane temane bArAdhika kahyA. evA guNanA dhaNI zrAvaka hoya teno tuMgiyAnagarInA zrAvakanI pare pahelo bola Rmino bomIne jJAna tathA jANapaNuM (sarva zrAvakanuM) varNavyu, samakitanI gA. DhAi varNavI, tathA pAMcamA guNagaNAnI zrAvakapaNAno nadAra cittanI karaNI 'siyaphalahA avaMguyazvArA' ityAdi karaNI varNavI. pI zrAvakapaNAnAM bAra vrata vaNavyA, tyAM bAramA vratamAM sAdhunuM dAna varNavyu temAM sarva zrAvakanA anaMgakAra kahyA. have e uMca nIca kulamA je Avaka hoya te sarve zrArAdhika hoya ke nahiM ane te devatAmAM jAya ke nahI te kaho.
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra (313 ) tevAre terApaMtho kahe ke, tyAM to sAdhune dAna devU kahyu je. teno uttara. he devAnuprIya ! niSitha, zrAcArAMga, dasavaikAloka, Adi aneka sUtramA gamagama sAdhune to bAra kula TAlIne anerA noca kulano AhArAdika vohoravo tathA te nIca kulamA praveza karavo paNa vajyoM ne. tema e paNa batAvo ke, " uttama kula jemAM sAdhujo vohore De te zrAvakane to ajaMgadhAra be, ane adharma kula jemAM sAdhujo na vohore te zrApakane annaMgadhAra nathI." evo pATha ko sUtramA hoya to batAvo. ahIyAM suyagamAMga tathA navavAra sUtramA to sarva nAma mAtra zrAvakane anaMgadvAra kahyA je; paNa nattama kula athavA adharma kula eke TAlyu natho; ane tiryaMca zrAvakane dAnadevAnI yogyatA natho tethI tiryaMcazrAvakane anaMgadhAra navavAda sUtramA kahyA natho. e nyAye adharma kulamA sAdhujI to vohore nahI. tethI ajaMgadhAra anukaM ANI mAgatA jIkhArIne dAna devA sAru rAkhyu De ema spaSTa sika. mAhyA ho te vIcArI jojo. valo nagavatI, suyagamAMga tathA ubavAda sUtramA anaMgachAranI TIkA tathA TabArthamAM zuM kartuM ? te vAcAroM jojo. valI terApaMthI kahe De ke, "annaMgadhAra ane sAdhunuM dAna e ekaje ." teno uttara. ammamajIzrAvaka sAdhune to dAna Ape be, paNa tene ajaMgamArano zrI uvavAz sUtramA nAkAro kahyo . te pATha: panuNaM te! ammame parivAyae devANuppiyANaM aMtiemuMmie navittA AgArAna aNagAriyaM pavazttae? ko iNake sama.goo! ammameNaM parivAyage samaNovAsae anigaya jIvAjIve javaladhaM puNapAve jAva appANaM jAvemANe viharaMti navaraMga jasiya phalide avaMguyadhAre ciyattaM teura paraghara pavesI evaM Na vucc.|| arthaH-10 samartha De jaMga he nagavAn ! zra0 ammama pa0 parivAaMka de0 he pujya ! tamArI aMN samIpa muMga muMganA thavA ? thAmA
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 114 ) siddhAntasAra. gArapaNAthI 0 aNagArapaNuM pa0 zrAdaravA ? uttara. po0 nahiM i0 e artha samartha. go0 he gautama! zra0 ammaruparivAjaka sa0 zramaSopAsake 0 jAeyA be jI0 jIva jIvanA jeda, na0 lAdhyA be pu0 punya pApanAM phala, jA0 yAvat tuMgIyAnagarInA zrAvakanI karaNIvat 0 potAnI zrAtmAne jA0 jAvatothako vi0 vicare be; na0 eTaluM vizeSa upa bArane viSe jagala nathI. a0 ghara nathI te mATe ughAmAM bAra sadAya rahe. atithI mATe. ci0 pratitakArI aMtaHpura pa0 paragharane vidhe jatuM na pa, atithI mATe. e0 e traNa bolano zrAvakane prayoga pake; paNa amne prayoga na pa. mATe e RNa bola nathI. jAvArtha:- dave jurja ! A pAThamAM to zrammamazrAvakane jIva - jIvano jAe kahyo, punya pApanAM phala kholakhyAM lAdhyAM kahyAM khane 'jAva vihare' kahyo. te jAva zabdathI tuMgIyAnagarInA zrAvakanA guNa varNavyA te ammama zrAvakamAM sarva guNano pATha kar3evo. te nirbaMdhasAdhane cauda prakAranuM dAna detA vicare be tyAM sudhI kehetuM; paNa tuMgIyAnagarInA zrAvakonA gharanI riddhi, saMpadA chAne mAtabara varNa te ene nathI. tetha pehelo bola riddhi saMpadAno bomIne 'anigaya jIvAjIveM' (jAyA ve jIvazyajIvanA jeda) e pAThathI laine sarva tuMga yAnagarInA zrAvakanA guNano khAlAvo varNavyo tema varNana kehetuM zrammama zrAvakanA cAra bolamAM eTaluM vizeSa ke, cothA bolamAM pAMcamA guNaThApAnI zrAvakapaNAnA udAra cittano karaNI varNavI; temAM eka to phaTaka ratnanI pare hRdaya nirmala, ane dAna devA sAru anaMgadvAra, e bola na kahyA; ane eka pratitakAryA aMtaHpuramA praveza na karavo tithIpaNA mATe, e be bola varjyA. bAkI sarva tuMgIyAnagarInA zrAvakanI pare thAlAbo kehevo. dave tame kaho to ke, prasaMgadvAra sAdhunuM dAna e ekaja be. tyAre zrammama zrAvakane anaMgadvAra to varjyA be, ne sAdhune dAna detA kayA be. teTalA mATe sAdhunuM dAna ne mA gatA jokhAtuM dAna juDuM be. e anaMgadvAra to jI lukanA dAna mATeja
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 315) be, ane mAhApuruSa padhAre to mokano hetu paNa thAya. e sarva zrAvakone anaMgadvAra kahyA , ane te anukaMpA-dAna mAgatA nIkhArIne detA dose ke. palo phala to pelA zrAvakane jevAM lAgyAM tevAM dAlanA zrAvakane paNa lA. gaze. jJAnI vade te satya. valI dAnane niSedhe tene praznavyAkaraNanA bojA thAzravahAramA jugabolA tathA trIjA zrAzrAchAramAMcora kahyAce te pAThaHpamighAyae hena vitti beiMkareda mAdeda kiMcidANaM suThudanA arthaH-pa iNavA he nimitte vivati bebeda kare, ke phalANAne eka paNa grAsa (kolI) mA ma dezo. kiM0 koine kiMcita mAtra dAna na dezo. evAM parapImAkArI vacana bole tathA valI sAvadha vacana bolavAno su0 prANAtipAta karo, ityAdika vacana kahe. nAvArthaH-have jurma ! A pAThamAM ema kaDaM ke, battino (AjIvokAno) cheda kare tathA phalANAne eka paNa grAsa mata dyo ema kahe, athavA kozne kiMcit mAtra dAna dezo nahi, evAM vacana kahe tene jugabolA tathA cora kahyA. e ju ! jo dAna devAmAM pApa hoya to varjavAvAlAne jagavaMta juga-bolA tathA cora kema kahe? mAhyA ho te vicArI jojo. valI trIjA AzravachAramA ema kaDaM De ke, dAna dodhAthI guNa thAya. te guNano nAza kare to corI lAge. have jo dAna dodhAmAM pApa hoya to dAnanA guNano nAza kare. tene cora kema kahyA? mAhyA hote vicAroM jojo. valI kopaNa sUtramA anukaMpA ANIne purbalane maratA dekho dAna Ape tene pApa karvA hoya to pATha batAvo. to eTalA sUtranA pATha nathApIne khoTA artha karI kuyukti melavIne anukaMpAdAna kema ugavo bo. valI terApaMthI zrAvakone paNa dAna dIdhAmAM pApa parupe ke. ema kahele ke, zrAvakane mulAyaje noMtarAne jamAne te to saMsArano vyavahAra be, tene dAna na kahIye. temAM kadApI pApa kahe te to jANyu, paNa koi zrAvaka sAmAyaka tathA vyAkhyAnanI aMtarAya pAmI rasoi karato hoya, tene ko punyavaMta zrAvaka rasozno zrAraMna TalAvone, sIdhI rasoi tathA su
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 316 ) + siddhAntasAra khamI pramukhanI sahAya da sAmAyaka karAve tathA vyAkhyAna saMnalAve temAM paNa pApa kahe. emaja koine tapazyA karavAnA nAva hoya ne dhAraNA (thaM. taravAraj) pAraNAnI jogavAi na hoya, tene sidhI rasoza dai tapazyA karAve temAM paNa pApa kahe . temaja sAmAyaka posAne vAste jagyA, kapamAM, navakAravAlI, puMjaNI ane muhapatti Ape temAM paNa pApa kaheDe. paNa nagavaMte caturvidha saMghane zAtA dIdhAmAM tathA hita vAnyAmAM moTo punyarupa lAna kahyo be. tenI zAkha sUtra nagavatI zatakatrIje naddeze pahele, sanatkumAra iMune adhikAre. te pATha: aviNaM te! tesiM sakIsANANaM deviMdANaM devarAyANaM vivAdA samuppaja ? haMtA aji. sekaha miMdANaM pakare ? go ! tAde cevaNaM sakosANAM deviMdA devarAyANo saNaMkumAraM deviMdaM devarAyaM maNasikare. taeNaMse saNaMkumAre deviMde devarAyA tehiM sakisANehiM deviMdahiM devarAzadi maNasI kaesamANe khippAmeva sakIsANANaM deviMdANaM devarANaM aMtiyaM pAna-nava jaMse vadaI tassa ANA uvavAya vayaNa nidese ciha. *saNaMkumAraNaM naMte ! deviMde devarAyA kiM navasihie, annavasihie, sammadihIe miDAdichIe paritasaMsArie aNaMtasaMsArie sulanabodie dukhanabohie ArAhie virAhie carima acarime ? go ! saNaMkumAreNaM deviMdedevarAyA navasihie noannavasidie evaM sammadichI paritasaMsArI sulajabohie ArAhie carime pasavaM neyavaM. sekeNaNaM. go0! saNaMkumAre deviMde devarAyA bahuNaM samaNANaM bahuNaM samaNINaM bahuNaM sAvayANaM bahuNaM "saNaM kumAreNaM naMte" thI "no zracarIme" sudhIno artha jurva pAne 56 me.
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (17) - sAviyANaM hiyakAmae sudakAmae patrakAmae aNukaMpie: nisseyassie hiyasuda nissesakAmae setaNaNaM go! -saNaMkumAre deviMde navasiddhie jAva no acarime * saNaM kumArarasaNaM naMte ! deviMdassa devaraNo kevazya kAlaM viza paM0 go! sattasAgarovamANi viza paM0 seNaM naMte ! tAna devalogAna AnakaraNaM jAva kahaM uvavadhihi? gomahAvidehe vAse sijihi jAva aMtaM karedi sevaM naMtetti . arthaH-zra naM he jagavAna ! te te sa0 zakra ane izAna de deveM de devarAjAne mAhomAMhI vi0 vivAda sa upaje ? saMvAda kare ? iti prazna uttara. haM hA gautama a . se te kema? 30 vivAda avasare vivAda kare to koNa maTAme ? iti prazna uttara. go he gautama! tA temaja ce nizce saNa zaka zrane izAna banne de0 deveMja. devarAjA saMga sanatakumAra de deveM devarAjA (trIjA devalokanA iMja) pratye maNa manamAM dhAre ke, sanatkumAra Ave to vivAda maTe ityartha. ta0 tevAre se0 te sa0 sanatkumAra deveMja devarAjA te te sa0 zakra ane zAna baMne e ma manamA dhAryA thakA khi utAvalA sazaka ane izAna raMjanI aMga samipe pA0 pragaTa thAya. jaMga je sanatkumAra va kahe (vacana nideza kahe) taLa te pAN thAjJA na0 utpAta va vacana ni nirdeze ci0 rahe. eTale te zaka zrane zAna-iMjane jevI AjJA Ape tevI pramANa kare. sa sanatkumAra naM he jagavAna ! dekha deveM devarAjAnI ke keTalA kA kAlanI 1i0 sthiti paM0 kahI ? goga he gautama ! sa0 sAta sAgaropamanI vi0 sthiti paMkahI. seNte sanatkumAra naMNhe nagavAna ! tApate de0 devlokth| Apa Aukhu puruM karIne jA jAvat kA kyA u7. pajaze ? iti prazna. goNa he gautama ! mA0 mAhAvideha vA ketrane viSe si0 sIkaho, buUze, mukAze parinivrata thazejA jAvat aMga sarva duHkhano aMta karIne moha jAze se tahatanaM he nagavaMta!pUrvekaDaM te pramANane,
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ (118) + sidAntasAra.. nAvArtha:-have ju ! thA pAThamAM ema kaDaM ke, jyAre pahelA ane bIjA devalokanA iMdhane yuddha thAya, tyAre trIjA devalokano sanatkumAra nAme iM' AvIne bane iMjane kahe "ma karo evaM kAma" ema kahe, tevAre bane iMDa tenuM vacana pramANa kare ane tenI AjJA pramANe rahe. valI gautame putyu ke, trIjA devalokano iMca navI ? ityAdika bAra prazna puDhayA. tevAre jagavaMte kaDaM ke, enavI , samaSTi , parita saMsArI , sulana bodhI , zrArAdhika zrane caramazarirI je. ena bola jagavaMte jalA kahyA. tevAre gautame punyuM ke,trIjA devalokanA sanatkumAranAM vacana zakeM tathA izAne beu pramANa kare ane valI te navya yAvat caramazarirI , evaM punya tene sAthI baMdhANuM ke tene evI padavI malI. tevAre jagavaMte kaDaM ke, sanatkumAra iMja, sAdha sAdhavI, zrAvaka zrAvIkA e caturvidha saMghanA hitano vaMbaNahAra 2 1, sukhano vaM. baka De 2, phuHkhatrANa eTakhe hudhA, tRSA, upasargAdika duHkhathakI rAkhapahAra le 3, thane te saMghane puHkhI dekhI anukaMpA dayAno karaNahAra le 4. e cAra prakAre modano vaMbaNahAra je. eNe caturvidha saMgharnu hita tathA sukha vAnbyuM, phuHkhanuM nivAraNa vAngyuM ane anukaMpA karI tethI punya baMdhAyu. tethI banne iMza tenAM vacana pramANa kare , ane u bola nasA karA. e juI ! zrI vItarAgadeve to zrAvakane sukhazAtA dIdhAnAM phala jakhAM kahyAM . tame pApa kayA nyAye kahoge ? tevAre terApaMthI kahe ke, e pugato iMjanA navanI je. teno uttara. he devAnuprIya ! iMjanA na. vanIja pubA , topaNa zrahIM to gautame pubyu ne ke, he jagavaMta ! evAM punya baMdhAyAM aneka bola jalA kahyA te kara karaNInA prayogatho e artha kahyo ? te uparathI bhagavate kayu ke, cAra saMgharnu hita sukha vAnbyuM tethI punya baMdhAyAM. tyAre manuSya zrAvaka cAra saMgha, hita sukha vAnDaze, phuHkha mivartAvaze ane caturvidha saMghanI anukaMpA karaze tene nakhAM phala kema nahI sAgaze ? te vicAro
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 119 ) valI terApaMthI, zrAvakanA khAvA pItrA, kapamAM ne ghareNAM sarvane atamAM gaNe ne kar3e ve ke, pote seve to pApa, bIjA pAse sevarAve to pApa, ne sevatAne jaluM jANe temAM paNa pApa, ema kahe be. te upara matanA lIdhe sUtranAM juvAM nAma laine khoTI jomo karI be. te DhAlaHzrAvakano khANo pINo ne gehaNo, atrata mAMhI ghAlyore; suyagakAMga ne navavAi sUtramAM, pATha naghAko cApare. catura vicAra karIne dekho 11 3 11 e juna ! zrAvakanA khAvA pIvA ne ghareNAMne suyagamAMga tathA navavA sUtranAM juThAM nAma lai vratamAM kahe be tenA uttaranI DhAlaHkhANo pINo gehaNo ne kapako, e to pujala hoire; vrata ne vrata paraNAmArI, bahu sUtra lyo joire; catura vicAra karIne dekho // 1 // khAna pAna ne gehalo kapamo pula, ehI vrata thAyore; to bharata marudevI zramarNa paDheya, kevala jJAna kema pAyore. catura vicAra karIne dekho // 2 // be, have jur3e ! khAna pAna ghareNuM ne kapakuM, e to aTha- pharazI rupI puruSa vrata to terApaMthInA banAvelA tera dvAramAM paNa zrarupI kayuM be. temaja sUtramAM paNa gamaThAma jIvanI AzA tRnA ane atyAganAvanA praNAma vrata kayuM che. batAM terApaMthI chAnna-vastrAdika rupI pujalane vratamAM batAve be. mATe temane puchavuM ke, he devAnuprIya ! "mArudevI mAtA hAthInA doddA upara ghareNAM kapamAM peherIne beThAM, temane kevalajJAna napanyuM sUtra ThANAyAMgamAM kayuM be; Ane bharatamAhArAjane paNa ghareNAM kapAM par3eya kevalajJAna upanyuM ve ane te pachI ghareSAM kapamAM utAyAM ema sUtra jaMbuddhipapannatta mAM kahyuM be. e ghareNAM kapamAM padeyAM thakAMne - vratamAM kevalajJAna kema upanyuM ? " tevAre terApaMthI kadebe ke " ghareSAM kapakAM to rupI pula be. e to zravrata nathI, paNa tenA upara mamatajAva 66
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ (20) +siddhAntasAra pravarte tene zravrata kahIye. te mamatA maTI gara tethI kevalajJAna upanyu." tyAre he devAnuprIya! zrAvakanA khAvA pIvA ghareNAM ne kapamAMne avatamAM ghATyAM De, evo juThI jomo tame matane lIdhe kema karo ? valI zrAvakanA khAvA pIvA ghareNAM kapamAM ane jagyAne avrata kahe , thane suyagamAMga tathA uvavAra sUtranAM jugaM nAma le . teja navavAz sUtrano pAThaHsejezme gAmAgara Nagara jAva saNivesesu maNUyA navaMti taM0 appAraMnA appapariggahA dhammiyA dhammANuyA dhammihA dhammakAzyaM dhammapaloi dhammapaladhaNA dhammasamudAyArA dhammeNaM ceva vitikappemANA sUsIlA suvayA supamiyANaMdA sAhuegaccAo pANAzvAyAo pamivirayA jAvajIvAe. egaccAo apamivirayA evaM jAva pariggadAo pamivirayA. egaccAo apamivirayA. egaccAo kodAo mANAo mAyAo lojAo pejAo dosAo kabahAo annakANAo pesuNAo paraparivAyAo arati ratiyo mAyAmosAo milA desaNasallAo paniviriyA jAvajIvAe. egaccAo apaDiviriyA. egaccAo AraMja samAraMnAo pamiviriyA jAvajIvAe. egaccAo AraMna samAraMjAo apamiviriyA. egaccAo karaNa karAvaNAzro pamiviriyA jAvajIvAe. egaccAo apamiviriyA. egacAo payaNapayAvaNAo pamiviriyA jAvajIvAe. egacAna payaNapayAvaNAo apamivirie. egaccA kUTaNa pITTaNa tANa tAlaNa vadabaMdha parikilesA paniviriyA jAvajIvAe. egaccA apamiviriyA. egaccA ehAeM maraNa baNaga vikhevaNa saha pharasa rasa ruva gaMdha malA /
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra ( 321 ) saMkArA pamiviriyA jAvajIvAe. egacA apamiviriyA. jeyAvaNe tadappagArAna sAvaja jogAna vadiyAkammaMtA paripANa paritAvaNa karAkAMti tatovi egaccA pariviriyA jAvajIvAe. egaccA apamiviriyA taMjAdA sejadA NAmae samaNo vAsagA navaMti // arthaH-se te je e gA gAma, zrAgara Na nagara jA jAvat sa0 sanivesane viSe ma manuSya zrAvaka strI puruSAdika na hoya taM te kahe-zrA thomA AraMjI a0 thomA parigrahavaMta dha dharmI The dhammA0 dharmane keke cAle dhammi dharma vAhAlo ne jene dhamma zurUdhamanA parupaka dhammapa0 dharmane viSe vAraMvAra najara rAkhe dhammasa0 dharmane raMge raMgANA ne tathA lajAvaMta, dharmane koI ulaMjo dara zake nahiM dhammeNa dharmane viSe harSa sahita AcAra le jeno dhadharmekarI ce0 nizce vi0 vratti AjIvIkA ka0 karatAyakA pravarte sunalo zrAcAra le jeno sujalAM bata ke jenAM su0 atyaMta nalu zrAnaMda sahIta citta ne jenuM sA dharma pade sAdhu e be jAtInA prANImAMthI pA0 trasajIvane haNavAthI pa0 nivartyA jA0 jAvajIva sughI. e. eka sthAvaranI hiMsAthI zrama nivA natho. e ema jAm jAvat pa0 moTA juna, adattAdAna, paradArA ane parigrahathI pa0 nivartyA . e0 akeka nAnA jura, corI, kuzIla, ane parIgrahathI a0 nivartyA nathI. e akeka anaMtAnubaMdhiyAdika moTA ko krodhacI mA0 mAna mA0 mAyA loga lona peNa rAga doSa kA kleza ane aN zrAla devAthI pe moTI cAmIthI pa0 pArakA zravarNavAdathI 10 arati ratithI mA mAyA sahita mRSAthI mi mithyAtva darzana zaTyathI kUprAvanika bA lokottara, e mithyAt mUlathakI 10 nivA jA jAvajIva sudhI. e0 ekeka thomA nAnA krodhAdika tathA khokIka mithyAtvathI (saMsAranA prAraNa kAraNAdikathI) zraNa navI mivA. eN ekeka moTA ANa prAraMna saNa samAraMjathI, paMdara ka
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ (322) + siddhAntasAra rmAdAnAdikathI pa0 nivAM le jA jAvajIvasudhI. e0 ekeka nAnA zrApa vArana saNasamAraMnathI zra0 nathI nivA. e0 ekeka kaNkara kA anerA pAse karAva, tethI pa0 nivA De jA jAvajIva sudhI. e0 ekeka karavA karAvavAthI a nathI nivA. e0 ekeka pa0 pacavavA pacavAvavAthI pa0 nivA je jA jAvajIva sudhI. e0 ekeka paNa pacavavA pa0 pacavAvavAthI a0 nathI nivA. e0 ekeka kucha kuTavAthI pI0 pITavAthI ta tarjavAthI tA tAmavAthI va mAravAthI baMga bAMdhavAthI pa0 kleza karavAthI pa0 nivAM ke jApa jAvajIva sudhI. e. e pUrvokta e. kekathI zra nathI nivA. e0 ekeka moTakA nadi pramukhanA ehANa snAna karavAthI ma mardana jagaTaNAthI va0 varaNa abIrAdika sugaMdhIthI vi0 vilepana krvaath| sa zabdathI pha pharzathI ra0 rasathI ru0 rupathI gaMga gaMdhathI ma puSyanI mAlAthI aN zrAnuSaNathI, thAnathI pa0 ni. vA le jA jAvajIva sudhI nAnA aghulAdikathI. e0 ekeka nAnA aMghulAdikathI a nathI nivA. je je koi valI ta0 tathA prakAranA sA pApanA (mana vacana kAyAnA mAga ) joganuM pravartana va0 moTA kapaTanA kA karmanA vyApAra pa0 anerA prANIne pa0 paritApanA ka kare ne ta te ekekathI paNa pa0 nivAM ve jA jAvajIva sudhI. e. keTa. lAeka sAvadhya kartavyathI a nathI nivA. taM te kahe bese te yathAnAma aSTAMte sa0 sAdhunA na0 (upAsaka) zevaka zrAvaka na. nAvArtha:-he devAnuproya! A pAThamAM to ema kaDaM ne ke, prANAtipAtAdika akekA pApathI zrAvakajo nivAM ne ane akekA pApatho nathI nivA, ema sarva bolamAM kaDaM De; paNa zrAvakanAM khAna, pAna, ghareNAM ane kapamAMne avatamAM kayAM kahyA be ? kahyAM hoya to batAvo. tevAre terApaMthI kahele ke "zabda,rupa,rasa, gaMdha ane sparza, e akekAthI nivAM kahyA ane akekAthI nathI nivAM kahyA. te kAnamAM zabda, sArA tuMmA, rAga raMga, gIta gAna sAMjalavAthI nivAM tene to vrata kahIe. ane nayI nivAM tene abata kahIe. 1 ema AMkhothI bAga, bagIcA, Live Ltd- - -
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. kuvA, vAvamI, talAva, gaDha ane kogadika sarva rupa dekhavAnA tyAga karyA tene to vrata kahIye ane sarva vastu dekhavAthI nathI nivAM tene avata kahIe. 5 temaja nAkanI vAsanAthI nivAM tene to vrata kahIe, ane nathI nivAM tene avrata kahIe. 3 ema raseMjinA viSayathI nivA tene vrata kahIye, ane nathI nivAM tene avrata kahIe. 4 ema sparza zandhinA zrApa pharasathI ghareNAM kapamAM paheravAthI nivAM tene vrata kahIe ane sparza indhinA viSayathI nathI nivAM tene avrata kahIe. 5 eja rIte zabda, rupa, rasa, gaMdha ane sparzanA zrAvaka tyAga kare te to vrata, bAkI sarva avrata jANavU. e nyAye zrAvakanA khAna, pAna, ghareNAM zrane kapamAne avrata kahIye bIe." teno uttara. he devAnuprIya ! tamAre lekhe to kAnekarI zrIvItarAgadevanI vANI, stavana, saphAya tathA dharma upadeza sAnale te paNa pumala , tethI nivAM nathI vAste e paNa avrata pApa haze. temaja aAMkhothadevagurunAM darzana kare, zrIvItarAgadevanI vANI, sakAya, stavana pramukha dharmanA kara vAMce. e rupa dekhavAthI nivAM nathI tethI e paNa avrata pApa haze. temaja nAkathI jIvAdika napajyA jANavAne tathA vastuno rasa calyo jANavAne jIvanI jatanA karavA mATe athavA sAdhujone vohorAvavA mATe hareka pujala suMghavAthI nivA nathI, e paNa avrata pApa haze. temaja raseMprithI devaguru dharmanA guNagrAma kare tathA bolacAla, sAmAyaka, pamikAeM, stavana, sajAya pramukha zIkhe, saMnalAve tathA zrI vItarAgadevanI vANIno (dharmano) upadeza kare, e paNa nASAnA pujala le. teth| nivartyA nathI e paNa avrata pApa haze. temaja sarasa AhAra tyAgIne nivI, AyaMbilAdika mATe narasa AhAra kare. e narasa AhArathI nivA nathI te paNa tamAre lekhe to avrata pApa haze. valI sparzatithI (kaayaath|) zIta tApa sahe, vinaya vaiyAvaca kare, sAmAyaka poSAnA napagarNa, vigavarnu, muhapatti, navakAravAlI ane puMjaNI pramukha rAkhe tathA dharma zAstranI pothIpAnA vAMcavA vAste rAkhe. e thako paNa nivAM nazrI. e paNa tamAre
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 324) + siddhAntasAra.. lekhe to zravata pApa haze. e jalAM kAma pAMca iMjie karI zabda, rupa, rasa, gaMdha ane sparzanAM zrAvaka kare, karAve ane karatAne narbu jANe. e sarva tamAre lekhe to abata pApa haze. valI e pUrvokta kAmathI sAdhu pakSa nivAM nathI. tamAre lekhe to sAdhune paNa pApa keheQ pamaze. tevAre terApaMthI paNa kahe je ke " mohakarmane udaye jalA zabda, rupa, rasa, gaMdha ane sparza upara rAga ane mAnA upara veSa pravarte tathA atyAga-nAvathI (AzA, vaMgA, jIvanA praNAmathI) nivartyA nathI tene avrata kahIe; zrane e jalAM kAma pAMca iMjie kasIne kare te to zulayoga nirjarAnI karaNI . tethI karma tuTe ane punya baMdhAya." tyAre temane kahevU ke he devAnuprIya ! tame rAgadveSane, atyAga-nAvane (jIvanA arupI paraNAmane) abata saradhIne aNasamaju lokone jaramAvavAne zrAvakanAM khAna, pAna, ghareNAM ane kapamAne avrata kahIne anaMta saMsAra kema vadhAroDo ? avrata to rAgadveSe karI pujala upara mamata (atyAgannAva) rAkhe tene kahIe; ane te atyAga-jAvane (jIvanA praNAmane ) to a. rupI kahoge, te to potapotAnI pAse ne bIjAne ApyAM zrApI zakAya nahI; ane anna, vastra, jagyA pramukhato rupI pujala De, te sAmAyaka, posA, ane tapazyA karAvavAnI sAhAje Ape, te zubhayoga nirjarAnI karaNI . tene atrata kema kahobo ? eja anna, vastra, jagyA pramukha upara rAgadveSa atyAga-nAva (jIvanA praNAma) tenI mamatA tyAge tene joganA pApathI zrane avatathI nivAM kahIe; ane tenI mamatA rAkhe ane rAgadveSathI zeve tene joganA abata pApathI nivAM na kahIye; ane eja anna, vastra, jagyA pramukhanI sAhAjathI tapazyA, sAmAyaka, posA, pramukha dhyAna kare tathA anerA zrAvakane tapazyA, sAmAyaka, posA, pramukha dharmadhyAna karAvAnI sAhAje jagyA, upagaNa thApe te paNa zunayoga nirjarAnI karaNI je ema jANavU. have zrAvakanAM khAna, pAna, ghareNAM zrane kapamAMne (rupI aTha pharasI pujalane ) agata kayA sUtramA kayu le te pATha batAvo. e sUyagamAMga ane navavAra sUtranAM jugaM nAma kema yoge? ...,
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ .+ siddhAntasAra ( 325) valI terApaMthI, zrAvakane sAmAyaka posAnAM napagarNa, vastra, jagyA tathA sAmAyaka pamikama', bola cAla, stavana ane sajAya pramukha jJA. nanI pothI ityAdika sarvane avatamAM batAve be, ane bIjA zrAvakane sAmAyaka posAnAM napagarNa zrApa tathA vAMcavAne pothI Ape tene avata dIdhuM kahe le. tene puDhIe ke, sAdhujI zrAvakane kAMcavAne potAnuM pArnu Ape temAMsAdhujIne zuMthAya ane vAMcavAvAlA zrAvakane zuM thAya te kaho. * tevAre terApaMthI kahe De ke, sAdhujIne paNa dharma ke ane vAcavA. vAlAne paNa zuja joga nirjarArupa dharma be. tevAre tene kahe ke, sAdhujI zrAvakane vAMcavA pArnu zrApe temAM dharma , tyAre zrAvaka zrAvakane vAMcavAne pArnu pothI Ape temAM dharma kema nahI thAya ? ane poth| pAMcavA ApyAthI dharma thaze to sAmAyaka posA vAste upagarNa, navakAvAlI, puMjaNI, muhapatti tathA jagyAnI sahAja devAvAlAne zunna yoga nirjarArupa dharma kema nahI thAya? mAhyA hote vicArI jojo. valI terApaMthI zrAvakanA khAvA, pIvA, kapamAM, ghareNAM ane jagyA pramukha sarvane avatamAM batAve , ane bIjAne zrApe temAM avrata sevarAvyuM kahe , tene pubbu ke, "tame zravrata kene kaho bo ane vrata kene kaho bote batAvo." tevAre terApaMthI kahele ke "aDhAre pApanA, khAvA pIvAnA zrane ka. pamAM ghareNAM paheravA tathA rAkhavAnA tyAga kare tene to vrata kahIe; ane sevavAno zrAgAra rAkhe tene avrata kahIe, aDhAre pApanA trividhe trividhe jAvajIva sudhI sarvathA prakAre tyAga kare seneto sarvavati sAdhu kahIe; kAraNa ke tene lagAramAtra pApano zrAgAra nathI. tenuM khAvU po sarva kAma dharmamAM be, ane tene zrAhArAdika Ape, baMdaNA kare tene paNa dharma ; ane aDhAra pApamAMthI kAMzka tyAga kare ane kAika AgAra rAkhe tene desavati zrAvaka kahIe. te tyAga vratato dharma ke ane pApano zrAgAra te anata . te zrAvakanuM khAvaM pI thane paheravaM te sarva avata. mAM . temaja tenuM zarIra paNa avatamAM be. tethI ArAdika zrApe, caMdaNA namaskAra kareM tene pApa lAge ema kahIye bIe." tyAre temane pura
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra agh, ko zrAva sarvathA prakAre aDhAra pApanA jAvajIva sudhI trividhe trividhe tyAga karI dIdhA hoya tene cAra ahAra, vastra pAtra tathA jagyA pene vaMdA namaskAra kare tene zuM thAya te kaho. vAre terApaMthI kae a " zrAvakane aDhAra pApanA tyAga sarvathA prakAre jAvajIva sudhI thAyaja nahI. kAMika paNa pApano AgAra raheja,. tethe tene dezaprati zrAvaka kahIye bIe; ane jene AgAra na hoya tene to sarvatra tija kahIe. te zrAvaka na kaddevAya" ema kadebe, paNa sUtramAMto zrAvakane sarvathA prakAre pApanA tyAga kahyA be. zrI jagavatIjI sUtranA sAtamA zatakanA navamA uddezAmAM varNanAganatave sarvathA prakAre DhA pApanA tyAga jAvajIva sudhI karyA kahyuM be. valI ammarujI saMnyAsI (bhAvaka ) nA sAtaseM calA zramaNopAsake paNa sarvathA prakAre aDhAra pApanA tyAga trividhe trividhe jAvajIva sudhI karyA; ane temane zrI vItarAgadeve aMta samaya sudhI desavati zrAvaka kahyA be; te sUtra navavAijIno pAThaH purvi piNaM amdehiM mamassapa rivAyagassa aMtie thulaga pAlAivA paJcarakAe jAvajIvAe, thulae musAvAyAe pacca.kAe jAvajIvAe, khulae pradinAdANe paJcarakAra jAvajIbAe, sadhe mehuNe paccarakAra jAvajIvAe, bulae pariggade paJcakAe jAvajIvAe, idANiM-piNaM amde samaNassa jagavana- mahAvIrassatie savaM pANAzvAyaM paccarakAmo jAvajIvAe evaM jAva savaM pariggadaM paccarakA mo jAvajIvAe saghaMkoM6 mANaM mAyaM lonaM rAgaM 20 dosaM 11 kalahaM12 anarakANaM 13 pesuNaM 14 pariparivArya 15 ratiratti 16 mAyAmosaM17 micAdaMsaNasa 18 prakaraNAMjogaM pazcaskAmo jAvajIcAe savaM asaNaM pANaM khAima
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra.. (27) sAzmaM canavihaMpi AdAraM paJcakAmo jAvajIvAe jAMpiyaM imaM sariraM ithaM kaMtaM piyaM mANUNaM maNAmaM dhiGa visAsiyaM. samayaM bahumayaM aNumayaM naMDakaraMgasamANaM mANaMsiyaM mANaMnanhA mANaskUhA mANaMpivAsA mANaMbAlA mANaMcorA mANaMdaMsamasA mANaM vAzyaM pittIyaM saMniyaM sannivAyaM vivIdA rogA taMkA parisadovasaggA phAsA phusaMti tikaDu eyaMpiyaNaM carimehiM ussAsa nissAsehiM vosirAmi tikaDe saMvedaNA jhuSaNA jhusiyA jattapANa pamiyA iskiyA pAnavagayA kAlaM aNavakaMkamANA vidaraMti. tateNaM se parivAyagA bahuiM nattAiM aNasaNAiM bedaMti dittA Alozya pamikaMttA samAhipattA kAlamAse kAlaMkiccA banaloe kappe devattAe navavannA tehiM tesiM gai tarhi tesiM vittI dasasAgarovamAiMchittIpaNaMttA. paralogassa ArAdaNA sesNtNcev.|| artha-puN pahelAM paNa aN ame a0 ammama parivrAjakanI aMga samipe thu0 moTA pA prANInI hiMsA- pa0 pacakhANa kayu le jA0 jAvajIva sudhI. thu moTA muN mRSAvAdanuM pa0 pacakhANa jA jAvajIva sudhI. zru moTA 10 aNadidhuM levAnA pa0 pacakhANa jANa jAvajIva sudhI. sa0 sarva me maithunapa0 pacakhANa kayu ke jA0 jAvajIva sudhI. thu0 moTA pa0 parigrahanA pa0 pacakhANa karyA De jA0 jAvajIva sudhI. 30 hamaNAM paNa a0 ame sa0 zramaNa jagavaMta zrI mAhAvIra devanI aMga samipe sa0 sarva pA prANInI hiMsAnuM pa0 pacakhIe bIe jA jAvajIva sudhI. e0 ema jAga jAvat sa0 sarva pa0 parigraharnu pa0 pacakhANa karIe bIe jANa jAvajIva sudhI. sa0 ko sarva krodha mA0 mAna mAga mAyA loga lona rA0 rAga do dveSa kA kleza a Ala pe0 cAmI paniMdA a0 khuzI nAkhuzImA (mAyA) kapaTa sahita juTha miNa khoTA
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ (398) +sidAntasAra deSa, guru, dharmanuM sardahavaM te. zraNa karavA yogya nahI evA jo mana prAdinA vyApAra- pa0 pacakhANa jA jAvajIva sudhI karyu je. sa sarva a0 asana pA pANI khA khA dima sApa sAdima mukhavAsa ca0 cAra prakAranA Apa zrAhAranA pa0 pacakhANa jA0 jAvajIva sudhI karIe bIe. jaMga je valI 30 e sA zarIra i0 vAhAva~ ke kaM0 kAntIkArI pio prIyakArI ma manane gamatuM ma vizeSa manane gamatuM dhigadhIryakArI vi0 vizvAsano hetu sA rukuM karI mAnavA yogya ba0 ghaNuM mAnavA yogya aNa avaguNa kare topaNa vajana mAnavA yogya jaMga ratnanA karaMmIyA samAna mA0 rakhe si tADha lAge mA na rakhe tApa lAge mA0 skUNa rakhe jukha lAge mA0 pI0 rakhe tRSA lAge mA0 bA rakhe sarpAdika karamemANa co0 rakhe cora parAnava kare mA0 daMga rakhe daMsa masaka karake mA0 vA rakhe vAyu pratnAve piN pitAnA pranAve saM0 salekhama saM0 sannipAta doSa prajAve vi0vividha prakAranA roga roga (thomA kAlano) aMga mAntaka roga pa0 parisaha na upasarga phA0 eTalA bola rakhe pharase. ti0 evo vAhAlo karIne e0 evA zarIrane paNa caNDekhA jA uMco svAsa laze te NI nIco svAsa mukIe te vo vosarAvaM . ti0 ema kahIne saM0 saMlekhaNA tape karIne phu0 sevave karI phu0 sevIne na jAta pANI pa0 pacakhIne pApAdopa. mamana (vRkSanI mAlanI pare) agasaNa karIne kA maraNane aNNa vAMnA tA thakA vi vicare . ta0 tevAra par3I se te pa0 sAtaso sanyAsI bA ghaNA nA naktanuM zra aNasaNa bega de, bedIne bhA0 zrAkhovI pa0 panikamI sa0 samAdhi pa0 pAmIne kA kAlane avasare kA kAma karIne baMga brahmaloka kA devalokane viSe de devatApaNe jaga napanyA. tasyAM te0 tenI ga0 gatI ta0 tyAM te tenI vi0 sthiti da0 daza sAgaropamamI paNa kahI. pa0 paralokanA zrA, zrArAdhika (samakita sahita karaNInA karapahArA te mATe). se zeSa bAkI (moTA kulamAM upajaze saMjama para moda pAmaze.) taM temaja jANavU. // 13 // 4. nAvArtha:-have juna ! zrA pAThamAM aMmamajInA ziSyoe sarpayA
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ sidAntasAra ( 129) prakAre aDhAra pApanA temaja sarva akaravA joga kAmo karavAnA trividhe trividhe tyAga jAvajIva sudhI karyA ne batAM temane dezavati zrAvaka kahyA ke ane tame to zrAgArane avrata kaho bo. have emane kayA pApano AgAra rahyo te batAvo. kadAcita khAvA povAnA dhAgArane zravrata kahetA ho to emaNe to cAra zrAhAranA paNa sarvathA prakAre trividhe trividhe jAvajIva sudhI tyAga karyA . have zo zrAgAra rahyo te batAvo. valI kadAcIta zarIra upara mamatA hoya tene zravrata kahetA ho to, emaNe to zarIranI mamatA paNa sarvathA prakAre traNa karaNa traNa joge karone vosarAvI . have zo zrAgAra rahyo te batAvo. vala) tame kahoDo ke, jesarvathA pApanA tyAga jAvajIva sudhI kare tene AhArAdika thApyAmAM tathA vaMdaNA namaskAra karyAmAM dharma De. tyAre pUrvokta zrAvakoe sarvathA pApanA tyAga karyA ne temane vaMdaNA namaskAra karyAmAM pApa kema thAya te kaho. tevAre terApaMthI kahe De ke, " temanAmAM kAMka atrata rahyaM haze, mATe jagavate temane dezavati kahyA , te mATe te vaMdaNA namaskAra karavA yogya nathI." teno uttara. he devAnuprIya ! nagavaMte temane dezavati kapA emato sUtramA beja; paNa tame zrAgAramA avrata kahoge te zrAgAra batAvo. tame vrata avatamAM samajatA dekhAtA nathI, tethI ema kahoge ke bAgArane avrata kahIe. paNa he devAnuprIya! avrata to mohanokarmanI bIjI co. kamI apratyAkhyAnInA krodha, mAna, mAyA, lona, rAga ane dveSanA udayanAvamA je. tenA jogathI same same pudgala zrAvIne jIvane rAga dveSano cI. kaNAzthI coTe ane joganA vyApAra vinA paNa epudagala karmapaNe paragame tene avrata kahIye ane mohanIkarmanI trIjI cokamA pratyAkhyAnonA krodha, mAna, mAyA ane loja udayannAvamAM , tenA jogathI jIvane atyAga jAvanA praNAma rAga, dveSa ane azuna joga pApamAM varte tene jogarnu abata kahIe. have banne co. mAnAM karma lAge tene to ekAnta avrata kahIe; ane banne cokamono kayopazama nAva, upazamanAya tathA kAyakannAva varte tene sarva bAta sAdhu kahIe; ane bojI cokamIno kayo
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 330 ) 4 siddhAntasAra. pazama thayo ne trIjI cokamI nadayajAvamAM be tene desavati zrAvaka kahIe. tame e sUnI resanA jAeyA thakA AgArane ta kahobo; paNa saMthArAmAM zrAvakane pApano zuM prAgAra rahyo te batAvo valI vi sAdhune vyavahAramAM sarvathA pApanA tyAga ke ane tene kevalI sarvathA ati sarda be. dave prajavi sAdhune kayA pApano AgAra rahyo te vatAvo. ihAMto cokakonA udayajJAvane avrata kayuM che. dave jo bIjI cokamInA udayajAvane anata kahIe to te zravatato zrAvakane musazrI nathI, ( zAkha sUtra jagavatIjaM / sataka par3hele) ne trIjI cokamI udayanAvamA be tenA jogathI pula upara mamata- jAva, rAga dveSa ne zubha joga pravarte, te joganA pApa zrI sUyagakAMga tathA uvavAi sUtramAM koika pApathI nivartya kalA ne koika pApathI nathI nivartyA kahyA. tyAMto azubha joganA pApa zrAzrI kA ve. tame sUyagamAMga tathA navavAi sUtranAM juThAM nAma lei zrAvakanA khAvA, pIvA, ghareNAM chAne kapakAM pramukhane matane lI avata kema kaho ho ? valI e upagarI dharmanI sAja nimItte seve sevarAve to zubhajoga nirjarAnI karaNI kahIe. mAM pApa kayA sUtramAM kayuM be te pATha batAvo . valI zrAvakanA khAvA povAmAM tathA khavarAvavAmAM pApa kahe be te puDha ke, jIva sahita vastu khAya pIe athavA va kAyano zrAraMbha karIne khAya athavA bIjAne khavarAve, te yaraMjanuM to pApa beja; paNa koi zrAvaka sAdhunI pare saMsAratha / viraktanAve zrAvakapaNuM pAsavAne arthe - jIva pudgala khAya, prAsuka pANI pIe, nenA khAvA pIvA ne paheravA - mAMzuM tathA tene ko khavarAve temAM zuM ? tevAre terApaMthI kahe be ke, zraceta khAya topaNa tenuM khAvuM pItuM pApamAMja be. teno uttara. de devAnuprIya! pApa to DhAra be. tenA to saMthArAmAM sarvathA prakAre traNa karaNa bhane traNa jo karIne jAvajIva sudhInA tyAga karyA; temAM sarva pApanI vastuno to tyAga sarva kAma DhAra pApanA tyAga negAM thai gayAM. tyAre varNanAganatuve tathA aMmarujInA ziSyoSa cAra ahAranA nyArA tyAga kema karyA ? e jaMga:
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 331 ) bIsamuM pApa kayuM te batAvo de devAnuproya ! aDhAra pApanA tyAga to sAdhujIne mUla guNavratamAMja be; ane zrAhAranA pacakhApa kare to uttara guNavrata nipaje. tema zrAvakanA aDhAra pApanA tyAga to mUla-guNatrata be, ne hAranA tyAga kare to uttara--guNatrata nipaje. tethI chADhAra pApa ane cAra AdAranA pacakhANa nyArA nyArA karyA. ghalI tame zrAvakanA khAvA pIvA pramukhamA pApa kaho bo, to te khAvA pramukha aDhAra pApa mAM kayuM pApa te ko ane aDhAra pApanA tyAga karIne paTI AdAranA nyArA tyAga kema karyA te paNa kaho. he devAnumIya ! siddhAMtano nyAya to ema dIse beke, sAdha zrAvakane AhAranA tyAga na hoya tyAre to uttara- guNanA zrapacakhANa kahIe, ane hAranA tyAga kare to uttaraguNa pacakhANa nipaje. sAdhu tathA zrAvaka banene uttaraguNa- apacakhANI paNa kA be ne uttaraguNa- pacakhANI paNa kahyA be. tena / zAkha sUtra jagavatIjI zataka sAtame naddeze bIje. e nyAye to sAdha-zrAvaka banenuM khAtuM pIvraM uttara guNa chApacakhANa be; kemake zarIranI mamatAne zrarthe - zuna jAgathI khAya to banene pApa lAge; ane saMjama tapanI sahAyatA arthe khAine zubha jAvanA jAve to zubha yogathI banene nirjarA thAya. valI jo zrAvakanA khAvA pIvAmAM pApa hoya to sUtra javavAijImAM marujI zrAvakane so ghare pAra karatA kahyA be. te mamajI zrAvaka nava tatvanA jANa ekAvatArI so ghare pAraNaM kema kare ? eka ghare to pAraM karyA vinA sare nahiM tethe / kare; paNa so ghare pAraM karI svarane anartha pApa kema lagAne ? te pATha zrI navavAijIno: -- bahu jaNeNaM aMte ! annamannassa evamAikai evaMAsai evaMpanna evaM parUveti evaMkhalu ammaparivAyae kaMpilapure-gAre gharasatte prAhAramAhareti gharasae vasadinavei. se kahayaM te ! evaM ? go0 ! jase bahujaNo annamalassa evamAiti jAva parUveti evaMkhalu ammame pari
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 332 ) 4 siddhAntasAra * vAyae kaMpila pure jAva gharasae vasadi naveti sacceNaM esamahe. ahaM piNaM go0 ! evamAikAmi evaM jAva parUvemi evaMkhalu mma parivAe jAva vasa hinaveti sekeNaTheNaM jaMte ! evaM vuccai ammame parivAyae jAva vasa dinaveti. go0 ! ammamassaNaM parivAyagassa pagai jadayA jAva viNIyattAe baNaM praNikhItteNaM tavokammeNaM naTuMbAdAu parigijAi 2 surAjimudassa AyAvaNa bhUmie - yAvemANassa suneM pariNAmeNaM pasacediM avasAdiM sAhiM visudyamANI diM annayAkayAiM tadA yAvara pivANaM kammANaM khaDavasameNaM ihA pUda maggaNaM gavesaNaM karemANassa viriyala die veDa viyalakSyi udiNAladdhi samuppaNe. tateNase ammaparivAyae tAe viriyala die venaviyaladie uhiNAla die samuppaNAe jaNa vimAvaNaheDa kaMpila pureNayare gharasae jAva vasadiMuveti seteATheNaM go0 ! evaMvuccai maparivAyae kaMpila pureNayare gharasae jAva vahiM naveti // ema arthaH: - va0 ghaNA ja0 loka naM0 de pujya ! zra0 mAMdomAMdI e0 e0 ema ekavacane bole be e0pa0 ema jaNAve ve mAMdomAMhI samajAve ve e0pa0 ema parupe be vistArathI kaheDe. e0 ema kha0 nizce zra0 zrammama saMnyAsi kaM0 kaMpIlapura nagarane viSe gha0 so ghare A0 AhAra kare. gha0 so gharane viSe va rAtre vale be ? se0 te ka0 kema be naM0 de jagavAna ! e0 e ? go0 he gautama! ja0 yadi te ba0 ghaNa|loka zra0 mAMdomAMhI e0 ema kadaMbe jA0 yAvat pa0 parupe be e0 ema nizce 0 mama parivrAjaka kaMpa kaMpilapura nagarane viSe jA0 yAvat gha0 so gharane viSe AhAra kare, yAvat va vAso vase. sa0 sAco e0 e. artha T
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. a0 huM pi0 paNa goNa he gautama ! ena ema kahuM buM e0 ema jAga yAvat pa0 parupuMDaM e0 ema nizce a0 ammama-saMnyAsi jAga yAvat va0 so ghare rAtrI rahevU kare be. sente zA arthe naM0 he nagavAna ! e ema vu0 kahoDo ke a0 ammama-saMnyAsi jAga yAvat va0 so ghare rAtrI vase De rahe De ? go he gautama ! a0 ammama-saMnyAsine pa0 svanAve jA najikapaNe jAN yAkt vi0 vanitapaNe karIne ba hane pAraNe a0 zrAMtarA rahita ta tapa kartavye karI na uMcI bAMha (hAtha) pa0 karI karIne su0 sUrya sAMnA A0 zrAtApanAnI nU jUmine viSe Apa AtApanA letAM thakAM su0 nalA pa0 praNAme karI pa0 jalA a0 adhavazAye karone le lezyA vi nirmala (vizeSa zuka) teNe karI 10 ekadA prastAve ta jJAnAvaraNI (jJAnane AvarI rahyA te) kA karmanA khaNa kSayopazame karIne 30 vicAraNA anizcaya karavo ma mArganI gAgA veSaNA ka0 karatA thakAne vi0 jIvanI zakti laga labdhi ve0 vikraya rupa karavAnI labdhi, na avadhijJAnanI labdhi saNa samyak prakAre napanyA thakA ta0 tevAre te zra0 ammama-saMnyAsi tA te vi0 vIrya labdhi ve vikraya rupa karavAnI labdhi u0 avadhijJAnanI labdhi sa0 samyak prakAre napanI. teNe karIne jaNa lokane vi0 vismaya pamAmavAne arthe kaM0 kaMpI. khapura nagarane viSe ghaNa sogharane viSe jA yAvat va rAtre vasatuM kare . se teNe arthe go he gautama ! e ema katyu ke, a0 ammama-saMnyAsi kaMga kaMpIlapura nagare gha0 sogharane viSe jAN yAvat va rAtre vasatuM na kare . ___- jAvArthaH-have juU. A pAThamAM to nagavaMte kahyu De ke, dhammamajI-parivrAjake saMnyAsipaNAno mata bomIne zrAvakapaNuM lIdhuM be, saMnyAsInA vezamAM zrAvakanAM vrata pAle De, belebele pAraNuM kare De ane sUrya sAMmI zrAtApanA lele. e tapa karatAM thako nalI lezyA tathA jalA adhavazAye karIne jJAnAvaraNI--karmano kayopazama thayo, avadhijJAna prApta thayuM ane vaikriya rupa banAvavAnI labdhi napanI. tethI lokone vismaya upajAvavAne arthe so ghere pAraNaM kare . have eka ghere to pAraNaM karyA
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ (54) + siddhAntasAra vinA cAle nahi tethI pApa lAge to paNa karavu pame te artha-pApamA me; paNa zrAvakanA khAvA pIvAmAM pApa hoya to ammamajI zrAvaka to pApathI maratA hatA. te zrAdhAkaramI (mUla thApIne lAvelu), mIzra ane udhAre lAveluM, ityAdika doSa TAlIne prahAra letA kahyA le. evA samajavAra zrAvaka so ghare pAraNuM karIne anartha pApa kema la. gAme temaja pAraNuM karAvavAvAlAne pApa lAge to so gharavAlAne zraNahutAM anartha pApa lagAmone kema mabove ? mAhyA ho te vi. cArI jojo. valI A pAunA AgalA pAThamAM uvavAzjI sUtramA karyu De ke, ammamajI zrAvakane anartha pApa karavA karAvavAnA tyAga . have juna ! zrAvakanA khAvA pIvAmAM pApa hoya to, pUrvokta anartha pApa lagAmayuM tenuM zrApamuM vrata kema raghu zrane te ArAdhika kema thayA te kaho. he devAnuprIya ! sAdhazrAvakanuM khAvaM pIyU~ pApamAM nathI, paNa udaya nAvamA . jo te zarIranI mamatAne arthe rAga dveSathI azuna jogayI khAya to sAdha zrAvaka banene pApa lAge; paNa jo sAdha zrAvakapaNuM ni. nAvavAne atheM aceta pudagalanuM nAhuM prApe, zrane zuna nAvanA jAve to sAdha bhASaka banene zunna yogathI nirjarA thAya. valI ahIMyAM to ema kayuMDe ke, ammamajI zrAvakane vaikriyalabdhi tathA zravadhijJAna upanyu, tethI lokone jaina dharmano vismaya upajAvavAne arthe so ghere pAraj kare . have vicAro! evA samajavAra zrAvaka pApa karIne jaina dharma kema sajAvaze ? mAhyA ho te vicArI jojo. valI ANaMdajI zrAvaka Adi ghalA zrAvaka pamimAdhArI thayA. te AThamI pamimAmAM saceta pAraM. nanu pApa kare nahI, navamImAM karAve nahi, dasamImAM karatAne nalo jANe nahI ane agyAramI pamImAmAM sarvathA prakAre zrAraMna tyAgIne tathA zrAdhAkaramyAdika doSa TAlIne, sAdhunI pere iriyA joine, sujato zrahAra pANI lAvIne, dehIne nAu~ pApI, tapazyA dharma dhyAna kare tene dAna devAmAM zuM ? tevAre terApaMtho kahe ve ke " sarvathA prakAre pApanA tyAga traNa ka
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 135 ) raNane traNa jogetha hoya tene sAdhu kahIe. tene dAna devAmAM to ekAnta dharma be, paNa zrAvakane saMthArA vinA sarvathA prakAre tyAga hoya nahI; pamimAdhArIne kAMika pApano AgAra rahyo daze tethI zrAvaka kA be. jo sarvathA prakAre pApanA tyAga hoya to sAdhu kema na kayA ?" teno uttara. he devAnuprIya ! saMthArAmAM varNanAganatube ne ammarujInA sAtaso ziSye (zrAvake ) sarvathA prakAre aDhAra pApanA, sarva karavA yogya kAmanA tathA cAra AhAranA traNa karaNa zrane traNa jogathI jAbajIva sudhInA tyAga karyA chAne zarIranI mamatA sarvathA prakAre jAvajIva sudhI utArI; topaNa temane zrAvaka kahyA be. tenI zAstra sUtra jagavatIjI sataka sAtameM naddeze navameM tathA navavA sUtramAM vAsate ema samajatuM ke, trIjI cokamI nRdayajAvamAM varte be mATe zrAvaka kahI ye bI. bAkI sarva pApajoga karavA, karAvavA ne jalA jANavAnA mana vacana ne kAyAe karIne tyAgA De. temaja pakimAdhArI zrAvakane paNa jogathI trividhe trividhe pApa karavAnA tyAgaDe; paNa trIjI cokamI nadayajAvamAM bAkI be tethI zrAvaka kahyA be; ane tame to sUtranI zailInA ajANa kA kahoge ke, pamimAdhArI zrAvakane kAMika pApa karavAno AgAra rahyo be tethI zrAvaka kahyA be. valI zrAvakane traNa karaNa ne traNa jogathI sarvathA pApanA tyAga karyA kalA be. zAkha sUtra jagavatI sataka meM uddeze 5 me. te pAThaH samaNovAsagassaNaM jaMte ! puvAmeva thulagga - pANA ivAe apaccarakA navai seNaM naMte! pannA paccarakAyamANe kiMkarei ? go0 ! tiya pakkima papannaM saMvare aNAgayaM paccakAi. tIyaM pakkimamANe kiM tividaM- tivideNaM pami - kamara, tivihaM duvidaM pakkima, tivida - ega videNaM pami - kkama, duvihaM-tivideNaM pamikama, duvidaM duvideNaM pakki - mai, duvidaM ega vihe pakkima, egavidaM tiviheNaM pani --
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 336 ) siddhAntasAra. kamai, egavidaM videSAM pakkima egavidaM egavi - deNaM pakkima ? go0 ! tividaM vA tivideNaM pakkima, tividaMvA duvideNaM pakkima, taMceva jAva eka vivA ekavideNaM pakkimai tividaM tivideNaM paDikkamamANe nakarei nakAraveza karaMtaMnANU jANai mAsA vayasA kAyasA. arthaH- sa0 zramaNopAsaka (zrAvaka ) naM0 de jagavaMta ! pu0 pUrva kAle samyak pavirjyA palAM tathA javAntare yu0 sthula prANAtipAta 0 pahelAM dezavati praNAmanA zrAvathI pacakhyA nathI se0 te zramapopAsaka jaM0 de jagavaMta ! pa0 pachI pa0 pacakhatotha ko kiM0 zuM kare ? iti prazna. uttara. go0 de gautama ! ti atita kAlanAM kratya prANAti pAtane pa0 niMde ( gayA kAlanuM pratikramaNa kare ), pa0 vartamAna kAle prApAtipAta saM0 saMvare ( vartamAna kAle saMvara sAmAyaka kare ), a0 ja0 viSya kAle pa0 prANAtipAta nahI karazuM evI pratijJA kare ( zrAgamika kAnuM pacakhANa kare ). have tI0 atita kAla kratya prANAtipAta pa0 mato ko kiM0 zuM ti0 trividha trividha ( karavA karAvavA anumodana dathI ) prANAtipAta yogya pratye evaM kahIe ? ti0 trividha je mana, vacana, kAya, lakSaNa karave karI pa0 niMdave karI virame ? 1 ke li0 trividha karNAdi jedathI 50 mana bomIne bedu karone pa0 virame 1 2 ti0 trividha karNAdi dathI e0 eka vidhe mana pramukha eke karIne pa0 virame 13 50 dvividha karaNa Adi anerA bane ti0 trividha mana pramukha joge kara pa0 virame. 14 du0 dvividha karaNa yadi du0 mana pramukha nere ve joge karI pa0 virame 15 du0 dvividha karaNa Adi e eka yoge karI pa0 virame ? 6 e0ti0 eka karaNa ane traNa yoge karI pa0 virame 17 e00 eka karaNa ane be yoge karI pa0 virame ? 8 ke e0e0 eka karaNa ne eka yogekarI pa0 virame ? e. iti nava prazna. uttara. go0 de gautama ! tio trividhe trividhe pa0 pakkime athavA tiNDu0
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 137 ) trividhe dvividhe pa0 pakkime (virame). taM0 jema pUrve kathuM tema jA0 jAvat e0 eka karaNa ne e0 eka jogathI pa0 pakkime virame. ihAM nave praznano uttara. dave ti0ti0 trividhe trividhe pa0 pakkimato thako viramato thako ihAM eka vikalpa kahe beH- na0 prANAtipAta pote na kare to bIjApAse na karAve ane ka0 karatA pratye jalo na jAye ma0 mana va0 vacana chAne kA0 kAyAekarI ityAdi adhikAra ghaNo be te zrI bhagavatIthI jAlavo. * jAvArtha:- have ju! A pAThamAM to kayuM ve ke, 40 jAMgAe karI gayA kAlanuM sarva pApa pakikame, vidyamAna kAlanuM sarva pApa saMvare ane javiSaya kAlanAM sarva pApa pacakhe. ema pAMca zrAzravanA 135 jAMgA kA be. have jur3e ! 33 meM Ake traNa karaNa traNa jogathI pApanA tyAga zrAvakane kalA be. te pakimAdhArI zrAvakane na hoya to bIjA kayA zrAvakane daze te kaho. tevAre terApaMthI kahebe ke, e to prANAtipAtAdika pAMca grAzravanA tyAga kahyA be, paNa sarva pApanA tyAga nathI kahyA. teno uttara. he devAnupraya ! sAdhujIne pAMca zrAzravanA trividhe trividhe tyAga be, tethI sarva pApanA tyAga thai cukyA. temaja zra zrAvakane pAMca zrAzravanA tyAga teja mUla-guNatrata be ne upalAM sAta vrata te uttara-guNa kAM be; kemake pAMca aNuvratamAM pApano AgAra rahyo, te AgalAM sAta mAM saMkocAya be; ane pAMca zrazravanA trividhe trividhe tyAga karyA, sevAre uparanA vratanA tyAgamAM samAi gayAM. jema anuyogadvAra sUtramAM RjusUtra- nayano dhaNI eka ahiMsAneja vrata mAne. jeNe trividhe trividhe hiMsA tyAga kara / tene pAMce mahAtrata thayAM ne sarva pApanA tyAga thara cukyA kahyA be. tema ihAM paNa pAMca zrAzravaja lakhAvyA temAM sarva pA. panA pacakhANa jANavA. jeNe pAMca zrAzravanA tyAga traNa karaNa anetrapa jogathI karyA haze, tene bIjA pApanA tyAga kema nahIM ize ? tame to kaho be ke zrAvakane trividhe trividhe tyAga hoya nahIM; paNa jagavatIjI sUtranA thA pAThamAM samace zrAvakane tetrIsa grAMke pApanA tyAga yAya kahyA 43
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ (338) +siddhAntasAra.. be. tyAre zrANaMdajI sarakhA pamimAdhArI-zrAvaka sAdhuna pare sujato AhAra pramukha lAvIne khAya tene tyAga kema nahI thaze ? evA ANaMdajI sarIkhA zrAvaka, je bAra kroma sonaiyAnI dolata tyAgI, kAyano gaTako karavo tyAgone, tapazyA dharmadhyAna karone, zrAtmAne najAne, thane vedanI-karmanA udaye jyAre jukha sehavA asamartha hoya tyAre sAdhunIpare. sujato zrAhAra pANI lAvI, zrAtmAne nAsu dazne, dharmadhyAna (agyAramI pamimAmAM) tapazyA kare, evA je uttama zrAvakanA vratanA guNane anumodI ulaTa nAvathI hAthe dAna thApe tene zuM thAya? tevAre terApaMthI kahe De ke, enuM khAvu pI avatamAM ne tethI devavAlAne zravrata lAge. teno uttara. he devAnuprIya ! nagavaMte to pAMcame guNagaNe sarva zrAvaka ekaja vratanA dharaNahAra hoya temane paNa avatana kriyA varjI je. tenI zAkha sUtra nagavatI zataka pahele naddeze bIje. te pAThaHmaNussANaM naMte ! samakiriyA ? goo! No tiNa samajhe se keNaNaM naMte ! evaM vucca? go ! maNussA tividA paM0 taM0 samachiI minAdichI sammAmibAdichI. tavaNaM jete samadichIte tividA paM020 saMjayA asaMjayA saMjayAsaMjayAya. tantraNaM jete saMjayAte 'vidA paM0 taM0 sarAgasaMjayAya viyarAgasaMjayAya, tavaNaM jete viyarAgasaMjayAya teNaM akiriyA. tabaNaM jete sarAgasaMjayA te vihA paMtaM0 pammattasaMjayAya appamattasaMjayAya.tabaNaM jete appamattasaMjayA tesiNaM egAmAyAvattiyAkiriyA kava. tabaNaM jete pammattasaMjayA tesiNaM do-kiriyAna kadyati taM0. AraMniyAya mAyAvattiyAya. tabaNaM jete saMjayAsaMjayAya tesiNaM AdimAu tinni kiriyA kacaMtiH-AraMniyA / pariggadiyA 2 mAyAvattiA 3. asaMjayANaM cattAri ki
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra riyA kacaMti. minbAdIhINaM paMca.sammAmibAdIhINaM paMca. arthaH-purvavat. jurga prazna bIjo pAne 153 meM. nAvArtha:-have ju! zrA pAThamAM covIsa damakanA mithyAtvI jIvane to AraMjanI, parigrahanI, mAyApratyayanI, apacakhANanI bhane mithyA-darzana pratyayanI 5 e pAMca kriyA kahI; ane avati samadRSTi cothe guNagaNe, tene mithyAtvanI varjIne cAra kriyA kahI; zrane pAMcame guNagaNe zrAvaka, tene avatanI thane mithyAtvanI varjine traja kriyA kahI; ane pramAdo sAdhu baThe guNagaNe, tene AraMjanI ane mAyAvattiyAnI be kriyA kahI; zrane apramAdI sAdhu sAtame guNagaNethA laz dasamA guNagaNA sudhI, tene eka mAyAvattiyA-kriyA kaho; ane vItarAgasaMjamI agyAramA guNagaNAthI laz teramA guNagaNA sudhI, tene eka iriyAvahi kriyAja lAge . vAste e pAMca kriyA zrAzrI thakriya kahyA. have ju ! thA pAThamAM to nagavaMte sarva zrAvakane avatano kriyA TAlo kahI . tame matane lIdhe zrAzaMdajo sarakhA pamimAdhArI zrAvakanuM khAvaM pIvaM zravratamAM kema kaho ge ane devAvAlAne abata lAge kema kaho bo? tevAre terApaMthI kahe je ke, e to khaMdha zrAzrI TAlI kahI , paNa deza AzrI to lAge De te gaNa nathI. teno uttara. he devAnuprIya! sAdhujIne AraMniyA ane mAyAvatiyA kriyA kahI, te khaMdha AzrI kahI ne ke deza zrAzrI kahI le te kaho. tevAre terApaMthI kahe je ke, "sAdhujIne to vinA napayoge ajANapaNe kiMcita mAtra lAge te AzrI kh| ve." tyAre juna. e kiMcita mAtra lAge tene paNa gaNI, tyAre zrAvakane dezathakI avatanI kriyA hoya to kema na garo ?; paNa avrata to mAha karmanI bIjo cokamInA apratyAkhyAnanA udayanAvamAM hoya tenA jogathI kama lAge tene kahIye. te avrata to zrAvakane mulathIja nathI, tethI avatanI kriyA nagavaMte TAlI kahI tame matane lIdhe e sUtranAM vacana utthApIne zrAeMdajIbhAvaka jevAne avrata kahone anaMta saMsAra kema vadhArobo? .
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 140 ) siddhAntasAra tevAre terApaMthI kar3e be ke " AlaMdajI sarIkhA pakimAdhArI zrAva kane chAtra nahI, ne dAna dIdhAmAM guNa (vrata) hoya to koi paNa parimAghArI - zrAvakane dAna daine saMsAra parita kIdho, evaM sUtramAM cAyuM hoya to pATha batAvo; tathA koine bAramuM vrata nipanyuM yAlyuM hoya to batAvo sUtramAM kA vinA vAta zI rIte mAnIe." teno uttara he devAnupraya ! ghaNAM sUtra to vicheda gayAM chAne bIsa sUtra rahyAM. mAM paNa ghaNI vAto moghama kahI be. tame sUtramAM cAvyAnuM puDho bo to, sAdhavIne dAna deza kayA zrAvake saMsAra parita kIdho te mUla pATha batA. tathA kevalIne dIdhAthI koine bAramu vrata nipanyuM hoya to te paNa batAvo e sUtramAM cAlyA vinA kema mAno bo. tamArI kar3eIne lekhe to e paNa na mAnavuM joie. tevAre terApaMthI kade be ke "kevalInA tathA vArajyAnA guNa to sAdhu sarIkhA be. te sAdhunuM dAna bAramA vratamAM sUtramAM gama ThAma cAlyuM be. e sarakhApaNAthI mAnIe bIe. " tyAre he devAnupraya ! dasAzrutakhaMdhamAM khANaMdajI sarakhA panimAdhArI zrAvaka ne 'zramaNa nUya (sAdhu jevA)' kahyA be. te abhyAramI parimAnuM nAmaja zramaNa nuya be. eTale panimAdhArIne sAdhu sarIkhA kahIe. jo sAdhune dAna dIghAM saMsAra parita karatA haze tathA bAramuM vrata nipajatuM daze to zravyAramIpamimAdhArI zrAvakane sAdhu sarakhA kahyA be, temane dIghAnuM phala sAdhune dAna dIdhA sarakhaM kema nahI daze ? e sarIkhA kA e anumAnathI jANavuM joie. valI pakimAdhArI - zrAvakane dAna dIdhAmAM pApa hoya to pamimAmAM to sAdhunI pere mAgI khAvuMja kayuM che. pAidhArI tare ne dAna daine ghaNA jIva mube, evI karaNI zrI vItarAgadeve kema batAvI ? yA to evaM thayuM. jema DhAke, baMgAle chAne kAmarudezamAM aneka ga (dhUrta) mitra be, paNa ethIe napara lakhI zraddhAvAlA gurunuM zrAzcarya a, e dharma karavo zIkhavyo ke dhAUM pAmavA zIkhavyuM ! valI pamimAghArIne dAna dIdhAmAM pApa hoya to pakimAdhArI cora karato paNa
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. zradhikA kaDevAya; kAraNa ke corato dhaNInuM dhana corIne lai jAya, paNa dhananA dhaNIne pApa to na da jAya ? ane pamimAdhArI to anna vasa pramukha mAla lai jAya ane pApa da jAya. valI cora to jAU phAmIne jAtAM zrasaMdhArI (khAnadAna) hoya to jatAvo (khabara) de ke "meM tamAruM jAU phAmIne mAla kADhayo mATe tame kArI dejo; kemake rakhe samAraM kAU mubI jAya" ema jatAvo kare; paNa pamimAdhArI to jatAM jatAvo paNa na kare ke " are nAi ! tame mane ulaTa nAva karIne dAna deza dharma sardahyo hoya to tenuM pApa mithyAta tamane lAge . tenI Alo. vazA karI prAyaDita laz zuddha thAjo." ema jatAvo paNa na kare. evA vizvAsaghAtI zrApa matalabIthA tamAre lekhe zrArAdhika zI rIte thayA haze ? valI pamimAdhArIne dAna dodhAmA pApa hoya to te mAkaNa sarI. khA kahevAya. jema mAkaNane vIra valage tyAre te gharanAM bAlaka DomIne parAyAM bAlaka jotI phare, tema pamimAdhArIne jukha lAge tyAre gharanuM pApa DomIne lokone pApa lagAvIne mabovatA phare. valI jema mAkapane bAlaka mAravArnu kahe to nahI, paNa maMtra zIkhave tene pApa lAge. tema jagavaMta khAvA khavarAvavAnI AjJA to na Ape; paNa pamimA vahevAnI vidhi zIkhave. temAM tamAre lekhe to nagavaMtane paNa pApa lAgyuM haze; paNa ema jANavU je, pApa hota to evI karaNI kema batAvata ? valI pamImAdhArIne dAna dIdhAmAM pApa kahe je tene pubbu ke, pamimAghArIne to pApa karavA, karAvavA ane anumodavAnA tyAga , thane te zrAgalA pAse jazne mAge tevAre jo dAtArane pApa lAge to pamimAdhArIne pApa karAvyAtho pamimA nAge. tyAre have pamimA zI rIte sAdhI zakAya te kaho. tevAre terApaMthI javAba devA asamartha; paNa manathI evAM kuheta melave The ke " sAdhu zrahAra pANI vadhe to athavA kAla, kSetra naparAnta rahI gayo hoya to te dharatI upara parave; paNa te pamimAdhArI zrAvakane Ape nahI. jo tene zrApyAmAM dharma hoya to sAdhu kema na pApe ? kemake sAdhune pApa karavAnA to tyAga ke, paNa eto dha.
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 34 ) + siddhAntasAra.. manuM kAma be. te kema nathI karatA ? jo sAdhune dharma na thAya, to zrA. vakane dharma kema thaze ? " teno nanara. he devAnuprIya ! sAdhu thAhAra vadhe to athavA kAla maryAdA (traNa pahora) naparAnta ane kSetra maryAdA (ve koza ) naparAnta rahIgayo hoya to dharatIe paragve, paNa tIya karUpI aoya kalpIne mAhomAMhI Ape nahI, ane sthivara-kalpI zrane jina-kalpI paNa mAhomAMhI Ape nahI. te pApa jANone na Ape ema ma jANavU; paNa temano kalpa nathI tethI na Ape. jo 'pApa jANIne na zrA evoja tamAre havvAda , to kaho. zrI mahAvIrasvAmInAzrAvaka zrI pArzvanAthajInA (aThIya-kalpI) sAdhune dAna Ape temane zuM phala thAya ? tevAre terApaMthI kahe De ke, temAM to ekAnta dharma . valI sAdhavIne sAdhu avye vaMdaNA na kare; paNa zrAvaka zrAvIkA thArajAne vaMdaNA kare temane zuM phala thAya ? tevAre 'kahe je ke dharma .' tyAre jurDa! jyAre zrAvakane dharma thaze, to sAdhu e dharmanuM kAma kema na kare te kaho. tevAre terApaMthI kahe je ke, eso sAdhuno kapa nathI tethI nathI karatA. - he devAnuprIya ! jyAre asaMjogI sAdhune devAno tathA vaMdaNA karavAno kalpa natho tyAre pamimAdhArIne devAno kalpa kayAMthI hoya ? basI tame kahoDo ke 'jene sAdhu na Ape tene thApyAmAM pApa je.' to ThiyakalpI sthivara-kalpI sAdhune aThiya-kalpI sAdhu athavA jina-kaspI sAdhu nayI ApatA. have e tamArakaheNIne lekhe to, sthitI kalpI sthivara kalpI sAdhune dodhArnu paNa pApa tharbu joise. hai devAnu. prIya ! ema to ghaNA volano sAdhuno kadA nathI, tetho tevAM kAma tena na kare; paNa jo zrAvaka kare to dharma . e rIte pamimAdhArIne sAdhuno to devAno kalpa nathI, paNa zrAvakane pApa kema kaho ho? ___ valI terApaMthI kahe De ke " pamimAdhArInI pamimA purI thai jAya tyAre pAga gharamA zrAve, ane je kAyAne poSI ne teja kAyAthI pApa kare, te pApa dAtArane Ave." teno uttara. he devAnuprIya ! e tamArI kaheNIne lekhe ko zrAvaka sAdhune udha, dhUta, vahorAve temAM kImI, pataMgIyA pramukha
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 141) panIne mare, tenuM pApa dAtArane lAgavU joie. temaja sAdhu karmane udaye ghraSTa thaine pApa kare, e pApa paNa aiTalA dIvasa dAnadaz jeNe kAyAne poSI tene lAgavU jozae. valI kadAca zrAvakane to sAdhu caSTa thaze evI khabara na hoya, paNa kevalajJAnI tathA zravadhajJAnI munIrAja to jANe ke, e sAdhu eka mAsa athavA eka varasa paDI braSTa thaze; batAM tene nelo gakhe , AhAra pANI lAvIne thApe ke ane cAkarI kare . have te naSTathanAra teja kAyAtha, pApa karaze. tamArI kaheNIne lekhe to tene nelo rAkhavo na joe tathA thAhAra pANa) paNa Apaq na joie. tevAre terApaMtho kahe ke " vidyamAna kAle sAdhapaNuM pAle le tenI sahAja devAnA kAmI ne, tene to dharmaja thaze ane par3hI jraSTa thazne pApa karaze to karavAvAloja nogavaze. .. he devAnuproya ! pambhiAdhArIne paNa vidyamAna guNa jANIne dAna zrApe je ane panI pApa karaze to teja nogavaze; paNa dAtArane pApa kema lAgaze ? valI zrAvakane sAdhu dharma zIkhAve tathA tyAga pacakhANa karAve tethI devatAmAM jAya, ane pala sAgaro sudhI devatAnAM sukha jogave tathA avrata pApa karma seve, tenuM pApa tamArI kaheNIne lekhe to nagavaMta, kevalI ane sAdhune lAgavU joie; kemake supacakhANa karAvyuM tethI devatA thayo. have te pApa karIne subata to tenuM pApa to jagavaMta, kevalI ke sAdhune lAgatuM nathI. e tyAganA TaMTAmAM pamone kema sube ? tevAre terApaMthI kahe je ke "sAdhu to dharma (muktImArganA zrArAdhikapaNA) mATe zIkhave ne zrane puNya baMdhAya tethI devatAmAM jAya je; paNa sAdhu to devatAmAM mokalI sukha nogavarAvavAnA kAma nathI." tyAre he devAnuprIya ! dAtAra paNa pamimAdhArIne dharma shAyatA arthe dAna thApe De, paNa gharamA zrAvIne pApa karaze ema jANIne nathI thApatA; kemake pApa karAvavAnA kAmI nathI. vasI zrANaMdajI zrAdi dase zrAvake napAsakadazA sUtramA pamimAvahi, tapazyA karI, kAyA zoSI, saMlekhaNA karI, saMthAro karI pahelA devalokamAM gayA. temane ekAvatArI kahyA be, paNa pamimAvahine gharamAM
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ (14) +siddhAntasAra.. - - - pAlA zrAvyA kahyA nathI. temaja kArtika zeTha zrAvaka pAMcamI pamimA sovAra vahyA kahyA De, paNa agyAramI pamimA vahIne sAdhunI pere sujatI gocarI karIne, zrAhAra mAgI khAzne pAga gharamA zrAve evo pATha to sUtramA ko ThekANe kahyo nathI. tevAre terApaMthI kahe je ke "pamimAno kAla jaghanya aMtarmuhUrta tathA eka dIvasano kahyo ne ane natkRSTo agyAra mAsano kahyo . te puro thayA pI zuM kare ? " teno nattara. he devAnuprIya! zrAvazyaka niryu. ktimAM kahyu De ke, keTalAka to aMtarmuhUrta panI, keTalAka eka dIvasa panI tathA keTalAka yAvat agyAra mAsa palI kAM to saMlekhaNA karIne saMthAro kara, kAM to didA le, paNa gharamAM na Ave; kemake Ave to lokamAM jaina-mArganI laghutA thAya zrane potAnI nidyA thAya. loko kahe ke, have karaNI karatA thAkI gayA tethI vraSTa thazne gharamAM AvI bega De; teTalA vAste gharamA na thAve ema kaDaM je. have tame kayA sUtra, pAu, TIkA, niyuktinA nyAyathI kaho bo ke, agyAramIpamimA vahIne pAlA gharamAM Ave te batAvo. are nA! tame matane lIdheja "pamimAdhArI pAne gharamAM prAvIne pApa kare te dAtArane lAge." evI junI kuyukti lagA. vIne saMsAra kema vadhAro bo? tevAre terApaMtho kahe je ke, "pamimAdhArI zrAvakane dAna thApe temAM dharma hoya to sAdhujI, nagavaMta ane kevalI tene dAna devAnI AjJA kema nathI thApatA ? " teno uttara. he devAnuprIya ! pamimAdhArI zrAvakane pamimAnI vidhi jagavate, kevalIe zrane sAdhue batAvI . tevAre upadezamAM to zrAjhA thaicukI, ane AdezamAM to thAjhA eka potAnA saMjogI TAlI bIjA koine ahAra pANInI zrAzA thApe nahI. jema posAmAM palevaNa karavAnuM sA. dhujI zIkhave . e napadezamAM to zrAjJA le paNa, vidyamAna palevaNa karatIvelA AjJA zrApe nahiM. paNa pApa na jANe. jo palevaNamAM pApa hoya to posAmAM pApa karavA karAvavAnA tyAga , te palevala karyAcI poro
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra (345) nAge, ane palevaNa na kare to aticAra lAge. e aticAra TAlyAmAM dharma De batAM zrAdezamAM AzA Ape nahI. vasA sAdhujI AvyAthI Avaka uno thAya, sAdhujInA sAMmo jAya tathA gharamAMthI vastu lAvIne vahorAve, eTalA kAmanI zrAdezamAM zrAjJA Ape nahiM; paNa napadezamAM to dharma batAve. e upadeza-AjJA . valI svasaMnogI sAdhuneja be jhA ne, ane asaMnogI sAdhune tathA zrAvakane kozka bolamAM be zrAjJA be. temAM kozka bolamAM nupadeza-zrAjhA De ane Adeza-dhAjJA nathI. tame AjJA kalpanA nedanA ajAeyA thakA kaho bo ke " pmimaadhaa| zrAvakane dAna devAnI sAdhujI AjJA na Ape, tethI e kAma thAjJA bahAra ." evAM thAla kema dyo bo ? tevAre terApaMtho kahe je ke " pamimAdhArI zrAvakane dAna dIdhAmAM sUtramA kayAMya dharma ke vrata kathu hoya to te pATha batAvo." teno uttara. he devAnuprIya ! jagavatI sUtranA zrApamA zatakanA baga uddezamAM kaDaM le ke, zramaNo-pAsaka zrAvaka, tathArupa zramaNa kahetAM sAdhu pratye, vA kahetAM athavA, mAhaNa kahetAM zrAvaka pratye prAsuka eSaNika betAlIsa doSa rahita pratimAne to ekAnta karmanI nirjarA thAya; paNa lagAra mAtra pApa nathA. ... tevAre terApaMthI kahe je ke " samaNaMvA mAhANaMvA kahA le te baMne nAma sAdhunAMja le. te sUtra sUyagamAMgamAM kahyA le.temane dIdhAMmAM nirjarA kahI je." teno nattara. he devAnuprIya ! sAdhunAM nAma to samaNa, mAhaNa, likhu , saMjaza muni, RSI ityAdika ghaNAM kahyAM De; paNa eka kAryamAM be nAma Ave nahI. samaNaMvA, saMjayaMvA, nikhuvA, e rIte ke nAma eka kAryamA batrIsa sUtramA kopaNa ThekANe AvyA hoya to batAvo. e punarukta vacanarupa doSa zrI vItarAganI vANImAM Ave nahI. samaNaM ka. hetAM sAdhupratye, ne vA athavA mAhaNaM kahetA sAdhu pratye, ema artha na hoya. e zabda vacamA De te to vikalpa artha vAsteja ba. samaNa sAdhu pratve athaSA mAhaNa zrAvakapratye. ihAM mAdaNa zabdano artha zrAvakaja
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. saMjave de. tevAre terApaMthI kahe De ke, "hAMto mAhaNa pratye, evo samacaya artha ko , paNa zrAvakano artha ko nathI. " teno uttara. he devAnuprIya ! zrI jagavatI sUtranA pahelA zatakanA sAtamA uddezAmA annayadevasUrijIe garnanA adhikAramAM, samaNaMvA mAhaNaMvA zabda thAvyo ne tyAM, samaNaM nAma to sAdhuno artha kayoM be, ane mAhaNa zabdano artha zrAvaka koM be; tathA dolatasAgarajI kRta jagavatIjInA TabAmAM paNa purvokta rIte artha ko be. tevAre terApaMthI kahe De ke, pahelA zatakanA sAtamA nadezAmAM mAhaNa zabdano zrAvaka artha karyo, tyAre bhAumA zatakamAM mAhaNa zabdano zrAvaka artha kema na karyo? teno nattara. he devAnuprIya ! sUtrano TIkAnI zailI evIja De ke, ekajavAra zabdano artha kare. eja zabda vAraMvAra thA to bojovAra TIkAmAM artha na kare. temaja bIjA zatakanA pAMcamA uddezAmAM eja pATha Avyo , temAM tathArupa samaNa mAhaNanI sevA karyAyo 'savaNe nANe vinANe' ityAdika dasa bolanI prAptI thAya. have juu~ ! zrAvakanI saMgata Ane sevA karyAthI dasa bolanI prApta thAya ke nahI ? ihAM paNa mAhaNa za. bdano artha zrAvaka jANavo. ema sarvatra jagyoe jagavaMtImAM " samapaMvA mAhaNaMvA" zabda zrAvyo tyAM -- mAhaNa' zabdano pahelIvAra TIkAmAM zrAvaka artha ko teja jANavo. valagaNAyAMga sUtramA pahelA 'samaNaM vA mAhaNaMvA' zabda zrAvyo tyAM paNa ajayadevasUrIjIe TIkAmAM 'mAhaNaM' zabdano artha zrAvaka karyo ke. ema sarva sUtramA 'samaNaM vA mAhaNaMvA' zabdano artha ko ThekANe to nyAro nyAro kayoM ne zrane ko ThekANe moghama ko . samaNaM sAdhu pratye, vA athavA mAhaNaMvA kahetAM zrAvaka pratye, emaja ko be; paNa sarva jagyAe jagavatAnA pahelA zatakanA sAtamA naddezAmA pahelovAra TIkArtha ko tema jANavo. eja 'mamaNaMvA mAhaNaMvA' pAu nagavaMtIjonA pAMcamA zatakanA hA uddezAmA kahyo be. tathArupa samaNa sAdhu pratye athavA mAhaNa pratye hIle, niMde ane, anIyakArI dAna Ape to azuna-dIrghAyuSya bAMdhe; ane tathArupa samaya
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. ( 547) mAhaNaM pratye vAMde, namaskAra kare ane prIyakArI dAna thApe to zunadIrgha-zrAyuSya bAMdhe. emaja tathArupa samaNane dAna dIdhAtho azuja-dIrghazrAyuSya zrane zuna-dIrgha-AyuSya sUtra gaNAyAMgane trIje gaNe kaDaM . emaja sAdhunuM tathA pamimAdhArI zrAvakanuM dAna ghaNA sUtramA nebu kAM De aMne tenAM phala sarakhAM kahyAM . samaNaM vA mAhaNaMvA evo pATha eka kAryamAM Ave ane vA zabda vacamAM zrAve tyAM samaNa kahetAM sAdhu, vA athavA mAdaNa kadetAM zrAvaka, evoja artha saMnavato . 'vA' zabda vi. kahapa arthane vAste . tame kaho bo ke " samaNaM kahetAMe sAdhu vA zrathavA ane mAhaNaM kahetAMe sAdhu." to evo 'samaNaMvA mAhaNaMvA' eka kAryamAM pATha ko sUtramA hoya to batAvo, ke jemAM sAdhunoja artha thAya zrane zrAvakano artha na thAya. tevAre terApaMthI kahe ke " bIjI to aneka jagyAe 'samaNaM vA mAhaNaMvA' pATha Avyo tyAM tame mAhaNa zabdano artha zrAvaka karI dezo, paNaM gaNAyAMgamAM trIje gaNe, tathA-rupa samaNa mAhaNane atizaya-jJAna napaje kA je. te atizaya-jhAna to sAdhuneja upaje. tyAM paNa vA zabda vacamAM be. samaNaMvA mAhaNaMvA evo pApa . hAM sAdhunoja artha saMnave be. tema dAnamAM paNa baMne zabdano sAdhuja artha saMjave je." teno uttara. he devAnuprIya ! sUtra nagavatInA agyAramA zatakamAM, zIvarAja RSizvarane vijaMga zAna upanyu tene atizaya-jJAna kayuM . te atizaya jJAnanA traNa neda kahyA beH avadhi 1 manaHparyava 2 ane kevala 3. have ju! mi. thyAtvInA vinaMga-jJAnane paNa atizaya-jJAna kayu De tyAre zrAvakane avadhijJAna upaje tene atizaya jJAna kema na kahIye ? kemake atizaya-jJAna to zrAzcaryakArInuM le. te avadhajJAnarupa atizaya-jhAna zrAvakane upaje be, te jaNa ihAM paNa mAhaNa zabdano artha zrAvakaja De; kAraNaM ke vA zabda vacamAM be. tevAre valI terApaMtho kahe ke " gaNAyAMgane trIje garSa tathA-rupa samaNa mAhaNane kevalajJAna upaje kaDaM ne ihAM paNa samaNaMvA mAhaNaMvA
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASNA (44) sidAntasAra evo pATha De ane vA zabda vacamAM be. ihAM to mAhaNa zabdano artha sAdhunoja ize, kAraNa ke kevalajJAna to zrAvakane napajatuM nathI." teno uttara. he devAnuproya ! gaNAyAMga gaNe troje naddeze cothe traNa prakAranA jina kahyA :-uhInANaMjANaM 1 manaparyavanANaMjINaM kevalanANaMjINaM 3. eja rIte traNa zArihaMta kevala kahyA -avadhAno kevalI 1, manaparyavajJAnI kevalI 2, ane kevalajJAnI kevalI 3. e avadhajJAnIne ke valI kahyA ne te avadhajJAna zrAvakane paNa napaje le te mATe. ihAM paNa mAhaNa zabdano artha 'vA' zabda vacamA De mATe zrAvakaja thAya; zrane zhAM to samacaya samaNa mAdaNane kevala upaje kayuM je. valI jyAM pAMcamuM ke. valajJAna upanyu kayu, tyAM to 'kasiNe pamipune nirAvaraNe apamihaya kevala varanANadaMsaNe samupajejA.' evo pATha be. valI evopATha eka kAryamAM koI sutramA dIsato nathI ke samaNaMcA mAdaNaMvA zabdamAM sAdhunoja artha thAya ane zrAvakano na thAya; paNa 'vA' zabda vacamAM hoya zrane eka kAryano puga hoya tyAM mAhaNa zabdano artha zrAvakaja thAya. e sUtrano nyAya jotAM sAdha zrAvakane dAnanAM phala lAMja kahyAM dIse 2. valI sUyagamAMga tathA navavAda sUtramA evo pATha le ke, egaMtasamesusAhu eTale zrAvakane ekAnta padamAM jalA sAdhuja kahIye. have sAdhune dAna dIdhAmA lAna thaze to zrAvakane paNa sAdhu kahyA De, temane dIdhAmAM lAna kema nahI thAya ? tevAre terApaMtho kahe je ke "ihAM to mAdaNa zabdamAM samacaya zrAvakano zrartha kayoM ne. tyAre to badhAe zrAvakane dAna dIdhAmA sAdhunA dAna sarakhAM phala kaho. pamimAdhArIneja kema kahoDo ?" teno uttara. he de. vAnuprIya ! dAnanA pATha kahyA tyAM badhA pAThamAM tahAruvaM samaNaMvA mAhaeMvA evo pAu . te tathArupa samaNa te sAdhu nadho, muhapatti, vastra, pAtrAM sahita svaliMgI; ane tathArupa mAhaNa te pmimaadhaar| zrAvaka, tene prAsuka eSaNika cita betAlIsa doSa rahita dAnanI puDA . te mATe paammaadhaar| zrAvaka saMnnave be; ane sujatA dAnano sevAvAlo ane sama.
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra.. pae (sAdhu sarIkho)pamimAdhArIneja dasA zrutakhaMdhamAM kahyo . valI anerA paNa koza nattama zrAvaka saMsArathI virakta nAve pApanA tyAgI sukatuM khAya , temane dAnadevAvAlA dAtArane paNa corakAMja phala lA. gaze. temaja anerA uttama zrAvakano zrAraMja TalAvIne acita taiyAra rasoi, sIraNInA (migaznA) pujalanI sAja deza, tapasA sAmAyaka posA karAvaze tene paNa dharma dalAlInAM cokhAM phala lAgaze. valI terApaMthI kahe De ke " zrAvaka to pheranA vATakA be, kupAtra ne. te kupAtrane dAna dIdhAmAM ane vaMdaNA karyAmAM muktino mArga(dharma) kyA kahyo ?" teno uttara. he devAnuprIya ! lagavaMte to zrAvakane tIrtha (jethI tarAya te tIrtha ) kahyA le. tenI zAkha sUtra jagavatIzataka 20 me uddeze 7 meM. te pATha lakho bIe:- . tina naMte! tibaMkare tibaM? goyamA aradA tAva niyama tibaMkare tibaMpuNa cAuvaNe samaNa saMghe paMnnate taM0 samaNA samaNi sAvaya sAviyA // arthaH-titIrtha naMNhe nagavAna ! ti tirthakarane kahIye? ke tim caturvidha saMghane tIrtha kahoe ? iti prazna uttara. goN he gautama ! a0 arihaMta tA yAvat ni niyama karIne pahelAM ti tIrthakara tIrtha pravartAvaNahAra De, paNa tIrtha nathI. ti0 tortha to valI cA cAra varNa jIhAM caturvarNa kahIye, te kamAdi guNe karI vyApta s|| zramaNa saMga saMgha paM0 kahyA, taM te jema De tema kahe :- sa sAdhu sa0 sAdhavI sA zrAvaka ane sA0 zrAvIkA. jAvArtha:-have juu~ ! thA pAThamAM arihaMtane cAra tIrthanA kartA tIrthakara kahyA; ane sAdha sAdhava zrAvaka ane zrAvIkA, e cArane sarakhAM tIrtha (taravAnAM gama) kahyAM. valI sUyagamAMga sUtranA bIjA zrutaSkaMdhanA pahelA adhyayanamA ghumarika kamala udharavAne adhikAre, cAra tIrthane saMsAra samuno tora (kAMgo) kahyo vano sRyagamAMga sUtranA
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ (350) + siddhAntasAra.. bojA zrutaSkaMdhanA bojA zradhyayanamA traNa pada kahyA le. adharma pakSamA mithyAtvI zravratI ane apacakhANI 1, dharma padamAM sAdhujI sarva pA. panA tyAgI 2, zrane mizra padamAM zrAvaka 3. temAM zrAvakane to mizra pake dharmAdharmI kahyA. e traNa padanA varNavano ghaNo pATha . te sUyagamAMgamAM joza levo. tyAM zrAvakane dharmI, suvati, Arya zrane ekAntaM sAcA sAdhu kahyA . par3I traNa padanA ve pada karyA. eka dharma paka ane bIjo adharma pada. tyAM nadaya-jAvavartI avaguNato tubasamAna, te goSatAmA rAkho gaeyA nahI, ane kayopazamanAvanA guNa merusamAna, te mukhyatAmA gaNyA. te mATe zrAvakane vizeSa pade dharma pakamAM gaeyA ne. have ju ! e pAThamAM zrAvakane sAdhu, dharmI, sutrati ane zrArya kahyA meM; ane tame kupAtra kahAbo, to pUrvoktaguNa kupAtramA zo rIte hoza zake ? vAste zrAvaka supAtraja le. vl| navavAra sUtramA sAdhu zrAvaka banenA guNa (birada) sarakhA kahyA je. te zrAvakanA guNano pAThaH sejezme gAmAgara Nagara jAva sanivesesu maNuyA navaMtti taM0 appAraMnA appapariggadA dhammIyA dhammANuyA dhamihA dhammarakAzyaM dhammapaloi dhammapaladhaNA dhammasamudAyArA dhammeNaM ceva vittokapremANA susolA suvayA supamiyA-NaMdA sADhU // - arthaH-se0 te je i0 e gA gAma, agara, nagara jA yAvat sa0 'sasIveSane viSe ma manuSya zrAvaka na hoya taM te jema De tema kahe be. a0 thomA AraMnI aNpA alpa parigrahAvaMta, paNa lokottara pakSI zruta cAritra sahita ne dharA dhArmika dha0 zrI vItarAganA dharmanI ke cAle dhAma dharma vahAlo le jene dhamma zuddha dharmanA parupaka De (subujhi pradhAna vat) dhammapaNa dharmane viSe vAraMvAra najara rAkhe dha0 dharmane raMge raMgANA tathA sajAvaMta dha dharmane ko ukhanno dakSa na zake dha0 dharmane viSe harSa sahita AdhAra ke jeno dha0 akhaMga vrata pacakhANa pAlatA thakA viprA.
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. jivIkA (vRtti ) karatA thakA pravarte. su0 jalA zrAcAra ne jenA subaka jalA vrata ne jenAM su0 dharmane viSe ANaMda sahita citta ne jenuM te sA0 dharma pake sAdhu. nAvArthaH-have juna ! thA pAThamAM alpa AraMnI ane alpa parigrahI, e be bola to zrAvakanA nyArA kahyA. bAkI thApa bola zrAvakanA kahyA temaja sAdhunA kahyA. te pAThaHsejezme gAmAgara jAva saNivesesu maNuyA navaMti tajadAHaNAraMnA apparigadA dhammiyA dhamihA jAva dhammeNaM ceva vittikappemANA susilA suvvayA supaDiyANaMdA saadaa| - arthaH-se teje gA gAma, zrAgara jA jAvat sa0 sanivezane viSe ma manuSya sAdhu nA hoya taM te jema De tema kahe . aNpAraMja rahita aparigraha rahita dha sarvadharmI dhana dharma vAhAlo ne jene jANa yAvat dha0 cAritra dharme karI vi0 saMjamanazrAjivIkA (prati) pAsatA yakA su0 nalA zIyalavaMta su0 sutrata su nalAM zrAnaMdanAM citta ne jenAM sA evA sAdhu sAhu. lAvArtha:-hane jule ! thA pAThamAM aNAraMno zrane aparigrahI e be bola sAdhunA zrAvakathI nyArA kahyA. bAkI ATha guNa sAdhunA pane zrAvakanA sarakhA kahyA je. dhammiyA dhammANuyA ityAdika. have thA sUtranA pAvamA "dharmI, dharmanI keme cAle, dharma vasana, zuddha dharmanA parupaka, dharmane viNe aDha, dharmanA raMge raMgANAyakA, lajjAvaMta, dharmane viSe harSa sahita AcAra jeno, dharma vrata rAkhIne AjivIkA (vRtto) karatA kA pradateM, jo AcAra je jeno, nanAMbana jenAM, AnaMda citta dharmana viSe, dharma padaM sAdhu." eTalA guNanA birada sAdhu ane zrAvakanA zrI vIvasagadeve barAbara kahyA je. zrA guNe karIne sAdhune supAtra kahA . tyAre paja guNa sAdhunA sarakhA zrAvakanA kahyA le mATe zrAvaka paNa su..
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 152 ) + sidAntasAra.. % 3D pAtraja . valI pAlatajI zrAvakane lagavaMte moTI thAtmAnA dhaNI zidhya kahyA je. zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana. 21 meM te pAThaH caMpAe pAlienAma, sAvie AsI vANie; mahAvIrassa lagavana, sIso sou mhppnno.||1|| niggaMthe pAvayaNe, sAvie sevi kovie;| pohaNe vavaharaMte, pihuMmaM-nagara mAgae. // // arthaH-caM0 caMpAnagarIne viSe pA pAlItanAmA sA0 zrAvaka prA0 De vA vANIyo vepAra kare. maga jagavaMta zrI mahAvIra svAmIno sika ziSya (zrI mahAvAre samajAvyo mATe ziSya) so te ma0 mahaMta zrAmAno dhaNI ni nigraMtha saMbaMdhi pA pravacana siddhAntane viSesA zrA. vaka se te vizeSa ko kovIda jANa vicodaNa po vAhANe karI va vyApAra karato thako pi0 pIhuma nagare mA0 shraavyo.||2|| nAvArthaH-have julaM ! thA pAThamAM pAlatajI zrAvakane jagavaMtano ziSya, moTI zrAtmAno dhaNI kahyo tathA jagavaMtanA vacanano rasika paMmIta kahyo. have juna ! nagavaMtano ziSya kahyo te kupAtra ke supAtra ? valI zraDhAra pApane saphala kare te to moTuM pApa mithyAtva, te to zrAva. kane natho. valI apacakhANanI kriyA mUlathoja TAlI ane azuna joganuM alpa pApa, te natho gaeyu; tethI sAdhunA sarakhA birada kahyA. eTalA bIradamAM eke bIrada hI[:natho te mATe zrAvaka supAtramA De. tevAre terApaMthI kahe je ke "eTalA sUtramA guNa vakhAeyA te to vratanA pakSathI kSayopazama nAvanA guNa vakhAeyA je." teno uttara he devAnuprIya! sAdhune paNa vratanA kayopazama nAvanA guNatho vakhAeyA De ke zarIra, zaMja, joga, zrAhAra kaSAya ityAdika nadayanAva, tethI vakhAeyA ? je guNathI sAdhune vakhAeyA ne teja guNatho zrAvakane paNa vakhAeyA . pA- ' raMjIyA kriyA, upayoga-rahitapaNuM, vikraya-zarIrapaNuM, labdhisphoraNa, saMjamanA krodha, mAna, mAyA, solano udaya ane rAga meSa, e pakSa pAzrI
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 356 ) sAdhune dhammIyAdi nathI kadyA. kSayopazama jAva Atmika guNazrAzrI sAdhune paNa 'dhammizrA' supAtra kahyA. temaja zrAvakane paNa kSayopazama jAvanA guNa (jJAna, darzana, vrata ) pragaTyA te zrAzrI dhammIyA supAtra kalA. valI uttarAdhyayana sUtranA sAtamA adhyayananI vIsamI gAthAmAM, grahastha najIka praNAmI anukaMpA sahita hoya tene pasa suvratI ko be. te gAthAH - veyamAyAhiMsikAhiM, ke narA giri subayA; naveti mANusaM jo ikamma saccAhu pANiNo // arthaH- ve0 aneka prakAre si0 jaDika praNAmAdika zikSAe je0 ' je na0 manuSya gi0 grahastha utAM su0 anukaMpAdikathI sutratapaNe u0 pAme mA0 manuSyanI jo0 jonI ka0 karma te karaNI. sa0 satya vacana bole tathA dayAvaMta, evA pA0 prANI hoya te manuSyapaNuM pAme. nAvArtha:- have jurja ! yA gAthAmAM manuSya marIne manuSya thAya nekapaNAnA anukaMpAnA guNa zrAzrI grahasthapaNAmAM sutrati jagadete ko. tyAre zrAvakane sutrati supAtra kema nahI kahezo ? mAjhA ho te vIcArI jo jo. valI sAdha zrAvaka banene jagavaMte ratnanI mAlA kar3I be te mATe banene supAtra kahIe. tevAre tarAMpathI kar3e ne ke, " sAdhune dhane zrAvakane ratnanI mAlA kahI to be, paNa sAdhune moTI ne zrAvakane nAnI kahI be." ema kar3e be. paNa bhagavaMte to boTI moTI kahI nathI. eka sarakhI kahI be. zAkha sUtra jagavaMtI zataka 16 meM uddeze. baDe te pAThaH 'jeNaM samaNe jagavaM mahAvIre egaM mahaM dAma dugaM saba rayaNAmayaM suviNe pAsittANaM paribuddhe. taraNaM samaNe jagavaM madAvIre vide dhamme paNaveI taM0 AgAra dhammaMvA aNagAra dhammaMvA // 4 // 45
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 354 ) 4 siddhAntasAra. + arthaH- je0 je sa0 zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIra svAmI e0 eka ma0 moTI dA0 mAlAno du0 jomo sa0 sarva ra0 ratnamaya su0 svapnane viSe pA0 dekhIne pa0 jAgyA. ta0 te sa0 zramaNa jagavaMta zrI mahAvIra deve du0 ve prakAre dha0 dharma pa0 parUpyo taM te kar3e :- A0 grahasthano samyakta pUrvaka bAravratarupa dharma ne 0 sAdhuno dha0paMca mahAvratarupa dharma. jAvArtha:- have jurcha ! thA pAThamAM to kayuM ve ke, jagavaMta zrI mahAvIra svAmIe eka moTI mAlAno (jugala ) jomo dIvo. tenA prajAve jagavaMte ve prakArano dharma parupyoH zrAvakano ne sAdhuno. ihAM to eka mAlA be seranI dekhI, evo paramArtha dIse be. boTI moTI to kahI nathI. have geTI moTI ve mAlA kahe be tene puThIe ke, ratna sama kitane kahIe ke vratane kahIe ? sUtramAM kevI rIte be ? e dekhatAM to tame vratane ratna kahatA dekhA bo; paNa sUtramAM to sama kitane ratna kayuM be. prathama to jJAtA sUtranA pahelA zradhyayanamAM meghakumArane zrI vIrajagavAne apa mila samattarayaNa laMjeNaM " kahyuM be; paNa kriyArupa dharmane to ratna kayuM nathI. hamaNAMnA cAra tIrtha paNa ema kahe be ke " mArA samakita - rupI ratnane viSe je ticAra lAgyo hoya te AloTaM " ema kahe be; paNa vrata to ratna katA dekhAtA nathI. mATe samakita teja ratna be, kAraNa ke jene prApta thaye zuklapakSI ne pudgalamAM nizce mokSagAmI thavAya; paNa kriyA ratna nathI. jo kriyA ratna hoya to ajJAnIne mukti kema nathI ? valI sUtra jagavatImAM samakitane paDhamA kahI dekhane kriyAne to paDhamA kahI be. kriyA to jIve anaMta vArakarI, paNa garaja na sarI, te mATe ratna nathI. valI kriyA to strIrupa ke ane jJAna to narathArarUpa be. valI anuyogadvAramAM kriyAne zrAMdhalI kadI dene jJAnane pAMgalo ko be. jema ratha eka paimAthI na cAle, paNa be paramAthI cAle; tema jJAna thAne kriyAne saMyoge phalanI siddhi kahI. valI dasa vaikAlIka sUtranA cothA adhyayanamAM 'paDhamaMnANaM tadayA' e gAthAthI khaine cothI gAthA sudhI samakita sahita kriyAne saMjama ko The; ane 66
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra ( 156) mithyAtvI banavya, vyavahAramA utkRSTo saMjama pAle topaNa samakita rahita le tethIthasaMjamI kahyo. ityAdika aneka sUtra pAThamAM samakitane ratna kayuM ne ane sAdhu zrAvaka banene sarajhuMja be. sAdha zrAvakane ratnano mAlA paNa samakita AzrI kahI le te baMne sarakhI le. nAnI moTI sUtramA ko ThekANe kahI nathI. valI sAdhune to supAtra kahIe ane zrAvakane na kahIe, evo khulo pAva to sUtramA ko ThekANe kayo dIsato nathI. sAdhu sAdhavIne yopazama jAvanA guNe karIne supAtra kaho bage, tyAre zrAeMdajI sarakhA zrAvakane kSayopazama nAvanA guNa pragaTayA tethI zramaNa sarakhA kahyA; tene eTalA sUtranA pATha natthApIne matanA lIdhe kupAtra kahIne thalatAM zrAkha kema dyo bo ? ___ vasI terApaMthI kahe je ke " zrAvaka khAvA pIvAnA, kapamA ghareNAM paheravAnA tathA sarva vastunA tyAga kare tene vrata kahIye. te upavAsa vrata kare to dharma, bIjAne karAve to dharma, ane karatAne jalo jANe to dharma; paNa teno thAhAra apacakhANamAM ane zrAgAramA je. tethI pAraNAnA dIvase pote khAya to pApa, bInAne khavarAve to pApa, ane khAtAne jaDaM jANe to pApa." teno uttara. he devAnuprIya ! ema to sAdhu eka paDemI tathA eka pAtrA uparAnta tyAga kare to te uttara-guNavata pacakhANa nipaje; ane thAhArano tyAga kare to upavAsano uttara-guNa pacakhANa nipaje; ane thAhArAdikano tyAga na hoya tyAre uttara-guNanA apacakhANa kahIe. have tamArI kaheNIne lekhe to sAdhunA khAvAmAM paNa pApa haze; paNa jagavaMte to sAdhu zrAvaka banene AhArAdikanA tyAgane uttara-guNavata pacakhANa kahyA be, ane tyAga na hoya tyAre AhArAdikanA uttara-guNa apacakhANa sAdha zrAvaka banene kahyA le. mATe he devAnuprIya ! abata to sAdhu ke zrAvaka ekene nathI. sAdhu to sarva bati ja, ane zrAvakane paNa avatanI krIyA TAlI be; ane tene pacakhANA pacakhANI kahyA te to zujAzuna yoga AzrI . te sAdha zrAvaka banene be. zAkha sUtra nagavatIjI zataka sAtame uddeze bIje. te pAThaH
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 356 ) 4 siddhAntasAra. kavideNaM te! paccarakA paM0 ? go0 ! Duvide paJcarakANe paM0 taM0 mulaguNapaccaskANeya uttaraguNapaccarakANeya. mulaguNapaccarakANaM te! kai vide paM0 ? go0 ! Duvide paM0 taM0 saGghamula guNapaJcaskANe desamula guNapaccarakANe. saba mulaguNapaJcarakANeNaM te! kai viDhe paM0 ? go0 ! paMcavihe paM0 taM0 savA pANAvAyAnaveramaNaM jAvasavAnapariggahAuveramaNaM. desamulaguNapaJcaskANeNaM naMte ! kai vide paM0 ? go0 ! paMcavide paM0 taM0) dhulApANA ivAyAjaveramaNaM jAvathUlAnupariggahAuveramaNaM. uttaraguNapaccarakANeNaM jaMte kai vide paM0 1 go0 ! Duvide paM0 taM0 savauttaraguNapaJcarakANeya desuttaraguNapaJcaskANeya. saGghataraguNapaJcaskANeNaM naMte kai vide paM0 ? go0 ! dasavide paM0 taM0 gAhA. yaNAya 1 maikaMtaM 2 ko misa diyaM 3 niyaMTiyaMceva 4 sAgAra 5 maNAgAra 6 parimANakamaM niravasesaM saMkeyaMceva addhAi 10 papacANaM vedasavidA. || desuttaraguNapaJcarakANeNaM naMte ! kai vide paM0 ? go0 ! sattavide paM0 taM0 dekhiyavayaM voga parinoga parimANaM padaMveramaNaM sAmAiyaM desAvaggA siyaM posahovavAso ativisaMvibhAgo pavimamAratiya saMvedaNA jusaNA rAhaNyA. // arthaH- purvavat. jurja prazna pahele. pAne cothe . jAvArtha:- have ju ! yA pAThamAM be prakAranAM pacakhANa kalAM:mUlaguNa- pacakhANa ne uttaraguNa- pacakhANa. mUla guNa - pacakhApanA be bhedaH --sarva mUlaguNa - pacakhApa ne deza mUlaguNa- pacakhANa. uttaraguNapacakhApanA se jedaH --sarva uttaraguNa- pacakhANa 1 ane deza uttaraguNa
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra.. ( 357 ) pacakhANa2. sarva mUlaguNa-pacakhANa to pAMca zrAvanA sarva tyAga kare tene kahIe, te to sAdhujIneja hoya. valI varNanAganatuve ane aMbamajInA ziSya pramukha aneka zrAvakoe saMthArA karyA temane tathA pamimAdhArI pramukha zrAvakane paNa tyAga thayA; ane hiMsAdika pAMca AzravanA deza thakI tyAga kare te zrAvakane deza-mUlaguNa-pacakhANa thAya; zrane sarva uttaraguNa-pacakhANa navakArasI, porasI, purimaDha, ekAsaguM, ekalagaj, nIvI, zrAyaMbIla, upavAsa, belA,telA, jAvat saMthAro, e sAdhu zrAvaka sarvathA thAhArAdikanA tyAga kare teneja nipaje; ane zrAvakanAM napalAM sAta vrata (gathI lazne bAramA sudhI) e deza uttaraguNa-pacakhANa zrA. vakane to beja; ane sAdhune keTalAka to pacakhANa pAMca zrAzravanA sarvathA tyAga le temAM zrAvI gayA ane keTalAka sAdhunA vezanA vyavahAranI sAthe zrAvI gayA. bAkI avyAdika zrahAra, upagarNa, vastra ane pAtrAdikanA dezathakI tyAga kare tyAre sAdhujIne dezathakI uttaraguNa-paca. khANa nipaje. valI hiMsAdika pAMca AzravanA sarvathakI tyAga athavA dezathakI tyAga na hoya tene mUla-guNanA apacakhANI kahIe; ane AhAra vastrAdikano sarvathakI athavA desathakI tyAga na hoya tene uttaraguNanA apacakhANI kahIe. e lekhe zrAvaka supAtramA De ane tenA dAnamAM praNAmAnusAre dAtArane phalanI prAptI thAya . tame zrAvakane kupAtra kahIne zrAvakanI azAtanA-rupa abodha pApa kema napArjana karo ho ? // prazna trIjo saMpUNa.
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazna cotho. sAdhuno mAhAra, hAlavU, cAlavU ityAdi, vratamAM (dharmamAM ) , ema kahe je te bAbata. have ju ! e sAtamA zatakanA bIjA naddezAmAM sAdhu zrAvaka bane. ne AhAra vastrAdikanA tyAgane uttaraguNa-pacakhANa karA; ane thAhAra vastrAdikano tyAga na hoya to nattaraguNanA apacakhANa karA. have tame (terApaMthI) kaho bo ke "zrAvakane pAraNAne dIna mAhArAdikano tyAga nathI. bAhArano zrAgAra je. tene abata apacakhANa kahIe. tethI zrAvakanuM khA, pI, pApamAM ." e lekhe to sAdhujIne paNa pAraNAne dIna pAhArano tyAga nathI. te zrAgArane nagavaMte to sAdhu zrAvaka banene uttaraguNanA apacakhANI kahyA De, e tamArI kehaNIne lekhe to sAdhu pAraNAne dIna khAya temAM paNa pApa haze. koz zrAvaka AraMna karIne khAya te AraMjanuM pApa to nyAraM, paNa thAhAranA apacakhANa AzrIto sAdha zrAvaka banene sarakhA kahyA , te udayanAvamA . jema uMca gotra, manuSyanI gati, paMcejinI jAta ane pAMca zarIra, ityAdi udayanAvamAM 3. te dharma pApa ekamAM nathI. ethI dharma kare to dharma nipaje ane pA. panA kAma kare to pApa nipaje. tema sAdha zrAvakane AhArAdikanuM khAtuM udaya-nAvamAM . te dharma pApa ekamAM natho. jo zarIra vadhAravA nimitte rAgakeSa bhane azunajogathI khAya to sAdha zrAvaka banene pApa lAge; mane jJAna, darzana ane vrata najAvavAne arthe khAzne zuna nAvanA jAve to bannene nirjarA thAya.. tevAre terApaMthI kahe je ke " sAdhunuM to hAsa, cAma, mAhAra karavo, nihAra karavo, bokha, sarva kAma vratamA dharmamA ke. ema namaH
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 360 ) 4 siddhAntasAra. vaikAlIka sUtramAM kayuMThe . " evaM sUtranuM juTuM nAma le be. te dazavakAlI ka sUcanA pAMcamA adhyayananA pahelA naddezAno pAThaH -- paNa maNuviggo, vikitteNa ceprasA; Aloya guru saggAse, jaM jAdA gahiyaM jave nasamma mAloiyaM dukA, puvaM pacA vajraM kaDaM; puNo pakkime tassa, vosaTho ciMtae imaM do jiNehiM sAvadyA, vitti sAhu mosAda deussa, sAhu dehassa dhAraNA nammukAreNa pAritA, karitA jie saMthavaM; sAyaM pavittANaM, visamidya khANaM mulI // 80 // na0 // 91 // desiyA; // 5 // // e3 // arthaH- 0 sarala mativaMta ma0 udvega rahita bato 0 ekAgra citte Alove gu0 gurunI samipe jaM0 je jA0 jema ga0 jAta pApI lIdhuM ja0 hoya tema. jo samyak prakAre mA0 AlovyuM hu0 na hoya. pu0 pUrva karma pa0 pazcAta karma ka0 aticAra kodho doya pu0 te vallI pa0 parikramAmi goyariyAe ityAdika pATha kahIne kA sagga kare. ta te sukSama aticAranuM pApa TAlavAne arthe kAyotsarga kare. vo0 te kAyotsargamAM ciM0 ciMtave i0 zragala kadeze tema. zra0 zrAzvarya ji0 tI kare o pAparahita vi0 AjIvikA sA0 sAdhune de0 dekhAmI kahI. be. mo0 moha sAdhavAnA de0 hetujaNI sA0 sAdhunI de0 dehane dhA0 A dhAra devAne arthe na0 namo arihaMtANaM kadIne pA0 kAnasagga pArIne, ka0 - karIne ji0 jina saMstava ( logassa) kahI sa0 deve beThA paDhI jaghanya to gAthA RNano sajAya pa0 karIne vi0 visAmo le. kha0 kSaNa eka mu0 sAdhu. nAvArtha:- have jurja ! zrA pAThamAM to ema kanuM be ke, sAdhu gocarIthI pADhA yAvIne zrAhAranA aticAra eSaNika vavA, koi zukama doSa jullI gayA hoya to te dAlavAne kA kAragA: kilo
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sidAntasAra mAM evI ciMtavaNA kare " aho iti zrAzcarya ! zrI tIrthakare mokSa sAdha. vAnA hetu jaNI sAdhunI dekhane AdhAra devAne arthe pApaM rahita thAjIvikA sAdhune dekhAmI." palI 'namoarihaMtANaM' kahIne kAnasagga pAre. par3hI (jIna stavana) logassa kahIne, jaghanya traNa gAthAnI sajAya karIne sAdhu kaNa eka visAmo le. e traNa gAthAmAM to sAdhu dhyAnamA evI ciMtavaNA kare, evo adhikAra kahyo; paNa sAdhuno thAhAra vratamA kyA kahyo te pATha batAvo. tevAre terApaMthI kade le ke, bANumI gAthAnA bIjA padamA vittisAhuNadesiyA' evaM pada kayuM ne tethI sAdhuno AhAra vratamAM kahIe bIe." teno uttara. he devAnuprIya! ahIyAM to vitti' nAma AjIvikArnu kayuM . betAlIza doSa TAlIne le tethI sAdhunI AjIvikA pApa rahita le. jo vitti zabda kahyo tethI sAdhuno zrAhAra vratamAM kaho to evA pATha to sUtramA ghaNA kahyA be. sUtra nagavatIjI zataka bArame muddeze boje, nagavaMte adharmI jIvane sutA jalA kahyA. temAM vittika ppemANA vihara' evo pATha be. adharmI jIva adharmanI zrAjIvikA karatA vicare . e vitti zabda zrAjIvikAno kahyo . tamAre lekhe to zahAM paNa vitti zabdano artha vrata haze. e adharmI jIva sutA nalA kayA, eno paNa zrAhAra vratamA haze. valI uvavAra sUtramA strI vinA mana zIla pAle te pAThamAM paNa 'vitikappemANA vidara' le. ihAM paNa 'vitti' zabda le. tamAre lekhe to eno paNa zrAhAra vratamA haze. valI uvavAra sUtramA zrAvakanA guNamA 'dhammeNaM ceva vittikappemANA viharaI' kayuM je. zahAM paNa vatti zabda le. e zrAvakano paNa thAhAra vratamA haze. vasI sUyagamAMga sUtramA zradharma pakSamA zrahameNaM caiva vittikappemANA vihara' kayuM be. zahAM paNa vitti' zabda be. mATe e adharmI puruSono paNa thAhAra bratamAM haze. jema dazavaikAlIka sUtramA vitti zabde sA:dhunI bhAjIvikA kahI ane AjIvikAne thAhAra kahyA. tema eTalI magyoe paNa vitti zabdano artha prAjIvikA kIdho, te badhAno thAhAra
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ (362) + siddhAntasAra.. vratamAM ize. e vitti nAma to AjIvikAnuM . tame e zabdathI sAdhuno thAhAra vratamAM kahIne evA khoTA artha kema karoge ? valI sAdhujIno thAhAra vratamAM dharmamAM kahe tene puq ke, sAdhujIje thAhAra karavAthI kayuM vrata nipaje te kaho. kemake sAdhujI to sarva vrato , ane temaNe jyAre sAdhupaNuM lIdhuM tyAre kayuM vrata adhuru rAkhyu ke tena zrAhAra karI karIne puruM kare te kaho. sAdhujo to mUlaguNanA sarva vrati ane jyAre zrAhAranA tyAga kare tyAre nuttaraguNa vrata nipaje. vadhI sAdhujIno AhAra vratamAM dharmamAM kahe, tene puDhaq ke, vrata dharma nAva mAMhelA kayA nAvamA ? ane thAhAra karavAnA praNAma, e kayA nAvamA ? - tevAre terApaMthI kahe De ke "vrata dharma to upazamannAva, kayopazamannAva tathA kSAyaka nAvamAM be, ane prahAra karavAnA praNAma to udaya nAvamA ." tyAre he devAnuprIya vrata dharma to baDe guNagaNe bahulatAe kSayopazama nAvamAM be; ane sAdhunuM hAlavU, cAla, bolavU, thAhAra karavo, ughag ane nadI utaravI, e sarva kArya to yoganI capalatAnAM De ane te to sarva udaya nAvarti je. e udaya nAvanA kAmane vrata dharma kema kaho ho ? kemake dharma to dayopazamanAve . valI AhArane dharma kaho to, anuyogadvAra sUtramA upazama nAva to mohanIkarmarnu napazamAvaq tene kahIye. te napazama-nipananA agyAra bola kahyA. kSayopazama te cAra ghAtika karmano kayopazama. te kayopazama-nipannanA pacAsa bokha kahyA. hAyaka nAva te zrApa karmano kSaya. te kAyaka-nipannanA sAmaMtrIsa bola kahyA. have sAdhuno thAhAra kayA bolamAMce te kaho. e nadayanAvane mamatanA mAryA dharma kema kahoge ? tere terApaMtho kahe De ke, " e zrAhAra karavAnA praNAma to kayopazAma-nAmA nathI, udayanAvamAM be; paNa sAdhu thAhAra karatAM muktinA sAranI (jJAnAdika vinaya vaiyaavcn|) ciMtavaNA kare ane jalA jAva vAve, tezuna yogathI nirjarArupa dharmanipaje." teno nattara de devAnuprIya ! sAdhuno AhAra karavo, hAla, ughavaM, to pUrva karmanA udayanAvanA
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra.. - jogayI . emAM pUrva karmanI sattA jema rasa dene tema joganI capalatA varte le. temAM to lagAra mAtra paNa kSayopazama dharma nirjarArupa lAna nathI; ane thAhArAdi karatAM jJAnAdikanI ciMtavaNA jalA nAva pravartIve De te zurU napayoga yAtmikannAva jANavo. eto AtmAnuM mUla lakSaNa 2. e zurU napayoga zrAtmAnA gharano De te nyAro . thAharAdika karavAnA nAva te joga pravartana pudagalanA gharano , te udayannAva varti ke te nyAro be. valI jo sAdhu AhArAdi karatAM nalA nAva vartAve temAM nirjarArupa dharma kaho bo, tyAre zrAvakanA thAhArAdikamAM paNa dharma kahevo pamaze; kAraNa ke zrAvaka paNa thAhArAdika karatAM AtmaniMdA kare, rAgAdika doSarahita praNAme zrAhAra kare ane thAhAra karatAM nalI jAvanA jAve, te zuka napayoga kayopazama nAvano. te zuddha upayogathI zrAvakane paNa nirjarArupa dharma thaze. e lekhe to sAdhu zrAvaka banene udayanAva nogavatAM rAga dveSa azuna joga vartAze to pApa lAgaze; ane dharmano sAhAja jANIne rAgadveSa rahita khAze, nalI jAvanA nAvaze ane zula joga vartAvaze to banene nirjarArupa lAna thaze. valI ko zrAvaka AraMja karIne khAya te thArajanu pApa nyAraMbe, paNa khAvA AzrIto zunAzuna yoga vartAze tevAM phala banene lAgaze. jema sAdhu nadayanAvanA kAmamAM rAce to sAdhune pApa lAgaze, ane nadaya nAvamAM nahiM rAce to temAM guNa le. temaja zrAvaka paNa udayanAvamAM nahI rAce to guNa thazeja; paNa zrAvakanuM khAvaM to pApamAM ane sAdhujInuM khAvaM vrata dharmamAM, ema kayA sutranA AdhAre kaho ge te pATha batAvo. valI sAdhuno thAhAra jo dharmamAM hoya to te harSa praNAme karavo joie; paNa jagavate to jevA praNAmayI dhanAsArthavAhe potAnA putranA mAraNahAra vijaya corane thAhAralo nAga dIdho, tevA praNAma sAdhue pAhAra karavo kahyu je. zAkha sUtra jJAtAjI adhyayana bIje. te pAga:taeNase dhannesabavAhe jeNeva nadA nAriyA teNeva uvAga
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 164 ) siddhAntasAra. izttA. tateNaM sAjadAsannavAhi ghasavAdaM edyamANaM pAsa 2 tA no- prADhAi no- pariyANAi praNADhAyamANI parijAmANItusiNIyA paramudI saMcivaMti tateAM se dhaNesa vAde navaM nAriyaM evaM bayAsI kiMmmaM tubnaM devANupiyA natuhIvA naharIsovA nANaMdovA jaMe mae sae - ava sAreNaM rAyakadyAna appA vimoie. tateNaM sA jA dhasaccavAdaM evaMvayAsI kahaNaM devANuppiyA ! mama tuhiyA jAva devA vissai jeM tummaM mama putta ghAyagassa jAva paccAmittassa tAna vijavAna asaNaM 4 saMvibhAge karesi tateAM se dhaNesa vAhe naI nAriyaM evaMvayAsI no khalu devANu piyA dhammotivA tavottivA kayapamikaiyAvA loga jattAivA nAyapatriyAvA saMghA miyaettivA suhAe ttivA suhItvA tato vilAna asaNaM 4 saMvibhAgekae; nanaca sariraciMtAe. tateAM sAjA dhaNesanavA deNaM evaM vRttAsamANI tuchA jAva AsAna annU 2 tA kaMThAkaMTThiyaM pravayAsei khemakusalaM pubai 2ttA nhAyA jAva pAyavittAvinalAI joga jogAI cuMdyamAMNa viharai jahANaM jaMbu ! dhaNaM sacavA deNaM no-dhammotivA jAva vijayasa takkarassa cArja vijavAna asaNaM 4 saMvijAga kae nanaca sarira sArakaNThAe evAmeva jaMbu ! jeNaM mhaM niggaMthevA niggaMthivA jAva pavaie - samANe vavagaya ehANa maddAM puppha gaMdha malvAlaMkAra vinUsie imassa jarA liya-sarirassa go-vadevA ruvadevA visayahenavA viDalaM asaNaM 4 prAdAramAharaMti nanaca gANa daMsaNa caritANaM vadaNahayAe. A
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. seNaM ihaloe cava bahUNaM samaNANaM bahUNaM samINaM bahUNaM sAvagANaya badaNaM sAvoyANaya accaNiye jAva padhuvAsaNiye navai. parasoviyaNaM nobahuNi habanneyaNANiya kamaleyaNANiya NAsAyaNANiya. evaM hiyanappAyaNoNiya vasaNuppAyaNANiya ulaMhaNANiya pAttihitti aNAiyaMcaNaM aNavadagaM dIdamadhaM jAva vishvshssNtti.|| ... - artha-ta0 tevAre se te dha0 dhanosArthavAha je jyAM nA jA nAryA ne te tyAM na Ave, zrAvIne ta tevAre sA te jaDAsArthavAhI dhana dhanAsArthavAhane e0 e zrAvatA pA0 dekhe, dekhIne no zrAdara na de no0 10 jalo na jANe ajANyAnI pere ulakhe nahI. a0 aNa Adara karatI apa0 ajANatI tu0 aNabolatI pa0 uparAMThI thara saM0 banI rahI. tA tevAre se te dha0 dhanosArthavAha nA naphA naryAne eNa ema kaheH-ki zA mATe tu tame de0 he devAnuprIya ! natu saMtoSa na pAmI naha0 harSa na pAmI nANaM0 zrAnaMda na pAmI ? jaM je ma meM saNa potAnA arthe sa0 avya ApIne rAga rAjakAryathI a0 mArA AtmAne vi0 mukAvyo. ta0 tevAre sA te ja0 janA dhana dhanAsArthavAhane eNa ema kaheH ka kyAMthI de he svAmI ! ma mujane tu zaMtoSa hoya jAna jAvat A0 thAnaMda na hoya ? je je tu tame ma mArA pu0 putra ghA ghAtakane jA jAvat pa0 verIne tA te vi0 vistIrNa a0 asnAdi cAra saM0 saMvinnAga ko. AhArAdika zrApyo. ta0 tevAre se te dha0 dhanosArthavAha nA nADA nAryAne e0 ema kahe-no nahI khaNa nizce de0 he devAnuprIyA! dha dharma hete, ta tapa hete, ka0 paranavamAM phala thaze ema jANIne, lo loka lajyAe nA nAtIlAnA melAno pravartaka jANIne, saM0 sahacArI jANIne, su sakhAiyAnA kArya karavAne viSe, jANIne, ke su sukhAiyA sukhI mitrapaNuM jANIne, taNa te vi0 vistIrNa zrA zrasnAdi cAra saM0 vheMcI zrApyo (nathI); paNa na0 eTarbu vizeSa
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ kI kAmanAmAvAde nA asA rana ni (6) + sidAntasAra sam zarIranI ciMtAne arthe annAdi dI, je. e sarva vAta kahI. ta tevAre sA te nA nA dha0 dhanAsArthavAhanuM e0 ema vu0 kahe sAMnalI sAcuM mAne, mAnone evA bolathI hA harSa zaMtoSa pAmI jA0 jAvat A0 zrAsanatho zra uThe, uThIne kaM0 koTe koTa valagAmIne a0 thAliMgana dodhuM. paThI khe0 kema kuzala pu0 pube, pubIne nhA0 nhA jAga yAvat pA0 prAyazcita ThedyAM. vi0 vistIrNa no manuSya saMbaMdhI kAmanoga ju0 nogavato thakI vi0 vicare. jaNa jema jaMN he jaMbu ! dha0 dhanAsArthavAhe no dharmane arthe nahI jAm jAvat vi0 vijaya tam corane tA te vi0 vistIrNa a0 asnAdi cAramAthI saMga saMvinAga karyA na0 paNa eTaduM vizeSa sa zarIranI sA0 rakSAne arthe anAdika dIg. e ema jaMga he jaMbu ! je je a0 amArA ni0 niyaMtha sAdhu sAdhavI jANa jAvat pa0 cAritra lIdhe thake, va0 rahita ehANa snAna ma0 mardana pu0 phusa gaM gaMdha ma mAlA aMlaMkAra vi vijuSA rahita 30 e pratyakSa unnadArika sarorano jova0 varNa rumo thAya e hete nahI ru0 rupa hete nahI temaja vi0 viSaya hete paNa nahiM taM te vistIrNa 10 asnAdi cAra thA0 zrAhAra kare; paNa na0 eTaluM vizeSa NA jJAna daM0 darzana ane caNcAritranA va nirvAhane arthe thAhAra kare. se0 te 30 e loke ce0 nizce ba0 ghaNA sam sAdhune va0 ghaNI sA sAdhavIne baLa ghaNA sA0 zrAvakane ba0 ghaNI sA0 zrAvIkAne aN arcanika jAga jAvat pa0 sevA karavA yogya nA thAya. pa0 paraloke paNa no0 nahI ba0 ghaNA hA hAtha bedAya ka0 kAna dAya NA nAsikA bedAya. e0 ema hi0 haiyAnu u napAmavu na thAya. va guhya avayavarnu upAmavu na thAya. na0 ukhanAnAM vacana na kahe. pA0 phuHkha na pAme. a0 anAdI 10 aMta rahita do0 dIrgha lAMbA paMtharupa jAga yAvat vi0 saMsArane usaM. ghone pAra pAme. jAvArthaH-have jurja ! thA pAThamAM kaDaM De ke, dhanAsArthavAhe nAsArthavAhIne ema kA ke, putranA mAraNahAra vijaya corane mAro
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra. ( 367 ) AhAramAthI jAga dIdho, te sajjana, mitra, baMdhava jANIne tathA dharma tapa jANIne dIdho nathI; paNa eka khomAmAM bananA paga datA te vijaya cora mArI sAthe mArA zarIranI ciMtA TAlavAne vAste cAle nahI, te zarIranI bAdhA TALavAne vAste dIdhuM be ema kayuM. have tenA upara zrI sudharmAsvAmI jAvArtha melave be ke, de jaMbu ! dhanAsArthavAhanI pere mArA sAdha sAdhavIe zrAhArAdi karavo. jema dhanAsArthavAhe corane zrA dArAdika devAmAM dharmatapa jAeyo nahI, tema sAdhu sAdhavIe zrAhArAdika karavAmAM dharma tapa mAnavo nahI; tathA zarIranI zojA temaja rUpa, varNa vadhAravAnA jAvatha karavo nahI, paNa jema dhanAsArthavAde zarIranI ciMtA TAlavAne arthe vijayacorane zrAhArAdika dIdho, tema sAdha sAdhavIe phakta jJAna, darsana ane cAritranA nirvAhane zrarthe zrAhArAdi karavo; tathA zarIrane putranA mAraNadvArA sarIkho jAlIne udAsIna praNAme ahAra karavo. dave jo zrAhArAdika karavAmAM dharma hoya to darSa praNAmacI karavo ema keheta. mAyA ho te vicAra jojo. valI bIjA dhanAsArthavAde jema beTInuM mAMsa khAdhuM tenI pare sAdhue nicchAha jAve zrAhArAdika karavo kahyo be. tenI zAkha sUtra jJAtAjI adhyayana aDhArameM. te pATha lakhIye boyeH - tateAM se dhaNesa vAde paMcahiM puttediM apThediM cilAyaMti se AgAmiyA sabaMDassamaMtA parighAne mANA tahAe chuhAeya parajattesamANe tIse AgAmiyAe saghana sammaMtA udaggassa maggaNaM gavesaNaM kareti saMte taMte paritaMte Navatte tIsse AgAmiyAe saghana sammatA udagaM praNAsAemANe jeNeva sUsUmA jIviyAna vavaroviyA teNeva uvAgannuije puttaM dhaNesa vAhe sahAveI evaM vayAsI evaM khalu puttA sUmAe dAriyA paThAe cillAyaM takara saba usammaMtA
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ (368 ) + sidAntasAra.. parighAmemANe taNhAe chuhAeya parakahesamANe tIsse AgAmiyAe chuhAe aninUyAsamANA imIse AgAmiyAe amavie udagassa maggaNaM gavesaNaM karemANA No ccevaNaM udagaM AsAemo udagaM ANAsAemANA gosaMcAemo rAyagihaM saMpAvittae. taeNaM tujhe mamaM devANappiyA jIviyAna vavaroveda mama maMsaMca soNiyaMca AhAraha teNaM AhAraNaM avadhAsamANA tatopanA imaM AgAmiya amavi Nica. rada rAyagiraM saMpAvedida mittaNAi anisamagaDahiha avissaya puNassaya AjAgI navIsaha. tataNaMse jeThe putte dhaNeNaMsabavAdeNaM evaMvuttesamANe dhaNaMsadavAdaM evaM vayAsI tugheNaM tAna amhaM piyA gurujaNayA devayanyA uvappA pattiThavappA saMrakaNA saMgovagA taM kahaNaM amhe tAtumne jIviyAna vavarovemo tugheNaM maMsaM ca soNiyaMca AhAremo taM tugheNaM tA mamaM jIviyAna vavaroveda maMsaMca seANiyaMca AdAreda AgAmiyaM amaviM Niccharaha taMceva savaM naNa jAva aba AnAgI javisaha. tateNaM dhaNaMsatthavAdaM docce putte evaMvayAsi mANaM tAna amhe je nAyaraM gurudevaya jIviyA vavarovemo tugheNaM tAu~ mama jIviyA vavaroveda jAva AnAgI navissada evaM jAva paMcame putte. tateNaM se dhaNesatyavAhe paMca puttANaM diyaicchiyaM jANittA te paMcaputte evaMvayAsI mANaM tumhe puttA egamavi jIviyAna vavarovemo. esaNaM sUsUmAe dAriyAe sarirae NippANe jAvajIva vippajade taM seyaM khadu puttA ahaM sUsumAe maMsaMca soNiyaMca AdArittae. tateNaM amdeteNaM A
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sidAntasAra ( 169) - hAreNaM avadhAsamANA rAyagidaM saMpANissAmo. tataNaM te paMcaputA dhaNeNaM sabavAdeNaM evaM vuttAsamANA eyamahaM pamisuNetti. tateNaM dhaNesabavAde pacahiMputtehiMsahiaraNikarezz ttA saragaM kre| ttA saraeNaM araNi madeza ttA aggipAmezazttA aggisiMdhukeza 2ttA dAruyAiM parikavara zttA aggipadyAlezttA sUsUmA dariyAe maMsaMca soNiyaMca aahaare| teNaM AdAreNaM avadhAsamANA rAyagihaMNayari saMpattA mittaNAz anisamaNAgayA tassaya vijalassa dhaNa kaNagarayaNa jAva AnAgIjAyAvihobA.tateNaMsedhaNeNaMsabavAha sUsUmA dAriyAe bahuiMlogayAiMjAva vigayasoejAeyAvihobA. teNaM kAleNaMza samaNe jagavaMmahAvIre guNasilae ceie samosaDhe tateNaM dhaNesabavAde sapUtte dhammesocA pavazyo ekArasaMgavi mAsiyAe saMledaNAe sodamme uvavaNe mahAvidedevAse siphihiti.jadA viyaNaM jaMbu! dhaNeNaMsanavAdeNaM No vaNadejavA no ruvadeuvA NobaladeuvA novisayahejavA sUsUmAedAriyAe maMsaMsoNie AdArie nanaba egAe rAyAgahaM saMpAvaNaghyAe. evAmeva samaNAnaso jo amhaM NiggaMthovA NiggaMthivA imassa jarAliya sarirassa vaMtAsavassa pittAsavassa sukkAsavassa soNiyAsavassa jAva : avassa vippajadiyassa novaNadeuvA noviSayahejavA AhArAhAretti nana egAe sichi gamaNaM saMpAvaNaghyAe.. seNaM zha nave ceva bahuNaM samaNANaM bahuNaM samaNINaM bahuNaM , sAvayANaM bahuNaM sAviyANaM avacaNidhe jaavviitiivsstii||
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 170 ) siddhAntasAra. + arthaH- ta0] tevAre se0 te dha0 dhanosArthavAha paM0 pAMca pu0 putra 0 pote bahA ci cilAitI cora pratye 0 te aTavImAM sa0 saghale pa0 dhAtA domatAthakA ta0 tRSA du0 jukha lAgI pa0 tethe parAjavyAthakA tI0 te 0 vastI rahita aTavImAM sa0 saghalA naM0 pAlInA ma0 kuvA, sarovara, veramA pramukhanI ga0 gaveSaNA karatAM saM0 thAkyA.. taM0 te vizeSa thAkyA. pa0 thAkIne thAkyA. pi0 nivarte tI0 te 0 TavI mAM sa0 [saghale u0 pANI 0 agalAdhyAya / je0 jyAM sU0 susumAne jI0 jIvatavyathI va judI kIdhI be te0 te zarIra pAse u0 yAve, yAvIne je0 vA putrane dha0 dhanosArthavAda sa0 sAda kare. e0 ema kahe-- e0 ema nizce pu0 de putra ! su0 susumA dA0 bAlIkAne a0 zrarthe ci0 cilAi ti ta corane pakavA sa0 saghale pa0 domatA dhAtAthakA ta0 tRSAe karI jukhe karI pa0 parAvyA thakA tI0 te prA0 aTavImAM bu0 jukhe tRSAe karI 0 parAjavyA thakA i0 e pratyakSa yA0 vastorahita 0 TavIne viSe u0 pANInA ma0 mArga pramukhanI ga0 gaveSaNA kara karatA thakA po0 nahI ce0 nizce na0 pANI A0 lAdhyuM na0 te pANI a0 aNalAdhyAthI po0 asamartha rA0 rAjagraha saM0 pAmavAne. ta0 te mATe tu0 tame ma0 mujane de0 he devAnuprIya! jI0 jIvatavyathI va0 judo karI mArIne ma0 mAruM maM0 mAMsa so0 lohI prA0 jaNa karo. te te AhAre atRpta yayA kA taotevAra pI 30 e 0 AgAmika 0 TavI 0i utaro, rA0 rAjagradane saM0 pAmo, mi0 mitra yA0 nyAtine zra0 jAi malI 0 arcanA dharmanA pu0 punyanA zrA0 jAgI ja0 thAna. ta0 tevAre te je0 vamo pu0 putra dha0 dhanAsArthavAde e0 ema kar3e thake dha0 dhanAsArthavAhane e0 ema kahe tu0 tame tA0 de tAta ! 0 zramane pi0 pItA guN gurune ThAme de0 deva sarakhA u0 thApyA, pa0 svAmI karI sthApyA, saM0 kapRthI rAkhyA, saM0 zravaguNa gopavatA. 0 te mATe ka0 kema thA0 hame tA0 he tAtajI ! tu0 temane jI0 jIvatavyathI va0 lagA karI tu0 tamArA maM0 mAMsa so0 lohono A0 AhAra karIe ? taM te mATe tu0 tame tA0 de tAta ! maM0 mujane -- bu0
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. + siddhAntasAra.. (371) jI jIvitavyathI va0 alago karI maM0 mAMsa so lohIno zrA0 thAhAra karo, zrAgAmika a0 aTavI Ni nistaro (pAra pAmo.) taM0 temaja sa0 sarva jaNa kahe. jAga jAvata a arthanA Apa jAgI jaNa thAna. ta tevAre dha0 dhanAsArthavAhane dobojo putra eNema kahe-mANa rakhe tApa he tAta ! zra0 ame je0 vamA nA nAine guN guru samAna, devasAna, tene jI jivItavyathI va judA karIe. tu tame tANa he tAta! muN mujane jI0 jIvitavyathI va judo karo jA jAvat thA nAgI jaNa thA. e ema jANa jAvata paM0 pAMcamo pue putra. ta0 te vAre te dhaNa dhanAsArthavAde paM0 pAMca putranI hi haiyAnI i0 zcA, (nAva) jAga jApIne te te paM0 pAMca putrane e0 ema kaheHmANa rakhe tu tamane puN he putra ! e0 ekane paNa jI0 jIvitavyathI va judA nahi karIe. e0 e su musumA dA bAlIkAnuM sa zarIra Ni prANarahita jAN jAvat jIva vi0 mevaM mRtyaka zarIra taM te mATe se zreya naDhuM kha0 nizce puN he putra ! aN zrApaNe te su susumA bAlIkAnA zarIranu maM0 mAMsa so lohI thA khAie. ta tevAre thapa ame te te A zrAhAre 20 tRpta thayA thakA rA rAjagrahane saM0 pAmazuM. ta0 tevAre te paM0 pAMca putra dhana dhanAsArthavAhe e ema ko thake e0 e artha sAMjalIne pa0 pramANa kare. taNa tevAre dha0 dhanAsArthavAhe paM0 pAMca putra sAthe 10 araNI kASTa ANe, ANIne, saNa saru kare, karIne sa0 bA karI ara araNIne ma0 mathe, mathIne aggiA zrami pAme, pAmIne zra.saM abhi saMdhuke, saMdhukIne dA lAkamAM pa0 pradepe nAkhe, nAkhIne aN ani prajAle, prajAlIne su susumA dAga putrI, maM mAMsa soga lohI zrA0 zrAhAre. te te zrApa AhAre karI thA tRpta thayA thakA rAga rAjagraha e nagarane saM0 pAmyA. mi mitrane, nyAtIne a0 pAmyA. ta te viNa vistIrNa dha0 dhananA ka suvarNanA ra rala nA jA0 jAvat zrA0 nAgI jo thayA. ta0 tevAre se te dha0 dhanAsArthavAhe su0 susumA dA0 putrI. nAM ba0 ghaNAM loga lokika kArya kIdhAM jApa jAvat vi0 soga rahita
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 372 ) jA0 keTaleka dIvase thayA. te te kAle te samaye sa0 zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIra gu0 guNa zIla ce0 vanamAM sa0 samosaryA (padhAryA ). ta0 tevAre dha0 dhanAsArthavAhe sa0 putra sahita dha0 dharma sAMjalIne paNa dikSA lIdhI. e0 gyAre aMga jaNyA. mA0 eka mAsanI saM0 salekhaNA ( saMthAro ) karI sau0 saudharma devaloke na0 upanyA. te ma0 mahAvidehamAM atarI si0 mokSa jAze. ema sudharmA svAmI jaMbu svAmI pratye ka he be. ja0 jema jaM0 he jaMbu ! dha0 dhanAsArthavAde go0 rumA varNane dete nahI no0rU0 rupane hete nahI po0ba0 balane dete nahI tema no0vi0 viSayane dete paNa nadI su0 susumAputrInuM maM0 mAMsa so0 lohI zra0 zrAhAryAM; paNa na0 eTaM vizeSa ke e0 eka rA0 rAjagraha saM0 pAmavAne artha. e0 epI pere sa0 zramaNa nakhAvaMta jo0 je0 zramArA pi0 nigraMtha sAdhu pi0 ni. graMtha sAdhavI i0 e 0 nadArIka sa0 zarIra va0 vamananuM gama pi0 pittanuM sthAnaka su0 viryanuM ThAma so0 lohIe naryu jA0 yAvat zra0 avazyameva vio ain pa. mATe no0 varSa dete nahI no0vi0 viSaya dete nadI 0 zrAhAra zrAhAre; paNa e0 e vizeSa e0 eka si0 mukti jAvaM saMo te pAmavAne arthe prahAra kare. se0 te 50 Aja javane viSe 0 nizce ba0 ghaNA sa0 sAdhu ba0 ghaNI sa0 sAdhavI ba0 ghaNA sA0 zrAvaka ne ba0 ghaNI sA0 zrAvIkAne 0 arcavA yogya jA0 yAvat vI0 saMsArano pAra pAmI mokSa jAze. 4 siddhAntasAra. nAvArtha- dave jur3e ! yA pAThamAM to ema kayuM che ke, jaima ghanAvA hote tenA beTAe nagarIe pahoMcavAne vAste, keTalAka dAsa praNAme, beTInA mAMsano AhAra kIdho; tema sAdha sAdhavI DhakAyanA jIvane beTA beTI samAna jAeAne, tenA pujagalono AhAra, muktinaga e pahoMcavAne vAste beTInA mAMsanI pare nirjatsAha jAve zrAhAra kare, ema karttuM . have jurcha ! sAdhunA zrahAra karavAmAM dharma hoya to nirutsAha
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 373 ) jAve karavo kema ko ? dharma to ullAsa praNAme karavo joie. mAjhA ho te vicAra jojo. valI sAdhune cha kAraNe zrAddAra karavo kahyo Dhe, ane kAraNe homavo kahyo Dhe. zAkha sUtra uttarAdhyayana AN DavI sameM. te gAthA:taiyAe porasie, natta pANaM gavesae, unnamannaya-rAgaMmi, kAraNaMmi samuhie. veNa veyAvacce, iriyaThAeya saMjamaThAe, taha pANavattiyA baThaM puNa dhamma ciMttAe. niggaMtho dhiImaMto, niggaMthivi nakareja bardiceva, gaNehiMtu imediM ikkamaNAya sodoi. prAyaMke uvasago, titikayA baMjacera guttIsu, pANIdayA tavahena sarIra vo yahAe. // 33 // // 34 // 11 34 11 arthaH- pUrvavat. jurDa prazna pehelo pAne 10 meM. nAvArtha- dave jurja ! yA pAThamAM sAdhune va kAraNe zrAdAra karavo ko. jo dharma hoya to ba kAraNe karavo kema kar3e ? dharma to vAraMvAra sadaiva karavoja joie. valI pAMtrIsamI gAthAmAM va kAraNe AhAra bovo ko be; paNa dharmane koi ThekAle bomavo kahyo hoya to pATha batAvo . e jo dharma hoya to bomavo kema kahyo ? mAhyA ho te vicArI jojo. valI sUtra uttarAdhyayananA sattaramA adhyayanamAM, vAravAra khAya tene pApI zramaNa ko be. tyAre jur3e ! sAdhuno zrAhAra dharmamAM hoya to dharmanuM kAma vAraMbAra kare tene pApI sAdhu kema kade ? valI sUtra dasAsutakhaMdhanA pahelA adhyayanamAM, vAraMvAra AdAra kare tene asamAdhiyo kahyo be. dave jur3e ! jo zAhAra karyAmAM dharma hoya to, vAraMvAra khAya tene samAdhi kema kahyo ? tame to sAdhuno khAdAra karavo, baMdhayuM, dAlavu, cAlakuM, bolavaM, kAme januM, mAtrA karavI dhane nadI utaravI vIgere sAdhunAM sarva kAma, vrata dharmamAM kaho Dho; paNa jo evI zraddhA zrIvI tarAgadevanI hota to je vAraMvAra // 32 //
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ (374) + siddhAntasAra khAya tene pApI zramaNa zrane asamAdhiyo na kahetA. tamAre lekhe to ema kahe joie ke, "je ghaNIvAra khAya tene ghaNo dharma. je ghaNI niMda le tene ghaNo dharma. temaja ghaNI vAra julAba lazne kAme jAya. ghaNIvAra mA. taruM kare, ghaNIvAra vAyasare, tathA ghaNI vAra nadI natare tene ghaNo ghaNe dharma; ane thomIvAra e kAma kare tene thomo dharma." ema kahevU joie; paNa thAhAra karavAmAM dharma mAnavAnI zrajhA nagavaMtanI nahotI te jA. pajo. valI sUtra praznavyAkaraNanA saMvarachAramA ba kAraNe AhAra karavo kaDaM , ane kAraNa vinA zrAhAra kare to zradattAdAna lAge kayuM . have juu~ ! jo thAhAra karavAmAM dharma hoya to adhikuM khAtAM zradattAdAna kema kA ? valI anuyogahAra sUtramA dharmane kayopazama nAvamAM ko De, ane thAhArane to udaya nAvamAMgaNyo be. valI saMnnoganAM, upagarNanAM ane jAtapANInAM paJcakhANa karavAM kahyAM be. tenI zAkha sUtra uttarAdhya. yana adhyayana ze meM. te pAThaHsaMjoga paccarakANeNaM naMte ! jIve kiM jaNayai ? saMnoga paccarakANeNaM AlavaNAI khaveza nirAlaMbaNassaya AyatahiyA jogAjavaMti. saeNaM lAneNaM saMtusai paralAnaM no AsAei notake nopodeza nopale noanilassai paralAnaM aNAsAemANe atakemANe apIhemANe apatramANe aNanilassamANe docce suhasejaM navasaMpajitANaM vihr|| navadi paccarakANeNaM naMte! jIve kiM jaNaya ? navadi-paccakANeNaM apalimaMtha jaNaya niruvadieNaM jIve nikaMke javihiM maMtareNaya nsNkiliss|| AdAra paccarakANeNaM bhaMte! jIve kiM jaNaya ? AhAra-paccakANeNaM jIviyA saMsapau~ga vobiMdara jIviyAsaMsappaLagaM vobiMdittA jIve AhAramaMtareNa nskiliss3|| 35 //
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra. ( 375 ) arthaH- saM0 potAno thAhAra hoya te dhane bIjA jatIe (sAdhue) AhAra Ayo hoya te ekaTo karIne veDheMcI le tene saMjoga kahIye. te saMbhoganuM pa0 paJcakhANa karavAyI naM0 de pujya ! jI0 jIva kiM0 zuM ja0 upArje ? ema ziSya puDhaye thake guru kahe beH saM0 saMjoga paccakhANa karavAthI pra0 rogI asamartha hoya te bIjA yatino khAdAra vAnche te AlaMbana kahIe, evA zrAlaMbanane khe0 (kepe ) bone. ni0 thAlaMbana rahitane prA0 mokSa tathA saMjama, teno artha be jene, evA yatine jo0 saMyamano vyApAra thAya. sa0 potAnA lA0 lAne karI saM0 zaMtoSa pAme. pa0 paraM bIjA yatinA lAnanI no0 AzA na kare. no0 e mune Ape ema. manamAM kalpanA na kare. no0 potAnA AtmAnI vAnchA vacane karI bIjA yatine jaNAve nahI. no0pa0 bIjA yatikane jAce nAhI. noa0 zranilASA ( vAnbA) na kare. pa0 bIjA yatinA lAnanI a0 zrAzA apa karato ko ta kalpanA karato thako pI0 pAtAnI vAnchA jAvato ko apa0 bIjA yati kane ayAcatA ko apa abhilASA karate'thako do0 bIjI su0 sukha sejyA na0 aMgIkAra karIne vi0 vicare. u0 upadhi upaganuM pa0 paJcakhANa karave karI 0 he pujya ! jI0 jIva kiM0 zuM0 ja0 upArje ? ema ziSye puDhaye thake guru kar3e se na0 nRpadhi upagarInuM paJccakhANa karave kara zra0 svAdhyAyAdikanuM vyAsapaNuM ja0 nRpAjeM. ni0 upadhi rahita paNe karI jI0 jIva ni0 va khAdikanI jilASA rahita thako na upadhi maM0 vinA na0 zArIrika mAnasika saMbaMdhi kleza pImA na pAme. zra0 zrAhAra levAnA pa0 paJcakhANe karI jaM0 de pujya ! jI0 jIva kiM0 zuM ja0 napArne ? ema ziSye puDhaye ke guru kar3e . zrA zrAhAra levAnA paccakhANe karI jI jIvItavyanI saM0 vAnbAnuM kara bi0 bede. jI0 jIvItavyanI vAMDhAnuM kara vo0 bedIne jI0 jIva Apa khAhAra vInA na0saM0 kleza na pAme. jAvArtha: dave juna ! zrA pAThamAM saMbhoga, upagaNe ane AdA
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra.. ranAM pacakhANa karavAM kahyAM. jo AhArAdikamAM dharma hoya to dharmanAM pacakhANa karavAM kema kahyAM ? saMjoga, zrAhAra ane napadhinAM pacakhANaM karavAvAlA sAdhune AzA vAnA ane (palImaMtha) anilASAno TAlavAvAlo kahyo; ane te kleza (pImA ) na pAme ema kayuM, eTale thAhAra zrane upagarNane klezanAM kAraNa kahyAM; ane AzA, vAnDA, tRSNAne anilASAnAM kAraNa kayAM, eTale AhArAdikanA tyAga nahI tethI AzA vAnDA kare, te zrAzA vAnThAne lona kahyo . zAkha sUtra nagavatI zataka 12 me uddeze 5 me. valI lona te mohInIno udayannAva . tethI tene dharma kayA nyAye kahIe ? eto jJAna, darzana ane cAritra nane nahiM tathA muktinagara pahoMcAya nahI teTalA mATe AhAra kare ane upagaNa rAkhe. jema mAla ThekANe pahoMcAmavAne arthe huMmI, nAu~, volAi kharce te samAna e paNa he. valI uttarAdhyayananA e mA adhyayanamAM zrAgala ghaNA bola kahyA be. joganA pacakhANa kare to sAdhu bhajogIpaNuM pAme kayu. e jogamA bolavAnA paNa tyAga karA; ane jo zarIranuM pacakhANa kare to siddhapaNuM pAme kayuM. have jo sAdhunuMzarora dharmamAM hoya to tene tyAga boma, kema kathu ? valI Agala kaj ke, sarvathA nAtapANInAM pacakhANa kare to aneka nava khapAve kaguM.ema sUtramA vAmagama zrAhAra tyAgavAnAM phala to kahyA le, paNa "ghaNo ghaNo AhAra karyAtho dharma thAya " evo pATha hoya to batAvo. e pAhAra to udayanAve ane te pUrva javanAM karmano preyo rasa deDe ane vrata avata to vartamAna kAlanA . te nadayanAvane dharma kema kahoDo ? tevAre valI terApaMthI kahe ke " thAhAra udayanAvamA be, tyAre sAdhune zrAhAranI zrAcArya, upAdhyAya ane tIrthakara zrAA kema dekheM?", teno uttara.he devAnuprIya ! AjJA to kaTapamAMthI dekhIne Ape. jema varasAda varasatAM dizA mAtro javAnI ane paragvA paragavavAnI AjJA mApe tathA nadI utaravAnI thAjhA Ape . to zuM? dozAe javaM,
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 377 ) - mAtrA karavo zrane nadI utaravI, e zuM ? kayopazamannAvamAM gaNAze. e thAhArAdika to sarva udaya jAve be, paNa jhAna, darzana ane cAritrarupI mAla nannAvavAne arthe AjJA Ape le. jema rAjAjI caturaMganI senAnA tAta kadevAya le. te kAmetIne dANo, cAro, rAtaba vigere jatana karavA sAru rupIyA kharacavAnI zrAjJA Ape . valI zeTha gumAstAne mAla nijAvavAne arthe, humI, jAu~, volAvU vIgere kharaca karavAnI zrAjJA zrApe , tathA potAnI mAtabarA rAkhavA nimitte dukAnanuM kharca lAge tenI paNa thAjhA thApe De; paNa te kharacane lAnna nathI jANatA. jo kharaca lAgyA vInA mAla puge to ane mAtabarAra raheto kharaca lagAve nahI; paNa kharaca lAgyAvInA mAla pugato dIse nahI tethI kharaca lagAve . valI ko saMsAramA kara (jayanI) jagyAe mAla lazne jAto hoya tene ko jalo AdamI male, te kahe ke " are nA ! mArgamA Agala mara-naya , mATe tuM volAi kharacI volAvAne lazne Agala jaje. " ema saMsAramA paNa lalA AdamI hoya te paNa upagAra nimitte zrAvI zokhAmaNa debe, tyAre zrI tIrthakara, AcArya ane upAdhyAya samAna nalA ane upakArI bIjA koNa ? e upakAra nimite ziSya ziSyaNIne jJAnAdika mAla nijAvavAne arthe, thAhArAdika nadaya nAvamAM ne topaNa AjJA Ape be; kAraNa ke zrI tIrthaMkara cAra tIrthanA kartA ke ane tIrthaMkara, zrAcArya ane upAdhyAya, e cAra tIrthanA mAlIka je. temaNe sAdha-sAdhavIrupa caturvidha saMghane jJAna, darzana ane cAritrarupI dhana sopyu be; tenuM jatana karavA tathA ninnAvavAne vAste mokSa nagarIe pAMhoMcAvavAne vAste, AhArAdika nudhyannAvamAM ne topaNa zrAjhA zrApe . tevAre terApaMthI kahe ke, " sAdhune AhAra karatAM sAta ATha karma nirjare kahyAM je." teno uttara. are devAnuprIya ! zhAMto prAsuka ekhapika thAhAra pUrvokta bane dhanAnA aSTAMnte bukhA pramANe kare, te bukhA praNAma kSayopazamanAvamAM be, te zrAzrI sAta ATha karma nirjare ema 48 kI zokhAmaNa malA AdamI bolAvAne va
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ (278) + siddhAntasAra.. kaDaM be; paNa khAvaM pIyU~ to sarva udayanAvamAM . valI jo zrAvaka evA bukhAnAve sAdhunIpare khAya to tene nijarrA thAya ke nahI te kaho. kemake e khukhA praNAma to kSayopazamanAve ne tethI sAdha zrAvaka banene nirjarA thAya le. jo thAhAra karavAthI nirjarA dharma thAya to, eka sAdhu to pAMca roTI khAya, ane eka sAdhu pAMca roTInI khurAkavAlo apodarI tapane vAste jANIne beja roTI khAya. have khAvAmAM dharma hoya tyAre to pAMca roTInI khurAkavAlo, jANIne ba roTI khAya tene tamAre lekhe to, ghaNo dharma thavo joie; paNa jagavaMte to, zrI praznavyAkaraNamAM thoDaM khAya tene aNodarI tapa kahyo ce ane adhiko thAhAra kare to zradattAdAna kaDaM je. valI sUtra uttarAdhyayananA 17 mA adhyayanamA vAraMvAra khAya tene pApo zramaNa kahyo be. valI sUtra dazAzrutaSkaMdhanA pahe. lA adhyayanamAM, vAraMvAra khAya tene asamAdhiyo kahyo ; ane sUtra uttarAdhyayananA 2e mAadhyayanamA AhAranAM pacakhANa karavAM kahyAM . ityAdika aneka sutra-pAThamAM AhArane nadayatnAvamAM kahyo . tame eTalA sUtranA pATha natthApIne, sAdhunA khAvAmAM, niMda levAmAM, dizAe javAmAM, vAya saMcaravAmAM, ityAdikamAM dharma kahIne aNahutI sthApanA kema karoge? ___ valI terApaMthI kahe be ke " sAmAyakamAM zrAvakanI AtmAne adhikaraNa kaDaM be. tetho zrAvakane AhAra dIdhAmA ane vaMdaNA kAmAM pApa kahIye bIai." teno nattara. sUtra jagavatI zataka sAtameM naddeze pahele, zrAvakanI AtmAne adhikaraNa kevI rIte kahyu te pAThaHsamaNovAsagarasaNaM naMte ! sAmAzya kamassa samaNovAsae annamANassa tassaNaM naMte ! kiM riyAvahiyAkiriyAkabai saMparAzyAkiriyAkayai ? go! noriyAvahiyAkiriyAkaya saMparAzyAkiriyAkaghara. sekeNaveNaM naMte ! jAva
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra ( 379 ) saMparAzyAkiriyAkadhai ? go! samaNovAsayassaNaM sAmAzya kamassa samaNovAsae abamANassa AyA ahiMgaraNI java AyAadigaraNa vattIyaMcaNaM tassaNaM no iriyaavdiyaakiriyaakghsNpraashyaakiriyaakcshsetnntthnnN|| arthaH-sa0 zramaNopAsaka zrAvakane naM0 he jagavAna ! sA sA. mAyaka ka0 kayuM le jeNe a0 sAmAyaka nezrAye rahyA ta0 te naM0 he na. gavAna ! kiM0 zuM ? i0 iriyAvahI kriyA kare ? ke saM0 saMprAzyAkriyA kare ? iti prazna. nuttara. goN he gautama ! noN30 riyAvahI kriyA na kara, paNa saM0 saMprAyanI kriyA kare. se te ke zA arthe naM0 he nagavAna ! ema kaDaM jA yAvat saM0 saMprAyanI kriyA kare ? iti prazna. nattara. goga he gautama ! sa0 zramaNopAsakane sA sAmAyaka karyAne (upAzraye rahyAne) sAmAyaka nezrAe rahyo le teno zrA0 AtmA jIva 10 hala zakaTAdi kaSAyanA Azrayajuta jene le te adhikaraNI kahIye. zrA0 zrAtmAno je zradhikaraNa teja pratyaya kAraNa te kriyA kAraNane be. te zrAtmAdhikaraNa pratyaya kahIye. ta0 te noN30 riyAvahI kriyA na kare. saM0 saMprAiyAkriyA kare. se0 teNe arthe he gautama ! ema kaDaM. nAvArthaH-have juna ! A pAThamAM to ema kaDaM De ke, zrAvakane sAmAyakamAM riyAvahI kriyA na lAge, saMprAzyA (krodhAdikana)) kriyA lAge; kAraNake krodhAdika adhikaraNa sahita le te mATe saMprAzyAkriyAja lAge; ane riyAvahI kriyA to krodhAdika rahita hoya teneja 11 mA guNagaNAthI 13 mA guNagaNA sudhI lAge. yahAM to kriyAnI pubA le. have tameja kaho ke, iriyAvahI kriyA kene ane kayA guNagaNe lAge ? ane saMpAzyA kriyA kene lAge ? tevAre terApaMthI kahe be ke "saMprAzyA kriyA to krodhAdika zradhikaraNathI lAge; ane zariyA. vahi kriyA krodhAdika rahitane lAge." tyAre juna ! devAnuprIya !saMprA. zyAkriyA krodhAdikathI lAge, tethI zrAvakanI AtmAne adhikaraNa
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 380 ) 4 siddhAntasAra. ka. have jo zrAvakanI AtmAne adhikaraNa kayuM tethI tene vaMdaNA karavAmAM pApa kahobo, to e lekhe to sAdhune paNa vaMdA karavAmAM pApa mAna pakaze kAraNa ke sUtra jagavatI zataka sAtame uddeze pahele, sAdhune paNa saMprAyanI kriyA lAge kartuM The. te pAThaHaNagArassaNaM naMte ! NAgacamANassavA ciThamANassavA pisiyamANarasavA tuyamANassavA praNAnattaMvanaM pariggadaM kaMvalaM pAyaputraNaM girahamANassavA niskiyamANassavA tasaNaM te! kiM iriyAva diyA kiriyA kadyai saMparAiyA kiriyAkAi ? go0 ! noiriyAvahiyA kiriyAkabar3a saMparAiyA kiriyAkaghara. seke veNaM naMte ! go0 ! jassaNaM kodamANamAyAlomA vocinnAnavai tassaNaM iriyAva diyA ki - riyAkA i. jassAM kodamANamAyAlomA pracocinnA navai tarasaNaM saMparAiyA kiriyAkA pradA suttarIyamANassa iriyAvahiyA ki riyAkaghara. usuttaM - rIyamANassa saMparAiyA kiriyAkai. seNaM nasuttamevariyaMti seteAM // arthaH- pUrvavat jurja ! prazna bIje pAne ee meM. * - jAvArtha:-- have jurja ! yA pAThamAM ema kahyuM ke, je upayoga vinA cAle, jo rahe, bese, suve, napaga le, muMke thAne krodhAdika sahita hoya, sUtramAMka tethe viparIta cAle tene saMprAyanI kriyA lAge; krodha, mAna, mAyA, lobha vicheda gayAM hoya ne sUtramAMkayuM te rIte cAle tene iriyAvahi kriyA lAge, eTale krodhAdika rahita hoya tenAM saMpUrNa kAmo upayoga sahita kahIe dhane tenuM yathAkhyAta cAritra ( zrAsu ) kahIe dhane tene iriyAvahi kriyA kahIe; dhanaM krodhAdika sahita hoya tene saMprAyanI kriyA dasamA guNavAlA sudhI lAge, ane agyAramAthI thAgala iriyAvahI kriyA lAge. valI adhikarala
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. - nAma zastranuM . te karma baMdhananuM zastra krodhAdikane kahIe. tethI krodhAdaka sahita hoya tenI AtmAne adhikaraNI kahIe. te to dasamA guNagaNA sudhI sAdhune paNa be. pahelA cAra niyaMga ane pahelA cAra cAritranA dhaNI sAdhune saMprAyanI kriyA lAge . valI sUtra jagavatI zataka dasameM, uddezA bIjAmAM paNa kaSAya sahitane saMprAyanI kriyA lAge kahI netyAM kahyu De ke, sAdhu kaSAya sahita Agala, pAla, paLavAme, jue to saMprAyA kriyA lAge. te dasamA guNavANA sudhI sAdhu kaSAya sahita ne tethI tene saMprAyA kriyA lAge; ane kaSAya rahitane riyAvahi kriyA lAge. have zrAvakane saMprAyanI kriyA sAmAyakamAM lAge te zrAzrI zrAvakanI zrAtmAne adhikaraNa kaDaM ; ane halasakaTAdika sarva zrAvakane krodhAdikathIja adhikaraNa kahIe bIe. valI sAmAyakamAM zrAvakanI zrAtmAne adhikaraNa kaDaM tema sAdhujInI zrAtmAne paNa adhikaraNa kaDaM be. zAkha sUtra nagavatI zataka 16 me uddeze pahele. te pAThaH kazNaM naMte ! sarIragA paMgo! paMcasarIragA paMgataM jarAliya jAva kammae. kattiNaM naMte ! iMdiyA paMgo ! paMceMdiyA paMtaM0 so die jAva phAsidie. kattiNaM naMte ! joe paMgo ! tivide joe paM020 maNajoe vayajAe kAyajoe. jIveNaM naMte ! urAlie-sarIraM nivittamANe kiM adhikaraNI adhikaraNa ? go! adhikaraNivI adhikaraNaMpi. sekeNaNaM naMte ! evaMvucca adhikaraNIvi adhikaraNaMpi go ! aviraiM pamucca seteNaNaM jAva adhikaraNaMpi. puDhavikAieNaM naMte ! narAliesarIra nivattemANe kiM adigaraNI adigaraNaM? evaM ceva evaM jAva maNuse evaM veuviyasarIraMpa navaraM jassa-abi. jIveNaM naMte! AhAragasarIra nivattemANe kiM adhikaraNi punA.go0 ! adigara
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 382 ) siddhAntasAra. vidhigaraNaMvi. sekeNaveAM jAva adhikaraNaMvi go0 ! pamAyaM pacca seteveNaM jAva adhikaraNaMvi evaM maNusevi teyAsarIra jaDhA barAliya navaraM sava jIvANaM prANiyavaM evaM kammaga- sarIraM pi. jIveNaM naMte ! soiMdi nighattemANe kiM adhikaraNa pradhikaraNaM evaM jadeva urAliya- sarIraM tadeva soiMdiyaMpi jANiyavaM navaraM jassacasodIyaM evaM cakhiMdiyaM ghANidiya jiniMdiya phAsiMdiyANaMvi jANiyavaM jassajaM ci jIveNaM naMte ! maNajogaM nicittemANe kiM adhikaraNa adhikaraNaM ? evaM jaheva soiMdiyaM tadeva nirava sesaM bajoga evaM caitra eAvaraM egiMdiya vadyANaM evaM kAyajo gevi varaM saba jIvANaM jAva vaimANie sevaM jaMte ! 2tti // arthaH-- ka0 keTalA jaM0 de jagavAna ! sa0 zarIra paM0 parupyAM ? e prazna. uttara. go0 he gautama ! paM0 pAMca zarIra paM0 parupyAM taM te kar3e beH- udArIka 1 jA0 yAvat vikraya 2 AhArIka 3 tejasa 4 chAne ka kAramA. 5 ka0 keTalI ja0 he jagavAna ! i0 iMDina paM0 kahI ? go0 he ! gautama paM0 pAMca iMDija paM0 parupI taM te kar3e beH -so0 zroteMDi 1 jA0 jAvat cetu iMDi 2 ghANeMdri3 raseMDa 4 ane phA0 sparzeDi e. 0 keTalA jaM0 de jagavAna ! jo0 joga paM0 parupayA ? e prazna. uttara. go0 he gautama ! ti0 traNa prakAre jo0 joga kahyA taM te kar3e be:-ma0 manajoga va0 vacana joga chAne kA kAyajAMga. jI0 jIvane naM0 de jagavAna ! na0 udArika zarIra pratye ni0 nipajAvato thako kiM0 zuM 0 adhikaraNa kahIe ? ke 0 adhikaraNa kahIe ? go0 he gautama! 0dhikaraNI paNa kahIe, a0 adhikaraNa paNa kahIe. se0 te zA naM0 de jagavAna ! e0 ema kayuM ? zra0 jIvane adhikaraNa paNa kahIe thane adhikaraNa paNa kahIe ? goe de gautama! 0 ta
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 383) pa0 AzrIne se te teNe arthe jAga yAvat jIva a0 adhikaraNa paNa . pu0 pRthvikAyane naM0 he jagavaMta ! u nadArIka zarIra pratye niNa nipajAvatI thakI kiM zuM a0 adhikaraNI kahIe ? ke a0 adhikaraNa kahIye ? e emaja kahevaM, e ema jAga yAvat mA manuSyane viSe, e0 ema vega vaikriya zarIrane paNa kahe; paNa Na eTalu vizeSa jaNa je jIvane vaikriya zarIra le tene kadevU. jIjIvane naM0 he nagavAna ! zrA0 zrAhArIka zarIra ni nipajAvato thako kiM zuM ? aN zradhikaraNI kahIe ke adhikaraNa kahIe ? e prazna uttara. goN he gautama ! aN zradhikaraNI paNa kahevo ane a0 adhikaraNa paNa kahevo. se te zA arthe ema kaDaM jAm jAvat a0 adhikaraNI paNa kadevo ? e prazna. uttara. goN he gautama ! 10 pramAda zrAzrIne. kAraNa ke thAhArIka zarIra saMjati sAdhuneja hoya. tyAM vatanA anAvathI pramAda adhikaraNapaNuM jANavU. se0 teNe artha jA0 yAvat zra0 zradhikaraNa paNa kahIye. e0 ema ma0 manuSyane paNa kahe,. zrAhArika zarIra manuSyaneja hoya te mATe. te tejasa zarIra jaNa jema ja nadArIkanI pare kehe. na0 eTabuM vizeSa tejasa zarIra sa0 sarva jIvane hoya te mATe sarva pada nA kahevU. eka ema kA kAramaNa zarIra paNa kahe. jI. jIvane naM0 he jagavAna ! so zroteMjiya pratye ni nipajAvato thako kiM0 zuM ? a adhikaraNI kahIe ke a0 adhikaraNa kahIe ? e ema ja jema na0 udArIka sa zarIra kayuM ta0 tema so zroteMjiya paNa kahevI. na0 eTabuM vizeSa ja0 jene a0 zroteMjiya ne tene kahevU. e ema ca0 cakhuDi ghAghAaiMji jI0 jInechi phA sparzaji je tene te kahe. ja0 jene je iMDi zrA tene teja kahevU. jI0 jIvane naM0 he nagavAna ! ma manajoga pratye ni0 nipajAvato thako kiMga zuM ? a adhikaraNI kahIe ke a0 adhikaraNa kahIye ? e0 ema ja0 jema so zroteMjiyane kahyu taMga temaja nirvizeSapaNe kahevU. va vacanajoga paNa e0 emaja; Na eTaluM vizeSa. ihAM e ekijiya va0 varjavI. e ema kA kAyajoga paNa kahevo. paNa
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 384 ) siddhAntasAra eTaluM vizeSa sa0 e joga sarva jI0 jIvane kaddevo jA0 yAvat ve0 vaimAnika sudhI kahevo. se0 tahata jaM0 he jagavAna ! jAvArtha:- dave jurja ! AA pAThamAM pAMca zarIra, pAMca iMDi ne traNa jogane to adhikaraNa kAM ne e bola nipajAvata AtmAne adhikaraNI ko. sAdhujI paNa vaimAnika devatAnuM zrAyuSya bAMdhe tyAre zrI mahilA keTalAka bola nipajAve be, te zrAzrI sAdhujonI AtmAne paNa adhikaraNa kahIe; tathA mana vacanAdikano joga nipajAve che te adhikaraNa kahIe; tathA zrAhArIka zarIrane adhikaraNa kahIe; nipajAve te zrI zrAtmAne zradhikaraNI kahIe. e AhArika zarIra niyamA kaSAya kuzIla niyaMThAnA dhaNI ( sAdhu ) neja hoya. e AhArIka zarIra zrI ane pramAda zrAzrI sAdhujInI zrAtmAne zradhikaraNI kahI be. valI he guNa ThANe sAdhujI pramAdija be. e pramAda zrI sA jInI AtmAne paNa adhikaraNI kahI che. dave tabhe kahobo ke "sAmAyakamAM zrAvakanI zrAtmAne adhikaraNI kahI be, tethI tene dAna dIdhAmAM ne baMda karyAmAM pApa kahIe bIe. " e tamArI kaheNIne lekhe to sAdhujInI zrAtmAne paNa adhikaraNI kahI be. vAste sAdhujIne paNa dAna devAmAM ne vaMdaNA karavAmAM pApa lAgaze. he devAnupraya ! adhikaraNapazuM kaSAya udayajAvamAM be tethI saMprAyanI kriyA lAge te yazrI kahyuM be; chAne vAMdavAvAlo to sAdhujIne kSayopazama bhAvanA guNa pragaTyA tethI vaMdA kare be; paNa udayanAvane nathI karato. teja zrAvakane paNa kSayopazama bhAvanA guNa pragaTyA tene vaMdaNA kare be. valI sUtramAM zrAvakone vaMdA karI ThAma ThAma cAlI be. izI zrAvakane AAlaMjIyA nagarInA sarva zrAvakoe jagavaMtanA moMDhA aAgala vaMdA karI be. zAkha sUtra jagavatI zataka 11 meM. te pAThaHtateAMte samaNovAsamA samaNassa 3 aMtiyaM dhammaMsoccA nisamma hahatuhA uThAe uThei 2 ttA samaNaM 3 vaMdaMti nama
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. (185) saMti vaMdI 3 ttA evaMvayAsI evaMkhalu naMte ! sinnadaputte samaNovAsae ammaM evamAzkaI jAva paruvez devaloesuNaM adyo devANaM jadaNeNaM dasavAsasadassAiMgiipaM0 teNaparaM samayAdiyA jAva teNaparaM vobinnA devAya devalogAya sekahameyaM te! evaM adhoti samaNenagavaM mahAvire te samaNovAsagANaM evaMvayAsI jaNaM adho isinnadaputte samaNovAsae tuLaM evamAikai jAva paruve devalogesuNaM adyo devANaM jadaNeNaM dasavAsa-sahassA vizpaM0 taMceva samayAhiyA jAva teNaparaM vobimA devAya-devalogAya sacceNa esamaThe. ahaMpuNa adyo evamAikAmi jAva paruvemi devakhogesuNaM adho devANaM jahaNeNaM dasavAsasahassaM taMceva jAva teNaparaM vohimA devAya-devakhogAya sacceNaM esamajhe. taeNaM se samaNovAsaggA samaNassa nagavAM mahAvIrassa aMtiyA eyama nisamma samaNaM 3vaMdaMti namasaMti vaMdittA jeNeva isinahaputte samaNovAsae teNeva uvAgazttA isinadaputtaM samaNovAsaggaM vaMdara namasai eyamahaM samma viNaeNaM cUjo shkhaamesh|| arthaH-ta tavAre te sa0 zramaNopAsaka sA zramaNa nagavata zrI mAhAvIra devanA aMN samipathI dha dharmakathA sAMjalIne ni hRdaye dhArIne ha harSa zaMtoSa pAmyA. jaga uThI unnA thAya, unA thazne sa0 zramAya namavaMta zrI mAhAvIra deva pratye vaM vAMdIne na0 namaskAra kare, karIne e0ema kaheH-e0 ema nizce naMga he cagavAna! i0 RSInaputra sa0 zramaNopAsaka pra0 amane e ema mA kahe (sAmAnyathI) jA0 pArada mama pa0 parape (vizeSathI):-de0 devalokane viSe praNa praho
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ (186) +siddhAntasAra.. zrAryo ! deN devanI ja0 jaghanyathI da0 dasa sahastra varSanI vi0 sthiti paMga kahI. te temaja sa samayAdhika jANa jAvat natkRSTathI 33 sAgara te tenA uparAnta vo vijer3ha gayA de devatA athavA deva devaloka. se te kA kema naM0 he nagavaMta ! e e vArtA ? shr|| aho thAryo ti AmaMtraNe saNa zramaNa nagavaMta zrI mahAvIra deva te te sa0 zramaNopAsaka pratye e0 ema va kaheH-ja je jaNa a0 aho Aryo ! 30 RSInaputra sa0 zramaNopAsaka tu tuma pratye eka ema mA kahe jA0 yAvat ema pa0 parupeH-de0 devalokane viSe a0 aho AryoM ! de deva. tAnI ja0 jaghanyathI da0 dasa hajAra varSanI vi0 sthItI paM0 kahI. taM0 temaja sA samayAdhika jAga jAvat te te naparAnta vo vijeda gayA de0 deva tathA devaloka. sa0 sAco e e artha kahyo. paNa DhuM paNa zraNa aho Aryo ! e ema mA kahuM huM jAga yAvat ema pa0 parupuM duH-de0 devalokane viSe a0 aho Aryo ! deN devanI ja jaghanya daN dasa sahastra varSanI ityAdika taM temaja jAga yAvat te te uparAnta vo viDeda gayA de0 deva tathA devaloka, saNa sAco e artha kahyo. ta0 tevAre se te sa zramaNopAsaka sa0 zramaNa nagavaMta zrI mAhAvIra devanA zra0 samipathI e0 e artha ni sAMjalIne sa0 zramaNa nagavaMta zrI mAhAvIradeva pratye vaM vAMde na0 namaskAra kare. vaM vAMdIne, namaskAra karIne je jyAM i0 RSojaputra sa0 zramaNopAsaka De te tyAM u0 zrAve, zrAvIne 30 RSInaputra sa0 zramaNopAsaka pratye vaM vAMde na0 nama. skAra kare. e0 evo artha sa0 samyak prakAre vi0 vinaye karI ju0 vAraMvAra khANa khamAve. nAvArthaH-have jurja ! A pAThamAM pahelAM RSIna zrAvake devatAnI sthitInAM ThakANAM kahyAM, paNa zrAvakone pratIta AvI nahI, tetho zrI jagavaMta padhAryA tyAre pujyu. jagavaMte ruSIlA zrAvakanI kahelI vAta svIkAra ane ruSIjanI prazaMzA kIdhI. panI zrAvakoe jagavaMtano rubaru ruSInAputrane baMdaNA namaskAra kr| khamAvyA; paNa jagavate
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra. (387 ) niSedhyA nahI. paDhI pote potAno aprAdha khamAvyo. temaja valI saMkha jInI strI utpalAe (nava tatvanI jAe ) pokalIjI zrAvakane vaMdaNA namaskAra karyo ; ne poSkalI zrAvake iriyAvadI pakkima pApathI nirvatIne paDhI saMkhajI zrAvakane posAmAM beThAne baMdalA namaskAra karyo a. zAkha sUtra jagavatI zataka bArame udeze pahele. te pAThaHbe. taraNaM sA uppalAsamaNovAsiyA pokali samaNovAsagaM ekamANaM pAsaizttA daTThatu AsAna anuThe tA satapayAiM aNugata 2 ttA poraka lisamovAsagaM vaMdai namaMsai vaMdittA namaMsittA AsaNeNaM navanimaMtei 2 tA evaMva0 saMdisaM tuNaM devANuppiyA! kimAgamaNappanyaNaM. taeNaMse pokalesa maNovAsae uppalaMsamaNovAsiyaM evaM kyAsI kadiAM devAppiyA ! saMkesamovAsae. taraNaM sA uppalA samaNovAsiyA porakaliM sameNAvAsaggaM evaMvayAsI evaMkhalu devANuppiyA ! saMke samaNovAsae posadasAlAe posa die baMjAri jAva viharai. taraNaMse pokalisamaNovAsae jeNeva posaha sAlAe jeNeva saMrakesamaNovAsae te va javAgata 2 ttA gamAgamaNAe pakkimmai 1 tA saMskaMsamaNovAsagaM vaMdai namasai 2 ttA evaM vayAsi evaM - khalu devAppiyA ! amde se vijale saNa jAva sAime navaskamAvei taMgaccAmoNaM devANuppiyA taM vijalaM asaNaM jAva sAimaM yAsAemANA jAva parijAgaramANA viharAmo. taraNaM se saMkesamovAsae poka jisamaNa vAsagaM evaMvAsiNo khalu kappara devANuppiyA taM vijalaM asaNaM 4 asAramAsa jAva parijAgaramA Nassa viharitae
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ (188) sidAntasAra.. kappazme posahasAlAe posahiyassa jAva viharittae taMDaM. deNaM devaNuppiyA tubne taM vinalaM asaNaM 4 AsAemANA jAva vidr|| ___ arthaH-ta. tevAre sA te ja0 natpakhAnAme zramaNopAsikA poga poSkalI zramaNopAsaka pratye e0 zrAvatA pAN dekhe, dekhIne ha harSa saM. toSa pAmIthakI zrA0 zrAsanathI zra0 uThe, nagIne sa0 sAta thATha paga a0 sAmI jAya, jazne po pokhalI zramaNopAsaka pratye vaM vAMde na0 namaskAra kare vaM0 vAMdIne na namaskAra karIne pAN zrAsane karI mA0 AsananI u0 nimaMtraNA kare, karIne e0 ema va kaheH-saM0 zrAjJA yo deN aho devAnuprIya ! kiM0 zuM zrAvavAno prayojana ? eTale zA kArye AvyA bo ? ta0 tevAre se te po poSkalI zramaNopAsaka na0 naspa. lAzramaNopAsIkA pratye e0 ema va kahe: ka kyAM ne de0 he devAnuprIya! saM0 zaMkha zramaNopAsaka ? taNa tevAre sA te u utpahA zramaNopAsIkA po0 poSkalI zramaNopAsaka pratye e0 ema kahe De-eNkha0 ema nizce de0 he devAnuprIya ! saM0 saMkha zramaNopAsaka po poSadhazAlAe po posaha sahita baM brahmacarya sahita jAN yAvat vi0 vIcare je. ta0 tevAre se te po poSkalI zramaNopAsaka je jyAM po poSadhazAlA . je jyAM saM0 zaMkha zramaNopAsaka De te tyAM na0 zrAve, AvIne ga zariyAvahi pamikame, gamaNAgamaNe ityAdika kahe, kahIne saM0 zaMkha zramaNopAsaka pratye vaM0 vAMde na namaskAra kare, vAMdIne, namaskAra karIne e0 ema va kahe e0 ema kha0 nizce deN thaho devAnuprIya ! a0 ame se te vi0 vistIrNa a asana jApa jAvat sA svAdima ja raMdhAvyA ne taM0 te naNI gaNa zrAvaq joie. deva he devAnuprIya ! taM te vi0 vistIrNa zra0 asana jAN yAvat sA svAdIma, e cAra thAhAra pratye zrApa thomo svA. datAthakA jAga yAvat pa0 anupAlatA thakA vi0 vicarIe. ta0 tevAre se te saM0 zaMkha zramaNopAsaka po poSkalI zramaNopAsaka pratye e0 ema
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sidAntasAra va kahe No nahI kha0 nizce kA mujhane kalpe de he devAnuprIya ! taM0 te vi0 vIstIrNa a asana, pAna, khAdIma, svAdima, e cAra zrAhAra pratye zrApa thomo zrAsvAdato jAN yAvat pa0 pAkhI poSaha anupAlatAM vi0 vicaravU. kA te mATe kaTape mujane he devAnuprIya ! po poSahazAsAmAM po0 poSadha yuktane jA yAvat vi0 vicaravU. taM te jaNI tamArI nA; (paNa ihAM mAhArI AjJA nathI). deza he devAnuprIya! tu tame taM0 te vi0 vistIrNa a asanAdi cAra zrA0 zrAsvAdatA thakA jApa yAvat vi0 vicAro. jAvArtha:-have juna ! natpazvA zrAvIkA evI vicIkSaNa nava tatvanI jANa, teNe poSkalIjI zrAvakane zrAvatA dekhIne darSa saMtoSa pAmIne, sAdhunI pere sAta ATha paga sAmI jazne vaMdaNA namaskAra karyo. paThI poSkalIjI zrAvake zaMkhajIne poSAmAM bega ne tyAM jazne gamaNA gamaNe pamikamaNI, pApathI nivartIne panI vaMdaNA namaskAra ko. jo tamArA sarakhI nagavaMtanI zrakA hota ane pApa zramAvyuM hota to e baMdaNA kema karata ? valI eja bAramA zatakanA pahelA uddezAmAM zaMkhajo bhAvakane sarva zrAvakoe jagavaMtanA rubaru vaMdaNA namaskAra karyo . te pATha. taeNaM se saMkasamaNovAsae samaNaMjagavaM mahAvIraM vaMdara namaMsa z ttA evaM vayAsI kodavasaTreNaM naMte ! jIve kiM baMdha kiMpakare kiMciNa kiMjavaciNa? saMkhA kodavasaTTepaMjIvAjayavadhAnasattakamma pagami siDhila baMdhaNabaMghAe dhaNiyabaMdhaNabaMdha jahA paDhamesae asaMvumassa aNagArassa jAva aNupariyaTTara // mANavasaTTeNaM naMte! evaM ceva evaM mAyAvasahevi evaM sonavasaddevi jAva aNupariyadRz. taeNaM te samaNovAsagA samaNassa jagavana mAhAvIrassa aMtie eyamahaM soccA nisamma niyA tabA tasiyA. saMsAralayu
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190) + siddhAntasAra vigga samaNaM 3 vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA jeNeva saMkhesamaNovAsae teNeva uvAgacchati 2ttA saMkhaMsamaNovAsaga vaMdati namasaMti eyamahaMsammaM viNaeNaMnujo shkhaamesh|| arthaH-ta sevAre se te saM0 zaMkha zramaNopAsaka saNa zramaNa jagavaMta zrImahAvIra pratye vaM vAMde na namaskAra kare, vAMdIne namaskAra karIne e ema kahe-ko krodhane vaze pImita naMga he jagavAna ! jI0 jIva ki baMga zuM bAMdhe? ki pa0 | pRSTa kare? kiMci0 zuM coNe ? kiMjaNa zuM napacaya kare ? e prazna uttara. saMga he zaMkha ! ko krodhane vaze pImita jIva prANa Ayukarma varjIne sa0 sAta karbha prakrati si siDhasa baMdhaNe bAMdhI hoya te dha0 aDha baMdhaNe kare (kagera bAMdhe).jaNjema.pahelA zatakane viSe a0 asaMvuma aNagAranA adhikAre kayuM tema ihAM paNa kehe. jA0 jAvat a0 saMsAramA name. mA0 mAnane vaze pImIta jIva jaM0 he nagavAna! ityAdika e0 emaja e0 ema mA0 mAyAne vaze pImIta jIva paNa e0 ema loga lonane vaze paNa kadevA jAga yAvat a0 saMsAramA parijramaNa kare. ta0 tevAre se te sa0 zramaNopAsaka sa0 zramaNa jagavaMta zrI mAhAvIranA samipathI e0 e artha so sAMjalIne niN hRdaye dhA. rIne lie jaya pAmyA ta0 (trAga manane viSe uThega pAmyA). saM0 saMsAranA jayathI navigna thayA thakA sa zramaNa nagavaMta zrI mAhAvIra pratye vaMga vAMde na namaskAra kare vaM0 vAMdIne na namaskAra karIne je jyAM saM0 zaMkha zramaNopAsaka De te tyAM u0 Ave, AvIne saM0 zaMkha zramaNopAsakane vaM vAMde na namaskAra kare. e pUrvokta artha sanale prakAre vi0 vinaye karI ju0 vAraMvAra khANa khamAve. jAvArthaH-have jurma ! A pAumA zaMkhajI zrAvake krodha mAnathI zrAvakone niHsala karavA mATe jagavaMtane krodha, mAna, mAyA ane lojanAM phala pubayAM. tevAre jagavaMte kayu ke, sAta karma DhIlA bAMdhyAM hoya te gAdAM bAMdhe; yAvat cAra gatimA vAraMvAra paritrasaNa kare. te vacana sAM
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 191 ) jalIne zrAvaka maryA, udvega pAmyA. paDhI zaMkhajIkane zrAvIne vaMdalA namaskAra karyo. paDhI potAno aparAdha khamAvyo. e jurja ! zrAvakane vaMdA namaskAra karyAmAM pApa hoya to, te samajavAra zrAvakoe jagavaMtanA rubaru vaMdA kema karAne jagavaMta temane kema na niSedhA ? tevAre terApaMtha kaMde be ke, pUrve riSina zrAvakano devatAnI sthitI jaghanya dasa hajAra vrssth| eka samaya adhika mAMgIne tetrIsa sAgaranA samA sudhI devatAnI sthitInAM ThekANAM kahyAM teno ko dIdho ito te prAdha mATe khamAvyA be, ghane zaMkhajI zrAvaka napara zrAvakono krodha- jAva rahyo te aparAdha mATe khamAvyA be. ema kade be teno uttara. hai he devAnupraya ! prAdha karyA mATe vaMdA namaskAra to na karavo joie, paNa sAcAne juThA pADyAno aprAdha to jema ANaMda zrAvakane gautama svAmIe khamAvyA tema khamAvavA joie. e ' vaMdai namaMsai ' to dAno pATha ne aprAdha to vaMdalA namaskAra karIne paDhI khamAvyA . valI dAlamAM tamArA zrAvaka khamata khAmaNAM to rosa maTAruvA mATe karatA daze, paNa 'vaMda namasai' to karatA dIsatA nathI. jo tamArA sarakhI zraddhA bhagavaMte zIkhavI hota to tamArA zrAvaka kare che temaja te paNa karata. valI prAdhanI kuyukti dekhAmI, paNa utpalA zrAvIkAe pokalIjIne vAMyA, tathA poSakalIjI zrAvake padelAM zaMkhajI zrAvakane posAmAM bAMdhA, emaNe kayo aprAdha kayoM dato ke jethI vAMdhA ? valI subuddhi pradhAne jitazatru rAjAne dharmamAM samajAvyo, te mATe teno dharmAcArya thayo, tethI teNe vaMdA namaskAra karyA, ema tame kaho bo; paNa prakAranA zrAcArya kahyA be. temAM e subuddhi pradhAna, jitazatru rAjAno kayo zrAcArya kaddevAya te kaho. tevAre terApaMthI kaDe be ke " eTale game 'vaMdai namasaI' eTaloja pATha che; paNa tikhutAno badho pATha nathI. " teno uttara de devAnumIya ! bhagavatIjInA trIjA zatakanA pahelA uddezAmAM, taaml| tApase rAtanI
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 192) +sidAntasAra.. ciMtavaNAmAM ciMtavyu ke, e mAruM kuTuMba mujhane "vaMda namasaI samANe kalANaM maMgalaM devoyaM cezyaM pajavAsanti." ihAM tAmalIe "devIyaM cezyaM" kahyu, tyAre tethI zrAvaka zuM ? hINA le. valI sUtra jagavatImA sAtamA devalokanA devatA jagavaMta zrI mAhAvIra deva kane AvyA, tyAM "vaMda namaMsa" eTaloja pATha kahyo . ema ghaNe ThekANe sUtramA na. gavaMtane tathA sAdhune " vaMdara namaMsa" ja kahyA . tyAre zuM ? jagavaMtane tathA sAdhune " vaMdara namasa" zabdayI vAMdyA na kahevAya ? he devAnu. prIya ! vaMdaNA namaskAramA paMca aMga namAvyAM, tyAM badho tikhuttAno pATha zrAvI gayo. purA tikhuttA, zuM kAraNa le ? e vaMdaNA namaskAra zrAvake karyA temAM zuM thayuM ? tevAre terApaMthI kahe De ke "e to saMsAranA hete kIdhA haze, paNa dharma jANIne kIdhA to nathI cATyu." teno uttara. he devAnupIya ! saM. sAramAM to rAmarAma, juhAra, mujare., page lAgavU karavAnI rIta . te to karyA vInA saMsAramA bega tene cAle nahI, paNa pApa jANe to e "vaMdara namaMsa" nI navI rIta, dharma pAmIne pApanI kema calAvI ? valI hAsamAM paNa saMsAranA hete "vaMdara namasa" to koI karatA dekhAtA nayo. tema pAgala paNa saMsAranA hete rAmarAma juhAra Adi karatA haze, paNa e "vaMda namaMsa" to dharma pAmyA panI vinayarupa lAna jApIne karatA dIse le. valI rubarumAM to saMsAranA dete, mukhAyajAthI tathA loka sA. jathI rAmarAma, juhAra, majaro ane pagelAgaNuM kare ,ane veSanA dhaNIne rAmarAma, namonArAyaNa, jezrInAthajInI, jaya zrI gopAlajInI, ityAdika kare re; paNa ekalo gharamA ekAnta jagyAe besIne sAmAyaka posA kare tyAM vaMdaNA namaskAra kene kare ne kaho. tevAre terApaMthI kahe je ke " arihaMtane, sijhane ane sAdhujIne dharma jANe tene kare; zrane jene vaMdaNA kIdhAM pApa thAya tene na kare yane sAmAyaka posA ekAnte kare tyAM koI rubaru na hoya tene pUrvokta rAmaH
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ sidAntasAra.. ( 393) rAmAdi kare to tene aNasamaja mithyAtvo kahIye." teno uttara. - he devAnuproya! aMmamajI saMnyAsI (zramaNopAsaka)nA sAtaso ziSya zramaNopAsaka, temane vahetuM pANI zrAjJA laine povAno anigraha hato. temaNe jeTha mahIne kaMpIlapurathI puramatAla tarapha vihAra kIdho tyAre temane mArgamAM tRSA lAgI, paNa pANInI AjJA devAvAlo koi dAtAra malyo nahI, tethI temaNe gaMgA nadIne kAMve saMthArA upara besI pUrvajaNI moDhuM karIne traNa namoththuNaM kahyAM De. te uvavAra sUtrano pAThaHtidaMDieya jAva egate emati 3 ttA gaMgAmadANainaggA ditti gaMgAmadANainaggAhittA vAluyA-saMthArae saMtharaMti -ttA vAluyAsaMthAra uruti z ttA purabAni-mudA saMpaliyaMkA nisaNA. karayala jAva kaTu evaMvayAsI namobuNaM arihaMtANaM jAva saMpattANaM NamobuNaM samaNassa jagavaLa mahAvIrassa jAva saMpAvije kAmassa namovaNaM amamassapa rivAyagassa amhaM dhammAyariyassa dhammovaesagassa // arthaH-ti traNa dAmo pramukha jAe yAvat cauda napagarNa e0 ekAnta e0 me, bAMgone gaMga nekhamathI hega utarI gaMgA nadono velumA 30 bhAve gaM gaMgA nadonI vebumAM zrAvIne vA vetunA saMthArA saM0 saMthare, saMthArIne vA vedunA saMthArA upara du0 bese, besAne puN pUrva dizA sAmu mukha rAkhI saM0 palAMga vAlI ni0 begA. ka0 be hAtha jomone mAthe camAvI jAN yAvat e ema kahe-nA namaskAra thA zra0 samacaya arihaMtane jA yAvat saM0 muktie pohocyA arihaMtane, siddhane, ema tIrthakarane thane siddha jAne namaskAra karIne, paDe vala) Na kamaskAra hojo sa0 zramaNa nagavaMta zrI mAhAvIrane nAma lazne jA0 yAvat saM0 mukti pAmavAnA kAmone, eklI namaskAra hojo a0 ammama parivAjakane prAvamArAdha dharmAcAryane dhadharma upadezanA deNahArA aMmamagurune.
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ (394) sidAntasAra.. jAvArthaH-have julaM ! pA pAumA saMthAro karatI velA be hAtha jomI aMjalI karI mastaka namAvIne eka namoththuNaM to pahelA siddhajIne karyu, bIjuM namothuNaM nagavaMtazrI mAhAvIra devane kayuM, ane trIjI vAra namothuNaM namaskAra aMmamajo saMnyAsIne (zramaNopAsaka zrAvakane) potAnA dharmAcArya dharma upadezanA deNahArA jANIne kayu. e juna ! vanamAM ekAnta jagAe saMthAro karatI velA arihaMta, siddhanI jome zramajI zrAvakane paNa namaskAra kayoM, ane te sAtaso, pAMcame devaloke gayA ane ekAvatArI ArAdhIka thayA. valI thaMmamajI zrAvaka rubaru hoya to mulAyajAthI karyA kaDevAya; paNa aMmamajI rubara dAjara nahotA.e para puThe saMthAro karatAM dharma na jANe, to eanartha pAparnu kAma kema kare ane samakita kema rahe ? mAhyA ho te vicArI jojo. valo zrAvakanA vinayane dharmanuM mUla kayuM . zAkha sUtra jJAtAjI adhyayana pAMcame. te pATha:teNaMkAleNaM te[samayeNaM thAvaccAputtassa samosaraNaM parisAniggayA suIsaNovi niggae. thAvaccAputtaM vaMdara namaMsa vaMdittA namaMsittA evaMvayAsI tubneNaM kiM mukhae dhamme paMsate. tateNaM thAvaccAputte sudaMsaNeNaM evaM vuttesamANe taM sudaMsaNaM evaMvayAsI sudaMsaNA! viNayamuvedhamme paramate seviya viNae duvihe pAmate taM0 AgAraviNaeya aNagAraviNaeya. tabaNaM jese aNagAraviNae seNaM paMcaaNuvayAI sattasiskAvayAiM ekArasa javAsaggapamimAna. tabaNaM jese aNagAraviNae seNaM paMcamahatvayAiM taMjadA savAu~pA. NAzvAyAnaviramaNaM savAnmusAvAyAnaviramaNaM savAadinAdANAviramaNaM sabAnamehuNAviramaNaM savAupariggahAviramaNaM savAurAznoyaNAviramaNaM jAva mibAdaMsaesallAviramaNaM dasavide paccakANe bArasa nirUpamimA
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra.. (395) zcceeNaM duvideNaM viNayamuleNaM dhammeNaM aNuputreNaM ahakammapagamI khavettA logA pazgaNA navaMti // arthaH-te kAle te0 samaye thA thAvaracAputra sa0 tyAM sogaM. dhikA nagarIe zrAvI nataryA (samosA). pa0 prakhadA vAMdavA nIsarI.supa sudarzana paNa ni0 vAMdavA nikaTyo. te thA0 thAvaracAputrane vaM0 vAMde na0 namaskAra kare vaM0 vAMdIne, namaskAra karIne e0 ema kahe tu tamArA kiMga dharmano mUla zuM pa0 kahyo ? tAtevAre thA0 thAvaracAputra su sudarzananA e0 vu ema kahyAtho taM te su sudarzanane eNva0 ema kahe su he sudarzana ! zramAre vi0 vinayamUladharma pa0 karo. se te paNa vi0 vinaya mUla dharma dube prakAre paMcha kahyo taM te kahe . zrA0 grahastha vinaya dharma zrane aN aNagAra ( yatino) vinaya dharma. taka tIhAM je0 jete a0 grahastha vinaya dharma se te paMN pAMca aNuvrata sAsi sAta zikSAvata e agyAra u0 zrAvakanI pamimA. e grahasthano vinaya dharma. ta tIhAM je je a0 (aNagAra) sAdhuno vinaya dharma se te paM0ma0 pAMca mahAvrata kahyAM taM te kahe . sapA sarvathA prANAtipAta jIva mAravAthI nivartavu te, saNmu sarvathA julu bolavAthI nivartavaM te, saNzraNa sarvathA zradattAdAna levAthI (corI karavAthI) nivartavaM te, sammeNa sarvathA maithunathA nivartavaM te, sa0pa0 sarvathA parigrahathI nivarta te, sarANa sarvathA rAtrIbhojanathI nivartavaM te jAN yAvat mi krodha, mAna, mAyA, lona, rAgadveSa ityAdika mithyAtva darzana zakSya aDhArapApa sthAnakathI nivartavaM te, da0 dasa prakAre pa0 pacakhANa bA0 bAra prakAre ni yatinI pamimAno vinaya dharma 30 ityAdika. F0 be prakAre vi0 vinaya mUla dha0 dharma a0 anukrame aNkapa0 jJAnAvaraNI Adika ATha karmanI praRtine khaN khapAvIne loga lokAgra pa0 mokSamadhe pratiSTAna na thAya. nAvArtha:-have juu~ ! A pAumA ema kaDaM De ke, thAvaracAputre sudarzana zevane dharmanuM mUla vinaya kahyo. te vinayanA be neda kayA. A. ,
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 196) + siddhAntasAra gAra vinaya ane zrAgAra vinaya. AgAra vinaya te zrAvakano vinaya karakho, ane aNagAra vinaya te sAdhuno vinaya karavo. e ju ! sApa zrAvaka baneno vinaya te dharmanuM mUla ema kaDaM. tevAre teraapNth| kahe De ke "zrAvakanAM pAca aNuvrata, traNa guNa,vrata ane cAra zikSAvata, sA. mAyaka, pamikamaj, bola, cAla, zrAdi zIkhavAme tene vinaya kahIye." teno uttara. he devAnuprIya ! zrAvakane to tIrthaMkara, prAcArya, napAdhyAya ane sAdhujI jJAna zIkhabAme be. te tamArI keheNIne lekhe to tIrthakara, kevalI, zrAcAryAdika sarvane zrAvakano vinaya karavAvAlA vanita kahIye. he devAnuprIya ! zIkhave tene vinaya kahIe ema kema kahoDo ? vinaya to laghupada je. AvyAM naThI unno thAya, sAmo jAya, jAtAne pahoMcAme, Asana bogAvI Ape, hAtha jome, zISa namAve zrAdi daza vinayanA 134 neda kahyA le. tenI zAkha sUtra uvavAra tathA jagavatI zataka 25 meM. te AgalAthI namatA nAvamAM rahe tene vinaya kahIe, ane zIkhavAme tene to jJAnanA dAtAra, guru athavA dharmAcArya kahIye. ityAdika aneka sUtra pAThamAM zrAvakano vinaya tathA vaMdaNA namaskAra karavo kaDaM le. valI zrAvakane vaMdaNA-namaskAra karyAmAM pApa kahe tene pubbu ke, zrAvakane vaMdaNA, namaskAra, vinaya kare te udayannAvamAM ke kSayopazama nAvamAM te kaho. valI zrAvaka sAdharmi upara heta, pyAra tathA saMpa rAkhe te udayanAvamAM ke kayopazamanAvamAM te kaho. valI sanatkumAra iMjanI pere cAra tArthanA hiyAe suhAe khamAe nisesAe' pravarte. e guNa udaya jAvamAM ke kSayopazama nAvamAM te kaho. tevAre terApaMthI kahe ke, hiyAe suhAe kene kahIye. teno uttara. sUtra jagavatIjonA paMdaramA zatake, cAra rAphamAnA aSTAMnte. temAM cotho puruSa rAphamo nede tene puruSano hiyAe muhAe thako evo buddhae vo be, te diyAe suhAe' hAM paNa jANajo. hAM paNa naktinAva kare, evo artha zrAze; paNa lAkamonA prahAra kryaath| kAMza hiyAesuhAe
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sidAntasAra. nahIM thAya. e vinaya-baMdaNA, namaskAra karavAnA praNAma udaya nAvamA ke kayopazama nAvamAM ? jo udayanAvamAM kahezo to kayA karmano udaya ne ? ane e praNAme azuna karma baMdhAya to kayu karma baMdhAya ? e kayA karma bAMdhavAnA kAraNamAM nale te nirNaya kaho. valo caturvidha zaMghanI vaiyAvaca karavI to sUtramA ghaNe game kahI le. tame ATalA sUtranA pATha utthApIne pamimAdhArI pramukha virakta zrAvakanA vinaya, vaiyAvaca, vaMdaNA, namaskAra, karyAmAM matanA lIdhe pApa kema batAvo bo ? valI terApaMtho kahe je ke, " sAdhu vase te jagyAmAM te game rAtre, amadhi rAta ke badhI rAta grahasthane ke zrAvakane rAkhavo na kalpe, ane rAkhe to comAsIprAyazcita Ave, ema sUtra naSitanA AThamA uddezAmAM kaDaM ." e temanuM (terApaMthInuM) kahevaM sUtrArthanA ajANapaNAnuM be, kAraNa ke naSitanI cUrNikAmAM e artha ema ko le ke, je strI tathA parigraha sahita kaleza karI tathA rAja aprAdhI cora ityAdika aparAdha karI Avyo ne tathA sAraMjo, saparigrahI , tenI nA kahI . valI naSitamAM to ema kayuM ke, rAkhe, rakhAve ane rAkhatAne nalo jANe to comAsa prAyazcita Ave. eno paramArtha e ke, potAnA svArthe pra. hasthIne kahe " tuM mArI kane rahe." ema kahIne rAkhe to, tathA anerA sAdha tathA grahastha zrAvakane kahe ke, "tame mArA pAse grahasthIne rAkho" ema kahIne rakhAve to, tathA ko sAdhu zrAvaka, grahasthane rAtanA potAnA svArthane arthe rAkhe, tyAre ema jANe ke " e rukuM kAma kare , mAre vAste prahasthIne rAkhe be;" evI rIte rAkhe, rakhAve ane rAkhatAne jalo jANe to prAyazcita zrAve kaDaM De; paNa ema nathI kahyu ke, sAdhu seheja svajAve grahasthanA so rahe to comAsI prAyazcita Ave. e to sAdhu potAnA matalaba kAje rAkhe, rakhAve ane rAkhatAne nalo jANe to comAsI prAyazcita kayuM be; paNa seheje dharmadhyAna, sAmAyaka, posA, saMvara pramukha kare tathA rAtre sAdhu nono mevA naki ko tene nirayo nayI. teno zAkha sUtra bahatakarUpa uddeze pahele. te pAThaH
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra.. nokappai niggaMthINaM sAgArie aNisAe vajae.22 kappA niggaMdhINaM sAgAri NisAe vajae. 33 kappazanigaMthANaM sAgAriya NisAyavA aNisAevA vacae. 24 nokappakSa niggaMthANaMvA sAgAriya avassae vajae. 25 kappaz niggaMthANaMvA appa-sAgAriya uvassae vabae.26 nokappakSa niggaMthANaM zanisAgAriya avassae vajae.27 kappakSa niggaMthANaM purisasAgAriya uvassae baDae. 20 nokappakSa niggaMthiNaM purisasAgAriya avassae vaDhae.e kappakSa niggaMthINaM zanisAgAriya uvassae vje||30|| arthaH-no na kalpe ni sAdhavIne sApratitakArya grahasthanI a0 netrAya vinA va0 rahe. ka kahape ni sAdhavIne sA0 pratitakAryA grahasthano piNnezrAye va raheQ. kA kalpe ni0 sAdhune sAmpratitakAryA grahasthanI Ni netrAye zra0 zranetrAye paNa va rahe. no na karape ni0 sAdhune tathA sAdhavIne sA grahasthanAM dhana zrAna hoya tevA na sthAnakane viSe va0 rahe. jJAna na thAya tathA zaMkA paNa Abe je, eNe lIdhuM haze, mATe evA sthAnakane viSe na rahe. kaNa kalpe ni sAdha sAdhavIne a0 dhana AnarNa rahita u0 sthAnake va rahe. no na kalpe ni sAdhune i0 sAgA rikanI strI rahetI hoya te jaNa sthAnakane viSe va rahe. ka kakSpe ni sAdhune puN sAgArIka puruSa raheto hoya (puruSapaNe sAdhune paNa ghara AMgaNa le te madhye puruSane vastu letAM mukatAM, AvyAno prajoga pamato hoya tevo puruSa tyAM rahe ) evA na0 sthAnakane viSe va rahe. no na kalpe sAdhavIne pu0 puruSa raheto hoya te u0 sthAnakane viSe va rahe. kaNa kalpe ni sAdhavIne i0 strI rahetI hoya te upa napAzrayane vire va rahe. zAvArtha:-ihAM ema kaDaM kestrI sahita sthAnaka sAdhavIne kadaMpa, ..
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra ( 199 ) puruSa sahita sthAnaka sAdhujIne kalpe. e sUtra pAThamAM prahasthane jetuM rahe kayuM. tevAre terApaMthI khoTI yukti melave be ke " e nezrAya kahI te strI tathA puruSa rAja karatA hoya tenI nezrAye rahevuM. " ema artha kare be, paNa te khoTo be; kAraNa ke pAMca nezrAyamAM rAjAnI nezrAya kahI d. rAjAnI nezrAye to sAdhavI varte Dhe te kema male ? chAne jyAM strI rAja karatI hoya te game khInI nezrAye sAdhu varte be e kema male? he devAnuprIya! ihAM to 'navasae va e' upAzrayamAM jelA rahetuM te mATe pATha ko be. valI terApaMthI kar3e beke, "sAdhune puruSanI nezrAyanI jagyA hoya ne puruSanI AjJA hoya tyAM radevaM; chAne sAdhavIne khonI nezrAyanI prAjJAnI jagyAmAM rahetuM. " teno uttara. he devAnumIya ! sUtra jagavatI zataka bArameM uddeze bIje kadhuM che ke, vIra prajunA sAdha - sAdhavIne, jayaMtI bhAvIkA prathama sthAnakano dAtAra be tyAM 'arihaMtANa puva sikAya rie evopATha De. te pAvanI nezrAye to sukha kalpe; ane vyavahArajIno e pATha to eka nRpAzrayamAM jelA rahevA zrAzrIja be. valI vIraprajunA nirvANa kAla samayane viSe, aDhAra dezanA rAjAe prajunI pAse posA karyA te kema kalpyA ? tevAre terApaMthI kaDhe ne ke, e to tIrthaMkara be, vAste emane kalpe . tyAre terApaMthIne valo kahoe ke, e to prabhu be tethe temane doSa na lAge; paNa sAdhu prajunI pAse be temane comAsI prAyazcita Ave, te kAma prabhu kema kareM ? tevAre terApaMthI kahe be ke, " aDhAra dezanA rAjAne kema khabara pakI ke prajuno nirvANa samaya be, tethI prabhu pAse khAvIne posA kIdhA ?" ema puDhe. teno uttara de devAnuprIya ! sUtra jagavatonA paMdaramA zatakarmA, jagavaMte gozAlAne kathaM ke, huM sola varSa sudhI gaMdhastinI pere vicarIza, tathA siMhA aNagArane sAmA paMdara varSano nizcaya batAvyo. tethI sAdha sAdhavI, zrAvaka zrAvokA, devatA devI, naranArI, sarva e kAraNa jANe be. tethI aDhAra dezanA rAjAe prabhu pAse yAvIne poSA karyA be. valI prajue belI dezanA sola pohora lagI dIdhI, ne
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 400 ) 4 siddhAntasAra. duHkha vipAkanAM adhyayana 55 sukha vipAkanAM 55 tathA uttarAdhyayananAM bIsa rupayAM, te lokanI prakhadA Agala parupyAM ke potAnA manamele parupyAM? bAra prakhadA hatI ke nahI ? valI prabhu badmastapaNe bIje comAse rAjagrahI nagarInA nAlaMdA pAmAmAM taMtuvAinI zAlAmAM rahyA. te zAlAne eka deza jAge gozAlo thAvIne utaryo. e lekhe sAdhukane grahastha rAtre rahe to sukhe kalpe. aneka sUtra pAThanA nyAya jotAM sAdhu prahasthanA jelo rahe to rahevAno nAkAro nathI; anenatimAM to sa raMjI, saparIgrahI tathA aparAdhI zrAzrI niSedhuMda se be; ane potAnA svArtha dete rAkhe te zrAzrI nA kahI be; paNa zrAvaka sAmAyaka, posA, saMvara, dharmadhyAna karatAne to varjavo to koi paNa sUtramAM kadhuM nathI. vala terApaMthI, lokone bedekAvavAne kArthe, prasthAnA nelA rahe niSedhe be; paNa pote to grahasthAMnA jelA rahe be. mAMhelo dukAnamAM to pote suve ne bAralI dukAnamAM zrAvakone poSA saMvara karAve be. eka kharukInI jagyAmAM eka zAlAmAM to pote suve be, chAne eka zAlAmAM bhAvakone posA, sAmAyaka tathA saMvara karone suvAme be; chAne puDhe tyAre kar3e be ke kSetra juDuMbe. he devAnuproya ! e tamAra keheNIne lekhe to eka zAlAmAM str| rahe, ane eka zAlAmAM sAdhune rahevuM kalye. eka khamAM eka zAlAmA puruSa rahe, ane eka zAlAmAM ArajAne rahetuM kalpe, e pa tra dube. vl| eka zAlAmAM ArajA suve, chAne eka zAlAmAM sAdhu suve, ema paNa tame suvatA dazo; kAraNa ke tamArI kapIne lekheto e paNa kSetra juduM be. tevAre terApaMthI kar3e The ke " strI rahetI hoya te jagyAmAM to sAdhune sarvathA rahevuM na kalpe. " tyAre he devAnuproya ! eka zAlAmAM sAdhu suve ne eka zAlAmAM zrAvaka suve tene matanA lIdhe kSetra juduM kahI evI juThI sthApanA kema karoDo ? valI napitamAM grahasthane nelA rAkhavAmAM prAyazcita kayuM, temaja grahasthane vihAramAM sAthe rAkhe, rakhAve ane rAkhatAne jala jAye tenuM paNa prAyazcita kavadhuM be; dhane gocarImAM
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra (1.1) mahasthIne sAthe rAkhe, rakhAve ane rAkhatAne lalo jANe tene paNa prAyazcita kayuM . tamArA sAdha sAghavI, grahasthI pocAmavAne Ave tenI sAthe vihAra kema kare le ? zrAdamone sAthe lazne kema phare le ? valI prahasthIne AhArAdika tathA pAtarAMnA rogAna pramukhanI dalAlone vAste tathA ghara batAvavAne vAste gocaromAM sAthe kema rAkhe le ? e comAsI prAyazcitanAM kAma kema kare ? tevAre terApaMthI kahe je ke, " zrAvaka nirjarA vAste potAnA manathI sAthe pahoMcAmavAne zrAve , zrAdamo mokale De, potAnI hAthI thAhArAdikanI dalAlI vAste tathA ghara batAvavA vAste zrAve , tetho tenuM prAyazcita Ave nahIM. e to jyAre sAdhu potAnA svArthe pote zrAmanA jaNAvIne sAthe le tenuM prAyazcita kaj ." tevAre temane kahe, ke, jema e thAmanA jaNAvIne sAthe le tenuM prAyazcita kachu , tema prahasthane netuM rahevAnuM paNa AmanA jaNAvIne potAnA sthArthe kahIne rAkhe, rakhAve tathA rAkhatAne nalo jANe tenuMja pAyazcita kayuM . tame matanA sIdhe khoTA artha kema karoDo ? vakSI terApaMthI kahe je ke, " sAdhu potAnA hAthe bAraNAnAM kamAma naghAme tathA vAse tenAM pAMca mAhAvata jAge." evAM jugaM zrAkha de , paNa sikAntamAM to sAdhune potAne hAthe kamAma vAsavaM ughAma, kaspe kachu be. zAkha sUtra AcArAMga zrutaSkaMdha bIje piMmekhaNA adhyayana pahele uddeze pAcame. te pAThaHse niskUvA 2 gAdAvazkulassa duvAravAhi kaMTakavodiyAe pamiphediya pahAe tesiM puvAmeva jaggaI aNuNavittaM apamilediya appamajIya noavaMguNiyavA pavisejavA nikamejavA tesiM puvAmeva jaggahaM aNuNaviya pani hiya 2 pa. maGiya 2 tato saMjayAmeva avaMguNejavA pavisejAvA (Na
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ (401) + siddhAntasAra arthaH-se te ni sAdha sAdhavI gA grahasthInA gharanA u0 chAranA nAga (bAraNAM ) kaM0 kaMTaka zikhAe karI pa0 DhAMkyuM pe0 dekhIne jara tyAM rahevAne je grahastha- ghara hoya, teno purA pahelAM um avagraha zrAjJA zraNu zraNajAeyA vinA eTale ke, tena kane aNujJA mAgyA vinA apa0 vaNa pamilehyAM appa0 vaNa pramAjyA nogya te bA. raNu ughAme nahI. paNa te gharane viSe praveza kare nahI. ni te gharathI nikale nahIM. te te grahasthano purA pahelA 30 avagraha aNu tenokane anujJA mAgIne pa0 pamileho pamilehIne pa0 pramArjI pramArjIne ta tevAra palI saMga saMjati jayaNAthI zra0 te bAraj ughAme. pa0 te gharane viSe praveza kare. Ni te gharathI nikale. nAvArthaH-zahAM ema kaDaM ke, sAdhu vinA zrAjhAe kaMTakabodhIyA nAma phalaso ughAme nahI, vinA pamilehyAM tathA vinA puMjyAM pAu~ de nahI, tathA ughAme nahI; paNa AjJA lazne pamileho puMjIne vAse ughAme. e zAkha kahI. jema kAMpo culIzrA sahita, tema kamAma ajayaNAe to sarva sthAna ke hiMsA thAya paraM jayaNAe kholavA vAsavAnI vidhi kahI. vidhi te AjhA. emAM je pApa parupe tene zAstra rahazyanA ajANa jANavA. tevAre terApaMthI kahe je ke " jAMpo nathI, tyAM to kaMTakabodhIyA kahyA le te kAMTAno Dhero be. jo jAMpo hoya to, " phaloha " evo zabda kahevo joie." teno uttara. he devAnuprIya ! kAMTAne zuM puMjIe? hAM to jIvaghAtanuM sthAna yaMtrana le. te yaMtra (culiyAnI) vidhi kaho. valI kAMpAnuM nAma phalI zabda kahe je te mRSA jANavU; kAraNake zrI anuyogadvAra sUtramA evI gAthA kahI be. te gAthAH putvavamasvAmaGguyA, phalida nuyA duhi ghaviyanighosA sirivabaMkiyavasA, vaMdAmijiNa canavisaM // e gAthAmAM ema kayuM ke, "phaliha juyA" argamA sarakhI .
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra. ( 403 ) jA. ityAdika ghaNe ThekANe phalIha zabda (argalA ) juMgalano be; paNa je phalIda zabda nAmA phalasAnuM kahe be, te mRSAvAdI jANavA. phalIda zabda khAinuM be, paNa phalasAnuM nathI; ane phalasA zabde kaMTaka bodhikAja be. tame TokA, jASa, curNi avalokI lejo. valI laghunita, vInita paravavavA tathA abAdhA TAlavA vAste kamAU kholIne sAdhu thAnA gharanI bAhAra nIkale, evo adhikAra ko be. zAkha sUtra zrAcArAMga zrutaSkaMdha bIje, sejyA adhyayanane bIje uddeze. te pAThaHse khUvA 2 uccAra pAsavaNeNa uccAdiMUMmANe rAjavA viyAlevA gAhAvaikulassa duvAravAhu avaMguNecA teNoya tassasaMdhicArI pavisekA tassa bhikhkhUssa zokappai evaM vadittaevAyaM teNe pavisaivA nopavisei navaliyattivA novAjavaliyattivA prAyavapattivA govAvadai. govAvadai tehamaM praNeNahamaM prayaMteNe ayaMuvacarae ayaM dattA prayaevaM makAsI taMtavassI -nikhkhU te-teNaM tisaMkaMti yaha nikhkhu putrova diThA esapainA 4 jaMtahappagAraM navassae nogAMvA 3 ceteA // : arthaH- se0 te 0 sAdha sAdhavI te grahasya sahita zaMsarga vastine viSe u0 vamInota, laghunIta na0 abAdhAe pAMDyo ko rA0rAtre - thavA vi0 kAle gA0 grahasyanA du0 gharanuM kamAma zra0 naghAne. te te velAe cora ta0 te dvAre bidra dekha | aNu pese. ta0 te pesato dekho ji0 sAdhune po0 na kalpe e0 evaM bola a0 e te0 cora pa0 pese be zrathavA naany| pesato na0 (lukI) tupa rahe athavA nobu ny| rahe to. dhA0 e upara thako cora pame athavA po0 nathI pakato. po0 e bole thavA naya bolato, tevha0 tethe coryu athavA zra00 anere corya, athavA tethe yuM, anere da. a0 e cora u0 upakarmano karaNahAra
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 404 ) siddhAntasAra. 0 e mAradAra hathiyAra sahita hIse be, a0 eNe e0 ihAM ma0 ema karyu, ityAdika sAdhu vade nIiM; kAraNa ke ema kakSetAM te corano vicAza nRpaje, athavA te cora ema kahAthI rIzANo thako te sAdhune vilAse. ityAdika doSa upaje athavA jo ema na kadeto te grahasthInA manamAM taM te tapasvI sAdhu 0 cora nathI topaNa ti0 coranI zaMkA yAve e kAraNe. 0 tha ve ji0 sAdhu pu0 pUrvopadiSTa tIrthaMkara jASita e0 e pratijJA be jaM0 je ta0 tathA prakAranA (tevA) u0 upAzraye no0 na kAyotsarga, dhyAna, sajAyAdika ce0 kare. bhAvArtha:- dave jurja ! ihAM ema kayuM ke, sAdhu grahasthInA jelo rahe to rAtre sAdhune uccAra pAsavAne vAste kamAna ughAruvuM paye. te kamAma ughAnatAM cora gharamAM aise tevAre sAdhune kahetuM na ghaMTe ke "tArA gharamAM cora mAve be." jo ema kahe to cora rIsAyo thako sAdhune mAre athavA corane koi mAre, te mATe na kalpe ema kayuM; paNa ema na kayuM je "sAdhune uccAra pAsavane kAje kamAma ughAmatuM vAsavu paye te kamAna sAdhune vAsavuM naghAnuM kalpe nadI te mATe sAdhu grahasthInA jelo na rahe" ema to nathI kayuM. ihAM to corane vAste nA kahI be. jo kamAna ughAne nahI to cora zI te peze ? paNa prajue to kahyuM ke, kamAna ughAmIne sAdhu bAhAra jAya tethI ptthvaameth| cora pese. jo kamAma kholavu nughAmanuM na kalpe to cora zI rIte peze ? rahetuM to sukhethI kalpe; paNa sAge coranuM nAma levuM nadI, teth| sAdhu tyAM na rahe; paNa kamAne to kholIne mAtrAdika paraThavavAna prajue zrAjJA dIdhI be. kadAca koi kamAmane arthe vaya kahe, to teno uttara. " se nirakutrA nikuNivA vo pAve. te sAdhasAdhavI banene varjavAMja joie; paNa ihAM to dhananI jagyA corAdikane kAraNe varjI Dhe. e sAdhasAdhavI baneno jelo pATha be. varjI to banene varjI ne kamAna kholavAnI vAsavAnI AjJA de to banene The. valI Ai' bhAgane kamAma kholIne grahasthAnA ghere gocarI ja kayuM. zAkha sUtra 5savaikAloka adhyayana pAMcane uddero pahele. te gAthA: - 39
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ pamikuchakulaM napavise, mAmaggaM parivajae; aciyattaM-kulaM napavise, ciyattaM pavise kulN.||17|| sANipAvArapihiyaM, appaNA nAvapaMgure; kavA nopaNokhijA, jaggahaM se ajAzyA. // 17 // arthaH-pa0 lokamAM je niSedha kula hoya athavA sijhAMtamAM niSedha kula 2 te kule na0 (sAdhu) na pese. mA0 je gharano dhaNI ema kahe ke, mAre ghere mAM Avazo, te ghara pa0 sAdhu varje. je kulane viSe sAdhu pesavAthI krodha upaje te kule na0 sAdhu pese nahI. ci|| je kule sAdhunA pesavAthI prItI upaje te kule pa0 sAdhu pese. sA0trApame karI, vastrAdikanA (peca) pamadAe karI bAraj DhAMkyuM hoya te trApamAdika a zrApaNape svayameya pote nA naghAjhe nahI. kA kamAma dIdhuM hoya te no ughAme nahI. tevAre zuM kare? 30 avagraha se te gharanA dhaNIno avinA jAcyAM na jAya. kAraNa upanye bate avagraha mAMgIne ughAme. nAbArthaH-have juna ! thA pAThamAM ema kaDaM ke, lokamAM tathA siddhAMtamA niSedanika kulamAM sAdhu praveza na kare, ane gharano dhaNI varaje tathA je gharamAM gayAthI sAdhunI thapratita upaje te kulamA sAdhu na jAya; paNa je gharamAM gayAthI prItI napaje te gharamAM sAdhu jAya. te praveza karavAnI vidhi kahe je. saNa, tApahuM, pareca, ke kAMbalo bAMdhyo hoya to sAdhu naghAmIne mAMhI jAya nahI. temaja kamAma vAsyuM hoya to te gharanA dhaNInI avagraha AzA mAgyA vinA naghAmI gharamAM jAya nahI; paNa prayojana hoya to AjJA mAgIne zaNanuM tApahuM, pareca, kAMbalo tayA kamAma kholIne mAMde jAya. e jurja ! zrI vItarAgadeve to kamAma kholavAnI AjJA dIdhI je. tevAre terApaMthI kahe De ke, " sagarnu tApahuM, pareca tathA kAMbalo to potAnA hAthe na kholavo kahyo, te to AjJA mAgIne khole; paNa kamAma to naja khole." teno uttara, he devAnuprIya ! jo ema de to
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ (40 ) +sidAntasAra.. " nagahaMse ajAzyA "nuM trIju pada kaheQ joie ane " kamAno paNo lijA" e co) pada kahe jozae; paNa jagavate to zaNanuM tApapuM, pareca, kAMbalo ane kamAma, traNe vinA AjhAe kholavAnI niSedha kIdha); ane cothApadamAM traNenI AjhA mAgIne kholaQ kahyu. tame matanA lIdhe prAdhA pAga khoTA artha kema karo ho ? tevAre valI terApaMthI kahe De ke " eto ughAme kamAne sAdhujI mAMhe gayA hoya ane pADhaM AhuM zrAvI gayuM hoya to AjJA mAgIne kamAma kholIne pAga bAhAra nIkale. e nikalavA AzrI je." teno uttara. he devAnuprIya ! ko ekalI strI sAdhunuM rupa dekhIne mohane vaze pAhuM kamAma vAsI de, tathA ko sAdhunA dveSIe Ahu~ kamAma dI, hoya te kholone bAhAra nIkalavAnI zrAjJA Ape nahI. have tamArI keheNIne lekhe AjJA vinA kholavAnI jagavaMtanI AjJA nathI. have ekalI strI thakAM baMdha kamAmathI lAja rahe ke AjJA vinA kholAne bAhAra nikale te kaho. tevAre kahe De ke " ekalI strI thakAM, grahasthanA gha. ramAM vAse kamAne kSaNamAtra rahetuM na kalpe." tyAre he devAnuprIya ! nI. kalatI vakhate AjJA mAgI pAhuM kholavAno zuM prayojana rahyo ? tyAM to AjJA de topaNa kamAma kholone nokala ane na de topaNa nikalavU; vAste eto gharamA javAnA vakhatanoja pATha . tevAre terApaMthI kahe De ke " jo pranue kamAma kholavAnI AjJA dIdhI , to grahasthInA ghere gayAthI zrAeM kamAma dekhI pAga kema pharoDo ? thAjhA lazne mAhe kema nathI jatA ? " teno uttara. he devAnuprIya ! prajue kahyo te pATha to pramANa . AjJA lazne kholone jAvU kalpe; paNa AcAryoe vyavahAra bAMdhyo ke, grahasthIne ghere Aka. mAma kholAvaq nahI; kemake grahastho zajayaNAya khole, tathA jJA mAge tevAre naghAme mohome bole; tathA koz AjJA devAnAM sapathe, koI na samaje; tathA bAhArathI ko grahasthe AjAdIvI, ane sAdhu kholone mAMhI gayA, ane Agala strI zrAdika bemarajAdA bege hoya tathA koza
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra... (107) kepa pAme ityAdika kAraNothI grahasthIne ghare zrAsukamAma na kholAva paNa prajue kahuM te rIte hoya to kholaq kaTape. vala) prajue zrAhAra karavo kahyo , paNa apavAsa kare to avaguNa na thAya; tema grahasthIne ghere kamAma na kholAve to zuM ? e pATha juge kahevAze te kaho. sevAre terApaMthI kahe le ke, "jema thAhAra karavo kahyo , paNa apavAsa kare to guNa thAya; tevI rIte zrame kamAma vAsavU, kholavU jomayuM temAM avaguNa zuM thayo ? " teno uttara. he devAnuproya ! jagavaMte thAhAra karavo kahyo , tema thapavAsa paNa karavo kahyo . have thAhAra bonIne apavAsa kare to moTo lAna be; paNa apavAsa karIne ema kahe ke, "je ko sAdhu thAhAra kare temAM sAdhupaNuM nahI." ema kahe tene jugabolA anaMta saMsArI kahIe. tema tame kaho bo ke, hame to kamAma vAsavU jamavU bAMmayuM , thane bojA ko sAdhu kamAma naghAme, vAse tenAM pAMca mAhAvata nAge. evAM tIrthakaranAM vacana utthApIne jugaM bAla yo bo, tethI tamane boDyAno to guNa nathI; paNa anaMta saMsAra vadhaze ane bodha bIja paNa anaMte kAle malavu purkhanna thAze; kemake tame tIrthakara devanA vacananA utthApaka bo. valI sAdhune kamAma ughAma niSedhe tene pula ke, zrArajAne ka. mAma vAsavU naghAmavaM, sAdhu vinA nyAraM kyA kahyu le ? kemake mAhAmata to sAdha, sAdhavIne sarakhAM be. tevAre terApaMtho kahe je ke, " vRhat karUpamA sAdhune kamAma na vAsavU, ane zrArajAne to vAsa cAlyuM le." ebuM sUtranuM juTuM nAma le le. te brahatkalpanA pahelA naddezAno pAThaHnokappai niggaMthiNaM avaMguyaduvAriya avassae vajae. egaM , -pahAraM aMto kiccA egaMpabAra vAdikiccA uhADiya cilimikhIyAgaMsi evaNu kappaz vajae. kappakSa niggaMyANaM avaMguya uvAriya uvassae vje||
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ . - - (108) sidAntasAra.. - arthaH-no nakalpe ni sAdhavIne zra0 anaMgadvAre (naghAme bAra* Ne) na sthAnakane viSe vA rahe. eka eka kamo (pamado) AM0 mAhI bAMdhe e eka kamo vA bAhAra bAMdhe na0 bAMdhIne rahe ci0 cela vastranI cilamaNI (pareca) rAkhe. avazya e eNI vidhe kA rehebuM kalpe. ka kalpe ni sAdhune a ughAme bAraNe na0 napAzraye va0 rahe. nAvArthaH-zahAM to ema kardA De ke, sAdhavIne ughAme bAraNe rahe, na kaspe; paNa eka pajhado mAhe ane eka pamado bAhAra bAMdhIne rahe kalpe. ema caudamA sUtramA kayuM ; ane paMdaramA sUtramA kaDaM De ke, sAdhune ghAme bAraNe rehebu kalpe; paNa ema nathI kahyu ke, sA. dhune kamAma vAsabuM na kahape. ihAMto ema kaDaM ne ke, ughAu~ sthAnaka male to zArajAne paDemI bAMdhIne rahedUM kalpe ane sAdhune paDemo bAMdhyA vinA rahe, kaTape. have tame kahoDo ke "dhannaMgadvAre kalpe kayuM tethI vAsavUna kalpe." paNa brahatkalpanA pahelA uddezAmAM evIrItanA ghaNA bola kahA le ke, sAdhavIne na kalpe zrane sAdhune kalpe. te pANa: no kappakSa niggaMthINaM AvaNagidaMsivA rathAmudaMsivA saMghAmagaMsivA tikaMsivA canakaMsivA cacaraMsivA aMtarAkapaMsivA vajae. kappakSa niggaMthANaM AvaNagiraMsivA rathAmuhaMsivA saMghAmagaMsivA takaMsivA canakaMsivA aMtarAvakasivA cacaraMsivA vabae. // arthaH-no na kalpe ni sAdhavIne ANa dATa cauTAne viSeraNa zerInA rastA mAMhI saMga sIghomAne zrAkAre be paMthane viSe ti trIkane viSe ca0 caupaMthane vipeca0 ghaNIvATa ekaThI male tyAM aMbe hATanI vacAle vA rahe. kaNa kalpe ni0 sAdhune thA hATa cauTAne viSe ra0 zeronA rastAmA saM0 sIghomAne zrAkAre be paMthane viSe taka trikane viSe ca0 cauthane viSe ca0 ghaNI vATa ekaThI male tyAM aMbe hATanI vadhAle va0 rahe.
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra.. nAvArthaH-have yahAM ema kathu De ke, sAdhavIne cauTA, zerIne viSe, be mArga mase tyAM, traNa mArga male tyAM, be hATanI vacAle, ityA. dika sAta sthAnakane viSe rahevU na kalpe; ane ityAdika sthAnakane viSe sAdhune rahetuM kalpe kaDaM be. have tamArI kehaNone lekhe to sAdhune cauTAmAMja rahe kalpe, bAje ThekANe rahe naja kalpe. valI vRhat kalpanA bojA naddezAmAM, pAMca bola sAdhavAne na kalpe, ane sAdhune kalpe kaDaM . te pAThaH no kappakSa niggaMthINaM ada AgamaNa gihaMsivA viyamgihaMsivA vasimulaMsivA rukamukhaMsivA annAvagAsiyaM siyA vacae. kappazaniggaMthANaM adAgamaNa gidaMsivA viyamagidaMsivA vaMsimulaMsivA rukamulaMsivA anAvagAsiyaM sivA vabae. arthaH-nona kalpe ni sAdhavIne zrama atha zrApa paMthI zrAvI utaratA hoya ga te gharane viSe vi0 cAra dizAe ughAu~ vaM0 vAsanA khapemAnA mule rupa vRkSanA mule zra kAMzka DhAkIne bAkI ughAmI laghu jIta ( koi mAMhI utarI zrAvI te mATe) e game va rahe. ka0 karUpe ni sAdhune zra0 zratha have Aga paMthI zrAva) utaratA hoya gite gharane viSe vi0 cAre dizAe ughAhuM vaM0 vAMsanA khapemAnA mule ru0 bRhanA mule zra0 kAika DhAMkI bAkI ughAmI baghu ciMte (koi mAMhe natarI Ave te mATe) eve game va0 rahe. jAvArtha:-have juna ! jyAM paMtha zrAvone utaratA hoya te gharane viSe, cAra dize naghAu~ hoya tyAM, vAMsanA khapemAnA mule, vRkSanA mule, ane kAMika DhAMkyuM kAzka ughArnu / niMta ityAdika sthAnakane viSe sAthavIne rahetuM na kahape; ane sAdhune ityAdika sthAnakane viSa raheDhuM karUpe. ive tamArI keheNIne lekhe to jyA yA utaratA hoya ta sthAnake yAvat vRkSanA mukheja sAdhune rahe, kalpe, bojI jamyAe ma kampa; ame
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) + siddhAntasAra, tame to pUrvoktanI pratipakSi jagyA logavo bo. e kevI rIte te kaho. valI sAdhavIne vikaTa (purvanna ) dezane viSe vihAra karavo na kaTape, ane sAdhujIne kahape. have tamArI kehaNIne lekheto sAdhune sukhana dezamAM na raheQ joie. valI ekalI sAdhavIne vihAra karavo na kahape; ane sAdhujIne ekalA vihAra karavo kalpe. have tamAro keheNIne lekhe sAdhue ghaNA sAdhumAM rahe na joie. temaja sAdhavIne aTavIne viSe rahe, na kaTape ane sAdhune aTavIne viSe rahe, kalpe. e paNa tamArI keheNone lekhe to sAdhune aTavImAMja rahedUM joie; paNa vastImAM ke gAmamAM rahena joie. valI puruSa raheto hoya te jagyAmAM sAdhavIne rahevU na kahape, ane sAdhune te jagyAmAM rahe karape. te paNa tamArI keheNIne lekhe to sAdhune sunI jagyAmAM na raheQ joze. valI brahatkalpanA pAcamA uddezAmAM kahyu be ke, sAdhune ughAmI dAmIno rajoharaNo kahape, ane sAdhavIne na kalpe. te paNa tamArI kehe. NIne lekhe to sAdhune naghAmI dAMmInoja rajoharaNo rAkhavo joie. tame kahoge ke, sAdhavIne anaMgachAra na kalpe, ane sAdhune kalpe. e pATha vAMse kamAma uthApe tene aTAva Adikane viSeja rahe, gAmane viSe na rahe, e bola paNa pramANa karavA joie. paNa he devAnuprIya ! e pATha to ema De ke, jo gAma nagara na hoya to sAdhune thaTavImAM raheQ kalpe; ane jagyA na male to, vRkSa heThe raheIM kalpe; ityAdika sarva pola kAraNe kAma pamyAthI sAdhune kalpe kahyA be; ane ArajAne kAraNe kAma paDyAthI paNa na kalpe; moDaM veheDhuM saMjAdika pamayAM paNa vastImAja jazne rahe, kalpe. ema sarva bola jANavA. napAya karIne radevU. paNa ArajAne e bola kAma paDyAtho paNa na karabA; ane sAdhune kAma paDyAthI kaTape kahyA be. temaja kamAmana hoya to anaMgadvAre karape ema kaDaM je. jo kamAma vAsa ughAmavaM na karUpe to " nokappara niggaMthANaM sakavAma navasae vanae " evo pATha joe; paNa prajue to kamAma vajyu natho; bhane je varaje De te vrama bujhithA varje . .
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra.. - valI sAdhune kamAma vAsavaM ughAmavaM utthApe , tene puDhoe ke, prArajAne paNa bahatakarUpamAM kamAma devU to kaDaM nathI. tyAM to be preca bAMdhIne rehebu kayuM be. tevAre terApaMthI kahe De ke, " sAdhavIne zI. lanI rakSA mATe, kamAma na hoya to preca bAMdhIne raheQ kahyu be, paNa kamAma ughAmavA vAsavAno nA nathI kahyo." tyAre he devAnuprIya ! zIyala to sAdha sAdhavI banene sarakhaMja . sAdhune paNa zIyalanI jatanA mATe nava vAma kahI je. pahelI vAmamAM strI, pasu ane paMga rahita sthAnaka sevaq kayu, trIjI vAmamAM eka Asana vajayuM zrane pAMcamImAM niMta-precane AMtare rahetuM vajyu. have jurma ! kamAma vinA, madanI kI strI tathA kutarI pramukha nelI zrAvIne suve to vAma zIrIte rahe ? mAhyA hote vIcArI jojo. valI terApaMthI kahe je ke " zrArajAne kamAma vAlavU kaDaM je." tene kahoye ke, prajunI AjhA to preca bAMdhone rahe topaNa palAya . have tamArI keheNIne lekhe kamAma vAsavAthI pehetuM mAhAbata nAge, tyAre peheLu mAhAta nAMgIne cothu rAkhaq emAM zI adhikAi ? mAhAvrata to paheDhuM ane codhuM sarakhAMja . vAste paheLu mAhAnata nAMgone codhuM mAhAvata rAkhaq evI zrAjJA prakSu kado Apeja nahI. valI zoyala jAgavAne ko anArya to koI karmanA joge ko vakhateja Ave, ane paravazapaNe zIyala jAge evaM kAma to kavacitaja pame; paNa kamAma vA. sIne jANI jANIne roja roja pahelu mAhAbata jAge teno paraloka zIrIte sudharaze ? tamArI keheNa e je ke, prajunI AjJAtha kAma karatAM jIva mare topaNa bata nAge nahI. valI "cothu mAhAbata mAre rAkhavU, jIvanI hiMzA thatI hoya to nale thAya" evI rotanI zraddhA hoya to e aSTAnte zrArajA aTavImA gara, tevAre koz anArye zrAvIne eka sAdhavIno hAtha pakaDyo. tevAre bAkInI sAdhavInae malIne zoyala rA. khavAne vAste te puruSane TuMpo dara mAryo. te tamArI zrachAne lekhe, nityanuM zIyala rAkhavAne kAraNe kamAmathI hiMsA to karatI thane komo kaMthavA
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) + siddhAntasAra mAratI, bhane Aja zIyala rAkhavAne vAste eka puruSanI ghAta karI. tamArI keheNIne lekhe e ArajAne kiMcItamAtra prAyazcita Avaq na joze. tevAre terApaMthI, javAba devAnI zakti nahiM tethI krodha kare; paNa murakha ema na samaje ke, prajue to kamAma kholavA vAsavAnI sAdha sAdhavI banane thAjJA zrApa je. jo kamAma na hoya to zrArajAne preca bAMdhIne rahe, ane sAdhune ughAmAmA rahevaM kalpe; paNa prajue ema nathI kaDaM ke, sAdhavIe to hIsA karavI ane sAdhue na karavI. sAdhasAdhavI dhanene jayaNAthI kAma karatAM kiMcIta mAtra prAyazcita nathI. have anunAM vacana utthApIne potAnI zraddhA sthApavAne kAraNe kamAma nutyApe ne te anaMta saMsAra vadhAre . valI je jagyAmAM dhAnya tathA sukhamI pramukha paDyAM hoya tathA madIrA pramugvanA ghamA ughAmA hoya te jagyAmAM sAdhune utaratuM kahyu. zAkha sUtra vRhatkalpa uddeze bIje. te pAThaH navassayassa aMtovagamAe sAlANivA vidiNivA muggA(NavA mAsANivA tillANivA kulatthANivA godhUmANivA javANivA urikattANivA vikittANivA vikinnANivA vippakInAMNivA nokappai niggaMyANaMvA 2 AdAlaMdamavi vahae // adapuNa evaMjANejA nonaskittAI 4 rAsikamANivA puMjakamANivA nittikamANivA kuliyakaDANivA laMbiyANivA mudiyANivA pihIyANivA kappara niggaMthANaMvA 2 hemaMta gimhAsu vacae // adapuNa evaMjANejA norAsikamAiM nojakamAI nonnittikamAInokuliyakamAI kohAuttAjavA palAuttA.NakA maMbAuttANivA mAlAjuttA(NavA nalinANivA vilitANivA laMbiyANivA muhiyANivA pihAyANivA kappA niggaMyANaMvA 2 vAsAvAsaM vaDara // japattarasta aMganAra surAdhiyama kuMne vA
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sidAntasAra. soviraviyaDakuMnevA avaNikitesiyA nokappai niggaMyANaMvA adAlaMdamavi vacae; huratyAe navassayaM pamilehamANe nolanejA evaMsekappara egarAyaMvA durAvA vajae. no se kappakSa paraM egarAyaMvA durAvA vacae; jetaba egayAuvA durAyAuvA paraMvasejA sesaMtarA beevA parihArevA ||shaa vassayassa aMtovagamA sInadaga viyamakuMnevA - siNodagga viyamakuMnevA javaniskittesiyA nokappakSa nigaMyANaMvA 2 AhAlaMdamavi vajae; durabAya uvassayaM pamilehamANe nolanejA evaMse kappai egarAyaMvA durAyaMvA vahae; no se kappaz paraM egarAyaMvA durAyaMvA vanae. jetana egarAyAuvA durAyAnavA paraMvasejA sesaMttarAneevA paridArevA // 3 // avassayassa aMtovagamAe sabarAie joijjI. yAevA nokappakSa niggaMthANaMvA 2 adAlaMdamavi valae: hurabAya uvassayaM paDilehamANe nolanejjA evaMsekappar3a egarAyaMvA durAyaMvA vajae. nosekappaz paraM egarAyAuvA durAyAuvA vabae. jetaba egarAyAuvA durAyAuvA paraMvegA sesaMtAevA paridArevA // 4 // navassayassa aMtovagamAe sabarAie pazve padIvejA nokappakSa niggaMthANaMvA 2 AhAlaMdamavi vajae; durabAya navassaya pamilehamANe nolanejjA evaMsekappakSa egarAyaMvA urAyaMvA vagae. nosekappa paraM egarAmAnavA durAyAja yA; paraMva mejA se saMtarAvA parihArevA // 5 // avassayasta aMtovagamAe piMmaevA loyaevA khoraMvA dadhivA navaNiyaMvA sapiyA telaMdhA phANiyaMtrA puyaMvA saMkulaMvA siharaNiyA ki mANikA nokappa
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ (414) + siddhAntasAra.. niggaMthANavA AdAlaMdamavi vajae // adapuNa evaMjArojjA nonaskittAI 4 rAsakamANivA puMjakamANivA nittiyakamANivA kuliyakamANivA laMbiyANivA mudiyANivA pehIyAvA kappai niggaMyANaMvA 3 hemaMta gimhAsu vje|| adapuNa evaMjANejjA norAsikamAI 4 kohAnattANivA pallAuttANivA maMcAuttANivA mAlAuttANivA kuMninattANivA karaninattANivA nalittANivA vilittANivA laMgyiANivA mudiyANivA pihiyANivA kappa niggaMyANaMvA zvAsAvAsaM vje||6|| arthaH-napAzrayanI vidhi kahe:-na napAzrayanI aMga maryAdAmAM sA0 sAla (cAvala) vi0 vRhi mu0 maga mA zramada ti tala kuNa kulatha go gahu ja java, eTalI jAtanAM dhAnya u0 vikharyA hoya vi0 vizeSe karI vikhA~ hoya vikiya saghale prasaryAM hoya vippa paga mu. kavAne paNa gama na hoya, eve sthAnake noga na kaTape ni0 sAdhu sAdhavIne Apa hAthanI rekhA sukAya teTalo (zrAhAlaMda )jaghanya kAla paNa va0 vasa. zra0 atha have valI e0 ema jANe-nona nAkhyA nathI, vikharyA nathI, saghale prasaryA natho, paga mukavAne gama , rA0 eka pAse Dhagalo kIdho De, puuMco Dhagalo kodho , ji jitane lagato Dhagalo kodho be, kucha kuMmAlAne AkAre Dhagalo kIdho , laM0 napara rAkha rakhelo , mukhamATI pramukha mujA gapa kIdhI , piN bugame DhAMkI mukyADe, evA sthAnake ka0 kaTye ni sAdhu sAdhavAne he ziyAle gi0 unhAle va rahe. aN atha have balI e ema jANe ke jyAM lagI norA rAsa nathI kIdhI, no puMga nathI Dhagalo kIo, noni nathI nIte UMcI kIdhI, noku nathI kuMmAluM kIcUM, ko koThAmA pa0 pAlAmA ma vAsanA kamAmAM ke mA naparale mAle ghAlyA be, jaga te koTho pramukha nAM bAraNAM bAgI
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (415 ) bubAyA~ , viNbAraNAM mATIthI lIpyAM , laMga napara rekhA kIdhI be, muNa moM para mujA kIdhI ne ane pi lugajhebAMdhI ne, eve sthAnake kalpe ni0 sAdhu sAdhavIne vA comAse va 2he. na0 upAzrayanI aM0 maryAdAmAM su0 madirAnA aceta kuMna so khATA madIrAnA aceta kuMja 20 grahasthe mukyA , tevA sthAnake no na kaTape ni sAdha sAdhavIne 10 hAyanI rekhA sukAya teTalo jaghanya kAla paNa va rahe. hue bAhAra bIjo na upAzraya pa0 gaveSatAM thakAM no jo bIjuM sthAnaka na male na pAme to e0 ema pUrvokta sthAnakamAM kA kaTape e0 eka rAtrI du0 ve rAtrI va raheQ (jarura kAraNe). no na kalpe temane pAnaparAnta eNa eka rAtrI dube rAtrI vA rahevU; kAraNa ke je je tAhAM e eka rAtrI dube rAtrI pa0 naparAnta vase tene se teTalA dInanA be cAritrano beda pa0 te vizeSa prAyazcita Ave // 2 // na napAzrayanI aMga maryAdAmAM si0 zItala pANI vi0 zraceta pANInA kuMna na naMnA pANInA vi0 kuna baMdhola karavAnA na mukyA thApyA hoya, tIhAM no na kalpe ni0 sAdhu sAdhavIne zra0 hAthanI rekhA sukAya teTalo jaghanya kAla paNa va vasavU. du bAhAra bIjo na upAzraya pa0 gaveSatAM jotAM thakAM no na male (bIju sthAnaka) to tene e0 e kA kahape e0 eka rAtrI dube rAtrI va raheq ( jarura mATe ). no na kaTape temane pa0 uparAnta e0 eka rAtrI dube rAtrI va rahe. je je tIhAM e0 eka rAtrI dube rAtrI pa0 uparAnta jeTarbu zradhikuM rahe se teTalA dIvasanA cAritrano beda thAya tathA pa0 tapa prAyazcita pAme // 3 // ja0 upAzrayanIdhe maryAdAmAM sa0 zrAkhI rAtrI jo agni balatI hoya eve sthAnake no na kalpe ni sAdha sAdhavIne zrApa hAthanI rekhA sukAya teTalo kAla paNa va0 rehevU. bAhAra bIjo 30 napAzraya pa0 gaveSatAM (jotAM) thakAM no na male na pAme (bIjuM sthAnaka), tA e0 e pUrvokta sthAnakamAM kA kappe e0 eka rAtrI dube rAtrI va rahe, (jarura mATe). no na kalpe se tene pa0 naparAnta e0 eka rAtrI dube rAtrI va vasavaM rehe. je jo.
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ (416) siddhAntasAra sIhAM e eka rAtro du0 be rAtrI pa0 naparAnta rahe to se teTalA dobasanA cAritrano beda thAya. pa0 tapanuM prAyazcita Ave // 4 // na upAzrayanI aM0 maryAdAmAM sa0 zrAkho rAtrI 10 dIvo pa0 balato hoya to no na kalpe ni sAdha sAdhavIne zrApa hAthanI rekhA sukAya teTalo kAla mAtra va0 rahe. hu jo bAhAra bIjo na0 upAzraya pa0 gaveSatA jotAM thakAM no na male na pAme bIjuM sthAnaka, to e0 pUrvokta temane kA kalpe e0 eka rAtrI dube rAtrI va0 rahe. no na kampe temane pa0 naparAnta e0 eka rAtrI dube rAtrI rahe. pa0 te uparAnta jeTalu adhikuM rahe se0 teTalA dIvasanA cAritrano beda pa0 tapanuM prAyazcita Ave // 5 // ja0 upAzrayanI aMga maryAdAmAM pi0 lAmu pramukha loga sucI pramukha khI0 phudha daN dahI na mAMkhaNa sA ghI te tela phA0 gokha pu0 pumA pramukha saM0 sAMkalI (talanI) si soraNI na0 vIkharI hoya, mATalI n| muMko hoya, vizeSe karInomo hoya, sAMkamonomo hoya, teve sthAnake no na kalpe ni0 sAdha sAdhavAne thA hAthanI rekhA sake teTalo kAla paNa va0 rahe. a0 atha have valI ema jANe no nathI vikharyA rA0 eka pAse karI muMkyA pu0 eke pAse UMcA karyA ne jiNa eka pAse niMte nAkhyA ke kucha eka pAse kuMmAlI karyA ne khaM0 te paNa khAMDayA le muNmukhA kIdhI ne pe lugame DhAMkyA , evA sthAnake ka kalye ni0 sAdha sAdhavAne he ziyAle [ga0 nanhAle va0 rahe. zra0 atha ive valI e0 ema jANe no nathI rAso kIdhI 4 ko0 kogamA pa0 pA. khAmAM maM0 moMcA upara tathA mA0 naparale mAle muMkyA De kuN kuMtIne AkAre nAjanamAM tathA ka0 ghamAmAM muMkyA De na0 bANe lIpoDe vip mAToe bAraNAM buryAM le laM0 lAMDayA ne mu0 musA kIdhI le pi0 lugasAnA DhAMkaNe DhAkyA , te sthAnake ka0 kalpe ni sAdhu sAdhavIne gAva comAse va rahe, // 6 // nAvArtha:-have juu ! A pAThamAM ema kaDaMDe ke, dhAnya, sukhakI pramukha vIkhayA~ hoya te jagyAmAM to hAthanI rekhA sukAya teTaso vAra
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra (417) paNa sAdha sAdhavIne rahetuM na kaSpe; ane dhAnya sukhamI pramukha vIkhayAM na hoya, niMtAdikanI pAse dAbI dIdhelA hoya, eka bAjue DhagalA karI dIdhA hoya, bugamAdike karI DhAMkI dIdhA hoya zrane rAkha. zrAdike karI rakhelI dIdhA hoya to zIyAle unhAle mAsa kampAdika rahevU kalpe; paNa comAse rahevU na kaTape; ane jo koga, mATalAM pramukhamAM ghAlIne gaNa mATI pramukhathI moDhAM bure dIdhAM hoya tathA musA kIdhI hoya to comAse rahevU kaTpe kayu. valo lAku pramukha sukhamI, dudha, dahI, mAMkhaNa pramukha pamayAM hoya ane eka pAse DhagalA kIdhA hoya tevI jagyAmAM sIyAle unhAle mahIno rahe karape kayu. have juna ! eTalI vastu je jagyAmAM hoya te kamAma vinA zI rote hoya ? ane sAdhu kamAma vAsyA vinA zI rIte rahe ? jo ughAmAM kamAma sAdhu rAkhe to cora, kutarAM pramukha raMjAma kare, te grahasthane nukasAna karIne sAdhune rahe, na kalpa; ane jo grahasthI rakhavAlo vAste rAtanA dekho rahe to tame kaho ge ke, comAsI prAyazcita Ave, eTale kadAca grahasthI jApatA sAru kamAma bAhuM dakSa jAya to te rAtanA mAtrAdika paratavavA sAru sAdhune kholavuja pame. evI jagyAmAM nagavaMte zIyAle unhAle mahIno rahevU kaDaM be, te sAdhune kamAma vAsavaM ughAmavaM kapa be tethIja kaDaM . valI je jagyAmAM ghRta, tela, gola, khAMsa, dudha, dahI, mAMkhaNa tathA lAmu pramukha sukhamInA DhagalA karelA pamayA hoya te jagvAmAM nagavaMte zIyAle nanhAle mahIno rahe, kaDaM . have tame kamAma ughAmavA vAsavAnI nA zI rIte kedezo ? te vAre terApaMthI kahe ke "bIjI jagyA na male tyAre evI jagyAmA rahe; ane grahasthI potAnA jApatA sAru kamAma vAse te sAdhune mAtrAdika parauvavA vAste khola, pame, teto jema meha varasatA paNa deha ciMtA TAlevAnI jagavaMtanI AjhADe tema e paNa jANavU." teno uttara. he devAnuprIya ! bIjI jagyA male nahI tethI kayuM hoya to eka berAtanaM keDevaM jozya: jema thA pAThamAM kaDaM tema dArunA ke kAcA
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ (418) + siddhAntasAra. naMnA pANInA ghamA pamayA hoya tathA zrAkhI rAta agni ke dIvo basato hoya tevI jagyAmAM hAthanI rekhA sukAya teTalo vAra paNa na raheQ; paNa gaveSaNA karatAM kyAMya jagyA na male to be rAta rehevaM kalpe; ane jo te uparAnta rahe to jeTalA dIvasa rahe teTalA dIvasarnu beda prAyazcita Ave kaDaM le. tema lAmu pramukha pamayA hoya te jagyAmAM paNa eka be rAta rahevArnu kehevU joie; paNa jagavaMte to mahIno raheQ kA te kamAma vAsa ughAmavU kaTape De mATeja kAMDe; ane jo koga mATalAM pramukhamAM ghAlIne moMDhAM burI dIdhAM hoya tathA mohora bApa karI dIdhI hoya to comAse paNa rahe kalpe kayuM . A sUtranA nyAya jotAM prajunI kamAma vAsavA ughAmavAna zrAjhA De; ane je prajunAM vacana ulaMghIne kamAma vAsa naghAma utthApe ne te potAnI matI kalpanAe karI natthApe . valI uttarAdhyayanA pahelA adhyayananI pAMtrIsamI gAthAmAM cAre dizAe kamAmAdike karI DhAMkelI jagyAmAM AhAra karavo kahyo be. valI terApaMthI kahe je ke " sAdhujIe pamikamaNAmAM kamAmano thomoe saMghaTo ko hoya tathA gocarImA zradhakhAMguM kamAma naghAmayu hoya tenuM (machAmi dukka thApe De." ema zrAvazyaka sUtranuM nAma lakSa nolA lokone behekAve . te zrAvazyaka sUtrano pAThaHpamikamAmi goyariyAe nikAyariyAe ughAmakammAma na. gghAmaNAe sANA vaDA dArA saMgha NAe // arthaH-40 nivartuM buM, aticArane bAlovU bu, go gAyanI pare caryA te dharma gocara e parane pomA rahita thomo thomo AhAra letAM nika nikSA mAgIne zrAhAra ja0 ardha kamAmamA pesatAM thakAM, upayoga vinA gADhe zabde cucuM karatuM ThelAne ughAmayuM hoya tathA u0 sarva gADhe sure bolataM kamAma naghAmatAM ajayaNA kIdhI hoya sA0 kutarAM va0 vAjamA dA bAbIkAno saMga saMghaTo thayo hoya to. nAvArtha:-have juI ! zhAM to ema kaDaM ne ke, gocarImAM gayAM
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra.. ( 419) thakA, grahasthInA gharanu ardha ughAu~ kamAma, mAMhI pesatAM upayoga vInA gADhe zabde cuMcuM karatuM velIne naghAmayuM hoya tathA gADhe sure bolatuM kamAma ughAmatAM ajayaNA kIdhI hoya tenuM milAmi dukkama dodhuM . he devAnuprIya ! ihAM to kamAmanI ajayaNA thara hoya tenuM milAmi duH kkama dodhuM . tame pA pAgthI kamAma nathApo bo, paNa e rIte to sAdhunA Avazyaka pamikamaNAmAM ghaNI jagyAe ajayaNAnA mihAmi dukkama dIdhA , te sarva kAma uthApavAM joie. thA gocarInI pATIthI pehelI pATI zvAmi pamikamiyAnI . temAM "uppara saMghaTaNAe" evo pATha . teno evo artha De ke "juno saMghaTo karavAthI ke cAMpavAthI ajayaNA thara hoya tenuM milAmi mukkama." have june tame kapamAmAM kema rAkho bo tathA saMghaTo kema karo ko ? vakSI covIstavanI pehelI pATImAM, hAlatA cAlatAM gamaNAgaMmaNa karatAM ajayaNA thara hoya tenuM michAmi dukka de je. te pATha: zvAmi pamikamijaM zariyAvadiyAe virAhaNAe gamaNAgamaNe pANakamaNe bIyakamaNe dariyakamaNe sAutaMga paNagadaga madImakamA saMtANa saMkamaNe jemejIvA virAdiyA egaMdiyA beiMdiyA teiMdiyA cariMdiyA paMceMdiyA anidayA vattiyA lesIyA saMghAyA saMghaTTIyA pariyAviyA kilAmiyA udaviyA gaNAnagaNaM saMkAmiyA jIvIyAna vavaroviyA tassa mihAmi dukkama // artha-30 vAMbuM buM paNa hiMsAthI nivartavaM i0 hamaNAMnA tathA sAdhunA zrAcArane viSe va vehetA paMthane viSe vi0 jIvanI virAdhanA az hoya te thakI ga0 jAvave zrAvave karI pA jIvane cAMpave karIbI bIjane cAMpave karI ha0 vanaspatine cAMpave karI nA muMyA tathA kImo mamukhanA dara pa0 paMca varNI phula da0 pANI ma mATI ma0 karokhoyA saMpa jAlI tathA pama, saM0 e zrAva vAnAM cAMpave kara, jeNje ko jIva
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ (420) + siddhAntasAra me vi0 virAdhyA hoya em ekaMdI pRthvyAdika pAMca sthAvara bebeM baTAdika teNkIkI pramukha caNcaureMji mAkhI pramukha paM0 paMcepi jalacarAdi pramukha asAmA zrAvatA haNyA hoya, va0 vATalA kIdhA hoya, dhule karI DhagalA kIdhA hoya, DhAMkyA hoya le jumi sAthe masakhyA hoya, saM0 mAhe mAMhe zarIra melavyAM hoya,saM0 eka pAse pharsave karI pImA upajAvI hoya, paNa saghale pAse phasave karI paritApanA napajAvI hoya, ki kIlAmanA gilAnatA napajAvI hoya, na (udavega) dhAsako pA. Dyo hoya, ga0 tene potAnA radevAnA sthAnakathI bIje sthAnake saMga muM. kyA hoya jI jivItavyathI muMkAvyA hoya taNate phuH kRtya mithyA thA. nAvArthaH-have A pATImAM "gamaNAgamaNa karatAM prANI, bIja, jAvat ekiMjithI paMce ijIvane pImA, kIlAmanA, udavega napajAvyo hoya yAvat jIva rahita kIdhA hoyaM to milAmikkama " kahyu. have ju ! riyA joine hAlatAM ajayaNA thara hoya tenuM paNa mihAmicha. kama kahyu je. tame hAlocAloDo kema ? valI zrAvazyaka sUtramA naMka, napagaNaM, bAjoTha thane pATIyAMnA ajayaNA thai hoya tenuM paNa mijAmipukka (prAyazcita) kaDaM . tame bAjoga, pATIyAM upagaNa kema rAkho bo ? valI nadI utaratAM nizce asaMkhyAtA jovanI ghAta thAya ne tenI riyAvahI pamikami micAmichakkama de . tame nadI kema nataro ge? tame to kaho bo ke " kamAmathA ajayaNA thara hoya tenuM miThAmiDakarma kartuM te mATe hamezAM jANI jANIne kamAma vAse ughAme temAM sAdhapaNuM nathI." tyAre tame pUrvokta kAma jANI jANIne karoDo ane miDAmika dyo bo. have tamArI kedeNIne lekhe tamArAmAM sAdhapaNuM zo rIte saradhIe ? tevAre terApaMthI kahe je ke " ju jelI rAkhavAnI, riyA jozne hAlavA cAlavAnI, jaMga, upagaNa, bAjoTha ane pATIyAM rAkhavAnI, e. TalAM kAma karavAnI to nagavaMtanI AjJA be; paNa e kAma karatAM ajayaNA thara hoya tenuM milAmichakkama de ." teno nattara. he devAnuprIya!
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 421 ) jema e kAma karavAnI jagavaMtanI zrAjJA be, tema kamAma vAsavA nadyAmavAnI paNa prajJA be. tenI ajayaNA thai hoya to miThA miTukka maM apAya be. valI 'ughAmakamAna ughAmaNAe ' e pATha to sAdha sAdhavI banneno banne vakhata pakimaNAmAM kedevAno ve ke, kamAmanI ajayaNA - hoya to tenuM mitrA miDukkaruM. dave sAMjanA to grahasthInA ghere gocarI mAM zradhakhAMguM kamAma upayoga vinA naghAmayuM doya tenuM micAmi - Dukkai ko bo; paNa pAulo rAtanA parikramaNAmAM sAdhujI kamAmanI ajayA thai hoya tenuM roja milAmiDukkaruM de be. jo kamAma kholavu na kampe to hamezAM pAulI rAtanA kamAmanI ajayalAnuM milA miDukka kema Ape ? paNa jagavaMte zIyalanI pehelI vAmanI jatanA mATe kamAma vAlavA naghAmavAnI AjJA dIdhI be; kemake strI upAzrayamAM yAvI jAya tathA kutarI pramukha jelI zrAvIne sue, tenI jatanA mATe kamAna vAsatAM ughAmatAM zrajayA thai hoya tenuM micAmi DukkaraM devaM yuMDhe. jo kamAna vAsavaM naghAtuM na kayuM hoya to hamezAM be vakhata pakimaNAmAMtA mitrAmiDukkaraM devAnuM kema kahe ? mAyA ho te vicArI jojo. valI terApaMthI " sUtra uttarAdhyayananA 35 mA adhyamAM sAdhune kAma varjya be. " ema juTuM nAma le be. te gAthA:maNodaraM citta gharaM, malla dhUveNa vAsi; sakkavAma paMDurulloya, masAvi napaca // 4 // iMdiyANi niskUssa, tArisaMmi navassae; DukkarAI nivArena, kAmarAga vivahaNaM // 5 // -- phula arthaH-ma0 manohara ci0 citrAmaNa sahita gha0 ghara ma0 guMthyAM ane dhUpa agarAdi dhUpe karI vA0 vAsanA sahita kIdhuM hoya te ghara 0 kamAna sahita hoya paM0 zveta vastre karI vibhUSita upAzraya athavA bahumulyA caMdravA sahita je ghara hoya te ma0 mane karI paNa na0 na vAnbe je, evaM ghara rehevAne male to rukuM* sene kara ema ciMtave ? iM0 pAMca
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 422 ) siddhAntasAra. iMDinA viSaya ni0 sAdhune tA0 pUrve kahyA tevA u0 nRpAzrayane viSe Du0 dohIlA ni0 nivArA kA0 kAma saMbaMdhIyA rAgano vi vadhAraNahAra be te upAzraya. 55 jAvArtha:- dave juna ! thA pAThamAM ema kanuM be ke "manohara ghara citrAmaNa sahita be, temA phulamAlA laTake be, sugaMdha dhupa depavyo deM, sugaMdhu vAsanA phulI rahI che, kamAne karI sahita be, kalai ghuMTI De ane caMdavA bAMdhyA be, evI jagyA he sAdhu ! tuM mane karane vAMbIza nahI. evI jagyA mane mato ThIka ema mane karIne ciMtAvaNA karIza nahI e ciMtavaNA zrArtadhyAna be. te vAste pranue kahyuM ke " malasAvi napalae " eTale e jagyA mane karIne paNa na vAMDavI kahI. jema sAdhu grahasthane ghere gocarI gayA thakA ema na ciMtave ke " mujane sarasa jAre AhAra sukhakI pramukha pe to ThIka. " jo ema ciMtave to niSita sUtrama prAyazcita kayuM be; paNa sedeje dAtAra zrApe Ane seheje male to nAgave. tema e sAta bola sahita jagyAnI mane karI ciMtavaNA na karavI, paNa seje male to joga; ane te seheje male to batAnI mamatA na kare ane tAnI vaMDhA na kare; kAraNa ke batAnI mamatA ne batAnI vAMbA, eja akalpanika be. je e sthAnake kamAma kalpanika kahe be nA lekhe zuddha dAna, vinaya, vaMdA ne satkAra sanmAnAdika sarva akalpanika thaze; kAraNa ke zrI nattarAdhyayanajInA 35 mA adhyayanamAM dAna, vinaya ne vaMdaNAdikane paNa mane karI na vAMbavuM kayuM. te pAThaHpracaNaM rayaNaM caiva vaMdaNaM pUyaNaM tahA, ihI sakAra sammANaM maNasAvi na pacae. // 18 // arthaH- pUrvavat. juI prazna bIje pAMne 143 meM. bhAvArtha:- have juI ! kamAmAdika sAta bolanI jagyA mane karI paNa na vAMDavI kahI. tena zrA pAThamAM paNa zuddha dAna vinaya, vaMdA, satkAra sanmAnAdika sarva bokSa mane karI na vAMDhavA kahyA. tyAre he devAnu
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. prIya! tame e kAma kema karAvolo tathA upadeza kepa dyo Do? tevAre terA. paMthI kahe je ke "tyAM to ema le ke, e mujane vaMdaNA kare to goka, uThI bano yazne AdaramAna de to ThIka, evI potAnA mahomA vAste vAMbA na kare. e vAMga eja dhArtadhyAna be." teno nattara. he devAnuproya ! evI manohara citrAmaNAdika sahItanI jagyAnI vAMbA karavI eja thArtadhyAna De. te sUtra upara citta daza svApekSA tajI vicArI jojo. valI ihAM to ebuM sthAnaka mane karI na vAMDavaM kaDaM, paNa 'kamAma naghAma vAsavU nahI' e kamAmarnu nAma to mulathIja dekhAtuM nathI; ane mane karI na vAMbavU kayuM te to kAma (viSaya) nogano rAga vadhe tethI kahyu be. te cothA pratano doSa dekhAyo . jo kamAmane vAste e sthAnaka niSedhyuM hoya to prajue ema kehebu jozae ke "e jagyA mane karo na vaMDe; kAraNa ke kamAmathI hIsA thAya tethI doSa lAgo peheluM mAhAbata jAge." paNa ema to nathI kahyu.prajue to kAmanogano rAga vadhe e vAsteja kaj 2. have juTa ! kAmanogano rAga citrAmaNathI vadhe ke kamAmathI vadhe? mAnA ho te vIcArI jojo. valI tyA citrAmaNa tathA phulamAlAdika sarva bolanI jagyA mane karI na vAMbavI kahI, te to kAmanoganA vikAra kArI corAsI joganA AsanAdikanAM citrAmaNa mAMDyAM hoya te mAzrI kahI be; paNa sehejanAM citrAmaNa hoya te jagyAe to sAdhune utaratuM sUtra navavA madhe kayuM . jyAM puraNana caityamAM pRthvozImA ne te upara praju bIrAjyA le. te pAThaH-- tassaNaM Asoga vara pAyavassa dahA isI paMdhA salloNe enaeM mahaM ege puDhavisIlA paTTae paNatte vikaMjA yAma jassehi suppamANe kaNhe aMjaNaga ghaNa kavANa kuvalaya haladharakoseghA AgAsa kesa kayalagI khaMjaNaM siMganeda siya jaMvaphala asaNaka saNa baMdhaNa NIluppalapata Nikare ayasikusuma pagAse marakata masAra kalitta NayaNakIya
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 424 ) siddhAntasAra rAsiva sire yasya talovamma surame idA miya usana turaga para makara viraMga vAlaga kira ruru saraja camara kuMjara vaNalaya panamalaya natacitte - ima ru buravaNIya tulatulaphAse sidAsa saMThAsaMThIe pAsAie darisa aniruve paruive. baH arthaH- valI te 0 azoka va0 pradhAna pA0 vRkanI de0 deve i0 lagAreka paM0 khaMdhathI sa0 vegalero e0 ihAM ma0 moTo e0 eka pu0 pRthvIzIlArUpa pa0 paTa paM0 ko. vi0 poholapaNe zra0 lAMbapaNe u0 uMcapaNe su0 pramANupeta be. te kevo beH kaN pRthvIzIlAno paTa kAle varNe be0 khaMjana, taravAra gha0 megha ka0 kabAna ku0 lIluM kamala i0 baladevane vastra lIluM hoya zrA0 zrAkAza kAluM ke0 mastakanI veNa ka0 kAjalanI kuMpalI khaM0 gAmalAnA jaMgaNa si0 bhaiMsanA sIMgamAnI prajA ri0 riSRratna jaM0 jaMbu vRkSanuM phala a0 bIyAnuM vRkSa sa0 sapanA vRkSanA phulanI vaTIpI nilotpala kamalanA 0i samuda 0 alasInAM phula e solanI jevI kAlI lIlI paNa prajJAkrAMti hoya te sarakho paTTa be. ma0 marakata ratna 1, ma0 iMdra nilamaNI 2, ka0 karubaMdha vyAghra 3, e0 zrAMkhanI kIkI 4, e cAranI rA0 rAsI samuhanA sarakho varSa 0i ghaNo sateja 0 prATha khuNA ya0 prArisAnA ta0 talAnA jevo suMdAlo tathA tez2a ati ramaNika. i0 varagamA mi0 mRganI jAta 1, 70 vRSana 2, tu0 azva 3, 0 manuSya 4, ma0 mantra 5, vi0 paMkhI 6, vA0 sarpa 9, ki0 vyaMtara deva cha, ru0 mRga e, sa0 aSTApada 10, ca0 camarI gAya 19, kuM0 hAthI 12, va vanana] latA 13, pa0 padmanI latA 14, e cauda pramukha ja0 cAMtirupa citrAmaNa lakhyA De. A0 carmanuM vastra 1, ru0 pIMjyuM ru 1, go vanaspatinuM bura 3, 0 mAMkhaNa 4, tu0 arka tula pramukhanA sarakho pharsa de. siM0 siMghAsanane saM0 saMsthAne saMsthIt be. pA0 manane prasannakArI da0 dekhavA yogya a0 manohara pa0 judAM judAM rUpa dIse be. su
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra ( 425 ) jAvArtha:- dave jurja ! zrA pAThamAM evI citrAmaNakArI, kalIe khuMTI, ghaTArImaThArI, evA zIlAnA varNa, rUpa, gaMdha, sparza vakhArayA be mane aneka prakArAM phula bAgamAM beH evA sthAnake prabhu utaryA . emane karI na vaMDhavI, tyAre kalpI kema ? tevAre terApaMthI kar3e ne ke, e to vItarAga be. teno uttara de devAnumIya! prabhu to vItarAga be, paNa pAse sAdhu to sarAgI be ? temane citrAmaNa sahitanuM kAma kema kalpe ? valI te bAgamAM bIjA sAdhu utaratA ke nahI te kaho. prajue to saMjona racanA mAMgI hoya te zrAzrI mane karI na vAMbavI kahI, paNa kamAna vAsavA ughAmavAnuM to nAma nathI. valI zrA pATha lAre (vAMse) je kamAma nathApe ve tene kahIye ke, tyAM to eTalA bola sahita jagyA na vAMvI kahI be; paNa kamAma vAsavA ughAruvAnuM to nAma nathI. tamArI ke lekhe to kamAna hoya te jagyAmAM utarapuMja na joie. have terApaMthI kamAne natthApe be, paNa potAne to aMdhAruM be; kema ke starai yAMnAM kamAna ughamAvIne AhAra le be. have ju ! kamAma naghAvuM nadI, tyAre e kamAmIyAM naghamAvIne AhAra levo kyA kahyo be? jo culIyAthI jIvanI hIMsA mAno to (kamAthI moTA jIva naMdarAdika maratA daze, to) kamAmIyAMthI nAnA jIva kaMthavAdika maratAja ize. dave prajuno evo to mArga nathI ke, moTA jIvane na mAvo ne nAnA jIvane mAravo. e rIto to tamArIja dekhIe bIe ke, nAnA bAraNAno AgAra. e lekhe to kamAma paNa nathApAya nahI. dave jo kamAkamAM pApa chAne kamAmIyAM nirdoSa hoya to zrI RSajadeva jagavAnanA sAdhu tathA mahA videha kSetranA sAdhu, jemanI pAMcaso dhanuSyanI avagAhanA hatI, temanI kAyAnA pramANamAM daravAjA sarIkhAM kamAnIyAM daze. evAM moTAM kamAmIyAM kholAvIne zrAdAra letA, temanAM to mahAvrata jAgyAM nahI ane mokSa gayA. valI paNa evI rIte anaMtA mokka jAho. tyAre have temanAM kamAmIyAMthI to hamaNAMnAM kamAna pA 54
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 426 ) siddhAntasAra. nAdAnAM be. tethI mAdAvRta kema jAge ? e nyAye prajue to kamAma varjju nathI. tameja camabuddhirthI ghAla yo bo. valI tame kamAna to utthApo ho, paNa ema nayI vIcAratA ke, kamAthI hiMsA thaze to kamAmIyAMthI paNa thazeja valI sUtramAM to kamAma ne kamAmIyAM judAM nathI kahyAM. jo kamAma varjyaM daze to kamAmIyAM paNa vaya haze jema "saMjoesa maNusAeM jAva logaMmi zThI" ityAdika. jema sUtra dasavaikAlIka tathA uttarAdhyayananA bIjA zradhyayane AThamA parisAmA tathA bIjA sUtra- pAThamAM, sAdhune strIno saMghaTo varjyo mAM nAnI moTI sarva strI zrAvI gaI, tema kamAkamAM nAnAM kamAmIyAM moTAMkamA bannenA doSa sarakhA be. jo moTAthI vrata jaMga thAya to nAnAtha kema na thAya ? paNa tamone vartamAna kAle jalA zrAhAranI aMtarAya pake chAne sArI vastu dudha, dahI, ghRtAdika kamAmIyAM kholAvyA vinA male nahI tethI tame kamAmIyAMnI sthApanA kararI dekhAya be; kemake zrI vItarAgadeva, sAdhapaeM ane jIvadayA kyAre zrAmAM zrAve ? jInA svAdArthe kamAmIyAMnI sthApanA karIne kamAmane uthApo bo. te tamArI ke ane reheNI judI judo dose be. prajue to sAdhune ke dhArajAne ekene kamAU vajyAM nathI. valI sthivara kalpI sAdhune kAma naghAvA vAsavAnI sthApanA nathI. tenI zAkha sUtra suyagakAMga prathama zrutaSkaMdhanA bIjA zradhyayane, jInakalpI sAdhune cAra bola varjyA be. te pAThaH ege care ThANa mAsaNe, sayaNe ege samAdie siyA; nikhkhu navadhA virie, vaigutte dyaca saMvume // 12 // gopIde gAva paguNe- dAraM, sunnagharassa saMjae: puNa udAdarevayaM, samucce posatharettaNaM jamina, samavisamAi muNI - diyAsae; caraNa aduvAvi jeravA, aduvA taca sarisi vAsiyA // 14 // 11 23 11
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ sidAntasAra.. ( 427 ) tiriyA maNuyAya divaggA, javasaggA tividAdiyAsiyA; lomAdIyaM-naharisaM, sunnAgAragate mahAmuNI // 15 // noanikaMSedya jIviyaM, nAviya pUyaNaM paDhaesiyA; ababa murviti neravA, sunnAgAra vassa niskUNo // 16 // arthH-e| ekAkI (javyathI ekala vihArI, nAvathI rAga zeSa rahita thakA) ca0 vicare, ThANa sthAnake kAusagga ekalo kare, mA zrAsane paNa rAga dveSa rahita thakA beze, sa suve topaNa ekAkIpaNe rahe eTale te kriyA samAdhi kare te ekalothako hoya, ni sAdhu zurU zrAhArano leNahAra u0 upadhyAna tapane viSe vi0 bala vIryano phoravaNahAra va0 vimAsone bolaNahAra zra0 mana saMjama sthIra karato hoya saM0 saMvara sahita sAdhu. No koi sayaNAdika kAraNe suMnA gharamA rahyo sAdhu ghara chAra DhAMke nahI, paM0 tema dhAra naghAme paNa nahI sa0 jinakalpI sAdhu. pu koie dharma pubyAM thakAM u0 sAvadha vacana na bole, jinakalpI nirvadya paNa na bole, Na jyAM rahe tyAM kacarAdika pramAneM nahI, jo tRNAdika pAthare paNa nahI. e zrAcAra jina-kalpIno be. jA cAritrIyo jyAM sUrya thAthame tyAMja rahe. a0 parisaha upanye Akula citra rahita sa0 sajyAdika anukula pratikulAdika mu0 munIzvara saMsAra svarupanA jANa samatAe khame ca paMkhI AdinA daMsa masAdika. 10 valI me0 siMhAdika bIhAmaNA jIvanA kIdhA a0 athavA ta0 (tyAM) sune ghere sa0 sarpa viMTInA dIdhA upasarga sahe. ti tiryaMcanA maNa manuSya saMbaMdhInAthane di0 devatAdikanA nA napasarga (parisaha) sahe. tiNa e traNa prakAre krodhanA anAve kamAe karI ahiyAze. loga parisaha dekhIne ukAMTo na came, nayakArI paNa na thAya. su sAdhu sunA gharane viSe reheto upalakaNathI parvatAdikane viSe sthita thako ma je ema na kare te jina-kalpAdika mahAmunI. no nahI te cArItrIyo je upasarge pImayo thako avaMDe jivotva ane marNa. parisaha sahe, nA na thAya pU0
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 428) + sidAntasAra.. parisahane sahI pujAno pa0 anilASI. aAtmAne viSe mu0 parisaha upaje te kevA ne nayakArI pizAcAdikanA su sunA gharane viSe rahyAne ni cAritrIyAne jIvIta marNanI vAnDA rahita, evA sAdhune upasarga sehetA sohelA thAya. lAvArthaH-ihAM ema karvA ke, sthivarakalpIpaNuM bomIne jinakapIpaNuM zrAdare tevAre e cAra bola bome. prathama to kamAma vAse nahI, bIje bole puDhyA utAM praznano udAharaNa kare nahI, trIje bole jagyAmAM (pusa) kacaro kADhe nahI, ane cothe bole traNAdika pAthare nahI; e cAra boTaM jinakalpIpaNuM zrAdare tebAre bome. have ju! sthivarakalpI. paNe pUrvokta cAra bola karatA hatA tyAre gemayA kahyA. jo na karatA hota to Domeja zuM ? mAyA ho te vicArI jo jo. prajue to kamAma vAsavA naghAmavAnI gama gama vidhi kahI . utAM temanAM vacana nathA. pIne kamAma vAsavU naghAmavaM niSedhe je temane asatya-nASI jANavA. valI terApaMthI kahe je ke, sAdhune casamA rAkhavA vA je. te bAbata prazna vyAkaraNa sUtranuM juTuM nAma le le. te pAMcamA saMvara chArano pAThaH NayAvi aya tanaya taMva sIsa kaMsa rayaya jAva ruva maNi mottAdhAra puDaka saMgha daMta maNi siMge selaM kAya varaM cela camapattAI mahArihAI parassa adyovavAya lonajaNaNAI pariyaTa gunnvyo|| arthaH-Na valI na levU te zuM-a0 loha ta taravu taMtrAMbu so0 sosuM kaMgakAMsuM raNa rughu jANyAvat rupa ru', sonuM ma0 caMdrakAntAdi maNI mo motIhAra pu bIpa, saMpuTa, saM0 zaMkha prasiddha daM0 hAthono pradhAna dAMta athavA dAMtanI nipanI ma maNI saMga siMga se0 pASANa kA kAca va pradhAna ce vastra pradhAna ca0 cAmapuM, eTalA saMbaMdhiyA je pAtra maga (maharaya) bahu mula pA anerAne levA naNo zra0 ekAgra cittanA kara
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra. . ( 429 ) pahAra loga lonanA upajAvaNahAra pa0 parAvartivA athavA parigrahavA na karape guNa te guNavaMtane. nAvArthaH-have jurma ! yA pAThamAM to sAdhune kAcanA, pASANanAM ane cAmamAnAM vastra pAtra vayA~ be; paNa cazmAneM to nAme nathI. tame sUtranuM juTuM nAma kema vyo bo? loha, kathIra, tAMbu, sIsuM, kAMsu,sonurupuM, pramukha dhAtu to koi paNa sAdhue rAkhavI nahI, sUtramA gama gama varjI ; ane ahIMyAM to eTalI jAtanAM pAtrAMja vA . cazmA kayA sU. tramA vA le te pATha batAvo. tevAre terApaMthI kahe De ke, " kAca pASANanAM pAtrAM vA tema ko paNa upagarNa na rAkhavA. jema sonAnI vITI na rAkhavI, tema sonAnI marakI, kaMThI paNa na rAkhavI." evA abatAaSTAnta prApe le. teno uttara. he devAnuprIya ! sonuM pramukha sAta dhAtu to sUtramA gama gama varjIja , paNa ahiMyAM to eTalI jAtanAM pAtrAM vayAM be; ane tame to kaho bo ke, kAca pASANanAM pAtrAM vA tema koi paNa upagarNa na rAkhavA; tema cazmA paNa kAca pASANanA je. tyAre ju! he devAnuprIya! zahAM to kapamAnAM zrane cAmamAnAM pAtrAM paNa vayA le. tame kapamAnAM bIjAM upagaNa kema rAkho bo ? valI kapamAnI aMgarakhI, pAghamo, dovama, suyaNa pramukha sAdhune vajyo . have tamArI keheNIne lekhe kapamAnA co. apaTA muhapattI Adi bIjAM paNa napagarNa na rAkhavAM jozae. he devAnuprIya ! je rIte sUtra-pAThamAM kaDaM hoya te rote artha kehevo joie. tame matanA lIdhe, hareka jagyAe, zrAvI zrAvI kuyukti kema lagAmo ge? tevAra terApaMthI kahe je ke " kapamAnAM tathA cAmamAnAM to pAtrAMja vajyA , ane kAca, pASANa to sarvathA vajyoM be. mATe kAca pASANanAM kAMza paNa upagaNa na rAkhavA." teno uttara. he devAnuprIya ! ahiyAM to sarva sola tathA sattara jAtanAM pAtrAM vayA~ . tame cazmo niSedhavAne vAste kahobo ke, kAca, pASANa sarvathA vA je. tyAre tame hiMgalo, hamatAla kema rAkhoDo ? e paNa pRthvIkAyanI jAta , pASANa . tamAre
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) +sidAntasAra.. khekhe to epaNa na rAkhavAM joie. tevAre terApaMthI kahe je ke, ame to hiMgalo, haratAla zracita (vATelA) rAkhIe bIe." teno uttara. he devAnuprIya! cazmo paNa kyAM sacita le ? jema hiMgalo, haratAla rAkhe le temaja cazmA rAkhe . valI kAcamAM, pASANamAM, pANImAM ane telamAM moDhuM dekhe to aticAra kahyo be. te moMDhuM dekhavAne kAca to gamagama vA be, paNa pAnAM vAMcavAne cazmo to rAkhavo kyAMya vajyoM nathI. tevAre terApaMtho kahe je ke " cazmA vinA adara na suke tene sAmA traNa hAtha beTe unAne kImI, kaMthavAdika jova zI rIte suke ? tevAne to pAhAra, pANI levA jaq tathA vihAra karavo kalpe nahI." teno uttara. he devAnuprIya ! jo cazmAthI suke to AMdhalAne paNa sumad jo e. cazmAthI to nAnA zradarano moTo dekhAya, ane tethI karI ghaNI vAra vAMcatAM najara na tANavI pajhe tethI camAve . tevAre terApaMthI valI kahele ke " nAnA akSara cazmA vinA na dekhAya to nAnA jIva mArgamAM zI rIte sUphe ?" teno nattara. he devAnuprIya ! sUtranA artha- nAnA akaranuM pArnu sAmAtraNa hAtha Adhu rAkhe to tamArAthI paNa vaMcAya nahI; ane akSara na vaMcAya tyAre kImI, kaMthavAdika jIva to ghaNA nAnA , te sAmA traNa hAtha beTe unnA thakA zI rote suje? tamArI keheNIne lekhe to tamane paNa zrAhAra, pANI levA jarbu tathA vihAra karavo kaTape nahi; kAraNake tamane sAmAtraNa hAthathI akSara to suke nahI. have tame vihAra karoge tathA zrAhAra pANIne vAste jAu~ ge, te tamArI keheNIne lekhe to tame paNa zrI vItarAgadevanI AjJA bAhAra ge. he devAnuprIya ! evA khoTA coja lagAvIne zraNasamaju jIvonA ghaTamAM ghocA kema ghAlo bo? jIva to cetanapaNAthI hAle cAle , tethI sAmA traNa hAtha DeTethI dekhAya be; paNa akSara to (jama) sthira , tethI sAjhA traNa hAtha DeTethI mujhe nahI. valI tame kaho bo ke "jI. vAdika na suke tethI hAlavuja nadI." tyAre cAra sthAvaranI avagAhanA jaghanya natkRSTI AMgulanA asaMkhyAtamA lAge , traNa viglaMjinI zra
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra vagAinA jaghanya to AMgulanA asaMkhyAtamA nAge De ane paMcejinI paNa avagAhanA jaghanya to thAMgulanA asaMkhyAtamA nAge . tenA jIva, vamanAM bIja tathA sarasavanA dANA pramukha, mArgamAM dhulamAM paDyA dekhAya nahI, tethI tamArI kedaNIne lekhe to cAlavU na joie; paNa jagavaMte to kayu De ke, jayaNAtho cAlatAM pApa karma baMdhAya nahI. tame matanA sodhe, cazmA niSedhavAne vAste evI kuyukti lagAvo bo.. tevAre valI terApaMthI kahe ke, " sUtramA nagavaMte cazmo rAkhavo kyAMya kahyo nathI, mATe rAkhavo nahI." teno nattara. he devAnuproya ! sUtramA to sAhI, hIMgalo, haratAla, sapheto, lekhaNa, pIlI, pATIyAM, sUtranI lakhelI prato ane pothIne bAMdhavAnI dorIna ityAdika kyA rAkhavAM kahyA De te batAvo. sUtramA kahyA vinA rAkho lo te tamArI kaheNImA lekhe to tame jagavaMtanI thAjhA bAhAra bo. tevAre terApaMthI kahe je ke, e to tame paNa rAkho bo. ema kahe je teno uttara. he devA. mumrIya ! ame to cazmo paNa rAkhIe bIe, temaja pothI pramukha sarva jJAnamAM upagaNa sAhI, lekhaNa ane hiMgalo pramukha paNa rAkhIe bIe, te yathAyogya samajIne rAkhIe bIe; kAraNa ke sUtramA pAMca vyavahAra mAnavA kahyA je. zAkha sUtra vyavahAra uddeze dasame. tathA nagavatI sUtra zataka pAThame naddeze AThame. te pAThaH kA viheNaM naMte ! vavadAre paM0 ? go0 ! paMcavide vavahAre / paMta:-Agame 1 sUe 2 ANA 3 dhAraNA 4 jIe 5. adAsetaba AgamesiyA AgameNaMvavadAraMpagvedyA. poyasetaba AgamesiyA jahAsetaba suesiyA sueNaMvavadAraMpaThavedyA. Noyasetaba suesiyA jahAseta ANAsiyA ANAevavahAraMpaThavedyA. Noyasetana ANAsiyA jahAsetakSa dhAraNAsiyA dhAraNAevavahAraMpagvedyA. poyasetabadhA
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 432 ) siddhAntasAra. rAsiyA jahAsetaca jIesiyA jIeNavavadAraMpaThavedyA. iccee diyaM paMcadivavadAraM paThavedyA. taM0 AgameNaM 1 sUe 2 ANA 3 dhAraNAe 4 jIeNaM 5 jahAjahAse khAgame 1 sU 2 ANAe 3 dhAraNA 4 jIe 5 tahAtahA paThavedyA. se kimAhU naMte ! AgamabaliyA samaNAniggaMthA iceyaM paMcavihaMvavadAraM jayAjayA jardijadiM tayAtayA taditahiM pissi va siyaM sammaMvavadAramANe samaNe niggaMye ANA ArAdae navai // arthaH-- pUrvavat juna prazna bIje pAMne 171 meM. bhAvArtha:- dave yA pAThamAM to zrAgamavyavahAra mAnavo ko. tIrthaMkara, gaNadhara, kevalI, manaparyava jJAnI, zravadhajJAnI, cauda pUrvadhArI ane dasa pUrvadhArI, eTalAne zrAgamavyavahArI kahIye. temanI AjhA pramANe vartakuM dave te zrAgamavyavahAra na hoya to temanAM parupyAM sUtra ( te sUtravyavahAra ) pramANe vartatuM. 2 have sUtramAM bolano je nirNaya na hoya te zrAjJAvyavahAra pramANe karavo. 3 khAjhA devAvAlo na hoya to dhAraNA vyavahAra mAnavo. ( jema dhAraNA hoya tema karavuM ); 4 ane dhAraNA na hoya to pAMcamo jitavyavahAra mAnavo (jema vA vamerA karatA hoya te kara). 5 e pAMca vyavahAra mAnato thako AjJAno dhArAdhaka thAya kayuM. ve ju ! sUtramAM je bolano nirNaya na karyo hoya te pAMcamA jita-vyavahAre mAnavo. jema vamerA karatA yAvyA tema karato thako jJAno ArAdhaka thAya kayuM. tyAre juna ! de devAnuprIya ! sUtra, pothI, sAr3I, hIMgalo, haratAla ne lekhA pramukha sarva bolano " sAdhue rAkhatuM ke na rAkhanuM, " evo sUtramAM nirNaya karyo nathI; chAne devarddhigaNi kSamAzramaNa, jagavaMtane sattAvIsame pATe yayA temaNe sUtra lakhyAM tyAra pI sAhI, hIMgalo ne cazmA pramukha jJAnanAM upagarNa sAdhu rAkhavA
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra khAgyA. vAste sarva jJAnanAM napagarNa rAkhavAM te jitavyavahAramA be; ane jyAre sUtravyavahAra na hoya tyAre jitavyavahAra mAnavAnI nagavaMtanI AjJA . e nyAye cazmA, hiMgalo, sAhI, haratAla, lekhaNa, pothI ane pAnA pramukha sarva jJAnanAM. upagaNa sUtramA nathI kalAM, batAM ame rAkhIe sIe; paNa tame cazmA to nathApo bo zrane sAhI, hiMgalo, lekhaNa, pothI, pAnAM pramukha ghaNI vastu sUtramA kahyA vinA rAkhoDo. ai cazmA jitavyavahAramA De tene matanA lIdhe nathApone tame sAdhu mAye jugaM pAla dyoge. valI terApaMthI, kamAma vAsavA ughAmavAnI tathA cazmo rAkhavAnI jagavaMtanI zrAjJA je te to, nagavaMtanAM vacana nathApIne niSedhe , zrane grahasthInA ghere besa, sthApe ; paNa jagavaMte, grahasthInA ghere bese tene sAdhapaNAthI bhraSTa kahyo . zAkha sUtra dasavaikAlIka adhyayana bahe te gAthAH dasa adhya hANA, jAiM bAlo viravaz taba annayare hANe niggaMthA tAna jassa // 7 // vayanakaM kAyabakaM, akappo gidinAyaNaM; paliyaMka nisidyAya, siNANaM sona vadyaNaM // 7 // arthaH-da0 dasa ane zra0 ATha ema aDhAra ga0 sthAnaka jANa je bA ajANa vi0 virAdhe ta0 te aDhAra sthAnaka mAhItuM zra0 aneru kozaeka gaNa sthAnaka virAdhate thake ni0 nigraMthapaNAthI tA teja braSTa thAya have te zraDhAra sthAnaka kahe jeH-va0 vrata kA kAya tha zrakalpanika vastu gi grahasthInAM nAjana thAlI pramukha pa0 palaMka (DholI).ni kAraNa vinA grahasthInA ghere besabuM te si snAna ane soga vijuSA (zarIranI zojA) va varjavAM. e 17 sthAnaka. . ____ lAvArthaH-have juna ! thA pAThamAM kaDaM ke, aDhAra mAMhelo eke bola seve tene sAdhapaNAthI naSTa kahIye. temAM solamo bola grahasthonA dherai besavAno ne tenuM varNana emI gAthASI 60 mI mAthA sudho le. tyAM prahasthInA dhere savAthI sAdhune je doSa upaje se kahA le te gAyA:
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ (434) + siddhAntasAra goyaraggA paviThassa, nisiyA jassa kappakSa zmerIsa maNAyAraM, Avadyaz abohiyaM // 5 // vivattI baMnacerassa, pANANaMca vahe vaho; vaNimagga pamigghAu, pamikoho agAriNaM // 5 // aguttI baMcacerassa, zabivAvi saMkamaM; kusIla vaDhaNaM gaNaM, dura parivadyae // 5 // tinda mannaya rAgassa, nisiyA jassa kappakSa, jarAe aninUyassa, vAdiyassa tavassiNo // 60 // arthaH-have solamuM sthAnaka kahe . go0 gocarI pa0 gayAM thakAM ni grahasthanA gharane viSa besavu ja je yatine kA kahape teto bese, paNa je yatine besabuM na kaTape te bese to tene 30 evo ma0 zranAcAra lAge ane zrApa pAme a0 mithyAtvanuM phala // 5 // vi0 vinAza thAya baMga brahmacaryano. ane pA0 prANIno va0 vadha paNa thAya. (tyAM yatine grahasthanA gharane viSe besatAM zrAdhAkaramI pramukha AhAra nIpajavAno saMcava ne tethI). va0 saMyamano paNa vadha thAya. va tyAM nizAcarane pa0 aMtarAya pame. pa0 tyAM yati upara krodha napaje a0 grahasthane (gharanA dhnniine)|| 50 // 10 nava vAmanAMge baMga brahmacaryanI. 30 strIne paNa saM0 zaMkA upaje. kucha kuzIla va0 vadhavA, gaNa sthAnaka (grahasthane ghere vesa, te) 0 purathI pa0 varje ||ee // have grahasthIne ghere besavaM je yatine kalpe De te adhikAra kahe -ti0 e traNamAM koI eka yatine ni grahasthInA ghare besa ja jene kA kalpe te kahe . jaNa gaDhapaNe parAjavyo hoya te yatine vA0 rogI yatine ane ta tapazvIne, e traNa prakAranA yatine grahasthanA ghere besabuM kalpe // 6 // nAvArthaH-have ju ! thA pAThamAM jagavaMte, grahasthInA ghere bese te sAdhune bAu avaguNa moTakA karA. temAM mithyAtanuM phala pAme.
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sidAntasAra.. (435 ) brahmacaryano vinAza thAya 1, prANIno vadha thAya 2, grahasthI dhana kaNuMkA, lIlotrI, pANI vIgere zrAghu pADaM karI bAdhAkarmI thAhAra nipajAve to prANIno vadha thAya, tevAre saMjamano paNa vadha thAya 3, nizAcarane aMtarAya pake 4, gharano dhaNI krodha kare 5, brahmacaryanI vAma nAge 6, strIne zaMkA napaje , ane kuzIla vadhavA, gama De . e pATha doSa jANIne sAdhu grahasthInA ghere besa puratho varje, ane apavAdamArgamAM traNa jaNAne grahasthInA ghere besa, kalpe kaDaM. temAM eka to jarAe karI parAjavyo (buDho sthivara) tene, eka vyAdhiyAne (rogone) ane eka tapazvIne. etraNa vInA bIjo grahasthInA ghere bese to tene sAdhapaNAthI jraSTa kahyo be. tame potAnA svArthane vAste grahasthInA ghere besa, kema sthApolo ? tevAre terApaMthI kahe ke "eto gocarIe gayAMthakAM grahasthInA ghere besabuM nahI te AzrI kaDaM be; ane ame to dharma-upedaza devAne vAste moTA gharomAM pamadAvAlI bAune tathA rajaputonA rAvakhAmAM vakhANa saMnnalAvavAne jaze bIe tathA hATomAM natarIe tyAre bAune vakhANa saMnalAvavA mATe grahasthInA ghere jazne besIe bIe. e to dharma vadhAravAnuM kAraNa ." teno uttara. he devAnuprIya ! sheje gocarIe gayAthakA grahasthInA ghere bese toya sAdhapaNAthI vraSTa kahyo De, tyAre (nadIrone) jANI jozne to jara besabuM kalpeja kema ? jema gocarIe gayAM grahasthInA ghere besa, vajyu le tema upadeza devo paNa varyo . zAkha sUtra brahatkalpa uddeze proje. te pAThaH nokappakSa niggaMthANaMvA 2 aMtarAgihaMsivA cihittaevA nisiittaevA tuyaTrIttaevA nidAzttaevA payalAzttaevA asaNaMvA 4 AdAramAdarittaevA uccAraMvA 4 parivitae sadyAyaMvA karittae jAeMvAjAzttae kAsagaMvA haavaahaashtte||ahpunn evaM jANejjA vAhie there tapasA jvale . kidaMtejarAjule jajarie mujhejavA pavamejAtrA evaMse kappaz
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sidAntasAra.. aMtarAgihaMsi ciThittaevA jAva hANaMvA hAttae / nokappa niggaMthANaMvA 2 aMtarAgirdisivA jAva canaggAdaMvA paMcagAhaMvA AikhittaevA vinAvittaevA kITTIttaevA paveittaevA nanaba eganAeevA egavAgaraNeNavA egagAdAevA ega siloeNavA sevie ThiccA nocevaNaM ahiccA // no kappai niggaMthANavA 2 aMtarAgidaMsi imAiM paMcamadavayAiM sabjAvaNAI AikhittaevA vinAvittaevA kihittaevA pavezttaevA nanana ega nAeNavA egavAgareNavA egagAhAevA egasiloeNavA saviyahicA nocevaNaM AThicA // 23 // arthaH-no na kalpe ni sAdha sAdhavIne zra grahasthanA gharane viSe ci0 uThe rahevu ni besa tu suva' ni niMjA levI pa0 vizeSa niMjA levI a asana, pANI, khAdima, svAdima, e cAra thA AhAra karavo u0 vamInIta 1, laghunIta 2, balakho 3, ane nAkano mela 4 paNa paragvavo sa sakAya karavI dyA dhyAna dhyAvaq kA kAusagga gaNa gavavo. zra have valI e jo ema jAga jANe vA rogI thega sthivara ta0 tapasvI u0 purbala ki kilAmanA pAmI jaNa jarAe juno jaNa jarjarI dehe mu murdA pAmI pa0 pamato hoya etene kaN kalpe aMN grahasthInA gharane viSe ci0 uThe raheQ, besa, suq jANa yAvat ga kAusagga Thaga riyAvahI pamikamavI. no na kaTape ni sAdha sAdhavIne a0 grahasthInA gharane viSe besone jA yAvat ca0 cAra gAthA paM0 pAMca gAthA Apa kahevI vi0 judI judI kathavI ko vistAre kehe, ( praznavyAkarAmAM guNa kahyA te), pa0 vizeSe kehe, (mAhAvratanAM phala nirjarAnAM phala muktipada pAmavA ), na0 paNa eTaluM vizeSa eNnA ekaja nyAya aSTAnta kahe eNvAya ekaja praznottara kahe eNgA ekaja gAthA kahe
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra.. e0 si ekaja zloka kahe; se te paNa vi0 unnA rahIne, paNa no0 nahI aN besIne kahe. no na kalpe ni sAdha sAdhavIne aMga ghara vacAle besIne i0 epaM0 pAMca mAhAvata sa pacIsa jAvanA sahita zrApa kehevAM, vi0 zrartha judA judA kathI prANAtipAta veramaNAdika ki vistArI kehevA (praznavyAkaraNamAM guNa kahyA te), pa0 vizeSa kehevA (muktipada pAmavA rupa mAhAvrata (nirjarA)nAM phala), na0 paNa eTaduM vizeSa eNnA0 ekaja nyAya aSTAnta eNvA0 ekaja praznottara eNgA ekaja gAthA esi0 ekaja zloka kedevo; se tepaNa vi unA rahIne; no paNa besIne na kehevo. .. nAvArthaH-have juTa ! thA pAThamAM zrI vItarAgadeve ema kaDaM De ke, sAdhasAdhavIne grahasthInA ghere nanuM rehe, 1, besa, 2, su, 3, nizA khevI 4, vizeSa niMjA levI 5, asnAdika cAra zrAhAra karavA 6, naccArapAsavaNa khela paragvavAM , sajjAya karavI , dhyAna karavU e, ane kAusagga karavo 10, e dasa kAma grahasthInA ghere jazne karavAM nahIM; ane apavAda mArgamA buDho ( sthivara ), rogo tathA purbala hoya, murga zrAvatI hoya ane hege pamato hoya tene grahasthInA ghere besabuM kaspe. valI bhAgala A pAThamAMja ema kaDaMDe ke, grahasthonA ghere cAra pAMca gAthA kedevI nahI, pAMca mAhAvata paNa kehevAM nahI, tema pAMca mAhAvratanI pacIsa nAvanA paNa kehevI nahI. kadAcita koi puDhe to eka praznano uttara devo tathA eka gAthA athavA eka zloka kehevo; te paNa unnA rahIne kehevo, paNa besIne kehevo nahI. e ju ! nagavaMtanI to AjJA evI De ke, grahasthInA dhere kAma pamayAM kehe, pame to eka zloka ke gAthA nannA rahIne kehevI; paNa besIne kar3avAno mAjhA nathI. tyAre ghaNI vAra grahasthInA ghere besIne upadeza devo kyA thakI? tame prajunAM vacana utthApIne grahasthInA ghere besIne vakhANa vAMcaveM tathA napadeza devo kema sthApo ho ? tevAre terApaMthI, prahasthInA ghere besavaM sthApavAne arthe ema kahe
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ (38) +sidAntasAra.. De ke " sUtra dasavaikAlIkamAM grahasthInA ghere bese to sAdhapaNAthI bhraSTa kayo, thane A bahatakalpanA trIjA uddezAmAM grahasthInA ghere besabuM vajyu te aMtara ghara kayuM . te aMtara ghara to rasoza kare tene, tathA dhaNI dhaNIyo suve te mehelAta tathA uramA pramukha niMtara jagyAne kahIye. te aMtaragharamAM tera bola karavA vA be, paNa parasAla ( varasAlI) mAM, cokamAM, kacerImAM ane aghAyalI (ekAnta ) jagyAmAM uThe rahe, besabuM tathA upadeza devo nathI vo." ema potAnA svArthane arthe khoTA artha kare je teno uttara. he devAnuprIya ! je jagyAmAM sukhe samAdhe sAdhune besa, vajyu, teja jagyAmAM buDhA sthivarane, vyAghirogIne tathA tapasvIne najA rahevAno, besavAnI, suvAnI, cAra thAhAra karavAnI, vamInIta laghunIta pramukha parauvavAnI jAvat tera bola karavAnI prAjJA le. have julaM sthivara, rogI ane tapazvI, grahasthInA ghere rasoza karavAnI jagyAmAM, suvAnA mehelamAM, sejyAmAM, tathA niMtara-naramA pramukhamA AhAra pANI kare tathA vamonIta laghunIta paragve ke aghAyalI jagyAmA paragve te kaho. tevAre terApaMthI paNa kahe je ke " aghAyalI jagyAmAM, niMtAdikane na tathA nohorA pramukhamAM zrAdArAdika kare tathA laghu nIta, vamInIta paragve; paNa rasoi tathA suvAnI jagyAmAM to sthivara, rogI ane tapasvI paNa zrAhAra pANI kare nadI tathA disA mAtre paNa jAya nahI." he devAnuprIya ! tame rasomAnI tathA suvAnI jagyAne aMtara-ghara kema kahobo? evA khoTA artha kema karoge ? ahIyAM to 'giha' kehetAM ghara ane 'aMtara' kehetAM mAMhe sAdhune besavU nahIM tathA upadeza devo nahIM;" prajue to ema kaDaM . tevAre terApaMthI kahe De ke "sUtra uttarAdhyayananA bAramA adhyayanamA harakezo munIrAje brAhmaNo nA pAmAmAM upadeza dIdho be; tathA teja sUtranA pacIsamA adhyayanamA jayaghoSa munIe vijayagho. pane brAhmaNanA pAmAmAM napadeza dodho De; tathA sUtra jJAtAjImAM poTI. sAne dAnazAlAmAM ArajyAe moTe maMmANe napadeza dogho De; tathA valI
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 419 ) teja jJAtAjInA sokSamA adhyayanamAM gopAlakAjI zrajae sukhamAlIkAne upadeza dIdho be. tethI zrame paNa grahasthInA ghere besIne upadeza daie bIe. " teno uttara. he devAnumIya ! evI jagyAmAM to kAma paDyAthI sAdhune rehevuM paNa kampe be, tyAre upadezanI zI carcA be ? ane grahasthAnA ghere sAdhune besavuM tathA upadeza devo vaya te to strIyAdika rehetI hoya, pariko pANI hoya, rasoi thatI hoya ne DhokarA DokarI vekherA sahita hoya te zrAzrI vajyoM be. dave nataryA hoya te jagyA choTI hoya tathA bakhAnI hoya tethI bIjI jagyA sAdhujIne rehevA jogya hoya evI jagyAmAM jaine upadeza de to sAdhune harakata ( aTakAva ) nahIM. valI sAdhujI rahe te ghara sarva grahasthInAMja be, paNa grahasthIne rehevAsanI jagyAmAM sAdhujIne upadeza devo tathA besavuM vayuM che. valI irakezIjI tathA gopAlakAjI pramukhe to pAmAmAM tathA dAna devAnI jagyAmAM napadeza dIdho be; paNa grahasthInI rahevAsavAlI jagyAmAM nathI dIdho. e irakezIjI munIrAja ne zrAryAjI gopAlakAjI pramukhe prahasthInA pAyAmAM jazne upadeza dIdho te to sarva tIya- kalpI be; paNa pehelA ne belA tIrthaMkaranA sAdhune grahasthInA ghere jaine upadeza devo kayAMya cATyo hoya to te sUtra pATha batAvo . tevAre valI terApaMthIna, grahasthI nA ghere besa sthApavAne kAje kahe De ke " vacana - labdhinA dhone 'grahasthInA ghere besIne upadeza devo sUtra sUyagamAMganA prathama zrutakaMdhanAnavamA adhyayananI 1 mI gAthAnA arthamAM kyAMka kayuM che. te pAThaHnanaca aMtarAeNaM, paragedeNa pisiyae; gAma kumAriya kiMru, nAtivelaM dasemuNa | // 29 // arthaH- na0 eTaluM vizeSa aM0 jarA, rogAdika kAraNa TAlIne bese, tathA koi vacana - labdhivaMta dharma upadezAdi kAraNe paNa bese. pa0 e kAraNa vinA prahasthInA ghere pi0 na bese. gA0 grAmane viSe kuM0 ku*
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 440) 'siddhAntasAra.. mAranI pare kiMga hAzya krimA na kare, nA maryAdA mukIne na hase muga sAdhu. pamilehaNAdika velA maryAdA ulaMghone na ise. vItarAganI AjJA usaMghIne hamahama sAdhu na ise. lAvArtha:-he devAnuprIya ! ahIyAMto ema kayu le ke rogAdikanA kAraNa vinA grahasthIne ghere sAdhue besavu nahI, ane vacana-labdhovaMta hoya to upadezAdika kAraNe bese' ema zrarthamAM kaDaM . have vacana labdhIvaMta kene kahIye te kaho. jo vacana bole tene vacana-labdhIvaMta kehetA hoto guMgA sAdhu kayA le ke, jemane sUtramA vAma gama grahasthInA ghere besaveM vajyu. ? ahiyAM vacanalabdhI to dasa pUrvathI lara cauda pUrva paryaMta jJAnanA dhaNI hoya ane jenAM vacana khAlI naja jAya tene kahoye. tene tathA Agama-vyavahArI hoya tene besa arthamAM kaDaM . have tamArAmAM kaz labdhIne te kaho. eto tame badhAe peTa narAzne vAste prahasthanA ghera besatA dekhAu~ bo. valI prajue to sUyagamAMga sU. nA prathama zrutSkaMdhanA navamA adhyayanano ekavIsamo gAthAmA grahasthI. nA ghere sAdhune besavu vajyu je. te pAThaH AsaMdI paliyaMkeya, NisidhaM ca giraMtare, saMpuraNaM saraNaMvA taM vidhaM parijANiyA // 1 // _ arthaH-zrA0 mAMcI pramukha zrAsane pa0 palaMkAdike Ni besA gi prahasthInA gharamAM besabu, suvU na kaTape.(zrAtma saMjamanI virAdhamA thAya tethI.) sa0 grahasthone dema kuzalanuM pubbu tathA sa pUrva krimAnuM sajArabuM taM te sarva saMsAra jamavAno hetu jANIne vi0 mIta pa0 parihare.21 jAvArthaH- have julaM ! ihAM paNa grahasthInA ghere besa, vajyu le. valI dasavaikAlIka sUtranA tojA adhyayanamAM grahasthonA ghere bese tene zraNAcArI ko je. ityAdika aneka ThekANe sUtramA grahasthInA dherai besabuM vajyu be. batA tame eTalAM kevalInAM vacana gthApIne, peTa narAznA vAste grahasthImA dhere besavu kema sthApo ho ?
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra.. (441) . valI ToTAvAlA sarAphanI mAphaka lokomA saphAi darzAvavAne bAste terApaMtho kahe ke " sUtramA kahyA sivAya kiMcIta mAtra kAma karIne prAyazcita na le tene sAdhapaNAthI bhraSTa kahyo be." evI parupaNA kare be; paNa poteto sUtramA kahyA vInA ghaNAM kartavya kare . te e ke prathama to grahasthInA ghere besabuM sthApe , ane pAtrAMne rAgAna tathA raMga khagAmavA mATe rogAna vAsI rAkhavAnI sthApanA kare . mATe terApaMthIne punbu ke, tame pAtrAMne rogAMna lagAvo bo tathA sAthe lazne gAmogAma pharyA karoDo tathA vAsI rAkho lo, ane valA toTo bupA. pavAne arthe tathA zraNasamaju lokone ugavAne vAste kaho bo ke, sU. tramA kahyA vinA kiMcItta mAtra kAma kare tenAmAM sAdhapaNuM nathI. tyAre pAtarAne lagAvavA sAru rogAna vAsI rAkhavo kayA sUtramA kaDaM te batAvo. tame to e kAma sUtramA kahyAvinA karo bo. have tamArI kehepIne lekhe tamArAmAM sAdhapaNuM De ke nh| te kaho. tevAre terApaMthI kahe De ke " jema tamArA bAvIsa saMghAmAnA sAdhu pAtrAMne raMga rogAna lagAve ne tema ame paNa lagAvIe jIe." teno uttara. he devAnuprIya ! bAvIsa siMghAmAnA sAdhuto cazmA paNa rAkhe be, rogAna paNa pAtrAMne lagAme be, ane soya nAgyAnA prAyazcitanuM beDuM tathA soya gunAvyAnuM telu kare , ane kAcA pANIno gaTo mAge to apavAsanuM prAyazcita le je ityAdika ghaNAM kAmano sUtramA nirNaya nathI te jema jitavyavahAramA kayuM ane jema vamA vamerA karatA cAvyA tema kare le. te jitavyavahAra mAnavo kahyo . tenI zAkha sUtra jamavatI zataka thAmme naddeze thAmme, tathA vyavahAra sUtra uddeze dasame. e.nyAye amArA bAvIsa TokhAnA samudAyanA sAdhu to je kAmano sU. amAM mArsaya nathI te sarva jitavyavahArathI kare be; ane jitavyavahArathI varte tene jagavate zrAjhAnA thArAdhaka kahyA . e nyAye ame to jInsavyavahArathI sarva kAma karIe bIe; ane tame to jItavyavahAramA bIjAM to prAyazritaHpramukha sarva kAma uyAtrI dIyA; ane rogAna
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ sidAntasAra pramukhanI velAe bIjA saMghAmAnA sAdhunuM uTuM tyo bo ke "jema tame karoDo tema ame paNa karIe bIe." aho devAnuprIya ! zrI niSita sUtra pramukhamAM pAtrAMne traNa pasalI tela lagAma karvA De tathA traNa pasalI loDa pramukhano raMga lagAmavo kahyo . te tela tathA lono rogAna bane be, tethI merA AcAryoye pAtrAMne rogAna lagAvavo sthApyo be. te jIta vyavahAra je. te telanI netrAye jItavyavahArathI zrame rogAna lagAvIe bIe. valI tela rogAna vAsI rAkhavo na joie. batAM keka siMghAmAmAM vAsI rAkhe , paNa te tamArI peThe sthApanA karatA nathI. tame to kaho bo ke sUtramA kahyA sIvAya kAma kare tenAmAM sAdhapaNuM nathI, ane valI rogAna vAsI rAkhavAnI to sthApanA karo bo; paNa jagavaMte to tela, rogAna pramukha vAsI rAkhe tene sAdhapaNAthI naSTa kahyo tathA grahasthI sarakhA kahyA le. zAkha sUtra dazavaikAlIka adhyayana baDhe aDhAra bola mAhelA pAMcamA bolamAM. te pAThaH vimamudye imaM loNaM tillaM sappiM ca phANiyaM nate, saMnihI miti nAyaputta va rayA. // 17 // lonassasama guphAse manne annaya rAmavi je siyA saMnidikAmI gihI pavaie nase. // 15 // arthaH-have pAMcamA sthAnakanI vidhi kahe . vi0 bima khavaNa samujAdivarnu 30 evA prakAraceM kho buMNa ti tela sA ghI phA Dholo gola na0 eTalAM vAnAM te yati saM0 vAsI rAkhavAM mina vAnDe nA zrI mAhAvIradevanAM va0 vacane ra je rakta tatpara hoya te. loga lojarnu aNu0 thoDaM paNa sevaIM (je vAsI khAvU ) te, ane ma anerI bIjI vastu thomI paNa je je yati si kadAcIta saMga snigdha khAvAnI vastu vanDe te gi0 grahasthI paNa nahI ane pa0 yati paNa nahI. . nAvArtha:-have A pAThamAM ema kathu ke, vora vacanamAM rakta thayo hoya te sAdhue buMNa, tela, gola, ghRta pramukha vAsI rAkhavAnI vA
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra.. nlA karavI nahI; ane je koI kiMcIta mAtra vastu vAsI rAkhavAnI vAnyA kare tene sonano sevaNahAra tathA pAMca mAhAnatano virAdhaka grahastha kehevo; paNa pravarjita sAdhu na kehevo. have juu~ ! A pAThamAM tela vAsI rAkhe tene nagavaMte grahasthI sarakho kahyo be. te telanI neAye rogAna lagAvIe boe. tame rogAna vAsI rAkhavAnI sthApanA kema karobo? tevAre terApaMthI kahe De ke, " zrahIyAM to khAvAne vAste telAdika vAsI rAkhe tene grahasthI sarakho tathA sAdhapaNAtho naSTa kahyo ; paNa pAtrAMne lagAmavA vAste tela rogAna vAsI rAkhavo kyA vo The? teno nattara. he devAnuprIya ! zrIvItarAgadevatuM vacana natthApIne evI DhIlA kema sthApo bo ? juna naSitha sUtramAM, gumamAMne lagAvavAno malama tathA gobara pramukha vAsI rAkhe tene comAsI pAyazcita kaDaM . tyAre tela rogAna vAsI rAkhaze tene doSa kema nahI lAgaze? ane tela rogAna vAsI rAkhavAnI sthApanA karaze tathA doSane nirdoSa sthApaze tenAmAM (samyakta) sAdhapaNuM kema raheze ? valI tela, alasI, rogana, mINa ane sAbu pramukha vAsI rAkhe te to karmano udayannAva ; paNa vAso rAkhavAnI sthApanA karo bo te ghaNuM ajuktuM karo bo. valI tame kaho bo ke " khAvAnI vastu vAsI rAkhe tene grahasthI sarakho kahyo , parA rogAna, tela, e khAvAnI vastu natho tetho vAsI rAkhIe bIe." e lekhe to AMkhomAM ghAlavAno uso (suramAdika ), guMbamAMne lagAvavAno malama tathA pukhatA zarIre lagAmavAnuM tela, ghRta, pugaM pramukha karavAne cAvala tathA gahu~nI lAhI ane sAhI hIMgalo pramukhamAM nAkhavAne guMda ityAdika khAvA vInA aneka kAmane vAste aneka vastu tamArI keheNIne lekhe vAsI rAkhatAja dazo; paNa dasa vaikAlokanA trIjA adhyayanamAM dasamA aNAcAramA telAdika vAsI rAkhe tene zraNAcArI kahyo De tathA naSita sUtramA comAso prAyazcita kaDaM . temaja dasAzrutakaMdha, uttarAdhyayana ane praznavyAkaraNa pramukha ghaNA sUtramA gama ThAma tekhAdika vAso rAkha, vajyu je. te jAgajo.
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ (444) + sidAntasAra.. have terApaMthI sAdhavI sAthe saMsato paricaya kare ne zrane sthApe . tenuM varNanaH__valI DhIlA, pAsatthA, sukhaselIyA ane jInanA losapI, sAdhavInAM zrAhArapANI le De paNa gaNAyAMga sUtranA trIjA gaNAmAM kAma paDyAthI traNa prakAre sAdhavIne bolAvaq kA. temAM kAma paDyAthI AhArAdika devo devarAvavo kahyo; paNa sAdhavIno zrAhAra pANI levo to, patrIsa sUtramA kyAMya kaDaM nathI. batAM terApaMthInA sAdhu bArajAno zrAeyo AhAra pANI le le. have gaNAyAMgamA thArjAne devo devarAvavo kahyo be, te paNa kAma paDyAM azAtAdika kAraNe kahyo saMlave be; kAraNa ke sukhe samAdhe sAdha sAdhavIne mAMhomAMdI AlovaNA levI tathA mAMdomAMde AhAra pANI pramukhanI vaiyAvaya karavI, eke kaspe nahI. zAkha sUtra vyavahAra naddeze pAMca meM. te pAThaH je niggaMthAya niggaMthInaya saMjozyAsiyA NoehaMkappati annamannassa aMttie Aloie. agiyA icaedaM ke AloyaNAride kappatiNaM tassa aMttie Alozttae. Nana ibaedaM kei aNhe AloyaNArihe evaNaM kappatti amamamassa aMtie Alozttae. je niggaMthAye niggaMbijya saMnozyAsiyA nondaMkappati ammamamassa aMtie veyAvacaM karitae abiyAzNaM vayAiNaM vayAvaccaMkare kappatiehaM teNaM veyAvacaM karAvittae. NabiyAiNaM ke veyAvaccaMkare evaNaM kappatti amamammeNaM veyAvaccaM kraavitte|| arthaH-je je koi ni sAdhu ni sAdhavI saM0 bAra prakAranA saMjogo ne temane No na karape a0 mAMdomAMhI ekekanI aMga samipe A AloyaNA levI. an i0 emane ke jo ko Apa pAloyaNano deNahAra zrAcArya toka kalpe tite sAdha sAdhavIne taNate AloyaNa
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 3 +sidAntasAra.. deNahAra zrAcAryanI aMga samipe prANa prAloyaNA levI. 10 nathI i0 e sAdha sAdhavIne ke kozraNa anero zrApa pAloyaNano deNahAra prAcArya esa. ema hoya to kA kalpe a0 mAMdomAMhI ekekanI aMga samipe zrA0 AloyaNA levI. jaNa je koza ni sAdhune ni sAdhavIne saM0 bAra prakAranA saMnoga De po temane na kalpe aM0 mAMdomAMhI aMga sAdhu sAdhavInI samipe ane sAdhavI sAdhunI samipe jazne vegavaiyAvaca karavI. aNDe 30 ihAM ko anerA sAdha sAdhavI va vaiyAvacanA karaNahAra kA kalpe te sAdha sAdhavIne te te kane vega vaiyAvaca kA karAvavI. nathI zhAM ka ko anerA ve vaiyAvacanA karaNahAra e jo ema hoya to ka0 kalpe a0 mAMdomAMdI vevaiyAvaca kA karAvavI. arthaH have juna ! hAM ema kayu ke, bAra prakAranA saMnnogI hoya te sAdha sAdhavIne kadAcita doSa lAge to te doSanI pAloyaNa lebI joie; paNa te mAMhomAMhI levI na kalpe. anero koi guNasaMpanna mA. soyaNA devA yogya AloyaNAcArya hoya to tenI kane bAloyaNa sevI kalpe. have jo evA guNa saMpanna bAloyaNanA deNahAra tyAM na hoya to te kAraNe mAMhomAMhI paNa bAloyaNA levI karape ema kaDaM. have jema bAloyaNa khevAnI vidhi kahI, tema vaiyAvaca paNa mAhomAMhI ekeka pAse karavI karAvavI nahI. te vaiyAvaca gaNAyAMganA trIjA gaNe traNa prakAranI kahI beH- AhAra, pANI, vastra, upagarNAdikanuM devU 1, mAtrAdikanu paragvadUM 2, ane telAdika masalavU, dAbavu tathA cAMpavu 3. valI zrI praznavyAkaraNajImAM ghaNA prakAranI vaiyAvaca kahI le. te vaiyAvaca sAdha sAdhavIe mAMhomAMhI karavI nahI. have koz rogAdika kAraNa upaje to vaiyAvaca karavA yogya ko anerA pAse vaiyAvaca karAvavI; ane vaiyAvaca karavA yogya na hoya to apavAdamAM mAMhomAMhI paNa vaiyAvaca karavI kalpe kayu. ema karatAM saMghaTAdikano zaMkA upaje te jAMjavAjaNI covIsamuM sUtra kahIye bIye. te pAThaH
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ (446 ) siddhAntasAra. + NiggaMthacaNaM rAThavA viyAlevA doha puTho lusevA taM ievA puriso umadyA purisovA itrie umavedyA evaM se kappati evaM citti paridAraMca No pAuNatti esakappo thera kappIyANaM. evaM se nokappatti evaM se no citti parihAraMca pAuNa esakappo jiekappIyANaM. arthaH - vi0 sAdhu sAdhavIne rA0 rAtre vi0 pamikamaNAdikanI velAe tathA bapora ityAdika vIkaTa velAe dI0 dIrgha sarpa pu0 spazyAM thakAM lu0 luse, kha de, karake, evo masyo hoya tyAre taM0 te i0 sAdhavIne te maMkhe to pu0 puruSa grahastha tene hAthe karI 70 daMsanI cikitsA karAve, ane pu0 puSene ( sAdhune) maMkhe to i0 te gRhasthalInA (strInI (jAtanA) dAthe karI na0 daMsanI cikitsA karAve. e0 ema se te sthivara-kalpIne ka0 kalpe ( apavAda mArge). e0 e prakAre ci0 rahe sthivara- klp| te caSTa na thAya pa0 parihAra tapa paNa te na pAme. e0 e kalpAcAra the0 sthivara-kalpIno kahyo. dave jina kalpIno yAcAra kahe be.: - e0 ema sthivara kalponI pare se0 te jina kalpIne no0 na kalpe. e0 ema se0 te jina kalpIpaNuM no0 na rahe. pa0 pAyazcita paNa pAme. e0 e cAra jina kalpIno kedevo. e prakAre vaiyAvacanuM karAvavuM jina kapIne na kalpe. (te utsarga mArge pravarte be te mATe ). bhAvArtha:- have juI ! sAdha sAdhavIne mAMhomAMdI apavAde vaiyAvaca karavI kahI. tyAM saMghaTAnI zaMkA upaje te TAlavA mATe kayuM ke, sarpAdike daMpa dIdho doya to sAdhu sAdhavI strI puruSakane jAmo devarAve. e kAmo devarAvavAno kalpa sthivara-kalpIno ve, tethI te prAyazcita na pAme; paNa jIna-kalpIne kAmo devarAvavo kalpe nahI, tethI jo kAmo devarAve to prAyazcita pAme. valI apavAdamAM apasarate vaiyAvacane zrarthe saMghaTAdika karatAM jagavaMta / zrAjJA zratikrame nahI. zAkha sUtra vRhatakalpa uddeze bahe . te pAThaH
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ (447 ) niggaMthasya pradepAyaMsi khANuvA kaMTaevA diraevA sakarevA pariyAvajA taMca niggaMthe nosaMcAei nidarita - evA visodittaevA taMca niggaMthI nidaramANIvA visodemANIvA pAikamas. niggaMthassa ciMsi pAaivA bIevA raevA pariyAvokA taMca niggaMthe nosaMcAei niharitaevA visohittaevA taM niggaMthI nidaramANIvA visohImA - evA pAikamai. niggaMthIe pradepAyaMsi khANuvA kaMTaevA bAhirevA sakarevA pariyAvajejA taMca niggaMthI nosaMcAei niharitaevA visohittaevA taMca niggaMthe nidaramAvA visodemANevA pAikammai. niggaMthIe ahiMsa pANevA bievA raevA pariyAvajejA taMca niggaMthI nosaMcAei nidaritaevA visodittaevA taMca niggaMthe nidaramANevA vIsohemANevA pAikammai. niggaMthe niggaMthI dugaMsivA visamaMsivA pavayaMsivA pakhalamAAMvA pavamamANaMvA ginhamANevA avalaMbamANevA pAikkammai. niggaMthe niggaMthI seyaMsivA paMkaMsivA paNagaMsivA udagaMsivA ukasamA - gAMvA navuUmANevA ginhamANevA avalaMbamANevA pAikammai. niggaMthe niggaMthI nAvaM ArohamANaMvA naroDhamANaMvA gindramANevA avalaMbamANevA pAikammai. khittacitta niggaMthI niggaMthe gindamANevA avalaMbamANevA pAikammai // arthaH- pUrvavat jurja prazna bIje pAne 224 meM. : siddhAntasAra. jAvArtha:- dave juna ! yA pAThamAM kathaM ke, sAdhunA pagamAM khIlo, kAMTo, pramukha nAMgyo hoya tathA zrAMkhamAM prANI, bIja, raja pramukha paDhayAM hoya ane pote kADhavA samartha na hoya tyAre sAdhavI kADe
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ (nt) + sidAntasAra.. to mAjJA atikrame nahI ane sAdhavInA pagamA khIlo kAMTo,pramukha nAMgyo hoya tathA AMkhamAM prANI, raja, bIja pramukha pamayuM hoya te pote kADhavA samartha na hoya tyAre sAdhu kADhe to zrAjJA atikrame nahI. valo vasamI jagyAthI tathA parvatAdikathI pamatI sAdhavIne tathA jala kAda AdikamAM lapasatI, pamatI tathA mubatI sAdhavIne tathA ( nAvA) vAhANe caDhatAM nataratAM pamatI sAdhavane, sAdhu mahato thako prAjJA atikrame nahI. zrAgala valI kaMdarpa citte karI, lonAdike karI ane jakSAviSe karI jAtI sAdhavIne sAdhu kAlI rAkhato thako AjJA atikrame nahI. jema paga tathA aAMkhamAM khIlo, kAMTo, raja, bIja pramukha sAdha sAdhavI pote kADhavA samartha na hoya tyAre sAdhu sAdhavIne ane sAdhavI sA. dhune kADhatAM prAjJA atikrame nahI; paNa jo sAdhu pAse sAdhu anesAdhavI pAse sAdhavI kADhanAra hoya to mAMdomAMhe kaDhAvaq kalpe nahI. temaja pAhArAdika traNa prakAranI vaiyAvacanI bAbatamAM paNa vyavahAra sUtranA pAMcamA naddezAmAM kaDaM le ke, sAdhu pAse sAdhu karavA vAlo hoya ane sAdhavI pAse sAdhavI karavA vAlI hoya to sAdhune sAdhavI pAse ane sAdhavIne sAdhu pAse vaiyAvaca karAvavI kaTape nahI. te batAM tame sukhe samAdhe AryAno lAvyo thAhArAdika kema syo ho ane AryAne kema Apo bo ? valI puMja, paleva, sIva, pAtrAM pramukhanuM raMgavU ane dhovU mAda dai aneka kAma thAryA kane kema karAvo bo ? thomA jivitavyane kAraNe prajunAM vacana natthApIne zrAryAthI alApa salApa, saMsato paricaya ane AhArAdika levo devo kema sthApo bo? ___ valo AryA sAthe vihAra kare to niSita sUtranA pAThamA uddezAmAM comAsI prAyazcita kaDaM be. temaja sAdha sAdhavIne eka daravAje dizA mAtre paNa jaq vajyu le tathA eka daravAje eka dize vihAra karavo va. jyoM ne batAM tame satranAM vacana nathApIne zrAryA sAthe vihAra kema karobo? evI DhIlA ubA jIvItavyane kAraNe aMgIkAra kema karoDo ? cakSI bhAryAne sAdhujI rahetA hoya te napAzrayamA jJAnAdikanA prapoga
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra (449 ) vinA besavu navu kalpe nahI. eka to ( samosarNamAM) vyAkhyAnamA zrAvaq kaDaM, te prakhadAmA cAra hAtha panAnI paDemI pramukha uDhIne, sarva hAtha paga pramukha aMga upAMga DhAMkIne besa kahyu, zrane eka potAnI pAse jaNAvavAvAlI gItArtha AryA na hoya to sAdhujI pAse vAMcaNI levA sAru zrAvaq kalpe kayu: e be jhAnanA prayogane arthe zrAryAne sAdhunA upAzraye zrAvaq kaDaM . e jJAnAdikanA prayoga vinA sAdhu rahetA hoya te jagyAmAM AryAne zrAvIne uThe rahe, besabu, suI ke thAhArAdika kAM paNa kAma karavaM kalpe nahIM; ane sAdhune sAdhavI raheto hoya te jagyAmAM utuM rahe, besavu, surbu tathA cAra thAhAra karavA kalpe nahI; tema kAMza paNa kAma karavU kaspe nahI. zAkha sUtra vRhatkalpanA trIjA uddezAmAM. te pAThaHnokappakSa nigaMthANaM niggaMdhINaM avassayaMsi cittievA nisittaevA nidAittaevA tuyahittaevA payalAztaevA asaNaMvA 4 AhAraM AhArittae ucAraMvA 7 pAsavaNaMvA khekhavA sighANaMvA parihavittae saghAyaMvA karittae jANaMvA jAzttae kAsagaMvA hANaMvA hAzttae. nokappaz niggaMthINaM niggaMthANaM avassayaMsi cihittaevA nisizttaevA tuyaTittaevA nidAzttaevA payalAzttaevA asaNaMvA AdAramAdarittaevA ucAraMvA 4 parichavittae sadyAyaMvA karittae kAsagaMvA gaNaMvA gshtte.|| arthaH-no na kalpe ni sAdhune ni sAdhavInA nA napAzrayane viSe ci0 seheje uThe raheQ 1 ni besa 2 tu suduM 3 ni niMdA sevI 4 pa0 vizeSa niDA levI 5 a asanAdi cAra thAhAra karavA : 6, nu vamInIta pA laghunIta 7 khe0 balakho e ana si0 nAsikAno mela 10 pa0 paragvavAM, saNa sakAya karavI 11 jAe dhyAna dhyAvayU~
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ (450) +sidAntasAra.. 12 kA seheje kAnasaga karavo 13 ane ga bAramI pamimA gavavI 24 eTalA vAnAM karavAM na kalpe. no na kalpe ni sAdhavIne ni sAdhunA na0 napAzrayane viSe ci uThe raheQ ni besavu tu suvu ni nisA levo pa0 vizeSa niSA levI, zra0 asana, pAna, khAdIma, svAdima e cAra zrA0 thAhAra karavA, na0 vamInIta Adi cAra pa0 paravivA, saNa sajAya karavI kA kAnasaga karavo ga0 (pamimA) maryAdAno kAnasaga ga0 karavo. eTalAM vAnAM karavAM na kalpe. nAvArthaH-have jur3a ! zrA pAThamAM to ema kayu ke ke, sAdhujIne sAdhavInA napAzraye jazne uju rahevU nahI 1, besavU nahI , suvU nahI 3, niMjA levI nahI 4, vizeSa niMjA lebI nahI 5, asnAdika cAra zrAhAra karavA nahI 6; ucAra , pAsavaNa , siMghAMNa e ane khela 10, parazvavAM nahI, sakAya karavI nahI 11, dhyAna dharavU nahI 15, sehejano kAnusa. gga karavo nahI 13, ane jikhunI pamimA gavavI nahI. e cauda bola ane thAhAranA bAkInA traNa gaNIye to satara thAya. e. bola sAdhune sAdhavInA upAzraye jazne karavA kalpe nadI; temaja sAdhavIne sAdhunA napAe jazne karavA kalpe nahI. zrI vItarAgadevanI AjhAto ema be, zrane tame to sUcanAM vacana tathA vItarAgadevanI AjJA uthApone ArajAne zrAkho dIvasa ghaNIvAra sudhI besAmI rAkho bo, AhAra pANI sthAnakamAM besIne karo bo, zrArajA paNa tamAre sthAnake besIne AhAra pANI tathA sajhAya kare , khaMkhAra pramukha paragve , maahomaaNh| vAto karo bo ane puMjavaM palevaNa pramukha AryAkane karAvo bo. evI rIte zrArajAthI saMstava paricaya rAkho bo te ghaNuMja ayukta kAma karo bo. valI uttarAdhyayananA 16 mA adhyayanamAM brahmacaryanI nava vAma kaho be. tyA strI rehetI hoya te jagyAmAM brahmacArI sAdhune rehevU nahI, strInA sAmuM najara melavIne jovU nahI tathA stronAM aMgopAMga norakhavAM nahI; kAraNa ke nava vAma mAMdelI eka vAma nAge to tenA brahmacaryane viSe zaMkA kaMkhA tathA vitigicchA napaje, ane brahmacarya pAva~ ke na pADaM evA
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra.. praNAma thAya, ane saMyamathI, saMvarathI tathA kevasI-purupyA dharmathA naSTa thAya, ema kaDaM . tame Akho dIvasa AryAne pAse laine bega raho bo, vAto karo ge zrane tenA sAmuM joyA karo bo. have tamArI vAma zI rIte reze ? valI strIno paricaya to gama gama niSedhyo . tame ubA jivitavyane kAraNe eTalAM sUtranAM vacana nathApIne, AryAnI sAthe vihAra karIne, thAryAno lAgyo AhAra pANI lazne ane AryAno saMstava paricaya karIne, jaina (dharma) mArga kema khajAvo bo? have terApaMthonI nItya-piMka levAnI lIlA kahIe bIe. valI sarasa thAharanA ji, rasanA lolapI, pehele dovase to ghere vahore, mane bIje dIvase teja zrAvakanA hATe tathA rastAmAM ghRta, sukhamI pramukha rojanAM vohorI le be; paNa sUtramA to nitya-piMka levo gamagama vayoM je. have tame nitya nitya kema vohoro Do? valI bIjA keTalAka saMghAmAmAM nitya dhovaNa le , te bAbatamAM tame kahobo ke, sUtramA vA te eka paNa bola seve temAM sAdhapaNuM nako. tyAre tame nityane nitya sarasa thAhAra ghara, hATa ane rastAmAM vohoro bo tethI tamAruM sAdhapaNaM zIrIte raheze ? tevAre terApaMthI kahe je ke " sUtramA to eka gharano nitya levo bajyoM De, paNa pehele dIna je ghere vohoryu te dhaNInuM bIje dIvase hATamA tathA rastAmAM vohora kyA vajyu le ? teno uttara. he devAnumIya! koi melA tathA phojamAM pAla (taMbu)mAM rasoi kare le. koz ukAnamAM, ko batrImA tathA koz vRkSa he rasoi kare be. ityAdika ThekANAne ghara to na kahevAya. have tame kahobo ke, eka gharanuM nitya vohovu vajyu . tyAre tame pUrvokta pAla pramukhamAM nitya kema nathI vohotA ? tevAre terApaMthI kahe je ke " gharanuM kA kAraNa nathI. grahastha rahe teja ghara le. je jagyAe pehele dIvase vohoryu hoya te jagyAe bIje dI. vase vohara nahI; paNa ghara- ketra ane hATa tathA rastAnuM kSetra judAM be.
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra te pehele dIse ghere vohorIe bIe ne bIje dIvase hoTa ratAmAM vohorIe bIe; kemake kSetra judAM ve tethI aTakAva nadI. eka hani nitya vohotuM nahI. " ema kuyukti lagAve be. teno uttara. de de - vAnuprIya ! eka bAraNAmAM bIje ghere bIje dIvase vohoro ke nahI ? jo rasomA, parasAla tathA uramAne bIjuM kSetra gaNatA ho to, je rasomA pramukhamA pele dIvase vohoryu doya, teja rasomA pramukhamAM bIje dIvase bIjAno kaToradAna paDyo doya ne snAdika vohorAve to vohoro ke nadI te kaho. ( 452 ) vAre terApaMtha / kade be ke " pahele dIvase vohoryu doya te dhaNInuM bIje dIvase na vohora, paNa bIjA ghaNIno mAla hoya to teja jagyAmAM vohorAno TakAva nahIM ? " teno uttara. he devAnuprIya ! tame kehetA datA ke eka kSetramAM nityanuM na vohorayuM, tyAre e eka kSetramAM kema vohoro ? tame e dhaNIno mAla TAlyo ke kSetra TAlyuM ? tame peTa jarAinA vAste zraNasamaju lokone gharanuM, hATanuM zrane rastAnuM kSetra juDuM juDuM kema kaho ho ? valI gharanuM ane dATanaM kSetra juDuM juDuM kahIne nitya vohore che, tene puDhavuM ke, betAlIsa doSanA dravya, kSetra, kAla, nAva ko nitya - piMmano dravya, kSetra, kAla, nAva kaho. dave dravyathakI to cAra AdAra eka dhaNInA nitya na levA kSetra zrakI kyAMya na levA, kAla kI nityanA nitya na levA, ane jAvathakI upayoga sahita traNa karaNa ane traNa yoge karIne levA. have tame peTa jarAi ( vohoravA ) ne vAste gharanuM ne dATanuM kSetra juDuM kema sthApo bo? kAraNa ke nitya eka gharanuM vohore to dasavaikAloka sUtranA trojA adhyayanamAM trIjA aNAcAramAM aNAcAra | kahyo be, ane teja sUtranA baga adhyayanamAM aDhAra bola mAhelo eka paNa bola seve tene sAdhapaNAthI caSTa kahyo be. mAM teramA bolamA nitya eka caranA cAra AhAra le to tene sAdhapapAthI STa kahyo be. valI napita sUtramA nityanA cAra AhAra vohore to comAsI prAyazcita kayuM be. ityAdika sUtramAM ThAma ThAma nityanuM
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 453 ) vohoratuM vajyuM che. eTalAM sUtranAM vacana utthApIne AhAranA pradhikA gharanuM, dATanuM vane rastAnuM kSetra juDuM sthApIne nitya eka gharanuM vohoravAnI sthApanA karIne anaMta saMsAra kema vadhAro bo ? valI pUrvokta jasA vihAra karavo, temanuM zrAhAra pANI levuM tathA temano saMstava paricaya rAkhavo, e to vyavahAraja azuddha be; ane jinamArgamAM to zuddha vyavahAraneja pradhAna ko be. dAkhalA H-- narata mAhArAje kevalajJAna upanyA paDhI veza pAlaTayo, te veza pAlaTyA vinA kevalajJAna kAMi pAhuM to nahotuM jAtu; paNa vya vahAra rAkhavA mATe grahasthIno veza utAryo. valI jugalIyAmAM jAi jagana joga karIne marIne devalokamAM jAya be. te kAma zrAja koi kare to vyavahAra mArga lopyA mATe mAdA anArya kedevAya. bAkI jIva hiMsA to sarakhIja be. valI zrI vIraprabhu jANatA datA ke, be sAdhu ma. raze, topaNa vyavahAra rAkhavA mATe temane bolavA varjyA. valI cAvaka AraMmAM (parima) to bega be, paNa loka lajyA mATe corAi vastu na levI kahI. valI mAhAvIra bhagavAna jANatA datA ke, mArA roganI thitI pAkI be tethI jAze, topaNa vyavahAra rAkhavA mATe tathA bIjA sAdhune auSadhano nRpagAra jaNAvA mATe auSadha lIdhuM be. valI sAdhu meha varasatAM sthAnakamAM Ave, paNa ekalI strInA ghere banA rahe nahI. mArgamAM cAlatAM jo bIjo mArga na hoya to darikAyanuM pApa kare, paNa lokIka vyavahAra azuddha tethI strIno saMghaTo na kare. valI rAjA pramukhanA makAya kahI, te paNa loka viruddha mATe. valI kevalI rAta dIna sarakhaM dekhe be, paNa vyavahAra rAkhavA mATe rAtanA na cAle. valI sneha baMdhaNa thAya tenA jayathI mAsa comAsa uparAnta sAdhu na rahe, paNa jo sneha baMdhaNadAra hoya to rehene mine rAjematono eka rupamAM sneha thara gayo; paNa vyavahAra rAkhavA mATe adhika rahe to vyavahAra jaMga thAya moTu pApa lAge. valI satukAramAM so jAne nipanyo temAMthI zera AhAra na le; paNa gharamA dasa jalAne nimitte AhAra nipanyo te - nI
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 454 siddhAntasAra. mAMthI zera thAhAra le, kAraNa ke satukArano AhAra letAM lokamAM jina mArganI laghutA lAge te mATe na le. valI meD varasatAM gurune deha ciMtA napanI, te vakhate eka ziSya kahe ke huM to nahI paratuM, kemake jIvanI sA lAge; ne bIjo paraThave be. e vemAM vyavahAra zuddha koNa ? ane zrArAdhika koNa ? ityAdika vyavahAra-mArga napara prazna ghaNA be. jeNe vyavahAra lopyo teNe nizce paNa lopyo jAvo; ane jeNe zuddha vyava dAra rAkhyo tene mukti phala Asana be. valI zrI mallInAtha jagavAna zravedI itA, paNa vyavahAra rAkhavA mATe zrArajAnI prakhadAmAM rehetA. have tame vyavahAra lopIne, dhArajAno saMstava paricaya karIne, nityane nitya ghere, hATe ne rastAmAM vohorIne jinamArgane kema lajAvo ho ? valI terApaMthI, sAdhujIne nadI utaryAmAM dharma kahe be ne nadI taravIne jagavaMtanI zrajJAmAM kahe be; paNa jagavaMte natsarga (ghokha) mA - rgamAM nadI utaravAnI AjJA batrIsa sUtramAM koi paNa ThekAle thApI nathI. phakta apavAda mArgamAM apasarate jJAna, darzana chAne cArItranA guNa rAkhavAne arthe athavA jJAnAdika guNa vadhAravAne kArthe tathA lAnane nadI nataravAnI vidhi nalakhAvI be. jema zeTha gumAstAne mAlanA jApatAnI zIkhAmaNa Ape ke " vinA kharce mAla jApatAthI pohoMcAmI deje. " have jo gumAstAne vinA kharce mAla pahoMcaze tetuM na jaNAya to dukI. jAUM, jokhama, bolAvu, lAgata, kharca khAte gaNIne mAla par3oMcA. te jagavaMte to sAdhune saMjamarupa mAla yatanApUrvaka nirvAdane prajJA zrApI . ve jo nadi yadika nataravArupa dravya-hiMsA yA vinA saMjamarupI mAlano, sAdhu thA janma paryaMta nirvAha yato dekhe to to temaja kare; paNa jJAnAdikanA jApatA jaNI tathA jJAnAdika va dhAravAnA lAne arthe sAdhu nadI utare, te pApa khAte jANe paNa darSa mAne nahI; ane potAnuM cAlatAM sudhI dasavIsa gAunI avalAi pakatAM nadI na utaravI pane tema kare. dave jur3e ! jo nadI nataryAmAM dharma hoya to valAi kema khAya ? sAimuM harSa dharIne nadI utarava / joie; paNa
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra. ( 455 ) nadI utaravAmAM dharma na jANe. dharmato nRpazama, kSayopazama chAne kAyaka nAve be, ane nadI utaravI teto udaya jAve te. valI jo nadI utaravAmAM zrAjJA dharma jAgo to upazama bhAvanA agyAra bola, kSayopazama jAvanA pacAsa bola ane dAyaka bhAvanA sAmatrIsa bola anuyogadvAramAM kA be. have nadI utaravI te kayA bolamAM be te kaho. upazama, kSayopazama tathA kAyaka jAvanA bolomAM to nadI utaravI te nathI, ane jagavaMtanI thAjJAto jJAna, darzana, cArItra ane tapanI baiM. nadI utaravI te to nadayanAvamAM be. te udayannAvane tame AjJA dharma kema kaho ho ? "" vAre terApaMtha kahe ke " nadImAM sIje kA be. nadI utaratAM kevalajJAna upajI jAya. pApa hoya to kevalajJAna kema upaje ? tenI uttara. he devAnuprIya ! nadI utaratAM to sIje nahI, kAraNa ke nadI utaravI teto kAyAnA yogathI ( paga upAmavAthI) be, ane si. to mana, vacana chAne kAyAnA joga nirodha karyAthI ajogI (codameM) guNaThA aMtarmuhUrta rahine siddha thAya te tame nadI utaratAM sika kema kaho Dho ? nadImAM, samudramAM tathA jalamAM sIje kahyA, teto sAdAraNa zrI jANavuM; kemake devatAdika badmastha sAdhune zrAkAzayo paTakatAM mArgamAM kevalajJAna upajI jAya. te joga nirodhI ajogIpa mAM pANI mAM parutAM mukti jAya te zrAzrI kayuM be; paNa nadaya Ave kAyAnA jogathI capalAi karatAM tathA nadI utaratAM moha jAya nahI. have tameM nadI utaratAM kevalajJAna upaje kaho to bo, paNa kevalajJAnatI kAyaka jAvamAM be ne nadI utaravI te nadaya jAvamAM be. te zI rIte baMdha beze ? taivAre terApaMthI kar3e ke, jo nadI utaravAmAM pApa hoya to kevalI nadI kama utare ? teno naMtara he devAnuprIya ! kevalIne to koSAdika cAra kaya gayA tethI vihAra karatAM, DhAlatAM cAlatAM yane nadI utaratAM auISa daNAya to paNa phakata eka iriyAbahI kriyA sAtAveda
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 456 ) + sidAntasAra.. nInI be samayanI sthitInI baMdhAya. bAkI sarva punva pApanA karmano abaMdha , tethI vihArAdika karI riyAvihI paNa pamikamatA nathI. temaja nadI natarIne paNa kevalI riyAvahI pamikame nahI tathA covIsayo paNa kare nahIM; kAraNa ke kevalIne sarva kArya karatAM pApano baMdha nathI, tethI kevalI nadI natare topaNa temane pApa lAge nahI; ane badmastha sAdhune to vihArAdika karatAM paNa pApa lAge ane sAta karma baMdhAya be, tethI riyAvahI pamikame be, tathA gocarImAM paNa gamaNAgamaNa karI pAga zrAvIne riyAvahi pamikame . temaja nadI nataratAM umastha sAdhune pApa lAge be, tethI nado utarIne riyAvahI pamikame tathA covIsatho kare ye. valI nadI nataratAM sarAgI badmastha sAdhune u sAta tathA ATha karmano baMdha thAya je. jJAnAvaraNI zrAdika pApa karma nadI utaratAM baMdhAya be, tethInado nataravAmAMzrAjhA dharma nathI. valI jo nadI utaravAmAM thAjJA dharma hoya to vAraMvAra nadI natare to zabalo doSa lAge kaDaM te kema kehata ? zAkha sUtra dasAzrutaSkaMdha adhyayana boje. te pATha: aMtomAsassa ta udagaleve karemANe savale // aMtomAsassa tana mArahANe karemANe savale // aMto saMvancarassa daza udaga leve karemANe savale // aMtosaMvabarassa dasamAkANAI karemANesavale. - arthaH-aM0 eka mAsamAM ta traNa vAra u0 nadI utare to nadaka lepa (je nAni pramANa jala avagAhe te) kare to sa0 sabalo doSa lAge. aM eka mAsamAM bala vacana bole, pratita napajAve, yathA gilA. ene kahe ke " e zrAhAra to le paNa tamane sade athavA na sade" ema pote khAvAnI bujhe kahe, e mAyAnu sthAnaka. evAM ta traNa mA0 mAyA sthAnaka kA karato thako jevo karaNa yoga hoya tevo sa0 sabalo doSa lAge. aMga eka saM0 varSamA 30 dasa vAra nadI utare to u0 nudakakhepa (nAni pramANe jala avagAhe te) lagAmato thako sa sabakho doSa
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ sidAntasAra (457.) lAge. aMga eka varSamA dA dasa mAyA-sthAnaka zeve to saga sabalo doSa lAge. nAvArthaH-yA pAThamAM ema kayuM ke, eka mahInAmAMtraNa nadI ane eka varSamA dasa nadI ulaMghe to sabalo (jabaro) doSa lAge. have juGa ! nadI utaryAmAM dharma hoya to mahInAmAM traNa nadI nataryAthI na. vamo sabalo doSa kema kahe ? ane varSamAM dasa nadI utare to 1e mo sabakho doSa kema kahe ? jo dharma hoya to vAraMvAra harSa karIne nataratuM joie. tevAre terApaMthI kahe je ke, mahInAmAMtraNa nadI utare to sabalo doSa kahyo, paNa be nadI tare temAM to dharma . teno uttara. he devAnuprIya ! mahInAmAM be nadI nataryAmAM AzA dharma kyA kahyo ? zrI jagavaMte to jJAnAdikanI jatanAne arthe nASA TAlIne kalpa ukhakhAvyo . jema zrAvakane sAdhu kahe ke, aNagala pANI pIvAmAM tathA trasajI. ghane haNyAmAM moTuM pApa be. have galeDaM pANI pItuM bAkI rahyaM tathApAMca sthAvaranI hIMsA karavI bAkI rahI temAM sAdhuno zrAjhA-dharma nathI.jema aNa bagaeyuM pANI pIvA karatAM bAeyu pANI pIvAmAM ane trasa-kAyanI hiMsA karatAM pAMca sthAvaranI hiMsAmA pApa thor3eM, paNa dharma to nathI; tema mahInAmAM traNa nadI ulaMghe to tathA varSamAM dasa nadI usaMdhe to sabalo doSa lAge kaDaM. have mahInAmAM be nadI ane varSamA nava nadI ulaMghavI bAkI rahI. temAMtraNa nadI taryAmAM sabalo doSa , tenI apekSAye be nadI utaravAmAM nabalo doSa je. e jagavaMte to jASA TAlIne kampanI vidhi ulakhAvI be; paNa ema to nathI kahyu ke " he sAdhu ! mahInAmAM tuMbe nadI nalaMghaje. mArI zrAjJA ." valI kadAca mahInAmAMtraNa nadI ulaMghavo varjI, tethI tame be nadI ulaMghavAmAM thAjhA dharma mAnatA ho to, dasamA sabalA doSamA eka mahInAmAM traNa mAyA sthAnaka (kapaTA) seve to sabalo doSa lAge kathu be; tathA varSa dIvasamAM dasa mAyA-sthAnaka seve to vIsamo sabalo doSa lAge kaDaM je. have tamA keheNIne lekhe to mahInAmA be nadI utaryAmAM zrAjhA
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 458 ) siddhAntasAra. dharma ve.tyAre to mahInAmA be mAyA sthAnaka tathA varSamAM nava mAyA sthAnaka seve temAM paNa zrAjJA dharma daze. jema mahInAmAM traNa nadI - saMghe to navamA sabalo doSa lAge kadhuM be, temaja mahInAmAM traNa mAyA kapaTAnAM sthAnaka seve to dasamo sabalo doSa lAge kayuM che. dave jema eka mahInAmAM bevAra mAyA - kapaTAi sevyAmAM pApa be, tema madInAmAM bevAra nadI taryAmAM paNa pApaja be; paNa badmastha sAdhune jJAnAdikanI jatanA mATe nadI utaravAno doSa lAgyA vinA rahe nahI thAne mohakarmane udaye kapaTAi paNa lAgyA binA rahe nahI. tethI jagavaMte vAraMvAra nadI utaravAno ne mAyA kapaTAino naya upajAvavAne kayuM be ke " de sAdhu ! tuM mahInAmAM traNa nadI utarIza to ane mahInAmAM traNavAra mAyA kapaTAI karIza to sabalo doSa lAgaze. TAlIne yuM che; paNa " mahInAmAM bevAra tuM nadI ulaMghaje ThAne bevAra mAyA kapaTAi karaje. " ema nayI kayuM. valI pAMca moTI nado madInAmAMNavAra utaravI na kalpe. tenI zAkha sUtra brahatUkalpa udeze cothe. te pAThaH- !" ema jASA noka pas niggaMthAvA 2 imAna paMcamahaNavAna mahA uThAna galiyAna (vijiyA. tomAsassa dukhkhUttovA tirakUttovA natarittaevA saMta rittaevA taMdA: - gaMgA 1 ja - muNA 2 sara 3 kosiyA 4 madI 5. pradapuNa evaM jAjA erAvara kuNAlAe jaya cakiyA egaMpAyaM jale kiccA egaMpAyaM thale kiccA evaM se kappara tomAsassa dukhkhUttovA tikhkhutovA uttarittaevA saMtaritaevA. jaca no evaM cakkiyA evaM se no kappara tomAsassa dukUttovA tikhkhUttovA uttarittaevA saMtaritaevA. // arthaH- no0 na kalpe ni0 sAdhu sAdhavIne i0 e zrAgala kadeze
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra te. paM0 pAMca mAhAnadI (pradhAna-vistIrNa dekhAmI gaNI dodhI. te ghaj pANI utaratAM dohIbuM evI mohoTI nadI ) durmikSAdi kAraNe 30 utaravI pame te, eka mAsa madhye ekavAra paNa sehejanA vihAre na saMnave. aMga eka mAsamAM dube vAra titraNa vAra u utaravI ke (kuMnAdike athavA nAvAdike) saMga vAraMvAra utaravIna kalpe taM te kahe be-gaM gaMgA1, ja jamunA 2, sa0 saraju 3, ko kosiyA , zrane ma mahI nadI 5na kalpe. aNzratha have valI e ema jANe ke jo e airAvatI nAmA nadI kucha kuNAlA nagarI samipe ja0 jyAM ca zaktivaMta ardha jaMghA pramANe e0 eka paga jam pANImAM ane bIjo e0 eka paga tha sthala lumikAe muMkIne e0 ema karIne cAle se tene kA kahape aM0 eka mAsamAM dube vAra tipatraNa vAra janataravI, saM0 vAraMvAra utaravI.ja jyAM no evIrIte na utarAya tyAM e ema se tene na kalpe aMga eka mAsamAM dube vAra ti traNa vAra na0 nataravI, saM0 vAraMvAra utaravI. nAvArthaH-have jurDa ! A pAThamAM to ema kaDaM ke, gaMgA 1, jamanA 2, saraju 3, kosiyA 4 zrane mahI 5, e pAMca moTI nadI ma. dInAmAM betaraNa vAra nataravI kalpe nahI; ane airAvatI nadI, je kugAlA nagarInI samIpe vahe , temAM eka paga jalamAM ane eka paga thalamAM dharIne nataravA samartha hoya to mahInAmAM betraNa vAra nataravI kalpe, ane samartha na hoya to utaravI na kalpe ema kaDaM; paNa jagavate ema nathI kaDaM ke "he sAdhu ! tuM eka vAra to nataraje mArI thAjJA le." paNa nagavaMte to nASA TAlIne kaDaM je. tame nadI utaravAmAM nagavaMtanI AjJA ane dharma kayA nyAye kaho bo te kaho. tevAre terApaMthI kahe je ke " kuNAlA nagarInI samIpe airAvatI nadI vahe , temAM eka paga jalamAM bane eka paga thalamA deza utaravA samartha hoya to, mahInAmAM betraNa vAra nadI utaravI kalpe De. te kappara kaho ane nAve AjJA kaho. kalpa bhane AjJA ekaja ." teno uttaraH he devAnuprIya ! kalpa ane AzA eka hoya tyAre to parivrAjaka saMnyA.
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ (460) + siddhAntasAra sothone, nagavaMte kAcaM pANI pIvA mATe, hAtha, paga, cATumI pramukha dhovA mATe ane snAnane arathe levaM kalpe kayu De. zAkha sUtra navavAjImAM. te pAThaH tesiNaM parivAyagANaM Nokappa agadaeNavA caMdaNeNavA kuMkumeNavA gAyaM aNuliMpittae NaNaba egAe gaMgAmahi. yAe. tesiNaM parivAyagANaM kappai mAgahapae jalassa pamigAdittae seviya vahamANe nocevaNaM avadamANe seviya thimijaddae nocevaNaM kaMdamodae seviya bahUpasaNe nocevaNaM abahupasaNe seviya paripUe nocevaNaM aparipUe seviyaNaM dINe nocevaNaM adiNe seviya vivittae nocevaNaM haba pAya, carucama pakAlaNaghyAe siNAzttaevA. tesiNaM parivAyagANaM kappaz mAgadae ahADhae jalassa pamigAhittae seviya vadamANe NocevaNaM avahamANe jAva nocevaNaM adiNe seviya daba pAya carucammasaM pakAlaNachAe nocevaNaM pivittaevA. tesiNaM parivAyagANaM kappaz mAgahae ADhae jalassa pamigAdittae seviya vadamANe nocevaNaM avahamANe jAva nocevaNaM adiNe seviya siNAattae nocavaNaM habapAya carucammasaM parakAlaNahAe pivittaevA. tesiNaM parivAyagA eyAruveNaM vihAreNaM viharamANA bahuI vAsAiM pariyAiM paannnNtti.|| artha---te te paritrAjakane yA na kara a agara caM0 sukhama pramukha kuM ku kedAra pramukha gAe zarIre zrama vilepana karavA; Na para eTaduM vizeSa eka eka gaMga gopIcaMdana kaTo. te te paritrAsakane kA kalpe mA mAgadha deza saMbaMdhI pAthAmAM mAya eTavU pIvAne zrathe
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra. ( 461 ) ja0 pANI nadImAMtha / pa0 levaM se0 tepaNa va vahetuM kuM, no0 nahI nizce 0 NavahetuM se0 tepaNa thi0 kAdava rahita, no0 nahIM nizce kaM0 kAvavAlu; se0 tepaNa ba0 bahu nirmaluM, no0 nahi nizce zra0 maoNhaoNlu se0 tepaNa pa0 galeluM, no0 nahIM nizve zra0 zrapagala; se0 tepaNa dI0 dIdhesuM, no0 nadI nizce zra0 rAdIdhuM; se0 tepaNa pi0 pIvAne arthe, no nahI nice daNdAtha paga caM0 caru dAMgI, thAlI, cATumI pa0 dhovAne arthe; tema si0 snAnane arthe paNa na kalpa. te0 te paritrAjakane ka0 kalpe mA0 mAgadha dezanuM zra0 zraradhuM zrADhA mApa jeTaluM ja0 pANI pa0 le se0 tepaNa va0 vedetuM, paNa po0 nadI nIce zra0 zraNavedetu; jA0 yAvat no0 nahI nizce zra0 arAdIdhuM; se0 tepaNa i0 hAtha, paga ca0 thAlI, cATukI, cATuvo saM0 dhovAne arthe kalpe; paNa no0 nizce pItuM na kalpe. te0 te paritrAjakane ka0 kalpe mA0 mAgadha dezanuM zra0 eka vADhA pramANa ja0 pANI pa0 lenuM; se0 tepaNa va0 vedetuM, no0 nahI nizce 0 vehetuM; jA0 yAvat pUrve kayuM tema, no0 nahi nIce apa dadhuM; se0 tepaNa si0 snAnane arthe, no0 nahI nizce da0 dAtha paga ca0 cATumI thAlI pa0 dhovAne tathA pi0 pIvAne na kalpe. te te parIvrAjaka e0 evI rIte vi0 vicaratA thakA ba0 ghaNAM vA0 varSa sudhI pa0 parIvrAjakanI pA0 pravarjA pAle. * bhAvArtha:- dave juna ! yA pAThamAM kathaM ve ke, te parivAjakone mAgadhadeza saMbaMdhI pAthAmAM mAya teTalaM pANI pIvAne levuM kalpe. te paNa vehetuM kuM, kAdava rahita, nirmaluM, galeluM chAne dAtAranuM dIghelaM le. eja rote evaMja pANI magadhadezanuM ardha ADhuM pramANa, dAtha, paga, pramukha dhovAne levaM kalpe kayuM. vallI eja rote evuMja pANI magadha dezanuM eka ADhA pramANa snAnanA arthe ledhuM kalne kayuM. dave juna ! jo kalpa AjJA eka hoya to yA pAThanA saM yAsAune kAvuM pAe po, kAcA pANothI snAna kara tathA hAtha paga dhotrA ko kayuM che. dave tamArI kedreNIne lekhe to saMnyAsine kAcaM pANI povAno, kAcA T
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra.. pANIthI snAna karavAnI ane hAtha paga dhovAnI zrI nagavaMtanI thAjhA mAnavI pamaze. valI aMbamajI zrAvakane kAcuM pANI pII ane kAcA pANIthI snAna karavU paNa kalpe kaDaM . tenI zAkha sutra navavA ijImAM. te pAThaH amamassaparivAyagassa kappaz mAgahae adADhae jalassa pamiggadittae seviya vadamANe NocevaNaM avahamANe jAva seviya evaM thamiyaM pasaNaM pariprayaM NocevaNaM aparipUe seviya sAvadhetikA NocevaNaM aNavadha seviya jIvitikAna NocevaNaM ajIvA seviya diNe NocevaNaM adiNe seviya datta daba pAya caru camma pakhAlaNacyAe pivittaevA NocevaNaM siNAzttae. amamassaNaM parivAyagassa kappaz mAgadae ADhae jalassa pamiggahittae seviya vahamANe nocevaNaM avahamANe jAva seviya dine NocevaNaM adiNe seviya siNAzttaeNocevaNaM habapAya caru cammasaM parakAlaNaghyAe pivittaevA // arthaH- a0 aMmama parivrAjakane kA kalpe mA mAgadha dezana adhu ADhuM pramANa ja pANI pa0 grahavaM; se te paNa va vehetuM thakuM; paNa No nahI nizce aNavehetuM jANa yAvata se te paNa e ema tha0 kAdava rahita pa0 nirmala pa0 galelaM; paNa No nahI nizce a0 aNagaTyu se tene paNa sA0 sAvadha jANe, paNa No nahI nizce a0 nirvadya; se0 tene paNa jI jIvasahita jANe, paNa No nahi nizce zrama nirjava. se te paNa didIlu le, paNa No nadI nizce azraNadidhuM; se te paNa daMga dAMta hA hAtha pA paga ca0 hAmI cATuvo pa0 dhovAne arthe tathA pi0 pIvAne arthe le; paNa No nahI nizce si0 snAnane arthe kalpe. a aMmama parivrAjakane kA kalpe mAtra mAgadha dezano zrADho
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 463 ) mApa ja0 pANI paNa graha; se0 te paNa va vehetuM kuM, paNa no0 nadi nizce 0 vehetuM; jA0 yAvat se0 te paNa di0 dIgheluM, po0 nahi nizce 0 dIdhuM; se0 te paNa si0 snAnane arthe, paNa no0 nahiM nIce 60 hAtha pA0 paga ca0 hAMmI cATumI saM0 dhovAne kharthe pi0 tema povAne paNa na kalpe. jAvArtha:- have juna ! yA pAThamAM kahyuM be ke, bamajI zrAvakane magadhadezanuM zradhuM zrAddhaM mApa kAcaM pANI pIvA tathA hAtha dhovAne ane eka AhuM, mApa pANI snAnane kharthe levuM kalpe kayuM che. te paNa vahetuM kuM, kAdavarahita, nirmala chAne galeluM le. tene paNa sAvadha jANe, nirvadya na jANe; jIva sahita jANe, paNa nirjIva na jANe. dave juzro ! bamajIzrAvakane kAcaM pANI pIdhuM chAne kAcA pANIe snAna karavuM kalpe ka e. have tame kahoTho ke, kalpAne khAjJA ekaja be. e nadI utaravI kalpe kahI tethI AjJA dharma kahoto. e tamArI kelIne lekhe to jI zrAvakane kAcuM pANI pI e paNa zrAjJA dharmamAM daze. de devAnuprIya ! kalpAne zrAjJA eka kema kahobo ? kalpa to kare tenAM kAma lakhavAnI vidhi be, ane jagavAnanI AjJA to jJAna, darzana chAne cAritra, kSayopazamajAvanA guNa aMgIkAra karavAnI tathA vadhAravAnI be. valI sAdhu nadI to apavAda mArgamAM thaNasarate koi ThekANe TalatI na dekhAya tethI jJAna, darzana ane cAritranA jatana mATe utare be. jema DuMdI, jAUM, volAi ityAdika, mAla upara jagAta be te rIte e pA be; paNa nadI utaravAnI zrAjJA jagavaMte batrIsa sUtramAM kyAMya doghI nathI. to eTalAM sUtranAM vacana utthApone, khoTA artha karIne, kuyukti lagAvIne tathA nadI utaravAmAM zrAjJA dharma kar3Ine anaMta saMsAra kema vadhAroDho ? " valI ghATA (ToTA) vAlA sarApha sarakhI saphAi darzAvadhAne sATe tathA lokone potAnA matamAM levAne arthe, terApaMthI kahe be ke "sUtramAM kalA sivAya sAdhue kAM paNa kAma karatuM nadI; ane kare to temAM
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ (464) + sidAntasAra sAdhupaNuM nathI." evI vana nASA bole , paNa potAne to puruM aMdhArUM ke kemake sUtramA to grahasthInA ghere besabuM vajyu be, ane pote to gra. hasthInA ghere besavu sthApe , temaja grahasthInA ghere besIne vyAkhyAna vAMce le. valI sUtramA AryA sAthe vihAra karavo vayo be, ane pote thAryA sAthe vihAra kare ; zrAryAno lAvyo AhAra pANI levo vo be, ane pote AryAno lAgyo zrAhAra pANI le je; ane zrAryA pAte sukhe samAdhe vaiyAvaca karAvavI varjI be, ane pote AryA pAse vaiyAvaca sukhe samAdhe karAve . temaja zrAryA pAse puMjavaM paleva, pramukha aneka kAmo karAve . valI rogAna vAsI rAkhavo sUtramA kyAMya karvA nathI, batAM pote vAsI rAkhe je ane rAkhavAnI sthApanA kare . temaja pehele dIvase jenAgharathI vohoryu hoya tenA pAsethI bIje dIvase hATe athavA rastAmAM vohoravAnI sthApanA kare je. eTalAM kAma kare tene sAdhapaNAthI jraSTa kahyo , ane e eTalAM kAma sUtramA kahyAM te sivAya kare le. ___ valI sUtra uttarAdhyayananA zkSamA adhyayanamAM rAtanA pehelA pohoramAM sakAya karavI kahI be, bIjA pohoramAM dhyAna kara, kayu , trIjA pohoramAM niMjA muMkavI kahI De ane cothA pohoramAM sakAya karavI kahI be; paNa eka pohorathI vadhatI niMjA levI batrIsa sUtramA kyAMya kaDaM nathI. have tame pohora sIvAya nimA lyo bo. te tamArI keheNInA lekhe tamArAmAM sAdhapaNuM le ke nahI ? valI eja adhyayanamAM kaDaM le ke, koz zrAve nahI temaja ko dekhe nahI evI jagyAe sAdhue mAtrAdika paragvavaM; paNa naghAmI rIte lokonA dekhatAM mAtrAdika paramvad batrIsa sUtramA kyAMya kaDaM nathI.have tame naghAmI rIte lokonA dekhatAM mAtrAdika paratvo bo. te tamArI kekeNInA lekhe tamArAmAMsAdhapaNuMDe ke nahI ? valI ApamatalabI kahe ke "bajAramA zrAvake sAmAyaka karI hoya te sAmAyaka batAM ghere jazne sAdhune vohorAve to aTakAva nahI, dharma be, tathA gharamAMja sAmAyakamAM beThA le tene bIjA buTA vyanI zrAjJA lIdhA vinA vohorAvaq kalpe ve." ema kahe be, paNa jagavate
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra to zrAvakane sAmAyakamAM sarva avya vosarAvyA kahyA le. tetho sAmApakamA AhAra vastrAdika potAnA nathI ema kayuM je. teno zAkha sUtra jagavatI zataka thAume uddeze pAMcameM. te pAThaH rAyagide jAva evaMvayAsa AjIviyANaM naMte! there jagavaMte evaMvayAsI samaNovAsagassaNaM naMte ! sAmAzkamassa samaNovAsae annamANassa kenaM avaharedyA seNaM naMte! taMjamaM aNugavesamANe kiM sanaM aNugavesa parAyagaMnaMmeM aNugavesa? go ! sanaM aNugavesa noparAyagaM maM aNugavesa. tassaNaM naMte! tehiM sIlavaya guNavaya veramaNa pacakANa posadovavAsahiMsaname anaMDe navaz?haMtA navara, sekeNa khANaM aNaM naMte! evaMvuccazsanaM aNugavesa noparAyagaMnaMmaMaNugavesa? go! tassaNaM evaM lavaNomahiraNe nomesuvaNe NomekaMse gomeduse Nome vipula dhaNa kaNaga rayaNa maNimottiya saMSa sila ppavAla ratta rayaNa mAdie saMtta sArasAvadheye mamatanAvapuNase apariNAe - vai. seteNaNaM go! evaM vuccai sanaM aNugavesaznopa-'. rAyagaM maM annugvesi.|| arthaH-rA rAjagrahI nagarIne viSe zrI gautamasvAmI jagavaMta zrI mAhAvIra svAmI pratye jAga yAvat e0 ema kahe-zrA gauzAlAnA ziSya jaMN he pujaya ! the0 sthivara sAdhu samIpe, zrAvakano apekSAe 90 ema kaDaM. te zrI gotamasvAmIe jagavaMta zrI mAhAvIra deva pratye pu. byu. kyA sudhI ke jyAM sudho zrAvakanA pacakhANanA 735 nAMgA kahyA tyAM sudhI pubyu, paNa paDI ema kaDaM ke, evA gozAlAnA zrAvaka na hoya. ce zramaNopAsaka kevA hoya te jANavA dekhAme . sa0 zramaNopA
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAntasAra sakanaM he nagavAna ! sAga kRta sAmAyakanA eTale pehebuM zikSAkRta sa0 sAmAyakarupa zrAdarIne aN begale tenuM ke koz puruSa jaMgalAMma (vastrAdika vastu) pratye 10 lai jAya te sAmAyaka puruM thayA palI joto thako naM0 he pujya ! zuM taM te naM0 (nAMma) potAnI vastu tha0 ga. veSe ke pa0 pArakI vastu a0 jue ? zhAM puraNahArano aniprAya svakiya te kahIye. je svasaMbaMdhI hoya paraMtu sAmAyaka pamivajyAM parigrahanA pacakhANa naNI potAnuM na hoya eTalA mATeja prazna ko. iti prazna. uttara. go he gautama ! sa0 potAno nAma ( vastu) sAmAyaka puru thayA palI a gaveSe, paNa no parAyo nAma gaveSe nahI. (tyAM tha. kArNa je mamatva nAva be, te dANo nathI ane sAmAyaka batAM gaveSaNA karavI e ayukta.) tam tene naMga he nagavAna ! te te vivikSita karIne jema kSayopasama grahayA teNe karIne sIm aNuvRta guNa guNavata, rAgAdikanI atti pa0 navakArasI porasI sahita po parvadInane viSa poSadha sahita upavAsa teNe karI (ihAM solAdikane grahaNe paNa sAvadyajoga vRtti karI viramaNa zabda karI prayojana teneja parigrahane aparigrahapaNuM nimitta karI) sa0 potAnI vastu a0 apahasyA AzrI. pArakI na thAya ? iti prazna uttara. haM hA gautama ! thAya . se te kaye hete khA0 (khyAti) prasiddha zra kaye arthe (ze prayojane) naM he nagavAna ! e. ema kayuM sa0 potAno jama napagaNaM aN gaveSe no0 parAyo nAma upagarNa na gaveSe ? iti prazna. uttara. goN he gautama ! ta tene e eq mana praNAma na hoya te kahe . hiraNyAdi parIgrahane chovidha trIvidha paNe pacakhyA ke vAste No nathI mAru hi0 rupuM no sunako mArka suvarNa no ke nathI mAru kAMsu No'0 nathI mAru (kuSya) vastra pognathI mAraM vivistIrNa dhandhana gaNimAdika athavA gavAdika kaNkanaka, ratna, karketanAdika maNmaNI caMDakAntAdika moNmotozruktikAdikanAM napajyAM saM0 zaMkha dakSiNAvarta e bena prasiddha si sila, pravAla, vidruma athavA sphaTIka zIlA pravAsI ra0 rAtAM ratna padmarAgAdika, e sarva saMba
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ + sidAmasAra: vidyamAna sA0 pradhAna sAvana svApetya avya mama ityAdi parigrahAdikane viSe mana, vacana, kAyAnu, karavU karAvaq te pacakhyA nahI te mamatva nAva rahyo. valI te hiraNyAdi viSayane viSe je mamatA praNAma pu0 valI aMN zraparijJAta pratyAkhyAna thAya te anumatInA apratyAkhyAnapaNAthI mamatva nAvane anurupapaNAtho. se tene arthe goNa he gautama ! ee.ema kartuM sa svakIya potAnu naM naM napagarNa a0 juve he paNa no nathI pArakuM naMma upagarNa jotaa.|| : nAvArtha-have juna ! thA pAThamAM ema kaDaM be ke, zrAvaka sAmAyaka posAmAM bege . te velA dhana, naMga napagarNa cora lai jAya, te sAmAyaka poso pAlyA palI gaveSaNA kare to potAnuM jaMga gaveSato kahIye ke pArakuM jaMga gaveSato kahIye ? teno uttara jagavaMte kayo ke he gautama ! potAno naMga gaveSato kahIye. tevAre pharI gautamasvAmIe punsuM ke zrAvaka sAmAyaka poSAmAM bege te vakhate naMga, upagarNa, dhana, potAnAM nathI tyAre sAmAyaka pAlyA palI pAtAnAM naMmanI gaveSaNA karato kemA kaho ? tenA javAbamAM jagavaMte kaDaM ke, he gautama ! sAmAyaka poSAmAM bege te vAre sonu, ru', vastra Adi sarva avya vosarAvyAne tethI te zrAvakanA nathI; paNa sAmAyakaH pAlyA paThI mano loja (prema baMdha ) buTayo nathI te mATe sAmAyaka pAlyA palI tene potAnuM naMga gaveSato kahIe. have thA pAThamAM kaDu ke, sAmAyakamAM bege tyAre zrAvake sonu ru' pramukha sarva avya vosarAvyA be ke mAru sonuM nathI, mAru rupuM nathI, temaja mAruM annavastrAdi kAMpaNa nathI. have julaM! jyAre potArnu natho tyAre sAmAyakamAM sAdhune zI rIte vohorAve ? .. tevAre terApaMthI kahe je ke " sAmAyakamAM sAvadyajoganA (saM. sAranAM kAma karavAnA) tyAga ; paNa sAdhujone vohorAvad teto navamA vratamA bAramuM vrata nipaje. teto nirvadya dharmanuM kAma ghaNuM coru je." teno uttara. he devAnuprIya ! sAmAyakamA potAnI pAse vastra hoya te sAdhujIne vohorAvAne navamA vratamA bAramu vrata nipajAve teto ghaj
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sidAntasAra.. cokhkhaM kAma be; paNa je avya sAmAyakamAM vosarAvI dIdhA te potAnA nathI. te avya zI rIte vohorAvI zakAya ? valI tame kahyu ke, sAmAyakamAM saMsArane hete sAvadhajoganA tyAga be; paNa dharma karavAnA to tyAga nathI. e lekhe to trIjA vratathI bAramuM vrata adhikuMbe. have tamAre lekhe to saMsArane hete sAvadhajoganA coronA tyAga , te sAdhujone pa. rAyuM vastrAdika corIne vohorAve to aTakAva naha); kemake eto tamArA kedevA pramANe nirvadya dharmarnu kAma be. paNa he devAnuprIya! jina mArgamA to pehelA niyama ko hoya te rAkhIne panI zradhiko dharma karavo. jema gurudeva zrAvyAthI uThI nannA thaq ane vinaya nakti karavI temAM moTo khAna ( nirjarAnuM kAraNa ) , paNa ziSye pehelAM kAnasagga karI pahora paryaMta lagI kAyA vosarAvI hoya te gurudevano vinaya na kare, tema sA. mAyakamAM je avya vosarAvyA be te potAnA nathI, te mATe sAmAyakamAM sAdhune vohorAva, kalpe nahI. tame prajunAM vacana utthApone potAnA matalabane arthe sAmAyakamAM vohorAvaq kema sthApo bo? - valI terApaMthI kahe De ke," punya pApa baMne jumA De ane gaMgavA yogya be; kemake dhannA aNagAranAM punya vadhyAM tethI te anuttara vimAne gayA. paNa muktie jara zakyA nahI." teno uttara. he devAnuprIya ! cAra karma to ekAnta azuna be. tenAM nAma. jJAnAvarNI 1, darzanAvarNI , mohanI 3 ane aMtarAya 4. e cAra karma (ghAtika) balISTa . teno kSayopazama na thayo tethI muktie jazna zakyA. tame 'punya vadhyAthI muktie jai na zakyA' evI kuyukti kema lagAmo ho ? punya to mukti mArgarnu ekAnta ghAtaka nathI. kemake zrI anuyogahAra sUtramA kaDaM De ke, kyopazama nAve jIva dharma pAme, ane te kayopazama nAvane "ca. ueha ghAikamAiNaM " evo naghAmo pATha kahyo . cAra ekAnta azuna karmanA kSayopazamayI cAra cAtra ane cAra jJAna maphima ghaNA bola pAme; zrane e cAra azunna karmanA dayathI dAyaka nAve anaMta catuSTaya pAme; paNa punya prakRtine ghAtaka natho kahI. valI karma maMthamAM ghAti
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAvasAra aghAti prakRti adhikAre vIsa prakRti sarva-ghAto kahI. te sarva-ghAtI karmanI kahI, paNa zuma karma punya prakRti moha jAtAne aTakAve ema karvA nathI. valI punyane mokSa mArgano ghAtaka batrIsa sUtramA kyAMya kachu nathI. tame 'dhanA zraNagArAnAM punya vadhyAM tethI mukti na gayA' evAM zratAM vacana bolIne anaMta saMsAra kema vadhAro bo? valI punya nogavavAnI vAMbA to sAdhu zrAvakane karavIja nahI. paNa mokSa mArganA sAhaja mATe punyanI vAMbA zrAvakane karatA kahyA . zAkha sUtra jJAtAjI a. dhyayana prArame, dharaNIka zrAvakanA adhikAre. je vakhate devatAe ara. pIka zrAvakane kaDaM ke " tame kevA ho ? 'dhammakAmiyA' dharmanA kAmo 'punnakAmiyA' punyanA kAmI 'sagakAmiyA' svarganA kAmI 'moskakAmiyA' modanA kAmI, e cAra. emaja dharmanAicchaka, punyanA haka, svarganA zcaka, ane modanA caka. emaja dharmAdi cAra bolanA (pI. vAsA ) lAlasAvaMta bo." e rIte bAra bola kahyA. tevAre terApaMthI kahe je ke eto miththAtvI devatAe ema vakhAeyA De. teno nattara. he devAnuproya ! mithyAtvI devatAe evA kahyA te zuM ? juga kahyA ke sAcA kahyA ? valI 'punakAmIyA punakaMkhiyA punapivAsA' e bola mithyAtvI devatAe kahyA tema' dhammakAmiyA dhammakaMkhiyA dhammapivAsiyA' e paNa mithyAtvIeja kahyA je. jo sAcA kahA to sarva sAcA; ane juga kahyA to sarva juga. ema napAzakadazAnA bIjA adhyayanamA kAmadeva zrAvakane devatAe tathA AThamA adhyayanamA mAhAsatakajI zrAvakane revatIe paNa evAja bAra bola kahyA . valI garjanA jIvane prajue pote vakhAeyo, tyAM paNa bAra bola emaja . tenI zAkha sUtra nagavatI zataka pehele uddeze sAtame te pAThaH jIveNaM naMte ! gabnagaesamANe devaloesugvajecA ? go ! agaienavajejA agaienojavajejA. sekeNaheNaM ? go0 ! seNaM saNipaMcadie savAhiM payatihiM paca
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 471) siddhAntasAra. tae tadAruvassa samaNassavA mAdaNassavA aMtie ega maviprAyariyaM dhammiyaM suvayaNaM soccA nisamma tarja - vaMti saMvega jAyasa bidhammApurAgarate seNaMjIve dhammakAmae puNakAmae saggakAmae moskakAmae dhammakaMkhie pulakaM khie saggakaM khie mokhakaM khie dhammapivAsiya pivAsie saggapivAsie moraka pivAsie taccitte tammaNe tase tadavasi tadyanavasie tadovaDate tadapiyakaraNe tanAvaNAnAvie eyaM siNaM aMtaraM kAlaMkarejA devalo - esu javaja se teNeM // arthaH jI0 jIva jaM0 de jagavAna ! ga0 garbhamA rahyo thako marIne de0 devalokamAM devatApale upaje ? iti prazna. uttara. go0 he gautama ! a0ja0 koika jIva garbhamAMthI marIne devalokane viSe devatApale upaje ne ano0 koika jIva na upaje se0 te ke0 zA kAraNe de jagavAna ! ema kaM ? koika jIva napaje ane koika jIva na upaje ? iti prazna. uttara. go0 he gautama ! se0 te jIva saM0 saMjJI paMceMdri sa0 salI pa0 paryApte karI pa0 paryApta jJAva pratye pAmyo thako ta0 tathA vidhi ucitta yoga sa0 zramaNa tapasvInI athavA mA0 mA dalo mA do evaM kar3e te sAdhu athavA sthala prANAtipAtathI nivRta thayo te zrAvaka, tenA 0 samipa thakI e0 koi eka paNa prA0 zrArya jaluM dha0 dharmanuM su0 januM vacana so0 sAMjalIne ni0 nizve daiye gharIne ta0 te vAra par3hI na0 thAya saM0 navaye karI jA0 dharmAdika karavAnI zraddhA upaje ti0 titra dharmane rAge raMgAyu De mana jenuM, se0 te jIva dha0 ( zruta cAritra rUpa ) OM dharma, senA viSe vAnchA be jeno, pu0 tenA phalajuta zubha karmano vAMDhaka, sao svarga devalokano vAMDhaka, mo0 samasta karma karUpa mokSano vAMDhaka, dharmanI prAsakti be jenI, pu0 punyn| Asakti be jeno, sa0 stra
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sihAvasAra rganI zrAsakti ne jenI, mo mokSanI zrAsakti ne jenI, dha dharmane viSe atRptivaMta, puN punyane viSe atRptivaMta, se svargane viSe atRptovaMta, mo mokSane viSe atRptivaMta eTalA padArthane viSeta citta ne jenu,ta0 tene viSe mana le jenu, ta tene viSe lezyA ne jenI, tA teja adhavasAya The jenA, ta0 te arthe karI napayukta ( sahita ) , ta0 teja arthane viSe dIdhI ne iMjiyo jeNe, ta0 teja nAvanAe karI nAvika , e0 evA aM aMtarane viSe eTale evI nAvanA nAvato thako jIva kA kAla karIne maraNa pAme to te jIva de devalokane viSe devatApaNe u0 upaje. se te mATe he gautama ! ema kayu. ( ko jIva napaje ane koi jIva na napaje.) . jAvArtha-have julaM ! thA pAThamAM to prajue zrImukhathI gautamane kathu ke, garna mAMhelo kozka jIva sannI paMceMjino paryApto tathArupa zra. maNanI ( sAdhunI) athavA mAhaNa kehetAM zrAvakanI pAsethI ko eka (Arya ja) dharmanuM vacana sAMjalIne haiye dhArIne vairAgya pAmyo tathA tivra dharmane rAge raMgANote jIva dharmano vaMgaNahAra, dharma karavAnI, punya karavAnI, vaganI zrane mokSanI vaMbA karone tathA dharmAdika cAra bolanA AsaktapaNe karIne, temaja e cAra bolanA atRptapaNe karone, eja bAra bolane viSe citta ne jenu, mana ne jenuM tathA khezyA adhyavasAya je jenA, teja arthe karI sahita , teja arthane viSe iMji dIdhI ne jeNe, e bAra bo. sanI-lAvanA jAvato thako evA adhyavasAye vartatAM thakAM kAla karIne devatAmAM jAya. have juDhe ! jagavaMte to dharma ane punya eSe prakAranI karaNI kahI tathA svarga ane modae be tenAM phala kahAM. punyanI karaNIthI mvevatAmAM jAya ane dharmanI karaNIthI mokSamAM jAya.have juI ! punya armanI vAMDA karato devatAmAM jAya kayu. e nyAye punyane zrAdaravA yogya kahIye. valI citamunIe brahmadatta cakravartIne sUtra uttarAdhyayananA teramA adhyayananI ekavIsamI gAthAmAM kaDaM ke, he rAjA! e jIvitavya to basAsvatuM ane dharma ane punyanA apakaravAvAlA manuSya marapane mukhe
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ (47) - siddhAntasAra.. pahoMcyA thakA (sidAvase) pastAze. ihAM paNa puNyane saraNAMgata (karavA yogya) vakhAeyu. valo puNyane dharmanuM kAraNa kayuM. zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana 17 mAnI gAthA 34 mI: eyapunnapayaM socA ana dhammova sodiyaM; jaradovi nAradaMvAsaM ciccAkAmAiM pavaze // 17 // arthaH-e0 e jJAna sahita zrAzISa . e cArItra dharma te kevo be, ke kAyarane AcaratAM dohIlo ane tama sarakhA zUrAne sohIlo. e jJAna sahita kriyA dhArIne jaratAdike saMsAra mukyo. pu0 punya pavitra padane eTale zuddha jinamatane so sAMjalIne avadhArIne saMsAra mukyo. aN artha te muktirupa phala dha dharma te jinazAsanarupa jJAnadarzana sahita cArItra dharma, e baMne karI nA narata cakravartI nA narata detrane viSe ci bAMjhIne, valI kA kAma joga bAMmIne pa0 saMjamavaMta thayA. // 30 // nAvArthaH-have jurma ! thA uparanI gAthAmAM paNa cArItrane punya pada kahI bolAvyu. valI aMtagamamAM zrI kRSNe kayuM ke, "dhanya, punya, kRtArtha jAlIkumAra pramukhane, ke jeNe cArItra lodhuM. huM adhanya, zrapunya, ke cArItra mujane na zrAve." have juna ! devAnuprIya ! cAritra paNa puNyavaMta jIvaneja AvatuM kartuM . valI prazna vyAkaraNamA prathama saMvarahAre " canagayaM pakhaMde kAhiti aNaMtte zakaya puneje nasuNaMti dhammaso uNaje pamAyaMti" kayu ke, cAragatimAM koNa phare? akRtya punyA, punya rahita, anAgiyA ane pApIyA jIva hoya te (rule)name ane sajAgIyA, nAgyavaMta ane punyavaMta jIva cAra gatimAM na name. valI sU. yagamAMga sUtranA bIjA zrutaSkaMdhanA bIjA adhyayanamAM kA ke, hiMsAmAM dharma kahe te zramaNa-mAhaNa cAra gatimAM "kalakalI nAgINA javisa ajAgIyA thAze ema kaDaM; ane je zramaNa-mAhaNa zuddha dharma kahe te cAra gatImAM " kalakalI nAgINo na visa" annAIyA nahI thAya ema karya. valI ucarAdhyayananA 36 mA adhyayanamA kaDUM ke "tA
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra (476) sijhA mahA nAgA loyagoya payariyA" zuja karma sijhe khapAvyAM le topaNa temane mAhAnAgyavaMta kahI bolAvyA. valI uttarAdhyayananA 23 mA adhyayanamA kezIsvAmI gautama svAmI ne kahe je ke " punAmite mahAjAgA" hu~ pubuMDaM he nAgavAna ! tathA kezIe gautama pratye pubyu ke, tame zaMsArasamua zIrIte tarobo? tevAre gautame kayu ke, zarIrarupI nAvAe karone saMsArasamuSa taraM. te sUtra uttarAdhyayana adhyayana 23 mAnI gAthA. 73 mI: sarIra mAhu nAvatti, jIvo vuccai nAvina; saMsAro aNavAvutto, jaMtaraMti madesiNo // 3 // arthaH-sa0 zarIrarupa mA kahe tIrthaMkara nA nAvA. jI jIva te tu kahIye nA nAvAno khemaNahAra. saM0 saMsArarupI a0 samuja vu0 karo. jaMga je saMsAra ta tare je te mA modanA gaveSaNahAra evA moTA sAdhu // 3 // nAvArtha:-have juu~ ! ihAM kahyu De ke, zarIrarupI nAvAe karIne saMsArasamukha taruM buM. e zarIrarupI nAvA te punya-prakrati ke. have te saMsArasamujmAM bege tyAM sudhI mukti-sAdhaka jIvane sarIrarupI nAvA zrAvaravA yogya ke bAMjhavA yogya ? e zarIra tathA paMceMjinI jAtI tathA trasano dasako, manuSyanI AnupUrvI, manuSyanuM AyuSya, sAtAvedanI, uMca gotra ityAdika punyanI prakrati . e punyanI prakrati vinA mukti na male, aTakAi rahe. have te male eTale mukti-gAmI jIvane e prati sAdhaka De ke bAdhaka De ? e vyavahAramA AdaravA yogya le ke bAMjhavA yogya le te kaho. tevAre terApaMthI kahe je ke, uttarAdhyayananI DelI gAthAmAM punya pApa banene khapAvavAM kahyAM . te pATha:-.. duvihaM khavinaNaya puNapAvaM niraMgaNesavana vippamukke, tarittA samuhaMca mahAnavohaM samuhapAlo apUNAgamaMgae timi.|| .... arthaH-pu0 behu prakAre zunna ane azunna prakrati khA khapAvIne
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 174) + sidAntasAra, puN punya pApanI ni0 gati rahIta salezI avasthAe kAyAdikanA vyApAra rahita ayogI kevalI thazne sa0 sarva karmathI vi0 mukANo taka tarIne sa0 samujnIpere sa0 saMsAra-samukharupa moTo prahavA sa0 samuSapAla munI zra valI saMsAra mAMhI Ave nahI evI gatie gaNa pahoMcyA. nAvArthaH-have thA pAunuM nAma lai terApaMthI, punya pApane gaMgavA yogya kahe . teno uttara. he devAnuprIya ! ihAM gaMvA jogya to nayI kahyu. bAMmavA jogya kayuM hoya to hilaq niMdavU joie, paNa pu. nyane hivyuM niyuM nathI tethI bamavA jogya karvA na kahavAya; paNa zhAM to ema kayu De ke, eNe samaye eNe guNagaNe AvyA tevAre punya pApa bane khapAvIne (bAMjhIne) samupAlajI muktie gayA. eto naukaja . siha dazA pAme tevAre to sarva kArya siddha thayAM. panI punyanuM zuM kAma je. ? have zrahiyAM punya pApa buTayAM tema tapa, cArItra paNa buTayAM tetha zuM zAdhika avasthAmA tapa saMjama paNa gaMmavA yogya kehevarAze ? jema tapa saMjama jamavA yogya nathI tema punya paNa bAMgavA yogya nathI. valI sAdhu didA kheDe tevAre to kAraNathakI zrane baMdha thakI pApa muMke be, paNa punya muMkatA nathI. pApa prakratinuM kAraNa sevIne pAyazcita lene tema punya prakrati, kAraNa sevIne pAyazcita nathI letA. valI punya pApa bane zunna azuna pudgala , paNa sAdhika bAdhikamAM phera ; kemake sUtramA gama gama naccAra pAsavaNa pramukha azuna pudgalanI to asajAya kahI; paNa bANa, pANI, phula, phala pramukhanI zrasakAya nathI kahI. eTalo phera pudgala dazAmAM paNa be. valI gautamasvAmIne tathA harakezI sarIkhA jIvane jJAna, darzana, cArItra ane tapanA guNa to sarIkhA , mukti paNa banne pAme; paNa punyAzmAM phera tethI gautama svAmIne gaNadhara pada zrAvyuM; paNa harIkezI sarIkhAne na zrAve. valI dasAzrutaskaMdhanA coyA adhyayanamAM, pATha zrAcAryanI saMpadA kahI. e zrAcArya padavInI zAdhakamAMhI rupasaMpadA kahI te punyathakI male thane zrAcArya
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra ( 476 ) ar javathI adhikA na kare. zAkha sUtra jagavatI zataka' pAMcame naddaze sAtame. te zrAcAryapaNuM punyathI male. have ju ! punya te muktine najIka kare be ke vegalI kare be ? valI tIrthaMkara - pI, gaNadhara - pI, cakravartI-pI, baladeva, vAsudeva, jaMghAcArya ne pulAka labdhI, emAMnI eke labdhI strI na pAme. have jur3e ! e saMjama saMvaramAM phera ke punyamAM phera ? valI pRthvI, pANI ane vanaspati, e traNa uttama jAtanA sthAvara be. emAMthI nIkalyA mukti jAtA kA, ne mAM devatA paNa napajatA kahyA; paNa tena vAyunA chApunyA jIvamAM devatA paNa zrAvane na upaje, ane emAMthI nokalyA ayunyA jIva muktimAM paNa na jAya. emaja vikUleM DinA nIkalyA apunyA jIva muktimAM na jAya. valI mokSagAmi jIva muktimArgane viSe draDha rahyA temane devatAe tathA manuSye dhanya, punya, kRtArtha kahIne bolAvyA be. valI kAmadeva tathA kuMmakoliyAdi zrAvakone zrI mAhAvIradeve dhanya, punya, kRtArtha kadIne bolAvyA te vAste punya prasaMzanika be. jeTalaM punya nahuM telo muktino mArga vegalo jAvo. valI ahIyAM ema jANavuM je, udayanAva ne kSayopazamanAva e hi mArga sAdhaka avasthA be te udayanAvanI te hayopazamanAvanI e banenI avasthA yAdavA yogya be; zrAne bAMdhika chAtrasthA be te banenI sinvA yogya ve. jema nadayajAvamAM viSaya kaSAya zrAdI ghaNA bola bAdhaka be; ane teja nadayanAvamAM prabhunuM darzana tathA zrAhAra vihAra karavo e karaNI sAdhika paNa be. dave kayopazamanAvamAM traNa ajJAna ane 20 pApa-sUtra tathA anya darasanI gozAlA jamAlI pramukhanAM kRtya, cAra veda, cauda vidyA ityAdika sarvanuM jAvaM, te muktimArgano bAdhaka be ne teja kSayopazamanAvamAM zrI jina - praNita dvAdazAMgInuM jaNavaM tathA cAritranuM pAlatuM ityAdika sAdhika be. te mATe je je kAraNe mukti najIka thAya te te kAraNa AdarakhA yogya be ne je je kAraNe mukti vegalI cAya te te kAraNa bAMgavA yogya be. valI jagavaMte
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sidAntasAra.. lokottara pakSamA traNa vANIyAnI napamA dIdhI, tyAM paNa puNyane lAna kahyo je. jeNe puNya napAjyu teNe lAna upAyo. zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana 7 mAnI gAthA 14 mI tathA 15 mI: jahAya tinni vaNiyA, mukhaMdhituNa niggayA; egottha lahae lAnaM, ego muleNa Agana. // 14 // ega mulaMpi hArittA, Aga taba vANina; vavadAre navamA esA. evaM dhamme viyANida. // 15 // arthaH-jA jema ti traNa va0 vANIyA mu0 mulagI puMjI rAsI dhi0 lazne pradeze vyApAra naNa nIkalyA. e0 e traNamAMthI eka laga sAla laz zrAvyo. e0 eka muN mulagI rAsI puMjI lazne ghere zrAvyo. e0 eka mu mulagI rAsI paNa hA jugaTe ramatAM hArIne dhana khAine zrA0 zrAvyo ta jyAM pItA ghara ituM tyAM. va0 vANIyo vyApArI va vyApArane viSe nae upamAe eN eNI pere dha0 dharmane viSe |va jANavU. nAvArthaH-have juJja ! ko eka (vyApArIne) vyavahArIzrAne traNa putra hatA. teNe potAnA putronA nAgyano parikSA jovA nimitte akekAne sahastra sahastra mohoro zrApa dezAntare mokalyA ane kahyu ke, he putro ! tamone 'vya Apyu De tenAthI vyApAra karI lAla napArjI vehelA zrAvajo. tevAre traNe sAhukAranA putro judA judA dezAntare gayA. temAM vamo putra cAkara naphara rAkha AvyA gayAne tRpta karI vyApAramA ghaNuM dhana kamANo. bIje putre vicAryu ke, mArA potA pAse ghaNuM dhana De mATe mulagI puMjI sAbIta rAkhaM. ema cItavo je kAM lAna upArje te gIta vAjIMtra, khAdima svAdima cAre prakAre nogave; anetrI putre manamA ciMtavyuM je, mArA pItA vRddha thayA ne zrane dhananA jogavavAvAlA to ameja boe te amane pradeze kADhayA ane 'vya to sAta peDhasudhI; khAya topaNa khuTe tema natho; mATe dhana melavavA sAru kaSTa zAmATe nogavaIM? ema vIcArI mulagI puMjo potAe zrApI hato te sarva khAdho.
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ - sidAntasAra.. (477 ) have keTalAka dIvase traNe putra dezAntaratho ghere zrAvyA tyAre pI. tAe traNe putranI vAta jANI. temAM jeNe mulagI puMjI khAdhI tene gharano hAlI ko ane kahyu ke, gharanuM kAmakAja karo ne peTa naro. jeNe mu. lagI puMjI rAkhI tene anyathI vyApAra karavAmAM lagADyo; ane jeNe lAna upAyoM tene sarva gharano jAra thApI mAlIka sthApyo. tema dharmane viSe paNa jANavU. te ema-zahAM mulagI rAzI te manuSyano java. have ekeka jIva to dharma kriyA karI jyAM asaMkhyAtA sukha le evo devatAnI gati pAme. bIjA jeNe mulagI puMjI sAbIta rAkhI e aSTAnte evI kamAi kare, tethI te marIne pharI manuSyano avatAra pAme. have trIjI jAtanA je mulagI rAsI khAya te, mulagI rAsI gamAve te devAlIyo thAya tenI mAphaka ghaNA mAgaM karma karIne narkathA tiryaMca ane tiyaMcathI nigodamAM jaz pame. ema vyavahAra rAzItho gayo teno saMbaMdha sUtramA le. te zrAgala kahe je. te pAThaH mANusataM bhave mulaM, lAbho devagai nave; mukha beeNa jIvANaM, naragaM tirikataNaM dhuvaM // 16 // dui gai bAlassa, Avada vaha mukhiyA; . devataM mANusattaMvA, jaM jie loluyA saDhe // 17 // arthaH-mANa manuSyapaNuM te nA thAya muN mulagI rAzI. lA deva. gato thAya te lAnna jANavo. mu (manuSyaNAnI ) mulagI rAsInI ne hAnI thAve karI jA jIvane na0 narka ti tiryaMcapaNuM dhu0 nizce thAya. dube prakAranI gaN gati (narka bhane tiryaMca) bA ajJAnIne thAya. prANa te ajJAnone be gati Ave-narka zrane tiryaMca. te gati kevI be ? va vadha baMdhAdika vadha mulikA De athavA bedanadanAdika baMdha mulikA. narka tiryaMcamAMevI padavI pAme deva devatApaNuM ne mA0 manuSyANuM jiNje hAryo loga mAMsAdikanA lolapopaNe te devatApaNuM hAryoM par3I nArakI thayo. sa0 dhurtapaNe mAyAe karI manuSyapaNuM hAryoM par3A tiryacapaNe thayo.
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ (478) + siddhAntasAra.. jAvArthaH-have julaM ! e pAThamAM ema kaDaM ke, je manuSya marIne manuSya thAya teNe mulagI puMjI rAkhI; narka tiryaMcamAM jAya tethe mulagI puMjI khoi karmanuM devAva~ kADhayu; zrane devatAmAM jAya teNe lAnna upAjyo. e juna ! devagati nadayanAvamAM be. te malI tyAre vItarAge tene lAnanA pakSamA gaeyo. e nadayannAva paNa urdhakSetra zrAzrIne zurU kahyo. valI harakezI munIne brAhmaNoe kahyu ke, he munI ! tAdAruM zarIra sarva pujanika je. zAkha sUtra nattarAdhyayana adhyayana bArame te pATha. gAthA 33,34. akhaMca dhammaMca viyANamANA, tubne navikuppada nUzpannA; tubnaMtu pAve saraNaM uvemo, samAgayA sava jaNaNa amhe // accemutte madAnAgA, natte kiMci na accimo; muMjAhi sAlimaM kuraM, nANA vaMjaNa saMjuyaM // arthaH-have vipro bolyA-a0 zAstranA artha ane dham yatinA dharmane vi0 vizeSa jANatAthakA tu0 tame na na kopo. nUpa jIvadayAno tamArI pratijJA . tu tamArA pA0 pagarnu sa0 saraNa na karavAne sa0 sarva ekA malyA bIe jaNa parivAra sahita zra0 ame. apujavA yogya tamAhaM sarva aMga ma he mAhAnunAga ! na0 nathI tAhAraM kiM kAM paNa na0 aNapujanika pagano raja Adi. muM0 nogavo sA sAlImaya kuraNa kura nA aneka vidhanAM vaMga (vyaMjana) sAkha saM0 sahita. // 34 // nAvArtha:-have juna ! naparanA pAThamAM brAhmaNoe harikezI munI. rAjane kahyu ke, he mAhA nAgyavaMta punyavaMta mAhAmuni! tamAruM zarIra sarva arcanika De, lagAra mAtra aNadharca nika nathI. ahIyAM nadayanAva prA. zrota zarIrane arcanika kahyu. tyAre e sAdhika De ke bAdhika De te vo. cArajo. valI naMdI ane anujogadvAra sUtra madhye jAvathakI lokottara pakSanA adhikAre kayu ke, praju kevA je ? "tiloka vahiya niraskiya" prajunA sAmuM sura nara jue meM tene AnaMdarasa pravAha AMsuM cAle le. e zarIra nirakSaNA nadayanAva vartanA ke; paNa naktinAvanA preryA josne.
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra. ( 479 ) harSe . valI jagavatI sUtranA 19 mA zatakamAM prajue sAdhune varjyA ke, gozAlA sAdhe ko bolazo nahI. evAmAM ve sAdhu dharmAcAryanI jaktiaAvanA preryAthakA bolyA. dave e sAdhune zrAjJA virAdhI teno doSa lAgyo ke ktinAve upadeza dIdho tathA naktirAge bolyA tethe guNa thayo ? have e bolyA te karaNI udayajAvanI te, paNa te sAdhika be ke bAdhika be te juna. vAre terApaMthI kar3e be ke " sUtra uttarAdhyayananA dasamA adhyayanamAM' evaM navai saMsAre saMsarai suhA suhehiM kammohiM ' ema kapuM. eTale jIva jamyo te zubhAzubha karme karIne jamyo. e jurcha ! punya pApa beTI rulato ko . tyAre punya muktino sAdhaka kayAMtho ?" teno uttara. he devAnuprIya ! ema zAne julo bo ? emAM to prajue kharuM kaM be, je jIva saMsAramAM rule be te zubhAzubha karmatha rule De. e kehevAna paramArtha evo beke, zubhAzujano joko be. te zubhAzubha samaya mAtra tuTato nathI, savRtti ke te mATe zubhAzubha jelA kahyA; paNa zujabhI dharma najIka be ne azubhathI dharma najIka nathI. jo azuja karmanI utkRSTa sthiti bAMdhe to jova mulathI dharma na pAme, ane zubhakarmanI utkRSTI sthiti vAMdhe to jIva dharma sukhe pAme, ema sutramAM ThAma ThAma ka e. valI sUyagakAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhanA bIjA adhyayanamA tera kriyA kahI. temAM teramI kriyA iriyAvahi zAtAvedanI punya prakatinI. te iriyAvaddi kiyAne adharma pakSamAM kahI; sAvadha kahI; paNa ema kanuM ke, e iriyAvahi kriyAmAM varatIne sevIne gayA kAle anaMtA mukti gayA, vartamAnakAle mahAvideda kSetra pramukhamAM saMkhyAtA jAya ve ne khAgamIe kAle anaMtA mukti jAze. e juI ! iriyAvahi kriyA punya prakrati be te sevIne muktimAM jAvaM kayuM. e iriyAvada kriyA lAgyA paThI jIva nizce mogAmi yara cukyo. e juGa ! ekabuM punya iriyAcahi kriyAmAMja ve. te zrAvyApI ane bAMdhyA pakSI (nace moka jApuMja kathaM yane zujAzuthI rukSavuM kayuM. te sahacArI
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ (480) + sidAntasAra jome tethI punya bhogavavAnI vAMnA zrane mohakarma azula tetho punya jogavavAmAM grajapaNuM ne te AzrI rulaq kahyu be; paNa muktimArganA sAjane artha trasano dasako, paMcechi jAta thane udArika zarIra, e punyarupI nAvA saMsAra samujmAM bega tyAM sudhI saMsArarupI samupha taravA mATe zrAdaravA yogya be; ane samupa tarIne tIre zrAvyA palI nAvA bomavA lAyaka je. jema vastramA mela ne tyAM sudhI to sAbu zrAdaravA lAyaka , paNa mela buTayA par3I sAbu bomavA lAyaka be, tema jIvane azuja karma rupo mela ne tyAM sudhI to punya (zunakarma) rupI sAbu zrAdaravA lAyaka be; ane zrazujakarma tuTayA panI punya (zunakarma ) rupI sAbu bomIne mukki jAya . ityAdika aneka sUtranI zAkhe vyavahAra nayamAM punya zrAdaravA lAyaka . tame matanA lIdhe eTalA sUtranAM vacana uthApIne punya ekAnta bAMjhavA yogya kema sthApoDo ? ____valI terApaMthI (jo grahasthI sUtra jaNaze tathA vAMcaze tethI votarAganAM vacanathI vAkepha tha jaze to panI amaa| kapaTAz cAlaze nahI ema dhArI) khoTo mata sthApavAne artha kahe je ke " grahasthIe sUtra naNavU nahI. jo sAdhu grahasthIne sUtra naNAve to naSita sUtramAM comAsI prAyazcita Ave kaDaM je." teno nattara. he devAnuprIya ! tyAM to "aNanabievA gArakhievA vAyazvA vAyataMvA sAjAra" evo pATha be. te anyatirthI mithyAtviI ane anya tirthInA grahastho tathA mithyAtvI AzrI kaDaM dekhAya be, paNa zrAvakanuM to nAmaja nathI. valI ziSyanI pere grahasthIne vAMcaNI devI nahI. tema anyatirthI-grahastho pAse sAdhu vAMcaNI le topaNa comAso prAyazcita kayu be. have tame grahasthI pAse duhA, upadesIka DhAlo, savaiyA, vyAkaraNa pramukha kema sokho bo. tevAre terApaMthI kahe je ke " ame to moMDhe sIkhIe bIe, paNa vInaya karIne ziSyanI pere pAnAMthI vAMcaNI letA nathI." to he devAnuprIya ! cothA zrArAmAM to sarva jJAna moMDheja zIkhatA hatA. jema anyatirthI grahasthI kane zIkhe tema zokhavAme to aTake nahI; paNa ziSyanI
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 481 ) mAphaka vinaya karIne zIkhe nahi, tema zIkhave paNa nadI. evI rIte sAdhune vAMcalI anya tirthI grahasthIe devI nahIM; chAne jo de to prA. yazcita kayuM; paNa zrAvaka sUtra jaNe athavA vAMce to zrAvakane prAyazcita ve ema to nathI kayuM. zrAvakane sUtra evaM to gama ThAma sUtramAM cAyuM dekhAya be. prathama to Avazyaka sUtramAM zrAvakane sUtrajJAnanA cauda aticAra TAlavA kahyA be; chAne nitya zrAvaka parikamaNAmAM "sutAgame athAgame tadunayAgame evA zrI jJAnane viSe je koi praticAra lAgyo hoya to ghAlonaM :- jaMvAiddhaM ityAdika" cauda aticArano mitrAmi phukka thApe De. e jur3e ! jo zrAvakane sUtra jarAvuM vajyuM hoya to jJAnanA. cauda aticAra kema paruppA ? ane zrAvaka nitya parikamaNAmAM ma parikame ? mAjhA ho to vicArI jojo. tevAre terApaMthI kahe be ke, " zrAvazyaka sUtra ( zrAvakanuM pami - kama) zrAvaka zikhe be te tenuM sUtra kaddevAya, tethI tenA aticAra pamikame be; paNa bIjAM sUtra zrAvakane jaNavAM nahI. " teno uttara. he devAprIya ! bAra aticAra to pamIkamaNAnA kaho toya malaze, paNa 66. TsakAe sajAe, sakAe na sakAe" eto dasa nadArIka zarIranAM dAma, mAMsa lodI, viSTA pramukhanAne dasa AkAzanI vijalI Ubake, tArA tuTe, AkAzamAM gAje, (dhuMhara ) jhAkala pake, ityAdika asAya thakAM sakAya karavI nahI. have jo pakkimalA-sutranAja caude ticAra kahoto, sAdhu zrAvakanA zarIramAM duSaNA (muMbamA) hoya temAM paruM lohA cakatA hoya tathA jiSTA, rAdha, lohA, dAma, kalevara, paDyAM hoya to pakkimapuM kare ke nahI te kaho. " vAre terApaMthI kar3e be ke " sAdha zrAvaka parikamaNuM to sAMja savAra bane TaMka avazyameva kare. temAM jo sAdhujI bane vakhata parika na kare to tene prAyazcita lAge kadhuM be, ghane zrAvane prAyazcita to nahI, paNa parikamaNuM karatAM sAyano aTakAva nahIM. " dave jur3e ! he devAsIya | bhAvakane bIsa sakAmAM sakAya karavI nahIM, te 61
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ (482) siddhAntasAra. - karI hoya to, ane sakAyamA sajAya na karI hoya to micAmidukarma zrApe . have jo zrAvakane sUtra na naNaq ema hoya to pUrvokta asAUyamAM saphAya karavAnuM tathA sajAyamAM saphAya na karavAnuM michAmi kukarma nagavaMte zrAvakane kema devU kaDaM ? te madhyastha buddhithI vicArI jurja. valI zrAvakane to sUtra naNaduM kaDaM be. tenI zAkha sUtra samavAyAMgamAM agyAra aMganI noMdha kIdhI temAM tathA upA. zaka dazAsAtamA aMganA varNanamAM. zrAvakonA nagaranAM nAma, nagaranA udyAnanAM nAma, jadanA caityanAM nAma, zrAvakanA dharmAcAryanAM nAma, zrAvakanA vratanI maryAdAnuM varNana, zrAvakanI agyAra pamimAnuM varNana ane zrAvakane sutra jaNavAnuM varNana De tyAM " suyaparigadA tavovahANA". evo pATha je. eTale zrAvaka upadhyAna tapa karIne sutra naNe De, ema samavAyAMgamAMkayu le. have juu~ ! devAnuprIya ! napadhyAna-tapa karIne zrAvakane sutra naNaduM prajue kahyu je. tame zrAvakane sUtra naNa, kema uthApolo ? tevAre terApaMthI kahe le ke 'sUyaparigahA' zrAvakane kahyA te sUtra zAMnalavA AzrI kahyA ." teno uttara he devAnuprIya ! jema napAzaka dazAnI noMdhamAM zrAvakane 'sUyaparigahA tavovahANA' kahyA, tema aMtagama tathA anutarovavAznI noMdhamAM sAdhune paNa 'sUyaparigahA tavo vahANA' kahyA . have tame kaho bo ke, sUyaparigahA zrAvakane sUtra sAMjalavA zrAzrI kahyA . e tamArI kedaNIne lekhe aMtagama tathA anuttarotavAzmAM sAdhujIne 'sUyaparigahA' kahyA te paNa sUtra sanilavA zAzrI paNa naNavA AzrI nahI, ema kahe, pamaze; paNa tyAMto sAdha zrAvaka banene mATe eka sarIkho pATha . te sUtra naNavA AzrIja be. tame matanA lodhe khoTA artha kema karo bo ? valI 'suyaparigahA tavovahANA' e pATha to zrAvakane sUtra sAMjalavA zrAzrI evo artha tame karo ho, to hamaNA zrAvaka sUtra sonale te kayA kayA napadhyAna-tapa kare De te kaho. vItarAgadeve to napadhyAna tapa karIne sUtra grahavaM kaDaM be, paNa tame to tamArI kedeNInA lekhe zrI vItarAgadevenAM vacana bopIne upa
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ +siddhAntasAra.. (44) dhyAna-tapa karAvyA vinA sUtra saMjalAvo bo. e prajunI zrAjJAnA virAdhaka kema thA bo? . valI tuMgiyA nagarI pramukhanA zrAvaka Adi aneka zrAvakone " lajhaThA gahiyahI pubiyahA ityAdika" pAMca bola kahyA le. te zrAvakoe sUtra pAunA artha lAdhyA De, grahyA tathA artha pugI puDIne nizce nirNaya karyA ne, ityAdika pAMca bolanA jANa zrAvakane kahyA je. tyAre ju ! sUtra-pATha zikhyAvinA artha zo rIte sudhAraze ? kayA pAThano artha pubIne nirNaya karaze te kaho. kadAca jo nava tatvAdikanA jANapaNA upara pUrvokta pAMca bola utArazo to nava tatvanA bola cAla jIva ajIvanA jANapaNAnuM varNana to pehelAMja karyu , panI samakitanA gADhApaNAnuM varNana karyu , ane panI vizeSa sUtranA jANapaNA zrAzrI e pAMca bola kahyA be. jema jagavatI sUtranA 11 mA zatakanA11 mA uddezAmAM, mAhAbala kuMvaranI mAtAe siMha, svapna doDhuM tyAM svapnapAThakane bolAvyA. tyAM pahelAM to nimitta zAstranA sUtra pATha zrane arthanA jANa kahyA ; zrane paDI rAjya sanAmAM mAMhomAMhI colaNA karIne prazna puDIne vizeSa nirNaya karyo, tyAM 'lajhaThA gahiyaThA' ityAdika pAMca bola kahyA be; paNa jema e svapna pAThaka svapna zAstranA pATha ane artha banenA jAga , tema zrAvaka paNa sUtra ane artha banenA jANa. ema sUtrapAThamA gama gama zrAvakane sUtra naNavAM kaDaM dIse be. tame matane lodhe sutramA kahyAM te vacana kema nathApo ho ? valI terApaMtho, nava tatvamAM pAMca tatvane to ekAnta naye jIva kahe je ane cArane ajova kahe . te ekAnta naya parupe . temAM eka to jovane jIva kahe ane ajobane ajIva kahe . te ajIvato ajIva ja. e be tatva to mulagA . zeSa sAta tatvamAM-punya, pApa ane baMdha, e apane ajIva kahe be, ane zrAzrava, saMvara, nIrA zrane moda, e cArane jIva kahe . have punya, pApa ane baMdha, e traNane ekAnta ajIva kahe be; paNa sUtra nAM gama gama vyavahAra naya zrAzrI punya, pAra
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 484 ) + siddhAntasAra.. zunnAzuna karma pudgala je te jIvane lolojuta De tyAM mudhI tene jIva kahyA be. have punya, pApa ane baMdhane jIva kayA nyAye kahIye te kahe beHpunya, pApa ane baMdha, vyavahAramA jIvana lakSaNa, kAraNa ke eno kartA jIva , e traNe jIva paNe praNamyA ane e traNe jIvane lolIjuta je.e nyAye e traNane jIva kahIye. (1). valI punya, pApa ane baMdhane jIva kayA nyAye kahIyeH-anuyoga chAramA sAta nayane pAthA napara natArI . temAM upalI traNa nayanA dhaNI, jIvanA napayogane pAtho mAne. e aSTAnte napalI traNa nayanA dhaNI jIvanA napayogane punya, pApa ane baMdha mAne; kAraNake napayoga AtmA ne ane AtmA nAma jIvanuM . e nyAye punya, pApa ane baMdhane jIva kahIe. (2). valI punya, pApa thane baMdhane jIva e nyAye kahIyeH-cAragati, pAMcajAti ityAdi punya, pApa ane baMdhanI prakrati be. te cAra gati ane pAMca jAti ityAdimAM jIva kahyA . tenI zAkha sUtra Avazyaka, dasavaikAlIka, nagavatI ane panavaNA zrAdi aneka sUtramAM. e nyAye paNa punya, pApa ane baMdhane jIva kahIye. (3). valI punya, pApa ane baMdhane jIva e nyAye kahoye:punya pApa zunnAzuja karma De ane baMdha paNa zujazuna karma prakatino De ane ATha karmane ane jIvane ekaja kahyA , tema aDhAra pApane ane jIvane eka kahyo be. temaja pAMca zarIrane ane jIvane paNa ekaja ko je. zAkha sUtra nagavato zataka sattarame uddese bIje. te pATha: apabiyANaM naMte ! evamAikha jAva paruveza evaMkhala pANAzvAe musAvAe jAva mihAdasaNasalle vaTTamANassa annejove aNejAvAyA pANAvAyaveramaNe jAva pariggahaveramaNe kohavivege jAva minAdasaNasallavivegevamANassa annejove aNejIvAyA jappatiyAe jAva pariNAmiyAe vaha essa annejAve aNejobAyA naggahe idA avAe
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (485) dhAraNAe vaTTamANe annejIve aNejIvAyA jahANe jAva parikkame vaTTamANassa annejIve aNejIvIyA nerazyatte tirika maNussa devatte vamANassa aNe NANAvaraNiye jAva aMtarAie vaTTamANe jAva jIvAyA evaM kaNhalessA jAva sukalesAe samadihie 3 evaM caskUdaMsaNe 4 AniNobodiyanANe 5 maianANe 3 AhArasaNAe 4 evaM narAliyasarIre 5 evaM maNajoge 3 sAgArovanage aNA. gArovauge vaTTamANe annajIve aNejIvAyA se kahameyaM naMte! evaMkhalu goo! jaNaMte aNabiyA evamAikara jAva mibaMte evaM mAdaMsu adaMpuNa go ! evamAikAmi jAva paravemi evaM khalu pANAzvAe jAva mihAdasaNasalle vamANassa saccevajIve saccevajIvAyA jAva aNAgArovanage vaTamANassa saccevajove snycvjiivaayaa.|| arthaH-a0 anyatirthI jaga he bhagavAna ! e0 ema kahe je jANa yAvat e0 ema parupe ne e0 ema khaN nizce pAna prANAtipAta mu mRSAvAda Adi jAga yAvat mi0 mithyAtva darsana ane zava, e 17 pApa sthAnakane viSe va vartamAna dehadhAraka jIva a0 te jova anero ane aNe jIvAtmA anero. pANa (prANAtipAtAdika viSe vartamAna sarIra dIse paNa zrAtmA nathI dIsato te jaNa) prANAtipAta veramaNa jANa yAvat pa0 parigraha veramaNa ko krodha viveka jAga yAvat misa mithyAtva darsana zava viveka, ene viSe va0 vartamAnano a. jova amero ane aNe jIvAtmA anera kahIe. na0 natpAtanI bujhi jA yAvat pa0 paraNAmanI buddhine viSe va vartamAnane aN anero jIva ane a0 anerI jIvAtmA kahIe. na0 avagraha 30 (ihA) vicAraNA anirgaya karavo dhANa dhAraNAne viSe va vartamAnane a0 anero jAva a0 aner| jAvAtmA
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ (186) +siddhAntasAra.. 10 nagaNa jAN yAvat pa0 parAkrama ene viSe va vartamAna te a0 jIva anero zrane aNe jIvAtmA anerI kahIe. ne nArakI ti tithaMca yonika ma manuSya ane deN devapaNe va vartamAnane 10 anero jIva ane anerI jIvAtmA kahIye. pA ema jJAnAvarSI jAga yAvat aMgaaMtarAyane viSe va vartamAnane zra0 anero jIva ane anerI jIvAtmA kahIe. e0 ema ka0 kRSNa-khezyA AdI jAga yAvat su0 zukla-lezyAne viSe vartamAnane anero jIva ane anerI jIvAtmA kahIye. sa0 samyakdRSTi ityAdika 3 e ema cA darzana Adi 4 kedevA.Apa ema matijJAnAdi 5 kehevA. ma0 ema matizrajJAnAdika 3 kehevA. pAN zrAhAra zaMjJAdika 4 kehevA. e0 ema na0 udArIka zarIrAdi 5 kehevA. ma0 ema manajogAdi 3 kedevA. sA0 sAkAropayoga a0 ane anAkAropayogane viSe va0 vartamAnane aN anerojIva aNe anerI jIvAtmA kahIe. ema anyatirthI kahe . se te ka0 kema jaMga he jagavAna ! prazna. uttara. e0 ema nizce goN he gautama ! jaNa je jaNI aM0 te anyatirthI e0 ema kahe parupe jAN yAvat mi mithyA juTuM e0 temanuM e kehevU. zra0 hu~ valI go he gautama ! e ema kahuM huM jAga yAvat pa0 ema parapuM huM e0 ema khaN nizce pA prANAtipAta zrAdi jAga yAvat miga mithyAtva darzana zasyane viSe va vartamAnano sa teja jIva sa teja jIvAtmA ityarthaH kathaMcitta evaM jANavU nahI ene mAMdomAMhI asaMta neda te mATe. jAga yAvat a anAkAropayogane viSe va vartamAna sa teja jIva sa0 teja jIvAtmA ityAdika sarva kehe.. jAvArthaH-have juna ! zrA pAThamA 17 pApa, 17 pApanuM veramaNa, 4 buddhi, zravagrahAdi cAra matijJAnanAneda, 5 nagaNAdika, 4 gati, 8 karma 6 lezyA, 3 aSTI, 4 darzana, 5 jJAna, 3 ajJAna, 4 saMjJA, pAMca zarIra, 3 joga ane 12nupayoga, 'sAgAravanatA maNAgAravanatA' e e6 bolamAM vartavAvAlo jIvanyAro thane e bola nyArA, ema anyatirthI kahe , tene nagavaMte juga bolA kahyAH ane nagavaMte e eda bola ane jovane
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 487 ) ekaja kahyA. * have jurja ! 10 pApanuM veramaNa ane 12 upayoga ityAdika keTalAka to saMvara, nirjarA ne monA neda be; ane 18 pApa, 8 karma, 5 zarIra, 4 gati chAne 3 joga ityAdika zubhAzubha pudgala jIvane lolIjutabe tyAM sudhI punya, pApa, baMdhanI prakratirja be. te mATe yA sarva bolane ne jIvane ekaja ko be. e nyAye punya, pApa ne baMdhane jIva kahIye. vAre terApaMtha kar3e be ke " 10 pApa karma ane 5 zarIra, e to jIvathI nyArAja be; ne ene viSe vartavAvAlo jIva chAne jIvanI AtmA tene jagavaMte eka kahI be. " teno uttara. he devAnuprIya ! ihAM to 18 pApanuM veramaNa, 12 upayoga ane 3 draSTI ityAdikamAM vartavAvAlA jIvane ne jIvAtmAne anyatirthI nyArA kahe be, paNa jagavaMte eka kA be. dave tamArI keheNIne lekhe to ihAM paNa traNa bola ize. e bola nyArA, e bolamAM vartavAvAlo jIva nyAro, zrane jIvAtmA nyArI ema mAnatuM pakaze. tevAre valI terApaMthI kade be ke " 17 pApanuM veramaNa ane 12 - payoga, e to jIvathI nyArA nathI. e bola ne jIva to ekaja be." tyAre he devAnuprIya ! jagavaMte to e6 bolamAM eka sarakho pATha kahyo be. e bolamAM vartavAvAlo to jIva kahyo, ane e6 bolane AtmA kahI te ekaja be. dIyAM to e6 bola prane jIva e be bola be. tame matane lodhe e e6 bola nyArA, jIva nyAro chAne jIvAtmA nyArI, ema traNa bola kema karo bo? jo traNa bola karo to kaho. prAtmA kene kar3o Dho chAne vartavAvAlo jIva kene kaho bo? tame zuM zrAtmA ne jIvane judA judA mAno ho ? jo ema mAnatA ho to e tamAruM mAnavuM sUtra viruddha be. have adIyAM to anya tirthI e ekAnta nizce nayano pakSa laine e6 bolane jIvane nyArA hyA. tevAre jagavaMte vyavahAra nayano pakSa laine, ekAnta pakSa niSedhavAne arthe e6 bola ane jIvane eka kahyA valI rAyaprazelI sUtrane viSe pradezIrAjAe ekAnta vyavahAra nayano pakSa laine, zarIra ane jIva eka be, e rIte paralokanI nAsti sthApI jIva khane:
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ (188) + siddhAntasAra.. zarIra 5 tasvanuM putaj te nebuMja napaje je ane buMja viNaze je. evo ekAnta vyavahAra sthApyo. tevAre kezIzramaNa munIrAje paralokanI prA. sti dekhAmavAne mATe nizce nayano pada lazne kaDaM ke, he pradezI! tuM juge je. jIva nyAroLe ane zarIra nyArUM . jIva paralokamAM punya pApa la jAya De ane zarIra ahIyAMja viNaze be. e jurDa! sataramA zatakanA bIjA uddezAmAM, anya tirthIe zarIrane ane jIvane nyAro kahyo, tema rAyaprazeNI sUtramA kezIzramaNa munIrAje kahyo, ane rAyaprazeNImAM pradezI rAjAe jIva ane zarIrane vyavahAranaya ekAnta kheMcIne eka kahyo. tema sataramA satakanA bIjA uddezAmAM zrI jagavate paNa jIva ane zarIrane eka kartuM . have rAyaprazeNImAM to pradezI rAjAe ekAnta vyavahAra naya sthApyo tetho kezI svAmIe tene nizce nayano pada lazne juge kahyo, zrane jagavatImAM anyatirthIue ekAnta nizcanaya sthApyo tethI jagavate vyavahArano pakSa lazne temane juga bolA kahyA.e juga kahyA te ekAntanaya sthApyo tethIja kahyA , kAraNa ke nagavaMtano syAdvAd mata je. tame anyati no pere ekAnta nizce-nayano pada lazne karma, 10 pApa, 5 zarIra ane jIvane nyArA kema kaho ho ? nagavaMteto karma, 17 pApa, 5 zarIra ane jIvane eka kahyo . e nyAye punya, pApa ne baMdhane jIva kahIe. (5). valI punya, pApa ane baMdhane jIva e nyAye kahIye:punya, pApa ane baMdha e zunAzunna karma De. te karmanA be neda. nadaya 1 zrame udaya niSpana . tenI zAkha sUtra anuyogahAra. udaya te zrApa karmano udaya; ane udaya niSpananA be neda. jIva-udaya niSpana 1 ane ajIva udaya-niSpana 5. temAM jIva-udayaniSpananA 33 bola, 4 gati, 6 kAya, 6 lezyA, 4 kaSAya, 3 veda, mithyAtvi, anANi, asaMjho, pAhA. rIka, ati, sajogI, saMsAratthA, badmastha, zrasiddha ane akevalI evaM 33. e tetrosa jIva-nadayaniSpananA bola e jIvaja le. e nyAve pujya, pApa ane baMdhane jIva kahIe. (6).
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (449) valI punya, pApa ane baMdhane jIva e nyAye kahoye:-guru laghu paryava apharasI rupI pudgala jIvane lolIjuta jIve grahyA tene, tathA aguru laghu paryava kAramaNa zarIra copharasa) pudgala jove karmapaNe grahyA tene nAva jIva kahyA le. zAkha sUtra jagavatI zataka boje naddeze pehele, khaMdhakajInA adhikAramAM. te pAThaH jeviyaNate khaMdayA ! jAva saaMtejIve aNaMtejIve tassaviyaNaM ayama evaM khalu jAva davaNaM egejIve saaMte khetanaNaM jIve asaMkhedyapaesogADhe. anipuNe saaMte kAlanaNaMjIve ekayAinAsi nicce Nava puNa seaMte jAvanaNaMjove aNaMtANANapaUvA aNaMtAdasaNapaUvA apaMtAcarittapajAvA aNaMtAgurukhahuyapaUvA aNaMtAagurulahuyapaUvA enipuNaseaMte setaM davajIve saaMte khettana saaMte kAla jIve aNaMte nAva jIve aNate // arthaH-jeNje paNa valI khaMga he khaMdhaka ! jAga yAvata sa jIva aMta sahita athavA jIva a0 aMtarahita paNa le ta teno a0 evo artha jANavo. e0 ema nizce jAN yAvat da anyathakI e0 eka jIva saNa aMta sahita je khe0 kSetrathako jI0 jIva a0 azaMkhyAtA pradezAtmaka , azaMkhyAtA pradeza avagAhA be. a0 valI te sa0 aMta sahita kA kAlathA jIva Na nathI kadI thayo (etAvattA atita kAle hato, varta. mAna kAle , ane anAgata kAle radeze,) ni0 nitya je. e nathI puNe valI se teno aMta (anaMta The). nA nAvathakI jIva aNNA anaMtA jJAnanA paryAya aNdaM0 anaMtA darzananA paryAya a0 ca0 anaMtA cAritranA paryAya zra anaMtA guru laghu paryAya te udArika zarIra Azrone aN zra0 anaMtA aguru-laghu paryAya te kAramaNa avya athavA jIva svarUpa zrAzrone. pAvalI teno aMta nathI (anaMta De). sente evI rIte daza avyathakI
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ (190) +siddhAntasAra.. jI0jIva sa0 aMta sahita De. khe0 detrathakI paNa saNa aMta sahita . kA kAlayakI jI jIva a aMta rahita ne ane nApa nAvathako paNa jI0 jIva 10 aMtarahita le. jAvArtha:-have juna ! zrA pAThamAM anaMta jJAnanA, anaMta darzananA ane anaMta cAritranA paryAyane nAvajIva kahyA; ane eto saMvara, nirjarA ane modanA neda be. valI dhanaMtA guru-laghu paryAya, nadArIka zarIra, zraThapharasI pudagala, punya, pApa, baMdha, zunAzuna karmanI prakRti ane zragurulaghu paryAya, zrApa karma, kAramaNa zarirAdika, rupI-copharaso pudagala, zunAzunna karmanI prakRti, e guru-laghu paryAyane tathA zraguru-laghu paryAyane nAvajIva kahA , ane ATha karmane kAramaNa zarIra kayuM le. tenI zAkha sUtra jagavatI zataka 7 meM e nyAye punya, pApa ane baMdhane jIva kahIe. valI punya, pApa zrane baMdhane jIva e nyAye kahIyeH kAyA karmanI prakR. tile ane kAyAne jIva ko le. zAkha sUtra nagavatI zataka 13 meM uddeze 7 meM. te pAThaH AyA naMte kAe annekAe ? go ! AyAvikAe annevikAe. ruvi jaMte! kAe aruvikAe ? goo! ruvivikAe aruvivikAe evaM ekeka putrA. goLa! sacittevikAe acittevikAe jIvevikAe ajIvevikAe jIvANavikAe ajIvANavikAe. pudinaMte! kAe punA goLa! pusviMpikAe kAzcamANevikAe kAyasamayavittikaMttevikAe puviMpikAeniya kAzyamANevikAeniya kAyasamayavizkatevikAenidhaza kazavideNaM naMte! kAe paM0? go0! sattavihekAe paM00 urAliya urAliyamisie venaviya venaviyamisie AdArae AdAramisae kammae // arthaH pUrvavat juna prazna bIje. pAbala pAne satyAsImeM.
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'siddhAntasAra.. ( 491 ) bhAvArtha:-- have juna ! A pAThamAM ema kayuM ke, jIvasahita kAyAne jIva kahIye, ane jIva boyA panI muvA kalevarane ajIva kahIye. te kAramaNa zarIra vyavahAramA najare na Ave te AzrI kAyAne varupI kahIye. temaja kAyAne udArikAdi zarIra AzrI rupI paNa kahIe. jIva sahita kAyAne sacitta kahIye ane jIva bojhyA palI muvA kalevarane zracita kahoye. jIvasahita kAyAne AtmA kahIe ane jIpa memamA panI muvA kalevarane anAtmA kahIe. e juna ! kAyA karmanI prakRti le tene jIva kahyo be. teja rIte punya, pApa ane baMdha paNa zujAkarma . e nyAye punya, pApa ane baMdhane jIva kahIye. tevAre terApaMthI kahe je ke " kAramaNa zarIrane to sUtramA gama mama rUpI kayuM be. ahIyAM kAramaNa zarIra zrAzrI kAyAne zrapI kema kahI haze ? " teno uttara. he devAnuprIya ! kAramaNa zarIrane sUtramA gama gama rupI kAMDe te to ame paNa jANIe bIe; paNa ajunAM vacana sAta naye karIne le. ihAM vyavahAramA kAramaNa zarIra najare ma Ave le AzrI arUpI kaDaM . jema dasa-vaikAlIka sUtramA zAmmA adhyayanamA zrApa vastu vAdara De paNa sukSma kaho . te pAThaH ahasuhumAiM pedAe, jAiM jANittu saMjae; dayAhigAro jUesu, Asa ciha sae divA. // 23 // kayarAI ajha susmAI, jAiM puvija saMjae; imAiM ttAiM medAvI, Aikhika viyakaNe. // 14 // siNehiM puppha suhumaMca, pANutiMga tahevaya; paNamaM vIya hariyaMca, aMga suhumaMca ahama. // 15 // evameANi jANittA, saba jAveNa saMjae; appamatto jae niccaM, saviMdiya samAhie. // 16 // arthaH-zra ATha sudama je pAgala kaheze te pe joine jA
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 492 ) siddhAntasAra. je sukSamane jA0 jANIne saM0 saMjati da0 dayAno pAlaNahAra thAya jU0 prANIne viSe beze ci0 najo rahe athavA sa0 jayapAyeM suve. ka0 kayA 0 te yA sukama ? jA0 yadi pu0 puDhe saM0 saMjati ziSya guru samipe, tevAre guru ziSya pratye kahe . i0 e tA0 te zrAva sukSama me0 maryAdAvaMta yati te vicakSaNa ziSya pratye prA0 kar3e. (sa0 usa pramukhanuM sukama pANI 1, pu0 sukSma phula pA0 anuddharo kaMthavAdika sukSma prANI kI mI nagarA pramukha ta0 temaja pa0 pAMca varNI lIlaphula bI0 varu pramukhanAM sukSama bIja i0 navA nagatA aMkurA (sukSma hI ) 0 mAkhI, kI mI pramukhanAM kAM su0 te AThamo sukSama. e0 epI pere e ATha sukSama jA0 jANIne sa0 sarva prakAre ATha sukamanI rakSA karavAne jAve saM0 yati zra0 niMdrAdika pramAda rahita bato ja0 jayaNAe karIne kAryAdika kare ni0 sadAya sa0 sarva iMDine viSe sa0 samAdhivaMta rAgadveSa rahita yati.. bhAvArtha:- dave ju ! yA pAThamAM usa pramukhanuM pANI 1, phula 2, nAnA kaMthavA 3, kImonagarAM pramukha 4, paMcavarNI phula 5, vaka pramukhanAM bIja 6, navA nagatA dIkAyanA aMkurA 3, ane mAkho kI kI pramukhanAM mAM, e ATha vastune sUtramAM ThAma ThAma bAdara ko be, ne dIyAM vyavahAramAM komalapaNA yA vItarAgadeve sukSma kahI be. tema kAramaNa kAyA rupI be, paNa vyavahAramAM najare na Ave te zrAzrI tene rupa kaha dekhAya be. valI terApaMthI kahe be ke " zrIyAM kAya kahI te dharmAsti kA yAdika pAMca zrI jANavI. temAM keTalIka rupI be, keTalIka rupa be, keTalI jIvAne kaTalIka ajIva be te khAzrI kahyuM che." teno uttara. he devAnupraya ! yaddIyA to kAyAnA sAta neda kalA beH nadArika 1, udArika mizra 2, vaikara 3, vaikiya mizra 4, AhArIka 5, AhArIka mizra 6, ne kArma pra. e sAta neda kAyAnA kahyA be tena / ja puDhA be, kAraNa ke AAgalA pAThamAM cAra mananA ane cAra vacananA danoM puchA
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra. ( 493 ) be, tethI tenI jo nadArikAdikaja kAyAnI puDhA saMjave che. valI yA pAvanI TokA ajayadeva surIjI kRta be temAM tathA zrA pAThanA TabAmAM paNa pUrvokta artha be. tame matanA lodhe " pAMca zrAstikAya AzrI ka "ema juThu kema bolo ho ? zrahIyAM to vyavahAra naya zrAzrI jIva sahita kAyAne jIva ko be, chAne kAyA karmanI prakRti be. e nyAye punya, pApa ne baMdhane jIva kahIe. vI punya, pApa ne baMdhane jIva e nyAye kahI ye : -cAra gati ane cAra kaSAya e karmanI prakrati be. ( zAkha sUtra patravaNA pada23 meM tathA sUtra uttarAdhyayana tathA karmagraMthamAM . ) ane tene jIvanA praNAma kahyA be. zAkha sUtra gaNAyAMga gale 10 me. e nyAye punya, pApa ne baMdhane jIva kahIye. valI punya, pApa ane baMdhane jIva e nyAye kahI e:trasanAma, bAdaranAma, paryAptanAma, aparyAptanAma, zukramanAma, sthAvaranAma, pAMca iMDinI jAta, cAra kaSAya, traNaveda, ityAdika zubhAzubha karmanI prakratI be, e prakratiune jIva ko be. zAkhasUtra ThANAyAMga, pannavaNA, karmagraMtha ityAdika aneka sUtramAM. e nyAye punya, pApa ne baMdhane jIva kahIye. valI yA prakratimAM jJAna kayuM be. zAkha sUtra jagavatI zataka 8 me uddeze bIje. jIvamAM e prakrati lolIjUta rahe tyAMsudhI jIva jJAna pAme nahI. tethI vyavahAramAM tene jIvaja kahIye. e nyAye punya, pApa ne baMdhane jIva ja kahIye. valI punya, pApa ne baMdhane jIva e nyAye kahI ye H- ATha karma, aDhAra pApa aDhAra pApanuM viramarA, cAragati, covIsa daMmaka, pAMca zarIra, traNa draSTI ane bAra upayoga ityAdika 117 bolane AtmApaNe prazame kayuM che. tenI zAkhasUtra jagavatI zataka vIsame, uddeze trIje. jIvapaNe praName tene vyavadAramAM jIvaja kahIye. e nyAye punya, pApa ne baMdhane jIva kahIye. valI terApaMthI kahebe ke "5 gati, 18 pApa, 24 daMga ityAdika prakatine tame jova sthApoDo. te e prakrati chAne 5 zarIra, to ajova be
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 194) + siddhAntasAra.. ane jIvane pragame . e cAra gatinAM zarIra to ajIva be, tethI punya -pApamA puzala paNa ajIva ; paNa tenA mAMhe jIva je. e nyAye eTalA pAMcamAM jIva kahI bolAvyA be, paNa pAMca zarIrAdika karmanI prati ame punya pApAdika zunAzuna karma pujala De te jIva nathI." ema kahe ne tenA utara. he devAnuprIya tamAre lekhe to manuSya, tiryaMca, gAya jaisa uMTa tathA paMkhI pramukha sarvane jIva na kedevA joie, kAraNa ke enI gatI thane kAyA to ajIva ne ane enAmAM jIva , tethI tamAre lekhe to mizra kedevA joie; paNa nagavaMte to gAya,neMsa,pasu,bagalI, uMTa tathA gAmara pramukhane ekAMta sacita jIva kahyA . baladho sahita gAmIne mizra kahI , ane batra, daMga pramukhane acita kahyA . tenI zAkha sUtra aNujogadhAramAM. te pAThaHsekittaM saMjoge? saMjogeNaM canavihe paNattetaM0 davasaMjoge khettasaMjogekAlasaMjogelAvasaMjoge.sekiMtaMdavasajogezattivide pannate taMjadAH-sacitte acitte misae. sekiMtaMsacittae 'gohiMgomie pasuhiMpasuze madisidi madisie naraNihiM naraNIe nahIhiM nahIlAve setaM sacitte, sekittaM acitteza utteNaM uttI daMmeNaMdamI pameNaM pamI ghameNaMghamI settaM acitte. sekitaM misae 2 daleNaM hAlie sagameNaM sAgamie radeNaM rahie nAvAe nAvie settaM dava saMjoge. // 1 // arthaH-se te kayA e saM0 saMjoga? saM0 te saMjoga ca0 cAra prakAre pa0 kahyA taM te kahe beH-da0 avyane saMjoge khe0 kSetrane saMjoge kA kAlane saMjoge ane nA jAvane saMjoge nAma nApanyuM 4. se have jayane saMjoge nAma nipanyuM te zu? te ti traNa prakAre paNa kahyAM te te kahe je. saNa sajIva a ajIva ane mi mizra 3. se te kayo sacita avya saMjoga ? sacita vya saMjoga te e. goNa jene gAya le tene
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra ( 495 ) gomAna kahIye, paN pasu be te mATe pasumAna kahIye, ma0 jaisanA ghaNIne mahisIe kahIye, na0 bakarI (bAlI) nA cAraNahArane uraNIra kahIve 0 naMTanA cAraNahArane baMTavAla kahIye. se0 e sacita dravyale saMkoge nAma nipanyAM jANavataM. se0 te kayo chAcita dravya saMjoga ? se aci dravya saMjoge nAma nipanyAM te e. baN batrIno dharAvanAra te trIrAjA. daM0 daMmano dharaNahAra te daMmI. pa0 vastrano dharaNahAra te par3I. ka mAno dharaNahAra te ghI. saM0 e citta dravya saMjogI nAma jANavaH atha dave se0 mizra dravya saMjoge nAma nipanyAM te kayAM ? te e-hava isa kheme tene hAlI kahIe. dala acitta ane baladha sacitra e mizra saMjoga. sa0 gAmI kheme tene sAgamI kahIye. ra0 ratha kheme lene racika kahIye. nA0 nAvA ( vAhANa ) kheme tene nAvika kahIye. sepa te bya saMjoye nAma nipanyAM te kahyAM // jAvArtha:- dave juna ! thA pAThamAM cAra prakArano saMjoga kahyo:dravya, kSetra, kAla chAne nAva 4. e dravya saMjoganA traNa jedaH - sacitta, citta ane mizra 3. have sacittanA pAMca jeda kahyAH- gAyo cAre tene govAla ( gomika ) kahIye 1, pasunA dhaNIne pasumAna 2, bhaiMsanA dhIne mahiSie 3, bAlInA ( bakarInA ) cAraNadArane naraNIe 4 ane uMTanA cAraNahArane uMTI athavA uMTavAlo kahIye. e. e sacitta dravya-saMjoge nAma nipanyAM. have cittanA cAra neda kahyAH - batra dharAve tene batrI 1, da dhare tene daMkI 2, vanA dharaNahArane pakI 3 zrane ghamAnA dharaNahArane ghaTI kahIye. 4. have mizra saMjoge cAra nAma nipanyAM te kar3e :- dala kheme ne hAlI kahIe; hala citta ane baladha sacitta, e mizra 1; gAma kheme te sAgamI 2; ratha kheme te rathika 3; ane nAvA kheme te nAvika ( nAvajI ). 4. e mizra saMjoge nAma nipanyAM. ibe jurcha ! govAla, pazumAna, mahiSoe, naraNIe ne uMTIpa, gAya, bhaiMsa pramukha sacitra be te mATe saciva saMjoga nAma kAM
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ (196) + siddhAntasAra.. 3 batra, dama, vastra ane ghaTa acitta ne te naNa utrI, daMmI, pamo ane ghaTo e zracitta saMjoge nAma kahyAM. ila, gAmI ane ratha acitta le tathA baladha sacitta De te naNI hAlI, sAgamI, rathika . ane nAvika, e mizra saMjoge nAma nipanyAM kahyAM. e ju ! gAya, meMsa, baladha pramukhanA zarIrane ane jIvane nelAja sacitta kahyA. e gAya, neMsa, baladha pramukhanA zarIra, karma, punya, pApa ane baMdhanI prakrati ne ane te pudgala , paNa jIve gahyA ane jIva sahita 3 te jaNI sa. citta kahyA. sacitta te jIva je te naNI punya, pApa ane baMdhane jIva kahIe. valI jIva grahyA jIva sahita pujalane jIva-paryavA kahyA . nArakI, devatA, manuSya ane tiryaMca e cAra gatine, pradezane, avagAhanA pudgalathI nipanI tene, sthitine, pAMca varNane, pAMca rasane, be gaM. dhane, zrAva sparzane, bAra upayogane, pAMca jJAna ane traNa ajJAnane ane cAra darzanane, e batrIsa bolane jIvaparyavA kahyA le. zAkha sUtra pannavaNA pada pAMcameM. e jurcha ! avagAhanApaNe pudgala praNamyA tene tathA varNa, rasa, gaMdha, sparza, punya pApa ane baMdhapaNe praNamyA pudgada jIve gahyA jIvane pogasApaNe lolIjuta rahyA tene jIvaparyavA kahyA be; ane jova boDyA par3I misApaNe praNamyA varNa, rasa, gaMdha Ane sparzane tathA vIsA pudgalane ajIvaparyavA kahyA je. e jIva grahyA pudgalane jovaparyavA kahyA. e nyAye punya, pApa ane baMdhane jova kahIe. valI krodha, mAna, mAyA, lona, rAga, dveSa ane ATha karmane jIva samoyAra kahyA . zAkha sUtra zranujogahAramAM. e nyAye punya pApa ane baMdhane jova kahIe. tevAre terApaMthI kahe je ke " punya, pApa ane baMdha to zujAzuna karma De te rupI pudgala , ane jIva to arupI je. te punya pApa ane baMdha rupI le tene jIva zIrote kaho bo ?" teno uttara. he devAnuprIya! jIvane paNa sarupI kahyo . sakarmI, sarAgI, savedI, salezI ane sasa. rIrI kahyo be. zAkha sUtra nagavatI zataka 17 meM naddeze bIje. tevAre terApaMthI kahe De ke " jIvane rupa sahita kahyo , paNa jIva rupI nayI.
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ +sidAntasAra.. ( 197) jema kapamAne raMga tema jIvane zarIra, veda, rAgarupa ne tethI sarupIsakarmI kahyo ." teno nattara. he devAnuprIya ! kapamAne kasuMbala raMga hoya tene kasuMbala kapar3eM kahIe ane polo raMga hoya tene pAbu kapahuM kahIe. jevo kapamAne raMga hoya tevaM kapahuM kahIe. tema karma sahita jIvane rupI kahIe. valI tame (terApaMthI) kaho bo ke " jIvane sarupA kahyo De paNa jIvane rupI nathI kahyo." tyAre ema to jIvane "jJAna sahita" sanANI kahyo be. zAkha sUtra nagavatI zataka thAmeM uddeze boje tathA 30 me tathA aneka sUtra-pAThamAM. have tamArI keheNIne lekhe to jIvane sanANo kahyo tene jJAna sahita kahIe; paNa jJAna na kahIe. . - he devAnuprIya ! ema kema kaho o ke, sarupo kahyo tene rupa sahita kahIe paNa sarupo na kahoe ? jJAna sahita kaho zrane nAve jhAnI kaho. rupa sahita kaho ane jAve rupI kaho. valI anuyogadvAra sUtra mAM nAva saMjogamAM kaDaMbe ke, jJAna sahita hoya tene jJAnI kahIe, samakita sahitane darzanI kahIe, cAritra sahitane cAritrI kahIe; ane krodha, mAna, mAyA thane lona sahita ne krodhI,mAnI, mAyI ane lonI kahIe. jema rupa sahita hoya tene rupI kahIe, ane varNAdika pudgala sahita jIvane rupo kahIye. tema jIva sahita pudgalane jIva kahIye. e nyAye punya, pApa ane baMdhane jIva kahIe. ityAdika aneka sUtranI zAkhe karI vyavahAra.nayamAM punya, pApa ane baMdhane udha-pANInA uSTInte jIva kahIe. jema zera udhamA pAsera pANI nAMkhe tene vyavahAramA savA zera judha kahIe. tema pudgala jIvane lolInuta thayA tene vyavahAramA jIvaja kahIye. e nyAye punya, pApa ane baMdhane jIva kahIe. ...ithe punya, pApa ane baMdhane ajIva kayA nyAye kahoe:-punya te zubha karma , pApa te azunna karma be, ane baMdha te zunAzuna karma prakRttino le. te karma rupI pudgala be. te rupI pudgalana nazcenayamAM mIce khomayA paThI, haMsanI cAMcathI udha pANI nyArAM thAya te dRSTAnte
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 498 ) siddhAntasAra. jIva kahIe. valI terApaMthI zrAzrava tatvane ekAnta naye karI jIva kar3he be. teno uttara. de devAnuprIya ! zrAzrava te jIvanuM mUla lakSaNa be ke saMsAra vyavasthAmA rahyA jIvane upAdhirupa be ? te vicArI jur3e. valI terApaMthI kahe be ke " havelI ane bAraNaM te eka, soya ane nAkuM te eka, talAva chAne gharanAluM te eka, tathA nAvAne bIDa te eka, tema jIvane zrAzrava eka be. " evI kuyukti dekhAne be teno uttara. he devAnuprIya ! davelI, soya, talAva ane nAvAto pudgalAstikAya be ne bAeM, nAkuM, gharanAluM zrane bIDa to zrAkAzAstikAya be. tema jIvane zrava e rIte pratyakSa judA be. valI uttarAdhyayananA 23 mA adhyayananI 13 mI gAthAmAM, kAyArupalI nAvA kahI be, chAne jIvarUpa nAvamI ko be. kAyAno joga vyavahAranayamAM jIva be, tene zrAzravarupI bIDa be, paNa nizcenayamAM jIva rupI be tethI tene zrAzravarupI bIDa nathI. dave jema kAyArupaNI nAvA zrane bIDa vyavahAramAM eka be, paNa nAvamI ne bIja eka nathI; tema jIva ane zrAzrava eka nathI. havelI ne bAeM vyavahAramAM eka be, paNa havelIno dhaNI ane bAraM eka nathI. soya ane nAkuM vyavahAramAM eka be, paNa loha ane nAkuM eka nathI. talAva ne gharanAyuM vyavahAramAM eka be, paNa talAvano dhaNI ne nAtuM eka nathI. tema jIva zrane va eka nathI. valI karma- pudgala ne jIva e banenA sNjogth| sAta tatvanAM nAma banyAM be. jema karma kAyArupI talAvamAM kevala jJAnarupI ratna DhaMkAyaluM be. te talAvamAM punya-pAparUpI pANI zravarUpI bIje karI Ave che, tene saMva rarupI baMdhe karI roke be, ane baMdharUpa paruyuM pANI be tene nirjarArupI (camasa koza thI) vATaka | e kr| dezathako nacelI kADhe be, chAne mokSarupI khAlI talAva jyAre sarvathA karma pAlI rahita thAya tyAre jema zeTha nAlu, baMdhakuM (baMdhu), cakasa, morI ne talAva bomIne potAnuM ratna lei ghere jAya, tena jIva sahajAto kevala - jnyaanrup| ratna laine siddhagatimAM
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 499). jAya, ane pudgaladazA pudgalamA male tyAre sAta tatvanA nAmano vi. nAza thAya. e talAva- aSTAnta sUtra uttarAdhyayananA 30 mA adhyayanamAM . valI kAyArupI nAvAne bobe ane kAyArupI talAvane nAlu De. te kAyA jema nizce-nayamAM ajIva be tema AzravarupI bIja paNa ajova ve. pANI te pApa, kAyA sahita jIva te vyavahAra-nayamAM rupI te talAva, saMvara te pAla, ane mithyAtvAdika bIjadhAre karI copharasI zunna pazuja pudgalano saMgraha thayo te mATe zrAvaq e kriyAnuM nAmaja pAzrava je. e jIva saMbaMdhI pudgalanI karaNI . have mithyAtva pramukha 17 pApa to copharasI pudgala . tenA vivasAyamAM jIva avyano upayoga varte tevAre jova azuddha upayoge navAM karma-pudgalane AkarSe. te Azrava paNa e pudgala grahaNa-lakSaNa karaNo jIvane azuddha avasthAnI be. te jyAre zubha dazA Ave tyAre jIvano upayoga zuka thAya ane potAnA rupamA praName. jema dharmAstIkAya pote cAlato nathI, paNa jIva ane pudgala cAle ne tene sAdAja Ape . tema vizrasA pudgalanA malavA vokharavAnA praNAma . temAM jovano upayoga pravayoM tevAre prayogasA praNAma thayo. jo e jIvanA napayogane zrAzrava kahIye to zrAtmAno sahajAtI guNa thAya. tyAre to sika dazAmAM paNa Azrava kehevo joie. vAste e zrAzraya te pudgalanoja svajAva . valI avya ane guNa ba . temAM ekeka vyane ekeka guNa, te sarva avyane sahajAto . have jora-jayane karmano karttA TharAvAe to jIva upayogI ; paNa eka avyamAM napayoga ane kartA e be guNa na hoya. eka avyamA ekaja guNa hoya. e nizcayanayanuM svarupa jANavU ane vyavahAranayamAM AtmA kartA kehevAya, e paNa satya . jova kartA be, paNa mula rAgAdika puSaNa pudgala janita anitya le te mATe navA karmone paNa grahe je. te paNa mula pudgalanI netrAya thako grahe . have pudgala pudgalane grahe e to nizce-naya, ane jova pudgalane grahe te
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ (500) - siddhAntasAra.. vyavahAra-naya; paNa mula pudgalanI saMgata ne tethI jIva-avyanI be dazA 3. saMsArika ane siddha. temAM evaMjuta-nayano dhaNI zuddha jIva dazA sijhanI teja zuddha mAne; ane naigamAdika-naya je te azuddha vastu zurU sattAnA aMza sahita hoya te vastune paNa zuddha vastu mAne. jema nigor3a vAsI jIva le tene paNa naigamanaya-matAnusAra sika samAna mAne be, tema jIva grahyA pudgalane jIva gaNI e. e nyAye punya, pApa, Azrava ane baMdha ene paNa jIve saMgrahyA te mATe jIva gaNIye. e paNa valI jIve bAMdhyA be. te lekhe je prayogasA pudgala, iMjiya-viSaya, kaSAe ane joga pramukha sarvane jIva kahIye; kemake jema nAvaM AvatA pANInu AdhArajuta thayuM tema thAluM paNa AdhArajuta . pANI teja sahanAve varte te. temaja pAparupI pANI zrAvatAM grahaNaghAre jIve grahyA palI azujapaNe praNamyuM tyAre baMdha nAve rAM. have e AzrayamAM ane baMdhamAM zuM phera ? Azrava grahaNa samaye pratyakSa ane baMdha apaDhama samaye sika je. jema nAlAnuM zrane mAMhIbuM pANaeka De tema punya, pApa AzrayadazAmAM ane baMdhadazAmAM eka rupa . valI terApaMthI Azrava karma grahaNa rUpa azudha upayogane jIva mAne . te upara sUtra utarAdhya yana adhyayana agavIsamAnI gAthA batAve . te pAThaH vattaNA lakaNokAlo, jIvo javanaga larakaNo; nANeNaM dasaNeNaMca sudeNaya duheNaya. // 10 // nANaMca daMsaNaM ceva, cerittaMca tavotadA; viriyaM navanagoya, evaM jIvasta lakaNaM. // 11 // arthaH-va0 hemaMta rutu pramukha ru tune viSe zitAdika pravarte te vartamAna kAlarnu la lada ga. jo jovane u0 jJAnanA upayoganuM lakSaNa nA0 jhAne kara daM0 darzane karo su0 sukha vedo karI 50 puHkha vedave karI, baMne jANIne nA0 jJAna ane daM0 darzana ce nizce ca0 cAritra ane ta tapa, tenaja vi0 samarthAra jA jJAnAdikano upayoga eN e
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra:" pUrvokta je jJAnAdika kahyA te jI0 jIvanuM la0 lakSaNa jANavuM. jAvArthaH - zrA pAunA nyAye nRpayoga te jIvano guNa be, ane guNa te dravyamAM aMtara jave. te mATe yAzravane jIva kahIye bIe. ema terApaMthI kahe be. teno uttara. he devAnumIya ! dravya be te guNa sahita vateM be. te dravyAne guNa judA nathI, paNa dravya ivAve ne guNa guNa nAve rahyA be. valI jIvanA je je guNa be te mAMdIlA je koi guNa siddha avasthAmAM rahe, te to dravyano sahajAti guNa kar3evAya; ane saMsAra avasthAmAM je je guNa azuddha upayoge samala jAve be, te te vijAtiya guNa kedevAya; kAraNa ke zuddha avasthA zravyAyo upayoga te upayogamAM samAya, ane pud galakRta ceSTA te pudgalamAM male. e bedu judA be. valI jIva dravyanA mula ATha guNa be tene ATha karme zrAvaryA be. te karma daya thayAthI guNa pragaTe te zrAtmAnA sahajAti guNa jANavA. jJAnAvaraNI - karmane kaye anaMtaguNa jJAna pragaTayuM 1, darzanAvaraNIne ye anaMta darzana pragaTayuM. 2, vedanAne daye avyAvAdha sukha pragaTayuM 3, mohanI karmane kathe svAbhAvika samyakta cAritra pragaTayuM 4, AyuSya ye anaMta sthiti pragaTo 5, nAmakarmane ye mU rtikapaNuM pragaTayuM 6, gotra-karmanA ye guru laghupaNuM 9 ane aMtarAya karmanA ye anaMta paMIta vIrya guNa pragaTayo . e va guNa pragaTayA te zrAtmAnA sahajAti guNa be. te ekaekathI malI rahyA be, paNa guNa te So kI judA nathI. ve e pUrvokta guNane jovanA guddha kahae; paNa saMpUrNa jIva dravya na kahIye. (50) jema sUtra jagavatInA solamA zatakamAM, gautamasvAmIe puDhayuM ke, de bhagavAna ! purvAdika dasa dizAne te "jotrA, jIvadesA, jovapaesA, " e traNa mAMhelaM zuM pAmIe ? tevAre zrI vIra prajue kayuM ke, he gautama! purvAdika dasadizAne aMte jIva natho, paNa jobanA deza thAne jIvanA pradeza be. teno ghaNo vistAra be. ihAM prajura jovanA
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 501 ) 4 siddhAntasAra." pradezane pradeza kahyA, paNa jIva na kahyA. e juTe ! jIvanA vijAga tAM paNa jIvana kehevANA. tyAre phakta upayoga teto guNa be. te jIva kyama ke devAya ? upayogane to upayogaja kahIye. valI zrAzrava to karmanA udaye jIvano azuddha upayoga, te navAM karmoMne grahe tene kahIe. je mala-grahaNarupa cIgaTa te zrAzravarupa vastrane be, paNa zrAzrava cIgaTarUpa vastra nathI. tema zrAzrava jIvane be, paNa te jIva nathI ema jANavuM. valI zrAzravamAM mithyAta grAzrava teto copharasI pudagala be ne mithyA draSTI te mithyAtva baMdhIta zrAtmAno upayoga be. e upayoga te to AtmAnA gharano be, chAne mithyAtva te pudgalanA gharanuM be. jo jIvane upayoge zravagAhyA mATe jIva thAya to, 10 pApa, varSa, gaMdha, rasa, sparza ane pudgala e sarva jIva thAya. valI Azravane khapAvavo ko be. jo jIva hova to khapAvavo kema kahyo ? ane te khapAvyo kema khape ? zAkha sUtra uttarAdhyayana adhyayana 10 meM. te pAThaH daM kesaraMmi najANe, aNagAre tavo dhaNe. sajAya jANa saMjutte, dhammajANaM kriyAyai // 4 // phova maMgavaMmi, kAyai javiyAsave; tassAgara mipAsaM, vahe se narA dive. // 5 // arthaH- - a0 zratha dave ke0 kezarI nAme u0 udyAnane viSe 0 ( ghara rahita ) aNagAra ta tapa rUpI dhana sahita sa0 svAdhyAya jhA0 dharma dhyAnAdika dhyAna saM0 sahita dha0 dharmadhyAna ki ekAgra citte karI dhyAve be // 4 // zra0 vRkSe kara vyApta maM0 nAgaravelanA maMrupane vipe jANa dharmadhyAna dhyAve ve jaNa zrAzrava khapAvIne. ta0 te munInI pAse zrAvyo mi0 mRga va0 jeno vadha kare be te, ane se0 te na0 rAjA ( mRgano vadha karanAra saMjati ). jAvArtha:- have jurja ! zrA pAThamAM ema kahyuM ke, gardanAlI munI dhyAna kare be. te yatra rUpo upAdhi khapAve be, evaM dhyAna kare be. dave
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 503 ) khapAvavAvAlo jIva be, chAne khape te karma-pudgala jIvane napAdhi rupa zrava nizcenayamAM ajIva be. te zrAzrava rupI jIva dravyanA upayoge pudgalamAM praveza karyo tyAre karmanuM kAraNa grahaNa joga kahI dekhAmayuM be; paNa Azrava jIva nathI, ajIva be. valI zrAzravane chAjIva kaye nyAye kahI ye H- zubhAzubha karma yAve tene zrAzrava kahIye, khAve te karma rupI pudgala nizcenayamAM zrajIva be. e nyAye zravane ajIva kahIye. (1) vala prabhavane jIva kayA nyAye ka:- puna ne pApane zrava kahyA be, ( zAkha sUtra utrAdhyayana adhyayana 10.) chAne punya pApa te zubhAzubha karma be. te karmane rUpI kahyAM De. (zAkha sUtra ared sataka 12 meM) ne rupI pudgalane bIjA zatakamAM jIva kahyA . nyAye zrAzravane jIva kahIye. (2) valI zrAzravane khajIva kayA nyAye kahI ye H jIva nizcemAM prarupIja be rupI nathI; ane zrAzravanI kriyAnA pAMca bheda kA be. zAkha sUtra samavAyAMgamAM. ane te pAMca dane rupI kA The. mithyAtva, kaSAya, ane mana vacananA jogane rUpI copharasI kA be, ghane kAyAnA jogane to rupI ATha pharasI kalA be. zAkha sUtra jagavatI zataka 12 meM. ane pravRta pacakhANI kriyAne rupI kar3I be. zAkha sUtra ThANAyAMgamAM. pramAdanA pAMca jeda kalA:mada 1, viSaya 2, kaSAya 3, niMdrA 4 chAne vikathA, e pAMca jeda rupI be. tema zrAzravanA paNa pAMca jaida rupI be. rupI pudgala nizce-nayamAM - jIva be. e nyAye zravane jIva kahIe. (3) valI zrAzravane jIva kayA nyAye kahIyeH-pAMca iMdri tathA traNa joga mokalA mele te yazrava te jIva kahyA be ne jovane joga yAtratA kahyA be. zAkha sUtra jagavatI zataka 15 meM naddeze bIje. enyAye zrAzravane jIva kahIye. (4) valI terApaMthI kahe be ke " karmane kheMcavAvAlo tathA graha vAlo zravane ko be ne karma kheMcavAnI tathA grahavAnI zakti jIvanI d. e nyAye zravane jIva kahIye bIe. " teno uttara. he devAnuprIya ! 'jema zrIpITha kAMTAne he be tema zrAzrava karmane prade De. have cIpoTa
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 0 ) + siddhAntasAra ane vAzraya bane ajIva pudgala be. te banene viSe uThANa, karma, bakSa, bIrya, puruSAkAra ane prAkrama jIvanA be; paNa te mulagA baMne ajIba De. e nyAye Azravane ajIva kahIye. valI sUtra nagavatIjImAM AzrakanA pAMca nedane rupI kahyA je. te ruSo pudgala jIvane jyAM sudhI lolI juta rahe tyAM sudhI vyavahAramA tene jIva kahoye, ane jIva boDyA palI nizve-nayamAM zrajIva kahIye. valI Azravane ane AzravanA pAMca dane sUtramA ko ThekANe zrarupI kahyA nathI. .... tevAre terApaMthI kahe je ke, "mithyAiSTa arupo . tethI pAzravane rupI tathA jIva kahI ye bIe." teno uttara. he devAnuprIya! prathama to mi. dhyAaSTane zrAzrava sUtramA kyAMya kahyo nathI. eto mithyAtva dhAryu tethI mithyASTo nAma jIva- je. jema daMma dhAryoM tene daMmI kahIye, banna dhAryu tene batrI kahIye ane pudgala dhAryu tene pudgalI kahoye. zAkha sUna jagavato zataka G meM uddeze 10 me. have jema daMga, batra bhane pudgala, e traye ajIva De tema mithyAtva thane Azrava zrajIva ne ane jema daMmo, utrI zrane pudgalo nAma jovarnu le tema mithyAtva dhAryu vedhI mithyAjaSTI nAma jIvanuja je; paNa mithyAaSTI Azrava nayI. mithyAta baMdhIt jovano napayoga kayopazama nAva, tene mithyASTI ka. hIye. valI terApaMthI kRta tera chAramA zrAzravamAM be nAva kahyA . udaya ane praNAmika; paNa sUtra anuyogahAramA mithyAaSTIne kayoprazama nAve kahI be. have jur3e / terApaMthonI budhinI ajIraNatA, ke zrAvamAM kayopazama nAva to mAnatA natho ane. matane lIdhe mithyAaSTI kayopazama nAve je tene zrAzrava kahe . ... vasI terApaMthoM ema kahe je ke, " kaSAya ane joga Azrava De ane tene zrAtmA kahI je. te AtmA zrarupI je. e nyAye Azravane arupI sathA jIva kahIye boai." teno uttara. he devAnuprIya ! tame zrAsmA nAma ekAnta zrarupIyU~ kaho bage, paNa sUtra nagavatImAM ratnapramAdika pRzvine vayA rUpI jIva pudgalane zrAtmA kaho le zataka 12 me naze 10 me.
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra. ( 505 ) tatmAne ekAnta rupI kema kaho ho ? valI kaSAya ne jogane zrAtmA kahI tetha] te zvarupI be ema terApaMthI kahe be, paNa te juTuM be; kAraNa ke sUtramAM kaSAya- AtmAne tathA joga- zrAtmAne rupI kyAMya kadI nathI. kaSAya tathA joga rupI pudgala jIvane jyAM sudhI lolI juta rahe tyAM sudhI zrAtmA zabde punya pApanI pere vyavahAramAM jIva kahIye, chAne nizcenayamAM jIva DhoDyA paThI jIva kahIye. e nyAye zravane jIva kahIye. (1) valI zrAzravane chAjIva kayA nyAye kahIe: - zrAzrava bomavA yogya De, kAraNa ke jIva siddhagatimAM jAya tyAre zrAzravane zraji bomI joya be. dave jIvathI buTe te karma pudgala nizvenayamAM jIva de. e nyAye zrAzravane ajIva kahIye. (2) ityAdika aneka sUtranI zAkhe karI nizcennayamAM zrAzravane ajIva kahIye. 1, ve vyavahAranayamAM zrAzravane jIva kayA nyAye kahIeH-traNa uparalI naya nadayajAvanA jogathI jIvanA azuddha upayogane yAzrava mAne, pAthAne draSTAnte. te upayoga AtmA be ne AtmA nAma jIvanuM be. e nyAye zrAzravane jIva kahIye. (1) valI zrAzravane jIva kayA nyAye kahIyeH zrAzrava jIvanuM lakSaNa be, zrAzravano kartA jIva be, ghane Azrava jIvapaNe praNamyo be. e nyAye zrAzravane jIva kahIye. ( 2 ) bAkI udAharaNa punya pApanI paire jANavAM. ve saMvarane jova kayA nyAye kahIyeH nAva saMvara te uparalI traNa naya jIvanA upayogane saMvara mAne be, pAthAne draSTAnte. te upayoga AtmA ne AtmA nAma jIvanuM be. e nyAye saMvarane jIva ko e. (1) vallI saMvarane jIva kayA nyAye kahIeH-saMvara jIvanuM lakSaNa be, saMvarana kartA jIva be. e nyAye saMvarane jIva kahIye. ( 2 ) valI saMvarane jIva kayA nyAye kahIye:-saMvaranI kriyA pAMca de. samakita 1, vrata 2, apramAda 3, akaSAya 4 zrane ajoga 5. zAkha sUtra samavAyAMgajI. e pAMca dane jIvanI paryAya kahI be. zAkha sUtra jagavatI zataka bIje naddeze pele, khaMdhakajInA adhikAra mAM. anaMtA jJAnanA paryAya 64
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 506 ) siddhAntasAra anaMtA darsananA paryAyAne anaMtA cAritranA paryApane jAvajIva ko be. tene vyavahAranayamAM jIva kahIye, chAne nizce-nayamAM paryAyane paryAya kahIye, paNa jIva na kahIye. zAkha sUtra jagavatI zataka bIje na. dasame te pAThaHege te ! dhammakiAyappadese dhammacikAeti vatavaM siyA ? go0 ! No iThe samahe. evaM doNi tiNi cattAri paMca basata nava dasa saMkhedyA asaMkhedyA naMte ! dhamacikAeparasA dhamacikAetti vattadvaMsiyA ? go0 ! No tipaTThesama. egapadesuNe-viyAM aMte ! dhamacikAe dhamacikAeti vattavaM siyA ? go0 ! No tiThe samahe . sekeNaTheNaM jaMte ! evaM buccai ege dhammacikAepae se no dhammacikAetti vattavaM siyA jAva egapadesuNe - viyaNaM dhammacikAe no dhammacikAeti vattavaM siyA ? seNuNaM go0 ! khaMmecake sagalecakke ? jagavaM ! no-khaMmecakke sagalecakke evaM batte camme daMge dUse cyAuhe moyae. se teNaTheNaM go0 ! evaMvuccai ege dhamma se dhamecikAe ti vatadvaMsiyA jAva egapadesUNe- viyaNaM-dhammacikAe no-dhammacikAe ti-vattavaM siyA. sakiMtaM khAieNaM naMte ! dhammacikAe ti vatavaM siyA go0 ! asaMkhedyA dhammacikAepaesA te savekasiNA panipuNA niravasesA egaggadAgariyA esa goyamA ! dhammacikAeti-vattadvaMsiyA evaM hama vikAvI AgAsa vikAya jIvacikAya pogalacikAevI evaMceva evaraM tiNappi * esA tAnANiyavA sesaM taMceva // arthaH- e0 eka naM0 de jagavAna ! dha0 dharmAstikAyano pradeza pratye dharmAstikAya evaM kedevAya ? iti prazna. uttara. go0 he
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 siddhAntasAra. ( 507 ) gotama ! lo0 e artha samartha nadI yukta nahI. e0 ema do0 be ti0 trasa ca0 cAra pa0 pAMca ba0 ba, sAta, zrATha, nava, dasa saM0 saMkhyAtA zrane zra0 asaMkhyAtA naM0 de jagavAna ! dha0 dharmAstikAya- pradezane dha0 dharmAstikAya vao evaM kedevAya ? iti prazna. uttara. go0 he gautama! po0 e artha samartha nahI. e0 eka paNa pradeze naMNo jaM0 de bhagavAna ! dha0 dharmAstikAyane dha0 dharmAstikAya va0 evaM keddevAya ? iti prazna. uttara. go0 he gautama ! lo0 e artha samartha nahI. tebAre gautama svAmI valI kahe be. 0 zA 0 he jagavAna ! e0 ema kahyuM e0 eka dharamAstikAyano pradeza no0 dharmAstikAya na kehevAya. jA0 yAvat e0 eka paNa pradeza naMNo gha0 dharmAstikAya hoya tene no0 dharmAstikAya evaM kema na kevAya ? iti prazna. uttara. se0 te nizce go0 de gautama ! khaM0 cakranA khaMmane cakra kahIye ke sa0 saghalA cakrane cakra kahIye ? evaM vacana - gavaMte puDhayuM tyAre gautama bolyA. jaN he jagavAna ! no0 cakranA khaMrune vakrana kahIye. sa0 saMpUrNa cakrane cakra kahIe. e prathama vratAnta. e0 ema u0 utranA khaMgane ca0 camaranA khaMgane daM0 daMmanA khaMmane 50 vakhanA khaM0 zrAyuddhanA khaMkane ane mo0 ema modakanA khaMmane modaka kahI ye ke saMpurNa modakane modaka kahIye ? tyAre gautama bolyA - modakanA khaM modaka na kahIe, paNa saMpurNa modakane modaka kahIye. ema pUrvokta sarva vratAntamAM jAvaM. se0 te mATe go0 he gautama ! e0 jema cakranA khaMgane khaMgaja kahIye paNa cakra na kahIe tema e0 eka dharmAstikAya pradezane po0 dharmAstikAya na kehevI ityAdika saghalA cakrane cakra kahIye. te de gautama ! ema kayuM. jA0 yAvat e0 eka pradeze naMgI dharmAstikAya hoya tene paNa no0 dharmAstikAya na kahI. e nizve nayanA mate ka; paNa vyavahAranayanA mate eka paNa pradeze karI nyuna vastu hoya tene vastuja kahIye. jema khAMmA ghamAne ghamoja kahIye. temaja bedyA kAnanA kutarAne kutaroja kahIye. se0 te zA mATe jaM0 he jagavAna ! dha0 dharmAstikAya evaM kedevAya ? iti prazna uttara. go0 he gautama ! 0 .
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 508) + siddhAntasAra.. saMkhyAtA dha0 dharmAstikAyanA pradeza, te sa0 sarva kasINa samagra pa0 pratipUrNaka yAtma svarupe vikalpa nahI. te paNa ni pradezAntarathI paNa svajAve karI hIna nahI eTale eka pradezano paNa aMtara nahI. e eka zabde dharmAstikAya evA lakSaNe karI je sarva zabda ekArtha De e ene go he gautama ! dha dharmAstikAya kahIye. ahIyAM e nAvArtha dharmA. stikAyanA asaMkhyAta pradeza 2 te mAMhIlo eka paNa pradeza uge hoya tene dharmAstikAya na kahIye. e0 ema zra0 adharmAstikAya, paNa sva. rupa dharmAstikAyanI pare jANavaM. zrA0 zrAkAzA stikAya jI0 jIvAstikAya ane po0 pudgasAstikAya paNa e0 emaja dharmAstikAyanI pare jANavI. paNa paNa eTabuM vizeSa ke ti dharmAstikAya ane zradharmAstikAya e becanA pratyeke a0 asaMkhyAtA (anaMtA) pradeza nA kehevA ane e traNanA anaMtA pradeza kehevA se zeSa taM0 temaja jANavU. nAvArthaH-have thA pAThamAM ema kaDaM ke, eka pradezane temaja be traNa yAvat saMkhyAtA asaMkhyAtA pradezane paNa dharmAstikAya na kahIe. temaja eke pradeza naMNo hoya tene dharmAstikAya na kahoe. asaMkhyAtA dharmAstikAyanA saMpUrNa pradeza (eke pradeza naMNo nahI te . pratipUrNa) avya, kSetra, kAla, nAva, guNa ane paryAya sarva eka grahaNe grahyA tene dharmAsti-kAya kahIye. ema dharmAsti-kAyane, zrAkAzAstikAyane ane jIvAstikAyane emaja kehevI. ___have julaM ! zrIMyAM ema kayuM ke, eka paNa pradeza ko hoya tene jIva na kahIe; paNa saMpUrNa pratipurNa pradeza guNa paryAye kararI sahita hoya tene jIva kahIye. yA pAThamAM eka paNa pradeza uMNo hoya tyAM sudha) prajue avyane avyamAM na gaeyo; tyAre je vastu (upayoga te) mulagoja ja guNa le tene ekAnta naye jIva zI rIte kahoye ? valo je bAra napayogane prAtmA kahyo , te to AtmAe karI jIvapaNuM (caitanyapaNuM) jaNAve . ihAM jIvane ane upayogane nyAro kahyo be, tene jIva kema kahIye ? paryAyane paryAyaja kahIye. manuSya ane vRkSanI bAyAnA aSTAnte. manuSya ane vRkSanI gayA kahIye, paNa gayAne manuSya ke vRkSa na kahIye.
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. ( 509 ) tema jIvanA guNaparyAyane guNaparyAyaja kahoye, paNa jIva na kahoye. valI naigamAdika nayanA mate jema aMza vastune vastu mAne, tema naigama vyavahAranayamAM paryAyane jIva kahIye. e nyAye saMvarane jova kahIye. ___ have saMvarane ajIva kayA nyAye kahoyeH-nizcenayamAM karmane rokyAM tene saMvara kahoye. rokyAM te karma-pudgala ajIva le. e nyAye saMvarane thajIva kahIye. saMvarano kartA jIva , kriyA paryAya , ane karmapaNuM te ajIva le. jIvane to saMvumo kahoye, ane karma rokyAM tene saMbara kahIye. koi kahe De ke, saMvaranA pAMca bhedane saMvara kahIye, paNa ema nathI; kAraNa ke samakita to pAMca sthAvara varajI nagaNosa daMjhakamAM pAve; paNa karma rokyAM nahIM tethI manuSya tiryaMca vinA bAvosa daMgakane asaMvumA kahyA le. zAkha sUtra jagavato zataka 16 meM uddeze bajeHjIvANaM naMte ! kiM saMvumA asaMvumA saMvumAsaMvumA ? go! jovA saMvumAvi asaMvumAvi saMvumAsaMvumAvi evaM jahA suttANadaMma taheva naanniyvo.|| - jI jIva naM he nagavAna ! kiM0 zuM ? saM0 saMvata a0 asaMvata ke saMga saMtratA saMvata ? (saMvata eTale saMvaravaMta, asaMvata eTale saMvara rahita ane saMvatAsaMvata eTale saMvara rahita tathA saMvara sahita) iti prazna. nattara. go0 he gautama ! jI jIva saM0 saMvrata paNa hoya 20 tha. asaMvata paNa hoya zrane saM0 saMtratAsaMvata paNa hoya. e. evI rote jaNa jema pUrva sUtramA su0 sutAno daMmaka kahyo ta tema e paNa nANa kedevo. jAvArthaH-have ju! thA pAThamAM katyu ke, tithaMca ane manuSya varjIne bAvIsa daMgakane samakita batAM paNa vrata nahI tethI asaMvumA kahyA je. jene mithyAta ane zravata pramukha pApanA sarvathA tyAga hoya tene bAla-paMmIta kahyA be, zrane jene eke pApano tyAga na hoya tene pravati bAla kahyA . valI manuSya ane tiryaMca vinA bAvIsa damakane adharmI kahyA le. zAkha sUtra jagavatI zataka sattarameM uddeze bIje. e ju ! karma
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ( 510 ) + siddhAntasAra.. rokyAM tene saMvara, paMmIta tathA dharmI kahyA, ane karma rokyA vinA saMvaranI kriyAnA pAMca neda samyaktAdikane saMvara na kahIe. e samyaktAdika pAMca neda siThamAM paNa hoya, paNa karma rokavAno svannAva nahI tethI temane "no saMvumA, no asaMvumA" kahIye. vidyamAna kAle jIvano zuddha upayoga vratano tene ane karma rokyAM tene saMvara kahIye. jIvano napayoga samyaktAdika pAMca bolano tene to nizcenayamAM jIvanA nAva paryAya kahIye, zrane nizcenayamAM karma rokyAM tene saMvara kahIye. e nyAye saMvarane ajIva kahIye. (1) . have nirjarAne ajIva kaye nyAye kahIyeH-nizcenayamAM karma nirjarIne jIvathI alagAM thAya tene nirjarA kahIye. je nirjarI gayAM te karmapudgala nizcenayamAM ajIva . e nyAye nirjarAne ajIva kahoye. (1) valI nIrjarAne zrajIva kayA nyAye kahIyeH-nirjarAno kartA to jIva je. paNa bAre nede kriyA paryAya be, ane karmapaNuM zrajIva le. te karma a. lagAM thAya tyAre jIva nirmala thAya tene nirjarA kahIye. e nyAye nirjarAne ajIva kahIye.' - have modane jIva kayA nyAye kahIe:-traNa uparalI naya jI. vanA upayogane mokSa mAne. te pAthAne aSTAnte. te upayoga zrAtmA De zrane AtmA nAma jIva- je. e nyAye modane jIva kahIye. (1) vaso modane jIva kayA nyAye kahIye modano karttA jIva ane moda jIvanuM lakSaNa je. e nyAye mokne jIva kahIye. (1) valI mor3ane jIva kayA nyAye kahIyeH-modanI kriyAnA cAra neda jJAna, darzana, cAritra ane tapa, e cAra jIvanA nAva paryAya . te paryAyane vyavahAranayamAM jIva kahIye zrane nizcenayamAM paryAyane paryAya kahIye paNa jIvana kahIye. vRkSa ane manuSyanI bayAnA aSTAnte. e nyAye mohane jIva kahIe. (3). have mokSane ajIva kayA nyAye kahIye: nizcenayamAM karma kSya thayAM tene mokSa kahIye, ane jIvane to mukANo kahIye. karma kaya thayAM teneja moka kahIye. te karma ajIva je. e nyAye mokane zrajIva
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. (511) kahIye. (1) valI mohane ajIva kayA nyAye kahIe:-modano karttA jIva , kriyA jIvanI paryAya ne ane karma te karma kaya thayAM te ajIva je. e nyAye modane ajIva kahoye. (5) . have samacaya nava tatvamAM jIva keTalA zrane ajIva keTalA ? nizcenayamAM to eka jIva te jIva ane zrApa ajIva; ane vyavahAra nayamAM zrApa to jIva zrane eka ajIva te ajIva. jema vyavahAranaya. mAM jamaro kAlo, ane nizcenayamAM pAMce varNa pAve (hoya). vyavahAranayamAM gola mInage, zrane nizcenayamAM pAMce rasa pAme. vyavahAranayamAM ketakInI sugaMdha ane nizcenayamAM bane gaMdha pAme. vyavahAranayamAM patthara kharakharo, zrane nizcenayamAM Ave pharsa pAme. vyavahAranayamAM cumI gola ane nizcenayamAM pAMce saMgaNa hoya. zAkha sUtra nagavatI zataka 18 me uddeze bahe. e nyAye sAta tatvane vyavahAranayamAM jIva kahoye, ane nizce nayamAM ajIva kahoye. valI gaNAyAMga sUtrane bIje gaNe be samoyAra kahyA le. jIva samoyAra 1, ane yajIva samoyAra 2. vyavahAranaya pAzrI punya, pApa, thAzrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa, e sAta tatvane jIva samoyAramA kahyA be; ane eja sAta tatvane nizcenaya zrAzrI ajIva samoyAramA kahyA be. e nyAye sAta tatvane vyavahAramA jIva kahIye, zrane nizcemAM ajIva kahIye. * valI vyavahAra-nizce eka samacayamA eka jIva te jIva, ane eka ajIva te ajIva; bAkI sAta jIva zrajIvanI paryAya be. zAkha sUtra jagavatI zataka 13 me uddeze cothe, ema kaDaM ne ke, mana, vacana, kAyA pramukha sarva padArthane cAlavAno sAhAja dharmAstikAya Ape , ane sthira rehetAne zradharmAstikAya sAhAja Ape le vikAza guNa jIva pudgalane nAjana AkAzAstikAyatuM . kAkha te pudgalAdika ekaga rehevAnI sthiti jIvano upayoga; ane pudgalAstikAya pudgala male ne vikhare ema kayuM . e nyAye punya, pApa, Azrava ane baMdha zunAzuna pudgala mana Adika joga jIvanA azuddha upayogathI grahyA sthirapaNe
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 612 ) +siddhAntasAra.. karmapaNe rahyA be. u avyanA sAhAjathI nAma banyAM le. tethIla avyane jIvanA paryAya kahIye. saMvare zrAvatAM karma rokyAM, nirjarAe AgalAM karma dezathako toDyAM zrane moke sarvathA karma pudgalane jIvathA pUra kAM. e paNa u avyanA sAhAjathI paryAyathI nAma nipanyAM ne tethI jIva ajIva sIvAyanA sAta tatvane jIva ajIvanI paryAya kahIye. vadhI sUtra pannavaNA pada pAMcameM utrIsamA bolane jIva paryAya kahyo je. avya, pradeza, pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha, zrApa sparza, bAra upayoga, pudgalathI nipanI zravagAhanA ane pAukhAnI sthiti, e batrIsa bolane jIva paryAya kahyA . temAM keTalAka saMvara, nirjarA ane mokanA neda De ane keTalAka punya, pApa, zrAzrava ane baMdhanA neda ; tethI sAta tatvane jIva ajIvanI paryAya kahIye. jIva ajIvanA saMjoge sAta tatva nipanyA be, tethI lAja paryAya kahIye, paNa nyArA vheMcAya nahI. te kayA aSTAnte. jema kolaNe kolono nAto kIdho. e baMnenA saMjogathI sAta saMtAna upanyAM te vheMcavAne aSTAnte. jema banenA nelA aMza te nyArA vecI zakAya nahI, tema sAta tatva jova ajIvanA saM. jogathI nipanyA; paNa nyArA nyArA JheMcI zakAya nahI. te mATe tene jIva ajIvanI paryAya kahIye. have jo ekalA jovane sAta tatva kahIye to sijhamAM paNa kedevA joie; ane jo ekalAM zrajIvamAM sAta tatva kahIye to jIva vinA pudgalamAM paNa kedevA joie, paNa ema nathI. jIva ajIva banenA saMjoganeja tatva kahIye. tevAre terApaMthI ema kahe ke " rAsa be kahI je. jIvarAsa 1, ane ajIvarAsa 2. temAM nava tatva kara rAzamAM ?" teno uttara. he devAnuprIya ! jIvate jIva ane ajIva te ajIva. bAkI sAta tatva. temAM keTasAka bahulatAmAM ane keTalAka mukhyatAmAM jIvanavyanA guNa be. (saMvara, nirjarA thane mokSa.) zeSa punya, pApa, zrAzrava zrane baMdha, te nizcenayamAM ajIva , zrane jIvanI sAthe De tethI vyavahAranayamAM jIva be. valI e sAta tatvamA upayoga le te jIvanA gharano . jema eka AMbArnu
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhAntasAra.. (513 ) vRkSa le ane eka lImamo . have je vRtanI bAyA te vRdanA guNamAM be, paNa bAyArupa ko trIju vRkSa nathI. vRkSa te to uvya ane guNa te bAyA. valI jema patra phulAdika sahita ekaja vRta , tema guNa paryAya lIdhe ekaja jIvajavya je.jemajIva avya teto vastra, ane teno guNa te svetAdikavarNa, ane paryAya te dorA, ane rAgAdika cigaTa te mala grahaNa rupa Azrava, ane punya pApa te raja, nidhata te baMdha, sAbu pANI te saMvara, ane zuddha dazA najvalatA te AtmeyajAva; e sarva guNa paryAya te vastrane De, paNa pUrvokta guNa paryAya vastra nathI. tema e sAta tatva jIvane be, paNa e ekalA jIva nathI. valI terApaMthI kahe ke, "jIva ajIvanI rAza ve be, paNa parjavA kyA kahyA ?" teno uttara. he devAnuprIya ! nizcenayamAM rAza be ne tema tatva paNa beja . jIva ane ajIva. have vyavahAra-naya to jIva ane ajIva banenA vyApArane kahIye, ane nizcenaya jIva ajIvano saMyoga vikharI nyAro thAya tene kahIe. eka jIva ane ATha ajIva ekAnta mAne te nizcenayavAdI. te ekaant-nyvaad| prathama guNagaNA varti jANavo. valI ATha jIva ane eka ajIva ekAnta mAne te vyavahAranaya vAdI. e ekAnta-nayavAdI prathama guNagaNAvarti jANavo. vartamAna vyavahAranaya nelA mAne, ane vartamAna te nizcaya AzrI nyArA mAne, ityAdika yathAyukta naya nipA sahita vacana kahe tenAM vacana pramANa De; papA naya vinA vacana apramANa je. tenI zAkha sUtra anuyogadvAra. __ have ahiyAM nava tatva upara aneka naya saMdepathI utArI dekhAmI je. utAM vistArathI jANavAnI zchA hoya temaNe svAmIjI mAhArAja zrI 1008 zrI trIkamadAsajI mAhArAja kRta 'tatva-zodhaka' graMthathI jANI levu. jadapi eTabuM na dhArI zake to ema ciMtavaq ke "tamevasacaM nisaMkaMjaM jiNehiM pavezyaM evaM maNe chAremANA, jAva ANAe zrArAhagA javara." eja zrathAgame arihaMtadevanA parupavAtho. eja sutAgame te gaNadharonA guMgavAzrI. eja aNattarAgame te zrI sudharmAsvAmI zrI jaMbu
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ + siddhAntasAra.. svAmIne ane jaMbusvAmI prajavAdikane parupavAthI. eja paraMparAgame te pujyatrI zrI 107 zrI budharajI, kuzalojI, gumAnacaMdajI ane ratanacaMdajInA parupavAthI. iti siddhAntasAra samApta. uhA. sAsana maMgana mukuTa maNI, jJAnacaMda guru sAja; pArSaka mata khaMgana karana, jyu mRga ne hari gAja. tata laghu jAtA dIpato, tejasvI kura geza; saMgha rakhyo nija aSTame, tapIyA teja dineza. tAsa ziSya jagameM pragaTa, mulIcaMda rataneza; vadana kamala sarasvati vase, bola bolameM reza. tAsa pasAye e racyo, graMtha siddhAMtajusAra; kanirAma citta cuMpasuM, tama khaMgana dinakAra. saMvata ugaNIseM bake, mRgasara zuda ravIvAra gAma piMpAmameM sahI thayo, graMtha siddhAMtajusAra. Jza baMza zira mukuTa he, zrAvaka guNe pradhAna; zeTha phatemala rasika he, vira vacanako jANa. tAsa caturatA nava navI, caracA kI mahamaMta; sasu kAraNa anyAsa e, racyo DhuMDha siddhAnta. supazI jaNazI zIkhazI, hozI jJAna udyota; mithyA timira na vyApasI, nirmala samakita jota. svAmI zrI kanIrAmajI, zeTha phatehamala jANa; avicala nAmaja ehano, jabalaga jinavara ANa. 4 samApta.