Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalikAlasarvajJazrIhemacandrasUripraNItaM svopajJalaghuvRttisaMvalitaM zrIsiddhahemacandra zabdAnuzAsanam prathamo bhAgaH sampAdayitA AcAryavijayacandraguptasUriH / -: prakAzaka : zrI anekAnta prakAzana
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Dhan Tessh kalikAlasarvajJazrIhemacandrasUripraNItaM svopajJalaghuvRttisaMvalitaM zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam / prathamo bhaagH| sampAdayitA AcAryavijayacandraguptasUriH / -: prakAzaka :zrIanekAnta prakAzana zrI sALavInA AdIzvara bhagavAna jaina derAsara TrasTa -: Arthika sahakAra :zrI sALavInA AdIzvara bhagavAna jaina derAsara TrasTa chAparIyAzerI: mahIdharapurAH surata - 3
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 3000 . mishok... &ql4aeet uu ~ Motomu Bo74 126
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ AL A RYA.AI. Balmoni 58 7 zrIsidghahemacandrazabdAnuzAsanam / Balmine prathamo bhaagH| mar AvRttiH - dvitIyA : prataya: - 750 mUlyam :- 80 rUpyakANi vi.saM. 2056 : kArtika-zuklA - 10 .10. * prAptisthAnam zA. mukuMdamAI ramaNalAla vijayakara kAMtilAla praverI dharatITekSaTAilsa premavardhaka phleTsa, 2, vRndAvana zopiMga seMTara navAvikAsagRha mArga, pAnakoranAkA: ratanapoLa pAlaDI, amadAvAda-7. __ amadAvAda - 1. zA. sUryakAnta caturalAla mu.po. murabADa (ji. ThANe) jatInabhAI hemacanda zAha 'komala', chAparIyA zerI, mahIdhara purA, surata-3. (r) phoTokampojhiMga OM kumAra 138-bI, caMdAvADI, 2 mAlA, sI. pI. TeMka rADa, muMbaI-400004. dUradhvani - 387 9659/388 6320
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ // OM ahaM namaH // munizrIdakSavijayasaGkalitaM seT-aniT veTadhAtuvibhAgapradarzakaM yantram // dhAtavo dvividhAH svarAntAH vyajanAntAH ekasvarAH anekasyarAH ekasvarAH anekasvarAH seTa: seTaH seTaH aniTaH seTaH aniTaH dhU auditaH sya, sa. (gaNa-2,4) // anusvAreta ime audita ime anusyAretaH |zvi, zri, DI, | zI, yu (gaNa-2), ru (gaNa-2), kSu, kSNu, nu, stu, vR: UkArAntAH; RkArAntAH; yujAdayazca //
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zak (kAntaH1) / vac, vic, rica, pac, sic, muc, (cAntAH-) / pracch (chAntaH-1) / bhrasj, masj, bhuj, yuja, yaj, svafa, rajj, ruj, nij, vij (gaNa-3), saGg, bhaja, bhaja, sUja, tyaj (jAntAH-15) / skandU, vid (gaNa-4,6,7), nuna, svid (gaNa-4), zad, sad, bhid, chid, tud, ad, pad, had, khid, kSud (dAntAH-14) / rAdha, sAdhU, zudha, yudha, vyadha, bandh, budha, (gaNa-4), rudh, krudha, kSudha, sidh, (dhAntAH-11) / han, man, (gaNa4) (nAntau 2) / Apa, tapa, zapa, kSip, chupa, lupa, (gaNa6), sUpa, lip, vap, svap (pAntAH-10) / yama, ram, labh, (maantaaH-3)| yam, ram, nam, gam (maantaaH-4)| kuz, liza, ruz, riz, diza, daMza, spRz, mRza, viz, dRz (shaantaaH-10)| ziSa, (gaNa-7), zuSa, viSa, piS, viSa, (gaNa-3), kRS, tuSa, duSa, puSa, (gaNa-4), zliS (gaNa-4), dviS (ssaantaaH11)| ghasa, vas (gaNa-4) (saantau-2)| ruha, luha, riha, diha, liha, miha, vaha, naha (gaNa-4), dah (haantaaH-10)|| / / vyaJjanAntAnidhAtunaH sakalA saMkhyA-100 // vra / cAntaH-1) / mRj (gaNa 2,10), bhajja, aja taj (jAntAH-4) / syand, kid (daantii-2)| radhu, SikS (dhaantau-2)| tRpa, dRpa, tapa, kRpa, gup (pAntAH -5) / kSam (maantH-1)| naz, aza, kiz (zAntAH-3) / akSa, takSa, tvakS (ssaantaaH-3)| muha, druha, snuha, sniha, guha, gAha, glAha, vRha, tRha, stRha, stuMha (hAntAH-11) // / / sarve-32 / / sUcanA- asmin yantre svarAntavibhAge ekasvarA ye dhAtavo na darzitAste'niTo veditavyAH, vyaJjanAntavibhAge tu ye dhAtavo na darzitAste seTo veditavyA iti //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // arha // kalikAlasarvajJa-zrIhemacandrasUribhagavat-praNItaM svopajJalaghuvRttisaMvalitaM zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // praNamya paramAtmAnaM zreyaHzabdAnuzAsanam / AcAryahamacandreNa smRtvA kiJcit prakAzyate // 1 // arha 191919 // ahamityetadakSaraM paramezvarasya paramechino vAcakam, maGgalArtha zAstrasyA''dI praNidadhmahe // 1 // siddhiH syAdvAdAt 1919 // 2 // syAdvAdAd - anekAntavAdAt prakRtAnAM zabdAnAM siddhiH-niSpatti ptizca veditavyA // 2 // lokAta 1919 // 3 // anuktAnAM saMjJAnAM nyAyAnAM ca lokAd- vaiyAkaraNAdeH siddhirveditavyA varNasamAmnAyasya ca // 3 // tatra - audantAH svarAH 11114 // aukArAvasAnA varNAH svarasaMjJAH syuH / a A i I u U R Rla la e ai o au // 4 //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam eka-dvi-trimAtrA hasva-dIrgha-plutAH / 1 / 115 // mAtrA kAlavizeSaH / eka-dvi-tryuccAraNamAtrA audantA varNA yathAsaMkhyaM hasvadIrgha-plutasaMjJAH syuH / a i u R la, A I U R lU, e ai o au, A3 I3 U3 ityAdi // 5 // anavarNA nAmI 11116 // avarNavarjA audantA varNA nAmisaMjJAH syuH / i I u U R Rla lU e ai o au // 6 // lRdantAH samAnAH / / 17 // lakArAvasAnA varNAH samAnAH syuH / a A i I u U R Rla l // 7 // e-ai-o-au sandhyakSaram 19118 // "e ai o au' ityete sandhyakSarANi syuH / / 8 / / aM-aH anusvAra-visargau 1911 / 9 // akArAvuccAraNArtho / 'aM' iti nAsikyo varNaH / aH' iti ca kaNThyaH / etau yathAsaMkhyam 'anusvAra-visargI' syAtAm // 9 // kAdirvyaJjanam 1111110 // kAdirvarNo haparyanto vyaJjanaM syAt / ka kha ga gha Ga, ca cha ja jha Ja, Ta Tha Da Dha Na, ta tha da dha na, pa pha ba bha ma, ya ra la va, za Sa sa ha // 10 // __ apaJcamAntastho dhuT / 1 / 1 / 11 // vargapaJcamAntasthAvarjaH kAdivarNo dhuT syAt / ka kha ga gha ca cha ja jhaTa Tha Da Dha, ta tha da dha, pa pha ba bha, za Sa sa ha // 11 // paJcako vargaH // 11 // 12 // kAdiSu varNeSu yo yaH paJcasaMkhyAparimANo varNaH, sa sa vargaH syAt / ka kha
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam ga gha Ga ca cha ja jha Ja,Ta Tha Da Dha Na,ta tha da dha na,pa pha ba bha ma // 12 // Adya-dvitIya-za-Sa-sA aghoSAH / 11 / 13 // vargANAmAdyadvitIyA varNAH za-Sa-sAzca 'aghoSAH' syuH / ka kha, ca cha, Ta Tha, ta ya, pa pha, za Sa sa // 13 // __ anyo ghoSavAn 1911114 // aghoSebhyo'nyaH kAdirvarNo ghoSavAn syAt / ga gha Ga, ja jha Ja, Da Dha Na, da dha na, ba bha ma, ya ra la va, ha // 14 // ya-ra-la-vA antasthAH 1919115 // ete 'antasthAH ' syuH // 15 // aM-a:-xka-pa-za-Sa-sAH ziT 1111116 // a-ka-pA uccAraNArthAH, anusvAra-visargI vajra-gajakumbhA''kRtI ca varNI, zaSa-sAzca ziTaH syuH // 16 // tulyasthAnA''syaprayatnaH svaH / 111117 // sthAnaM kaNThAdi "aSTau sthAnAni varNAnAmuraH kaNThaH zirastathA / jihvAmUlaM ca dantAzca nAsikauSThau ca tAlu ca // 1 // " Asye prayala:-AsyaprayalaH, spRSTatAdiH / tulyau- varNAntareNa sadRzau / sthAnA''syaprayalau yasya, sa varNastaM prati svaH syAt / tatra trayo'kArA udAttA-'nudAtta-svaritAH, pratyekaM sAnunAsika-niranunAsikabhedAt SaT, evaM dIrgha-plutau iti 'aSTAdaza bhedA avarNasya', te sarve kaNThasthAnA vivRtakaraNAH parasparaM svAH / evam-ivarNAstAvantastAlavyA vivRtakaraNAH svAH / uvarNA oSThyA vivRtakaraNAH svAH / RvarNA mUrddhanyA vivRtakaraNAH parasparaM svAH / lavarNA dantyA vivRtakaraNAH parasparaM svAH / sandhya
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandra zabdAnuzAsanam kSarANAM hrasvA na santi iti tAni pratyekaM dvAdazabhedAni / tatra ekArAstA - lavyA vivRtatarAH svAH / aikArAstAlavyA ativivRtatarAH svAH / okAsa oSThyA vivRtatarAH svAH / aukArA oSThyA ativivRtatarAH svAH / varyAH paJca paJca parasparaM svAH / ya-la-vAnAmanunAsiko'nanunAsikazca dvau bhedau parasparaM svau ||17|| syau -jasamau - zas-TA-bhyAm - bhis - De - bhyAmbhyasGasi - bhyAmbhyasGasosAm-yos-supAM trayI trayI prathamA''diH 1919 118 // syAdInAM pratyayAnAM trayI trayI yathAsaMkhyaM prathamA dvitIyA tRtIyA caturthI paJcamI SaSThI saptamI ca syAt ||18|| - styAdirvibhaktiH 1919199 // 'sa' iti ca 'ti' iti ca utsRSTAnubandhasya sestivazca grahaNam / syAdayastivAdayazca sup-syAmahiparyantA vibhaktayaH syuH // 19 // tadantaM padam / 1 / 1 / 20 // syAdyantaM tyAdyantaM ca padaM syAt / dharmo vaH svam dadAti naH zAstram // 20 // nAma sidayuvyaJjane 1911 // 21 // siti pratyaye yavarjavyaJjanAdau ca pare, pUrvaM nAma padaM syAt / bhavadIyaH, payobhyAm / 'ay' iti kim ? vAcyati // 21 // naM kye |1|1|22 // 'kye' iti kyan kyaG kyaSAM grahaNam / nAntaM nAma kye pare padaM syAt / rAjIyati, rAjAyate, carmAyati // 22 // na staM matvarthe |9|1|23 //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam sAntaM tAntaM ca nAma matvarthe pare padaM na syAt / yazasvI, taDitvAn // 23 // manurnabho'Ggiro vati |9|1|24 // etAni vati pare padaM na syuH / manuSvat, nabhasvat, aGgirasvat ||24| vRttyanto'save | 1|1|25 // parArthAbhidhAyI samAsAdivRttiH, tasyA antaH- avasAnaM padaM na syAt, asavesasya tu Satve padameva / paramadivI, bahudaNDinI / asaSa iti kim ? dadhisek ||25|| ho a savizeSaNamAkhyAtaM vAkyam / 1 / 1 / 26 // prayujyamAnairaprayujyamAnairvA vizeSaNaiH sahitaM prayujyamAnamaprayujyamAnaM vA AkhyAtaM vAkyaM syAd / dharmo vo rakSatu lunIhi3 pRthukA~zca khAda, zIlaM te svam // 26 // adhAtu -vibhakti-vAkyamarthavatrAma |1|1|27|| dhAtu-vibhaktyanta-vAkyavarjamarthavacchabdarUpaM nAma syAt / vRkSaH, svaH, dhavazca / adhAtuvibhaktivAkyamiti kim ? ahan, vRkSAn sAdhu dharmaM brUte // 27 // zirghuT 1919128 // jas-zasAdezaH zirghuT syAt / padmAni tiSThanti, pazya vA // 28 // puM- striyoH syamau jas 19 / 1 / 29 // syAdayaH puM- strIliGgayorghaTaH syuH / rAjA, rAjAnI, rAjAnaH, rAjAnam, rAjAnI; sImA, sImAnau, sImAnaH, sImAnam // 29 // svarAdayo'vyayam | 1|1|30 // svarAdayo'vyayAni syuH / svar antar, prAtar ityAdi ||30|| cA''dayo'sattve 19 / 1 / 31 //
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam adravye vartamAnAzcAdayo'vyayAni syuH / vRkSazca ityAdi // 31 // adhaNtasvAyA zasaH 1111 // 32 // dhaNvarjAstasvAdayaH zasparyantA ye pratyayAstadantaM nAma avyayaM syAt / devA arjunato'bhavan, tataH, tatra, bahuzaH / adhaNiti kim ? pathidvaidhAni // 32 // vibhakti-thamanta-tasAyAbhAH / 11 / 33 // vibhaktyantAbhAH thamavasAnatasAdipratyayAntAbhAzcA'vyayAni syuH / ahaMyuH, astikSIrA gauH, katham, kutaH // 33 // vat-tasyAm / 1 / 1 / 34 // vat-tasi-AmpratyayAntamavyayaM syAt / munivad vRttam, urastaH, . uccaistarAm // 34 // ktvA-tumam 1911135 // ktvA-tum-ampratyayAntamavyayaM syAt / kRtvA, kartum, yAvajjIvamadAt // 35 // gatiH 1911136 // gatisaMjJamavyayaM syAt / adaHkRtya / "ataH kR-kami0" {2.3.5.) ityAdinA raH so na syAt // 36 // aprayogIt 1111137 // iha zAstre upadizyamAno varNastatsamudAyo vA prayoge'dRzyamAna it syAt / edhate, yajate, citrIyate // 37 / / __anantaH paJcamyAH pratyayaH 1111138 // paJcamyarthAd vihito'ntazabdA'nirdiSTaH pratyayaH syAt / "nAmnaH prathamaikadvi-bahI" 2-2-31) / vRkSaH / ananta iti kim ? AgamaH pratyayo mA bhUt // 38 //
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam Datyatu saMkhyAvat 1911139 // Datyantam atvantaM ca 'saMkhyAkAryabhAk' syAt / katikaH, yAvatkaH // 39 // bahu-gaNaM bhede 11 / 1 / 40 // bahu-gaNazabdo bhedavRttI 'sayAvat syAtAm / bahukaH, gaNakaH / bheda iti kim ? vaipulye saMghe ca mA bhUt // 40 // ka-samAse'dhyarddhaH / 111141 // adhyarddhazabda: ke pratyaye samAse ca vidheye 'saMkhyAvat' syAt / adhyarddhakam, adhyarddhazUrpam // 41 // arddhapUrvapadaH pUraNaH 1919 // 42 // arddhapUrvapadaH pUraNapratyayAntaH ke pratyaye samAse ca kArye 'saMkhyAvat' syAt / arddhapaJcamakam, arddhapaJcamazUrpam // 42 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasvopajJazabdAnuzAsana laghuvRttI prathamasyAdhyAyasya prathamaH pAdaH samAptaH / / 119 // haririva balibandhakara,-strizaktiyuktaH pinAkapANiriva / kamalAzrayazca vidhiriva, jayati zrImUlarAjanRpaH // 1 //
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam (dvitIyaH pAdaH) samAnAnAM tena dIrghaH // 121 // samAnAnAM tena-samAnena pareNa saha 'dIrghaH' syAt / daNDAgram, dadhIdam, nadIndraH // 1 // Rlati hasvo vA 11212 // Rti lati ca pare samAnAnAM "hasvo vA' syAt / bAlaRzyaH, laRSabhaH, hotRlakAraH / pakSe bAlayaH // 2 // lata ra RlabhyAM vo // 1 // 2 // 3 // lata RtA latA ca saha yathAsaMkhyaM ra-la ityetau vA syAtAm / RtAkAraH, pakSe laRkAraH; RkaarH| latA-lakAraH, pakSe lalakAraH, lakAraH // 3 // Rto vA, tau ca 19 // 2 // 4 // Rta RlabhyAM saha yathAsaMkhyaM ra-tU ityetI vA syAtAm, tau ca-RkAralakArau RlabhyAM saha vA syAtAm / RtA-pitaSabhaH, pakSe pitRRSabhaH, pitRSabhaH / latA-holakAraH, pakSe hotRlakAraH, hotakAraH / tau capitRSabhaH, hotlakAraH, pakSe pUrvavat // 4 // RstayoH 1925 // tayoH pUrvasyAninolakAra-RkArayoryayAsaMkhyam RlabhyAM saha 'R' iti dIrghaH syAt / RSabhaH, hotakAraH // 5 // avarNasyevarNAdinaidodaral // 1 // 26 // avarNasya 'i-u-R-lavaNaH' saha yathAsaMkhyam 'et ot ar al' ityete syuH / devendraH, tavehA, mAleyam, sekSate, tavodakam, tavoDhA, tavarSiH, tavariH, maharSiH, sarkAraH, tavalkAraH, salkAreNa // 6 //
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAnA Balmoni Shsee Suldas ston zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam RNe pra-dazArNa-vasana - kambala-vatsara vatsatarasyA''r / 1 / 2 // 7 // prAdInAmavarNasya RNe pare RtA saha 'Ar' syAt / prArNam, dazArNam, RNArNam, vasanArNam, kambalArNam, vatsarArNam, vatsatarArNam // 7 // Rte tRtIyAsamAse / 1 / 2 // 8 // avarNasya Rte pare tRtIyAsamAse RtA saha 'Ara' syAt / zItArttaH / tRtIyAsamAsa iti kim ? paramarttaH / samAsa iti kim ? duHkhenarttaH // 8 // other RtyArupasargasya / 1 / 2 // 9 // upasargasthasyAvarNasya RkArAdau dhAtau pare RtA saha 'Ar' prArcchati, parArcchati // 9 // .5. va nAmni vA |1| 2|10 // upasargasthasyAvarNasya RkArAdau nAmAvayave dhAtau pare RtA saha 'Ar vA' syAt / prArSabhIyati, prarSabhIyati // 10 // UTA |12|13 // avarNasya pareNa UTA saha 'auH' syAt / dhautaH, dhautavAn // 13 // prasyaiSaiSyoDhodyUhe svareNa 19 |2| 14 || syAt / lRtyAlU vA / 1 / 2 // 11 // upasargAvarNasya lakArAdau nAmAvayave dhAtau pare latA saha 'AlU vA' syAt / upAlkArIyati, upalkArIyati // 11 // aidaut sandhyakSaraiH |9|2 / 12 // avarNasya sandhyakSaraiH paraiH saha 'ai- au' ityetau syAtAm / tavaiSA khaTvaiSA, tavaindrI, saindrI; tavaudanaH, tavaupagavaH // 12 // ?
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam prA'varNasya eSAdiSu pareSu pareNa svareNa saha 'ai-au' syAtAm / praiSaH, preSyaH, prauDhaH, prauDhiH, prauhaH // 14 // svaira-svairyakSauhiNyAm / 12 / 15 // svairAdiSvavarNasya pareNa svareNa saha 'ai-au' syAtAm / svairaH, svairI, akSauhiNI senA // 15 // aniyoge lugeve / 1 / 2 / 16 // aniyogo anavadhAraNam, tadviSaye eve pare'varNasya 'luk' syAt / iheva tiSTha, adyeva gaccha; niyoge tu, -ihaiva tiSTha mA gAH // 16 // vauSThautau samAse / 12 / 17 // oSThautvoH parayoH samAse'varNasya luMga vA' syAt / bimboSThI, bimboSThI; sthUlotuH, sthUlautuH / samAsa iti kim ? he putrauSThaM pazya // 17 // __omAGi / 1 / 2 / 18 // avarNasya omi AGAdeze ca pare 'luk' syAt / adyom, som, A UDhA, adyoDhA, soDhA // 18 // ATA upasargasyAniNedhedoti / 12 / 19 // upasargAvarNasya iNedhivarje edAdAvodAdau ca dhAtau pare 'luk' syAt / prelayati, parelayati; proSati, paroSati / aniNedhiti kim ? upaiti, predhate // 19 // vA nAmni 1 / 2 / 20 // nAmAvayave edAdAvodAdau ca dhAtau pare upasargAvarNasya 'luga vA' syAt / upekIyati, upaikIyati; proSadhIyati, prauSadhIyati // 20 // ivaNadirasve svare ya-va-ra-lam // 1 // 2 // 21 // i-u-R-la-varNAnAmasve svare pare yathAsaMkhyaM 'ya va ra la' ityete syuH / dadhyatra,
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 11 nadyeSA, madhvatra, vadhvAsanam, pitrarthaH, krAdiH, lit, lAkRtiH // 21 // hasvo'pade vA // 1 // 2 // 22 // ivarNAdInAmasve svare pare 'hasvo vA' syAt, na cet tI nimitta-nimittinAvekatra pade syAtAm / nadi eSA, nagheSA / madhu atra, madhvatra / apada iti kim ? nadyau, nadyarthaH // 22 // edaito'yAya 11 / 2 / 23 // edaitoH svare pare yathAsaMkhyam 'ay-Aya' ityetau syAtAm / nayanam, vRkSayeva, nAyakaH, rAyaindrI // 23 // odauto'vAn // 1 // 2 // 24 // odautoH svare pare yathAsaMkhyam 'av-Av' ityetI syAtAm / lavanam, paTavotuH, lAvakaH, gAvI // 24 // vyakye 19 // 2 // 25 // odautoH kyavarje yAdI pratyaye pare yathAsaMkhyam 'av-AvI' syAtAm / gavyati, gavyate, nAvyati, nAvyate, lavyam, lAvyam / akya iti kim ? upoyate, auyata // 25 // Rto rastaddhite / 12 / 26 // RkArasya yAdau taddhite pare 'ra:' syAt / pitryam / taddhita iti kim ? kAryam // 26 // edotaH padAnte'sya luk / / 2 / 27 // edodbhyAM padAntasthAbhyAM parasyA'kArasya 'luk syAt / te'tra, paTo'tra / padAnta iti kim ? nayanam // 27 // gornAmnyavo'kSe / / 2 / 28 //
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 zrIsiddhaDepacandrazabdAnuzAsanam gorotaH padAntasthasya ase pare saMjJAyAm 'ava' iti syAt / gavAkSaH / nAmnIti kim ? go'kSANi ||28 // svare vA'nakSe / 1 / 2 / 29 // gorotaH padAntasyasya svare pare 'ava' iti vA syAt, sacet svaro'kSasyo na syAt / gavAgram, go'gram; gavezaH, gavIzaH / anakSa iti kim ? go'kSam / ota iti kim ? citragvaryaH // 29 // indre 112 / 30 // gorotaH padAntasyasya indrasthe svare pare 'ava' iti syAt / gavendraH // 30 // vA'tyasandhiH 112131 // gorotaH padAntasthasya, akAre pare 'asandhimAvo vA' syAt / goagram, gavAgram, go'gram / atIti kim ? gaveGgitam // 31 // pluto'nitau // 1 // 2 // 32 // itiveM svare pare 'kutaH sandhimAg na' syAt / devadatta3 atra vasi / anitAviti kim ? sumeketi // 32 // 33 vA // 1 // 2 // 33 // isthAnaH sutaH svare pare 'asandhirvA syAt / sunIhi3 iti, sunIhIti // 33 // IdUdedvivacanam // 1 // 2 // 34 // 'I-Ue' ityevamantaM dvivacanAntaM svare pare 'asandhiH' syAt / munI iha, sAdhU etau, mAle ime, pacete iti / IdUdediti kim ? vRkSAkatra / dvivacanamiti kim ? kumAryatra // 34 // ___ adomu-mI 11 / 2 // 35 // adasaH sambandhinau 'ma-mI' ityetau svare pare 'asandhI syAtAm / amumu
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 13 IcA / amI azvAH // 35 // cAdiH svaro'nAG / 12 / 36 // AvarjazcAdiH svaraH svare pare 'asandhiH' syAt / a apehi, i indraM pazya, u uttiSTha, A evaM kila manyase, A evaM nu tat / anAGiti kim ? A ihi, ehi // 36 // odantaH / 112 // 37 // odantazcAdiH svare pare 'asandhiH' syAt / aho atra // 37 // sau navetau // 1 // 2 // 38 // siMnimitta odanta itau pare 'asandhirvA' syAt / paTo iti, paTaviti // 38 // U~ coJ / 1 / 2 // 39 // uJ cAdiritau pare 'asandhirvA' syAt, asandhau ca uJ 'U~' iti dIrgho'nunAsiko vA syAt / u iti, U~ iti, viti // 39 / / aJvargAt svare vo'san / 112 // 40 // avarjavargebhyaH paraH uJ svare pare 'vo vA' syAt, sa cA'san / vAste / kru Aste / asattvAd dvitvam / / 40 // a-i-u-varNasyAnte'nunAsiko'nIdAdeH / 1 / 2 / 41 // a-i-u-varNAnAmante- virAme 'anunAsiko vA' syAt, na cedete 'IdUdedvivacanam' ityAdisUtrasambandhinaH syuH / sAma, sAma / khaTvA~, khaTvA / dadhi, dadhi / kumArI, kumArI / maghu, madhu / anIdAderiti kim ? agnI, amI, kimu // 41 // ityAvAryatrIhemacandraviracitAyAM siddhomacandrAbhidhAnasvopannazabdAnuzAsana upuvRttI prathamasyAdhyApasya ditIyapAdaH samAptaH // 2 // pUrvabhavadAragopI, - haraNasmaraNAdiva jvalitamanyuH / zrImUlarAjapuruSo, - ttamo'vadhId durmadA''bhIrAn // 2 // --xox
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 14 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam (tRtIyaH pAdaH) tRtIyasya paJcame / 13 / 1 // veti padAnta iti anunAsika iti ca anuvartate / vargatRtIyasya padAntasthasya paJcame pare anunAsiko vA' syAt / vAGvate vAgGavate kakummaNDalam, kakumaNDalam / / 1 / / pratyaye ca / 113 // 2 // padAntasthasya tRtIyasya pratyaye paJcame pare anunAsiko nityaM' syAt / vAGmayam, SaNNAm / ca uttaratra vA'nuvRttyarthaH // 2 // tato hazcaturthaH 1113 / 3 // padAntasthAt tataH- tRtIyAt parasya hasya 'pUrvasavargazcaturtho vA' syAt / vAgghInaH, vAgahInaH / kakubbhAsaH, kakubhAsaH // 3 // prathamAdadhuTi zazchaH / 1 / 3 / 4 // padAntasthAt prathamAt parasya zasyAdhuTi pare 'cho vA' syAt / vAkchUraH, vAkzUraH / triSTupchrutam, triSTupazrutam / adhuTIti kim ? vAkzcyotati // 4 // raH kakha-paphayoH ka-pau 13 // 5 // padAntasthasya rasya kakhe paphe ca pare yathAsaMkhyaM ' kA pau vA' syAtAm / kara karoti, kaH karoti / ka khanati, kaH khanati / ka) pacati, kaH pacati / ka)( phalati, kaH phalati // 5 // za-Sa-se za-Sa-saM vA / 13 / 6 // padAntasthasya rasya za-Sa-seSu pareSu yathAsaMkhyam 'za-Sa-sA vA' syuH / kazzete, kaH zete / kaSSaNDhaH, kaH SaNDhaH / kassAdhuH, kaH sAdhuH / / 6 / / ca-Ta-te sa-dvitIye / 1137 //
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 15 padAntasthasya rasya ca-Ta- teSu sadvitIyeSu pareSu yathAsaMkhyam 'za-Sa-sA nityaM' syuH / kazcaraH kazchannaH, kaSTaH, kaSThaH, kastaH, kasthaH // 7 // no'prazAno'nusvArA'nunAsikau ca pUrvasyA'dhuTpare 19131211 padAntasthasya prazAnvarjazabdasambandhino nasya ca-Ta-teSu sadvitIyeSu adhuTpareSu, 'za-Sa- sA' yathAsaMkhyaM syuH, 'anusvArA'nunAsikau cA''gamA''dezI' pUrvasya krameNa syAtAm / bhavAMzvaraH, bhavA~zvaraH / bhavAMzchyati, bhavA~zchyati / bhavAMSTakaH bhavA~STakaH / bhavAMSThakAraH bhavA~SThakAraH / bhavAMstanuH bhavA~stanuH / bhavAMsyuDati bhavasthuDati / aprazAn iti kim ? prazAJcaraH / adhuTpara iti kim ? bhavAntsarukaH ||8|| " ? mo'ziTyaghoSe 'khyAgi raH | 1|3|9|| 460 bA2 lA 'pum' iti puMsaH saMyogalukyanukaraNam, adhuTpare aghoSe ziT-khyAgivarje pare 'pum' ityetasya 'ra: ' syAt, anusvArAnunAsikau ca pUrvasya / puMskAmA, puMskAmA | aziTIti kim ? puMziraH / aghoSe iti kim ? puMdAsaH / akhyAgIti kim ? puMkhyAtaH / adhuTpara ityeva - puMkSAraH ||9|| nUnaH peSu vA |1| 3|10 // 'nun' iti zasantasyAnukaraNam / nunaH pe pare 'ro vA' syAt, anusvArAnunAsikau ca pUrvasya / naM) (pAhi, nU) (pAhi, nU~: pAhi nunpAhi ||10|| dviH kAnaH kAni saH | 1|3|11|| kAnaH kimaH zasantasyAnukaraNam / dviruktasya kAnaH kAni pare 'saH' syAt, anusvArAnunAsikau ca pUrvasya / kAMskAn, kA~skAn / dviriti kim ? kAn kAn pazyati // 11 // ssaTi samaH |9|3 // 12 //
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam samaH ssaTi pare 'saH' syAt, anusvArAnunAsikau ca pUrvasya / saMskarttA, sa~skarttA / ssaTIti kim ? saMkRtiH // 12 // luk // 1 / 3 / 13 // samaH ssaTi pare luk syAt / saskartA ||13|| tau mu-mo vyaJjane svau |1|3|14|| momrvAgamasya padAntasthasya ca masya vyaJjane pare tasyaiva 'svI tau anusvArA - 'nunAsikI' krameNa syAtAm / caMkramyate, caGkramyate / vaMvamyate, vavvamyate / tvaM karoSi tvaGkaroSi / kaMvaH, kavvaH // 14 // ma-na-ya-va-lapare he |1|3|15|| ma-na-ya-va-lapare he padAntasthasya masya 'anusvArA'nunAsikau svau kramAt syAtAm / kiM hyalayati kimAlayati / kiM nute, kinnute / kiM hyaH kihyaH / kiM valayati kiMvhavalayati / kiM hlAdate, killAdate // 15 // samrAT |1|3|16|| " samo masya rAjI kvivante 'anusvArAbhAvaH' syAt / samrAT samrAjI // 16 // -NoH ka- TAvantau ziTi navA |1|3|17|| padAntasthayorDa -NayoH ziTi pare yathAsaMkhyam 'ka-TAvantau vA' syAtAm / prAkchete, prAkzete, prAzete / sugaNchete, sugaNTzete, sugaNazete // 17 // i'naH saH tso'zvaH 11 / 3 / 18 // padAntasyAbhyAM Da-nAbhyAM parasya sasya 'tsa' iti tAdiH so vA syAt, azcazvA'vayavazcet so na syAt / SaDtsIdanti SaTsIdanti / bhavAntsAdhuH bhavAnsAdhuH / azva iti kim ? SaTzcyotanti, bhavAnzcyotati // 18 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 17 naH zi Jc / 1 / 3 / 19 // padAntasthasya nasya ze pare 'Jc vA' syAt, azvaH / bhavAJchUraH, bhavAJczUraH, bhavAJzUraH / azva ityeva-bhavAzcyotati / / 19 / / ato'ti roruH // 13 // 20 // Atparasya padAntasthasya rorati pare 'urnityaM' syAt / ko'rthaH // 20 // ghoSavati / 1 // 3 // 21 // Atparasya padAntasthasya ro?Savati pare 'uH' syAt / dharmo jetA // 21 // avarNa-bho-bhago-'gholuMgasandhiH / 1 / 3 / 22 // avarNAd bho-bhago-aghobhyazca parasya padAntasthasya ro?Savati pare 'luk' syAt, sa ca na sandhihetuH / devA yAnti, bho yAsi, bhago hasa, agho vada // 22 // vyoH / 1 / 3 // 23 // avarNAtparayoH padAntasthayorvayayo?Savati pare 'luk syAt, sa cA'sandhiH / vRkSavRzcam avyayaM cA''cakSANo vRkSava, avyaya vRkSa yAti, avya yAti // 23 // svare vA // 13 // 24 // avarNa-bho-bhago-aghobhyaH parayoH padAntasthayorvayayoH svare pare 'luga vA' syAt, sa cA'sandhiH / paTa iha, paTaviha / vRkSA iha, vRkSAviha / ta AhuH, tayAhuH / tasmA idam, tasmAyidam / bho atra, bhoyatra / bhago atra, bhagoyatra / agho atra, aghoyatra // 24 // aspaSTAvavarNAttvanuJi vA 13 // 25 // avarNa-bho-bhago-aghobhyaH parayoH padAntasthayorvayayoH, aspaSTau - 'ISatspRSTatarau vayau' svare pare syAtAm, avarNAttu parayooruzvarje svare''spaSTau vA' syAtAm / paTavU, asAvaM, kA, devAya~ bhopaeNtra, bhagopaeNtra, aghopaeNtra / avarNA -
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam ttvanuJi vA / paTaviha, paTaviha / asAvinduH 2, tahi 2, tasmAdim 2 ||25| roryaH / 1 / 3 / 26 // avarNa-bho bhago- aghobhyaH parasya padAntasthasya roH svare pare 'yaH' syAt / kayAste, devAyAsate, bhoyatra, bhagoyatra, aghoyatra // 26 // hasvAnDa - Na-no dve |1|3|27|| -hasvAtpareSAM padAntasthAnAM Ga Na-nAnAM svare pare 'dve rUpe' syAtAm / kruGGAste, sugaNiha, kRSannAste ||27|| anAG mAGo dIrghAd vA cchaH |1|3|28|| AG mAGvarjadIrghAt padAntasthAt parasya 'chasya dve rUpe vA' syAtAm / kanyAcchatram, kanyAchatram / anAmAGiti kim ? AcchAyA, mA cchidat // 28 // plutAd vA / 1 / 3 / 29 // padAntasthAd dIrghAt plutAt parasya 'chasya dve rUpe vA' syAtAm / Agaccha bho indrabhUte3 cchatramAnaya, pakSe chatramAnaya // 29 // svarebhyaH | 1|3|30 // svarAt parasya 'chasya dve rUpe' syAtAm / icchati, gacchati // 30 // hada - - svarasyA'nu navA 11 / 3 / 31 // svarAt parAbhyAM rahAbhyAM parasya ra-ha-svaravarjasya varNasya 'dve rUpe vA' syAtAm, anu - kAryAntarAtpazcAt / arkaH, arkaH / bramma, brahma / arha - svara - syeti kim ? padmahadaH, arhaH karaH / svarebhya ityeva - azrUyate / anviti kim ? proNunAva // 31 // adIrgha virAmaikavyaJjane | 1|3|32|| adIrghAt svarAt parasya ra-ha-svaravarjasya varNasya virAme asaMyuktavyaJjane ca
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 19 pare'nu 'dve rUpe vA' syAtAm / tvakk, tvak / daddhyatra, dadhyatra / go3ttrAta, goitrAta / arhasvarasyetyeva- varyA, vahyam, titau // 32 // aJvargasyAntasthAtaH / 13 / 33 // antasthAtaH parasya varjavargasyA'nu 've rUpe vA' syAtAm / ulkkA , ulkA / ajiti kim ? hallI // 33 // tato'syAH / 1 / 3 / 34 // tato-'vargAt parasyA asyA- antasthAyA 'vai rUpe vA' syAtAm / dadhyyatra, dadhyatra daddhyyatra // 34 // ziTaH prathama-dvitIyasya 11 / 3 / 35 // ziTaH parayoH prathama-dvitIyayo 'dvai rUpe vA' syAtAm / tvaM kkaroSi, tvaM karoSi / tvaM kkhanasi, tvaM khanasi // 35 // tataH ziTaH / 113 // 36 // tataH- prathama-dvitIyAbhyAM parasya ziTo 'dve rUpe vA' syAtAm / taczzete, tazete // 36 // nacchata na rAt svare / 113 // 37 // rAt parasya ziTaH svare pare 'dve rUpe na syAtAm / darzanam // 37 // putrasyA''dina-putrAdinyAkroze // 1 // 3 // 38 // Adini putrAdini ca pare putrasthasya tasya AkrozaviSaye dve rUpe na syAtAm / putrAdinI tvamasi pApe !, putraputrAdinI bhava / Akroza iti kim ? putrAdinI zizumArI, putrAdinIti vA / putraputrAdinI nAgI, putraputrAdinIti vA // 38 // mnAM dhuDvarge'ntyo'padAnte / / 3 / 39 //
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam apadAntasthAnAM ma- nAnAM, dhuTi varge pare 'nimittasyaivAntyo' 'nu syAt / gantA, zaGkitA, kampitA / dhuDitikim ? Ahanmahe / dhuDvarga iti kim ? gamyate / apadAnta iti kim ? bhavAn karoti // 39 // 20 ziDDhe 'nusvAraH / 1 / 3 / 40 // apadAntasthAnAM mnAM ziTi he ca pare 'nusvAro'nu syAt / puMsi, daMzaH, bRMhaNam ||40|| ro re lug dIrghazcA'didutaH | 1|3|41 || rasya re pare'nu 'luk' syAt, 'a- i - UnAJca dIrghaH' / punA rAtriH, agnI rathena, paTU rAjA / anu ityeva - ahorUpam // 41 // DhastaDUDhe |1|3|42 // tannimitte Dhe pare DhasyA'nu 'luka' syAt, dIrghazcAdidutaH / mADhiH lIDham gUDham / taDDha iti kim ? madhuliD Dhaukate // 42 // sahi- vaheroccA'varNasya |1 |3|43 // sahi-vahyosya taDDhe pare'nu' luk' syAt, occA'varNasya / soDhA, voDhA, udavoDhAm ||43|| udaH sthA-stambhaH saH | 1|3|44 // udaH parayoH sthA-stambhoH sasya 'luk' syAt / utthAtA, uttambhitA // 44 // tadaH seH svare pAdArthA |1|3|45 || tadaH parasyaH seH svare pare 'luk syAt sA cet pAdapUraNI syAt / saiSa dAzarathI rAmaH, saiSa rAjA yudhiSThiraH / pAdArthA iti kim ? sa eSa bharato rAjA // 45 // etadazca vyaJjane'nag - naJsamAse |1| 3 | 46 // etadastadazca parasya servyaJjane pare 'luk' syAt, aki naJsamAse na / eSa datte
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 21 sa lAti / anagnaJsamAsa iti kim ? eSakaH kRtI, sako yAti, aneSo yAti, aso vAti ||46|| vyaJjanAt paJcamA'ntasthAyAH sarUpe vA / 1 / 3 / 47 // vyaJjanAt parasya paMcamasyA'ntasthAyAzca sarUpe varNe pare 'lug vA' syAt / kruJco DDau -kuDDau, kruDDDau / Adityo devatA'sya - AdityaH, AdityyaH / sarUpa iti kim ? varNyate // 47 // ghuTo dhuTi sve vA | 1|3|48 // vyaJjanAtparasya dhuTo dhuTi sve pare 'lug vA' syAt / ziNTi, ziNDi / sva iti kim ? tapta, dartA // 48 // tRtIyastRtIya- caturthe // 13 // 49 // tRtIye caturthe ca pare 'dhuTastRtIyaH' syAt / majjati, dogdhA ||49 || aghoSe prathamo'ziTaH |1|3|50 // aghoSe pare ziDrarjasya 'dhuTaH prathamaH' syAt / vAkpUtA / aziTa iti kim ? payassu // 50 // virAme vA / 1 / 3 / 51 // virAmasthasyA'ziTo 'dhuTaH prathamo vA' syAt / vAk, vAg // 51 // na sandhiH |1|3|52 // ukto vakSyamANazca 'sandhirvirAme na syAt / dadhi atra, tad lunAti // 52 // raH padAnte visargastayoH |1|3|53 // padAntasthasya rasya tayorvirAmA'ghoSayorvisargaH' syAt / vRkSaH, svaH, kaH kRtI / padAnta iti kim ? irte // 53 // khyAgi |1|3|54 //
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam padAntasthasya rasya khyAgi pare 'visarga eva' syAt / kaH khyAtaH / namaH khyAtre // 54 // ziTyaghoSAt / 1 / 3 / 55 // aghoSAt pare ziTi parataH padAntasthasya rasya 'visarga eva' syAt / puruSaH tsarukaH, sarpiH psAti, vAsaH kSaumam, adbhiH psAtam // 55 // vyatyaye lug vA | 1|3|56 // ziTaH paro'ghoSa iti vyatyayastasminsati padAntasthasya 'rasya lug vA syAt / cakSuzcyotati, cakSuH zcyotati, cakSuzzcyotati // 56 // aroH supi raH |1|3|57 // roranyasya rasya supi pare 'ra eva' syAt / gIrSu, dhUrSu / aroriti kim ? payassu // 57 // vA'harpatyAdayaH 1913158 // aharpatyAdayo yathAyogamakRtavisargAH kRtotvAbhAvAzca vA syuH / aharpatiH, ahaH patiH, gIrpatiH, gIH patiH pracetA rAjan ! praceto rAjan ! // 58 // ziTyAdyasya dvitIyo vA |1| 3|59 // " prathamasya ziTi pare 'dvitIyo vA' syAt / khSIram kSIram / aphsarAH, apsarAH ||59|| tavargasya zcavarga-STavargAbhyAM yoge ca- TavargoM |1|3|60 // tavargasya za-cavargAbhyAM Sa-TavargAbhyAM ca yoge yathAsaMkhyam 'cavarga- TavargI' syAtAm / taczete, bhavAJzete, taccAru, tajjakAreNa, peTatha, pUSNaH, taTTakAraH, taNNakAreNa, ITTe // 60 // sasya za Sau |1|3|61 // sasya zcavarga-STavargAbhyAM yoge yathAsaMkhyam 'za-SI' syAtAm / cavargeNa - zcyo
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 23 tati, vRzcati / SeNa - doSSu / TavargeNa-pAkSi // 61 // na zAt 113162 // zAt parasya tavargasya 'cavargo na' syAt / anAti, praznaH // 62 / / padAntATTavargAdanAma-nagarI-navateH / 1 / 3 / 63 // padAntasthAvargAt parasya nAm-nagarI-navativarjasya tavargasya sasya ca 'TavargaSau na' syAtAm / SaNnayam, SaNnayAH, SaTsu / anAm-nagarI-navateriti kim ? SaNNAm, SaNNagarI, SaNNavatiH // 3 // Si tavargasya / 13 / 64 // padAntasthasya tavargasya the pare 'Tavargo na' syAt / tIrthakRt SoDazaH zAntiH // 64 // li lau / 13 / 65 // padAntasthasya tavargasya le pare 'lau' syAtAm / tallUnam, bhavAllunAti // 65 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasyopajJazabdAnuzAsana laghuvRttI prathamasyAdhyAyasya tRtIyapAdaH samAptaH // 13 // cakre zrImUlarAjena, navaH ko'pi yazo'rNavaH / parakIrtisravantInAM, na pravezamadatta yaH // 3 // ----xox------
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam |1|4|1| ( caturthaH pAdaH ) ata AH syAdau jas- bhyAm-ye syAdau jasi bhyAmi ye ca pare'kArasya 'A' syAt / devAH, AbhyAm, sukhAya / svAdAviti kim ? bANAn jasyatIti kvip - bANajaH // 1 // misa ais |1|4|2|| Atparasya syAde-'rbhisa ais' syAt / devaiH / aiskaraNAd-atijarasaiH // 2 // idamadaso'kyeva | 1|4|3 // 24 " idamadasorakyeva sati, Atparasya 'misa ais' syAt / imakaiH amukaiH / akyeveti kim ? ebhiH amibhiH ||3|| " e bahubhosi | 1|44 // bahuvarthe syAdI sAdI bhAdI osi ca pare 'ata et syAt / eSu ebhi:, devayoH ||4|| TA- Dasorina - syau |9|4|5 // AtparayoSTA-GasoryathAsaGkhyam 'ina-syau' syAtAm / tena, yasya // 5 // - isyoryA''tau 19 |4|6 // Atparasya DeDasezca yathAsaMkhyam 'ya Acca' syAtAm / devAya, devAt // 6 // sarvAdiH smai - smAtau |1|4|7|| sarvAdiradantasya sambandhinorDeGasyoryathAsaMkhyam 'smai - smAtI' syAtAm / sarvasmai, sarvasmAt / sarva, vizva, ubha, ubhayaT, anya, anyatara, itara, Datara, Datama, tva, tvat, nema, sama-simau sarvArthI, pUrva-parAM'vara-dakSiNottarA-'parA-'dharANi vyavasthAyAm, svam ajJAti-dhanAkhyAyAm, antaraM bahiryogopasaMvyAnayorapura, tyad, tad, yad, adas, idam etad eka, dvi, yuSmad, asmad,
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 25 - bhavatu, kim ityasaMjJAyAM sarvAdiH // 7 // DeH smin / 1 / 4 / 8 // savadiradantasya ': smin' syAt / sarvasmin // 8 // jasa i. 1149 // savvadiradantasya 'jasa i.' syAt / sarve // 9 // nemA-'rddha-prathama-carama-tayA-'yA-'lpa-katipayasya vA 14 // 10 // nemAdIni nAmAni, tayAyau pratyayau, teSAmadantAnAm 'jasa irvA' syAt / neme, nemAH / arddha, ardhAH / prathame, prathamAH / carame, caramAH / dvitaye, dvitayAH / traye, trayAH / alpe, alpAH / katipaye, katipayAH // 10 // dvandve vA 1411 // dvandvasamAsasthasyA'dantasya savadirjasa irvA' syAt / pUrvottare, pUrvottarAH // 11 // na sarvAdiH / 1 / 4 / 12 // dvandve sarvAdiH 'sarvAdirna' syAt / pUrvAparAya, pUrvAparAt, pUrvApare / katarakatamAnAm, katarakatamakAH // 12 // tRtIyAntAta pUrvA-varaM yoge / 1 / 4 / 13 // tRtIyAntAt parau pUrvA'varau yoge-sambandhe sati sarvAdI na syAtAm / mAsena pUrvAya-mAsapUrvAya / dinenA'varAya-dinAvarAya / dinenA'varAH dinA'varAH / tRtIyAntAditi kim ? pUrvasmai mAsena // 13 // tIyaM GitkArye vA / 1 / 4 / 14 // tIyAntaM nAma De-si-usa-DInAM kArye 'sarvAdiS' syAt / dvitIyasmai, dvitIyAya / dvitIyasyai, dvitIyAyai / GitkArya iti kim ? dvitIyakAya // 14 //
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam avarNasyA''maH sAm | 1|4|15|| avarNAntasya savadirAmaH 'sAm' syAt / sarveSAm, vizvAsAm // 15 // navabhyaH pUrvebhya i-smAt - smin vA | 1|4|16 // I pUrvAdibhyo navabhyo ye i-smAt-smino yathAsthAnamuktAste vA syuH / pUrve, pUrvAH / pUrvasmAt pUrvAt / pUrvasmin pUrve ityAdi / navabhya iti kim ? tye ||16|| Apo GitAM yai-yAs - yAs - yAm |9|4|17| 26 Abantasya GitAm - De-GasiGas-DInAM yathAsaMkhyam 'yai- yAs - yAsyAmaH ' syuH / khaTvAyai khaTTAyAH, khaTvAyAH, khaTTAyAm // 17 // savadirDas pUrvAH / 1 / 4 / 18 // sarvAdirAbantasya GitAm 'yai - yAs - yAs - yAmaste DaspUrvAH syuH / sarvasyai, sarvasyAH, sarvasyAH sarvasyAm ||18|| " Tausyet | 1|4|19 // Avantasya TIsoH parayorekAraH syAt / bahurAjayA, bahurAjayoH ||19| autA |1|4|20|| Avantasya 'autA sahaikAraH' syAt / mAle staH pazya vA // 20 // iduto'srIt |1|4|21 // sranyasyedantasyodantasya ca autA saha yathAsaMkhyam 'IdUtI' syAtAm / munI, sAdhU / astreriti kim ? atistriyau narau // 21 // jasyedot / 1 / 4 / 22 // idudantayorjasi pare yathAsaMkhyam 'edotI' syAtAm / munayaH sAdhavaH // 22 // Gityaditi |1|4|23 // aditi Giti syAdau pare, idudantayoryathAsaMkhyam 'edotI' syAtAm / ati
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam 27 straye, sAdhave, atireH sAdhorAgataM svaM vA / aditIti kim ? buddhyAH , dhenvAH / syAdAvityeva- zucI strI // 23 // ___TaH puMsi nA 11 / 4 / 24 // idudantAt parasyAH 'puMviSayAyASTAyA nA' syAt / atistriNA, amunA / puMsIti kim ? buddhyA // 24 // DiauM 114 // 25 // idudantAt paro 'Diau~H ' syAt / munau, dhenau / adidityeva- buddhyAm // 25 // kevalasakhipaterauH 19 // 4 // 26 // kevalasakhipatibhyAmidantAbhyAM paro 'DirauH' syAt / sakhyau, patyau / ita ityeva- sakhAyamicchati patimicchati- sakhyi, patyi / kevaleti kim ? priyasakhau, narapatau // 26 // na nA Didet 11 / 4 / 27 // kevalasakhipateryaSTAyA nA, Diti pare ecoktaH, sa na syAt / sakhyA, patyA, sakhye, patye, sakhyuH, patyuH AgataM svaM vA / sakhyau, patyau / DitIti kim ? patayaH // 27 // khiyA DitAM vA dai-dAsa-dAsa-dAm 1914 // 28 // strIliGgAdidudantAt pareSAM GitAm- De-si-s-DInAM yathAsaMkhyam dai-dAsdAs dAmo vA' syuH / buddhyai, buddhaye; buddhyAH, buddheH AgataM svaM vA; bu ddhyAma, buddhau / dhenvai, dhenave; dhenvAH, dhenoH; dhenvAm dhenau / priyabuddhyai, priyabuddhaye puMse striyai vA // 28 // khIdUtaH 14 // 29 // nityaM strIliGgAdIdUdantAcca pareSAM syAderDitAM yathAsaMkhyam 'dai-dAma-dAmadAmaH' syuH / nayai, nadyAH, nadyAH, nadhAm / kurva, kurvAH, kurvAH, kurvAm /
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam atilakSmyai puMse striyai vA / strIti kim ? grAmaNye khalapce puMse striyai / / 29 / veyuvo'striyAH 114 // 30 // iyuvsthAninau yau strIdUtau tadantAt strIvarjAtpareSAM syAderDitAM yathAsaMkhyam 'dai-dAs-dAs dAmo vA' syuH / zriyai, zriye; zriyAH, zriyaH2, zriyAm, zriyi / atizriyai, atizriye puMse striyai vA / dhruvai, dhruve; dhruvAH, dhruvaH, dhruvAH dhruvaH; dhruvAm, dhruvi / atidhruvai atidhruve puMse striyai vA / iyuva iti kim ? Adhyai / astriyA iti kim ? striyai // 30 // Amo nAm vA // 14 // 31 // iyuvoH sthAnibhyAM strIdUdantAbhyAM parasya 'Amo nAm vA' syAt, na tu striyAH / zrINAm, zriyAm / bhrUNAm, dhruvAm / atizrINAm, atithiyAm |atibhruunnaam atibhruvAm nRNAm strINAm vA / iyuva ityeva-pradhInAm // 31 / / hasvA''pazca / 1 / 4 / 32 // hasvAntAdAbantAt strIdUdantAcca parasyA''mo 'nAm' syAt / devAnAm, mAlAnAm, strINAm, vadhUnAm // 32 // saMkhyAnAM rNAm // 14 // 33 // ra-Sa-nAntAnAM saMkhyAvAcinAmA''mo 'nAm' syAt / caturNAm, SaNNAm, paJcAnAm, aTAnAm // 33 // netrayaH // 14 // 34 // AmaH sambandhinasrestrayaH syAt / trayANAm, paramatrayANAm // 34 // edobhyAM usi-Gaso raH // 14 // 35 // edodbhyAM parayoH pratyekaM usi-Gaso 'raH' syAt / muneH, muneH / dhenoH, ghenoH / goH, goH / dyoH, dyoH // 35 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacanazabdAnuzAsanam khi-ti-khI-tIya 14 // 36 // khi-ti-khI-tIsambandhino yAtparayosisorur syAt / sakhyuH, sakhyuH / patyuH, ptyuH| sakhAyaM patiM ghecchataH sakhyuH 2, patyuH 2 / ya iti kim ? atisakheH, adhipateH // 36 // to Dara 14 // 37 // RtaH parayoH si-uso-'I' syAt / pituH, pituH // 37 // tR-svasR-nata-neSTa-tvaSTa-kSatR-hotR-potR-prazAstro ghuvAra 14 // 38 // tRc-tRnantasya svasrAdInAM ca Rto ghuTi pare 'Ar syAt / karima, kartAraura, kartAraH / svasAram, naptAram, neTAram, tvadyAram, kSattAram, hotAram, potAram, prazAstAram / ghuTIti kim ? kartR kulaM pazya // 38 // ajhai ca // 14 // 39 // Rto ghuTi ca pare 'ara' syAt / nari / naram // 39 // mAturmAtaH putre'he sinA''mantrye 14 // 40 // Amantrye putre vartamAnasya mAtRzabdasya sinA saha 'mAtaH' syAt, aheprazaMsAyAm / he gArgImAta ! / putra iti kim ? he mAtaH ! he gArgImAtRke vatse ! / arha iti kim ? are gArgImAtRka ! // 40 // hasvasya guNaH // 14 // 41 // AmantryArthavRttehasvAntasya sinA saha 'guNaH' syAt / he pitaH !, he mune! // 41 // edApaH // 14 // 42 // AmantryAryavRtterAvantasya sinA saha et' syAt / he mAle !, he bahurAje ! // 2 // nityadina-dvisvarA'mbArthasya isvaH // 14 // 43 //
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam nityaM did-dai-dAma-dAma-dAmAdezA yebhyasteSAM dvisvarAmbArthAnAM cA''bantAnAmAmantryavRttInAM sinA sUha 'hasvaH syAt / he stri !, he lakSmi !, he zvazru!, he vadhu !, he amba !, he akka ! / nityadiditi kim ? he hUhUH! / dvisvareti kim ? he ambADe ! / Apa ityeva- he mAtaH ! // 43 // adetaH syamolaka 114 // 44 // adantAd edantAca AmantryavRtteH parasya seramazca 'luk' syAt / he deva !, he upakumbha ! he atihe ! // 44 // dIrghaDyA-vyanjanAta seH 114145|| dIrghaDyAvantAbhyAM vyaJjanAca parasya 'se k' syAt / nadI / mAlA / rAjA / dIrghati kim ? niSkauzAmbiH, atikhaTaH // 45 // samAnAdamo'taH 114146 // samAnAt parasyA'mo'sya 'luk' syAt / devam, mAlAm, munim, nadIm, sAdhum, vadhUm // 46 // dIrgho nAmyatisa-catasR-dhaH / 1 / 4 / 47 // tisa-catasR-pa-rAntavarjasya samAnasya nAmi pare 'dIrghaH' syAt / vanAnAm, munInAm, sAdhUnAma, pitRNAm / atisUcatasRSa iti kim ? tisRNAma, catasRNAm, SaNNAm, caturNAm // 47 // nurvA // 14 // 48 // nuH samAnasya nAmi pare 'dIrgho vA' syAt / nRNAm, nRNAm // 48 // zaso'tA saca naH puMsi / / 4 / 49 // zaso'tA saha pUrvasamAnasya 'dIrghaH' syAt, tatsanniyoge ca puMsi zasaH so naH / devAn, munIn, vAtapramIn, sAdhUna, hUhUna, pitan / puMsIti kim ? zAlAH // 49 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 31 saMkhyA-sAya-verahasyA'hana Dau vA // 14 // 50 // saMkhyAvAcibhyaH sAya-vibhyAM ca parasyA'hanasya DI pare-''haMn vA' syAt / vyahani, vyahni, vyahe / sAyAhani, sAyAhi, sAyAhe / vyahani, vyahi, vyah // 50 // niya Am 191451 // niyaH parasya 'DerAm' syAt / niyAma, grAmaNyAm // 51 // vASTana AH syAdau 114152 // aSTanaH syAdau pare 'A vA' syAt / aSTAbhiH, aSTabhiH / priyASTAH, priyA // aSTa aurjasa-zasoH 114 // 53 // aSTanaH kRtA''tvasya 'jas-zasorauH' syAt / aSTI, aSTau // 53 // Dati-SNaH saMkhyAyA lup / 1 / 4 / 54 // Dati-Sa-nAntAnAM saMkhyAnAm 'jas-zasorlup' syAt / kati, kati / SaT, SaT / paJca, paJca // 54 // napuMsakasya ziH // 1 // 4 // 55 // napuMsakasya jas-zasoH 'ziH' syAt / kuNDAni, payAMsi // 55 // ___ aurIH 11456 // napuMsakasya 'aurIH' syAt / kuNDe / payasI // 56 // ataH syamo'm 114157 // adantasya napuMsakasya 'syamoram' syAt / kuNDam, he kuNDa ! // 57 // pacato'nyAderanekatarasya daH 1458 // paJcaparimANasya napuMsakasyA'nyAdeH 'syamodaH' syAt, ekataravarjam / anyat, anyatarata, itarat, katarata, katamat / anekatarasyeti kim ? ekataram // anato lup / 1 / 459 //
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 zrIsidahemacandrazabdAnuzAsanam - anakArAntasya napuMsakasya 'syamolup' syAt / kartR, payaH // 59 // jaraso vA 1460 // jarasantasya napuMsakasya 'syamorlub vA' syAt / atijaraH, atijarasam, atijaram // 60 // nAmino luga vA 11461 // nAmyantasya napuMsakasya 'syamoluMga vA' syAt / he vAre !, he vAri ! priyatisa, priyatri kutam // 61 // vA'nyataH pumAMSTAdau svare // 1 // 4 // 2 // anyato- vizeSyavazAnapuMsako nAmyantaSTAdI syare pare 'puMvad vA' syAt / grAmaNyA grAmaNinA kulena; karboH kartRNoH kulayoH / anyata iti kim ? pIlune phalAya / TAdAviti kim? zucinI kule / napuMsaka ityeva kalyANyai striyai / / 62 // dadhyasthisakthyakSNo'ntasyA'n / 14 / 63 // eSAM napuMsakAnAM nAmyantAnAmantasya TAdI svare pare an syAt / danA, atidanA / aspnA, atyasnA / saknA, atisaknA / akSNA, atyakSNA / / 63 // ___ anAmasvare no'ntaH 11 / 4 / 64 // nAmyantasya napuMsakasyA''mvarje syAdI svare pare 'no'ntaH' syAt / vAriNI, vAriNaH / kartRNI, kartRNaH priyatisRNaH / anAmiti kim ? vArINAm / syara iti kim ? he vAre / / syAdAvityeva-tImburavaM ghUrNam // 64 // svarAcchau / 14 // 65 // zI pare svarAntAnapuMsakAtparo 'no'ntaH' syAt / kuNDAni / svarAditi kim ? catvAri // 65 // bhuTAM prAk // 1 // 4 // 66 //
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam svarAt parA yA dhuDjAtistadantasya napuMsakasya zau pare dhuDbhya eva prAg 'no'ntaH' syAt / payAMsi, atijarAMsi, kASTatani / svarAdityeva- gomanti // lovA / 1 / 4 / 67 // ra-lAbhyAM parA yA dhuDjAtistadantasya napuMsakasya zau pare dhuDbhya eva prAk 'nonto vA' syAt / bahUrji, bahUrji / suvalGgi, suvalgi / la iti kim? kASTatakSi / dhuTAmityeva - suphulli // 67 / / ghuTi 11468 // nimittavizeSopAdAnaM vinA, ApAdaparisamApteryatkAryaM vakSyate tad ghuTi veditavyam // 68 // acaH 11469 // aJcaterdhAto(Dantasya dhuTaH prAk 'nonto' ghuTi syAt / prAG, atiprAG,prAJcau / prAJci kulAni // 69 / / RditaH / 11470 // Rdudito dhuDantasya ghuTi pare dhuTaH prAk svarAtparo 'nontaH' syAt / kurvan, vidvAn, gomAn / ghuTityeva- gomatA // 7 // yujo'samAse 11471 // "yujUpI yoge" ityasyA'samAse dhuDantasya dhuTaH prAk ghuTi 'nontaH' syAt / yuG, yunI / yuji kulAni / bahuyuG / asamAsa iti kim ? azvayuk / yujra iti kim ? "yujiMca samAdhau" yujamApanA munayaH // 71 // anaDuhaH sau 11472 // anaDuho dhuDantasya dhuTaH prAk sau pare 'nontaH' syAt / anaDvAn, priyAnaDvAn // 72 //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam puMsoH pumans | 1|4|73 // puMsoH 'pumans' ghuTi syAt / pumAn, pumAMsI, pumAMsaH / priyapumAn, priyapumAMsi // 73 // 34 ota auH | 1|4|74 // , oto ghuTi pare 'au' syAt / gIH gAvau dyauH, dyAvI, priyadyAvI / ota iti kim ? citraguH // 74 || A am - zasoDatA / 1 / 4 / 75 // oto'm - zasoratA saha 'A' syAt / gAm / sugAm / gaaH| dyAm / atidyAm / dyAH / sudhAH // 75 // pathin - mathinRbhukSaH sau |1|4|76 // eSAM nAntAnAmantasya sau pare 'AH' syAt / panthAH, he panthAH ! | manyAH, he manthAH ! / RbhukSAH, he RbhukSAH ! / nAntanirdezAdiha na syAt panthAnamaicchat pathIH // 76 || eH |1|4|77 // ? pathyAdInAM nAntAnAmito ghuTi pare 'AH' syAt / panyAH panthAnau, panthAnaH, panthAnam; supanthAni kulAni / manyAH / RbhukSAH / nAntanirdezAd - erabhAvAcceha na syAt - pathyau, pathyaH // 77 // yontha |1|4|78 // pathin - mathinornAntayosthasya ghuTi pare 'nyU' syAt / tathaivodAhRtam // 78 // in DIsvare luk | 1|4|79 // pathyAdInAM nAntAnAM DyAmaghuTsvarAdau ca syAdau pare 'in luk' syAt / supathI strI kule vA / pathaH / sumathI strIkule vA / mathaH / anubhukSI senA kule vA /
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ RbhukSaH // 79 // zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 35 vozanaso nazcAmantrye sau |1|4|80|| AmantryavRtteruzanaso 'na-lukI' sau pare vA syAtAm / he uzanan !, he uzana !, he uzanaH ! | Amantrya iti kim ? uzanA ||80|| uto'naDuccaturo vaH |1 / 4 / 81 // AmantryavRttyoranaDuccaturorutaH sau pare 'vaH' syAt / he anaDvan ! | he priyacatvaH ! / he aticatvaH ! ||81 // vAH zeSe | 1|4 |82 // AmantryavihitAtseranyo ghuT zeSastasminpare anaDuccaturoruto 'vAH' syAt / anaDvAn, anaDvAhau / priyacatvAH priyacatvArau / zeSa iti kim ? he anaDvan ! | he priyacatvaH ! // 82 // sakhyurito'zAvait | 1|4|83 // sakhyuridantasya zivarje zeSe ghuTi pare 'ait' syAt / sakhAyau, sakhAyaH sakhAyam / ita iti kim ? sakhyau striyau / azAviti kim ? atisakhIni / zeSa ityeva - he sakhe ! // 83 // Rduzanas- purudaMzo'nehasazca serDAH |1|4|24|| RdantAduzanasAdeH sakhyuritazca parasya zeSasya 'serDAH' syAt / pitA, atipitA, karttA, uzanA, purudaMzA, anehA, sakhA // 84 // ni dIrghaH | 1|4|85 // zeSe ghuTi pare yo nastasmin pare svarasya 'dIrghaH' syAt / rAjA, rAjAnau, rAjAnaH, rAjAnam / vanAni / kartRNi / zeSa ityeva - he rAjan ! // 85 // nsmahatoH |1|4|86 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam santasya mahatazca svarasya zeSe ghuTi pare 'dIrghaH' syAt / zreyAn, zreyAMsau / mahAn, mahAntau // 86 // in-han-pUSA'ryamNaH zisyoH / / 4 / 87 // inantasya hanAdezca svarasya zisyoreva parayo-'rdIrghaH' syAt / daNDIni, nagvINi, daNDI, sragvI / bhrUNahAni, bhrUNahA / bahupUSANi, pUSA svaryamANi, aryamA / zisyoreveti kim ? daNDinI, vRtrahaNau, pUSaNau, aryamaNau // 87 // apaH / 11488 // apaH svarasya zeSe ghuTi pare 'dIrghaH' syAt / ApaH svApau // 8 // ni vA 114189 // apaH svarasya nAgame sati ghuTi pare 'dI? vA' syAt / svAmpi, svampi / bahvAmpi, bahampi // 89 // abhvAderatvasaH sau / 1 / 4 / 90 // atvantasyA'santasya ca bhvAdivarjasya zeSe sau pare 'dIrghaH' syAt / bhavAn, yavamAn, apsarAH / gomantaM sthUlazirasaM vecchan- gomAn sthUlazirAH / abhvAderiti kim ? piNDagraH // 10 // kruzastunastRca puMsi / 14 / 91 // kruzo yastun tasya zeSe ghuTi pare 'tRc' syAt, puMsi / kroSTA, kroSTArau / puMsIti kim ? kRzakroSTUni vanAni // 91 // TAdau svare vA 11492 // TAdI svarAdau pare kuzastunastRj vA syAt, puMsi / kroSTrA,kroSTunA; kroSTroH, kroSTvoH // 12 // striyAm // 1 / 4 / 13 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam kuzaH parasya tunaH strIvRttestRc syAt, nirnimitta eva / kroSTrI, kroSTrayau, kroSTrIbhyAm / paJcakroSThabhI rathaiH // 93 / / ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrApidhAnasvopanazabdAnuzAsana lavRttau prathamasyAdhyAyasya caturthaH pAdaH samAptaH // 14 // sotkaNThamaGgalagataiH kacakarSaNaizca, vaktrAbjacumbananakhakSatakarmabhizca / zrImUlarAjahatabhUpatibhirvilesuH, saMkhye'pi khe'pi ca zivAzca surastriyazca / / 4 / / --xox ---- atha dvitIyo'dhyAyaH OM (prathamaH pAdaH) tri-caturastisR-catasR syAdau / 2 / 1 / 1 // striyAmiti vartate / syAdau pare strIvRttyostricaturoryathAsaMkhyam 'tisR-catasR' ityetau syAtAm / timraH, catanaH; tisUSu, catasUpu / priyatisA, priyacatasA nA / priyatisa kulam, priyatri kulam / syAdAviti kim ? priyatrikaH, priyacatuSkaH // 1 // to ra svare'ni / 2 / 1 / 2 / / tisa-catasRsthasya RtaH svarAdau pare 'raH' syAt, ani- naviSayAdanyatra / timraH catamraHH priyatimrau,priyacatamrau / svara iti kim ? tisRbhiH, catasRmiH / anIti kim ? tisRNAm, catasRNAm / / 2 / / jarAyA jaras vA / 2 / 13 // svarAdI syAdau pare jarAyA 'jaras vA syAt / jarasI jarasaH / jare, jarAH / atijarasI, atijarI / atijarasam, atijaram kulam / / 3 / /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam apo'bhre / 2 / 1 / 4 // bhAdau syAdau pare 'apo'd' syAt / adbhiH, svadbhyAm / bha iti kim ? apsu // 4 // A rAyo vyaJjane / 2 / 115 // vyaJjanAdau syAdau pare raizabdasya AH' syAt / rAH, rAsu, atirAbhyAm kulAbhyAm / vyaJjana iti kim ? rAyaH // 5 // yuSmadasmadoH / 2 / 16 // vyaJjanAdau syAdau pare 'yuSmadasmadorAH' syAt / tvAm, mAm; atitvAm, atimAm; yuSmAsu, asmAsu // 6 // TAiyosi yaH / 2 / 17 // TAGyossu pareSu 'yuSmadasmadoryaH' syAt / tvayA, mayA; atiyuvayA, atyAvayA; tvayi, mayi; yuvayoH, AvayoH / TAGyosIti kim ? tvat, mat // 7 // zeSe luk / 2 / 18 // yasminnAyau kRtau tato'nyaH zeSaH, tasmin syAdau pare 'yuSmadasmadormuk syAt / yumabhyam, asmabhyam, atitvat, atimat / zeSa iti kim ? tvayi, mayi ||8|| morvA / 2 / 19 // zeSe syAdau pare 'yuSmadasmadormoluMga vA' syAt / yuvAm yuSmAn vA AvAm asmAn vA''cakSANebhyo (Nici kvipi ca luki ca)- yuSmabhyam, yuSabhyam; asmabhyam, asabhyam // 9 // __ mantasya yuvA''vau dvayoH / 2 / 1 / 10 // vyarthavRttyoryuSmadasmadormAntAvayavasya syAdau pare yathAsaMkhyam 'yuva-Ava' ityetau syAtAm / yuvAm, AvAm; atiyuvAm, atyAvAm; atiyuvAsu, a
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 39 tyAvAsu / mantasyeti kim ? yuvayoH Avayorityatra dasya yatvaM yathA syAt / syAdAvityeva - yuvayoH putro yuSmatputraH ||10| tva - mau pratyayottarapade caikasmin | 2|1|11|| syAdau pratyayottarapadayozca parayorekArthavRttyoryuSmadasmadormAntAvayavasya yathAsaMkhyam ' tva-ma' ityetau syAtAm / tvAm, mAm; atitvAm, atimAm; atitvAsu, atimAsuH tvadIyaH, madIyaH, tvatputraH, matputraH / pratyayottarapade ceti kim ? adhiyuSmad, adhyasmad / ekasminniti kim ? yuSmAkam, asmAkam / / 11 / / tvamahaM sinA prAk cA'kaH | 2|1|12|| sinA saha yuSmadasmadoryathAsaMkhyam 'tvam-ahamI' syAtAm, tau cA 'kprasaGge'kaH prAgeva / tvam, aham; atitvam, atyaham / prAkcAka iti kim ? tvakam, ahakam // 12 // yUyaM vayaM jasA | 2|1|13 // jasA saha yuSmadasmadoryathAsaMkhyam 'yUyam-vayamI' syAtAm / yUyam, vayam; priyayUyam, priyavayam / prAkvAka ityeva- yUyakam, vayakam // 13 // tubhyaM mahyaM GayA | 2|1|14| I GayA saha yuSmadasmadoryathAsaMkhyam 'tubhyam - mAmau' syAtAm / tubhyam, mahyam; priyatubhyam, priyamahyam / prAkvAka ityeva - tubhyakam, mAkam ||14|| tava mama isA | 2|1|15|| GasA saha yuSmadasmadoryathAsaMkhyam 'tava - mamI' syAtAm / tava, mama priyatava, priyamama / prAkvAka ityeva - tavaka, mamaka ||15|| amau maH | 2|1|16 //
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam yuSmadasmadbhyAM parayoram au ityetayorma iti syAt / tvAm, mAm atitvAm, atimAm; yuvAm, AvAm atiyuvAm, atyAvAm ||16|| zaso naH | 2|1|17 // yuSmadasmadbhyAM parasya 'zaso na' iti syAt / yuSmAn, asmAn; priyatvAn, priyamAn ||17|| 40 abhyam bhyasaH | 2|1|18 // yuSmadasmadbhyAM parasya caturthIbhyaso'bhyaM syAt / yuSmabhyam, asmabhyam; atiyuvabhyam, atyAvabhyam ||18|| sezcA'd | 2|1|19|| yuSmadasmadbhyAM parasya GaseH paJcamIbhyasazca 'ad' iti syAt / tvad mad atiyuvad, atyAvad; yuSmad, asmad atitvad; atimad ||19|| Ama Akam | 2|1|20| yuSmadasmadbhyAM parasya 'Ama Akam' syAt / yuSmAkam asmAkam atiyuvAkam, atyAvAkam; yuSmAnasmAn vA''cakSANAnAm yuSmAkam asmAkam yuSAkam, asAkam ||20|| padAd yugvibhaktyaikavAkye vas-nasau bahutve | 2|1|21 // bahutvaviSayayA samavibhaktyA saha padAt parayoryuSmadasmadoryathAsaMkhyam 'vasnasau vA syAtAm taccetpadaM yuSmadasmadI caikasmin vAkye staH / anvAdeze nityaM vidhAnAdiha vikalpaH / evamuttarasUtratraye'pi / dharmo vo rakSatu, dharmo no rakSatu, dharmo yuSmAn rakSatu, dharmo'smAn rakSatu / evaM caturthI - SaSThIbhyAmapi / padAditi kim ? yuSmAn pAtu / yugvibhaktyeti kim ? tIrthe yUyaM yAta / ekavAkya iti kim ? atiyuSmAn pazya, odanaM pacata, yuSmAkaM bhaviSyati // 21 // dvitve vAm-nau / 2 / 1 / 22 // "
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 41 padAt parayoryuSmadasmadordvitvaviSayayA yugvibhaktyA saha, yathAsaMkhyam 'vAm-nau' ityetau vA syAtAm, ekavAkye / dharmo vAM pAtu, dharmo yuvAM pAtuH dharmo nau pAtu, dharmma AvAM pAtu / evaM caturthI SaSThIbhyAmapi // 22 // De - GasA te me 1211 // 23 // DeDasbhyAM saha padAt parayoryuSmadasmadoryathAsaMkhyam 'te - me' ityetau vA syAtAm, ekavAkye / dharmaste dIyate, dharmastubhyaM dIyate; dhamrmo me dIyate, dharmo mahyaM dIyate dharmaste svam, dharmastava svam dharmo me svam, dharmo mama svam ||23|| amA tvA-mA / 2 / 1 / 24 // amA saha padAt parayoryuSmadasmadoryathAsaMkhyam 'tvA-mA' ityetau vA syAtAm, ekavAkye / dharmastvA pAtu, dharmastvAM pAtuH dharmmo mA pAtu, dharmo mAM pAtu // 24 // asadivA''mantryaM pUrvam | 2|1|25|| AmantryArthaM padaM yuSmadasmadbhyAM pUrvamasadiva syAt / janA ! yuSmAn pAtu dharmaH, sAdhU ! yuvAM pAtu dharmaH sAdho ! tvAM pAtu tapaH / pUrvamiti kim ? mayaitatsarvamAkhyAtaM yuSmAkaM munipuGgavAH ||25|| jasvizeSyaM vA''mantrye | 2|1|26 // yuSmadasmadbhyAM pUrva jasantamAmantryArthaM vizeSyavAcyA''mantrye pade'rthAt tadvizeSaNe pare 'sadiva vA' syAt / jinAH ! zaraNyA yuSmAn zaraNaM prapadye, jinAH ! zaraNyA vaH zaraNaM prapadye / jinAH ! zaraNyA asmAn rakSata, jinAH ! zaraNyA no rakSata / jasiti kim ? sAdho ! suvihita ! vo'tho zaraNaM prapadye, sAdho ! suvihita ! no'tho rakSa / vizeSyamiti kim ? zaraNyAH sAdhavo ! yuSmAn zaraNaM prapadye / Amantrya iti kim ? AcAryA ! yuSmAn zaraNyAH zaraNaM prapadye / arthAt tadvizeSaNabhUta iti kim ? AcAryA upAdhyAyA yuSmAn zaraNaM prapadye // 26 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam nAnyat / 2 / 127 // yuSmadasmadbhyAM pUrva jasantAdanyadAmantryaM vizeSyamAmantrye tadvizeSaNe pare''sadiva na' syAt / sAdho suvihita ! tvA zaraNaM prapadye / sAdho suvihita ! mA rakSa // 27 // pAdAyoH / 2 / 1 // 28 // niyataparimANamAtrAkSarapiNDaH pAdaH / padAt parayoH pAdasyAdisthayoryuSmadasmado 's-nasAdirna syAt / "vIro vizvezvaro devo yuSmAkaM kuladevatA / sa eva nAtho bhagavAnasmAkaM pApanAzanaH // 1 // " pAdAdyoriti kim ? "pAntu vo dezanAkAle jainendrA dazanAMzavaH / bhavakUpapatajjantujAtoddharaNarajjavaH // 2 // " // 28 // cA'ha-ha-vaivayoge / 2 / 1129 // ebhiryoge padAt parayoryuSmadasmado-'vas-nasAdirna' syAt / jJAnaM yuSmAMzca rakSatu, asmAMzca rakSatu / evaM aha-ha-vA-evairapyudAhAryam / yoga iti kim ? jJAnaJca zIlaJca te svam // 29 // dRzyarthazcintAyAm / 2 / 1 // 30 // dRzinA samAnArthazcintArdhAtubhiryoge yuSmadasmado-s-nasAdirna' syAt / jano yuSmAn sandRzyAgataH, jano'smAn sandRzyAgataH / jano yuvAM samIkSyAgataH, jana AvAM samIkSyAgataH / janastvAmapekSate, jano mAmapekSate / sarvatra manasA cintanaM dRzyarthAnAmaryaH / dRzyarthairiti kim ? jano vo manyate / cintAyAmiti kim ? jano vaH pazyati // 30 // nityamanvAdeze / 2 / 1 / 31 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam kiJcidvidhAtuM kathitasya punaranyadvidhAtuM kayanamanvAdezaH, tasmin viSaye padAt parayoryuSmadasmadorvas-nasAdinityaM syAt / yUyaM vinItAstadvo guravo mAnayanti, vayaM vinItAstatro guravo mAnayanti; dhanavAMstvamayo tyA loko mAnayati, dhanavAnahamayo mA loko mAnayati // 31 // sapUrvAta prathamAntAd vA / 2 / 1132 // vidyamAnapUrvapadAt prathamAntAt padAt parayoryuSmadasmadoranvAdeze 'vas-nasAdirvA' syAt / yUyaM vinItAstad guravo vo mAnayanti, tad guravo yuSmAn mAnayanti / vayaM vinItAstad guravo no mAnayanti, tad guravo'smAn mAnayanti / yuvAM suzIlau tajjJAnaM vAM dIyate, tajjJAnaM yuvAbhyAM dIyate / AvAM suzIlI tajjJAnaM nau dIyate, tajjJAnamAvAbhyAM dIyate // 32 // tyadAmenadetado dvitIyA-TausyavRttyante / 2 / 1 // 33 // tyadAdInAmetado dvitIyAyAM TAyAmosi ca pare'nvAdeze "enad' syAt, na tu vRtyante / uddiSTametadadhyayanamayo enadanujAnIta, etakaM sAdhumAvazyakamadhyApaya atho enameva sUtrANi / atra sAkaH / etena rAtriradhItA ayo enenAharapyadhItam / etayoH zobhanaM zIlamayo enayormahatI kIrtiH / tyadAmiti kim ? saMjJAyAmetadaM saMgRhANa ayo etadamadhyApaya / avRttyanta iti kim ? ayo paramaitaM pazya // 33 // idamaH / 2 / 134 // tyadAderidamo dvitIyA-Tausi pare'nvAdeze 'enat' syAt, avRttyante / uddiTamidamadhyayanamayo enadanujAnIta / anena rAtriradhItA ayo enenAharapyadhItam / anayoH zobhanaM zIlam ayo enayormahatI kIrtiH // 34 // ad vyAne 2 / 1135 // tyadAderidamo vyajanAdau syAdau pare'nvAdeze 'a' syAt, avRttyante / ima
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam kAbhyAM zaikSakAbhyAM rAtriradhItA atho AbhyAmaharapyadhItam / imakeSu atho eSu / "anag" iti vakSyamANAdiha sAka eva vidhiH // 35 // anak / 2 / 1 // 36 // tyadAdervyaJjanAdau syAdau pare 'gvarja idam aH syAt / AbhyAm, AbhiH, eSu, Asu / anagiti kim ? imakAbhyAm / tyadAmityeva- atIdambhyAm // 36 // dausyanaH / 2 / 137 // tyadAM TAyAmosi ca pare ''naka idamo'naH syAt / anena, anayA, anayoH, anayoH / tyadAmityeva- priyedamA / anaka ityeva- imakena // 37 // ayamiyam pustriyoH sau / 2 / 138 // tyadAM sau pare idamaH puMstriyoryathAsaMkhyam 'ayamiyamI' syAtAm / ayaM nA iyaM strI / tyadAmityeva- atIdaM nA strI vA // 38 // do maH syAdau / 2 / 1139 // tyadAM syAdau pare 'idamo do maH' syAt / imI, paramemau, imakAbhyAm tyadAmityeva- priyedamI // 39 // kimaH kastasAdau ca / 2 / 1140 // tyadAM syAdau tasAdau ca pratyaye pare 'kimaH kaH' syAt / kaH, sAko'pi kaH / kadA, karhi / tasAdI ceti kim ? kintarAm / tyadAmityeva- priyakimau // 40 // AderaH / 2 / 1141 // dvizabdamabhivyApya tyadAM syAdI tasAdau ca pare 'aH' syAt / syaH, tyau, dvau, tataH, tadA / tyadAmityeva- atitadau // 41 // taH sau saH / 2 / 1142 // AvestyadAM sau pare 'taH saH' syAt / syaH, syA, saH, sA, eSA / tyadAmityeva
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 45 priyatyat // 42 // adaso daH sestu Dau / 2 / 1 / 43 // tyadAM sau pare 'adaso daH saH' syAt, 'sestu DauM / asau, asakI, he asau !, he asakau ! | tyadAmityeva - atyadAH ||43|| asuko vA'ki | 2|1|44 // tyadAM sau pare 'adaso'ki satyasuko vA syAt / asukaH asakI; he asuka ! he asakau ! ||4|| " mo'varNasya | 2|1|45 // avarNAntasya tyadAmadaso 'do maH' syAt / amU narau striyau kuThe vA / amI, amUdRzaH / avarNasyeti kim ? adaH kulam ||45 || vA'drau |2|1|46 // adaso'drAvante sati 'do m vA' syAt / adamuya, amudrya, amumuyadda, adrvaG ||46 // mAduvarNo'nu |2|1|47 // adaso maH parasya varSasya 'uvarNa:' syAt, anu pazcAnkAryAntarebhyaH / amum, amU, amumuyaD / aciti kim ? amuSNe, amuSmin // 47 // prANinAt | 2|1|48 // adaso maH parasya varSasyenAdezAt prAk 'uvargaH syAt / amunA / inAditi kim ? anuyA ||48ll bahuverIH | 2|1|49 // kRtero maH parasva 'eta I' syAt / armA, amISu / eriti kina ? amUH striyaH / mAdityeka amuke ||49 / /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam dhAtorivarNovarNasyeyuva svare pratyaye | 2|1|50 // dhAtorivarNovarNayoH svarAdau pratyaye pare yathAsaMkhyam- 'iyuvI' syAtAm / niyau, luvI, adhIyate, luluvuH / pratyaye iti kim ? nyarthaH tvarthaH / nayanam, nAyaka ityAdau tu paratvAd guNa- vRddhI // 50 // * 46 iNaH | 2|9|51 // " iNo dhAtoH svarAdau pratyaye pare 'iy' syAt / yApavAdaH / IyatuH IyuH // 51 // saMyogAt / 2 / 1 / 52 // dhAtorivarNovarNayoH saMyogAtparayoH svarAdau pratyaye pare 'iyuvI' syAtAm / yavakriyau, kaTapruvI, zizriyaH // 52 // bhrU -znoH / 2 / 1 / 53 // bhrU - noruvarNasya saMyogAt parasya svarAdau pratyaye pare 'uv' syAt / bhruvau Apnuvanti / saMyogAdityeva - cinvanti // 53 // striyAH | 2|1|54 // striyA ivarNasya svarAdau pratyaye pare 'iy' syAt / striyau / atistriyI // 54 // vA'm - zasi | 2|1|55 // striyA ivarNasyA'm - zasoH parayoriy vA syAt / striyaM strIm striyaH, strIH // 55 // yo'nekasvarasya | 2|1|56 // anekasvarasya dhAtorivarNasya svarAdau pratyaye pare 'yaH' syAt / cicyuH, ninyuH / patimicchati - patyi // 56 // syAdau vaH | 2|1|57 // anekasvarasya dhAtoruvarNasya svarAdI syAdau pare 'vaH' syAt / vasumicchantI
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam vasvI / syAdAviti kim ? luluvuH // 57 / / vivRtterasudhiyastau / 2 / 1 / 58 // kvibantenaiva yA vRttiH- samAsastasyAH sudhIzabdAdanyasyAH sambandhino dhAtorivarNovarNasya svarAdau syAdau pare tau-'y v' ityetau syAtAm / unnyau, grAmaNyau, sulvaH, khalapvaH / svibiti kim ? paramau niyau- paramaniyau / vRtteriti kim ? niyau kulasya / asudhiya iti kim- sudhiyaH // 58 // dRna-puna-varSA-kArairbhuvaH / 2 / 1 / 59 // dRnAdibhiH saha yA vivRttistatsambandhina eva bhuvo dhAtoruvarNasya svarAdI syAdau pare 'vaH' syAt / dRnumvau, punarvI, varSAmvaH, kAramvaH / dRnAdibhiriti kim ? pratibhuvau // 59 // Na-pamasatpare syAdividhau ca / 2 / 1160 // itaH sUtrAdArabhya yatparaM kArya vidhAsyate tasmin syAghadhikAravihite ca pUrvasminnapi kartavye 'NatvaM SatvaM cA'sad-' asiddhaM syAt, etatsUtranirdiSTayozca Na-SayoH pare Se No'san / pUSNaH, takSNaH, pipaThIH, arvANI, sapISi / asatpara ityadhikAro "rAtsaH" (2 / 1 / 90) iti yAvat / syAdividhau ceti tu "noAdibhyaH" (2 / 1 / 99) iti // 60 // ktAdezo'pi / 2 / 1 / 61 // kenopalakSitasya tasyAdezaH SAdanyasmin pare pUrvasmiMzca syAdividhAvasan syAt / kSAmimAn, lUnyuH / aSIti kim ? vRkNaH // 61 // Sa-DhoH kassi / 2 / 1162 // se pare 'Sa-DhoH kaH' syAt / pekSyati, lekSyati // 2 // bhvAde mino dIrgho UrtyAne / 2 / 1 / 63 //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam toyo ra yo yati / myAdI 164 // bhvAderdhAtoya? ra-vau tayoH parayostasyaiva 'nAmino dIrghaH' syAd vyaJjane / hUrchA, AstIrNam, dIvyati / bhvAderiti kim ? kukurIyati, divyati / / 63 // padAnte / 2 / 164 // padAntasthayovarvAdervoH parayovadinAmino 'dIrghaH' syAt / gIH, gIrarthaH / padAnta iti kim ? giraH, luvaH // 64 // na yi taddhite / 2 / 165 // yAdau taddhite pare yo au tayoH parayo mino 'dI? na' syAt / dhuryaH / yIti kim ? gIrvat / taddhita iti kim ? gIti, gIryate // 65 / / kurucchuraH / 2 / 1166 // kurucchuro mino re pare 'dIrgho na' syAt / kuryAt, churyAt / kurvityukAraH kim ? kurat zabde- kUryAt // 66 // mo no mvozca / 21167 // mantasya dhAtorantasya padAntasthasya mbozca parayonaH syAt / prazAn, prazAbhyAm, jaganmi, jaGganvaH // 67 / / saMsa-s-kvassanaDuho daH / 2 / 168 // saMs-dhvaMsoH kvaspratyayAntasya ca santasya anaDuhazca padAntasthasya 'daH' syAt / ukhAsad, parNadhvad, vidvat kulam / svanaDud / kvassiti dvisakArapAThAdiha mA bhUt- vidvAn / / 68 // Rtvij-diza-dRz-spRz-saj-dadhRSuSNiho gaH / 2 / 1 / 69 // eSAM padAntasthAnAm 'gaH' syAt |Rtvig, dig, dRg, anyAdRga, ghRtaspRga, maga, dadhRga, uSNim // 69 // na zo vA / 2 / 170 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam nazaH padAnte 'g vA' syAt / jIvana, jIvanaD // 70 // yujaJca - kruJco no GaH // 231 // 71 // 49 eSAM nasya padAnte 'D' syAt / yuG, prAG, kruD // 71 // so ruH / 2 / 1 / 72 // padAnte 'so ru' syAt / AzIH, vAyuH // 72 // sajuSaH | 2|1|73 // padAnte 'sajuSo ruH' syAt / sajU, sajUrvat // 73 // ahUnaH / 2 / 1 / 74 | ahnaH padAnte 'ruH' syAt / he dIrghAho nidAgha ! dIrghAhA nidAghaH ||74 || ro lupyari | 2|1|75 // arephe pare padAnte ahno lupi satyAm 'ra:' syAt / aharadhIte, ahardatte / lupIti kim ? he dIrghAho'tra / arIti kim ? ahorUpam ||75|| ghuTastRtIyaH | 2|1|76 // padAnte dhuTAM tRtIyaH syAt / vAg, vAgbhiH, abhiH // 76 // ga-Da-da-bAdezcaturthAntasyaikasvarasyA''dezcaturthaH svozca pratyaye | 2|1 // 77 // / ga-Da-da-bAdezcaturthAntasyaikasvarasya 'dhAturUpazabdAvayavasyAdezcaturthaH syAt, padAnte sAdI dhvAdI ca pratyaye / parNaghuT tuNDimamAcakSANa:- tuNDip / evaM garddhapU, dharmabhut, nighokSyate, nyaghUvam, dhokSyate, adhugdhvam, bhotsyate - abhuddhvam / gaDadabAderiti kim ? ajaap / ekasvarasyeti kim ? dAmaliT // 77 // dhAgasta- thozca | 2|1178 // dhAgazcaturthAntasya dAderAderdasya tathoH sadhvozca pratyayayoH parayozcaturthaH syAt /
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 zrIsidahemacandrazabdAnuzAsanam dhattaH, dhatyaH, dhatse, dhaddhve / tayozceti kim ? dadhvaH / caturthAntasyetyevadadhAti // 7 // adhazcaturthAt tathodhaH / 2 / 179 // caturthAtparayorUipavarjAddhAtorvihitayo- 'stayordhaH' syAt / adugdha, adugdhAH / alabdha, alabdhAH / adha iti kim ? dhattaH, dhatyaH / vihitavizeSaNaM kim ? jJAnamuttvam // 79 // nAmyantAt parokSAyatanyAziSo gho TaH / 2 / 1180 // rAntAnAmyantAca dhAtoH parAsAM parokSAdhatanyAziSAm 'dho DhaH' syAt / tuSTuve atItvam, tI davam, adivam ceSIdavam / nAmyantAditi kim ? apagdhvam, Asidhvam // 8 // hAntasthAjIbhyAM vA / 2 / 1181 // hAdantasthAyAzca parAoriTazca parAsAM parokSAyatanyAziSAm 'dho d vA syAt / agrAhidvam agrAhidhvam, grAhiSIdvam, grAhiSIdhvam / anAyidvam, anAyidhvam / nAyiSIdvam, nAyiSIdhvam / akAridvam, akAridhvam / alAvidavam, alAvidhvam / jagRhidave, jagRhidhve / Ayidvam, Ayidhvam / hAntasthAditi kim ? ghAniSIdhvam, AsiSIdhvam / / 8 / / ho dhuda-padAnte / 2 / 1182 // dhuTi pratyaye padAnte ca 'ho d' syAt / leTA, madhuliT, guDaliNmAn / dhuTpadAnta iti kim ? madhulihau // 2 // bhvAdedadirghaH / 2 / 1183 // bhvAderdhAtoryo dAdiravayavastasya ho dhuTi pratyaye pare padAnte ca 'ghaH' syAt / dogdhA, dhokSyati, adhok, godhuk / svAderiti kim ? dAmaliT // 3 // muha-chaha-snuha-sniho vA / 2 / 184 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam eSAM ho dhuTi pratyaye padAnte ca 'gha' vA syAt / mogdhA, moDhA; unmuk, unmuT, / drogdhA, droDhA; mitradhuk, mitradhruT / snogdhA, snoDhA; utsnuk, utsnuT / snagdhA, sneDhA; celasnik, celasniT / / 84 / / nahAhorgha-tau / 2 / 1185 // nahebUMsthAnA''hazca dhAto) dhuTi pratyaye padAnte ca yathAsaMkhyam 'dha-tI' syAtAm / naddhA, upAnadbhyAm, Atya // 85 // ca-jaH ka-gam / 2 / 1186 // dhuTi pratyaye padAnte ca ca-joH 'ka-gau' syAtAm / vaktA, vAk, tyaktA, arddhabhAk // 86 // yaja-sRja-mRja-rAja-bhrAja-bhasja-vrasva-pakhiAjaH zaH SaH / 211187 // yajAdInAM dhAtUnAM ca-joH zasya ca dhuTi pratyaye padAnte ca 'SaH' syAt / yaSTA, deveT; prathA, tIrthasRda; mArza, kaMsaparimRd; rASTiH, samrAT bhrASTiH, viprA bhraSTA, dhAnAbhRT vraSTA, mUlavR; parivAda; leSTA, praSTA, zabdaprAT / yajAdisAhacacchio'pi dhAtoreva syAt, iha mA bhUt- nijmyAm / caja ityeva- vRkSavRzcamAcaSTe- vRkSav // 87 // ___ saMyogasyAdau skorluk / 2 / 1188 // dhuTpratyaye padAnte ca saMyogAdisthayoH 'skorrAk' syAt / lagnaH, sAdhulak; vRkNaH, mUlavRdH taSTaH, kASThataT // 8 // padasya / 2 / 1189 // padasya 'saMyogAntasya luk' syAta / pumAna, puMbhiH, mahAn / padasyeti kim ? skanvA / / 89 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam rAt saH / 2 / 1190 // padasya saMyogAntasya yo rastataH parasya 'sasyaiva luk' syAt / cikIH, kaTacikIH / sa eveti kim ? U, nyamArTa / / 90 // nAmno no'nahanaH / 211191 // padAnte nAmno 'nasya luk' syAt, sa cedahno na syAt / rAjA, rAjapuruSaH / anahna iti kim ? ahareti // 91 / / nA''mantrye / 2 / 1 / 92 // AmantryArthasya nAmno 'nasya luk na' syAt / he rAjan ! // 12 // kIbe vA / 2 / 1 / 93 // AmantryArthasya nAmnaH kIbe 'nasya lugvA' syAt / he dAma !, he dAman ! // 13 // mAvarNAntopAntApaJcamavargAn matormo vaH / 2 / 1 / 94 // mAvI pratyekamantopAntau yasya tasmAt paJcamavarjavargAntAcca nAmnaH parasya 'matormo vaH' syAt / kiMvAn, zamIvAn, vRkSavAn, mAlAvAn, aharvAn, bhAsvAn, marutvAn // 94 // nAmni / 2 / 195 // saMjJAyAm 'matormo vaH' syAt / ahIvatI munIvatI nadyau // 15 // carmaNvatyaSThIvaccakrIvata-kakSIvad-rumaNvat / 2 / 1196 // ete matvantAH 'saMjJAyAM nipAtyante' / carmaNvatI nAma nadI, aSThIvAn jAnuH, cakrIvAn kharaH, kakSIvAn RSiH, rumaNvAn giriH // 16 // udancAnabyau ca / 2 / 197 // abdhI- jalAdhAre nAmni ca matI 'udanvAn nipAtyate' / udanvAn ghaTaH, udanvAn samudraH, RSiH, Azramazca // 17 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 53 rAjanvAn surAjJi / 2 / 198 // surAjake'rthe 'rAjanvAn' matau nipAtyate / rAjanvAn dezaH, rAjanvatyaH prajAH // 98 // noryAdibhyaH / 2 / 199 // UAdibhyo 'matormo vo' na syAt / UrmimAn, dalmimAn ityAdi // 19 // mAsa-nizA''sanasya zasAdau lugvA / 2 / 1100 // zasAdI syAdAveSAm 'lugvA' syAt / mAsaH, mAsAn / nizaH nizAH / Asani, Asane, Asni / / 100 // dantapAdanAsikAhRdayAsRgyUSodakadoryakRcchakRto datpanashRdasanyUSannudanadoSanyakaJchakan vA / 2 / 1101 // zasAdI syAdau dantAdInAM yathAsaMkhyam 'dat-ityAdayo vA' syuH / dataH, dantAn / padaH, pAdAn / nasA, nAsikayA / hRdi, hRdaye / asnA, asRjA / yUSNA, yUSeNa / unA, udakena / doSNA, doSA / yaknA, yakRtA / zaknA, zakRtA / / 101 // ya-svare pAdaH padaNi-kya-ghuTi / 2 / 1102 // Ni kya-ghuTvarje yAdau svarAdau ca pratyaye 'pAdantasya pad' syAt / vaiyAghrapadyaH, dvipadaH pazya / pAdayateH vipi pAd- padI kule / ya svara iti kim ? dvipAdbhyAm / aNikyaghuTIti kim ? pAdayati / vyAghrapAdyati, dvipAdau // 102 // udaca udIca / 2 / 1103 // aNikyaghuTi yasvare 'udaca udIc' syAt / udIcyaH, udIcI / aNikyaghuTityeva- udayati, udacyati, udaJcaH / udaca iti kim ? ni mA bhUtudaJcA, udaJce // 103 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam acca prAga dIrghazca / 2 / 1104 // aNikyaghuTi yasvarAdI pratyaye-''c caH' syAt, prAksvarasya dIrghaH / prAcyaH, dadhIcA / aNikyaghuTityeva- dadhyayati, dadhyacyati, dadhyaJcaH / aciti kim ? ni mA bhUt- sAdhvaJcA / / 104 // kvasuSmatau ca / 2 / 1105 // aNikyaghuTi ya-svare matau ca pratyaye 'kvas uS' syAt / viduSyaH, viduSA, viduSmAn / aNikyaghuTItyeva- vidvayati, vidvasyati, vidvAMsaH // 105 // zvana-yuvana-maghono DIsyAyaghuTsvare va uH / 2 / 11106 // yAM syAdyaghuTsvare ca zvanAdInAm 'va u:' syAt / zunI, zunaH / atiyUnI, yUnaH / maghonI, maghonaH / GIsyAdyaghuTasvara iti kim ? zauvanam, yauvanam, mAghavanam / 2 / 1 / 106 // lugA''to'nApaH / 2 / 1107 // ApavarjasyA''to DIsyAdhaghuTsvare 'luk syAt / kIlAlapaH / hAhe dehi / anApa iti kim ? zAlAH // 107 // ano'sya / 2 / 1108 // DIsyAdhaghuTsvare-'no'sya luk' syAt / rAjJI, rAjJaH // 108 / / IDau vA / 2 / 1109 // IkAre Dau ca pare- ''no'sya lugvA' syAt / sAmnI, sAmanI / rAjJi, rAjani / / 109 // SAdi-han-ghRtarAjJo'Ni / 2 / 11110 // SAderano hano dhRtarAjJazcAto'Ni pratyaye luk syAt / aukSaNaH, tAkSNaH, bhrINanaH, dhArtarAjJaH // 110 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam na va - mantasaMyogAt / 2 / 1 / 111 // vAntAnmAntAcca saMyogAtparasyA- ' 'no'sya lug na' syAt / parvaNA, karmaNI // hano no ghnaH / 2 / 1 / 112 // 'hanterhano ghnaH' syAt / bhrUNaghnI, ghnanti / na iti kim ? vRtrahaNI // 112 // lugasyAdetyapade / 2 / 1 / 113 // apadAdAvakAre ekAre ca pare - ''sya luk syAt / saH, pacanti pace / apada iti kim ? daNDAgram // 113 // DityantyasvarAdeH | 2|1|114 // svarANAM yo'ntyasvarastadAdeH zabdasya Diti pare 'luk' syAt / munI, sAdhI, pituH // 114 // 55 avarNAdazno'nto vA'turIDyoH | 2|1|115 // znAvarNAdavarNAt parasyA'tuH sthAne - ''nto vA' syAt, I-DyoH / tudantI, tudatI kule strI vA / evam bhAntI, bhAtI / avarNAditi kim ? adatI / amna iti kim ? lunatI // 115 // zya - zavaH | 2|1|116 // zyAcchavazca parasyA'turIDyoH parayoranta ityAdezaH syAt / dIvyantI, pacantI / diva auH sau | 2|1|117 // divaH sau pare 'au' syAt / dyauH ||117|| uH padAnte'nUt / 2 / 1 / 118 // padAntasya diva 'u:' syAt, anUt - sa tu dIrgho na syAt / dyubhyAm, dyuSu / padAnta iti kim ? divi / anUditi kim ? dhubhavati // 118 // ityAcArya zrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasvopajJazabdAnuzAsana
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam laghuvRttau dvitIyasyAdhyAyasya prathamaH pAdaH samAptaH / / 2 / 1 // prAvRDjAteti he bhUpA ! mA sma tyajata kAnanam / hariH zete'tra na tveSo mUlarAjamahIpatiH // 5 // ------xox ----- (dvitIyaH pAdaH) kriyAhetuH kArakam / 2 / 2 / 1 // kriyAyA nimittaM kAdi 'kArakam' syAt / 'karotIti kArakam' iti / anvarthAzrayaNAcca nimittatvamAtreNa hetvAdeH kArakasaMjJA na syAt // 1 // svatantraH kartA / 2 / 2 // 2 // kriyAhetuH kriyAsiddhau svapradhAno yaH sa 'kartA' syAt / maitreNa kRtaH // 2 // kartuApyaM karma / 2 / 2 // 3 // kA kriyayA yadvizeSeNAptumiSyate tatkArakaM 'vyApyaM karma ca' syAt / tat tredhA - nirva] vikAryaM prApyaJca / kaTaM karoti, kASThaM dahati, grAmaM yAti // 3 // vA'karmaNAmaNikartA Nau / 2 / 2 / 4 // avivakSitakarmaNAM dhAtUnAM NigaH prAg yaH kartA sa Nigi sati 'karma vA' syAt / pacati caitraH, pAcayati caitraM catreNa vA // 4 // gati-bodhA-''hArArtha-zabdakarma-nityA'karmaNAmanI khAdyadi-dvA-zabdAya-krandAm / 2 / 2 / 5 // gatirdezAntaraprAptiH, zabdaH karma- kriyA vyApyaJca yeSAM te zabdakarmANaH, nityaM na vidyate karma yeSAM te nityAkarmANaH, gatyarthabodhArthAhArArthAnAM zabdakarmaNAM
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 57 nityAkarmaNAJca nIkhAdyadivAzabdAyakrandivarjAnAM dhAtUnAmaNikkarttA sa Nau sati 'karma' syAt / gamayapti caitraM grAmam, bodhayati ziSyaM dharmam, bhojayati baTumodanam, jalpayati maitraM dravyam, adhyApayati baTuM vedam, zAyayati maitraM caitraH / gatyarthAdInAmiti kim ? pAcayatyodanaM caitreNa maitraH / nyAdivarjanaM kim ? nAyayati bhAraM caitreNa, khAdayatyapUpaM maitreNa, AdayatyodanaM sutena, havAyayati caitraM maitreNa, zabdAyayati baTuM maitreNa, krandayati maitraM caitreNa // 5 // bhakSehiMsAyAm | 2|2|6 // bhakSehiMsArthasyaivANikkarttA Nau 'karma' syAt / bhakSayati sasyaM balIvardAn maitraH / hiMsAyAmiti kim ? bhakSayati piNDI zizunA ||6|| vaheH praveyaH | 2|2|7 // vaheraNikkarttA praveyo Nau 'karma' syAt / vAhayati bhAraM balIvardAn maitraH / praveya iiti kim ? vAhayati bhAraM maitreNa // 7 // ha-krornavA | 2|2|8 // ha-kroraNikkartA NI 'karma vA' syAt / vihArayati dezaM guruM guruNA vA, AhArayatyodanaM bAlaM bAlena vA, kArayati kaTaM caitraM caitreNa vA // 8 // dRzyabhivadorAtmane / 2 / 2 / 9 // dRzyabhivadorAtmanepadaviSaye'NikkarttA Nau 'karma vA syAt / darzayate rAjA bhRtyAn bhRtyairvA, abhivAdayate guruH ziSyaM ziSyeNa vA / Atmana iti kim ? darzayati rUpatarka rUpam ||9|| nAthaH | 2|2|10 // AtmanepadaviSayasya nAtho vyApyam 'karma vA' syAt / sarpiSo nAthate, sarpirnAthate / Atmana ityeva - putramupanAthati pAThAya ||10||
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam smRtyartha dayezaH | 2|2 // 11 // smRtyarthAnAM dayezozca vyApyam 'karma vA' syAt / mAtuH smarati, mAtaraM smarati; mAtuH smaryate, mAtA smaryate; sarpiSaH sarpirvA lokAnISTe ||11|| dayate; lokAnAmISTe, 58 kRgaH pratiyatne / 2 / 2 / 12 // punaryalaH pratiyalastadvRtteH kRgo vyApyam 'karma vA syAt / edhodakasyaidhodakaM vopaskurute // 12 // rujA'rthasyA'jvari - santApebhavi karttari / 2 / 2 / 13 // rujA pIDA, tadarthasya jvari santApivarjasya dhAtorvyApyam 'karma vA' syAt, bhAvazcedujAyAH karttA / corasya cIraM vA rujati rogaH / ajvarisantAperiti kim ? AdyUnaM jvarayati santApayati vA / bhAva iti kim ? maitraM rujati zleSmA // 13 // jAsa-nATa - krAtha-piSo hiMsAyAm | 2|2|14|| hiMsArthAnAmeSAM vyApyam 'karma vA' syAt / caurasya cIraM vojjAsayati, caurasya / cauraM vonnATayati, caurasya cauraM votkrAthayati, caurasya cauraM vA pinaSTi / hiMsAyAmiti kim ? cauraM bandhanAjjAsayati ||14|| ni-prebhyo ghnaH / 2 / 2 / 15 // samasta-vyasta - viparyastAbhyAM niprAbhyAM parasya hiMsArthasya hantervyApyam 'karma vA' syAt / caurasya cauraM vA niprahanti / hiMsAyAmityeva - rAgAdInnihanti || vinimeya dyUtapaNaM paNa-vyavagoH / 2 / 2 / 16 // * vinimeyaH kreya - vikreyo'rthaH dyUtapaNo dyUtajeyam, tau paNavyavahro vrvyApyau 'vA karma' syAtAm / zatasya zataM vA paNAyati, dazAnAM daza vA vyavaharati / vinimeya - dyUtapaNamiti kim ? sAdhUn paNAyati ||16||
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam upasargAdivaH / 2 / 2 / 17 // upasargAt pAsya divo vyApyau vinimeya- dhUtapaNau 'vA karma' syAtAm / zatasya zataM vA pradIvyati / upasargAditi kim ? zatasya dIvyati // 17 // na / 2 / 2 / 18 // anupasargasya divo vyApyau vinimeya-dhUtapaNau 'karma na' syAtAm / zatasya dIvyati // 18 // karaNaM ca / 2 / 2 / 19 // divaH karaNam 'karma karaNaM ca yugapat' syAt / akSAn dIvyati, akSairdIvyati, akSairdevayate maitrazcaitreNa // 19 // adheH zIG-sthA-''sa AdhAraH / 2 / 2 / 20 // adheH saMbaddhAnAM zIG-sthA-''sAmAdhAraH 'karma' syAt / grAmamadhizete, adhitiSThati, adhyAste vA // 20 // upAnvadhyAvasaH / 22 / 21 // upAdiviziSTasya vasaterAdhAraH 'karma' syAt / grAmamupavasati, anuvasati, adhivasati, Avasati vA // 21 // vA'bhinivizaH / 2 / 2 / 22 // abhi-nimyAmupasRSTasya vizerAdhAraH 'karma vA' syAt / grAmamabhinivizate, kalyANe abhinivizate / / 22 / / kAlAdhva-bhAva-dezaM vA'karma cA'karmaNAm / 2 / 2 / 23 // kAlAdirAdhAro'karmaNAM dhAtUnAM yoge karmA'karma ca yugapad vA syAt / mAsamAste, krozaM zete, godohamAste, kurUnAste / pakSe-mAse, Aste ityAdi / akarma ceti kim ? mAsamAsyate / akarmaNAmiti kim ?
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam rAtrAvuddezo'dhItaH // 23 // sAdhakatamaM karaNam / 2 / 2 / 24 // kriyAyAM prakRSTopakArakam 'karaNam 'syAt / dAnena bhogAnApnoti // 24 // karmAbhipreyaH saMpradAnam / 2 / 2 / 25 // karmaNA-vyApyena kriyayA vA yamabhipreyate sa 'sampradAnam' syAt / devAya baliM datte, rAje kAryamAcaSTe, patye zete // 25 // spRheApyaM vA / 2 / 2 / 26 // spRheApyam 'vA saMpradAnam' syAt / puSpebhyaH puSpANi vA spRhayati // 26 // krud-druheA-'sUyArthairya prati kopaH / 2 / 2 / 27 // krudhAdyarthairdhAtubhiryoge yaM prati kopastat 'sampradAnam' syAt / maitrAya krudhyati, druhyati, IrNyati, asUyati vA / yaM pratIti kim ? manasA krudhyati / kopa iti kim ? ziSyasya kupyati vinayArtham // 27 // nopasargAt krud-druhA / 2 / 2 / 28 // sopasargAbhyAM krudhi-druhibhyAM yoge yaM prati kopastat 'saMpradAnaM na' syAt / maitramabhikrudhyati, abhidruhyati / upasargAditi kim ? maitrAya krudhyati, druhyati / / 28|| apAye'vadhirapAdAnam / 2 / 2 / 29 // apAye-vizleSe yo'vadhistad 'apAdAnam' syAt / vRkSAt parNaM patati, vyAghrAd bibheti, adharmAjjugupsate viramati vA, dharmAt pramAdhati, caurebhyastrAyate, adhyayanAt parAjayate, yavebhyo gAM rakSati, upAdhyAyAdantardhatte, zRGgAccharo jAyate, himavato gaGgA prabhavati, valabhyAH zrIzatruayaH SaD yojanAni, kArtikyA AgrahAyaNI mAse, caitrAnmaitraH paTuH, mAthurAH pATaliputrakebhya AyatarAH // 29 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 61 kriyA''zrayasyA''dhAro'dhikaraNam | 2|2|30|| kriyA''zrayasya kartuH karmaNo vA''dhAro -''dhikaraNam' syAt / kaTe Aste, sthAlyAM taNDulAn pacati // 30 // nAmnaH prathamaika-dvi- bahau / 2 / 2131 // eka-dvi-bahAvarthamAtre varttamAnAnnAmnaH parA yathAsaMkhyaM si-au-jaslakSaNA 'prathamA' syAt / DityaH, gauH, zukuH, kArakaH, daNDI ||31|| Amantrye / 2 / 2 / 32 // AmantryArthavRtternAmnaH 'prathamA' syAt / he deva ! / Amantrya iti kim ? rAjA bhava ||32| gauNAt-samayA-nikaSA-hA-dhigantarA - 'ntareNA-'ti- yenatenairdvitIyA |2| 2|33 // samayAdibhiryuktAd gauNAnnAmna eka-dvi-bahI yathAsaMkhyamamau - zasiti 'dvitIyA' syAt / samayA grAmam / nikaSA giriM nadI / hA ! maitraM vyAdhiH / dhig jAlmam / antarA'ntareNa vA niSadhaM nilaM ca videhAH / antareNa dharmaM sukhaM na syAt / ativRddhaM kurUn mahadbalam / yena pazcimAM gataH / tena pazcimAM nItaH // 33 // dvitve'dho'pyuparibhiH | 2|2|34 // dviruktairebhiryuktAnAmno 'dvitIyA' syAt / adho'dho grAmam, adhyadhi grAmam uparyupari grAmaM grAmAH / dvitva iti kim ? adho gRhasya ||34|| sarvobhayA - 'bhi pariNA tasA | 2|2|35|| sarvAdibhistasantairyuktAnAmno 'dvitIyA' syAt / sarvataH ubhayataH, abhitaH, parito vA grAmaM vanAni // 35 // lakSaNa - vIpasyetthambhUteSvabhinA / 2 / 236 //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 zrAsadahamacandrazabdAnuzAsanam lakSaNaM cihnam, vIpsAkarma vIpsyam, itthambhUtaH kiJciprakAramApatraH, eSu vartamAnAdabhinA yuktAd 'dvitIyA' syAt / vRkSamabhi vidyut, vRkSaM vRkSamabhisekaH, sAdhumaitro mAtaramabhi / lakSaNAdiSviti kim ? yadatra mamAbhi syAt tad dIyatAm // 36 // bhAgini ca prati-paryanubhiH / 2 / 2 // 37 // svIkAryoMzo bhAgastatsvAmI bhAgI, tatra lakSaNAdiSu ca vartamAnAt pratyAdibhiryuktAd "dvitIyA' syAt / yadatra mAM prati mAM pari mAmanu syAt tad dIyatAm / vRkSaM prati pari anu vA vidyut / vRkSaM vRkSaM prati pari anu vA sekaH / sAdhumaitro mAtaraM prati pari anu vA / eteSviti kim ? anu vanasyA-'zanirgatA // 37 // hetu-sahArthe'nunA / 2 / 2 // 38 // heturjanakaH, sahArthastulyayogo vidyamAnatA ca, tadviSayo'pyupacArAt, tayovartamAnAdanunA yuktAd 'dvitIyA' syAt / jinajanmotsavamanvAgacchan surAH girimanvavasitA senA // 38 // utkRSTe'nUpena / 2 / 2 / 39 // utkRSTAdinUpAbhyAM yuktAd dvitIyA' syAt / anu siddhasenaM kavayaH / upomAsvAtiM saMgrahItAraH // 39 // karmaNi / 2 / 2 / 40 // nAmnaH karmaNi 'dvitIyA' syAt / kaTaM karoti, taNDulAn pacati, raviM pazyati, ajAM nayati grAmam, gAM dogdhi payaH // 40 // kriyAvizeSaNAt / 2 / 2 // 41 // kriyAyA yadvizeSaNaM tadvAcino 'dvitIyA' syAt / stokaM pacati / sukhaM sthAtA //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam kAlA-'dhvanoAptau / 2 / 2 / 42 // vyAptiratyantasaMyogaH, vyAptI dyotyAyAM kAlAdhvavAcibhyAm 'dvitIyA' syAt / mAsaM guDadhAnAH, kalyANI, adhIte vA / krozaM giriH, kuTilA nadI, adhIte vA / vyAptAviti kim ? mAsasya mAse vA vyahaM guDadhAnAH / krozasya kroze vA ekadeze kuTilA nadI // 42 // siddhau tRtIyA / 2 / 2 / 43 // siddhI-phalaniSpattI ghotyAyAM kAlAdhvavAcibhyAM TA-bhyAm-bhislakSaNA 'tRtIyA' yathAsaMkhyameka-dvi-bahI syAt / mAsena mAsAbhyAM mAsairvA''vazyakamadhItam / krozena krozAbhyAM krozairvA prAmRtamadhItam / siddhAviti kim ? mAsamadhIta AcAro nAnena gRhItaH // 43 // hetu-kartR-karaNetthambhUtalakSaNe / 2 / 2 / 44 // phalasAdhanayogyo hetuH, kaMcitrakAramApatrasya cihnamitthambhUtalakSaNam 'hetvAdivRttemnistRtIyA' syAt / dhanena kulam, caitreNa kRtam, dAtreNa lunAti, api tvaM kamaNDalunA chAtramadrAkSIH ? // 44 // sahArthe / 2 / 2 / 45 // sahArthe-tulyayoge vidyamAnatAyAM ca gamyamAne 'nAmnastRtIyA' syAt / putreNa sahA''gataH sthUlo gomAn brAhmaNo vA / / ekenApi suputreNa, siMhI svapiti nirbhayam / sahaiva dazabhiH putrai, bhari vahati gardabhI // 1 // // 45 / / yadbhedaistadAkhyA 22246 // yasya bhedino bhedaiH prakAraistadvato'rthasyAkhyA - nirdezaH syAt tadvAcina'stRtIyA' syAt / akSNA kANaH, pAdena khajaH, prakRtyA darzanIyaH / tadvadgrahaNaM kim ? akSi kANaM pazya / Akhyeti prasiddhiparigrahArtham,
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam tenA'kSNA dIrgha iti na syAt // 46 // kRtA''yaiH / 2 / 2 / 47 // kRtA''dhairniSedhAryuktAt 'tRtIyA' syAt / kRtaM tena, kiM gatena // 47 // kAle bhAnnavA''dhAre / 2 / 2 // 48 // kAlavRtternakSatrArthAdAdhAre tRtIyA vA' syAt / puSyeNa puSye vA pAyasamaznIyAt / kAla iti kim ? puSye'rkaH / bhAditi kim ? tilapuSpeSu yakSIram / AdhAra iti kim ? adya puSyaM viddhi // 48 // prasitotsukA'vabaddhaiH / 2 / 2 / 49 // etairyuktAdAdhAravRtte-'stRtIyA vA' syAt / kezaH kezuSu vA prasitaH; gRheNa gRhe vA utsukaH; kezaiH kezeSu vA'vabaddhaH // 49 // vyApye dvidroNAdibhyo vIpsAyAm / 2 / 2150 // vyApyavRttibhyo vidroNAdibhyo vIpsAyAm 'tRtIyA vA' syAt / dvidroNena, dvidroNaM dvidroNaM vA dhAnyaM krINAti; paJcakena, paJcakaM paJcakaM vA pazUn krINAti // 50 // samo jJo'smRtau vA / 22 / 51 // asmRtyarthasya saMjAnAteyasyApyaM tavRtte-'stRtIyA vA' syAt / mAtrA mAtaraM vA saMjAnIte / asmRtAviti kim ? mAtaraM saMjAnAti // 51 // dAmaH saMpradAne'dharmya Atmane ca / 2 / 2 / 52 // saMpUrvasya dAmaH saMpradAne'dharye vartamAnAt 'tRtIyA' syAt, tatsanniyoge ca vAma Atmanepadam / dAsyA saMprayacchate kAmukaH / adharmya iti kim ? palyai saMprayacchati // 52 // caturthI / 2 / 2 / 53 //
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam saMpradAne vartamAnAdeka-dvi-bahI yathAsaMkhyaM De-bhyAm-bhyaslakSaNA 'caturthI' syAt / dvijAya gAM datte, patye zete // 53 // tAdarthe / 2 / 2 / 54 // tasmA idaM tadartham, tadbhAve sambandhavizeSe dyotye 'caturthI' syAt / yUpAya dAru, randhanAya sthAlI // 54 // ruci-kRpyartha-dhAribhiH preya-vikArottamaNeSu / 2 / 2155 // rucyathaiH kRpyarthairdhAriNA ca yoge yathAsaMkhyaM preya-vikArottamarNavRtte-'zcaturthI' syAt / maitrAya rocate dharmaH, mUtrAya kalpate yavAgUH, caitrAya zataM dhArayati / pratyAGaH (vArthini / 2 / 2 // 56 // pratyAGmayAM pareNa zruvA yuktAdarthinyabhilASuke vartamAnAcaturthI syAt / dvijAya gAM pratizRNoti, AzRNoti vA // 56 // pratyanorgaNA''khyAtari 212157 // pratyanubhyAM pareNa gRNA yoge 'AkhyAtavRttezcaturthI' syAt / gurave pratigRNAti anugRNAti vA // 5 // yadIkSye rAdhIkSI / / 2 / 58 // vIkSyam-vimatipUrvakaM nirUpyaM tadviSayA kriyApi, yasya vIkSye rAdhIkSI vartete tavRttezcaturthI syAt / maitrAya rAdhyati IkSate vA, IkSitavyaM parastrIbhyaH / vIkSya iti kim ? maitramIkSate // 58|| utpAtena jJApye 2 / 2 / 59 // utpAta AkasmikaM nimittam, tena 'jJApye vartamAnAcaturthI' syAt / vAtAya kapilA vidyudAtapAyAtilohinI / pItA varSAya vijJeyA, durmikSAya sitA bhavet // 1 //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam utpAteneti kim ? rAjJa idaM chatramAyAntaM viddhi rAjAnam // 59 // __ zlAgha-hanu-sthA-zapA prayojye / 2 / 2 / 60 // zlAghAdibhirdhAtubhiryuktAd 'jJApye prayojye vartamAnAcaturthI' syAt / maitrAya zlAghate, hanute, tiSThate, zapate vA / prayojya iti kim ? maitrAyA''tmAnaM zlAghate, Atmano mA bhUt // 60 // tumo'rthe bhAvavacanAt / 2 / 2 / 61 // kriyAyAM kriyAyAmupapade tum vakSyate, tasyArthe ye bhAvavAcino ghaJAdayastadantAt svArthe 'caturthI' syAt / pAkAya ijyAyai vA vrajati tumo'rtha iti kim ? pAkasya / bhAvavacanAditi kim ? pakSyatIti pAcakasya vrajyA // 61 // gamyasyA''pye / 2 / 2 / 62 // yasyArtho gamyate na cAsau prayujyate sa gamyaH, 'gamyasya tumo vyApye vartamAnAcaturthI, syAt / edhebhyaH phalebhyo vA vrajati / gamyasyeti kim ? edhAnAhartu yAti // 62 // gaternavA'nApte / 2 / 2 / 63 // gatiH- pAdaviharaNam, tasyA Apye'nApte vartamAnAcaturthI vA syAt / grAma grAmAya vA yAti, vipranaSTaH panthAnaM pathe vA yAti / gateriti kim ? striyaM gacchati, manasA meruM gacchati / anApta iti kim ? saMprApte mA bhUt-panyAnaM yAti // 63 // manyasyA'nAvAdibhyo'tikutsane 22164 // atIva kutsyate yena tadatikutsanama, tasmin manyateApye vartamAnAnAvAdivarjAcaturthI vA syAt / na tvA tRNAya tRNaM vA manye / manyasyeti kim ? na tvA tRNaM manve / anAvAdibhya iti kim ? na tvA nAvaM, annaM zukaM zRgAlaM kAkaM vA manye / kutsana iti kim ? na tvA ralaM manye /
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 67 karaNA''zrayaNaM kim ? na tvA tRNAya manye / yuSmado mA bhUt / atIti kim ? tvAM tRNaM manye / / 64 // hita-sukhAbhyAm / / 2 / 65 // AbhyAM yuktAccaturthI vA syAt / AmayAvine AmayAvino vA hitam / caitrAya caitrasya vA sukham // 65 // tadbhadrA-''yuSya-kSemA-'rthA'rthanA''ziSi / 2 / 2 / 66 // taditi hita-sukhayoH parAmarzaH, hitAdyathairyuktAdA''ziSi gamyAyAm 'caturthI vA' syAt / hitaM pathyaM vA jIvebhyo jIvAnAM vA bhUyAt / sukhaM zaM zarma vA prajAbhyaH prajAnAM vA bhUyAt / bhadramastu zrIjinazAsanAya zrIjinazAsanasya vaa| AyuSyamastu caitrAya caitrasya vA / kSemaM bhUyAt kuzalaM nirAmayaM vA zrIsaMghAya zrIsaGghasya vA / arthaH kArya prayojanaM vA bhUyAnmaitrAya maitrasya vA // 66 // parikrayaNe / 2267 // parikrIyate niyatakAlaM svIkriyate yena tasmin vartamAnAcaturthI vA syAt / zatAya zatena vA parikrItaH // 67 / / zaktArtha-vaSaD-namaH-svasti-svAhA-svadhAbhiH / / 268 // zaktArvaSaDAdibhizca yuktAcaturthI nityaM syAt / zaktaH prabhurvA mallo mallAya / vaSaDagnaye / namo'rhadbhyaH / svasti prajAbhyaH / svAhendrAya / svadhA pitRbhyaH // 6 // paJcamyapAdAne / 2 / 2 / 69 // apAdAne eka-dvi-bahI yathAsaMkhyaM usi-bhyAm-bhyaslakSaNA 'paJcamI' syAt / grAmAd godohAbhyAM vanebhyo vA Agacchati // 69 // AGA'vadhau / 2 / 270 //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam avadhirmaryAdA -'bhividhizca tadvRtterAGA yuktAt 'paJcamI' syAt / A pATaliputrAd vRSTo meghaH // 70 // paryapAbhyAM varjya | 22|71 // varjye - varjanIye'rthe varttamAnAt paryapAbhyAM yuktAt 'paJcamI' syAt / pari apa vA pATaliputrAd vRSTo meghaH / varjya iti kim ? apazabdo maitrasya // 71 // yataH pratinidhi- pratidAne pratinA / 2/2/72 // pratinidhirmukhyasadRzo'rthaH pratidAnam - gRhItasya vizodhanam, te yataH syAtAM tadvAcinaH pratinA yoge 'paJcamI' syAt / pradyumno vAsudevAt prati / tilebhyaH prati mASAnasmai prayacchati // 72 // , AkhyAtaryupayoge |2| 2|73 // AkhyAtA pratipAdayitA, tadvAcinaH 'paJcamI' syAt, upayoge - niyamapUrvakavidyAgrahaNaviSaye / upAdhyAyAdadhIte Agamayati vA / upayoga iti kim ? naTasya zRNoti // 73 // gamyayapaH karmAssdhAre | 2|2|74 || gamyasyA'prayujyamAnasya yabantasya karmA''dhAravAcinaH 'paJcamI' syAt / prAsAdAdAsanAdvA prekSate / gamyagrahaNaM kim ? prAsAdamAruhya zete, Asane upavizya bhuGkte // 74 // prabhRtyanyA'rtha - dikzabda - bahirArAditaraiH | 2|2|75 // prabhRtyarthairanyAthairdikzabdairbahirAdibhizca yuktAt 'paJcamI' syAt / tataH prabhRti, grISmAdArabhya; anyo bhinno vA maitrAt grAmAt pUrvasyAM dizi vasati, uttaro vindhyAt pAriyAtraH, pazcimo rAmAd yudhiSThiraH; bahir ArAt itaro vA grAmAt // 75 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam RNAdetoH / 2 / 2 / 76 // hetubhUtaRNavAcinaH 'paJcamI' syAt / zatAd baddhaH / hetoriti kim ? zatena baddhaH // 76 / / guNAdastriyAM navA / 2 / 277 // astrIvRttehetubhUtaguNavAcinaH 'paJcamI vA' syAt / jADyAt jADyena vA baddhaH, jJAnAt jJAnena vA muktaH / astriyAmiti kim ? buddhyA muktaH / / 77 / / ArAdathaiH / 2 / 278 // ArAd-dUramantikaM ca, tadarthairyuktAt 'paJcamI vA' syAt / dUraM viprakRSTaM vA grAmAd grAmasya vA / antikamabhyAsaM vA grAmAd grAmasya vA // 78 // stokA-'lpa-kRcchra-katipayAdasattve karaNe / 2 / 279 // yato dravye zabdapravRttiH sa guNo'satvaM tenaiva vA rUpeNA'bhidhIyamAnaM dravyAdi, tasmin karaNe vartamAnebhyaH stokAdibhyaH 'paJcamI vA' syAt / stokAt stokena vA, alpAdalpena vA, kRcchAt kRcchreNa vA, katipayAt katipayena vA muktaH / asattva iti kim ? stokena viSeNa hataH // 79 // ajJAne jJaH SaSThI / 2 / 2180 // ajJAnArthasya jo yatkaraNaM tadvAcina eka-dvi-bahau yathAsaMkhyaM usosAMlakSaNA 'SaSThI' nityaM syAt / sarpiSaH sarpiSoH sarpiSAM vA jAnIte / ajJAna iti kim ? svareNa putraM jAnAti / karaNa ityeva-tailaM sarpiSo jAnAti // 8 // zeSe / / 2 / 81 // karmAdibhyo'nyastadavivakSArUpaH sva-svAmibhAvAdisambandhavizeSaH zeSastatra 'SaSThI' syAt / rAjJaH puruSaH, upagorapatyam, na mASANAmaznIyAt / / 8 / / ri-riSTAta-stAdastAdasatasAtA / 2 / 2 / 82 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam etatpratyayAntairyuktAt 'SaSThI' syAt / upari upariSTAt parastAt purastAt puraH dakSiNataH uttarAd vA grAmasya // 82 // karmaNi kRtaH / 2 / 2183 // kRdantasya karmaNi 'SaSThI' syAt / apAM nayA, gavAM dohaH / karmaNIti kim ? zastreNa bhettA, stokaM paktA | kRta iti kim ? muktapUrvI odanam // 83 // dviSo vA'tRzaH / 2 / 2184 // atRzantasya dviSaH karmaNi 'SaSThI vA' syAt / caurasya cauraM vA dviSan / / 84 // vaikatra dvayoH / 2 / 2185 // dvikarmakeSu dhAtuSu kRpratyayAnteSu dvayoH karmaNorekatarasmin 'SaSThI vA' syAd / anyatra pUrveNa nityameva / ajAyA netA sughnaM sujasya vA / athavA ajAmajAyA vA netA sujasya // 85 // kartari 22186 // kRdantasya dhAtoH kartari 'SaSThI' syAt / bhavata AsikA / kartarIti kim ? gRhe zAyikA // 86 // dihetorastyaNakasya vA / 2 / 2187 // stryadhikAravihitAbhyAmaNakAbhyAmanyasya dvayoH- kartRkarmaSaDyohetoH kRtaH katari 'SaSThI vA' syAt / vicitrA sUtrANAM kRtirAcAryasyA''cAryeNa vA / dvihetorityekavacanaM kim ? Azcaryamodanasya pAko'tithInAM ca prAdurbhAvaH / astryaNakasyeti kim ? cikIrSA maitrasya kAvyAnAm, bhedikA caitrasya kAchAnAm // 8 // kRtyasya vA / 22 / 88 // kRtyasya kartari SachI vA syAt / tvayA tava vA kRtyaH kaTaH // 8 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 71 nobhayorhetoH / 2 / 2189 // ubhayoH- kartR-karmaNoH SaSThIhetoH kRtyasyobhayoreva 'SaSThI na' syAt / netavyA grAmamajA maitreNa // 89 // tRnnudantA-'vyaya-kvasvAnA-'tRz-zatR-Di-Nakac khalarthasya / 2 / 2 / 90 // tRnAdInAM kRtAM karmakoMH 'SaSThI na' syAt / tRRn vaditA janApavAdAn / udanta-kanyAmalaGkariSNuH, zraddhAlustatvam / avyaya-kaTaM kRtvA, odanaM bhoktuM vrajati / kvasu-odanaM pecivAn / Ana- kaTaM cakrANaH, malayaM pavamAnaH, odanaM pacamAnaH, caitreNa pacyamAnaH / atRz- adhIyaMstattvArtham / zatR- kaTaM kurvan / Di- parISahAn sAsahiH / Nakac- kaTaM kArako vrajati / khalarthaISatkaraH kaTo bhavatA, sujJAnaM tattvaM tvayA // 10 // ktayorasadAdhAre / 2 / 2 / 91 // sato- vartamAnAdAdhArAdhAnyatrArthe yo kta-ktavatU tayoH karma-koMH 'SaSThI na' syAt / kaTaH kRto maitreNa, grAmaM gatavAn / asadAdhAra iti kim ? rAjJAM pUjitaH, idaM saktUnAM pItam // 11 // vA kIbe / 2 / 2 / 92 // klIbe vihitasya ktasya kartari 'SaSThI vA (na)' syAt / mayUrasya mayUreNa vA nRttam / / 92 // akamerukasya / / 2 / 93 // kameranyasyokapratyayAntasya karmaNi 'SaSThI na syAt / bhogAnabhilASukaH / akameriti kim ? dAsyAH kAmukaH // 13 // evyadRNenaH / 2 / 2 / 94 //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam eSyatyarthe RNe ca vihitasyenaH karmaNi 'SaSThI na' syAt / grAmaM gamI AgAmI vA, zataM dAyI / eSyadRNeti kim ? sAdhu dAyI vittasya // 14 // saptamyadhikaraNe / / 2 / 95 // adhikaraNe eka-dvi-bahI yathAsaMkhyaM Dyos-subapA 'saptamI' syAt / kaTe Aste, divi devAH, tileSu tailam // 15 // navA sujathaiH kAle / 2 / 2 / 96 // suco'rtho vAro yeSAM tapratyayAntairyuktAt kAle'dhikaraNe vartamAnAt 'saptamI vA' syAt / dvirani ahno vA bhukte, paJcakRtvo mAse mAsasya vA bhuGkte / kAla iti kim ? dviH kAMsyapAtryAM bhuGkte // 16 // kuzalA-''yuktenA''sevAyAm / 2 / 2 / 97 // AbhyAM yuktAdAdhAravAcinaH 'saptamI vA' syAt, AsevAyAM tAtparye / kuzalo vidyAyAM vidyAyA vA, Ayuktastapasi tapaso vA / AsevAyAmiti kim ? kuzalazcitre, na tu karoti; Ayukto gauH zakaTe, AkRSya yukta ityarthaH // 97 / / svAmIzvarAdhipati-dAyAda-sAkSi-pratibhU-prasUtaiH / 2 / 2 / 98 // ebhiryuktAt 'saptamI vA' syAt / goSu gavAM vA svAmI, IzvaraH, adhipatiH, dAyAdaH, sAkSI, pratibhUH, prasUto vA // 9 // vyApye tenaH / / 2 / 99 // ktAd ya in tadantasya vyApye 'saptamI' nityaM syAt / adhItamanena- adhItI vyAkaraNe, iSTI yajJe / teneti kim ? kRtapUrvI kaTam // 19 // tayukte hetau / 2 / 2 / 100 // tena vyApyena yukte hetau vartamAnAt "saptamI' syAt / "carmaNi dvIpinaM hanti, dantayorhanti kuJjaram / /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam kezeSu camarIM hanti, sImni puSkalako hataH ||1|| " tadyukta iti kim ? vetanena dhAnyaM lunAti ||100|| 73 apratyAdAvasAdhunA // 22 // 101 // pratyAderaprayoge, asAdhuzabdena yuktAt 'saptamI' syAt, asAdhurmaitro mAtari / apratyAdAviti kim ? asAdhumaitro mAtaraM prati pari anu abhi vA // 101 // sAdhunA | 2|2|102 // apratyAdau sAdhuzabdena yuktAt 'saptamI' syAt, sAdhumaitro mAtari / apratyAdAvityeva - sAghurmAtaraM prati pari anu abhi vA ||102 || nipuNena cA'rcAyAm | 2|2|103 // nipuNa - sAdhuzabdAbhyAM yuktAdapratyAdI 'saptamI' syAt, arcAyAm / mAtari nipuNaH sAdhurvA / arcAyAmiti kim ? nipuNo maitro mAtuH, mAtaivainaM nipuNaM manyata ityarthaH / apratyAdAvityeva nipuNo maitro mAtaraM prati pari anu abhi vA // 103 // - sveze'dhinA | 2|2|104 // sve - Izitavye Ize ca varttamAnAdadhinA yuktAt 'saptamI' syAt / adhimagadheSu zreNikaH, adhizreNike magadhAH ||104 || upenA'dhikini / 2 / 2 / 105 // upena yuktAdadhikivAcinaH 'saptamI' syAt / upakhAryAM droNaH ||105 // yadbhAvo bhAvalakSaNam / 2 / 2 / 106 // - bhAvaH kriyA, yasya bhAvenA'nyo bhAvo lakSyate tadvAcinaH 'saptamI' syAt / goSu duhyamAnAsu gataH ||106 // gate gamye'dhvano'ntenaikAryyaM vA |2| 2|107 //
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam kutazcidavadhervivakSitasyA'dhvano'vasAnamantaH, yadbhAvo bhAvalakSaNaM tasyAdhvanodhvavAcino'dhvana evA'ntena- antavAcinA sahaikArthyam- 'sAmAnAdhikaraNyaM vA' syAt, tadvibhaktistasmAt syAdityarthaH, gate gaye - gatazabde'prayujyamAne / gavIdhumataH sAMkAzyaM catvAri yojanAni caturSu vA yojaneSu / gata iti kim ? dagdheSu lupteSviti vA pratItau mA bhUt / gamya iti kim ? gataprayoge mA bhUt / adhvana iti kim ? kArtikyA AgrahAyaNI mAse / anteneti kim ? adya nazcaturSu gavyUteSu bhojanam ||107 // SaSThI vA'nAdare | 2|2|108 // yadbhAvo bhAvalakSaNaM tadvRtteranAdare 'SaSThI vA' syAt / rudato lokasya rudati loke vA prAvrAjIt // 108 // saptamI cA'vibhAge nirdhAraNe / 2 / 2 / 109 // jAti-guNa-kriyAdibhiH samudAyAdekadezasya buddhyA pRthakkaraNaM nirddhAraNam, tasmin gamye ' SaSThI - saptamyau' syAtAm avibhAge nidhAryamANaikadezasya samudAyena saha kathaJcidaikye zabdAd gamyamAne / kSatriyo nRNAM nRSu vA zUraH, kRSNA gavAM goSu vA bahukSIrA, dhAvanto yAtAM yAtsu vA zIghratamAH, yudhiSThiraH zreSThatamaH kurUNAM kuruSu vA / avibhAga iti kim ? maitrazcaitrAt paTuH // 109 // kriyAmadhye'dhva-kAle paJcamI ca |2| 2|110 // kriyayormadhye yAvadhva - kAlau tadvAcibhyAM paJcamI - saptamyau' syAtAm / iha - stho'yamiSvAsaH krozAt kroze vA lakSyaM vidhyati, adya bhuktvA munirdvayahAt dvayahe vA bhoktA // 110 // adhikena bhUyasaste |2| 2|111 // adhikenA'lpIyovAcinA yoge bhUyovAcinaste- 'saptamI - paJcamyI' syAtAm / adhiko droNaH khAya khAryA vA ||999 |
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 75 tRtIyA'lpIyasaH / 2 / 2 / 112 // adhikena bhUyovAcinA yoge'lpIyovAcina-'stRtIyA' syAt / adhikA khArI droNena // 112 // pRthaga-nAnA paJcamI ca / 2 / 2 / 113 // AbhyAM yuktAt 'paJcamI tRtIyA ca' syAt / pRthaga maitrAt maitreNa vA / nAnA caitrAccaitreNa vA // 113 // Rte dvitIyA ca / 2 / 2 / 114 // Rtezabdena yuktAd 'dvitIyA paJcamI ca' syAt / Rte dharma dharmAd vA kutaH sukham / / 114 // vinA te tRtIyA ca / / 2 / 115 // vinAzabdena yuktAt te- 'dvitIyApaJcamyau tRtIyA ca' syAt / vinA vAtaM vAtAd vAtena vA // 115 // tulyArthastRtIyA-SaSThyau / 2 / 2 / 116 // tulyAyuktAt 'tRtIyA-SaSThyau' syAtAm / mAtrA mAturvA tulyaH samo vA // 116 // dvitIyA-pakhyAvenenA'naJceH / 2 / 21117 // enapratyayAntena yuktAd dvitIyA-SaSThyo' syAtAm, na cet so'H paraH syAt / pUrveNa grAmaM grAmasya vA / anazceriti kim ? prAg grAmAt // 117 // hetvarthastRtIyAyAH / / 2 / 118 // heturnimittaM tAcibhiyuktAt 'tRtIyA''ghAH' syuH / dhanena hetunA, dhanAya hetave, dhanAddhetoH, dhanasya hetoH, dhane hetau vA vasati / evaM nimittAdimirapi // 11 //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam savadiH sarvAH / 2 / 2 / 119 // hetvathairyuktAt savadiH 'sarvA vibhaktayaH' syuH / ko hetuH, kaM hetum, kena hetunA, kasmai hetave, kasmAddhetoH, kasya hetoH, kasmin hetI vA yAti // 119 // asattvArAdarthAt TA-Gasi-Gyam / 2 / 2 / 120 // asattvavAcino dUrAdintikAryAca 'TA-Dasi-yamaH' syuH / gauNAditi nivRttam / dUreNa dUrAt dUre dUraM vA grAmasya grAmAd vA vasati / evaM viprakRSTenetyAdi r antikena antikAt antike antikaM vA grAmasya grAmAd vA vasati, evamabhyAsenetyAdi / asattva iti kim ? dUro'ntiko vA panthAH // 120 // jAtyAkhyAyAM navaiko'saMkhyo bahuvat / 2 / 2 / 121 // jAterAkhyA- abhidhA tasyAmeko'rtho'saMkhyaH- saMkhyAvizeSaNarahito 'bahuvad vA' syAt / saMpannA yavAH, saMpanno yavaH / jAtIti kim ? caitraH / AkhyAyAmiti kim ? kAzyapapratikRtiH kAzyapaH / asaMkhya iti kim ? eko vrIhiH saMpannaH subhikSaM karoti // 121 // avizeSaNe dvau cA'smadaH / 2 / 2 / 122 // asmado dvAvekazvArtho 'bahuvad vA syAt / avizeSaNe- na cet tasya vizeSaNaM syAt / AvAM brUvaH, vayaM brUmaH / ahaM bravImi, vayaM brUmaH / avizeSaNa iti kim ? AvAM gAyI brUvaH / ahaM caitro bravImi // 122 // phalgunI-proSThapadasya bhe / 2 / 2 / 123 // phalgunI-proSThapadayorbhe- nakSatre vartamAnayoAvaY 'bahuvad vA' syAtAm / kadA pUrve phalgunyau, kadA pUrvAH phalgunyaH / kadA pUrve proSThapade, kadA pUrvAH proSThapadAH / ma iti kim ? phalgunISu jAte phalgunyau kanye // 123 // gurAvekazca / 2 / 2 / 124 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam garI-gauravAhe vartamAnasya dvAvekazcArtho 'bahuvad vA' syAt / yuvAM gurU, yUyaM guravaH / eSa me pitA, ete me pitaraH // 124 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasvopajJazabdAnuzAsana laghuvRttI dvitIyasyAdhyAyasya dvitIyapAdaH samAptaH / / 2 / 2 // mUlArkaH zrUyate zAstre sarvakalyANakAraNam / adhunA mUlarAjastu, citraM lokeSu gIyate // 6 // -xox -- (tRtIyaH pAdaH) namasa-puraso gateH ka-kha-pa-phi raH saH / / 3 / 1 / gatisaMjJayornamas-purasoH ka-kha-pa-phi 'rasya saH' syAt / namaskRtya, puraskRtya / gateriti kim ? namaH kRtvA, timraH puraH karoti // 1 // tiraso vA // 2 // 3 // 2 // gatestiraso rasya kakhapaphi 's vA' syAt / tiraskRtya, tiraHkRtya / gaterityeva- tiraH kRtvA kASThaM gataH // 2 // puMsaH / / 3 // 3 // pumsaH sambandhino rasya kakhapaphi 's' syAt / puMskokilaH, puMskhAtaH, puMspAkaH; puMsphalam // 3 // ziro'dhasaH pade samAsaikye / 2 / 3 / 4 // anayo rephasya padazabde pare 's' syAt samAsaikye / ziraspadam, adhaspadam / samAseti kim ? ziraH padam / aikya iti kim ? paramaziraHpadam // 4 // ataH kR-kami-kaMsa-kumbha-kuzA-karNI-pAtre'navyayasya / 2 // 35 //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 78 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam At parasyA'navyayasya rasya krAdisthe kakhapaphi 's' syAt samAsaikye / ayaskRta, yazaskAmaH, payaskaMsaH, ayaskumbhaH, ayaskuzA, ayaskarNI, ayaspAtram / ata iti kim ? vAHpAtram / anavyayasyeti kim ? svaHkAraH / samAsaikya ityeva- upapayaHkAraH // 5 // pratyaye / / 16 // anavyayasya rasya pratyayaviSaye kakhapaphi 's' syAt / payaspAzam, payaskalpam, payaskam / anavyayasyetyeva- svaHpAzam // 6 // roH kAmye / 2 / 37 // anavyayasya rasya roreva kAmye pratyaye 's' syAt / payaskAmyati / roriti kim? ahaHkAmyati // 7 // nAminastayoH SaH / / 3 / 8 // tayoH pratyayasthe kakhapaphi, roreva ca kAmye nAminaH parasya rasya 'e' syAt / sarpiSpAzam, dhanuSkalpam, dhAnuSkaH, sarpiSkAmyati / nAmina iti kim ? ayaskalpam / roH kAmya ityeva- gIx kAmyati // 8 // nirbahirAviSpAzcaturAm / 2 / 3 // 9 // nirAdInAM rasya kakhapaphi '' syAt / niSkRtam, duSkRtam, bahiSpItam, AviSkRtam, prAduSkRtam, catuSpAtram // 9 // suco vA / 2 / 3.10 // sujantasthasya rasya kakhapaphi 'S vA' syAt / dviSkaroti, dvi 4 karoti, dviHkaroti / catuSphalati, catura phalati, catuHphalati / kakhapaphIti kim ? dvizvarati // 10 // vesuso'pekSAyAm / 2 / 3 / 11 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 79 isuspratyayAntasya rasya kakhapaphi 'e vA' syAt, sthAni-nimittayorapekSA cet / sarpiSkaroti, sapi karoti / dhanuSkhAdati, dhanu khAdati / apekSAyAmiti kim ? paramasarpi: kuNDam // 11 // naikArthe'kriye / 2 / 3 / 12 // na vidyate kriyA pravRttinimittaM yasya tasminnekArthe- tulyAdhikaraNe pade yat kakhapaphaM tasmin pare isuspratyayAntasya rasya 'na' syAt / sarpi- kAlakam / yaju pItakam / ekArya iti kim ? sarpiSkumbhe, sarpira kumbhe / akriya iti kim ? sarpiSkriyate, sarpira kriyate // 12 // samAse'samastasya / 2 / 3 / 13 // pUrveNA'samastasya isuspratyayAntasya rasya kakhapaphi 'Sa' syAt, nimittanimittinau cedekatra samAse staH / sarpiSkumbhaH, dhanuSphalam / samAsa iti kim ? tiSThatu sarpiH, piba tvamudakam / asamastasyeti kim ? paramasarpiHkuNDam // 13 // bhrAtuSputra-kaskAdayaH / 2 / 3 / 14 // bhrAtuSputrAdayaH kaskAdayazca kakhapaphi rasya yathAsaMkhyaM kRtaSatvasatvAH sAdhavaH syuH / prAtuSputraH, paramayajuSpAtram, kaskaH, kautaskutaH // 14 // nAmyantasthA-kavargAta padAntaH kRtasya saH ziD-nA ntare'pi / 2 / 3 / 15 // ebhyaH parasya padasyAntarmadhye kRtasya kRtasthasya vA sasya 'Sa' syAta, ziTA nakAreNa cA'ntare'pi / AziSA, nadISu, vAyuSu, vadhUSu, pitRSu, eSA, goSu, nauSu, siSeve; gIrSu, halSuH zakSyati, krukSu / ziDnAntare'pi- sarpiSSu, yajUMSi / padAntariti kim ? dadhisek / kRtasyeti kim ? bisam // 15 // samAse'gneH stutaH / 2 / 3 / 16 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam agneH parasya stutaH sasya samAse '' syAta / agniSTut // 16 // jyotirAyAM ca stomasya / 2 / 3 // 17 // AbhyAmagnezca parasya stomasya sasya samAse '' syAt / jyotiHSTomaH, AyuHTomaH, agniSTomaH / samAsa ityeva-jyotiH stomaM yAti // 17 // mAtR-pituH svasuH / 2 / 318 // AbhyAM parasya svasuH sasya samAse '' syAt / mAtRSvasA, pitRSvasA // 18 // alupi vA / 2 / 3 / 19 // mAtRpituH parasya svasuH sasyA'lupi samAse 'vA ' syAt / mAtuHSvasA, mAtuHsvasAH pituHSvasA, pituHsvasA // 19 // ni-nadyAH snAteH kauzale / 2 / 3 // 20 // AbhyAM parasya snAteH sasya samAse 'e' syAt, kauzale gamyamAne / niSNo niSNAto vA pAke, nadISNo nadISNAto vA prataraNe / kauzala iti kim ? nisnAtaH nadIsnaH, yaH srotasA hiyate // 20 // prateH snAtasya sUtre // 2 // 3 // 21 // prateH parasya snAtasya saH samAse 'e' syAt, sUtre vAcye / pratiSNAtaM sUtram / pratyayAntopAdAnaM kim ? pratisnAtR sUtram // 21 // snAnasya nAmni 23 // 22 // prateH parasya snAnasya saH samAse 'Sa' syAt, sUtraviSaye nAmni / pratiSNAnam, sUtramityarthaH // 22 // veH saH / / 3 / 23 // veH parasya stuNAteH saH samAse 'e' syAt, nAmni / viSTaro vRkSaH, viSTaraM pITham // 23 //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam abhiniSTAnaH | 2|3|24 // abhi-nibhyAM stAnaH samAse kRtaSatvo nipAtyate nAmni / abhiniSTAno varNaH ||24|| " 81 gavi - yudheH sthirasya | 2|3|25 // AbhyAM parasya sthirasya saH samAse 'b' syAt, nAmni / gaviSThiraH, yudhiSThiraH ||25|| etyakaH | 2|3|26 // kavarjAnAmyAdeH parasya sa eti pare samAse '' syAt, nAmni / hariSeNaH, zrISeNaH / aka iti kim ? viSvaksenaH // 26 // bhAdito vA / 2 / 3 / 27 // nakSatravAcina idantAt parasya sa eti pare samAse 'S vA' syAt, nAmni / rohiNiSeNaH, rohiNisenaH / ita iti kim ? punarvasuSeNaH ||27|| vi-ku-zami pareH sthalasya |2|3|28|| ebhyaH parasya sthalasya saH samAse 'b' syAt / viSThalam, kuSThalam, zamiSThalam, pariSThalam // 28 // kapergotre | 2|3|29 // kapeH parasya sthalasya saH samAse 'Sa' syAt, gotre vAcye / kapiSThala RSiH // 29 // go-mbA - SSmba - savyA-pa-dvi-tri-bhUmyagni- zeku - zaGkukvaDa - maji-puJja barhiH- parame-diveH sthasya | 2|3|30 // ebhyaH parasya syasya saH samAse '' syAt / goSTham, ambaSThaH, AmbaSThaH, savyaSThaH, apaSThaH, dviSThaH, triSThaH, bhUmiSThaH, agniSThaH zekuSThaH, zakuSThaH, kuSThaH,
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam aGguSThaH, maJjiSThaH, puJjiSThaH, barhiSThaH, parameSThaH, diviSThaH // 30 // nirdussoH sedha-sandhi-sAmnAm / 2 / 3 // 31 // ebhyaH pareSAM sedhAdInAM saH samAse 'Sa' syAt / niHSedhaH, duHSedhaH, suSedhaH; niHSandhiH, duHSandhiH, suSandhiH, niHSAma, duHSAma, suSAma // 31 // praSTho'grage / / 3 // 32 // prAt sthasya saH '' syAt , agragAminyarthe / praSTho'gragaH // 32 // bhIruSThAnAdayaH / 2 / 3 // 33 // ete samAse kRtaSatvAH sAdhavaH syuH / bhIruSThAnam, aDaliSaGgaH // 33 // hasvAnAmnasti / 2 / 3 // 34 // nAmno vihite tAdau pratyaye hrasvAnAminaH parasya saH 'S' syAt / sarpiSTA, vapuSTamam / nAmina ityeva- tejastA // 34 // nisastape'nAsevAyAm / 2 / 3 // 35 // nisaH sastAdau tapatau pare 'e' syAt, punaH punaH karaNA'bhAve / niSTapati svarNam-sakRdagniM sparzayatItyarthaH / tItyeva- niratapat // 35 // ghas-vasaH // 2 // 3 // 36 // nAmyAdeH parasya ghas-vasoH saH 'Sa' syAt / janaH, uSitaH // 36 // Ni-storevA'svada- svida-sahaH paNi / 2 / 3 // 37 // svadAdivarjAnAM NyantAnAM storeva ca so nAmyAdeH parasya SatvabhUte sani 'e' syAt / siSevayiSati, tuSTUpati / svadAdivarjanaM kim ? sisvAdayiSati, sisvedayiSati, sisAhayiSati / eveti kim ? susUSati / SaNIti kim ? siSeva / SatvaM kim ? suSupsati // 37 // sajervA // 2 // 3 // 38 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 83 Nyantasya saJjarnAmyAdeH parasya saH SaNi 'S vA syAt / siSaJjayiSati, sisaJjayiSati // 38 // upasargAt sug- suva-so-stu - stubho'Tyapyadvitve / 2 / 3 / 39 // dvyuktAbhAve sunotyAdeH sa upasargasthAnnAmyAdeH parasya 'b' syAt, aDvyavadhAne'pi / sug-abhiSuNoti, niHSuNoti, paryaSuNot / suva-abhiSuvati, paryaSuvat / so- abhiSyati, paryaSyat / stu- abhiSTauti, duHSTavam, paryaSTat / stubhU - abhiSTobhate, paryaSTobhata / advitva iti kim ? abhisusUSati // 39 // sthA-seni - sedha - sica- sAM dvitve'pi / 2 / 3 / 40 // upasargasthAnnAmyAdeH pareSAM sthAdInAM saH 'S' syAt, dvitve'pyavyapi / adhiSThAsyati, adhitaSThau atyaSThAt / abhiSeNayati, abhiSiSeNayiSati, abhyaSeNayat / pratiSedhati, pratiSiSedhiSati, pratyaSedhat / abhiSiJcati, abhiSiSikSati, abhyaSiJcat / abhiSajati, abhiSaSaJja, abhyaSajat // 40 // aGapratistabdha - nistabdhe stambhaH | 2|3|41 // upasargasthAnnAmyAdeH parasya stambhasso dvitve'pyavyapi 'b' syAt, na cet stambhirDe pratistabdha - nistabdhayozca syAt / viSTamnAti, vitaSTambha, pratyaSTabhnAt / DAdivarjanaM kim ? vyatastambhat, pratistabdhaH, nistabdhaH // 41 // avAccA'' zrayo'vidUre | 2|3|42 // avAdupasargAt parasya stambhaH sa AzrayAdiSu gamyamAneSu dvitve'pyavyapi 'Sa' syAt GaviSayazcet stambhirna syAt / Azraya- Alambanam / durgamavaSTabhnAti, avataSTambha, avASTabhnAd vA / urja- aurjityam / aho ! vRSalasyAvaSTambhaH / avidUram - Asannam, adUrAsannaM ca / avaSTabdhA zarat, avaSTabdhe sene / co'nuktasamuccaye, tena upaSTambhaH, upastabdhaH / aGa ityeva - avAtastambhat // 42 // vyavAt svano'zane |2| 334.3 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam veravAcopasargAt parasya svanaH so'zane bhojane dvitve'pyaTyapi 'e' syAt / viSvaNati, avaSvaNati, viSaSvANa, avaSaSvANa, vyaSvaNat, avASvaNat, vyaSiSvaNata, avASiSvaNat / azana iti kim ? visvanati mRdaGgaH // 43 // sado'prateH parokSAyAM tvAdeH // 2 // 3 // 44 // prativopasargasthAnAmyAdeH parasya sadaH so dvitve'pyaTyapi 'e' syAt, parokSAyAM tu dvyuktI satyAm AdeH- pUrvasyaiva / niSIdati, viSApadyate, vyaSISadat / parokSAyAM tvAdereva - niSasAda | aprateriti kim ? pratisIdati // 44 // svAzca / 2 / 3 / 45 // upasargasthAnAmyAdeH parasya svanaH so dvitve'pyaTyapi 'e' syAt, parokSAyAM tvAdereva / abhiSvajate, abhiSiSvakSate, pratyaSvajata, pariSasvaje // 45 // pari-ni-veH sevaH / 2 / 3 / 46 // paryAdyupasargasthAnAmyAdeH parasya sevateH so dvitve'pyaTyapi 'e' syAt / pariSevate, pariSiSeve, pariSiSeviSate, paryaSevata, niSevate, viSiSeve // 46 / / saya-sitasya / 2 / 3 // 47 // pari-ni-veH parasya saMya-sitayoH saH 'e' syAt / pariSayaH, niSayaH, viSayaH; pariSitaH, niSitaH, viSitaH // 47 // asoGa-sivU-saha-ssaTAm // 2 // 3 // 48 // pari-ni-vibhyaH parasya sivU-sahoH ssaTazca saH '' syAt, na cet sivUsahI so-DaviSayau syAtAm / pariSIvyati, niSIvyati, viSIvyati / pariSahate, niSahate, viSahate / pariSkaroti, viSkiraH / asoDeti kim ? parisoTaH,mA parisISivat, mA parisISahat // 48 // stu-svajazcA'Ti navA // 2 // 3 // 49 // pari-ni-veH parasya stu-svorasoDa-sivU-saha-ssaTAM ca so'Ti sati 'S vA'
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 85 syAt / paryacait, paryastauta; nyaSTaut, nyastot; vyaSTaut, vyastIt / paryaSvajat, paryasvajat; nyaSvajata, nyasvajat, vyaSvajat, vyasvajat / paryaSIvyat, paryasIvyat; nyaSIvyat, nyasIvyata: vyaSIvyat, vyasIvyat / paryaSahata, paryasahata; nyaSahata, nyasahata, vyaSahata, vyasahata / paryaSkarot, paryaskarot / asoDasivUsahetyeva - paryasoDhayat, paryasISivat, paryasISahat // 49 // nirabhyanozca syandasyA'prANini / 2 / 3 / 50 // ebhyaH pari-ni-vezca parasyA'prANikartRkAryavRtteH syandaH saH 'S vA' syAt / niHSyandate, niHsyandate; abhiSyandate, abhisyandate; anuSyandate, anusyandate; pariSyandate, parisyandate; niSyandate, nisyandate; viSyandate, visyandate tailam / aprANinIti kim ? parisyandate matsyaH // 50 // veH skando'ktayoH // 2 // 3 // 51 // vipUrvasya skandaH saH 'S vA syAt, na cet kta-ktavatU syAtAm / viSkantA, viskantA / aktayoriti kim ? viskannaH, viskanavAn // 51 // pareH / 2 / 3152 // pareH skandaH saH 'S vA' syAt / pariSkantA, pariskantA, pariSkaNNaH, pariskanaH // 52 // nirneH sphura-sphuloH / 2 / 3 // 53 // AbhyAM parayoH sphura-sphuloH saH 'S vA syAt / niHSphurati, niHsphurati, niSphurati, nisphurati; niHSphulati, niHsphulati; niSphulati, nisphulati // 53 // veH / / 3 / 54 // veH parayoH sphura-sphuloH saH 'e vA' syAt / viSphurati, visphurati; viSphulati, visphulati // 54 //
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam skabhnaH // 2 // 3 // 55 // veH skannaH saH 'S nityam' syAt / viSkamnAti // 55 / / nir-duHsu-veH sama-sUteH / 2 / 3 // 56 // ebhyaH parasya sama-sUtyoH saH 'S' syAt / niHSamaH, duHSamaH, suSamaH, viSamaH, niHSUtiH, duHSUtiH, suSUtiH, viSUtiH // 56 // avaH svapaH / 2 / 3157 // nir-duHsu-vipUrvasya vahInasya svapeH saH 'Sa' syAt / niHSuSupatuH, duHSuSupatuH, suSuSupatuH, viSuSupatuH / ava iti kim ? duHsvapnaH // 57 // prAdurupasargAyasvare'steH / / 3 / 58 // prAdurupasargasthAca nAmyAdeH parasyA-'steH so yAdI svarAdau ca pare 'Sa' syAt / prAduHSyAt, viSyAt, niSyAt; prAduHSanti, viSanti, niSanti / yasvara iti kim ? prAduHstaH // 58 // na ssaH / 2 / 3159 // kRtadvitvasya sasya 'e na' syAt / supissyate // 59 / / sico yaDi / 2 / 3 / 60 // sicaH so yaGi 'na' syAt / sesicyate // 60 // gatau sedhaH / 2 / 3161 // gatyarthasya sedhaH saH 'S na syAt / abhisedhati gAH / gatAviti kim ? niSedhati pApAt // 61 // sugaH sya-sani / 2 / 3 / 62 // sunoteH saH sye sani ca 'S na' syAt / abhisoSyati, susUSate kvip - susUH // 62 //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 87 s-varNAno Na ekapade'nantyasyA-ula-ca-Ta-tavarga-za-sAntare / / 3 / 63 // ebhyaH parasyaibhiH sahakasminneva pade sthitasyA'nantyasya 'no NaH' syAt / laca-Ta-tavargAn za-sau ca muktvA'nyasminimitta-kAryiNorantare'pi / tIrNam, puSNAti, nRNAm, nRNAm, karaNam, bRMhaNam, arkeNa / ekapada iti kim ? agnirnayati, carmanAsikaH / anantyasyeti kim ? vRkSAn / lAdivarjana kim ? viralena, mUrchanam, dRDhena, tIrthena, razanA, rasanA // 3 // pUrvapadasthAtrAmyagaH / 2 / 3 / 64 // gantavarjapUrvapadasthAd ra-varNAt parasyottarapadasthasya 'no N' syAt saMjJAyAm / guNasaH,kharaNAH, zUrpaNakhA / nAmnIti kim ? meSanAsikaH / aga iti kim ? Rgayanam // 64 // nasasya // 2 // 3 // 65 // pUrvapadasthAd sva rNAt parasya nasasya 'no N' syAt / praNasaH // 65 // niSyA-'gre-'ntaH-khadira-kAyA-''mra-zarekSu-plakSa-pIyukSA bhyo vanasya // 2 // 3 // 66 // nirAdibhyaH parasya vanasya 'no N' syAt / nirvaNam, pravaNam, agrevaNam, antarvaNam, khadiravaNam, kAryavaNam, AmravaNam, zaravaNam, ikSuvaNam, plakSavaNam, pIyukSAvaNam // 66 // dvi-trisvarauSadhi-vRkSebhyo navA'nirikAdibhyaH / 2 / 3167 // dvisvarebhyastrisvarebhyazcerikAdivarjemya oSadhi-vRkSavAcibhyaH parasya vanasya 'no Na vA' syAt / dUrvAvaNam, dUrvAvanam; mASavaNam, mASavanam; nIvAravaNam, nIvAravanam / vRkSa - zivaNam, zigruvanam zirISavaNam, zirISavanam /
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam irikAdivarjanaM kim ? irikAvanam // 67 // girinadyAdInAm / 2 / 3 / 68 // eSAm 'no N vA' syAt / giriNadI, girinadI; tUryamANaH, tUryamAnaH // 68 // pAnasya bhAvakaraNe | 2|3|69 // pUrvapadasthAd rAdeH parasya bhAvakaraNArthasya pAnasya 'no N vA' syAt / kSIrapANaM kSIrapAnaM syAt / kaSAyapANaH kaSAyapAnaH kaMsaH // 69 // deze | 2|3|70 // pUrvapadasthAdrAdeH parasya dezaviSayasya pAnasya 'no N nityam' syAt / kSIrapANA uzInarAH / deza iti kim ? kSIrapAnA goduhaH // 70 // grAmA'grAnniyaH / 2 / 3 // 71 // AbhyAM parasya niyo 'no N' syAt / grAmaNIH, agraNIH // 71 // vAhyA vAhanasya / 2 / 3 / 72 // vAhyavAcino rAdimataH pUrvapadAt parasya vAhanasya 'no N' syAt / ikSuvAhaNam / vAhyAditi kim ? suravAhanam // 72 // ato'hnasya / 2 / 3 / 73 // I rAdimato'dantAt pUrvapadAt parasyA'hnasya 'no N' syAt / pUrvAhnaH / ata iti kim ? durahnaH / ahnasyeti kim ? dIrghAnI zarat // 73 // catustrerhAyanasya vayasi / 2 / 3 / 74 // AbhyAM pUrvapadAbhyAM parasya hAyanasya 'no N' syAt, vayasi gamye / caturhAyaNo vatsaH, trihAyaNI vaDavA / vayasIti kim ? caturhAyanA zAlA // 74 // vottarapadAntana- syAderayuva pakvA 'hUnaH | 2|3|75 // pUrvapadasthAd rAdeH parasya uttarapadAntabhUtasya nA''gamasya syAdezca 'no N vA'
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam syAt, ced yuvan-pakvA-'hansambandhI na syAt / vrIhivApiNI, vrIhivApinau; mASavApANi, mASavApAni; vrIhivApeNa, vrIhivApena / yuvAdivarjanaM kim ? AryayUnA, prapakvAni, dIrghAhnI zarat / / 75 // kavargakasvaravati / 2 / 376 // pUrvapadasthAd rAdeH parasya kavargavatyekasvaravati cottarapade sati, uttarapadAntasya nAgamasya syAdezva 'no N' syAt, na cedasau pakvasya / svargakAmiNau, vRSagAmiNau; brahmahaNau, yUSapANi / apakvasyetyeva - kSIrapakvena // 76 // adurupasargAntaro -hinu-mInA''neH // 2 // 377 // durva|pasargasthAdantaH zabdasthAca rAdeH parasyaiSAm 'no N syAt / ti NopadezA dhAtavaH praNamati, pariNAyakaH, antarNayati / hinu- prahiNutaH / mInA- pramINItaH / Ani-prayANi / aduriti kim ? durnayaH // 77 // nazaH zaH 213178 // adurupasargAntaHsthAd rAdeH parasya nazaH zantasya 'no N' syAt / praNazyati, antarNazyati / za iti kim ? pranakSyati // 7 // ne-mA-dA-pata-pada-nada-gada-vapI-vahI-zam vAti-drAti-psAti-syati-hanti-degdhau / 2 / 3179 // adurupasargAntaHsthAd rAdeH parasyopasargasya ne! mADAdiSu pareSu 'Na' syAt / praNimimIte, pariNimayate / praNidadAti, pariNidayate, praNidadhAti / praNipatati / pariNipadyate / praNinadati / praNigadati / praNivapati / praNivahati / praNizAmyati / praNicinoti / praNiyAti / praNivAti / praNidrAti / praNipsAti / praNisyati / praNihanti / praNidegdhi / antarNimimIte // 79 // aka-khAyaSAnte pAThe vA / 2 / 3 / 80 //
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam dhAtupAThe ka-khAdiH SAntazca yo dhAtustAbhyAmanyasmin dhAtau pare'durupasargAntaHsthAd rAdeH parasya ne! 'Na vA' syAt / praNipacati, pranipacati / akakhAdIti kim ? pranikaroti, pranikhanati / aSAnta iti kim ? pranidveSTi / pATha iti kim ? pranicakAra // 8 // dvitve'pyantepyaniteH, parestu vA / 2 / 381 // adurupasargAntaHsthAd rAdeH parasyA'nite! dvitvA-'dvitvayorantA-'nantayozca 'Na' syAt, paripUrvasya tu vA syAt / prANiNiSati, parANiti, he prANa ! / paryaNiNiSati, paryaniniSati; paryaNiti, paryaniti; he paryaNa !, he paryan ! // 81 // hanaH / 2 / 3182 // adurupasargAntaHsthAd rAdeH parasya hante! 'Na' syAt / prahaNyate, antahaNyate // 82 // va-mivA / 2 / 3183 // adurupasargAntaHsthAd rAdeH parasya 'hante! -moH parayorNa vA' syAt / prahaNvaH, prahanvaH; prahaNmi, prahanmi; antarhaNvaH antarhanvaH; antarhaHmaH, antarhanmaH // 83 // nisa-nikSa-nindaH kRti vA / 2 / 3 / 84 // adurupasargAntaHsthAd rAdeH parasya nisAdidhAtorno 'Na vA' syAt, kRtpratyaye / praNiMsanam, pranisanam, praNikSaNam, pranikSaNam, praNindanam, pranindanam / kRtIti kim ? praNiste / / 84 // svarAt / 2 / 3 / 85 // adurupasargAntaHsthAd rAdeH parasya svarAduttarasya kRto 'no Na' syAt / prahANaH, prahINaH // 85 // va-mivA 2 namoH parayorNa vA antamA,
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam nAmyAdereva ne / 2 / 3186 // adurupasargAntaHsthAd rAdeH parasya nA''game sati nAmyAdereva dhAtoH parasya svarAduttarasya kRtasya 'no N' syAt / preGgaNam, preGgaNam, preGgaNIyam / nAmyAderiti kim ? pramahanam // 86 // vyaJjanAde myupAntyAd vA / 2 / 3 / 87 // adurupasargAntaHsthAd rAdeH paro yo vyaJjanAdi myupAntyo dhAtustataH parasya kRtaH svarAtparasya 'no N vA' syAt / pramehaNam, pramehanam / vyaJjanAderiti kim ? prohaNam / nAmyupAntyAditi kim ? pravapaNam, pravahaNam / svarAdityeva - pramugnaH / adurityeva- durmohanaH / la-ca-TAdivarjanaM kim ? prabhedanam, prabhojanam / "svarAd (2,3,85)" ityanena nityaprApte vibhASeyam / / 87 / / rvA 388 // adurupasargAntaHsthAd rAdeH parasya Nyantasya dhAtorvihitasya svarAtparasya kRto 'no N vA syAt / pramagaNA, pramajhanA / vihitavizeSaNaM kim ? prayApyamANaH prayApyamAna iti kyAntare'pi syAt // 8 // nirviNNaH / 2 / 3189 // nirvideH sattA-lAma-vicArArthAt parasya ktasya 'no Natvam' syAt / nirviNNaH / / 89 // na khyA-pUga-bhU-mA-kama-gama-pyAya-vepo'Nezca / / 3 / 90 // adurupasargAntaHsthAd rAdeH parebhyaH khyAdibhyo'Nyanta-NyantebhyaH parasya kRto 'no N na' syAt / prakhyAnam, prakhyApanam / prapavanam, prapAvanam / prabhavanam, prabhAvanA / prabhAyamAnam, pramApanA / prakAminI, prakAmanA / apragamaniH, pragamanA / prapyAnaH, prapyAyanA / pravepanIyam, pravepaTA // 10 //
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam deze'ntaro'yana - hanaH | 2|3|91 // antaHzabdAtparasyA'yanasya hantezca 'no deze'rthe N na' syAt / antarayano'ntarhanano vA dezaH / deza iti kim ? antarayaNam, antarhaNyate // 91 // SAt pade / 2 / 3 / 92 // pade parato yaH SastataH parasya 'no N na' syAt / sarpiSpAnam / pada iti kim ? sarpiSkeNa // 92 // 92 pade'ntare'nA''Ggyataddhite | 2|3|93 // AGantaM taddhitAntaM ca muktvA'nyasmin pade nimitta kAryiNorantare 'no N na' syAt / prAvanaddham, roSabhImamukhena / anAGIti kim ? prANaddham / ataddhita iti kim ? ArdragomayeNa // 93 // hano ghi | 2|3|94 // hantena ghi nimittakAryiNorantare sati 'N na' syAt / zatrughnaH // 94 // nRteryaGi | 2|3|95 // nRtena yaviSaye 'N na' syAt / narInRtyate, narinarti / yaGIti kim ? hariNata nAma kazcit // 95 // kSubhnAdInAm | 2|3|16|| eSAm 'no N na' syAt / kSumnAti, AcAryAnI // 96 // pAThe dhAtvAderNo naH | 2|3|97 // pAThe dhAtvAde- 'rNo naH' syAt / nayati / pATha iti kim ? NakArIyati / Aderiti kim ? bhaNati // 97 // SaH so'STrayai- SThiva - SvaSkaH | 2|3|98 // pAThe dhAtvAdeH 'SaH saH syAt, na tu STyai- SThiva-SvaSkAM sambandhI syAt /
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 93 sahate / Aderityeva - laSati / STyAdivarjanaM kim ? TyAyati, ThIvyati, dhavaSkate // 98 // R-ra la-laM kRpo'kRpITAdiSu / 2 / 3 / 99 // 'kRpekraMta lat, rasya ca la syAt, na tu kRpITAdiviSayasya / klapyate, klaptaH; kalpate, kalpayati / akRpITAdiSviti kim ? kRpITam, kRpANaH // 19 // upasargasyA-'yau / 2 / 3 / 100 // upasargasthasya 'rasyA'yau dhAtau pare l' syAt / plAyate, putyayate // 10 // gro yaDi / / 3 / 101 // yaGi pare girate 'ro lU' syAt / nijegilyate / / 101 / / navA svare / 2 / 3 / 102 // gro raH svarAdau pratyaye pare vihitasya 'l vA' syAt / gilati, girati; nigAlyate, nigAryate / vihitavizeSaNaM kim ? giraH // 102 // pare-'Gga-yoge / 2 / 3 / 103 // paristhasya ro ghAdau pare 'l vA' syAt / palighaH, parighaH; palyaGkaH, paryaGkaH; paliyogaH, pariyogaH // 103 // RphiDAdInAM Daca laH / / 3 / 104 // eSAm 'R-ro la-lau Dasya ca la vA syAt / laphiDaH, laphilaH; RphiDaH, RphilaH; latakaH, RtakaH; kapalikA, kaparikA ||104 // japAdInAM po vaH / / 3 / 105 // eSAm 'po vo vA' syAt / javA, japA; pArAvataH, pArApataH // 105 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasyopajJazabdAnuzAsana laghuvRttau dvitIyasyAdhyAyasya tRtIyaH pAdaH samAptaH / 2 / 3 / /
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam mUlarAjAsidhArAyAM nimagnA ye mahIbhujaH / unmajjanto vilokyante svargaGgAjaleSu te ||7|| XO X ( caturthaH pAdaH ) striyAM nRto'svasrAderDIH | 2|4|1 // strIvRtternAntAd RdantAcca svanAdivarjAd 'DI' syAt / rAjJI, atirAjJI, kartrI / striyAmiti kim ? paJca nadyaH / asvasrAderiti kim ? svasA, duhitA // 1 // adhAtUdRditaH / 2|4|2 // adhAturya udid Rdicca tadantAt strIvRtte- 'rDI:' syAt / bhavatI, atimahatI, pacantI / adhAtviti kim ? sukan strI // 2 // aJcaH |2|4|3 // aJcantAt striyAM 'DIH' syAt / prAcI, udIcI // 3 // Na - svarA-ghoSAd vano razca | 2|4|4| etadantAd vihito yo van tadantAt striyAM 'DI' syAt, tadyoge vano'ntasya razca / avAvarI, dhIvarI, merudRzvarI / Na-svarA -'ghoSAditi kim ? sahayudhvA strI / vihitavizeSaNaM kim ? zarvarI // 4 // vA bahuvrIheH | 2|4|5 // - svarA- SghoSAd vihito yo van tadantAd bahuvrIheH striyAM 'DIrvA' syAt, razcAntasya / priyAvAvarI, priyAvAvA / bahudhIvarI, bahughIvA / bahumerudRzvarI, bahumerudRzvA ||5|
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam vA pAdaH / 2 / 4 // 6 // bahuvrIhestaddhetukapAcchabdAntAt striyAM 'DI' syAt / dvipadI, dvipAt / bahuvrIhinimitto yaH pAd iti vizeSaNAdiha na syAt- pAdamAcaSTe kvipi pAd, trayaH pAdo'syAH- tripAt // 6 // UnaH / 2 / 47 // UdhannantAd bahuvrIheH striyAM 'DIH' syAt / kuNDonI // 7 // azizoH / 2 / 48 // azizu iti bahuvrIheH striyAM 'DIH' syAt / azizvI // 8 // saMkhyAdehayinAda vayasi // 2 // 4 // 9 // saMkhyAdeAyanAntAd bahuvrIheH striyAM 'DIH syAt, vayasi gamye / trihAyaNI, caturhAyaNI vaDavA / vayasIti kim ? caturhAyanA zAlA // 9 // dAmnaH // 2 // 4 // 10 // saMkhyAderdAmacantAd bahuvrIheH triyAM 'DIH' syAt / dvidAmnI / saMkhyAderityevauddAmAnaM pazya // 10 // ano vA / 2 / 4 / 11 // anantAd bahuvrIhe. striyAM 'DIvA syAt / bahurAjyau, bahurAje, bahurAjAnau // 11 // nAmantAd bahuvrIheH zriya nAmni RT anantAd bahuvrIheH striyAM 'saMjJAyAM nityaM DIH' syAt / adhirAjJI, surAjJI nAma grAmaH // 12 // nopAntyavataH // 24 // 13 // yasyopAntyaluga nAsti tasmAdacantAd bahuvrIheH striyAM 'jIna' syAt / suparvA, suzarmA / upAntyavata iti kim ? bahurAjJI // 13 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam manaH / 2 / 4 / 14 // mannantAt striyAM 'DIna' syAt / sImAnau // 14 // tAbhyAM vA-''paDita / 2 / 4 / 15 // mannantAd bahuvrIhezvA'nantAt striyAm 'Ap vA syAt, sa ca Dit' / sIme, suparve; pakSe-sImAnau, suparvANau // 15 // ajAdeH / 2 / 4 / 16 // ajAdestasyaiva striyAm 'Apa' syAt / ajA, bAlA, jyeSThA, kruJcA // 16 // Rci pAdaH pAtpade / 2 / 4 / 17 // kRtapAdbhAvapAdasya Rcyarthe 'pAtpadeti nipAtyate' / tripadA, tripAd, gAyatrI / RcIti kim ? dvipAt, dvipadI // 17 // At / 2 / 4 / 18 // akArAntAt striyAm 'Apa' syAt / khaTvA, yA, sA // 18 // gaurAdibhyo mukhyAnDIH / 2 / 4 / 19 // gaurAdigaNAnmukhyAt striyAM 'DIH' syAt / gaurI, zabalI / mukhyAditi kim ? bahunadA bhUmiH // 19 // aNajeyekaNa-na-snaJ-TitAm / 2 / 4 // 20 // aNAdInAM yo't tadantAtteSAmeva striyAM 'DIH' syAt / aupagavI, baidI, sauparNeyI, AkSikI, straiNI, posnI, jAnudanI // 20 // vayasyanantye / / 421 // kAlakRtA zarIrAvasthA vayastasminacarame vartamAnAdakArAntAt striyAM 'DIH' syAt / kumArI, kizorI, vadhUTI / anantya iti kim ? vRddhA // 21 // dvigoH samAhArAta 24 // 22 //
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 97 samAhAradvigoradantAt striyAM 'DIH' syAt / paJcamUlI, dazarAjI // 22 // parimANAt taddhitalukyabistA''citakambalyAt / / 4 / 23 // paritaH sarvato mAnaM parimANaM rUdeH prasthAdi, bistAdivarjaparimANAntAd dvigoradantAt taddhitaluki striyAM 'DIH' syAt / dvAbhyAM kuDavAbhyAM krItA dvikuDavI / parimANAditi kim ? paJcabhirazvaiH krItA paJcAzvA / taddhitalukIti kim ? dvipaNyA / bistAdivarjanaM kim ? dvibistA, dvyAcitA, dvikambalyA // 23 // kANDAt pramANAdakSetre / 2 / 4 // 24 // pramANavAcikANDAntAdakSetraviSayAd dvigostaddhitaluki striyAM 'DIH' syAt / AyAmaH pramANam, dve kANDe pramANamasyAH dvikANDI rajjuH / pramANAditi kim ? dvikANDA zATI / akSetra iti kim ? dvikANDA kSetrabhaktiH // 24 // puruSAd vA / 2 / 4 / 25 // pramANavAcipuruSAntAd dvigostaddhitaluki striyAM 'DIrvA' syAt / dvipuruSI dvipuruSA parikhA / taddhitalukItyeva- paJca puruSAH samAhRtAH paJcapuruSI // 25 // revata-rohiNAd bhe / 2 / 4 / 26 // AbhyAM nakSatravRttibhyAM striyAM 'DIH' syAt / revatI, rohiNI, revatyAM jAtA revatI / ma iti kim ? revatA // 26 // nIlAt prANyoSadhyoH // 2 // 4 // 27 // prANinyauSadhau ca nIlAt striyAM 'DIH' syAt / nIlI gauH, nIlI auSadhiH, nIlA'nyA // 27 // tAca nAmni vA // 2 // 4 // 28 // nIlAt ktAntAca striyAM saMjJAyAM 'DIrvA' syAt / nIlI, nIlA; pravRddhavilUnI, pravRddhavilUnA // 28 //
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsidahemacandrazabdAnuzAsanam kevala-mAmaka-bhAgadheya-pApA-'para-samAnA-''ryakRta-suma Ggala-bheSajAt / 2 / 4 / 29 // ebhyo nAmni striyAM 'DIH' syAt / kevalI jyotiH, mAmakI, bhAgadheyI, pApI, aparI, samAnI, AryakRtI, sumaGgalI, bheSajI / nAmnItyeva-kevalA // 29 // bhAja-goNa-nAga-sthala-kuNDa-kAla-kuza-kAmuka-kaTa-kabarAt pakvA-''vapana-sthUlA-'kRtrimA-'matra-kRSNA-'yasI riMsu-zroNi-kezapAze / 2 / 4 // 30 // ebhyo yathAsaMkhyaM pakvAdiSvartheSu striyAM 'nAmni DIH' syAt / bhAjI pakvA cet, bhAjA'nyA / goNI Avapanam, goNA'nyA / nAgI sthUlA, nAgA'nyA / sthalI akRtrimA, sthalA'nyA / kuNDI amatram, kuNDA'nyA / kAlI kRSNA, kAlA'nyA / kuzI AyasI, kuzA'nyA / kAmukI riraMsuH, kAmukA'nyA / kaTI zroNiH, kaTA'nyA / kabarI kezapAzaH, kabarA'nyA // 30 // navA zoNAdeH / 2 / 4 // 31 // zoNAdeH striyAM 'DI' syAt / zoNI, zoNA; caNDI, caNDA // 31 // ito'ktya rthAt / 2 / 4 // 32 // ktyarthapratyayAntavarjAd idantAt striyAM 'DIrvA syAt / bhUmI, bhUmiH; dhUlI, dhUliH / aktyaryAditi kim ? kRtiH, akaraNiH, hAniH // 32 // paddhateH / 2 / 4 // 33 // asmAt striyAM 'DI' syAt / paddhatI, paddhatiH // 33 // zakteH zasne 2434 // asmAccho striyAM 'DI' syAt / zaktI, zaktiH / zastra iti kim ? zaktiH- sAmarthyam // 34 //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam svarAduto guNAdakharoH / 2 / 4 // 35 // svarAt paro ya ut tadantAd guNavacanAt kharuvarjAt striyAM 'DIrvA syAt / paTvI, paTuH / vibhvI, vibhuH / svarAditi kim ? pANDubhUmiH / guNAditi kim ? AkhuH strI / akharoriti ? kharuriyam // 35 // _zyetaita-harita-bharata-rohitAd varNAt to nazca / 2 / 4 // 36 // ebhyo varNavAcibhyaH striyAM 'DIrvA syAt tadyoge to na ca / zyenI, zyetA; enI, etA; hariNI, haritA; bharaNI, bharatA; rohiNI, rohitA / varNAditi kim ? zyetA, etA // 36 // knaH palitA-'sitAt / 2 / 4 // 37 // ta iti ceti cA-'nuvartate, AbhyAM striyAM 'DIrvA syAt, tadyoge taH knaH' / paliknI, palitA; asiknI, asitA // 37 // // 24 // 38 // asaha-naJ-vidyamAnapUrvapadAt svAGgAdakroDAdibhyaH sahAdivarjapUrvapadaM yat svAGgaM tadantAt kroDAdivarjAd adantAt striyAM 'DI' syAt / pInastanI, pInastanA; atikezI, atikezA mAlA / sahAdivarjanaM kim ? sahakezA, akezA, vidyamAnakezA / kroDAdivarjanaM kim ? kalyANakroDA, pInagudA, dIrghavAlA / svAGgAditi kim ? bahuzophA, bahujJAnA, bahuyavA // 38 // (2 / 4 // 39 // nAsikodaroSTha-japA-danta-karNa-zRGgA-jagAtra-kaNThAta sahAdivarjapUrvapadebhya ebhyaH svAGgebhyaH striyAM 'DI' syAt / tunAsikI, tuGganAsikA; kRzodarI, kRzodarA; bimboSThI, bimboSThA; dIrghajaGghI, dIrghajayA; samadantI, samadantA; cArukarNI, cArukarNA; tIkSNazRgI, tIkSNazRgA; mRdvaGgI, mRdvA sugAtrI, sugAtrA; sukaNThI, sukaNThA / pUrveNa siddhe niyamArthamidam, tena bahusvarasaMyogopAntyebhyo'nyebhyo mA bhUt-sulalATA, supArkhA // 39 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam nakha-mukhAdanAmni // 2 // 4 // 40 // sahAdivarjapUrvapadAbhyAM svAGgAbhyAmAbhyAm asaMjJAyAmeva striyAM DIrvA' syAt / zUrpanakhI, zUrpanakhA; candramukhI, candramukhA / anAmnIti kim ? zurpaNakhA, kAlamukhA // 40 // pucchAt / 2 / 4 // 41 // sahAdivarjapUrvapadAt svAGgAt pucchAt striyAM 'DI' syAt / dIrghapucchI dIrghapucchA // 41 // kabara-maNi-viSa-zarAdeH / 2 / 4 // 42 // etatpUrvapadAt pucchAt striyAM 'DInityam' syAt / kabarapucchI, maNipucchI, viSapucchI, zarapucchI // 42 // pakSAcopamAnA''deH / 2 / 4 / 43 // upamAnapUrvAt pakSAt pucchAca striyAM 'DIH' syAt / ulUkapakSI zAlA, ulUkapucchI senA // 43 // krItAta karaNAdeH / 2 / 4 / 44 // karaNAdeH krItAntAdadantAt striyAM 'DIH' syAt / azvanIti, manasAkrIti / Aderiti kim ? azvena krItA // 44 // tAdalpe / 2 / 4 // 45 // ktAntAt karaNAderalpe'rthe striyAM 'DIH' syAt / abhraviliptI dyauH, alpApretyarthaH / alpa iti kim ? candanAnuliptA strI // 45 // svAGgAderakRta-mita-jAta-pratipatrAd bahuvrIheH / 2 / 4 / 46 // svAGgAdeH kRtAdivarjAt ktAntAd bahuvrIheH striyAM 'DIH' syAt / zaGkhabhitrI, UruminI / kRtAdivarjanaM kim ? dantakRtA, dantamitA, dantajAtA,
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 101 dantapratipannA // 46 // anAchAdajAtyAdernavA / 2 / 4 / 47 // AcchAdavarjA yA jAtistadavayavAt kRtAdivarjAt ktAntAd bahuvrIheH striyAM 'DI' syAt / zAGgarajagdhI, zAharajagdhA / AcchAdavarjanaM kim ? vastracchannA / jAtyAderiti kim ? mAsayAtA / akRtAdhantAdityeva- kuNDakRtA // 47 // patyunaH / 2 / 4 // 48 // patyantAd bahuvrIhe. striyAM 'DIrvA syAt, tadyoge'ntasya na ca' / dRDhapAnI, dRDhapatiH / mukhyAdityeva- bahusthUlapatiH purI // 48 // sAdeH / 2 / 4 // 49 // sapUrvapadAt patyantAt striyAM 'DIrvA syAt, tadyoge'ntasya na ca' / grAmasya patiH grAmapatnI grAmapatiH / sAderiti kim ? patiriyam, grAmasya patiriyam // 49 // sapalyAdau / 2 / 4 // 50 // [ // 50 // eSu patizabdAt striyAM 'DIH' syAt, antasya na ca / sapatnI, ekapalI / UDhAyAma / 2 / 4 // 51 // patyuH pariNItAyAM striyAM 'DIH syAt, na cA'ntasya' / palI, vRSalasya patnI // 51 // pANigRhItIti / 2 / 452 // pANigRhItItiprakArAH zabdA UDhAyAM striyAM 'DyantA nipAtyante' / pANigRhItI, karagRhItI / UTAyAmityeva - pANigRhItA'nyA // 52 // pativanyantarvalyau bhAryA-garbhiNyoH / 2 / 453 // bhAryA- avidhavA strI, tasyAM garmiNyAM ca yathAsaMkhyam 'etau nipAtyete' /
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam pativalI, antarvalI // 53 // jAterayAnta-nityastrI-zUdrAt / 2 / 4 / 54 // jAtivAcino'dantAt striyAM 'DIH' syAt, na tu yAnta-nityatrI-zUdrAt / kukkuTI, vRSalI, nADAyanI, kaThI / jAteriti kim ? muNDA / yAntavarjanaM kim ? kSatriyA / nityastrIvarjanamiti kim ? khaTvA / zUdravarjanaM kim ? zUdrA / Adityeva - AkhuH // 54 // pAka-karNa-parNavAlAntAt / 2 / 455 // pAkAdyantAyA jAteH striyAM 'DIH' syAt / odanapAkI, AkhukarNI, mudgaparNI, govAlI / jAterityeva- bahupAkA yavAgUH // 55 // asata-kANDa-prAnta-zatakAcaH puSpAt / 2 / 456 // sadAdivarjebhyaH paro yaH puSpazabdastadantAjjAteH striyAM 'DIH' syAt / shpusspii| sadAdivarjanaM kim ? satpuSpA, kANDapuSpA, prAntapuSpA, zatapuSpA, ekapuSpA, prAkpuSpA // 56 // asam-bhasrA-'jinaka-zaNa-piNDAt phalAt / 2 / 457 // samAdivarjemyo yaH phalazabdastadantAjjAteH striyAM 'DIH' syAt / dAsIphalI / samAdipratiSedhaH kim ? saMphalA, bhastrAphalA, ajinaphalA, ekaphalA, zaNaphalA, piNDaphalA oSadhiH // 57 // anajo mUlAt / 2 / 458 // navarjAt paro yo mUlazabdastadantAjjAteH striyAM 'DIH' syAt / darbhamUlI, zIrSamUlI / anaJa iti kim ? amUlA // 58 // dhavAd yogAdapAlakAntAt / / 459 // dhavo-bhartA, tadvAcinaH sambandhAt strIvRtteH pAlakAntazabdavarjAt 'DIH' syAt /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 103 praSThI, gaNakI / dhavAditi kim ? prasUtA / yogAditi kim ? devadatto dhavaH, devadattA strI svataH / apAlakAntAditi kim ? gopAlakasya strI gopAlikA / Adityeva - sahiSNoH strI sahiSNuH // 59 // pUtakratu- vRSAkapyagni-kusita - kusIdAdai ca | 2|4|60 // ebhyo dhavavAcibhyastadyogAt strIvRttibhyo GIH syAt GIyoge caiSAmairantasya' / pUtakratAyI, vRSAkapAyI, agnAyI, kusitAyI, kusIdAyI // 60 // manorau ca vA | 2|4|61 // , dhavavRttermanoryogAt strIvRtte - 'DarvA syAt, GIyoge cAsya auraizcAntasya' / manAvI, manAyI, manuH // 61 // varuNendra - rudra-bhava - zarva- mRDAdAn cAntaH | 2|4|62 // ebhyo dhavavAcibhyo yogAt strIvRttibhyo GIH syAt GIyoge An cAntaH' / varuNAnI, indrANI, rudrANI, bhavAnI, zarvANI, mRDAnI // 62 // mAtulA -''cAryopAdhyAyAd vA | 2|4163 // ebhyo dhavavAcibhyo yogAt strIvRttibhyo GIH syAt, DIyoge cA-''nanto vA' / mAtulAnI, mAtulI; AcAryAnI, AcArya; upAdhyAyAnI upAdhyAyI // 63 // sUryAd devatAyAM vA | 2|4|64 // sUryAd dhavavAcino yogAd devatAstrIvRtte 'DarvA syAt, DIyoge cA''nantaH' / sUryANI, sUryA / devatAyAmiti kim ? mAnuSI sUrI || 64 || yava-yavanA-'raNya - himAd doSa - lipyuru - mahattve | 2|456 5 // ebhyo yathAsaMkhyaM doSAdau gamye striyAM GIH' syAt, GIyoge cA- S'nantaH' / yavAnI, yavanAnI lipiH, araNyAnI, himAnI // 65 // Arya kSatriyAd vA | 2|4|66 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam AbhyAM striyAM 'DIrvA syAt, GIyoge cA''nantaH' / AryANI, AryA, kSatriyANI, kSatriyA // 66 // yo DAyana ca vA / 2 / 4 / 67 // yajantAt striyAM 'DIH syAt, GIyoge ca DAyananto vA' syAt / gArgI, gAAyaNI // 67 // lohitAdizakalAntAt / 2 / 4 / 68 // lohitAdeH zakalAntAt yajantAt striyAM 'DIH syAt, tadyoMge ca DAyanantaH' / lauhityAyanI, zAkalyAyanI // 68 // SA-'vaTAdvA / 21469 // SAntAd avaTAcca yajantAt striyAM 'DIrvA syAt, GIyoge ca DAyanantaH' / pautimASyAyaNI, pautimASyA; AvaTyAyanI, AvaTyA // 69 // kauravya-mANDUkA-''sureH / 2 / 470 // ebhyaH striyAM 'DIH syAt, GIyoge ca DAyanantaH' / kauravyAyaNI, mANDUkAyanI, AsurAyaNI // 70 // iJa itaH / 2 / 471 // ijantAd idantAt striyAM 'DIH' syAt / sautaGgamI / ita iti kim ? kArISagandhyA // 7 // nujatiH / 2 / 472 // manuSyajAtivAcina idantAt striyAM 'DIH' syAt / kuntI, dAkSI / ita ityevadarat / nuriti kim ? tittiriH / jAteriti kim ? niSkauzAmbiH // 72 // uto'prANinazvA'yu-rajjvAdibhya uu2|473|| udantAnRjAteraprANijAtivAcinazca striyAm "UG syAt, na tu vantAd
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazadAnuzAsanam 105 rajjvAdibhyazca / kurUH, brahmabandhUH; alAbUH, karkandhaH / uta iti kim ? vadhUH / aprANinazceti kim ? AkhUH / jAterityeva- paTuH strI / yurajjvAdivarjanaM kim ? adhvaryuH strI, rajjuH, hanuH // 73 // bAvanta-kadru-kamaNDalonAmni / 2 / 474 // bAhvantAt kadru-kamaNDalubhyAM ca saMjJAyAM striyAm 'U' syAt / madrabAhU:, kadrUH, kamaNDalUH / nAmnIti kim ? vRttabAhuH // 74|| upamAna-sahita-saMhita-saha-sapha-vAma-lakSmaNAyUroH / 2 / 475 // etatpUrvapadAdUroH striyAm 'UG syAt / karabhorUH, sahitorUH, saMhitoruH, sahorUH, saphoraH, vAmorUH, lakSmaNoruH / upamAnAdhAderiti kim ? pInoruH / / 75 // nArI-sakhI-paG-zvazrU / 2 / 476 // ete 'DyantA UGantAzca nipAtyante' // 76 / / yUnastiH / 2 / 477 // yUnaH striyAM 'tiH' syAt / yuvatiH / mukhyAdityeva- niyU~nI / / 77|| anArSe vRddhe'Nijo bahusvara-gurUpAntyasyA-'ntasya SyaH 21478 // anArSe vRddhe vihitau yAvaNijau tadantasya sato bahusvarasya gurUpAntyasya nAmno-'ntasya 'pyaH' syAt / kArISagandhyA, bAlAkyA / anArSa iti kim ? vAsiSThI / vRddha iti kim ? AhicchatrI / aNiJa iti kim ? AtabhAgI / bahusvareti kim ? dAkSI / gurUpAntyasyeti kim ? aupagavI / aNijantasya sato bahusvarAdivizeSaNaM kim ? dauvAryA, auDulomyA // 78 / / kulAkhyAnAm / 2 / 479 //
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 zrIsidbhahemacandrazabdAnuzAsanam kulamA''khyAyate yakAbhistAsAmanArSavRddhANijantAnAmantasya striyAM 'SyaH' syAt / pauNikyA, gauptyA / anArSa ityeva- gautamI // 79 // krauDyAdInAm / 2 / 4 / 80 // krauDi ityAdInAmaNijantAnAmantasya striyAM 'vyaH' syAt / krauDyA, lADyA ||80 // bhoja-sUtayoH kSatriyA-yuvatyoH / 2481 // anayorantasya yathAsaMkhyaM kSatriyA yuvatyoH striyAM 'SyaH' syAt / bhojyA kSatriyA, sUtyA yuvatiH / anyA tu bhojA, sUtA // 8 // daivayajJi-zaucivRkSi-sAtyamuni-kANThevidvervA / 2 / 4182 // eSAm isantAnAM striyAmantasya 'pyo vA' syAt / daivayajhyA, daivayajJI; zaucivRkSyA, zaucivRkSI; sAtyamugryA, sAtyamugrI; kANTheviDyA, kANTheviddhI // 2 // SyA putra-patyoH kevalayorIca tatpuruSe / 2 / 4 / 83 // mukhya AbantaH SyaH putra-patyoH kevalayoH parayostatpuruSa samAse 'Ic' syAt / kArISagandhIputraH, kArISagandhIpatiH / Syeti kim ? ibhyAputraH / kevalayoriti kim ? kArISagandhyAputrakulam // 83 // bandhau bahuvrIhau / 2 / 4184 // mukhya AvantaH Syo bandhI kevale pare 'bahuvrIhAvIc syAt / kArISagandhIbandhuH / kevala ityeva-kArISagandhyAbandhukulam / mukhya ityeva atikArISagandhyAbandhuH / / 84 // ___ mAta-mAtR-mAtRke vA / 2 / 4185 // mukhya AbantaH Syo mAtAdiSu kevaleSu pareSu 'bahuvrIhAvIja vA' syAt /
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 107 kArISagandhImAtaH, kArISagandhyAmAtaH; kArISagandhImAtA, kArISagandhyAmAtA / kArISagandhImAtRkaH, kArISagandhyAmAtRkaH // 85 // asya yAM luk / 2 / 4 / 86 // kyAM pare -'sya luk syAt / madracarI / 8 / / matsyasya yaH / 2 / 4 / 87 // 'matsyasya yo jhyAM luk' syAt / matsI // 87 / / vyanjanAt taddhitasya / 2 / 4 / 88 // vyajjanAt parasya taddhitasya 'yo jyAM luk' syAt / manuSI / vyaJjanAditi kim ? kArikeyI / taddhitasyeti kim ? vaizyI // 88 // sUryA-'gastyayorIye ca / 2 / 4 / 89 // anayo-'yo DyAmIye ca pratyaye luk syAt / sUrI, AgastI, saurIyaH, AgastIyaH // 89 // tiSya-puSyayo rbhA'Ni 21490 // bham- nakSatram, tasyA'Ni pare'nayo-'yo luk syAt / taiSI rAtriH, pauSamahaH / bhANIti kim ? taiSyazvaruH // 10 // __Apatyasya kya-cyoH / / 4 / 91 // vyaJjanAt parasyA''patyasya 'yaH kye ccau ca pare luk syAt / gArgIyati, gArgAyate, gArgIbhUtaH / Apatyasyeti kim ? sAkAzyIyati / vyaJjanAdityeva -kArikeyIyati // 11 // taddhitayasvare'nA''ti / 2 / 492 // vyaJjanAt parasyA''patyasya 'yo yAdAvAdAdivarjasvarAdau ca taddhite luka syAt / gArgyaH, gArgakam / Apatyasyetyeva- kAmpIlyakaH / taddhiteti kim ?
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam vAsyena / anAtIti kim ? gAAyaNaH / / 92 // bilvakIyAderIyasya / 2 / 4 / 93 // naDAdisthA bilvAdayaH, teSAM kIyapratyayAntAnAm 'Iyasya taddhitayasvare luk' syAt / bailvakAH, vaiNukAH / bilvakIyAderiti kim ? nADakIyaH // 93 / / na rAjanya-manuSyayorake / 2 / 4 / 94 // anayo-'yo'ke pare lug na' syAt / rAjanyAnAM samUho rAjanyakam, evaM mAnuSyakam // 14 // yAdergauNasyAkvipastaddhitalukyagoNI-sUcyoH / 2 / 4 / 95 // 'DyAdeH pratyayasya gauNasyAkvibantasya taddhitaluki luk syAt, na tu goNIsUcyoH' / saptakumAraH, paJcendraH, paJcayuvA, dvipaGguH / gauNasyeti kim ? avantI / akvipa iti kim ? paJcakumArI / agoNI-sUcyoriti kim ? paJcagoNiH, dazasUciH // 95 // godhAnte hasvo'naMzisamAseyobahuvrIhau / 2 / 4 / 96 // gauNasyA'kvipo godhintasya cAnte vartamAnasya 'isvaH' syAt, na cedasAvaMzisamAsAnta IyasvantabahuvrIhyanto vA / citraguH, niSkauzAmbiH, atikhaTvaH, atibrahmabandhuH / gauNasyetyeva- sugauH, rAjakumArI / akvipa ityeva- priyagauH, priyakumArI caitraH / gozceti kim ? atitantrIH / anta iti kim ? gokulam, kumArIpriyaH, kanyApuram / aMzisamAsAdivarjanaM kim ? arddhapippalI, bahuzreyasI nA / / 96 / / kIbe / 2 / 4 / 97 // napuMsakavRtteH svarAntasya nAmno 'isvaH' syAt / kIlAlapam, atinu kulam / / 97 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 109 vedUto'navyaya-vRdIca-DIyuvaH pade / 2 / 4 / 98 // IdUtoruttarapade pare 'isvo vA' syAt na cetAvavyayau mvRtI Icau Dyau iyusthAnI ca syAtAm / lakSmiputraH, lakSmIputraH; khalapuputraH khalapUputraH / avyayAdivarjanaM kim ? kANDIbhUtam, indrahUputraH, kArISagandhIputraH, gArgIputraH, zrIkulam, bhrUkulam // 98 // GbApo bahulaM nAmni / 2 / 4 / 99 // DyantasyA''vantasya cottarapade saMjJAyAM 'hasvaH' syAt, bahulam / bharaNi - guptaH; revatimitraH, revatImitraH; zilavaham; gaGgamahaH, gaGgAmahaH // 19 // tve / 2 / 4 / 100 // jhyAbantasya tve pare bahulam 'hasvaH' syAt / rohiNitvam, rohiNItvam ajatvam, ajAtvam // 10 // dhruvo'ca kuMsa-kuTyoH / 2 / 4 / 101 // anayoH parayorbhuvo 'isvo'dha' syAt / bhukuMsaH, bhrakuMsaH; bhrukuTiH, bhrakuTiH // 101 // mAleSIkeSTakasyA'nte'pi bhAri-tUla-cite / 2 / 41102 // eSAM kevalAnAmantasthAnAM ca bhAryAdiSu pareSu yathAsaMkhyam 'hrasvaH' syAt / mAlabhArI, utpalamAlabhArI; iSIkatUlam, iSTakacitam // 102 // goNyA meye / 2 / 4 / 103 // [ // 103 // goNyA mAnavRtterupacArAnmeyavRtte- IsvaH' syAt / goNyA mito goNiH yAdIdUtaH ke / 2 / 41104 // jhyAdIdUdantAnAM ca ke pratyaye 'isvaH' syAt / pavikA, somapakaH, lakSmikA, vadhukA // 10 //
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 zrIsidahemacandrazabdAnuzAsanam na kaci / 2 / 4 / 105 // jhyAdIdUtaH kaci pare 'isvo na' syAt / bahukumArIkaH, bahukIlAlapAkaH, bahulakSmIkaH, bahubrahmabandhUkaH // 105 // navA''paH / 2 / 4 / 106 // // 106 // ApaH kaci pare 'isvo vA' syAt / priyakhaTvakaH, priyakhaTvAkaH icA'puMso'nitkyAppare / 2 / 4 / 107 // Abeva paro yasmAnna vibhaktistasminnanitaH pratyayasyAvayave ke pare'pulliGgA dvihitasyA''passthAne 'i-isvI vA' syAtAm / khaTvikA, khaTvakA, khaTvAkA / apuMsa iti kim ? sarvikA / aniditi kim ? durgakA / Appara iti kim ? priyakhaTvAko nA, atipriyakhaTvAkA strI / Apa ityeva- mAtRkA ||107 / / sva-jJA-5ja-bhastrA'dhAtutyayakAt / 2 / 4 / 108 // sva-jJA-'ja-mastrebhyo dhAtu-tyavarjasya yau ya-ko tAbhyAM ca parasyA-''paH sthAne'nitkyAppare parata 'ikAro vA' syAt / svikA, svakA; zikA, jJakA; ajikA, ajakA; abhastrikA, abhatrakA; ibhyikA, ibhyakA; caTakikA, caTakakA / dhAtutyavarjanaM kim ? sunayikA, supAkikA, ihatyikA / Apa ityeva- kAmpIlyikA // 108 // byeSa-sUta-putra-vRndArakasya / 2 / 4 / 109 // eSAmantasyAnitkyAppare 'irvA' syAt / dvike, dvake; eSikA; eSakA; sUtikA, sUtakA; putrikA; putrakA; vRndArikA, vRndArakA // 109 // vau vartikA 214110 // zakunAvarthe 'vartikA' iti 'itvaM vA' syAt / vartikA, vartakA / vAviti kim ? vartikA bhAguriH // 110 //
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 111 asyA'yat-tat-kSipakAdInAm / 2 / 4 / 111 // yadAdivarjasyA'to'nitkyAppare 'iH' syAt / pAcikA, madrikA / anitkItyevajIvakA / Appara ityeva- bahuparivrAjakA / yadAdivarjanaM kim ? yakA, sakA, kSipakA, dhruvakA // 111 // narikA-mAmikA / 2 / 4 / 112 // narakA-mAmakayoritvaM nipAtyate / narikA, mAmikA ||112 // tArakA-varNakA-'STakA jyotis- tAntava-pitRdevatye 214113 // eteSvartheSu yathAsaMkhyam 'ete ivarjA nipAtyante' / tArakA jyotiH, varNakA prAvaraNavizeSaH, aSTakA pitRdevatyaM karma // 113 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasvopajJazabdAnuzAsana laghuvRttau dvitIyasyAdhyAyasya caturthaH pAdaH samAptaH // 2 / / 4 / / zrImUlarAjakSitipasya bAhurbibharti pUrvAcalazRGgazobhAm / saMkocayan vairimukhAmbujAni, yasminnayaM sphUrjati candrahAsaH // 8 // // dvitIyo'dhyAyaH samAptaH //
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 / 112 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // arham // atha tRtIyo'dhyAyaH (prathamaH paadH)|| dhAtoH pUjArthasvati- gatAryA'dhiparyatikramArthA'tivarjaH prAdirupasargaH prAk ca / 3 / 11 // dhAtoH sambandhI tadarthadyotI 'prAdirupasargaH syAt, sa ca dhAtoH prAk - na paro na vyavahitaH, pUjArthI svatI, gatAryAvadhiparI, atikramArthamatiJca varjayitvA' / praNayati, pariNayati / dhAtoriti kim ? vRkSaM vRkSamabhi sekaH / pUjArthasvatyAdivarjanaM kim ? susiktam, atisiktam bhavatA; adhyAgacchati, Agacchatyadhi, paryAgacchati, Agacchati pari; atisiktvA / dhAtoriti prAk ceti ca gatisaMjJAM yAvat // 1 // UryAyanukaraNa-cci-DAcaca gatiH / 3 / 12 // ete upasargAzca dhAtoH sambandhino 'gatayaH syuste ca prAg dhAtoH' / UryAdi:UrIkRtya, urarIkRtya; anukaraNam - khATakRtya; cyantaH- zuklIkRtya; DAjantaHpaTapaTAkRtya; upasargaH- prakRtya // 2 // kArikA sthityAdau / 3 / 13 // sthityAdAvarthe kArikA 'gatiH' syAt / sthitiH- maryAdA vRttirvA / kArikAkRtya // 3 // bhUSA-5'dara-kSepe'laMsada-'sata / 3 / 114 // eSvaryeSvete yathAsaMkhyam 'gatayaH' syuH / alaGkRtya, satkRtya, asatkRtya / bhUSAdiSviti kim ? alaM kRtvA- mA kArItyarthaH // 4 // agrahA-'nupadeze'ntaradaH / 3 / 115 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 113 anayorarthayoretau yathAsaMkhyam 'gatI' syAtAm / antarhatya, adaHkRtyai - tatkarteti dhyAyati // 5 // kaNe-manas tRptau // 3 // 16 // etAvavyayau tRptI gamyamAnAyAm 'gatI' syAtAm / kaNehatya manohatya payaH pibati / tRptAviti kim ? taNDulAvayave kaNe hatvA // 6 // puro'stamavyayam / 3 / 17 // etAvavyayau 'gatI' syAtAm / puraskRtya, astaGgatya / avyayamiti kim ? puraH kRtvA- nagarIrityarthaH // 7 // __ gatyartha-vado'cchaH / 3 / 18 // acchetyavyayaM gatyarthAnAM vadazca dhAtoH sambandhi 'gatiH' syAt / acchagatya, acchodya // // tiro'ntau // 19 // tiro'ntajhai 'gatiH' syAt / tirobhUya // 9 // kRgo navA / 3 / 1 / 10 // tiro'ntauM kRgaH sambandhi 'gatirvA' syAt / tiraskRtya, tiraHkRtya, pakSe tiraH kRtvA // 10 // madhye-pade-nivacane-manasyurasyanatyAdhAne / 3 / 1 / 11 // anatyAdhAnam - anupazleSo'nAzcarya ca, tadvRttaya ete'vyayAH kRgyoge 'gatayo vA' syuH / madhyekRtya, madhye kRtvA; padekRtya, pade kRtvA; nivacanekRtya, nivacane kRtvA; manasikRtya, manasi kRtvA; urasikRtya, urasi kRtvA // 11 // upAje'nvAje 311112 // etAvavyayau durbalasya bhagnasya vA balAdhAnArthI kRgyoge 'gatI vA' syAtAm /
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 114 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // upAjekRtya, upAje kRtvA; anvAjekRtya, anvAje kRtvA // 12 // svAmye'dhiH / 3 / 113 // svAmye gamye'dhItyavyayaM kRgayoge 'gatirvA' syAt / caitraM grAme'dhikRtya, adhi kRtvA vA gataH / svAmya iti kim ? grAmamadhikRtya- uddizyetyarthaH // 13 // sAkSAdAdizcyarthe / 3 / 1 / 14 // ete vyarthavRttayaH kRgyoge 'gatayo vA' syuH / sAkSAtkRtya, sAkSAt kRtvA; mithyAkRtya, mithyA kRtvA // 14 // nityaM haste-pANAvRddhAhe / 3 / 1 / 15 // etAvavyayAvudvAhe gamye nityaM kRgyoge 'gatI' syAtAm / hastekRtya, pANIkRtya / udvAha iti kim ? haste kRtvA kANDaM gataH // 15 // prAdhvaM bandhe / 3 / 1 / 16 // prAdhyamityavyayaM bandhArtha kRgyoge 'gatiH' syAt / prAdhvaMkRtya / bandha iti kim ? prAdhvaM kRtvA zakaTaM gataH // 16 // jIvikopaniSadaupamye / 3 / 1117 // etAvaupamye gamye kRgyoge 'gatI' syAtAm / jIvikAkRtya, upaniSatkRtya // 17 // nAma nAmnaikArye samAso bahulam / 3 / 1 / 18 // 'nAma nAmnA saha aikAyeM - sAmarthyavizeSe sati samAso bahulam' syAt, lakSaNamidamadhikArazca tena bahuvrIhyAdisaMkramA'bhAve yatraikArthatA tatrAnenaiva samAsaH / vispaSTapaTuH, dAruNAdhyAyakaH, sarvacarmINo rayaH, kanyeiva, zrutapUrvaH / nAmeti kim ? caranti gAvo dhanamasya / nAmneti kim ? caitraH pacati // 18 // suja-vA'rthe saMkhyA saMkhyeye saMkhyayA bahuvrIhiH / / 1 / 19 // 8LAI ba.vI
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 115 suja'rtho vAraH, vA'rtho vikalpaH saMzayo vA tadvRtti saGkhyAvAci nAma saGkhyeyA'rthena saGkhyAnAmnA sahaikArthye 'samAso bahuvrIhizca' syAt / dvidazAH; dvitrAH / samayeti kim ? gAvo vA daza vA / saGkhyayeti kim ? daza vA gAvo vA / saGkhyeya iti kim ? dvirviMzatirgavAm ||19|| AsannA - 'dUrA-'dhikA-'dhyarddhA 'rddhAdipUraNaM dvitIyAdyanyArthe / 3 / 1 / 20 // saM.ja. pri. AsannAdi arddhapUrvapadaM ca pUraNapratyayAntaM nAma saMkhyAnAmnaikArthye 'samAsaH' syAt, dvitIyAdyantasyAnyapadasyArthe saGghayeye vAcye, sa ca 'bahuvrIhiH' / AsatradazAH, adUradazAH, adhikadazAH adhyarddhaviMzAH, arddhapaJcamaviMzAH ||20|| , avyayam | 3|1|21|| saM.ja.pI. 'avyayaM nAma saGkhyAnAmnaikArthye samasyate' dvitIyAdyanyArthe saGkhyeye vAcye sa ca 'bahuvrIhi:' / upadazAH ||21|| ekArtha cA'nekaM ca |3|1|22 // samAnAdhikaraNa ekamanekaM ca 'ekArtham samAnAdhikaraNam' avyayaM ca nAmnA dvitIyAdyantAnyapadArthe 'samasyate, sa ca bahuvrIhiH' / ArUDhavAnaro vRkSaH, susUkSmajaTakezaH, uccairmukhaH ||22|| vyadhikaraNa, upamAna, naj uSTramukhAdayaH / 3 / 1 / 23 // Adi ete 'bahuvrIhisamAsA nipAtyante / uSTramukhamiva mukhamasya = uSTramukhaH, vRSaskandhaH ||23|| sahastena | 3|1|24| teneti tRtIyAntena saho'nyapadArthe 'samasyate sa ca bahuvrIhi:' / saputra AgataH, sakarmakaH // 24 // sArtha jahuvIDi
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 zrIsiddhahemacandrazadAnuzAsanam // dizo rUnyA'ntarAle / 3 / 1 / 25 // (da.sI rUyA digvAci nAma rUDhyaiva digvAcinA sahAntarAle'nyapadArthe vAcye 'samAso bahuvrIhizca' syAt / dakSiNapUrvA dik / rUdayeti kim ? aindrayAzca kauberyAzca dizoryadantarAlamiti (vAkyameva) // 25 // tatrA''dAya mithastena prahatyeti sarUpeNa yuddhe'vyayIbhAvaH 31 // 26 // tatreti saptamyantaM mitha AdAyeti kriyAvyatihAre, teneti tRtIyAntaM mithaH prahatyeti kriyAvyatihAre, samAnarUpeNa nAmnA yuddhaviSaye'nyapadArthe vAcye 'samAso'vyayIbhAvazca' syAt / kezAkezi, daNDAdaNDi / tatreti teneti ca kim ? kezAMzca kezAMzca gRhItvA, mukhaM ca mukhaM ca prahRtya kRtaM yuddham / AdAyeti prahatyeti ca kim ? kezeSu ca kezeSu ca sthitvA, daNDaizca daNDaizcAgatya kRtaM yuddhaM gRhakokilAbhyAm / sarUpeNeti kim ? haste ca pAde ca gRhItvA kRtaM yuddham / yuddha iti kim ? haste ca haste cA''dAya sakhyaM kRtam // 26 // nadIbhirnAmni / 3 / 127 // nAma nadIvAcinA saMjJAyAmanyapadArthe 'samAso'vyayIbhAvazca' syAt / unmattagaGgaM dezaH, tUSNIMgaGgam / nAmnIti kim ? zIghragaNo dezaH // 27 // savacA samAhAre / 3 / 1 // 28 // saMkhyAvAci nadIvAcibhiH saha 'samAhAre gamye samAso'vyayIbhAvaH' syAt / dviyamunam, paJcanadam / samAhAra iti kim ? ekanadI / dvigubAdhanAtha vacanam // 28 // vaMzyena pUrvArtha / 3 / 1 / 29 // vidyayA janmanA vA ekasantAno vaMzaH, tatra bhavo vaMzyaH, tadvAcinA nAmnA
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 117 saMkhyAvAci 'samAso'vyayIbhAvaH syAt pUrvapadasyArthe vAcye / ekamuni vyAkaraNasya, saptakAzi rAjyasya / pUrvArtha iti kim ? dvimunikaM vyAkaraNam // 29 // pAre - madhye -'gre 'ntaH SaSThyA vA | 3|1|30| etAni SaSThyantena pUrvapadArthe 'samAso'vyayIbhAvo vA syuH / pAregaGgam, madhyegaGgam, agrevaNam, antargiram; pakSe gaGgApAram, gaGgAmadhyam, vanAgram, giryantaH ||30|| yAvadiyattve |3|1|31 // iyattve 'vadhAraNe gamye yAvaditi nAma nAmnA pUrvapadArthe vAcye 'samAso'vyayIbhAvaH' syAt / yAvadamatraM bhojaya / iyattva iti kim ? yAvad dattaM tAvad bhuktam // 31 // paryapA - ''bahiraca paJcamyA | 3 |1|32|| etAni paJcamyantena pUrvapadArthe vAcye 'samAso'vyayIbhAvaH' syuH / paritrigarttam, apatrigartam, AgrAmam, bahirgrAmam, prAggrAmam / paJcamyeti kim ? pari vRkSaM vidyut // 32 // lakSaNenA'bhi pratyAbhimukhye | 3|1|33 // lakSaNam - cihnam, tadvAcinA''bhimukhyArthAvabhi-pratI pUrvapadArthe'rthe 'samAso'vyayIbhAvaH' syAtAm / abhyagni pratyagni zalabhAH patanti / lakSaNeneti kim ? srughnaM prati gataH / pUrvapadArtha ityeva - abhyaGkA gAvaH // 33 // dairghye'nuH | 3|1|34|| dairghyaM - AyAmaviSaye yallakSaNaM tadvAcinA pUrvapadArthe'nuH 'samAso'vyayIbhAvaH ' syAt / anuganaM vArANasI / dairdhya iti kim ? vRkSamanu vidyut ||34||
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // samIpe / 3 / 1 / 35 // samIpArthe'nuH samIpivAcinAmnA pUrvapadArthe 'samAso'vyayIbhAvaH' syAt / anuvanamazanirgatA // 35 // tiSThanvityAdayaH / 3 / 1 / 36 // ete samAsA. 'avyayIbhAvAH' syuH, yathAyogamanyasya pUrvasya vA padasyArthe / tiSThadguH kAlaH, adhonAbhaM hataH // 36 // nityaM pratinA'lpe / 3 / 1137 // alpArthena pratinA nAma 'nityaM samAso'vyayIbhAvaH' syAt / zAkaprati / alpa iti kim ? vRkSaM prati vidyut // 37 // saGkhyA'kSa-zalAkaM pariNA dyUte'nyathAvRttau / 3 / 1138 // saMkhyAvAcyakSa-zalAke ca dyUtaviSayAyAmanyathAvRttau vartamAnena pariNA saha 'nityaM samAso'vyayIbhAvaH' syAt / ekapari, akSapari, zalAkApari, ekenA'kSeNa zalAkayA vA na tathAvRttaM yathA pUrva jaya ityarthaH / saGkhyAdIti kim ? pAzakena na tathA vRttam / dyUta iti kim ? rathasyAkSeNa na tathA vRttam // 38 // vibhakti-samIpa-samRddhi-vvRddhyarthAbhAvA-'tyayA-'saMpratipazcAta- krama-khyAti-yugapata- sadRk-sampat-sAkalyAnte 'vyayam / 3 / 1139 // eSvartheSu vartamAnamavyayaM nAmnA saha pUrvapadArthe vAcye 'nityaM samAso'vyayIbhAvaH' syAt / vibhaktiH- vibhaktyarthaH kArakam, adhistri / samIpamupakumbham / samRddhi:- sumadram / vigatA Rddhiya'ddhiH- duryavanam / arthAbhAvaH- nirmakSikam / atyayo'tItatvam - ativarSam / asampratIti sampra
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 119 tyupabhogAghabhAvaH- atikambalam / pazcAt - anuratham / kramaH- anujyeSTham / khyAtiH- itibhadrabAhu / yugapat - sacakraM dhehi / sadRk- savratam / sampat- sabrahma sAdhUnAm / sAkalyam- satRNamabhyavaharati / antaHsapiNDaiSaNamadhIte // 39 // yogyatA-vIpsA-'rthAnativRtti-sAdRzye / 3 / 1 // 40 // eSvartheSva'vyayaM nAmnA saha pUrvapadArthe 'samAso'vyayIbhAvaH' syAt / anurUpam, pratyartham, yathAzakti, sazIlamanayoH // 40 // yathA'thA / 3 / 1141 // thApratyayavarja yayetyavyayaM nAmnA saha pUrvapadArthe 'samAso'vyayIbhAvaH' syAt / yathArUpaM ceSTate, yathAvRddhamarcaya, yathAsUtram / atheti kim ? yathA caitrastathA maitraH // 41 // acy. gati-kvanyastatpuruSaH / 3 / 1 / 42 // gatayaH kuzca nAmnA saha 'nityaM samAsastatpuruSaH' syAt, anyaH- bahuvrIhyAdilakSaNahInaH / UrIkRtya, khATkRtya, prakRtya, kArikAkRtya; kubrAhmaNaH, koSNam / anya iti kim ? kupuruSakaH // 42 // tata. dunindA-kRcchre / 3 / 1 // 43 // duravyayaM nindA-kRcchravRtti nAmnA saha 'nityaM samAsastatpuruSaH' syAt / duSpuruSaH, duSkRtam / anya iti kim ? duSpuruSakaH // 43 // old suH pUjAyAm / 3 / 1144 // svityavyayaM pUjArthaM nAmnAH saha nityaM samAsastatpuruSaH' syAt / surAjA / anya iti kim ? sumadram // 44 // A. atiratikrame ca 33145 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // atikrame pUjAyAM cArthe atItyavyayaM nAmnA saha 'nityaM samAsastatpuruSaH' syAt / atistutya; atirAjA // 45 // and. AGalpe / 3 / 1 / 46 // AGityavyayamalpArthaM nAmnA saha 'samAsastatpuruSaH' syAt / AkaDAraH // 46 // prAtyava-pari-nirAdayo gata-krAnta-kruSTa-glAna- krAntAyAH Yuan . prathamAyantaiH / 3 / 1147 // prAdayo gatAdyAH prathamAntaiH, atyAdayaH krAntAdharthA dvitIyAntaiH, avAdayaH kruSTAdyarthAstRtIyAntaiH, paryAdayo glAnAdyarthAzcaturthyantaiH, nirAdayaH krAntAdyarthAH paJcamyantairnityam 'samAsastatpuruSaH' syAt / prAcAryaH, samarthaH; atikhaTvaH, udvelaH; avakokilaH, parivIrut; paryadhyayanaH; utsaGgrAmaH; niSkauzAmbiH, apazAkhaH; bAhulakAt SaSThyA'pi - antaryiH / gatAdyarthA iti kim ? vRkSaM prati vidyut / anya ityeva - prAcAryako dezaH // 47 // avyayaM pravRddhAdibhiH / 3 / 1148 // avyayaM pravRddhAdibhissaha 'nityaM samAsastatpuruSaH' syAt / punaHpravRddham, antarbhUtaH // 48 // 7556 dya. usyuktaM kRtA / 3 / 1149 // kRpratyayavidhAyake sUtre isyantanAmnoktaM kRdantena nAmnA 'nityaM samAsastatpuruSaH' syAt / kumbhakAraH / usyuktamiti kim ? alaM kRtvA / kRteti kim ? dharmo vo rakSatu // 49 // tRtIyoktaM vA / 3 / 1150 // "daMzestRtIyayA (5.4.73)" ityato yattRtIyoktaM nAma tat kRdantena 'vA samAsastatpuruSaH syAt' / mUlakopadaMzam, mUlakenopadaMzaM bhuGkte // 50 //
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 121 mana naJ / 3 / 1151 // naJ nAma nAmnA 'samAsastatpuruSaH' syAt / agauH; na sUrya pazyanti= asUryapazyA rAjadArAH // 51 // ial.acy. pUrvA-'parA-'dharottaramabhinnAMzinA / 3 / 1152 // pUrvAdayoM'zAryA aMzavadvAcinA 'samAsastatpuruSaH' syAt, na cet soM'zI bhinnaH / pUrvakAyaH, aparakAyaH, adharakAyaH, uttarakAyaH / abhineneti kim ? pUrva chAtrANAmAmantrayasva / aMzineti kim ? pUrvo nAbheH kAyasya // 52 // ___ ta. sAyAnAdayaH / 3 / 1153 // "eteM'zitatpuruSAH sAdhavaH' syuH / sAyAhnaH, madhyandinam // 53 / / saMta sameM'ze'rddha navA / 3 / 1154 // samAMzArthamarddhamaMzinA'bhinnena 'vA samAsastatpuruSaH' syAt / arddhapippalI, pippalyarddham / sameMza iti kim ? grAmArddhaH // 54 // saMza.na jaratyAdibhiH / 3 / 1155 // ebhiraMzibhirabhinnarajhai 'vA samAsastatpuruSaH' syAt / arddhajaratI, jaratyarddhaH; aoktam, uktArddhaH // 55 // ___ -1. dvi-tri-catuSpUraNA-'grAdayaH / 3.1156 // pUraNapratyayAntA dvi-tri-catvAro'grAdayazcAbhinenAMzinA 'vA samAsastatpuruSaH' syAt / dvitIyamikSA, bhikSAdvitIyam; tRtIyabhikSA, bhikSAtRtIyam; turyabhikSA, bhikSAturyam; agrahastaH; hastAgram: talapAdaH, pAdatalam / / 56 / / vana kAlo dvigau ca meyaiH / 3 / 1157 // kAlavAcyekavacanAntaM dvigau ca viSaye meyavAcinA- 'samAsastatpuruSaH' syAt /
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 zrIsiddhahemacandrazadAnuzAsanam // mAsajAtaH; dvigau- ekamAsajAtaH, vyahnasuptaH / kAla iti kim ? droNo dhAnyasya // 57 // svayaM-sAmI ktena / 3 / 1158 // ete avyaye ktAntena 'samAsastatpuruSaH' syAtAm / svayaMdhautam, sAmikRtam / kteneti kim ? svayaM kRtvA // 5 // FR.fa.ory. dvitIyA khaTvA kSepe / 3 / 159 // khaTveti dvitIyAntaM kSepe - nindAyAM ktAntena 'samAsastatpuruSaH' syAt / khaTvArUDho jAlmaH / kSepa iti kim ? khaTvAmArUDhaH pitA'dhyApayati // 59 // kAlaH / 3 / 1160 // kAlavAci dvitIyAntaM ktAntena 'samAsastatpuruSaH' syAt / rAtryArUDhAH, aharatisRtAH // 60 // vyAptau / 3 / 1161 // guNa-kriyA-dravyairatyantasaMyoge yA dvitIyA tadantaM kAlavAci vyApakArthena 'samAsastatpuruSaH' syAt / muhUrtasukham, kSaNapAThaH, dinaguDaH / vyAptAviti kim ? mAsaM pUrako yAti // 61 // zritAdibhiH / 3.1162 // dvitIyAntaM zritAdibhiH 'samAsastatpuruSaH' syAt / dharmazritaH, zivagataH // 2 // prAptA''pannau tayA-'ca / 3 / 1 / 63 // etau prathamAntI dvitIyAntena 'samAsastatpuruSaH' syAtAm, tadyoge cAnayorat syAt / prAptajIvikA, ApanajIvikA // 63 // ISad guNavacanaiH // 3 / 1 / 64 //
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam 123 ISadavyayaM guNavacanaiH 'samAsastatpuruSaH' syAt / ye guNe vartitvA tadyogAd guNini vartante te guNavacanAH / ISapiGgalaH, ISadraktaH / guNavacanairiti kim ? ISadgAryaH // 64 // tRtIyA tatkRtaiH / 3 / 1 / 65 // .fu.dry. tRtIyAntaM tadarthakRtairguNavacanairaikArye 'samAsastatpuruSaH' syAt / zakulAkhaNDaH, madapaTuH / tatkRtairiti kim ? akSNA kANaH / guNavacanairityeva - dajA paTuH pATavamityarthaH // 65 // catamrArddham / 3 / 1 / 66 // arddhastRtIyAntastatkRtArthena catasRzabdena 'samAsastatpuruSaH' syAt / arddhacatamro mAtrAH / cataroti kim ? arDena kRtAzcatvAro droNAH // 66 / / UnArthapUrvAyaiH / 3 / 1 / 67 // tRtIyAntam UnAthaiH pUrvAdhazca 'samAsastatpuruSaH' syAt / mASonam, mASavikalam; mAsapUrvaH, mAsAvaraH // 67 // kArakaM kRtA / 3 / 1 / 68 // kArakavAci tRtIyAntaM kRdantena 'samAsastatpuruSaH' syAt / AtmakRtam, nakhanirbhitraH, kAkapeyA nadI, bASpacchedyAni tRNAni / kArakamiti kim ? vidhayoSitaH // 6 // naviMzatyAdinaiko'cAntaH / 3 / 1 / 69 // ekazabdastRtIyAnto naviMzatyAdinA saha 'samAsastatpuruSaH syAt, ekasya cA'dantaH' / ekAnaviMzatiH, ekAdnaviMzatiH; ekAtratriMzat, ekAdnatriMzat // 69 // caturthI prakRtyA / 3 / 1170 // yata. prakRtiH - pariNAmi kAraNam, etadvAcinaikArthe 'caturthyantaM
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // vikArArthaM samAsastatpuruSaH' syAt / yUpadAru / prakRtyeti kim ? randhanAya sthAlI // 70 // hitAdibhiH / 3 / 171 // 'caturthyantaM hitAdyaiH samAsastatpuruSaH' syAt / gohitam, gosukham // 71 // tadarthA'rthena / 3 / 172 // caturthyartho yasya tenArthena 'caturthyantaM samAsastatpuruSaH' syAt / pitra) payaH, AturArthA yavAgUH / tadarthArtheneti kim ? pitre'rthaH // 72 / / 5.ta. paJcamI bhayAyaiH / 3 / 1173 // 'paJcamyantaM bhayAdheraikArthe samAsastatpuruSaH' syAt / vRkabhayam; vRkabhIruH // 73 // tenA'sattve / 3.174 // asattvavRtteryA paJcamI tadantaM ktAntena 'samAsastatpuruSaH' syAt / stokAnmuktaH, alpAnmuktaH, dUrAdAgataH / asattva iti kim ? stokAd baddhaH / / 74 / / paraHzatAdi / 3.175 // ayam 'paJcamItatpuruSaH sAdhuH syAt / paraHzatAH, paraHsahasrAH / / 75 / / pa.ta. SaSTrayatnAccheSe / 3 / 176 // "zeSe (2,2,81)" yA SaSThI tadantaM nAma nAmnaikArthye samAsastatpuruSaH' syAt, na cet sa zeSaH "nAtha (2,2,10)" ityAderyalAt / rAjapuruSaH / ayalAditi kim ? sarpiSo nAthitam / zeSa iti kim ? gavAM kRSNA sampatrakSIrA // 76 // kRti / 3.177 // "karmaNi kRtaH (2,2,83)" "kartari (2, 2,86)" iti ca 'yA kRnnimittA
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 125 SaSThI tadantaM nAmnA samAsastatpuruSaH' syAt / sarpirjJAnam, gaNadharoktiH // 77 // yAjakAdibhiH / 3 / 1 / 78 // 'SaSThyantaM yAjakAdyaiH samAsastatpuruSaH syAt / brAhmaNayAjakaH gurupUjakaH // 78 // patti - rathau gaNakena | 3|1|79 // etau ' SaSThyantau gaNakena samAsastatpuruSaH syAtAm / pattigaNakaH, rathagaNakaH / pattirathAviti kim ? dhanasya gaNakaH // 79 // sarvapazcAdAdayaH | 3|1|80|| " 'SaSThyantamakapratyayAntena syAt / uddAlakapuSpabhaJjikA, pAyakaH // 81 // " ete SaSThItatpuruSAH sAdhavaH' syuH / sarvapazcAt sarvaciram // 80 // akena krIDA - S'jIve | 3|1|81 // krIDA -''jIvikayorgamyayoH nakhalekhakaH / krIDAjIva iti kim ? payasaH samAsastatpuruSaH' na karttari |3|1|82 // * 'kartari yA SaSThI tadantamakA'ntena samAso na karttarIti kim ? ikSubhakSikA // 82 // syAt / tava zAyikA / karmajA tRcA ca |3|1|83 // 'karmaNi yA SaSThI tadantaM kartRvihitA'kA'ntena tRjantena ca na samAsaH' syAt / bhaktasya bhojakaH, apAM sraSTA / karmajeti kim ? guNo guNivizeSakaH, sambandhe'tra SaSThI / kartarItyeva payaHpAyikA // 83 // tRtIyAyAm |3|1|84 // karttari tRtIyAyAM satyAM karmajA 'SaSThI na samasyate' / Azcaryo gavAM
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // doho'gopAlakena / tRtIyAyAmiti kim ? zabdAnuzAsanaM guroH // 84 // tRptArtha-pUraNA-'vyayA-'tRz-zatrAnazA / 3 / 1185 // tRptAthaiH pUraNapratyayAntairavyayairatRzantaiH zatrantairAnazantaizca 'SaSThyantaM na smsyte'| phalAmAM tRptaH, tIrthakRtAM SoDazaH, rAjJaH sAkSAt, rAmasya dviSan, caitrasya pacan, maitrasya pacamAnaH // 85 // jJAnecchA'rcArthA''dhAraktena / 3 / 1186 // jJAnecchArtheibhyo yo vartamAne to yazca "adyaryAcAdhAre (5.1.12.)" ityAdhAre ktastadantena 'SaSThyantaM na samasyate' / rAjJAM jJAtaH, rAjJAmiSTaH, rAjJAM pUjitaH, idameSAM yAtam // 86 // asvasthaguNaiH / 3 / 1187 // ye guNAH svAtmanyeva tiSThanti na dravye te svasthAstapratiSedhenA'svasthaguNavAcibhiH 'SaSThyantaM na samasyate' / paTasya zukaH, guDasya madhuraH / asvasthaguNairiti kim ? ghaTavarNaH, candanagandhaH / / 87 // sa.ta. saptamI zauNDAyaiH / 3 / 1188 // ebhiH sahakArye 'saptamyantaM samAsastatpuruSaH' syAt / pAnazauNDaH, akSadhUrtaH // 8 // siMhAyaiH pUjAyAm / 3 / 1189 // ebhiH 'saptamyantaM samAsastatpuruSaH' syAt, pUjAyAM gamyamAnAyAm / samarasiMhaH, bhUmivAsavaH // 89 // kAkAyaiH kSepe / 3 / 1 / 90 // ebhiH 'saptamyantaM nindAyAM gamyamAnAyAM samAsastatpuruSaH' syAt / tIrthakAkaH, tIrthazvA / kSepa iti kim ? tIrthe kAko'sti // 9 //
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam pAtresamitetyAdayaH / 3 / 1 / 91 // ete 'saptamItatpuruSAH kSepe nipAtyante' / pAtresamitAH, gehezUraH // 11 // tena / 3 / 1192 // 'saptamyantaM ktAntena kSepe samAsastatpuruSaH' syAt / bhasmanihutam, avatanakulasthitam // 12 // tabAhorAtrAMzam / 3 / 1193 // tatreti "saptamyantam, aharavayavA rAtryavayavAzca saptamyantAH ktAntena samAsastatpuruSaH' syAt / tatrakRtam, pUrvAhakRtam, pUrvarAtrakRtam / tatrAhorAtrAMzamiti kim ? ghaTe kRtam / ahorAtragrahaNaM kim ? zuklapakSe kRtam / aMzamiti kim ? ani muktam, rAtrau nRttam // 13 // nAmni / 3.194 // 'saptamyantaM nAmnA saMjJAviSaye samAsastatpuruSazca' syAt / araNyetilakAH, araNyemASakAH // 14 // kRyenA''vazyake / 3 / 1 / 95 // "saptamyantaM nAma "ya eghAtaH (5, 1, 28)" iti yAntenA'vazyambhAve gamye samAsastatpuruSaH' syAt / mAsadeyam / kRditi kim ? mAse pitryam // 15 // vizeSaNaM vizeSyeNaikArya karmadhArayazca / / 196 // vi5.s. mitrapravRttinimittayoH zabdayorekasminnarthe vRttiraikArthyam, tad 'vizeSaNavAci vizeSyavAcinaikArye samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syAt / nIlotpalam; khajakuNTaH, kuNTakhanaH / ekArthamiti kim ? vRddhasyokSA=vRddhotA // 16 // pUrvakAlaika-sarva-jarata-purANa-nava-kevalam / 3 / 1 / 97 // 4.6.5.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam // simAsa pUrvaH kAlo yasya tadvAcyekAdIni caikArthAni pareNa nAmnA 'samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syAt / snAtAnuliptaH, ekazATI, sarvAnnam, jaradvaH, purANakaviH, navoktiH, kevalajJAnam / ekArthamityeva- snAtvA'nuliptaH // 97 / / digadhikaM saMjJA-taddhitottarapade / 3 / 1 / 98 // digvAcyadhikaM caikArtha nAmnA 'samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syAt, saMjJAyAM taddhite ca viSayabhUte uttarapade ca parataH / dakSiNakozalAH, pUrveSukAmazamI, dAkSiNazAlaH; adhikaSASTikaH; uttaragavadhanaH, adhikagavapriyaH // 98 // saMkhyA samAhAre ca dviguzvA'nAmnyayam / 3 / 1199 // saMkhyAvAci pareNa nAmnA 'samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syAt, saMjJAtaddhitayorviSaye, uttarapade ca pare, samAhAre cArthe, 'ayameva cA'saMjJAyAM dviguzca' / paJcAmrAH, saptarSayaH; dvaimAturaH, adhyarddhakaMsaH; paJcagavadhanaH, paJcanAvapriyaH; paJcarAjI / samAhAre ceti kim ? athai pravacanamAtaraH / anAmnIti kim ? pAJcarSam // 19 // ninyaM kutsanairapApAyaiH / 3 / 1100 // nindhavAci nindAhetubhiH pApAdivarjaH saha 'samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syAt / vaiyAkaraNakhasUcI, mImAMsakadurdurUDhaH / nindyamiti kim ? vaiyAkaraNazcauraH / apApAcairiti kim ? pApavaiyAkaraNaH, hatavidhiH // 100 / 4HI1JUL.S upamAnaM sAmAnyaiH / 3 / 1 / 101 // upamAnavAcyekArthamupamAnopameyasAdhAraNadharmavAcibhireva 'samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syAt / zastrIzyAmA, mRgacapalA / upamAnamiti kim ? devadattA zyAmA / sAmAnyairiti kim ? agnirmANavakaH // 101 // Guediate.5 upameyaM vyAghrAyaiH sAmyAnaktau / 3 / 1102 // upameyavAcyekArthamupamAnavAcibhirvyAghrAdyaiH sAdhAraNadharmAnuktau 'samAsastatpuruSaH
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 129 karmadhArayazca' syAt / puruSavyAghraH, zvasiMhI / sAmyAnuktAviti kim ? puruSavyAghraH zUra iti mA bhUt // 102 // pUrvA-'para-prathama-carama-jaghanya-samAna-madhya-madhyama-vIram 311103 // vi.5.6 etAnyekAni pareNa nAmnA 'samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syuH / pUrvapuruSaH, aparapuruSaH, prathamapuruSaH, caramapuruSaH, jaghanyapuruSaH, samAnapuruSaH, madhyapuruSaH, madhyamapuruSaH, vIrapuruSaH // 103 // zreNyAdi kRtAyaizcyarthe / 3 / 1 / 104 // zreNyAghekArya kRtAdyaiH saha vyarthe gamye 'samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syAt / zreNikRtAH, UkakRtAH / cyartha iti kim ? zreNayaH kRtAH kiJcit // 104 // taM najAdibhinnaiH / 3 / 1105 // vi.3.s. tAntamekArya naprakAraireva yAni bhinnAni taiH saha 'samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syAt / kRtAkRtam, pItA'vapItam / ktamiti kim ? karttavyamakartavyaM ca / nAdiminnairiti kim ? kRtaM prakRtam, kRtaM cA'vihitaM ca // 105 // senA'niTA / 3.11106 // 3.5 'seT ktAntaM nAdibhinenA'niTA saha na samasyate' / klizitamaliSTam, zitamazAtam / seDiti kim ? kRtAkRtam / aniTeti kim ? azitAnazitam // 106 // sanmahatparamottamotkRSTaM pUjAyAm / 3 / 1 / 107 // vi. 5.3 etAnyekAni pUjAyAM gamyamAnAyAM pUjyavacanaiH saha 'samAsastatpuruSaH
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // - karmadhArayazca' syAt / satpuruSaH, mahApuruSaH, paramapuruSaH, uttamapuruSaH, utkRSTapuruSaH / pUjAyAmiti kim ? san ghaTo'stItyarthaH // 107 // vRndAraka-nAga-kuraiH / 3 / 1 / 108 // pUjAyAM gamyAyAmebhiH saha pUjyavAcyekArtham 'samAsastatpuruSaH, karmadhArayazca' syAt / govRndArakaH, gonAgaH, gokuJjaraH / pUjAyAmiti kim ? susImo nAgaH // 108 // katara-katamau jAtiprazne / 3.11109 // etAvekArthI jAtiprazne gamye jAtyarthena nAmnA 'samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syAt / katarakaThaH, katamagAryaH / jAtiprazna iti kim ? kataraH zukaH, katamo gantA // 109 // kiM kSepe / 3 / 1 / 110 // nindAyAM gamyamAnAyAM kimityekArya kutsyavAcinA "samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syAt / kiMrAjA, kiMgauH / kSepa iti kim ? ko rAjA tatra // 110 // poTA-yuvati-stoka-katipaya-gRSTi-dhenu-vazA-vehad-baSkayaNIpravakta-protriyA-'dhyAyaka-dhUrta-prazaMsAsTaiAtiH / 3 / 1111 // poTAdibhiH prazaMsAsTaizca saha jAtivAcyekArtham 'samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syAt / ibhyapoTA, nAgayuvatiH, agnistokam, dadhikatipayam, gogRSTiH, godhenuH, govazA, govehata, govaSkayaNI, kaThapravaktA, kamzrotriyaH, kaThAdhyAyakaH, mRgadhUrtaH; gomatallikA, goprakANDam // 111 // catuSpAda garbhiNyA / 3 / 1112 // catvAraH pAdA yasyA jAtestavAcyekArya garmiNyA 'samAsastatpuruSaH karma
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 131 dhArayazca' syAt / gogarbhiNI, mahiSagarbhiNI / jAtirityeva kAlAkSI garbhiNI // 112 // yuvA khalati - palita- jarad-valinaiH |3|1|113 // yuvannityekArthamebhiH 'samAsastatpuruSaH karmadhArayazca syAt / yuvakhalatiH, yuvapalitaH, yuvajaran, yuvavalinaH, yuvavalinA // 113 // kRtya - tulyA''khyamajAtyA | 3|1|114 // kRtyAntaM tulyaparyAyaM caikArthamajAtyarthena saha 'samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syAt / bhojyoSNam, stutyapaTuHH tulyasan sadRzamahAn / ajAtyeti kim ? bhojya odanaH ||114 || kumAraH zramaNAdinA / 3 / 1 / 115 // kumAra ityekArtha zramaNAdinA 'samAsastatpuruSaH karmadhArayazca' syAt / kumAra zramaNA, kumArapravrajitA // 115 // upamAnApamayamdhurdhykssk madhyamapalopI mayUravyaMsaketyAdayaH |3|1|116 // apadhAraNa tAlu ete 'tatpuruSasamAsA nipAtyante / mayUravyaMsakaH, kambojamuNDaH; ehIDaM karma, aznItapibatA kriyA, kurukaTo vaktA, gatapratyAgatam, krayAkrayikA, zAkapArthivaH, tribhAgaH, sarva zvetaH ||116 // taretara samAra cArthe dvandvaH sahoktau / 3 / 1 / 117 // nAma nAmnA saha 'sahoktiviSaye cAryavRttiH samAso dvandvaH syAt / pukSanyagrodhI, vAktvacam / nAma nAmnetyanuvRttAvapi "laghvakSarA0 (3,1,160 ) " - disUtre ekagrahaNAd bahUnAmapi - dhavakhadirapalAzAH / cArya iti kim ? vIpsAsahoktau mA bhUt- grAmo grAmo ramaNIyaH / sahoktAviti kim ? pUkSazca nyagrodhazca vIkSyatAm // 117|| -
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // sabhA samAnAmarthenaikaH zeSaH / 3 / 1118 // arthena samAnAm- 'samAnArthAnAM sahoktI gamyAyAmekaH ziSyate' aryAdanye nivartante / vakrazca kuTilazca vakrI kuTilau vA / sitazca zukuzca zvetazca= sitAH zuklAH zvetA vA / arthena samAnAmiti kim ? pakSanyagrodhau / sahoktAvityeva - vakrazca kuTilazca dRzyaH // 118 // syAdAvasaMkhyeyaH / 3 / 11119 // sarvasmin syAdau vibhaktau samAnAm- 'tulyarUpANAM sahoktAvekaH ziSyate, na tu saMkhyeyavAcI' / akSazca zakaTasya, akSazca devanaH, akSazca bibhItakaH= akSAH / syAdAviti kim ? mAtA ca jananI, mAtA ca dhAnyasya mAtRmAtArau / asaMkhyeya iti kim ? ekazcaikazca // 119 // tyadAdiH / 3.11120 // tyadAdyairanyena ca sahoktI 'tyadAdirevaikaH ziSyate' / sa ca caitrazca-tau, sa ca yazca-yau, ahaM ca sa ca tvaM ca-vayam // 120 // bhrAtR-putrAH svasa-duhitRbhiH / 3 / 1 / 121 // 'svanarthena sahoktau bhrAtroM, duhitrarthena ca putrArtha ekaH ziSyate' / bhrAtA ca svasA cabhrAtarau, putrazca duhitA ca-putrau // 121 // pitA mAtrA vA / 3 / 11122 // mAtRzabdena sahoktI pitRzabda eko vA ziSyate' / pitA ca mAtA ca-pitarau, mAtApitarau // 122 // "zvazuraH zvazrUbhyAM vA / 3 / 1 / 123 // zvazrUzabdena sahoktI 'zvazura eko vA ziSyate' / zvazurau, zvazrUzvazurau // 123 //
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam vRddho yUnA tanmAtrabhede | 3|1|124 // yUnA sahoktau 'vRddhavAcyekaH ziSyate tanmAtrabhede'- na cet prakRtibhedo'rthabhedo vA'nyaH syAt / gArgyazca gArgyAyaNazca = gAyauM / vRddha iti kim ? gargagArgyAyaNau / yUneti kim ? gArgyagargau / tanmAtrabheda iti kim ? gArgyavAtsyAyanI // 124 // 133 strI puMvaca |3|1|125 // 'vRddhastrIvAcI yUnA sahoktau ekaH ziSyate, pulliGgazcAyaM tanmAtrabhede' | gArgI ca gArgyAyaNazca = gArgya, gArgI ca gArgyAyaNI ca = gargAn ||125 // puruSaH striyA | 3|1|126 // puruSazabdaH prANini puMsi rUDhaH, strIvAcinA sahoktI 'puruSa ekaH ziSyate' strIpuruSamAtrabhedazcet / brAhmaNazca brAhmaNI ca = brAhmaNau / puruSa iti kim ? tIraM nadanadIpateH / tanmAtrabheda ityeva - strIpuMsau // 126 // grAmyA'zizudvizaphasaMghe strI prAyaH | 3|1|127 // grAmyA azizavo ye dvizaphA - dvikhurA arthAt pazavasteSAM saMghe strIpuruSasahoktau 'prAyaH strIvAcyekaH ziSyate' strIpuruSamAtrabhedazcet / gAvazca striyaH gAvazca narAH-imA gAvaH / grAmyeti kim ? ruravazceme ruravazcemAH = ime ruravaH / azizviti kim ? barkaryazca barkarAzca = barkarAH / dvizapheti kim ? gardabhAzca gardabhyazca = gardabhAH / saMgha iti kim ? gauzcAyaM gauzceyam - imau gAvau / prAya iti kim ? uSTryazca uSTrAzca = uSTrAH // 127|| kIbamanyenaikaM ca vA | 3|1|128 // zeSa klIbam- 'napuMsakam, anyenA-'kkIbena sahoktAvekaM ziSyate, kIbA'kIbamAtrabhede, tacca ziSyamANamekamekArthaM vA syAt / zukuM ca zukazca - zukaM zuke vA / zuklaM ca zukazca zukrA ca zuklaM zuklAni vA / anyeneti kim ? zukaM
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // ca zuk ca-zukke / tanmAtrabheda ityeva- himahimAnyau // 128 // 6 puSyArthAd bhe punarvasuH / 3 / 1 / 129 // 'puSyAnikSatravRtteH paro nakSatravRttiH punarvasuH sahoktau vyarthaH san ekArthaH' syAt / uditau puSyapunarvasU, uditau tiSyapunarvasU / puSyAditi kim ? ArdrApunarvasavaH / punarvasuriti kim ? puSyamaghAH / ma iti kim ? tiSya vo bAlAH ||12saat kim ? puSyavasU / puSpAdita virodhinAmadravyANAM navA dvandaH svaiH / 3 / 1130 // dravyam- guNAdhAzrayaH, "virodhivAcinAm atadAzrayavRttInAM dvandvo vaikArthaH syAt, svaiH- sajAtIyairevA''rabdhazcet' / sukhaduHkham , sukhaduHkhe; lAmAlAbham, lAbhAlAbhau / virodhinAmiti kim ? kAmakrodhI / adravyANAmiti kim ? zItoSNe jale / svairiti kim ? buddhisukhaduHkhAni // 130 // azvavaDava- pUrvAparA-'dharottarAH / 3 / 1131 // "ete trayo'pi dvandvA ekAryA vA syuH, svaizcet / azvavaDavam, azvavaDavI; pUrvAparam, pUrvApare; adharottaram, adharottare // 13 // - pazu-vyanjanAnAm / 3 / 1 / 132 // pazUnAM vyajanAnAM ca 'svairdvandva ekAryo vA' syAt / gomahiSam, gomahiSA; dadhighRtam; dadhighRte // 132 // taru-tRNa-dhAnya-mRga-pakSiNAM bahutve / 3 / 1 / 133 // etadvAcinAM bahAnAM pratyekam 'svairdvandva ekArtho vA' syAt / pakSanyagrodham, pakSanyagrodhAH; kuzakAzam, kuzakAzAH; tilamASam, tilamASAH; RzyaNam, RzyaNAH; haMsacakravAkam, haMsacakravAkAH // 133 // - senAGga-kSudrajantUnAm / 3 / 1 / 134 //
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 135 senAGgAnAM sudrajantUnAM ca bahAnAm 'svairdvandva ekAryoM nityam' syAt / azvarayam, yUkAlikSam // 134 // A phalasya jAtau 3111135 // phalavAcinAM bahAnAM jAtI 'svardvandva ekArtho nityam syAt / badarAmalakam / jAtAviti kim ? etAni badarAmalakAni santi // 135 // . aprANi-pazcAdeH / 3 / 1136 // prANibhyaH pazvAdisUtroktebhyazca ye'nyadravyavAcinasteSAM jAtyAnAm 'svairdvandva ekArthaH' syAt / ArAzastri / jAtAvityeva - sahyavindhyau / prANyAdivarjanaM kim ? brAhmaNakSatriyaviTzUdrAH, brAhmaNakSatriyaviTzUdrama; gomahiSau, gomahiSam pakSanyagrodhI, pakSanyagrodham; azvarayau, azvarayam; badarAmalake, badarAmalakam // 136 / / prANi-tUryAGgANAm // 3 / 1 / 137 // prANitUryayoraGgAnAm 'svairdvandva ekArthaH' syAt / karNanAsikam, mArdagikapANavikam / svairityeva- pANigRdhau / / 137 // * caraNasya speNo'yatanyAmanuvAde / 3 / 1138 // caraNAH kaThAdayaH, tadvAcinAmadhatanyAM yo sthaNI tayoH kartRtvena sambandhinAm 'spairdvandvo'nuvAdaviSaye ekArthaH' syAt / pratyaSThAt kaThakAlApam, udagAt kaThakauthumam / anuvAda iti kim ? udaguH kaThakAlApAH - apra- siddhaM kathayanti // 138 // 13 akIbe'dhvaryukratoH / 3 / 1 / 139 // adhvaryuH- yajurvedaH, tadvihitakratuvAcinAm 'svairdvandva ekArthaH syAt, na cedete kIbavRttayaH' / arkAzvamedham / aklIva iti kim ? gavAmayanAdi __06.a.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3.B ' 136 zrIsiddhahemacandra zabdAnuzAsanam // tyAnAmayane / adhvarvviti kim ? iSuvajrau / kratoriti kim ? darzapIrNa mAsau // 139 // 81.21 3.2. A. nikaTapAThasya | 3|1|140 // nikaTaH pATho yeSAmadhyetRRNAM teSAm ' svairdvandva ekArthaH ' syAt / padakakramakam // 140 // OM nityavairasya / 3 / 1 / 141 // nityaM jAtinibaddhaM vairaM yeSAM teSAm ' svairdvandva ekArthaH ' syAt / ahinakulam / nityavairasyeti kim ? devAsurAH, devAsuram // 141 // sa.i nadI-deza- purAM viliGgAnAm | 3|1|142 // eSAM vividhaliGgAnAm 'svairdvandva ekArthaH' syAt / gaGgAzoNam, kurukurukSetraM, mathurApATaliputram / viliGgAnAmiti kim ? gaGgAyamune // 142 // 39.2 pAtryazUdrasya | 3|1|143 // sa.a pAtrArha - zUdravAcinAm ' svairdvandva ekArthaH ' syAt / takSAyaskAram / pAtryeti kim ? janaGgamabukkasAH || 143 || sa.a. gavAzvAdiH | 3|1|144 // 'ayaM dvandva ekArthaH ' syAt / gavAzvam, gavAvikam ||144 || OM na dadhipaya-AdiH | 3|1|145 // 9 'dadhipaya Adyo dvandva ekArtho na syAt / dadhipayasI, sarpirmadhunI // 145 // saMkhyAne | 3|1|146 // 8.3 vartipadArthAnAM gaNane gamye 'dvandva ekArtho na' syAt / daza gomahiSAH, bahavaH pANipAdAH || 146 // vA'ntike |3|1|147 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 137 vartipadArthAnAM saMkhyAnasya samIpe gamye 'dvandva ekArtho vA' syAt / upadazaM gomahiSam, upadazA gomahiSAH // 147 / / sa.. . 'prathamoktaM prAk / 3 / 1 / 148 // (Yuv sv19914 no atra 'samAsaprakaraNe prathamAntena yanirdiSTaM tat prAk' syAt / AsannadazAH, saptagaGgam // 148 // rAjadantA''diSu / 3 / 1149 // 'eteSu samAseSvaprAptaprAganipAtaM prAk syAt / rAjadantaH, liptavAsitam / / 149 // vizeSaNa-sarvAdi-saMkhyaM bahuvrIhau / 3 / 11150 // nalI. 'vizeSaNaM sarvAdi saMkhyAvAci ca bahuvrIhI prAk' syAt / citraguH, sarvazuklaH, dvikRSNaH // 150 // tAH / 3.11151 // 'ktAntaM sarvaM bahuvrIhI prAk syAt / kRtakaTaH // 151 // jAti-kAla-sukhAdernavA / 3 / 11152 // jAteH kAlAt sukhAdibhyazca 'bahuvrIhau ktAntaM vA prAk' syAt / zAGgarajagdhI, jagdhazArA; mAsajAtA, jAtamAsA; sukhajAtA, jAtasukhA; duHkhahInA, hInaduHkhA // 152 // AhitAgnyAdiSu / 3 / 1 / 153 // 'eSu bahuvrIhiSu ktAntaM vA prAk syAt / AhitAgniH, agnyAhitaH; jAtadantaH, dantajAtaH // 153 // praharaNAt / 3 / 1154 // praharaNArthAt 'tAntaM bahuvrIhI vA prAk' syAt / udyatAsiH, asyudyataH / / 154 // na saptamIndAdibhyazca / 3 / 1 / 155 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // indvAdeH praharaNAryAca 'prAk saptamyantaM bahuvrIhI na' syAt / indumauliH, padmanAbhaH, asipANiH // 155 // gar3avAdibhyaH / 3 / 1156 // gaDvAdibhyo 'bahuvrIhI saptamyantaM prAg vA' syAt / kaNThegaDuH, gaDukaNThaH; madhyeguruH, gurumadhyaH // 156 // priyaH / 3 / 1157 // ayam 'bahuvrIhI prAg vA' syAt / priyaguDaH, guDapriyaH // 157 // kaDArAdayaH karmadhAraye / 3 / 1158 // dhAstha 'ete karmadhAraye prAg vA' syuH / kaDArajaiminiH, jaiminikaDAraH; kANadroNaH, droNakANaH ||158 // dharmArthAdiSu dvande / 3 / 1159 // banda 'eSu dvandveSvaprAptaprAktvaM vA prAk' syAt / dhArthI, arthadharmI; zabdArthI, arthazabdau // 159 // lavakSarA-'sakhIdut- svarAyadalpasvarA-'ryamekam 3191160 // 'laghvakSaraM sakhivarjedudantaM svarAdhakArAntamalpasvaraM pUjyavAci caikaM dvandve prAk' syAt / zarazIyam, agnISomI, vAyutoyam / asakhIti kim ? sutasakhAyau / astrazastram, pakSanyagrodhau, zraddhAmedhe / laghvAdIti kim ? kukkuTamayUrI, mayUrakukkuTI / ekamiti kim ? zAdundubhivINAH / dvandva ityeva vispaSTapaTuH / / 160 // mAsa-varNa-bhrAtra'nupUrvam / 3 / 1 / 161 // etadvAci 'dvandve'nupUrva prAk' syAt / phAlgunacaitrI, brAhmaNakSatriyau,
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 139 brAhmaNakSatriyavizaH, baladevavAsudevau // 161 // bhartutulyasvaram / 3 / 1 / 162 // 'nakSatratuvAci tulyasvaraM dvandve'nupUrva prAk' syAt / azvinIbharaNIkRttikAH, hemantaziziravasantAH / tulyasvaramiti kim ? ArdrAmRgazirasI, grISmavasantau / / 162 // saMkhyA samAse / 3 / 1 / 163 // 'samAsamAtre saMkhyAvAcyanupUrva prAk' syAt / dvitrAH, dvizatI, ekAdazaH // 163 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasvopajJazabdAnuzAsana raghuvRttau tRtIyasyAdhyAyasya prathamaH pAdaH samAsaH // 31 // asaMrabdhA api ciraM duHsahA vairabhUbhRtAm / caNDAzcAmuNDarAjasya pratApazikhinaH kaNAH // 9 // (dvitIyaH pAdaH) parasparA-'nyo'nyetaretarasyAm syAdervA'puMsi / 3 / 2 / 1 // "eSAmapuMvRttInAM syAderAm vA' syAt / ime sakhyau kule vA parasparAM parasparam, anyo'nyAmanyo'nyam, itaretarAmitaretaraM bhojayataH / AbhiH sakhIbhiH kulairvA parasparAM paraspareNa, anyo'nyAmanyo'nyena, itaretarAmitaretareNa bhojyate / apuMsIti kim ? ime narAH parasparaM bhojayanti // 1 // amavyayIbhAvasyA'to'paJcamyAH / / 2 / 2 // 'adantasyAvyayIbhAvasya syAdaram syAt, na tu paJcamyAH' / upakumbhamasti,
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // upakumbhaM dehi / avyayIbhAvasyeti kim ? priyopakumbho'yam / ata iti kim ? adhistri / apaJcamyA iti kim ? upakumbhAt // 2 // vA tRtIyAyAH // 23 // 'adantasyAvyayIbhAvasya tRtIyAyA am vA' syAt / kiM na upakumbham, kiM na upakumbhena / avyayIbhAvasyeti kim ? priyopakumbhena // 3 // saptamyA vA 32 // 4 // 'adantasyAvyayIbhAvasya saptamyA am vA' syAt / upakumbham, upakumbhe nidhehi / avyayIbhAvasyetyeva- priyopakumbhe // 4 // Rddha-nadI-vaMzasya 32 / 5 // etadantasyA'vyayIbhAvasyA'dantasya "saptamyA am nityam' syAt / sumagadham, unmattagaGgam, ekaviMzatibhAradvAjaM vasati // 5 // anato lup / 3 / 2 / 6 // 'adantavarjasyA'vyayIbhAvasya syAderlup' syAt / upavadhu, upakartR / anata iti kim ? upakummAt / avyayIbhAvasyetyeva- priyopavadhuH // 6 // avyayasya / 3 // 27 // 'avyayasya syAde p' syAt / svaH, prAtaH / avyayasyeti kim ? atyucaisaH // 7 // aikArthe / 3 / 28 // 'aikAryam- aikapadyaM tanimittasya syAderlup' syAt / citraguH, putrIyati, aupagavaH / ata eva luvidhAnAd "nAma nAmnA0 (3, 1, 18)" ityuktAvapi syAghantAnAM samAsaH syAt / aikArya iti kim ? citrA gAvo yasyetyAdivAkye mA bhUt // 8 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam ___141 141 na nAmyekasvarAta khityuttarapade'maH / 3 / 2 / 9 // samAsArambhakamantyaM padam-uttarapadam, tasmin khitpratyayAnte uttarapade pare 'nAmyantAdekasvarAt pUrvapadAt parasyA'mo lub na' syAt / striyaMmanyaH, nAvaMmanyaH / nAmIti kim ? mamanyaH / ekasvarAditi kim ? vadhuMmanyA / khitIti kim ? strImAnI // 9 // asatve useH 332 // 10 // 'asatve vihitasya useruttarapade pare lub na' syAt / stokAnmuktaH / asattva iti kim ? stokabhayam / uttarapada ityeva- niHstokaH // 10 // brAhmaNAcchaMsI / 3 / 2111 // atra samAse 'useTubamAvo nipAtyate' / brAhmaNAcchaMsinau / nipAtanAd RtvivizeSAdanyatra lubeva - brAhmaNazaMsinI strI // 11 // ojo-'jaH-saho-'mbhas-tamas-tapasaSTaH / 3 / 2 / 12 // ebhyaH parasya 'TAvacanasyottarapade pare lub na' syAt / ojasAkRtam, aasAkRtam, sahasAkRtam, ambhasAkRtam, tamasAkRtam, tapasAkRtam / Ta iti kim ? ojomAvaH // 12 // puMjanuSo'nujA-'nye / 3 / 2 / 13 // pum-janubhyAM parasya 'To yathAsaMkhyamanuje'ndhe cottarapade lub na' syAt / puMsA'nujaH, januSA'ndhaH / Ta ityeva- pumanujA // 13 // AtmanaH pUraNe / 3 / 2 / 14 // asmAt parasya 'TaH pUraNapratyayAnte uttarapade lub na' syAt / AtmanAdvitIyaH, AtmanASaSThaH // 14 // manasacA''jJAyini / 3 / 2 / 15 //
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // manasa Atmanazca parasya 'Ta AjJAyinyuttarapade lub na' syAt / manasAS'jJAyI, AtmanA''jJAyI ||15|| nAmni |3|2|16 // manasaH parasya 'TaH saMjJAviSaye uttarapade pare lub na' syAt / manasAdevI / nAmnIti kim ? manodattA kanyA // 16 // parA - SStmabhyAM De: / 3 / 2 / 17 // AbhyAM parasya 'Devacanasyottarapade pare nAmni lub na' syAt / parasmaipadam Atmanepadam / nAmnItyeva parahitam ||17|| ad-vyaJjanAt saptamyA bahulam |3|2|18 // adantAd vyaJjanAntAcca parasyAH 'saptamyA bahulaM nAmni lub na' syAt / araNyetilakAH, yudhiSThiraH / advyaJjanAditi kim ? bhUmipAzaH / nAmnItyeva - tIrthakAkaH ||18|| prAkkArasya vyaJjane // 3 / 2 / 19 // rAjalabhyo rakSAnirvezaH kAraH / prAcAM deze yaH kAraH tasya saMjJAyAM gamyamAnAyAmadvyaJjanAt parasyAH 'saptamyA vyaJjanAdAvuttarapade lub na' syAt / mukuTekArSApaNaH, samidhimASakaH / prAgiti kim ? yUthapazuH - udIcA - mayaM na prAcAm / kAra iti kim ? abhyarhitapazuH / vyaJjana iti kim ? avikaToraNaH // 19 // tatpuruSe kRti | 3|2|20 // advyaJjanAt parasyAH 'saptamyAH kRdante uttarapade tatpuruSe lub na' syAt / stamberamaH, bhasmanihutam / tatpuruSa iti kim ? dhanvakArakaH / ayaJjanAdityeva - kurucaraH // 20 // madhyA'ntAd gurau / 3 / 2 / 21 //
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 143 AbhyAM parasyAH 'saptamyA gurAvuttarapade lub na' syAt / madhyeguruH, anteguruH // 21 // amUrddha-mastakAta svAGgAdakAme / / 2 / 22 // mUrddhamastakavarjAt svAgacAcino'dvyaJjanAt parasyAH 'saptamyAH kAmavarSe uttarapade lub na' syAt / kaNThekAlaH / amUrddhamastakAditi kim ? mUzikhaH, mastakazikhaH / akAma iti kim ? mukhakAmaH // 22 // banye ghani navA // 2 // 23 // bandhe ghaante uttarapade advyaJjanAt parasyAH 'saptamyA lub vA na' syAt / hastebandhaH, hastabandhaH; cakrebandhaH cakrabandhaH / ghaniti kim ? ajante - hastabandhaH // 23 // kAlAt tana-tara-tama-kAle / 3 / 2 / 24 // advyajanAntAt kAlavAcinaH parasyAH 'saptamyAstanAdipratyayeSu kAle cottarapade vA lub na' syAt / pUrvAhnetanaH, pUrvAhnatanaH, pUrvAhetarAma, pUrvAhatare; pUrvAhetamAm, pUrvAhatame; pUrvAhekAle pUrvAhakAle / kAlAditi kim / zuktare, zukRtame / ayAnAdityeva - rAtritarAyAm // 24 // zaya-vAsi-vAseSvakAlAt / 3 / 2 / 25 // akAlavAcino'dvyaJjanAt parasyAH 'saptamyA ekUtarapadeSu lub vA na' syAt / vilezayaH, bilazayaH; vanevAsI, vanavAsI; grAmevAsaH, grAmavAsaH / akAlAditi kim ? pUrvAhazayaH // 25 // varSa-kSara-varA-upa-saraH-zaroromanaso je // 2 // 26 // ebhyaH parasyAH 'saptamyA je uttarapade lub vA na' syAt / varSejaH, varSajaH; kSarejaH, kSarajaH; varejaH, varajaH; apsujam, abjam; sarasijam, sarojam;
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // zarejaH, zarajaH; urasijaH, urojaH; manasijaH, manojaH // 26 // -prAvRD-varSA-zarat-kAlAt // 3 // 2 // 27 // ebhyaH parasyAH 'saptamyA je uttarapade lub na' syAt / divijaH, prAvRSijaH, varSAsujaH, zaradijaH, kAlejaH // 27 // apo ya-yoni-mati-care / 3 / 2 / 28 // apaH parasyAH 'saptamyA ye pratyaye yonyAdau cottarapade lub na' syAt / apsavyaH; apsuyoniH, apsumatiH, apsucaraH // 28 // nena-siddha-sthe / 3 / 2 / 29 // 'inpratyayAnte siddha-sthayozcottarapadayorna lub na' syAt, bhavatyevetyarthaH / sthaNDilavartI, sAGkAzyasiddhaH, samasthaH // 29 // __SaSThyAH kSepe / 3 / 2 / 30 // uttarapade pare kSepe gamye 'SaSThyA lub na' syAt / caurasyakulam // 30 // putre vA // 3 // 2 // 31 // putre uttarapade kSepe 'SaSTyA lub vA na' syAt / dAsyAHputraH, dAsIputraH // 31 // pazyad-vAg-dizo hara-yukti-daNDe 332 // 32 // ebhyaH parasyAH 'SaDyA yathAsaMkhyaM harAdAvuttarapade lub na' syAt / pazyatoharaH, vAcoyuktiH, dizodaNDaH // 32 // adaso'kajAyanaNoH / 3 / 2 // 33 // 'adasaH parasyAH SaThyA akaviSaye uttarapade AyanaNi ca pare lub na' syAt / AmuSyaputrikA, AmuSyAyaNaH // 33 // devAnAMpriyaH / 3 / 2 // 34 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 145 atra 'SaSTyA lub na' syAt / devAnAMpriyaH // 34 / / zepa-puccha-lAgUleSu nAmni zunaH / 3 / 2 / 35 // zunaH parasyAH 'SaSThyAH zepAdAvuttarapade saMjJAyAM lub na' syAt / zunaHzepaH, zunaHpucchaH, zunolAzUlaH // 35 // vAcaspati-vAstoSpati-divaspati-divodAsam // 32 // 36 // 'ete samAsAH SaSThyalupi nipAtyante nAmni' / vAcaspatiH, vAstoSpatiH, divaspatiH, divodAsaH // 36 / / RtAM vidyA-yonisambanthe / 3 / 2 / 37 // UR 'RdantAnAM vidyayA yonyA vA kRte sambandhe hetau sati pravRttAnAM SaSThyAstatraiva hetau sati pravRtte uttarapade lub na syAt / hotuHputraH, pituHputraH, piturantevAsI / RtAmiti kim ? AcAryaputraH / vidyAyonisambandha iti kim ? bhartRgRham // 37 // svasR-patyorvA // 2 // 38 // 5. 'vidyAyonisambandhanimittAnAm RdantAnAM SaSThyAH svasRpatyoruttarapadayoyonisambandhanimittayorchan vA na' syAt / hotuHsvasA, hotRsvasA; svasuHpatiH, svasRpatiH / vidyAyonisambandha ityeva- bhartRsvasA, hotRpatiH // 38 // A dvandve 332 // 39 // . 'vidyAyonisambandhanimittAnAm RdantAnAM yo dvandvastasmin satyuttarapade pUrvapadasyA''t' syAt / hotApotArI, mAtApitarau / RtAmityeva- guruziSyo / vidyAyonisambandha ityeva- kartRkArayitArau // 39 // putre 32240 // . . 'putre uttarapade vidyAyonisambandhanimittAnAm RdantAnAM dvandve AH'
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // syAt / mAtAputrI, hotAputrI // 40 // i... vedasahazrutA'vAyudevatAnAm / 3 / 2 / 41 // "eSAM dvandve pUrvapadasyottarapade AH' syAt / indrAsomau / vedeti kim ? brahmaprajApatI / saheti kim ? viSNuzakrau / zruteti kim ? candrasUryo / vAyuvarjanaM kim ? vAyvagnI / devatAnAmiti kim ? yUpacaSAlau // 41 // 7. IH Soma-varuNe'gneH / 3 / 2 / 42 // 'vedasahazrutA'vAyudevatAnAM dvandve Some varuNe cottarapade'gnerIH' syAt, Someti nirdezAd Iyoge SatvaM ca / agnISomI, agnIvaruNau / devatAdvandva ityevaagnisomI baTU // 42 // 7.6 ivRddhimatyaviSNau / 3 / 2 / 43 // 'viSNuvarSe vRddhimatyuttarapade devatAdvandve agneriH' syAt / AgnivAruNImanaDvAhImAlameta / vRddhimatIti kim ? agnIvaruNau / aviSNAviti kim ? AgnAvaiSNavaM caruM nirvapet // 43 // divo dyAvA / 3 / 2 / 44 // 'devatAdvandve diva uttarapade ghAveti' syAt / ghAvAbhUmI // 44 // divasa-divaH pRthivyAM vA // 2 // 45 // 'devatAdvandve . divaH pRthivyAmuttarapade etau vA' syAtAm / divaspRthivyau, divaHpRthivyA, pAvApRthivyau // 45 // uSAsoSasaH 3246 devatAdvandve 'upasa uttarapade uSAsA' syAt / uSAsAsUryam // 46 // mAtarapitaraM vA / / 2 / 47 // 'mAtRpitroH pUrvottarapadayordvandve Rto'ro vA nipAtyate / mAtarapitarayoH, mAtApitroH // 47 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsidahemacandrazabdAnuzAsanam 147 varcaskAdiSvavaskarAdayaH / 3 / 2 / 48 // 'eSvartheSvete kRtazaSasAdhuttarapadAH sAdhavaH' syuH / avaskaro'namalam, avakaro'nyaH; apaskaro rathAGgam, apakaro'nyaH // 48 // parataH strI pumvat stryekArthe'nUDU / 3 / 2 / 49 // parataH- vizeSyavazAt strIliGgaH strIvRttAvekArthe uttarapade 'pumvat' syAt, na tUGantaH / darzanIyabhAryaH / parata iti kim ? droNIbhAryaH / strIti kim ? khalapudRSTiH / stryekArya iti kim ? gRhiNInetraH, kalyANImAtA / anUGiti kim ? karabhorumAryaH // 49 // kyaG-mAni-pittaddhite / 3 / 2 / 50 // kyaGi mAnini cottarapade pittaddhite ca parataH strIliGgo'nU 'pumvat' syAt / upacAra zyetAyate, darzanIyamAnI ayamasyAH; ajadhyaM yUtham // 50 // jAtizca Ni-taddhitaya-svare / 3 / 2 // 51 // anyA parataH strI jAtizca Nau pratyaye yAdau svarAdau ca taddhite viSayabhUte 'pumvat' syAd, anUG / paTayati, etyaH, bhAvatkam / jAti - dArayaH, gAryaH / taddhiteti kim ? hastinIyati, hastinyaH // 51 // eye'gnAyI / 3 / 252 // eyapratyaye'gnAyyeva parataH strI 'pumvat' syAt / AgneyaH / pUrveNa siddha niyamArthamidam / zyaineyaH // 52 // nA'p-priyA''dau / 3 / 2 / 53 // appratyayAnte stryekArthe uttarapade priyAdau ca parataH strI 'pumvatra' syAt / kalyANIpaJcamA rAtrayaH, kalyANIpriyaH / apriyAdAviti kim ? kalyANapaJcamIkaH pakSaH // 53 //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // taddhitA'kakopAntya-pUraNyAkhyAH / / 2 / 54 // taddhitasyA'kapratyayasya ca ka upAntyo yAsAM tAH, pUraNIpratyayAntAH, saMjJAzca parataH striyaH 'pumcana' syuH / madrikAbhAryaH, kArikAmAryaH, paJcamIbhAryaH, dattAbhAryaH / taddhitAketi kim ? pAkamAryaH // 54 // taddhitaH svaravRddhiheturarakta-vikAre / 3 / 2 / 55 // rakta-vikArAbhyAmanyArthaH svaravRddhiheturyastaddhitastadantaH parataH strI 'pumvanna' syAt / mAthurIbhAryaH / svareti kim ? vaiyAkaraNamAryaH / vRddhiheturiti kim ? arddhaprasthabhAryaH / araktavikAra iti kim ? kASAyabRhatikaH, lauheSaH // 55 // svAGgAnDIrjAtivA'mAnini / 3 / 2 / 56 // svAGgAd yo GIstadanto jAtivAcI ca parataH strI 'pumvanna' syAt, na tu mAnini / dIrghakezIbhAryaH, kaThImAryaH, zUdrAbhAryaH / svAGgAditi kim ? paTubhAryaH / amAninIti kim ? dIrghakezamAninI // 56 / / pumvat karmadhAraye / 3 / 2 / 57 // parataH strI anUG karmadhAraye sati stryekArthe uttarapade pare 'pumvat' syAt / kalyANapriyA, madrakamAryA, mAthuravRndArikA, candramukhavRndArikA / anUGityeva- brahmabandhUvRndArikA // 57 / / riti / 3 / 2 / 58 // parataH strI anUG riti pratyaye 'pumvat syAt / paTujAtIyA, kaThadezIyA // tva-te guNaH 33259 // parataH stryanUG guNavacanastva-tayoH pratyayayoH 'pumvat' syAt / paTutvam, paTutA / guNa iti kim ? kaThItvam // 59 //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam 149 cau kvacit / 3 / 2 / 60 // parataH stryanUG 'ccau kvacit pumvat' syAt / mahadbhUtA kanyA / kvaciditi kim ? gomatImUtA // 6 // sarvAdayo'syAdau / 3 / 2 / 61 // 'sarvAdiH parataH strI, pumvat' syAt, na tu syAdau / sarvastriyaH, bhavatputraH / asyAdAviti kim ? sarvasyai // 61 // mRgakSIrA''diSu vA / 3 / 262 // eSu samAseSu parataH strI uttarapade 'pumvad vA' syAt / mRgakSIram, mRgIkSIram; kAkazAvaH, kAkIzAvaH // 2 // Rdita tara-tama-rUpa-kalpa-bruva-cela-gotra-mata-hate vA hasvazca / 3 / 2 / 63 // Rdudit parataH strI tarAdiSu pratyayeSu bruvAdI ca stryekArthe uttarapade 'hrasvAntaH pumvacca vA' syAt / pacantitarA, pacattarA, pacantItarA; zreyasitarA, zreyastarA, zreyasItarA / pacantitamA, pacattamA, pacantItamA; zreyasitamA, zreyastamA, zreyasItamA / pacantirUpA, pacadrUpA, pacantIrUpA; viduSirUpA, vidvadUpA; viduSIrUpA / pacantikalpA, pacatkalpA, pacantIkalpA; viduSikalpA, vidvatkalpA, viduSIkalpA / pacantibruvA, pacabruvA, pacantIbruvA; zreyasibruvA, zreyobruvA, zreyasIbuvA / pacanticelI, pacaccelI, pacantIcelI; zreyasicelI, zreyazcelI, zreyasIcelI / pacantigotrA, pacadgotrA, pacantIgotrA; zreyasigotrA, zreyogotrA, zreyasIgotrA / pacantimatA, pacanmatA, pacantImatA; zreyasimatA, zreyomatA, zreyasImatA / pacantihatA, pacaddhatA, pacantIhatA; zreyasihatA, zreyohatA, zreyasIhatA // 3 //
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // GyaH / 3 / 2 / 64 // jhyantAyAH parataH striyAstarAdiSu pratyayeSu bruvAdiSu cottarapadeSu ekArtheSu 'isvaH' syAt / gauritarA, gauritamA, nartakirUpA, kumArikalpA, brAhmaNibruvA, gArgicelI, brAhmaNigotrA, gArgimatA, gaurihatA // 64 // bhogavad-gaurimatonAmni 3 / 265 // anayo yantayoH saMjJAyAM tarAdiSu pratyayeSu bruvAdau cottarapade ekArthe 'hasvaH' syAt / bhogavatitarA, gaurimatitamA, bhogavatirUpA, gaurimatikalpA, bhogavatibruvA, gaurimaticelI, bhogavatigotrA, gaurimatimatA, bhogavatihatA / nAmnIti kim ? bhogavatitarA, bhogavattarA, bhogavatItarA // 65 // navaikasvarANAm / / 2 / 66 // ekasvarasya Dyantasya tarAdau pratyaye hRvAdI cottarapade stryekArthe 'yA isvaH' syAt / stritarA, strItarA; jJitamA, jItamA, jJibruvA, jIbruvA / ekasvarANAmiti kim ? kuTItarA // 66 // UGaH / 3 / 2 / 67 // Untasya tarAdau bruvAdI cottarapade stryekArthe 'vA isvaH' syAt / brahmabandhutarA, bahmabandhUtarA; kadrubruvA, kadrUbuvA // 67 // mahataH kara-ghAsa-viziSTe DAH / / 2 / 68 // karAdAvuttarapade 'mahato DA vA' syAt / mahAkaraH, mahatkaraH; mahAghAsaH, mahadghAsaH; mahAviziSTaH, mahadviziSTaH // 68 // striyAm / / 2 / 69 // strIvRttermahataH karAdAvuttarapade 'nityaM DAH' syAt / mahAkaraH, mahAghAsaH, mahAviziSTaH // 69 //
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam jAtIyaikArthe'cceH / / 2 / 70 // 'mahato'cyantasya jAtIyari ekArthe cottarapade DAH' syAt / mahAjAtIyaH mahAvIraH / jAtIyaikArye iti kim ? mahattaraH / acveriti kim ? mahadbhUtA kanyA ||70 // na pumvaniSedhe / 3 / 271 // 'mahataH pumvaniSedhaviSaye uttarapade DA na' syAt / mahatIpriyaH // 71 // icyasvare dIrgha Aca 3 / 272 // 'ijante'svarAdAvuttarapade pUrvapadasya dIrghatvam Aca' syAt / muSTImuSTi, muSTAmuSTi / asvara iti kim ? asyasi // 72 // haviSyaSTanaH kapAle / 3 / 2 / 73 // 'haviSyarthe kapAle uttarapade'STano dIrghaH' syAt / aSTAkapAlaM haviH / haviSIti kim ? aSTakapAlam / kapAla iti kim ? aSTapAtraM haviH // 73 // gavi yukte / 3 / 274 // 'yukte'rthe gavyuttarapade'STano dIrghaH' syAt / athagavaM zakaTam / yukta iti kim ? aSTaguzcaitraH // 7 // nAmni 3275 // 'aSTana uttarapade saMjJAyA dIrghaH' syAt / athapadaH kailAzaH / nAmnIti kim ? aSTadaMSTraH // 75 // koTara-mizraka-sidhaka-puraga-sArikasya vaNe / 3 / 2 / 76 // eSAM kRtaNatve vane uttarapade "saMjJAyAM dIrghaH' syAt / koTarAvaNam, mizrakAvaNam, sighrakAvaNam, puragAvaNam, sArikAvaNam // 76 // aanAdInAM girau / 3 / 277 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // eSAM girAvuttarapade 'nAmni dIrghaH' syAt / aJjanAgiriH, kukkuTAgiriH // anajirAdibahusvara-zarAdInAM matau / 3 / 278 // ajirAdivarjabahusvarANAM zarAdInAM ca matI pratyaye 'nAmni dIrghaH' syAt / udumbarAvatI, zarAvatI, vaMzAvatI / anajirAdIti kim ? ajiravatI, hiraNyavatI // 78 // RSau vizvasya mitre / / 2 / 79 // RSAvarthe mitre uttarapade vizvasya 'nAmni dIrghaH' syAt / vizvAmitraH // nare / 3 / 2 / 80 // nare uttarapade 'nAmni vizvasya dIrghaH' syAt / vizvAnaraH kazcit // 8 // vasu-rAToH / 3 / 2 / 81 // anayoruttarapadayorvizvasya 'dIrghaH' syAt / vizvAvasuH, vizvArAT // 81 / / valacyapitrAdeH / 3 / 2 / 82 // valacpratyaye pitrAdivarjAnAm 'dIrghaH' syAt / AsutIvalaH / apitrAderiti kim ? pitRvalaH, mAtRvalaH / / 82 // citeH kaci 3 / 2 / 83 // citeH kaci 'dIrghaH' syAt / ekacitIkaH // 83 // svAmicihanasyA'viSTA-'STa-paJca-bhinna-chinna-cchidra- suva svastikasya karNe / 3 / 2 / 84 // svAmI cinyate yena tadvAcino viSTAdivarjasya karNe uttarapade 'dIrghaH' syAt / dAtrAkarNaH pazuH / svAmicihnasyeti kim ? lambakarNaH / viSTAdivarjanaM kim ? viSTakarNaH, aSTakarNa ityAdi // 84 // gati-kArakasya nahi-vRti-vRSi-vyadhi-ruci-sahi-tanau kvau
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 3 / 2 / 85 // gati-kArakayornahyAdau kvibante uttarapade dIrghaH' syAt / upAnata, nIvRta, prAvRT, zvAvit, nIruk, RtISaT, jalAsaT, parItat // 85 // ghajyupasargasya bahulam / 3 / 2 / 86 // ghajante uttarapade upasargasya 'bahulaM dIrghaH' syAt / nIkledaH, nIvAraH / bAhulakAt kvacidvA - pratIvezaH, prativezaH / kvacitra - viSAdaH, niSAdaH / / nAminaH kAze / 3 / 2 / 87 // nAmyantasyopasargasyA'jante kAze uttarapade 'dIrghaH' syAt / nIkAzaH vIkAzaH / nAmina iti kim ? prakAzaH // 87 // dasti / 3 / 2 / 88 // do yastAdirAdezastasmin pare nAmyantasyopasargasya 'dIrghaH' syAt / nIttam, vIttam / da iti kim ? vitIrNam / tIti kim ? sudattam // 88 // apIlvAdevahe / 3 / 2 / 89 // pIlvAdivarjasya nAmyantasya vahe uttarapade 'dIrghaH' syAt / RSIvaham, munIvaham / apIlvAderiti kim ? pIluvaham, dAruvaham / / 89 // zunaH / 3 / 2 / 90 // asyottarapade 'dIrghaH syAt / zvAdantaH, zvAvarAham // 10 // ekAdaza-SoDaza-SoDana-poTA-SaDDhA / 3 / 291 // "ekAdayo dazAdiSu kRtadIrghatvAdayo nipAtyante' / ekAdaza, SoDaza, SaD dantA asya SoDan, SoDhA, SaDDhA // 91 // dvivyaSTAnAM dvA-trayo'STAH prAk zatAdanazIti-bahuvrIhau
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // 3 / 2 / 92 // eSAM yathAsaMkhyamete prAk zatAt saMkhyAyAmuttarapade syuH, na tu azItau bahuvrIhiviSaye ca / dvAdaza, trayoviMzatiH, aSTAtriMzat / prAkzatAditi kim ? dvizatam, trizatam, aSTalahasam / anazItibahuvrIhAviti kim ? yazItiH, dvitrAH // 12 // catvAriMzadAdau vA 3 / 2 / 93 // dvitryaSTAnAM prAkzatAccatvAriMzadAdAvuttarapade 'yathAsaMkhyaM dvA-trayo'STA vA' syuH, anazItibahuvrIhau / dvAcatvAriMzat, dvicatvAriMzata; trayazcatvAriMzat, tricatvAriMzat; aSTAcatvAriMzat, aSTacatvAriMzat // 13 // hRdayasya hallAsa-lekhA-'Na-ye / / 2 / 94 // asya lAsa-lekhayoruttarapadayoraNi ye ca pratyaye 'hRt' syAt / hallAsaH, hallekhaH, hAIm, hRdyaH // 94 // padaH pAdasyA-''jyAti-gopahate / 3 / 2 / 95 // 'pAdasyAjyAdAvuttarapade padaH' syAt / padAjiH, padAtiH, padagaH, padopahataH / hima-hati-kASi-ye pad / 3 / 2 / 96 // himAdAvuttarapade ye ca pratyaye 'pAdasya pad' syAt / paddhimam, paddhatiH, patkASI, padyAH zarkarAH // 16 // RcaH zasi / 3 / 2 / 97 // 'RcAM pAdasya zAdI zaspratyaye pad' syAt / paccho gAyatrIM zaMsati / Rca iti kim ? pAdazaH zlokaM vakti / dviHzapAThAt syAdizasi na syAt - RcaH pAdAn pazya // 97 / / zabda-niSka-ghoSa-mitre vA / 3 / 2 / 98 //
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 155 zabdAdAvuttarapade 'pAdasya pad vA' syAt / pachabdaH, pAdazabdaH; paniSkaH, pAdaniSkaH; padghoSaH, pAdaghoSaH; panmizraH, pAdamizraH // 98 // nas nAsikAyAstaH kSudre 3 / 2 / 99 // 'nAsikAyAstaspratyaye kSudre cottarapade nas' syAt / nastaH, naHmudraH // 99 / / ye'vaNe / 3 / 2 / 100 // 'nAsikAyA ye pratyaye varNAdanyatrArthe nas' syAt / nasyam / ya iti kim ? nAsikyaM puram / avarNa iti kim ? nAsikyo varNaH // 10 // zirasaH zIrSana / 3 / 2 / 101 // 'ziraso ye pratyaye zIrSan syAt / zIrSaNyaH svaraH, zIrSaNyaM tailam / ya ityeva- zirastaH, zirasyati // 101 / / keze vA / 3 / 2 / 102 // 'zirasaH kezaviSaye ye pratyaye zIrSan vA' syAt / zIrSaNyAH zirasyAH kezAH // 10 // zIrSaH svare taddhite / / 2 / 103 // 'zirasaH svarAdau taddhite zIrSaH' syAt / hAstizIrSiH, zIrSikaH // 103 // udakasyodaH peSa-dhi-vAsa-vAhane / 3 / 2 / 104 // 'udakasya peSamAdAvuttarapade udaH' syAt / udapeSaM pinaSTi, udadhirghaTaH, udavAsaH, udavAhanaH / / 104 // vaikavyAne pUrye / 3 / 2 / 105 // 'udakasyA'saMyuktavyAnAdau pUryamANArthe uttarapade udo vA' syAt / udakumbhaH, udakakumbhaH / vyaJjana iti kim ? udakAmatram / eketi kim ? udakasthAlam / pUrya iti kim ? udakadezaH / / 105 //
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // manthaudana-saktu-bindu-vajra-bhAra- hAra - vIvadha - gAhe vA / 3 / 2 / 106 // eSUttarapadeSu 'udakasyodo vA syAt / udamanyaH, udakamanthaH; udaudanaH udakaudanaH; udasaktuH, udakasaktuH; udabinduH, udakabinduH; udavajraH, udakavajraH udabhAraH, udakabhAraH; udahAraH; udakahAraH; udavIvadhaH, udakavIvadhaH; udagAhaH; udakagAhaH ||106 // nAmnyuttarapadasya ca / 3 / 2 / 107 // 'udakasya pUrvapadasyottarapadasya ca saMjJAyAmudaH' syAt / udameghaH, udavAhaH, udapAnam, udadhiH, lavaNodaH, kAlodaH ||107 || te lugvA |3|2|108 // " 'saMjJAviSaye pUrvottarapade lug vA syAt / devadattaH devaH, dattaH // 108 // dvyantaranavarNopasargAdapa IpU / 3 / 2 / 109 // 'dvyantarbhyAmavarNAntavarjopasargebhyazca parasyA'pa uttarapadasya Ip syAt / dvIpam, antarIpam, nIpam, samIpam / upasargAditi kim ? svApaH / anavarNeti kim ? prApam, parApam // 109 // anordeze up | 3|2|110 // 'anoH parasyA'po deze'rthe up' syAt / anUpo dezaH / deza iti kim anvIpaM vanam // 110 // khityanavyayA'ruSo mo'nto hasvazca / 3 / 2111 // svarAntasyAnavyayasyAruSazca khitpratyayAnte uttarapade 'mo'nto yathAsambhavaM hrasvAdezazca' syAt / jJaMmanyaH, kAlimanyA, aruntudaH / khitIti kim ? jJamAnI / anavyayasyeti kim ? doSAmanyamahaH ||999 ||
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 157 satyA-'gadA-'stoH kAre / 3 / 2 / 112 // ebhyaH kAre uttarapade 'mo'ntaH' syAt / satyaGkAraH agadaGkAraH astuGkAraH // lokampRNa-madhyandinA-nabhyAzamityam / 3 / 2 / 113 // ete 'kRtapUrvapadamo'ntA nipAtyante' / lokampRNaH, madhyandinam, anabhyAzamityaH // 113 // bhrASTrA-'gnerindhe / 3 / 2 / 114 // AbhyAmindhe uttarapade 'mo'ntaH' syAt / bhrASTramindhaH, agnimindhaH // 114 // agilAda gila-gilagilayoH / 3 / 2 / 115 // gilAntavarjAt pUrvapadAt pare gile gilagile cottarapade 'mo'ntaH' syAt / timiGgilaH, timinilagilaH / agilAditi kim ? timigilagilaH // 115 // bhadroSNAt karaNe / 3 / 2 / 116 // AbhyAM paraH karaNe uttarapade 'mo'ntaH' syAt / bhadrakaraNam, uSNaMkaraNam / / navA'khitakRdante rAtreH / 3 / 2 / 117 // khidvarje kRdante uttarapade pare 'rAtrermo'nto vA' syAt / rAtriJcaraH, rAtricara / khidvarjanaM kim ? rAtrimanyamahaH / kRdanta iti kim ? rAtrisukham / antagrahaNaM kim ? rAtrayitA // 117 // ghenobhavyAyAm / 3 / 2 / 118 // dhenormavyAyAmuttarapade 'mo'nto vA' syAt / dhenumbhavyA, dhenubhavyA // 118 // aSaSThItRtIyAdanyAd do'rthe / 3 / 2 / 119 // aSaSTyantAdatRtIyAntAccA'nyAdarthe uttarapade 'do'nto vA' syAt / anyadarthaH, anyArthaH / SaDyAdivarjanaM kim ? anyasyA'nyena vA'rthaH= anyArthaH / / AzIrAzA-''sthitA-''sthotsukoti-rAge / 3 / 2 / 120 //
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 zrIsiddhahemacandrazadAnuzAsanam // eSUtarapadeSu aSaSThItRtIyAdanyAd 'do'ntaH' syAt / anyadAzIH anya dAzA, anyadAsthitaH, anyadAsthA, anyudutsukaH, anyadUtiH, anyadrAgaH aSaSThItRtIyAdityeva- anyasya anyena vA AzIH= anyAzIH // 120 / / Iya-kArake / 3 / 2 / 121 // anyAd Iye pratyaye kArake cottarapade 'do'ntaH' syAt / anyadIyaH anyatkArakaH // 121 // sarvAdi-vizvaga-devADDadriH kvyaJcau / 3 / 2 / 122 // savadiviSvag-devAbhyAM ca parataH kvibante acAvuttarapade 'DadirantaH syAt / sarvadrIcaH, dvayaG, katrya; viSvavyaG, devavyaG / kvIti kim ? viSvagaJcanam // 122 // __ saha-samaH sani-sami / 3 / 2 / 123 // anayoH sthAne svibante aJcAvuttarapade yathAsaMkhyam 'sadhri-samI' syAtAm / sadhyaG, samyaG / kvyaJcAvityeva- sahAJcanam // 123 // tirasastiyati / 3 / 2 / 124 // akArAdau kvivante'JcAvuttarapade "tirasastiriH' syAt / tiryaG / atIti kim ? tirazvaH / / 124 // naJat / 3 / 2 / 125 // uttarapade pare 'naJ aH' syAt / acauraH panyAH / uttarapada ityeva- na mujhe // 125 // tyAdau kSepe / 3 / 2 / 126 // tyAdhante pade pare nindAyAM gamyamAnAyAm 'naJ aH' syAt / apacasi tvaM jAlma ! / kSepa iti kim ? na pacati caitraH // 126 // nago'prANini vA 3 / 2 / 127 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 159 aprANinyarthe 'nago vA nipAtyate' / nagaH, ago giriH / aprANinIti kim ? ago'yaM zItena // 127 // nakhAdayaH | 3 |2|128 // ete 'akRtA'kArAdyadezA nipAtyante' / nakhaH, nAsatyaH // 128 // an svare |3|2|129 // svarAdAvuttarapade 'naJo'n' syAt / ananto jinaH // 129 // koH kattatpuruSe / 3 / 2 / 130 // svarAdAvuttarapade 'kostatpuruSe kad' syAt / kadazvaH / tatpuruSa iti kim ? kUSTro dezaH / svara ityeva - kubrAhmaNaH || 130|| ratha- vade |3|2|131 // rathe vade cottarapade 'koH kad' syAt / kadrathaH, kadvadaH // 131 // tRNe jAtau / 3 / 2 / 132 // jAtAvarthe tRNe uttarapade 'koH kad' syAt / kattRNA rauhiSAkhyA tRNajAtiH // kattriH / 3 / 2 / 133 // 'koH kimo vA trAvuttarapade kad' syAt / kattrayaH // 133 // kA'kSa-pathoH | 3|2|134 // anayoruttarapadayoH 'koH kA' syAt / kA'kSaH, kApatham // 134|| puruSe vA / 3 / 2 / 135 // puruSe uttarapade 'koH kA' vA' syAt / kApuruSaH, kupuruSaH // 135 // alpe | 3|2|136 // 'ISadarthasya koruttarapade kA' syAt / kAmadhuram, kA'ccham // 136 //
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam // kA-kavau voSNe / 3 / 2 / 137 // uSNe uttarapade 'koH kA kavI vA' syAtAm / koSNam, kavoSNam / pakSe yathAprAptamiti tatpuruSe - kaduSNam / bahuvrIhI - kUSNo dezaH // 137 // kRtye'vazyamo luk / 3 / 2 / 138 // kRtyAnte uttarapade ''vazyamo luk syAt / avazyakAryam / kRtya iti kim ? avazyaMlAvakaH // 138 // samastata-hite vA / 3 / 2 / 139 // tate hite cottarapade 'samo lug vA' syAt / satatam, santatam; sahitam, saMhitam / / 139 // tumazca manaH kAme 3 / 2 / 140 // 'tum-samormanasi kAme cottarapade luk' syAt / bhoktumanAH, gantukAmaH; samanAH, sakAmaH / / 140 // mAMsasyA'napatri paci navA / 3 / 2 / 141 // anaDyajante pacAvuttarapade 'mAMsasya lug vA' syAt / mAMspacanam, mAMsapacanam; mAMspAkaH, mAMsapAkaH // 141 // dikzabdAt tIrasya tAraH / 3 / 2 / 142 // asmAt parasya 'tIrasyottarapadasya tAro vA' syAt / dakSiNatAram, dakSiNatIram // 142 // sahasya so'nyArthe / 3 / 2 / 143 // uttarapade pare 'bahuvrIhI sahasya so vA' syAt / saputraH, sahaputraH / anyArtha iti kim ? sahajaH // 143 // 'nAmni 321144 //
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 161 uttarapade pare 'bahuvrIhau sahasya saH saMjJAyAm syAt / sAzvatthaM vanam / anyArtha ityeva - sahadevaH kuruH || 144 || adRzyA - Sdhike / 3 / 2 / 145 // adRzyam - parokSam, adhikam - adhirUDhaM tadarthayoruttarapadayorbahuvrIhI 'sahasya saH' syAt / sAgniH kapotaH sadroNA khArI || 145 || akAle'vyayIbhAve |3|2|146 // , akAlavAcinyuttarapade 'sahasyAvyayIbhAve saH' syAt / sabrahma sAdhUnAm / akAla iti kim ? sahapUrvAhnaM zete / avyayIbhAva iti kim ? sahayudhvA // granthA'nte | 3 |2| 147 // etadvAcyuttarapade 'sahasyAvyayIbhAve saH' syAt / sakalaM jyotiSamadhIte // nA'' ziSyago - vatsa-hale 13 / 2 / 148 // gavAdivarje uttarapade AziSi gamyAyAm 'sahasya so na' syAt / svasti gurave sahaziSyAya / AziSIti kim ? saputraH / gavAdivarjanaM kim ? svasti tubhyaM sagave, sahagave; savatsAya, sahavatsAya; sahalAya, sahahalAya // samAnasya dharmA''diSu |3|2|149 // dharmAdAvuttarapade 'samAnasya saH syAt / sadharmA, sanAmA // 149 // sabrahmacArI |3|2|150 // ayaM nipAtyate // 150 // dRk-dRza-vRkSe / 3 / 2 / 151 // eSUttarapadeSu 'samAnasya saH' syAt / sadRk sadRzaH, sadRkSaH ||151 // anya - tyadAderAH / 3 / 2 / 152 // anyasya tyadAdezca dRgAdAvuttarapade AH' syAt / anyAdRk, anyAdRzaH,
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // anyAdRkSaH; tyAdRk, tyAdRzaH, tyAdRkSaH asmAdRk, asmAdRzaH asmAdRkSaH // idaM - kimI kI / 3 / 2 / 153 // , dRgAdAvuttarapade 'idam-kimI yathAsaGkhyam It-kIrUpI' syAtAm / IdRk, IdRzaH, IdRkSaH kIdRk kIdRzaH kIdRkSaH ||153 // anaJaH ktvo yap / 3 / 2 / 154 // naJo'nyasmAdavyayAt pUrvapadAt paraM yaduttarapadaM tadavayavasya 'ktvo yap' syAt / prakRtya / anatra iti kim ? akRtvA, paramakRtvA / uttarapadasyetyeva - alaM kRtvA // 154 // pRSodarAdayaH / 3 / 2 / 155 // 'ete sAdhavaH syuH' / pRSodaraH, balAhakaH || 155 // vADavA'pyostani-kI dhAgU - nahorva - pI / 3 / 2 / 156 // ' avasyopasargasya tanikriyorapezca dhAg-nahorparayoryathAsaMkhyaM va pI vA' syAtAm / vataMsaH, avataMsaH; vakrayaH, avakrayaH; pihitam, apihitam; pinaddham, apinaddham // 156 // ityAcArya zrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasvopajJazabdAnuzAsanalaghuvRttI tRtIyasyAdhyAyasya dvitIyaH pAdaH samAptaH || 3|2|| zrImad-vallabharAjasya, pratApaH ko'pi duHsahaH / prasaran vairibhUpeSu dIrghanIdrAmakalpayat ||10|| (tRtIyaH pAdaH ) ( athA''khyAtaprakaraNam)
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam vRddhiraidaut |3|3|1 // . 'A Ar ai au, ete pratyekaM vRddhiH syuH / mArSTi, kAryam, nAyakaH, aupagavaH // 1 // 163 guNo'redot |3|3|2|| 'ar et ot, ete pratyekaM guNaH' syuH / karoti, cetA, stotA // 2 // kriyA'ryo ghAtuH | 3|3|3 // kRtiH kriyA pUrvAparIbhUtA, sA'rtho yasya sa 'dhAtuH' syAt / bhavati, atti, gopAyati, jugupsate, pApacyate, putrakAmyati, muNDayati, javanaH ||3|| na prAdirapratyayaH | 3 |3|4 // 'prAdirdhAtoravayavo na syAt tataH para eva dhAturityarthaH, na cet tataH paraH pratyayaH' / abhyamanAyata, prAsAdIyat / prAdiriti kim ? amahAputrIyat / apratyaya iti kim ? autsukAyata // 4 // avau dA-dhau dA 13 / 3 / 5 // 'dAghArUpI dhAtU avitI dA' syAtAm / dAm - praNidAtA / deG - praNidayate / DudAMgk - praNidadAti / doMc - praNidyati / TveM - praNidhayati / / / DudhAMgk - praNidadhAti / avAviti kim ? dAMv - dAtaM barhiH / daiv - avadAtaM mukham // 5 // vartamAnA - tiv tas anti, siv yas tha, miv vas mas; te Ate ante, se Aye dhve, e vahe mahe |3|3|6 // imAni vacanAni 'vartamAnA' syuH ||6|| saptamI - yAt yAtAm yus, yAs yAtam yAta, yAm
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 zrIsiddhahemacandra zabdAnuzAsanam // yAva yAma; Ita IyAtAm Iran, IthAs IyAthAm Idhvam, Iya Ivahi Imahi | 3 | 3|7|| imAni vacanAni 'saptamI' syuH // 7 // paJcamI - tuv tAm antu, hi tam ta, Aniv Avav AmavU; tAm AtAm antAm, sva AthAm dhvam, aiv Avahaiv Amahaiv | 3|3|8|| imAni vacanAni 'paJcamI' syuH // 8 // hyastanI - div tAm an, siv tam ta, ambU va ma; ta AtAm anta, thAs AthAm dhvam, i vahi mahi ||3|3 // 9 // imAni vacanAni 'hyastanI' syuH ||9|| etAH zitaH | 3 | 3 // 10 // 'etAzcatasraH zito jJeyAH' / bhavati, bhavet, bhavatu, abhavat ||10|| adyatanI - di tAm an, si tam ta, am va ma; ta AtAm anta, thAs, AthAm dhvam, i vahi mahi |3|3|11 // imAni vacanAni 'adyatanI' syuH ||11|| parokSA - Nav atus us, thav athus a, Nava va ma; e Ate ire, se Aye dhve, e vahe mahe | 3 | 3|12 // imAni vacanAni 'parokSA' syuH ||12|| AzI:- kyAt kyAstAm kyAsus, kyAs kyAstam
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam 165 kyAsta, kyAsam kyAsva kyAsma; sISTa sIyAstAm sIrana, sISThAs sIyAsthAm sIdhvam, sIya sIvahi sImahi // 3 // 3 // 13 // imAni vacanAni 'AzIH' syuH // 13 // zvastanI - tA tArau tArasa, tAsi tAsthas tAstha, tAsmi tAsvas tAsmasaH tA tArau tArasa, tAse tAsAthe tAve, tAhe tAsvahe tAsmahe // 3 // 3 // 14 // imAni vacanAni 'zvastanI' syuH // 14 // bhaviSyantI - syati syatasa syanti, syasi syathasa syatha, syAmi syAvas syAmasaH syate syete syante, syase syethe syace, sye syAvahe syAmahe / 3 / 3 / 15 // imAni vacanAni "bhaviSyantI' syuH // 15 // kriyAtipattiH- syat syatAm syana, syas syatam syata, syam syAva syAma: syata syetAm syanta, syathAs syethAm syadhvam, spe syAvahi syAmahi // 3 // 3 // 16 // imAni vacanAni 'kriyAtipattiH' syuH // 16 // trINi trINyanyayuSmadasmadi / / 3.17 // 'sarvAsAM vibhaktInAM trINi trINi vacanAni, anyasminnarthe yuSmadarthe'smadarthe ca vAcye yathAkramaM syuH / sa pacati, tau pacataH, te pacanti / pacate, pacete, pacante / pacasi, yuvAM pacayaH, yUyaM pacaya / pacase, pacethe,
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 zrIsiddhahemacandrazadAnuzAsanam // pacadhve / ahaM pacAmi, AvAM pacAvaH, vayaM pacAmaH / pace, pacAvahe, pacAmahe / evaM sarvAsu / dvayayoge trayayoge ca parAzrayameva vacanam / sa ca tvaM ca pacathaH, sa ca tvaM ca ahaM ca pacAmaH // 17 // eka-dvi-bahuSu / 3 / 3 // 18 // 'anyAdiSu yAni trINi trINyuktAni tAnyeka-dvi-bahuSvartheSu syuH' / sa pacati, tau pacataH, te pacantItyAdi // 18 // navA''yAni zata-kvasU ca parasmaipadam / 3 / 3 // 19 // 'sarvavibhaktInAmAdhAni nava nava vacanAni zatR-kvasU ca parasmaipadAni syuH' / tiv, tas, anti; sik, thas, ya; mik, vas, mas / evaM sarvAsu // 19 // parANi kAnA-''nazau cA''tmanepadam // 3 // 3 // 20 // 'sarvavibhaktInAM parANi nava nava vacanAni kAnAnazI cA''tmanepadAni syuH / te, Ate, ante; se, Athe, dhve; e, vahe, mahe / evaM sarvAsu // 20 // tat sApyA'nApyAt karmabhAve, kRtya-takhalAzca 3 // 3 // 21 // 'tad- AtmanepadaM kRtya-kta-khalAzca pratyayAH sakarmakAddhAtoH karmaNi, akarmakAdavivakSitakarmakAcca bhAve syuH' / kriyate kaTazcaitreNa | cakrANaH / kriyamANaH / bhUyate tvayA / bhUyamAnam / kriyate / mRdu pacyate / kAryaH / kartavyaH / karaNIyaH / deyaH / kRtyaH / kaTastvayA / zayitavyam / zayanIyam / zeyam / kAryam / kartavyam / karaNIyam / deyam / kRtyam / tvayA kRtaH kaTaH / zayitam / kRtaM tvayA / sukaraH kaTastvayA / suzayam / sukaraM tvayA / sukaTaMkarANi vIraNAni / ISadAyambhavaM bhavatA / sujJAnaM tattvaM muninA / suglAnaM dInena / mAsa Asyate / mAsamAsyate // 21 //
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam 167 iGitaH kartari / 3 / 3 / 22 // idito Gitazca dhAtoH kartaryAtmanepadam' syAt / edhate, edhamAnaH, zete, zayAnaH // 22 // kriyAvyatihAre'gati-hiMsA-zabdArtha-haso ha-vahazcA 'nanyo'nyArthe / 3 / 3 // 23 // anyacikIrSitAyAH kriyAyA anyena haraNaM karaNam kriyAvyatihAraH, tadarthAd gati-hiMsA-zabdArthahasvarjAd dhAtoI-vahinyAM ca 'kartaryAtmanepadam' syAt, na tvanyo'nyetaretara-parasparazabdayoge / vyatilunate, vyatiharante, vyativahante bhAram / kriyeti kim ? dravyavyatihAre mA bhUt - caitrasya dhAnyaM vyatilunanti / gatyaryAdivarjanaM kim ? vyatisarpanti, vyatihiMsanti, vyatijalpanti, vyatihasanti / ananyo'nyArtha iti kim ? parasparasya vya- tilunanti / kartarItyeva - tena bhAvakarmaNoH pUrveNaiva gatyarthAdibhyo'pi syAt - vyatigamyante grAmAH // 23 // nivizaH / 3 / 3 / 24 // nervizaH 'kartaryAtmanepadam' syAt / nivizate // 24 // upasargAdasyoho vA / 3 / 3 / 25 // upasargAt parAbhyAmasyatyUhibhyAm 'kartaryAtmanepadaM vA' syAt / viparyasyate, viparyasyati; samUhate, samUhati // 25 // uta-svarAd yujerayajJatatpAtre / 3 / 3 / 26 // udaH svarAntAccopasargAt parAd yunakteH 'kartaryAtmanepadam' syAt, na ced yajJe yattatpAtraM tadviSayo yujyarthaH syAt / udyuI, upayuddhe / utsvarAditi kim ? saMyunakti / ayajJatatpAtra iti kim ? dvandvaM yajJapAtrANi prayunakti /
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // pari-vyavAta kriyaH / / 3 / 27 // ebhya upasargebhyaH parAt krINAteH 'kartaryAtmanepadam' syAt / parikrINIte, vikrINIte, avakrINIte / upasargAdityeva- uparikrINAti // 27 // parA-verjeH 32328 // AbhyAM parAjjayateH 'kartaryAtmanepadam' syAt / parAjayate, vijayate / upasargAbhyAmityeva- bahuvi jayati vanam // 28 // samaHNoH / 3 / 3 / 29 // samaH parAt kSNauteH 'kartaryAtmanepadam syAt / saMkSNute zastram / sama iti kim ? kSNauti / upasargAdityeva- AyasaM kSNauti // 29 // apaskiraH // 3 // 3 // 30 // apAt kirateH sassaTkAt 'kartaryAtmanepadam' syAt / apaskirate vRSabho hRSTaH / sassaTkanirdezaH kim ? apakirati / apeti kim ? upaskirati // 30 // udazcaraH sApyAt / / 3 // 31 // utpUrvAJcareH sakarmakAt 'kartaryAtmanepadam' syAt / mArgamuccarate / sAyAditi kim ? dhUma uccarati // 31 // samastRtIyayA // 3 // 3 // 32 // sampUrvAdharestRtIyAntena yoge 'kartaryAtmanepadam syAt / azvena sadharate / tRtIyayeti kim ? ubhI loko saJcarasi // 32 // krIDo'kUjane 333333 // kUjanam- avyaktaH zabdaH, tato'nyArthAt saMpUrvAt krIDateH 'kartaryAmanepadam' syAt / saMkrIDate / sama ityeva- krIDati / akUjana iti kim ? saMkrIDantyanAMsi // 33 //
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam anvAG - pareH | 3 | 3 | 34 // ebhyaH parAt krIDateH 'karttaryAtmanepadam' syAt / anukrIDate, AkrIDate. parikrIDate // 34 // zapa upalambhane | 3|3|35 // 169 upalambhanam - prakAzanaM zapatho vA, tadarthAcchapateH 'karttaryAtmanepadam ' syAt / maitrAya zapate / upalambhana iti kim ? maitraM zapati ||35|| AziSi nAthaH | 3|3|36|| AzIrayadiva nAtheH 'karttaryAtmanepadam' syAt / sarpiSo nAthate / AziSIti kim ? madhu nAthati ||36|| bhunajo'trANe |3|3|37 // pAlanAdanyArthAd bhunakteH 'kartaryAtmanepadam' syAt / odanaM bhuGkte / bhunaja iti kim ? oSThI nirbhujati / atrANa iti kim ? pRthvIM bhunakti // 37 // hago gatatAcchIlye // 3 / 3 / 38 // gatam - sAdRzyam, hRgo gatatAcchIlyArthAt 'karttaryAtmanepadam syAt / paitRkamazvA anuharante pituranuharante / gata iti kim ? piturharati corayatItyarthaH / tAcchIlya iti kim ? naTo rAmamanuharati // 38 // pUjA''cAryaka - bhRtyutkSepa- jJAna-vigaNana-vyaye niyaH / 3 / 3 / 39 // pUjAdiSu gamyeSu niyaH 'karttaryAtmanepadam' syAt / nayate vidvAn syAdvAde, mANavakamupanayate karmakarAnupanayate, zizumudAnayate, nayate tattvArthe, madrAH kAraM vinayante, zataM vinayate / eSviti kim ? ajAM nayati grAmam //
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // kartRsthAmUrttA''pyAt // 333 // 40 // kartRsthamamUrtaM karma yasya tasmAnniyaH 'karttaryAtmanepadam syAt / zramaM vinayate / kartRstheti kim ? caitro maitrasya manyuM vinayati / amUrtteti kim ? gaDuM vinayati / Apyeti kim ? buddhyA vinayati ||40|| zadeH ziti | 3 | 3 | 41 // zidviSayAt zadeH 'karttaryAtmanepadam syAt / zIyate / zitIti kim ? zatsyati // 41|| 170 mriyaterayatanyAziSi ca |3|3|42 // ato'dyatanyAzIrviSayAcchidviSayAcca 'karttaryAtmanepadam' mRSISTa, mriyate / adyatanyAziSi ceti kim ? mamAra // 42 // kyaGkSo navA |3|3|43 // kyaGkSantAt 'karttaryAtmanepadaM vA syAt / nidrAyati, nidrAyate ||43|| yudbhyo'dyatanyAm | 3 | 3 |44 // 'karttaryAtmanepadaM vA' syAt / vyadyutat, vya syAt / amRta; ghutAdibhyo'dyatanIviSaye dyotiSTa, arucat, arociSTa / adyatanyAmiti kim ? dyotate ||44 // vRdbhyaH sya- sanoH | 3|3|45 // vRdAdeH paJcataH syA''dau pratyaye sani ca viSaye 'karttaryAtmanepadaM vA ' syAt / vatrtsyati, vartiSyate; vivRtsati, vivarttiSate / sya sanoriti kim ? varttate // 45 // kRpaH zvastanyAm |3|3|46 // kRpeH zvastanIviSaye 'karttaryAtmanepadaM vA syAt / kalpUtAsi, kalpitAse // 46 //
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 171 kramo'nupasargAt // 3 // 3 // 47 // avidyamAnopasargAt kramateH 'kartaryAtmanepadaM vA' syAt / kramate, kAmati / anupasargAditi kim ? anukrAmati // 47 // vRtti-sarga-tAyane / 3 / 3 / 48 // vRttiH-apratibandhaH, sargaH- utsAhaH, tAyanam- sphItatA, etadvRtteH kramaH 'kartaryAtmanepadam syAt / zAstre'sya kramate buddhiH, sUtrAya kramate, kramante'smin yogAH // 48 // paropAt / 3 / 349 // AbhyAmeva parAt kramevRttyAdharthAt 'kartaryAtmanepadam ' syAt / parAkramate, upakramate / paropAditi kim ? anukrAmati / vRttyAdAvityeva - parAkrAmati // 49 // veH svArthe / 33350 // svArthaH- pAdavikSepaH, tadarthAd vipUrvAt krameH 'kartaryAtmanepadam' syAt / sAdhu vikramate gajaH / svArtha iti kim ? gajena vikrAmati // 50 // propAdArambhe // 3 // 51 // ArambhArthAt propAbhyAM parAt krameH 'kartaryAtmanepadam' syAt / prakramate, upakramate bhoktum / Arambha iti kim ? prakrAmati yAtItyarthaH // 51 // ADo jyotirudgame / 3 / 3 / 52 // AGaH parAt kramezcandrAdhudgamArthAt 'kartaryAtmanepadam' syAt / Akramate candraH sUryo vA / jyotirudgama iti kim ? AkrAmati baTuH kutupam, dhUma AkrAmati // 52 // daago'svaa''syprsaar-vikaase.333353||
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam // % 3A svA''syaprasAra - vikAsAbhyAmanyArthAd ApUrvAd dAgaH 'kartaryAtmanepadam' syAt / vidyAmAdatte / svAsyAdivarjanaM kim ? uSTro mukhaM vyAdadAti, kUlaM vyAdadAti // 53 // nu-pracchaH / 3 / 3 / 54 // AGpUrvAnnauteH pracchezca 'kartaryAtmanepadam' syAt / Anute zRgAlaH, ApRcchate gurUn // 54 // gameH kSAntau // 3 // 3 // 55 // kAlaharaNArthAd gamayaterApUrvAt 'kartaryAtmanepadam' syAt / Agamayate gurum - kaJcit kAlaM pratIkSate / kSAntAviti kim ? vidyAmAgamayati // 55 / / haH spa. 333 // 56 // ApUrvAd hayateH sparddha gamye 'kartaryAtmanepadam' syAt / mallo mallamAhvayate / sparddha iti kim ? gAmAhvayati // 56 // saM-ni-veH / 3 / 3157 // ebhyo hvayateH 'kartaryAtmanepadam' syAt / saMhrayate, niyate, vihvayate // 57 // upAt / 3 / 3 / 58 // upAd hayateH 'kartaryAtmanepadam' syAt / upahvayate // 58 // yamaH svIkAre / 3 / 3159 // upAd yamaH svIkArArthAt 'kartaryAtmanepadam' syAt / kanyAmupayacchate, upAyaMsta mahAstrANi / vinirdezaH kim ? zATakAnupayacchati / / 59 // devA'rcA-maitrI-saGgama-pathikartRka-mantrakaraNe sthaH / 3 / 3 / 60 // etadaryAd upapUrvAt tiSThateH 'kartaryAtmanepadam syAt / devArcA -jinendramupatiSThate / maitrI - rathikAnupatiSThate / saGgamaH - yamunA gaGgAmupatiSThate /
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 173 panthAH kartA yasya tatra - sunamupatiSThate panthAH / mantraH karaNaM yasya - ainyA gArhapatyamupatiSThate // 60 // vA lipsAyAm / 3 / 3 / 61 // upAt syo lipsAyAM gamyamAnAyAm 'kartaryAtmanepadaM vA' syAd / bhikSutRkulamupatiSThate, upatiSThati vA // 61 // udo'narvahe / / 3 / 62 // anULa yA ceSTA tadaryAd utpUrvAt sthaH 'kartaryAtmanepadam' syAt / muktAvRttiSThate / anUti kim ? AsanAduttiSThati / ihati kim ? grAmAcchatamuttichati // 62 // saM-vi-prA-'vAt / 3 / 3 / 63 // ebhyaH parAt sthaH 'kartaryAtmanepadam' syAt / saMtiSThate, vitiSThate, pratiSThate, avatiSThate // 3 // jIpsA-stheye // 3 // 3 // 6 // jJIpsA-AtmaprakAzanam, syeyaH-sabhyaH, jIpsAyAM stheyaviSayArthe ca vartamAnAt sthaH 'kartaryAtmanepadam syAt / tiSThate kanyA chAtrebhyaH, tvayi tiSThate vivAdaH // 64 // pratijJAyAm // 3 // 3 // 65 // abhyupagamArthAt sthaH 'karttaryAtmanepadam' syAt / nityaM zabdamAtiSThate // 65 // samo giraH // 23 // 66 // saMpUrvAd giraH pratijJArthAt 'kartaryAtmanepadam syAt / syAdvAdaM saGgirate // 66 // avAt 333167 // avAd giraH 'kartaryAtmanepadam' syAt / avagirate // 67 //
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 174 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // nihnave jJaH / 3 / 3 / 68 // nihnavaH- apalApaH, tadvRttejaH 'kartaryAtmanepadam' syAt / zatamapajAnIte // saM-praterasmRtau / 3 / 3 / 69 // smRteranyArthAt saMpratibhyAM parAjjJaH 'kartaryAtmanepadam' syAt / zataM saMjAnIte, zataM pratijAnIte / asmRtAviti kim ? mAtuH saMjAnAti // 69 / / ananoH sanaH / 3 / 370 // sannantAjjJaH 'kartaryAtmanepadam' syAt, na tvanoH parAt / dharma jijJAsate / ananoriti kim ? dharmamanujijJAsati // 70 / / zruvo'nAG-prateH / 3 / 371 // sannantAcchRNoteH 'kartaryAtmanepadam' syAt, na tvApratibhyAM parAt / zuzrUSate gurUn / anAmateriti kim ? AzuzrUSati pratizuzrUSati // 71 // smR-dRzaH / 3 // 3 // 72 // AbhyAM sannantAbhyAm 'kartaryAtmanepadam' syAt / susmUrSate, didRkSate // 72 // zako jijJAsAyAm / 3 / 3 / 73 // zako jJAnAnusaMhitArthAt sannantAt 'kartaryAtmanepadam' syAt / vidyAH zikSate / jijJAsAyAmiti kim ? zikSati // 73 // prAgvat // 3 // 37 // sanaH pUrvo yo dhAtustasmAdiva sannantAt 'kartaryAtmanepadam' syAt / zizayiSate, azvena saMcicariSate // 74 // AmaH kRgaH / 3 / 3 / 75 // AmaH parAdanuprayuktAt kRga Ama eva prAg yo dhAtustasmAdiva 'kartaryAtmanepadam' syAt, bhavati na bhavati ceti vidhiniSedhAvatidizyate / IhAJcakre,
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 175 bibhayAJcakAra / kRga iti kim ? IkSAmAsa // 75 // gandhanA-'vakSepa-sevA-sAhasa-pratiyatna-prakathanopayoge / 3 / 3176 // etadarthAt kRgaH 'kartaryAtmanepadam' syAt / gandhanam- droheNa paradoSodghATanam, utkurute / avakSepaH- kutsanam, durvRttAnavakurute / sevA - mahAmAtrAnupakurute / sAhasam- avimRzya pravRttiH, paradArAn prakurute / pratiyala:- guNAntarA''dhAnam, edhodakasyopaskurute / prakathanam- janavAdAn prakurute / upayogaH- dharmAdI viniyogaH, zataM prakurute // 76 / / adheH prasahane 33377 // adheH parAt kRgaH prasahanArthAt 'kartaryAtmanepadam' syAt / prasahanamparAbhibhavaH pareNAparAjayo vA, taM hA'dhicakre / prasahana iti kim ? tamadhikaroti // 77 // dIpti-jJAna-yatna-vimatyupasaMbhASopamantraNe vadaH / 3 / 3 / 78 // eSvartheSu gamyeSu vadaH 'kartaryAtmanepadam' syAt / dIptiH- bhAsanam, vadate vidvAn syAdvAde / jJAne - vadate dhImAMstattvArthe / yale - tapasi vadate / nAnAmatirvimatiH- dharme vivadante / upasaMbhASA- upasAntvanam, karmakarAnupavadate / upamantraNam- rahasyupacchandanam, kulabhAryAmupavadate // 78 // vyaktavAcAM sahoktau / 3 / 379 // vyaktavAco rUDhyA manuSyAdayasteSAM saMbhUyocAraNArthAd vadaH 'kartaryAtmanepadam' syAt / saMpravadante grAmyAH / vyaktavAcAmiti kim ? saMpravadanti zukAH / sahoktAviti kim ? caitreNokte maitro vadati // 79 // vivAde vA / 3 / 3 / 80 // viruddhArtho vAdo vivAdaH, vyaktavAcAM vivAdarUpasahoktyaryAd vadaH 'karttatminepadaM vA' syAt / vipravadante vipravadanti ka mauhUrtAH / vivAda iti 3.0 - 0 82 2ye...
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // kim ? saMpravadante vaiyAkaraNAH / sahoktAvityeva- mauhUrto mauhUrtena kramAd vipravadati ||80 // anoH karmaNyasati / 3 / 3 / 81 // vyaktavAcAmarthe vartamAnAdanupUrvAd vadaH karmaNyasati 'kartaryAtmanepadam' syAt / anuvadate caitro maitrasya / karmaNyasatIti kim ? uktamanuvadati / vyaktavAcAmityeva- anuvadati vINA // 8 // jJaH / 3 / 3182 // jAnAteH karmaNyasati 'kartaryAtmanepadam' syAt / sarpiSo jAnIte / karmaNyasatItyeva- tailaM sarpiSo jAnAti ||82 // upAt sthaH / 333383 // ataH karmaNyasati 'kartaryAtmanepadam' syAt / yoge yoga upatiSThate / karmaNyasatItyeva- rAjAnamupatiSThati // 83 // samo gamRcchi-pracchi-zru-vit-svaratyarti-dRzaH 33384 // saMpUrvebhya ebhyaH karmaNyasati 'kartaryAtmanepadam' syAt / saGgacchate, samRcchiSyate, saMpRcchate, saMzRNute, saMvitte, saMsvarate, samRcchate, samiyate, saMpazyate / karmaNyasatItyeva- saGgacchati maitram // 84 // veH kRgaH zabde cA'nAze / 385 // anAzArthAd vipUrvAt kRgaH karmaNyasati, zabde ca karmaNi 'kartaryAtmanepadam syAt / vikurvate saindhavAH, krodhA vikurute svarAn / zabde ceti kim ? vikaroti mRdam / anAza iti kim ? vikarotyadhyAyam // 85 // ADo yama-hanaH, sve'Gge ca // 3 // 3 // 86 // AGaH parAbhyAM yam-hanbhyAM karmaNyasati, kartuH svaGge ca karmaNi 'kartaryA
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 177 tmanepadam' syAt / Ayacchate, Ahate vA / sve'Gge - Ayacchate, Ahate vA pAdam / sveGge ceti kim ? Ayacchati rajjum ||86 // vyudastapaH | 3|3|87 // AbhyAM parAt tapeH karmaNyasati, sve'Gge ca karmaNi 'karttaryAtmanepadam' syAt / vitapate uttapate raviH, vitapate uttapate pANim // 87 // aNikkarmaNikkartRkANNigo'smRtau |3|3|88 // aNigavasthAyAM yatkarma tadeva NigavasthAyAM karttA yasya tasmAd NigantAdasmRtyarthAt 'karttaryAtmanepadam' syAt / Arohayate hastI hastipakAn / aNigiti kim ? Arohayati hastipakAn mahAmAtraH, Arohayanti mahAmAtreNa hastipakAH / git kim ? gaNayate gaNo gopAlakam / karmeti kim ? darzayati pradIpo bhRtyAn / Nigiti kim ? lunAti kedAraM caitraH, lUyate kedAraH svayameva taM prayuGkte - lAvayati kedAraM caitraH / karteti kim ? Arohanti hastinaM hastipakAH, tAnenamArohayati mahAmAtraH / Niga iti kim ? Arohanti hastinaM hastipakAH, tAnArohayate hastItyaNigi mA bhUt / asmRtAviti kim ? smarayati vanagulmaH kokilam // 88 // pralambhe gRdhi - vaJceH | 3|3 / 89 // AbhyAM NigantAbhyAM vaJcanArthAbhyAm 'karttaryAtmanepadam syAt / baTuM garddhayate vaJcayate vA / pralambha iti kim ? zvAnaM garddhayati // 89 // lID-lino'rcA - 'bhibhave cA''ccA'karttaryapi | 3 | 3|90 // AbhyAM NigantAbhyAmarcA 'bhibhava - pralambhArthAbhyAm 'karttaryAtmanepadaM syAd, AccAnayorakarttaryapi / arcA - jaTAbhirAlApayate / abhibhavaH zyeno vartikAmapalApayate / pralambhaH - kastvAmullApayate / akarttaryapIti kim ? ? -
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // jaTAbhirAlApyate jaTilena // 10 // smiGaH prayoktaH svArthe / 3 / 3 / 91 // prayoktRto yaH svArthaH smayastadarthAt NigantAt smiGa: 'karttaryAtmanepadaM syAd AcAsyA'kartaryapi' / jaTilo vismApayate / prayoktuH svArtha iti kim ? rUpeNa vismAyayati / akartaryapItyeva- vismApanam // 91 // bibheteISa ca / / 3 / 92 // prayoktRtaH svArthavRtterNyantAd bhiyaH 'kartaryAtmanepadaM syAda, asya ca bhISa, pakSe AcA'kartaryapi' / muNDo bhISayate, bhApayate vA / prayoktuH svArtha ityeva kuJcikayA bhAyayati / akartaryapItyeva- bhISA, bhApanam // 12 // mithyAkRgo'bhyAse 3 / 3 / 93 // mithyAyuktAt kRgo NyantAt kriyAbhyAsavRtyarthAt 'kartaryAtmanepadam' syAt / padaM mithyA kArayate / mithyeti kim ? padaM sAdhu kArayati / abhyAsa iti kim ? sakRt padaM mithyA kArayati // 13 // parimuhA-''yamA-''yasa-pA-Tdhe-vada-vasa-damA-uda-ruca nRtaH phalavati / 3 / 3 / 94 // pradhAnaphalavati kartari ebhyo vivakSitebhyo NigantebhyaH 'Atmanepadam' syAt / parimohayate caitram, AyAmayate sarpam, AyAsayate maitram, pAyayate baTum, dhApayate zuizum, vAdayate baTum, vAsayate pAnyam, damayate azvam, Adayate caitreNa, rocayate maitram, nartayate naTam // 14 // I-gitaH / / 3 / 95 // Idito gitazca dhAtoH 'phalavati kartaryAtmanepadam' syAt / yajate, kurute / phalavatItyeva- yajanti, kurvanti // 15 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 179 jJo'nupasargAt / 3 / 3 / 96 // ataH 'phalavati kartaryAtmanepadam' syAt / gAM jAnIte / phalavatItyeva- parasya gAM jAnAti // 16 // vado'pAt / 3 / 3 / 97 // ataH 'phalavati kartaryAtmanepadam' syAt / ekAntamapavadate / phalavatItyevaapavadati paraM svabhAvAt // 97 // samudADo yameragranthe / 3 / 3 / 98 // ebhyaH parAd yameragranthaviSaye 'phalavatkartaryAtmanepadam' syAt / saMyacchate vrIhIn, udyacchate bhAram, Ayacchate bhAram / agranya iti kim ? cikitsAmudyacchati / phalavatItyeva- saMyacchati // 98 // padAntaragamye vA 32399 // 'prakrAntasUtrapaJcake yadAtmanepadamuktaM tat padAntaragamye phalavatkartari vA' syAt / svaM zatru parimohayate parimohayati vA / svaM yajJaM yajate yajati vA / svAM gAM jAnIte jAnAti vA / svaM zatrumapavadate apavadati vA / svAn vrIhIn saMyacchate saMyacchati vA // 99 // zeSAta parasmai / 3 / 3 / 100 // 'yebhyo dhAtubhyo yena vizeSeNA''tmanepadamuktaM tato'nyasmAt kartari parasmaipadam syAt / bhavati, ati // 10 // parAnoH kRgaH / 3 / 3 / 101 // parAnupUrvAt kRgaH 'kartari parasmaipadam syAt / parAkaroti, anukaroti // pratyabhyateH kSipaH / / 3 / 102 // ebhyaH parAt kSipaH 'kartari parasmaipadam' syAt / pratikSipati, abhikSi maipadam syAt / noH kRgaH parAkaroti, anusa
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // 180 pati, atikSipati // 102 // prAd vahaH | 3|3|103 // ataH 'karttari parasmaipadam' syAt / pravahati // 103 // parermRSazca |3|3|104 // pareH parAnmRServahezca karttari parasmaipadam syAt / parimRSyati, parivahati // byAG-pare ramaH | 3 | 3|105 // ebhyaH parAd rameH 'karttari parasmaipadam syAt / viramati, Aramati, pariramati ||105|| vopAt |3|3|106 // upAd rame: 'kartari parasmaipadaM vA syAt / bhAryAmuparamati, uparamate vA // aNigi prANikartRkAnApyANNigaH / 3 / 3 / 107 // aNigavasthAyAM yaH prANikartRko'karmakazca dhAtustasmAt NigantAt 'karttari parasmaipadam syAt / Asayati caitram / aNigIti kim ? svayamevArohayamANaM gajaM prayu-Arohayate / aNigiti gakAraH kim ? cetayamAnaM prayucetayati / prANikartRkAditi kim ? zoSayate vrIhIn AtapaH / anApyAditi kim ? kaTaM kArayate ||107 | calyAhArArveT-budha-yudha-pu-du-su-naza-janaH |3|3|108 // calyarthA - SShArArthebhya iGAdibhyazca NigantebhyaH karttari parasmaipadam' syAt / camyati, kampayati ; bhojayati, Azayati caitramantram: sUtramadhyApayati ziSyam, bodhayati padmaM raviH, yodhayati kASThAni, prAvayati rAjyam, drAvayatyayaH, srAvayati tailam, nAzayati pApam, janayati puNyam ||108|| ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM siddhamacAbhidhAnasvopadmazabdAnuzAsana
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam laghuvRttau tRtIyasyAdhyAyasya tRtIyaH pAdaH samAptaH || 3|3|| zrIdurlabhezadyumaNeH pAdAstuSTuvire na kaiH ? / luladbhirmedinISAlairvAlikhilyairivAgrataH // 11 // 181 (caturthaH pAdaH ) gupau dhUpa vicchi-paNi- panerAyaH | 3 | 4|1 || ebhyo dhAtubhyaH svArthe 'AyaH' syAt / gopAyati, dhUpAyati, vicchAyati, paNAyati, panAyati // 1 // kamerNiG |3|4|2 // kameH svArthe 'NiD' syAt / kAmayate ||2|| RterDIyaH | 3|4|3 // RteH svArthe 'DIyaH' syAt / RtIyate ||3|| azavi te vA | 3 | 4|4| 'gupAdibhyo 'zavviSaye te - AyAdayo vA syuH / gopAyitA, goptA; kAmayitA, kamitA; RtIyitA, artitA // 4 // gup- tijo garhA - kSAntau san | 3 | 4|5|| gupo garhAyAM tijaH kSAntau vartamAnAt svArthe 'san' syAt / jugupsate, titikSate / garhAkSAntAviti kim ? gopanam tejanam // 5 // kitaH saMzaya-pratIkAre | 3|4|6 // kitaH saMzaya-pratIkArArthAt svArthe 'san' syAt / vicikitsati me manaH, vyAdhiM cikitsati / saMzayapratIkArArtha iti kim ? ketayati // 6 //
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // zAna-dAna-mAna-badhAnizAnA-''rjava-vicAra-vairUpye dIrghazcetaH 347 // ebhyo yathAsaGkhyaM nizAnAdyarthebhyaH svArthe "san syAt, dIrghazcaiSAM dvitve pUrvasyetaH' / zIzAMsati, dIdAMsati, mImAMsate, bIbhatsate / arthoktiH kim ? arthAntare mA bhUt - nizAnam, avadAnam, mAnayati, bAdhayati // 7 // dhAtoH knnddvaaderyk||3||48|| ebhyo dhAtubhyaH svArthe 'yak' syAt / kaNDUyati, kaNDUyate, mahIyate / dhAtoriti kim ? kaNDUH // 8 // vyaJjanAderekasvarAd bhRzA''bhIkSNye yaG vA 3 / 4 / 9 // guNakriyANAmadhizrayaNAdInAM kriyAntarAvyavadhAnena sAkalyena saMpattiH phalAtireko vA-bhRzatvam, pradhAnakriyAyA vikedAdeH kriyAntarAvyavadhAnenA''vRttirAbhIkSNyam, tadviziSTArthavRtterdhAtorvyaJjanAderekasvarAd 'yaG vA' syAt / pApacyate / vyaJjanAderiti kim ? bhRzamIkSate / ekasvarAditi kim ? bhRzaM cakAsti / veti kim ? lunIhi lunIhItyevAyaM lunAtItyAdi yathA syAt // 9 // aTyarti-sUtri-mUtri-sUcyazUrNoH / 3 / 4 / 10 // ebhyo bhRzA''bhIkSNyArthavRttibhyo 'yaG syAt / aTATyate, arAryate, sosUtryate, momUtryate, sosUcyate, azAzyate, prorNonUyate // 10 // gatyarthAt kuTile 3 / 4 / 11 // vyaanAderekasvarAd gatyarthAt kuTile evArthe vartamAnAd dhAto-rya' syAt / caGgamyate / kuTila iti kim ? bhRzaM krAmati // 11 // gR-lupa-sada-cara-japa-jabha-daza-daho garyo / 3 / 412 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 183 'gartheibhya eva ebhyo yaG' syAt / nijegilyate, lolupyate, sAsadyate, caJcUryate, jApyate, jalabhyate, dandazyate, dandahyate / gardA iti kim ? sAdhu japati, bhRzaM nigirati // 12 // na gRNA-zubha-rucaH / 3 / 4 / 13 // 'ebhyo yaG na' syAt / nindyaM gRNAti, bhRzaM zobhate, bhRzaM rocate // 13 // bahulaM lup / 3 / 4 / 14 // 'yaDo lup bahulam syAt / bobhUyate, bomavIti / bahulavacanAt kvacitra bhavati -lolUyA, popUyA // 14 // aci 3 / 415 // 'yo'ci pare lup' syAt / cecyaH, nenyaH // 15 // notaH / / 4 / 16 // 'udantAd vihitasya yo'ci pare lub na' syAt / rorUyaH // 16 // curAdibhyo Nic // 3 // 4 // 17 // ebhyo dhAtubhyaH 'svArthe Nic' syAt / corayati / padayate // 17 // yujAdevA // 3 // 4 // 18 // ebhyaH 'svArthe Nic vA syAt / yojayati, yojati / sAhayati, sahati // 18 // bhUGaH prAptau Nit / 3 / 4 / 19 // 'bhuvaH prAptyaryANNiG vA' syAt / bhAvayate, bhavate / prAptAviti kim ? bhavati // 19 // prayoktavyApAre Nig // 3 // 4 // 20 // kurvantaM yaH prayur3e tadvyApAre vAcye 'dhAtorNig vA syAt / kArayati, bhikSA vAsayati, rAjAnamAgamayati, kaMsaM ghAtayati, puSyeNa candraM yojayati, ujjayinyAH
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // prasthito mAhiSmatyAM sUryamudgamayati // 20 // tumahAdicchAyAM sanatatsanaH / 3 / 4 / 21 // yo dhAturiSeH karma iSiNaiva ca samAnakartRkaH sa tumarhaH, tasmAdicchAyAmarthe 'san vA' syAt, na vicchAsannantAt / cikIrSati, jigamiSati / tumarhAditi kim ? yAnenecchati, bhuktimicchati maitrasya / icchAyAmiti kim ? bhoktuM yAti / atatsana iti kim ? cikIrSitumicchati / taditi kim ? jugupsiSate // 21 // dvitIyAyAH kAmyaH / 3 / 4 / 22 // dvitIyAntAdicchAyAm 'kAmyo vA' syAt / idaMkAmyati / dvitIyAyA iti kim ? iSTaH putraH // 22 // __ amAvyayAt kyan ca / 3 / 4 // 23 // mAntA-'vyayAbhyAmanyasmAd dvitIyAntAdicchAyAm 'kyan kAmyazca vA' syAt / putrIyati, putrakAmyati / amAvyayAditi kim ? idamicchati, svaricchati // 23 // AdhArAcopamAnAdA''cAre 334 // 24 // amAvyayAdupamAnAd dvitIyAntAdAdhArAcA''cArArthe 'kyan vA syAt / putrIyati cchAtram, prAsAdIyati kuTyAm // 24 // kartuH kvip, galma kIba-hoDAttu Git // 3 // 4 // 25 // kartarupamAnAnAmna AcArArthe 'kvip vA syAt, galma-kkIba-hoDebhyastu sa eva Dit' / azvati, galmate, kIbate, hoDate // 25 // kyaDU 3 / 4 / 26 // kartarupamAnAdAcAre'rthe 'kyaG vA' syAt / haMsAyate // 26 //
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 185 so vA luk ca / 3 / 4 / 27 // santAt karturupamAnAdAcAre'rthe 'kyaG vA syAdantasya ca so vA luk' / payAyate, payasyate // 27 // ojo'psarasaH / 3 / 4 / 28 // AbhyAM karturupamAnAbhyAmAcAre 'kyaG vA syAt, sazca luk' / ojAyate, apsarAyate // 28 // cyace mRzAdeH stoH / 3 / 4 / 29 // bhRzAdeH kartRzya rthe 'kyaG vA syAt, yathAsambhavaM stormuk ca' / mRzAyate, unmanAyate, vehAyate / karturityeva- amRzambhRzaM karoti / ccyartha iti kim ? bhRzo bhavati // 29 // DAca-lohitAdibhyaH pita 3 // 4 // 30 // DAjantebhyo lohitAdibhyazca kartRbhyazcvyarthe 'kyaG pit' syAt / paTapaTAyati, paTapaTAyate; lohitAyati, lohitAyate / karturityeva- apaTapaTA paTapaTA karoti / cyartha ityeva- lohito bhavati // 30 // kaSTa-kakSa-kRcchra-satra-gahanAya pApe kramaNe / 3 / 4 // 31 // ebhyazcaturthyantebhyaH pApavRttibhyaH kramaNe'rthe 'kyaG syAt / kathayate, kakSAyate, kRcchrAyate, satrAyate, gahanAyate / caturthIti kim ? ripuH kaSTaM kAmati / pApa iti kim ? kaSTAya tapase kAmati // 31 // romanthAd vyApyAducarvaNe // 3 // 4 // 32 // abhyavahRtaM dravyam=romanyaH, udgIrya carvaNam-uccarvaNam, asminnarthe romanyAt karmaNaH 'kyaG vA' syAt / romanyAyate gauH / uccarvaNa iti kim ? kITo romanyaM vartayati // 32 //
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Fenoshm - Basp - Dhomad - udvamane zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // phenoSma-bASpa-dhUmAdudamane // 3 // 4 // 33 // ebhyaH karmabhya udvamane'rthe 'kyaG vA syAt / phenAyate, USmAyate, bASpAyate, dhUmAyate // 33 // sukhAderanubhave // 34 // 34 // sAkSAtkAre'rthe sukhAdeH karmaNaH 'kyaG vA' syAt / sukhAyate, duHkhAyate // 34 // zabdAdeH kRtau vA / 3 / 4 // 35 // ebhyaH karmabhyaH kRtAvarthe 'kyaG vA' syAt / zabdAyate, vairAyate 1 pakSe Niczabdayati, vairayati // 35 // tapasaH kyan / 3 / 4 // 36 // asmAt karmaNaH kRtAvarthe 'kyan vA' syAt / tapasyati // 36 // namo-varivazcitrako'rcA-sevA''zcarye 324 // 37 // ebhyaH karmabhyo yathAsaMkhyamarcAdiSvartheSu 'kyan vA' syAt / namasyati, varivasyati, citrIyate // 37 // aGgAnirasane giG 3 // 4 // 38 // aGgavAcinaH karmaNo nirasane'rthe 'NiG vA syAt / hastayate, pAdayate // pucchAduta-pari-vyasane / 34 / 39 // pucchAt karmaNa udasane paryasane vyasane'sane cArthe 'NiG vA' syAt / utpucchayate, paripucchayate, vipucchayate, pucchayate // 39 // bhANDAt samAcitau // 3 // 4 // 40 // bhANDAt karmaNaH samAcitAvarthe 'NiD vA' syAt / sambhANDayate, paribhANDayate // 40 // cIvarAt paridhAnA-'rjane // 3 // 4 // 41 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam asmAt karmaNaH paridhAne'rjane cArthe 'Ni vA' syAt / paricIvarayate, saMcIvarayate, (cIvarayate) // 41 // 187 NijbahulaM nAmnaH kRgAdiSu | 3 | 4|42 || kRgAdInAM dhAtUnAmarthe 'nAmno Nic bahulam' syAt / muNDaM karoti = muNDayati cchAtram, paTumAcaSTe = paTayati, vRkSaM ropayati = vRkSayati, kRtaM gRhNAti=kRtayati // 42 // vratAd bhuji - tatrivRttyoH | 3|4|43 // vratam = zAstravihito niyamaH, vratAd bhujyarthAt tatrivRttyarthAcca kRgAdiSvartheSu 'Nijbahulam' syAt / payo vratayati, sAvadyA'naM vratayati // 43 // satyA - Srtha - vedasyAH | 3 | 4|44 || 'eSAM Nicsanniyoge AH' syAt / satyApayati, arthApayati, vedApayati // zvetAzvA 'zvatara - gAloDitA ''hvarakasyA'zvatareta-kaluk |3|4|45 // 'eSAM Nijyoge yathAsaMkhyamazvAdeH zabdasya luk syAt / zvetayati, azvayati, gAloDayati, Avarayati ||45 || dhAtoranekasvarAdAm parokSAyAH, kRbhvasti cAnutadantam |3|4|46 // anekasvarAddhAtoH parasyAH 'parokSAyAH sthAne Am syAt, AmantAcca pare kRbhvastayaH parokSAntA anu pazcAdanantaraM prayujyante / cakAsAJcakAra, crakAsAmbabhUva, cakAsAmAsa / anekasvarAditi kim ? papAca / anuviparyAsavyavahitinivRttyarthaH, tena cakAracakAsAm, IhAMcaitrazcakre ityAdi na syAt // 46 // dayA- 'yA-SSs - kAsaH | 3|4|47 // -
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 zrIsiddhahemacandra zabdAnuzAsanam // ebhyo dhAtubhyaH parasyAH 'parokSAyA Am syAt, AmantAcca pare kRbhvastayaH parokSAntA anu prayujyante' / dayAJcakre, dayAmbabhUva, dayAmAsa palAyAJcakre, AsAJcakre, kAsAJcakre // 47 // gurunAmyAderanRcchUrNoH | 3|4|48 // gururnAmyAdiryasya tasmAddhAtoH, RcchUrNuvarjAt parasyAH 'parokSAyA Am syAt, AmantAcca pare kRbhvastayaH parokSAntA anu prayujyante / IhAJcakre, IhAmbabhUva, IhAmAsa / gurviti kim ? iyeSa / nAmIti kim ? Anarca / AdIti kim ? ninAya / anRcchUrNoriti kim ? Anarccha, prorNunAva ||48 || jAgruSa- samindhernavA | 3|4|49 // ebhyo dhAtubhyaH parasyAH 'parokSAyA Am vA syAt, AmantAcca pare kRbhvastayaH parokSAntA anu prayujyante / jAgarAJcakAra, jAgarAmbabhUva, jAgarAmAsa, jajAgAra; oSAJcakAra; uvoSa; samindhAJcakre, samIdhe // 49 // bhI-DrI - bhR-hostivvat |3|4|50 // ebhyaH parasyAH 'parokSAyA Am vA syAt, sa ca tivvat, AmantAcca pare kRbhvastayaH parokSAntA anu prayujyante' / bibhayAJcakAra, bibhayAmbabhUva, bibhayAmAsa, bibhAya; jihyAJcakAra, jihvAya, bibharAJcakAra, babhAra; juhavAJcakAra, juhAva // 50 // vetteH kit | 3 | 4|51 // vetteH parasyAH 'parokSAyA Am kid vA syAt, AmantAcca kRbhvastayaH parokSAntA anu prayujyante' / vidAJcakAra, viveda // 51 // paJcamyAH kRgU | 3 | 4|52 // vetteH parasyAH 'paJcamyAH kidAm vA syAt, AmantAcca paraH paJcamyantaH kRganu prayujyate' / vidAGkarotu, vettu // 52 //
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 189 sijayatanyAm / / 453 // adyatanyAM parasyAM dhAtoH paraH 'sic nityam' syAt / anaiSIt // 53 / / smRza-mRza-kRSa-tRpa-dRpo vA 33454 // ebhyo'dhatanyAm 'sij vA' syAt / aspAkSIt, aspArTAta, aspRkSat; amrAkSIt, amAIt, amRkSat; akrAkSIt, akAt,i akRkSat; atrApsIt, atArsIt, atRpataH adrApsIt, adAsIt, adRpat // 54 // ha-ziTo nAmyupAntyAdadRzo'niTaH sak // 3 // 4 // 55 // haziDantAnAmyupAntyAdadRzo'niTo'thatanyAm 'sak syAt / adhukSat, avikSat / ha-ziTa iti kim ? amaitsIt / nAmyupAntyAditi kim ? adhAkSIt / adRza iti kim ? adrAkSIt / aniTa iti kim ? akoSIt // 55 // zliSaH / / 456 // zliSo'niTo'dyatanyAm 'sak' syAt / AzlikSat kanyAM maitraH / aniTa ityeva-azleSIt // 56 // nA'sattvA''zleSe 3 / 4 / 57 // zliSo'prANyAzleSArthAt 'sak na' syAt / upAzliSat jatu ca kASThaM ca / asattvA''zleSa iti kim ? vyatyazvikSanta mithunAni // 57 // Ni-tri-dru-su-kamaH kartari 3458 // NyantAt zyAdibhyazca kartaryapatanyAm ':' syAt / acIkarata, azizriyat, adudruvata, asumuvata, acakamata / kartarIti kim ? akArayiSAtAM kaTau maitreNa // 58 // Tpe-vervA 3459 // AbhyAM kartaryavatanyAm 'Do vA' syAt / adaghata, adhAtaH azizviyat,
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam // azvat / kartarItyeva- adhiSAtAM gAvI vatsena // 59 // zAstyasU-vakti-khyAtera / 3 / 4 / 60 // ebhyaH kartaryayatanyAm 'aG' syAt / aziSat, apAsthata, avocat, Akhyat / kartarItyeva- azAsiSAtAM ziSyo guruNA // 60 // ___ sartyatairvA // 34 // 61 // AbhyAM kartaryapatanyAm 'aG vA' syAt / asarat, asArSIt; Arat, AyAta // 1 // malipU-si Ahata, alika dvA-lipa-sicaH // 4 // 2 // ebhyaH kartaryaghatanyAm 'aG' syAt / Aita, alipat, asicat // 62 / / vA''tmane / 3 / 463 // vAdeH kartaryapatanyAmAtmanepade 'vA'G syAt / Ahata, AhAsta; alipata, alipta; asivata, asikta / / 63 // ladi-yutAdi-puSyAdeH parasmai / 3 / 4 // 6 // sadito putAdeH puSyAdeca 'kartaryavatanyAM parasmaipade'' syAt / agamat; aputat, aruSat; apuSata, audhataH / parasmaipada iti kim ? samagasta / / 64 // Rdivi-stambhU-pracU-mracU-cU-glucU-gluJcU jo vA 3 // 4 // 65 // aditaH zvyAdeza 'kartaryayatanyAM parasmaipade'havA' syAt / arughata, arotsIta; azvat, azvayIta; astamat, astambhIta; anucata, aprociit| astucat, amlocIta; anucata, agrocIta; atucata, aglocIta; agtucata, agludhIt; ajarata, ajArIt // 65 // bhica te padastaluk ca // 4 // 66 //
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 191 padyateH kartaryadyatanyAste pare 'jic syAd, nimittatasya ca luk' / udapAdi / ta iti kim ? udapatsAtAm // 66 // dIpa-jana-budhi-pUri-tAya-pyAyo vA / / 4 / 67 // emyaH kartaryadhatanyAste pare 'jic vA syAt, taluk ca' / adIpi, adIpiSTa; ajani, ajaniSTa; abodhi, abuddha; apUri, apUriSTa; atAyi, atAyiSTa; apyAyi, apyAyiSTa // 67 // bhAva-karmaNoH 33468 // sarvasmAd dhAtorbhAva-karmavihite'vatanyAste 'aic syAt, taluk ca' / Asi tvayA, akAri kaTaH // 68 // svara-graha-dRza-hanbhyaH sya-sijAzIH-vastanyAM jiT vA 469 // svarAntAd grahAdezca vihitAsu bhAvakarmajAsu sya-sijAzI:- zvastanISu 'jiTa vA' syAt / dAyiSyate, dAsyate; adAyiSAtAm, adiSAtAm; dAyiSISTa, dAsITa; dAyitA, dAtA / grAhiSyate, grahISyate; agrAhiSAtAm, agrahISAtAm; grAhiSISTa; grahISITa; grAhitA, grahItA / darziSyate, drakSyate; adarziSAtAm, adRkSAtAm, darziSISTa, dRkSITa; darzitA, drA / ghAniSyate, haniSyate; aghAniSAtAm, avadhiSAtAm dhAniSITa, vadhiSITa; ghAnitA, hantA // 69 // kyaH ziti / 3470 // 'sarvasmAd dhAtormAva-karmavihite ziti kyaH' syAt / zayyate tvayA, kriyate karaH / zitIti kim ? babhUve // 70 // kartaryanadbhyaH zab / 3 / 471 // adAdivarjAd dhAtoH katari vihite ziti 'zav' syAt / bhavati / kartarIti
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 zrIsiddhahemacandrazadAnuzAsanam // kim ? pacyate / anabhya iti kim ? atti // 7 // divAdeH zyaH 31472 // 'divAdeH kartRvihite ziti zyaH' syAt / dIvyati, jIryati // 72 // bhrAsa-bhlAsa-bhrama-krama-kama-trasi-truTi-laSi-yasi saMyaservA 3 / 473 // ebhyaH kartari vihite ziti 'zyo vA' syAt / bhrAsyate, bhAsate; mlAsyate, mlAsate; bhrAmyati; pramati; krAmyati, kAmati; kAmyati, kAmati; trasyati, vasati; truTyati, truTati; laSyati, laSati, yasyati, yasati; saMyasyati, saMyasati // 73 // kuSi-rajeApye vA parasmai ca 33474 // AbhyAM vyApye katari zidviSaye 'parasmaipadaM vA syAta, tadyoge ca zyaH' / kuSyati kuSyate vA pAdaH svayameva; rajyati rajyate vA vastraM svayameva / vyApye kartarIti kim ? kuSNAti pAdaM rogaH / zitItyeva- akoSi // 74 // svAdeH znuH / 3 / 475 // svAdeH kartRvihite ziti 'sUnuH' syAt / sunoti, sinoti // 75 // vA'kSaH 31476 // akSaH kartRvihite ziti 'znurvA' syAt / akSNoti, akSati // 76 // takSaH svArthe vA 3 / 477 // svArtha:- tanutvam, tavRttestakSaH kartRvihite ziti 'znurvA' syAt / takSNoti, takSati / svArtha iti kim ? saMtakSati ziSyam // 77 // stambhU-stumbhU-skambhU-skumbhU-skoH nA ca / 3 / 478 // stammyAdeH sautrAd dhAtoH, skugazca kartRvihite ziti 'znAH znuzca' syAt /
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsidahemacandrazadAnuzAsanam 193 stamnAti, stamnoti, stumnAti, stumnoti; skamnAti, skamnoti; skunAti, skumnoti; skunAti, skunoti // 78 / / yAdeH / / 4 // 79 // yAdeH kartRvihite ziti 'znA' syAt / krINAti, prINAti // 79 // vyajanAcchnAherAnaH 33480 // vyaJjanAt parasya mAyuktasya he: 'AnaH' syAt / puSANa, muSANa / vyaJjanAditi kim ? lunIhi // 8 // tudAdeH zaH / 3 / 481 // ebhyaH kartRvihite ziti 'zaH' syAt / tudati, tudate // 8 // ruSAM svarAdhano naluk ca / 3 / 482 // rudhAdInAM svarAt paraH kartRvihite ziti 'znaH syAt, tadyoge prakRterno luk ca yathAsambhavam / ruNaddhi, hinasti / / 82 // kRga-tanAderuH / 3 / 4183 // kRgastanAdibhyazca kartRvihite ziti 'uH' syAt / karoti, tanoti // 83 // sRjaH zrAddhe ji-kyA-''tmane tathA 34 // 8 // sRjaH parANi zraddhAvati katIra "ji-kyA-''tmanepadAni syustayA yayA pUrva vihitAni / asarji, sRjyate, mrakSyate vA mAlAM dhArmikaH / zrAddha iti kim ? vyatyasRSTa mAle mithunam // 4 // tapestapaHkarmakAt 334185 // tapestapaHkarmakAt katari "jikyAtmanepadAni syustathA / tapyate tepe vA tapaH sAdhuH / tapa iti kim ? uttapati svarNa svarNakAraH / karmeti kim ? tapaH sAdhu tapati // 85 //
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 zrIsiddhahemacandrazadAnuzAsanam // ekaghAtau karmakriyayaikA'karmakriye / 3 / 4 / 86 // ekasmin dhAtau karmasthakriyayA pUrvadRSTayA ekA - abhinnA sampratyakarmikA kriyA yasya, tasmin kartari karmakartRrUpe 'dhAtorjikyAtmanepadAni' syuH / akAri kriyate kariSyate vA kaTaH svayameva / ekadhAtAviti kim ? pacatyodanaM caitraH, sidhyatyodanaH svayameva / karmakriyayeti kim ? sAdhvasizchinatti / ekakriya iti kim ? sravatyudakaM kuNDikA, navatyudakaM kuNDikAyAH / akamakriya iti kim ? bhidyamAnaH kuzUla: pAtrANi bhinatti // paci-duheH / 3 / 487 // ekadhAtau karmasthakriyayA pUrvadRSTayA akarmikayA sakarmikayA vA, ekakriye katari karmakartRrUpe, AbhyAm 'jikyAtmanepadAni' syuH / apAci pacyate pakSyate vA odanaH svayameva, adohi dugdhe dhokSyate vA gauH svayameva, udumbaraH phalaM pacyate apakta vA svayameva, dugdhe adugdha vA payo dhokSyate gauH svayameva // 87 // na karmaNA jin / 3 / 4 / 88 // paci-duhinyAM karmaNA yoge anantarokte kartari 'jic na' syAt / apatodumbaraH phalaM svayameva, adugdha gauH payaH svayameva / karmaNeti kim ? apAcyodanaH svayameva / anantarokte kartarItyeva- apAci udumbaraH phalaM vAyunA // 88 // ruSaH 131489 // rudho'nantarokte katari 'jic na' syAt / aruddha gauH svayameva // 89 // svara-duho vA 31490 //
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 195 svarAntAd duhezcAnantarokte kartari 'jic vA' syAt / akRta akAri vA kaTaH svayameva; adugdha adohi vA gauH svayameva // 90 // tapaH karcanutApe ca / 3 / 4 / 91 // tapeH karmakartari kartaryanutApe cArthe 'jic na' syAt / anvavAtapta kitavaH svayameva, atapta tapAMsi sAdhuH, anvatapta caitreNa, anvavAtapta pApaH svakarmaNA / karcanutApe ceti kim ? atApi pRthivI rAjJA // 91 // Ni-snuzyAtmanepadA'karmakAta / 3 / 4 / 92 // NyantAt stuzribhyAmAtmanepadavidhAvakarmakebhyazca karmakartari 'jic na' syAt / apIpacadodanaM caitreNa maitraH, apIpacataudanaH svayameva; prAsnoSTa gauH svayameva; udazizriyata daNDaH svayameva; vyakRta saindhavaH svayameva // 12 // bhUSArtha-san-kirAdibhyazca ji-kyau / 3 / 4 / 93 // bhUSArthebhyaH, sanantebhyaH, kirAdibhyo NyAdibhyazca karmakartari 'jikyau na' syAtAm / alamakRta kanyA svayameva, alaMkurute kanyA svayameva; sanacikIrSiSTa, cikIrSate vA kaTaH svayameva; kirAdiH - akITa, kirate vA pAMsuH svayameva, agITa girate vA grAsaH svayameva; Ni - kArayate kaTaH svayameva, corayate gauH svayameva; prasnute gauH svayameva; zri - ucchrayate daNDaH svayameva; AtmanepadAkarmakAt - vikurvate saindhavAH svayameva // 93 // karaNakriyayA kvacit / / 4 / 94 // ekaghAtI pUrvadRSTayA karaNasthayA kriyayA ekAkarmakriye kartari 'jikyAtmanepadAni syuH kvacit' / parivArayante kaNTakA vRkSaM svayameva / kvaciditi kim ? sAdhvasizchinatti // 94 //
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 zrIsiddhahemacandra zabdAnuzAsanam // ityAcArya zrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasvopajJazabdAnuzAsanalaghuvRttau tRtIyasyAdhyAyasya caturthaH pAdaH samAptaH ||3|4|| pratApatapanaH ko'pi, maularAjernavo'bhavat / ripustrImukhapadmAnAM na sehe yaH kila zriyam ||12|| tRtIyo'dhyAyaH samAptaH //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam ____197 197 arham // atha caturtho'dhyAyaH (prathamaH paadH)|| dvirdhAtuH parokSA-De, prAk tu svare svaravidheH / 4 / 1 / 1 // parokSAyAM De ca pare 'dhAturdviH' syAt , 'svarAdau tu dvitvanimitte svarasya kAryAt prAgeva' / papAca, acakamata / dhAturiti kim ? prAzizriyat / prAgiti kim ? cakratuH / svara iti kim ? jedhIyate / svaravidheriti kim ? zuzAva / prAk tu svare svaravidheriti AdvivacanamadhikAraH // 1 // Ayo'za ekasvaraH / 4 / 1 // 2 // 'anekasvarasya dhAtorAdya ekasvaro'vayavaH parokSA-Depare dviH' syAt / jajAgAra, acIkANat, acakANata; acIkarat // 2 // san-yazca / 4 / 1 / 3 // sannantasya yantasya cA-'''dya ekasvaroM'zo dviH' syAt / titikSate, pApacyate // 3 // svarA''derdvitIyaH / 4 / 14 // svarAdeI yuktimAjo 'dvitIyo'za ekasvaro dviH' syAt / aTiTiSati, azAzyate / prAk tu svare svaravidherityeva- ATiTat // 4 // na ba-da-naM saMyogA''diH / 4 / 1 / 5 / / svarAderdhAtoditIyasyAMzasyaikasvarasya 'va-da-nAH saMyogasyA''dyA na dviH' syuH / ubjijiSati, aTTiTiSate, undidiSati / saMyogAdiriti kim ? prANiNiSati // 5 // ayi ra 416 //
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam svarAderdhAtoddhitIyasyAMzasyaikasvarasya 'saMyogAdI ro dvirna syAt, na tu rAdanantare yi' / arciciSati / ayIti kim ? arAryate // 6 // nAmno dvitIyAd yatheSTam / 4 / 17 // svarAde madhAtodghitvabhAjo 'dvitIyAdArabhyaikasvaroM'zo yatheSTaM dviH' syAt / azizvIyiSati, azvIyiyiSati, azvIyiSiSati // 7 // anyasya / 4 / 18 // svarAderanyasya nAmadhAtordvitvamAja ekasvaroM'zo yatheSTaM prayamAdiddhiH' syAt / puputrIyiSati, putitrIyiSati, putrIyiyiSati, putrIyiSiSati // 8 // kaNDvAdestRtIyaH / 4 / 119 // kaNDvAderditvamAja 'ekasvarastRtIya eva aMzo dviH' syAt / kaNDUyiyiSati, asUyiyiSati // 9 // punarekeSAm / 4 / 1 / 10 // 'ekeSAM mate dvitve kRte punarditvam' syAt / susoSupiSate / ekeSAmiti kim ? soSupiSate // 10 // yiH sana verNyaH / 4 / 111 // 'I? dvitvabhAjo yiH san vA dviH' syAt / ipiyiSati, IjiSiSati // 11 // havaH ziti / 419112 // 'juhotyAdayaH ziti dviH' syuH / juhoti // 12 // carAcara-calAcala-patApata-vadAvada-ghanAghana-pATUpaTaM vA / 411113 // 'ete'ci kRtadvitvAdayo vA nipAtyante' / carAcaraH, calAcalaH, patApataH,
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 199 vadAvadaH, ghanAghanaH, pATUpaTaH / pakSe - caraH, calaH, pataH, vadaH, hanaH, pATaH // 13 // cikkida-caknasam / 4 / 1 / 14 // 'etau ke'ci ca kRtadvitvI nipAtyete' / cikkidaH, caknasaH // 14 // dAmvatsAhatmIdvat / 4 / 115 // 'ete kvasAvadvitvAdayo nipAtyante' / dAzvAMsI, sAhAMsI, mIdavAMsau // 15 // jJapyApo jIpIpa, na ca dviH si sani / 4 / 116 // jJaperApezca sAdI sani pare yathAsaMkhyam 'jJIpIpI syAtAm, nacA'nayorekasvaroM'zo dviH' syAt / jIpsati, Isati / sIti kim ? jijJapayiSati / / RSa Irta / 4 / 1 / 17 // RdhaH sAdau sani pare 'I syAt, na cA'sya dviH' / Irlsati / sItyevaadidhiSati // 17 // dambho ghipa-dhIp / 419118 // dambheH si sani dhip-dhIpau syAtAM, na cA'sya dviH' / dhipsati, dhIpsati / sItyeva- didambhiSati // 18 // avyApyasya mucermogvA / 4 / 119 // mucerakarmaNaH si sani 'mok vA syAta, na cA'sya dviH' / mokSati, mumukSati caitraH / avyApyasyeti kim ? mumukSati vatsam // 19 // mi-mI-mA-dAmit svarasya / 411 // 20 // mi-mI-mA-dAsaMjJAnAM svarasya si sani 'it syAt, na ca dviH' / mitsati, mitsate, mitsati, ditsati, dhitsati // 20 // rama-labha-zaka-pata-padAmiH / 4 / 1 / 21 //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zrIsidahemacandrazabdAnuzAsanam eSAM svarasya si sani 'i: syAt, na ca dviH' / Aripsate, lipsate, zikSati, pitsati, pitsate / sItyeva- pipatiSati // 21 // rAdhervadhe / 4 / 1 / 22 // rAdhehi~sA'rthasya si sani svarasya 'i: syAt, na ca dviH' / pratiritsati / vadha iti kim ? ArirAtsati // 22 // avitparokSA-seTthavoreH / 4 / 1 / 23 // rAdhehi~sArthasyA'viti parokSAyAM yavi ca seTi svarasya 'e: syAt, na ca dviH' / redhuH, redhiya / aviditi kim ? apararAdha / vadha ityevaArarAdhatuH // 23 // ___ anAdezA''derekavyAnamadhyetaH / 4 / 1 / 24 // avitparokSA-seTyavoH parayoryo'nAdezA''distatsambandhinaH svarasyA'to'sahAyavyaanayormadhyagatasya 'e: syAt, na ca dviH' / pecuH, peciya, nemuH, nemitha / anAdezAderiti kim ? bamaNatuH / ekavyasanamadhya iti kim ? tatakSiya / ata iti kim ? didivatuH / seTyavItyeva- papaktha // 24 // tU-trapa-phala-bhajAm / 4 / 1 / 25 // eSAmavitparokSA-seTyavoH svarasya 'e: syAt, na ca dviH' / teruH, teriya; trepe; pheluH, pheliya; bhejuH, bhejiya // 25 // ja-bhrama-vama-trasa-phaNa-syama-svana-rAja-bhrAja-bhrAsa-bhlAso vaa11926|| eSAm 'svarasyA'vitparokSA-seTthavorervA syAt, na ca dviH' / jeruH, jajaruH; jeriya, jajariya / premuH, babhramuHH premiya, bapramitha / vemuH, vavamuH; vemiya, vavamiya / tresuH, tatrasuH sitha, tatrasiya / pheNuH, paphaNuH; pheNiya, paphaNiya / syemuH, sasyamuH; syemitha, sasyamiya / svenuH, sasvanuH; svenitha,
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsidahemacandrazabdAnuzAsanam 201 sasvaniya / rejuH, rarAjuH; rejiya, rarAjiya / preje, baghAje / prese, baprAse / mlese, bamlAse // 26 // vA anya-grantho na luk ca / 4 / 1 / 27 // anayoH 'svarasyAvitparokSA-seTyavorervA syAt, tadyoge ca no luk, na ca dviH' / zreyuH, zazranyuH; zrethiya, zazranyitha / greyuH, jagranyuH; grethitha, jagranthiya // 27 // dambhaH / 4 / 1 // 28 // dammeH svarasyAvitparokSAyAm 'e: syAt, na ca dviH, tadyoge ca no luk / demuH // 28 // the vA / 4 / 1 / 29 // dambheH svarasya thavi 'ervA syAt, tadyoge ca no luk, na ca dvi:' / debhiya, dadammitha // 29 // na zasa-dada-vAdi-gaNinaH / / 11 // 30 // zasi-dadyorvAdInAM guNinAM ca svarasya 'ena' syAt / vizazasuH, vizazasiya; dadade; vavale; vizazaruH, vizazariya // 30 // ho daH / 411131 // dAsaMjJasya hau pare 'e: syAt, na ca dviH' / dehi, ghehi // 31 // derdigiH parokSAyAm / 419132 // deGaH parokSAyAm 'digiH syAt, na ca dviH' / digye // 32 // De pivaH pIpy // 4 // 1 // 33 // Nyantasya pibate. pare 'pIpy syAt, na ca dviH' / apIpyat // 33 // ar3e hi-hano ho ghaH pUrvAt / / 11 / 34 //
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam hi-hanorDavarje pratyaye pare dvitye sati pUrvasmAt parasya 'ho ghaH' syAt / prajighAya, jaMghanyate / aGa iti kim ? prAjIhayat // 34 // jergiH san - parokSayoH / 4 / 1135 // san-parokSayorditve sati pUrvAt parasya 'jergiH' syAt / jigISati, vijigye / / ceH kirvA / 4136 // san parokSayordvitve sati pUrvasmAt parasya 'ceH kirvA' syAt / cikISati, cicISati; cikye, cicye // 36 // pUrvasyA'sve svare pyoriyut / 4 / 1 / 37 // dvitve sati yaH pUrvastatsambandhinojheH- ikArasya ukArasya cA'sve svare pare 'iyuvI' syAtAm / iyeSa, ariyarti, uvoSa / asva iti kim ? ISatuH / svara iti kim ? iyAja // 37 // Rto't / 4 / 1138 // dvitve sati 'pUrvasya Rto't' syAt / cakAra // 38 // hasvaH / 4 / 1 / 39 // dvitve sati 'pUrvasya hrasvaH' syAt / papI // 39 // ga-horjaH / 411140 // dvitve sati 'pUrvayorga-horjaH' syAt / jagAma, jahAsa // 40 // dyuteriH / / 11 / 41 // dyuterditve sati 'pUrvasya i.' syAt / didhute // 41 // dvitIya-turyayoH pUrvI / 4 / 1 / 42 // dvitve 'pUrvayordvitIya-turyayoryathAsaGkhyaM pUrvI- Adha-tRtIyau' syAtAm / cakhAna, jajhAma // 42 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrIsiddhahepacandrazabdAnuzAsanam 203 tirvA chivaH / 4 / 1 / 43 // 'SThiverdvitve sati pUrvasya tirvA' syAt / tiSTheva, TiSTheva // 43 // vyAnasyA'nAderluk / 4 / 1 / 44 // 'dvitve pUrvasya vyaJjanasyA'nAderluk' syAt / jagle / anAderiti kim ? AdermA bhUta, papAca // 44 // ___ aghoSe ziTaH / 4 / 1 / 45 // 'dvitve pUrvasya ziTastatsambandhinyevA'ghoSe luk' syAt / cuzcyota / aghoSa iti kim ? sasnI // 45 // ka-Daca- / 4 / 1146 // 'dvitve pUrvayoH ka-DoryathAsaMkhyaM ca au' syAtAm / cakAra, zulve // 46 / / na kavateryaGaH / 4 / 1147 // 'yaGantasya kavaterdvitve sati pUrvasya kaJco na' syAt / kokUyate kharaH / kavateriti kim ? kauti-kuvatyormA bhUta - cokUyate / yaGa iti kim ? cukuve // 47 // ___ A-guNAvanyAdeH / 4 / 1 / 48 // 'yajantasya dvitve pUrvasya nyAyAgamavarjasya A-guNI' syAtAm / pApacyate, lolUyate / anyAderiti kim ? vanIvacyate, jalapyate, yaMyamyate // na hAko lupi / / 11 / 49 // 'hAko dvitve pUrvasya yaDo lupi A na syAt / jaheti // 49 // vazva-saMsa-baMsa-bhraMza-kasa-pata-pada-skando'nto nIH 41150 // eSAM yajantAnAM dvitve 'pUrvasya nIrantaH' syAt / vanIvacyate, sanIlasyate, danI
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam dhvasyate, banIprazyate, canIkasyate, panIpatyate, panIpadyate, canIskadyate // 50 // murato'nunAsikasya / 4 / 1151 // At paro yo'nunAsikastadantasya yaDantasya dvitve 'pUrvasya murantaH' syAt / bambhaNyate / ata iti kim ? tetimyate / anunAsikasyeti kim ? pApacyate // 51 // japa-jabha-daha-daza-mana-pazaH / 4 / 1152 // eSAM yajantAnAM dvitve 'pUrvasya murantaH' syAt / jajapyate, jaJjabhyate, dandahyate, dandazyate, bambhajyate, pampazyate // 52 // cara-phalAm / 4 / 1153 // eSAM yaGantAnAM dvitve 'pUrvasya murantaH' syAt / caJcUryate, pamphulyate // 53 // ti copAntyA'to'noduH / / 1154 // yajantAnAM cara-phalAM tAdau ca pratyaye 'upAntyasyA'ta u: syAt, na ca tasyAt / caJyUryate, pamphulyate, cUrtiH, praphulliH / ata iti kim ? caJcAryate, pamphAlyate / anoditi kim ? caMcUrti, pamphulti // 54 // RmatAM rIH / 4 / 1155 // RmatAM yajantAnAM dvitve 'pUrvasya rIrantaH' syAt / narInRtyate // 55 // ri-rau ca lupi 41156 // RmatAM yo lupi dvitve 'pUrvasya ri-rau rIzcAntaH' syAt / carikarti, carkarti, carIkarti // 56 // nijAM zityet / / 4 / 1157 // niji-viji-viSAM ziti dvitve 'pUrvasyait' syAt / nenekti, vevekti, veveSTi / zitIti kim ? nineja // 57 //
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsidahemacandrazabdAnuzAsanam 205 pR-bhU-mA-hADAmiH / 4 / 1158 // eSAM ziti dvitve 'pUrvasya i.' syAt / piparti, iyarti, vibharti, mimIte, jihIte / hAGiti kim ? jahAti / zitItyeva- papAra // 58 // eSAM zitihADiti kim ? jahA 159 // asyeti kim ? dvitve 'pUrvasyAtaH sani pare i.' syAt / pipakSati / asyeti kim ? pApaciSate // 59 // orjA'ntasyA-pavarge'vaNe 41160 // dvitve 'pUrvasyoto'varNAnte jAntasthApavarge pare sani i.' syAt / jijAvayiSati, yiyaviSati, yiyAvayiSati, rirAvayiSati, lilAvayiSati, pipaviSate, pipAvayiSati, mimAvayiSati / jAntasthApavarga iti kim ? juhAvayiSati / avarNa iti kim ? bubhUSati // 60 // zru-su-dru-gu-plu-cyo / 4 / 1161 // eSAM sani dvitve 'pUrvasyoto'varNAntAyAmantasthAyAM parasyAm irvA' syAt / zizrAvayiSati, zuzrAvayiSati; simAvayiSati, susrAvayiSati; didrAvayiSati, dudrAvayiSati; piprAvayiSati, puprAvayiSati; piplAvayiSati, puplAvayiSati; cicyAvayiSati, cucyAvayiSati // 6 // svapo NAvuH / 4 / 1 / 62 // 'svarNI sati dvitve pUrvasyot' syAt / suSvApayiSati / NAviti kim ? siSvApakIyiSati / svapo NAviti kim ? svApaM cikIrSati= siSvApayiSati / svapo Nau sati dvitva iti kim ? soSopayiSati // 6 // asamAnalope sancalaghuni De 41163 // 'na vidyate samAnasya lopo yasmin, tasmin upare Nau dvitve, pUrvasya
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zrIsidrahamacandrazabdAnuzAsanam - laghuni dhAtvakSare pare sanIva kArya syAt' / acIkarat, ajIjavat, azizravat / laghunIti kim ? atatakSat / NAvityeva- acakamata / asamAnalopa iti kim ? acakathat // 63 // laghordIrgho'svarAdeH / 4 / 1164 // asvarAderasamAnalope upare Nau dvitve 'pUrvasya lagholaghuni dhAtvakSare pare dIrghaH' syAt / acIkarat / laghoriti kim ? acikvaNat / asvarAderiti kim ? auNNunavat // 64 // smR-dR-tvara-pratha-prada-stU-spazeraH / 4 / 1165 // eSAmasamAnalope upare Nau dvitve 'pUrvasyA't' syAt / asasmarat, adadarat, atatvarata, apaprathat, amamradat, atastarat, apaspazat // 65 // vA veSTa-ceSTaH / 4 / 166 // anayorasamAnalope upare Nau dvitve 'pUrvasyA'd vA' syAt / avaveSTat, aviveSTat; acaceSTat, aciceTat // 66 // I ca gaNaH / 4 / 1167 // 'gaNe:pare Nau dvitve pUrvasya IH, azca' syAt / ajIgaNat, ajagaNat // asyA''derAH parokSAyAm / 4 / 1 / 68 // asyAM dvitve 'pUrvasyA''derata AH' syAt / AduH, AratuH / asyeti kim ? IyuH / Aderiti kim ? papAca // 68 // anAto nacAnta RdAyazau-saMyogasya / 4 / 1169 // RdAderaznoteH saMyogAntasya ca parokSAyAM dvitve 'pUrvasyA''derAsthAnAdanyasyA'sya AH syAt, kRtA''to no'ntazca' / AnRdhuH, Anaze, Ananna / RdAdIti kim ? Ara / anAta iti kim ? Aucha // 69 //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam bhU-svaporadutau |4|1|70 // 'bhU-svapoH parokSAyAM dvitve pUrvasya yathAsaMkhyamadutI' syAtAm / babhUva, suSvApa // 70 // jyA vye- vyadhi-vyaci-vyayeriH |4|1|71 // eSAM parokSAyAM dvitve 'pUrvasya iH' syAt / jijyau, saMvivyAya vivyAdha, vivyAca, vivyathe // 71 // 207 " yajAdi-vaz vacaH sasvarAntasthA vRt |4|1|72 // - 'yajAdervaz-vacozca parokSAyAM dvitve pUrvasya sasvarAntasthA i u RrUpA pratyAsattyA syAt' / iyAja, uvAya, uvAza, uvAca // 72 // na vayo yU |4|1| 73 // 'vego vayo y parokSAyAM yvRt na' syAt / UyuH // 73 // verayaH |4|1|74 | 'vego'yantasya pUrvasya parasya ca parokSAyAM yvRna' syAt / vavaiau / aya iti kim ? uvAya ||74 | 'jyo vegazca yapi yvRna' syAt / prajyAya, pravAya // 76 // vyaH |4|1|77 // aviti vA |4|1|75 // 'vego'yantasyA'viti parokSAyAM vRdvA na syAt / vavuH, UvuH // 75 // jyazca yapi |4|1|76 // 'vyo yapi yvRnna' syAt / pravyAya // 77 // saMparvA |4|1|78 // AbhyAM parasya 'vyo yapi yvRdvA na syAt / saMvyAya, saMvIya parivyAya,
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam parivIya // 78 // yajAdi-vaceH kiti / 4 / 179 // 'yajAdevavezca sasvarAntasthA kiti pare vRt' syAt / IjuH, UyuH, UcuH / kitIti kim ? yakSISTa // 79 // svaperyaG-De ca / 411180 // 'svaperyaGi se kiti ca pare sasvarAntasthA yvRt' syAt / soSupyate, asUSupat suSupsati // 8 // jyA-vyadhaH viDati / 4 / 1181 // 'jyA vyadhoH sasvarAntasthA kiti Diti vRt' syAt / jIyAt, jinAti, vidhyAt, vidhyati // 81 // vyaco'nasi / 4 / 182 // 'vyaceH sasvarAntasthA asvarje Diti vRt' syAt / vicati / anasIti kim ? uruvyacAH // 82 // vazerayaDi 41183 // 'vazeH sasvarAntasthA ayaDi chiti vRt' syAt / uSTaH, uzanti / ayaDIti kim ? vAvazyate // 8 // graha-vasva-prasja-pracchaH / 419184 // "eSAM sasvarAntasthA viti vRt' syAt / jagRhaH, gRhNAti; vRkNaH, vRzcati: bhRSTaH, bhRjjati; pRTaH, pRcchA // 4 // vye-syamoryaDi 41185 // 'vyeg-syamoH sasvarAntasthA yaGi vRt' syAt / vevIyate, sesimIti // 5 // cAyaH kI / 411186 //
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 209 'cAyo yaDi kIH' syAt / cekItaH // 86 // dvitve havaH / 4 / 1187 // 'dvego dvitvaviSaye sasvarAntasthA yvRt' syAt / juhUSati // 87 // NI :-sani / 419188 // 'hvegaH sasvarAntasthA upare sampare ca Nau viSaye pvRt' syAt / ajUhavat, juhAvayiSati // 8 // zvervA / 4 / 1189 // 'zveH sasvarAntasthA Upare, sanpare Nau viSaye vRddhA' syAt / azUzavat, azizvayat; zuzAvayiSati, zizyAyayiSati // 89 // vA parokSA-yaGi / 4 / 1 / 90 // 'zvaH sasvarAntasthA parokSAyovRdvA' syAt / zuzAva, zizvAya / zozUyate, zezvIyate // 10 // pyAyaH piiH141191|| 'pyAyaH parokSA-yoH pIH' syAt / Apipye, ApepItaH // 11 // tayoranupasargasya / / 11 / 92 // 'anupasargasya pyAyeH kta ktavatoH pIH' syAt / pInam, pInavan mukham / anupasargasyeti kim ? prapyAno meghaH // 12 // ADo'nyUyasoH / 4 / 1193 // 'AGaH parasya pyAyeranmAvUdhasi pArye ktayoH parataH pIH' syAt / ApIno'nyuH, ApInamUdhaH / anyUdhasoriti kim ? ApyAnazcandraH / AU eveti niyamAt- prApyAnamUdhaH // 13 // sphAyaH sphI vA 494 //
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 'sphAyateH ktayoH parayoH sphIrvA' syAt / sphItaH, sphItavAn; sphAtaH, sphAtavAn // 14 // prasamaH styaH stiiH|4|1|95|| 'prasamsamudAyapUrvasya styaH ktayoH parayoH stIH' syAt / prasaMstItaH, prasaMstItavAn / prasama iti kam ? saMprastyAnaH // 15 // prAt tazca mo vA / 4 / 1 / 96 // 'prAt kevalAt parasya styaH ktayoH parayoH stIH syAt, ktayosto mazca vA' / prastItaH, prstiitvaan| prastImaH, prastImavAn // 16 // zyaH zIrdravamUrti-sparza nacA'sparza 41197 // mUrtiH kAThinyam, 'dravamUrti sparzArthasya zyaH ktayoH parayoH zIH syAt, tadhoge ca ktayosto'sparzaviSaye nazca' / zInam, zInavad ghRtam, zItaM vartate, zIto vAyuH // 97 // prateH / 4 / 1 / 98 // 'prateH parasya zyaH ktayoH parayoH zIH syAt, tadyoge tayoH to na ca / pratizInaH, pratizInavAn // 18 // vA'bhyavAbhyAm / / 1199 // AbhyAM parasya 'zyaH ktayoH parayoH zIrvA syAt, tapoge ca ktayosto'sparza nazca' / abhizInaH, abhizInavAnaH abhizyAnaH, abhizyAnavAnaH avazInam, avazyAnaM himamaH avazInavAn, avazyAnavAn / / 99 // zraH zRtaM haviH-kSIre 41100 // 'zrAtaH zrAyatezca te haviSi kSIre cArthe zRrnipAtyate' / zRtaM haviH, zRtaM kSIraM svayameva / haviHkSIra iti kim ? zrANA yavAgUH // 10 //
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 211 zrapeH prayoktraikye 41101 // 'zrAteH zrAyate, Nyantasyaikasmin prayoktari kte pare haviH-kSIrayoH zRrnipAtyate' / zRtaM haviH kSIraM vA caitreNa / haviHkSIra ityeva- zrapitA yavAgUH / prayoktraikya iti kim ? apitaM havizcaitreNa maitreNa // 101 // vRta sakRt / 4 / 1 / 102 // 'antasthAsthAnAnAm, i-u-Rt sakRdeva' syAt / saMvIyate // 102 // dIrghamavo'ntyam / 4 / 1 / 103 // 'vegvarjasya vRdantyaM dIrgham' syAt / jInaH / ava iti kim ? utaH / antyamiti kim ? suptaH // 103 / / svara-hana-gamoH sani dhuTi / 4 / 1 / 104 // 'svarAntasya han-gamozca dhuDAdau sani dIrghaH' syAt / cicISati, jighAMsati, saMjigAMsate / dhuTIti kim ? yiyaviSati / / 104 // tano vA 41105 // 'tanedhuMDAdau sani dIrgho vA' syAt / titAMsati, titaMsati / dhuTItyevatitaniSati // 105 // kramaH ktvi vA / 4 / 1 / 106 // 'kramo dhuDAdau ktvi dIrgho vA' syAt / krAntvA, krantvA / dhuTItyevakramitvA // 106 // ahan-paJcamasya kvi-viGati / 4 / 11107 // 'hanvarjasya paJcamAntasya kvau dhuDAdau ca kliti dIrghaH' syAt / prazAn, zAntaH, zaMzAntaH / paJcamasyeti kim ? paktvA / ahaniti kim ? vRtrahaNi / dhuTItyeva- yamyate / / 107 / /
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam anunAsike ca cch-vaH zUTa / 4 / 1 / 108 // 'anunAsikAdau kvau dhuDAdau ca 'dhAtoH cchvoryathAsaGkhyaM z-UTau' syAtAm / praznaH, zabdaprAzau, pRSTaH, syomA, akSayUH, dhUtaH / / 108 // mavyavi-zrivi-pcari-tvarerupAntyena / 4 / 1 / 109 // eSAmanunAsikAdau kvau dhuDAdau ca pratyaye 'upAntyena saha UT syAt / momA, mUH, mUtiH; omA, om, UH, UtiH; zromA, zrUH, zrUtiH; jUrmA, jUH, jUrtiH; tUrmA, tUH, tUrNaH // 109 // rAlluk / 4 / 1 / 110 // 'rAt parayoH chvoranunAsikAdau kvau dhuDAdau ca pratyaye luk ' syAt / mormA, mUH, mUrtiH; tormA, tUH, tUrNaH // 110 // te'niTazca-joH ka-gau ghiti / 4 / 1111 // 'kte'niTo dhAtozca-jorSiti yathAsaMkhyaM ka-gau' syAtAm / pAkaH, bhogyam / te'niTa iti kim ? saGkocaH, kUjaH // 11 // nyaLUna-meghA''dayaH / 4 / 1 / 112 // 'nyavAdayaH katve, udgAdayo gatve, meghAdayo ghatve kRte nipAtyante' / nyakuH, zokaH; udgaH, nyudgaH, meghaH, oghaH / / 112 // na vaJcergatau / 4 / 1 / 113 // 'gatyarthasya vaJceH katvaM na' syAt / vaJcaM vavanti / gatAviti kim ? varSa kASTham / / 113 // yajeryajJAGge 14191114 // 'yajJAnavRtteryajergatvaM na' syAt / paJca prayAjAH / yajJAGga iti kim ? prayAgaH // 114 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazandAnuzAsanam 213 ghyaNyAvazyake / 4 / 1 / 115 // 'AvazyakopAdhike ghyaNi ca-joH ka-gau na' syAtAm / avazyapAcyam, avazyarajyam / Avazyaka iti kim ? pAkyam // 115 // ni-prAd yujaH zakye / 4111116 // AbhyAm 'yujaH zakye gamye ghyaNi go na' syAt / niyojyaH, prayojyaH / zakya iti kim ? niyogyaH // 116 / / bhujo bhakSye / / 11 / 117 // 'bhujo bhakSyArthe ghyaNi go na' syAt / bhojyaM payaH / bhakSya iti kim ? bhogyA bhUH // 117 // tyaja-yaja-pravacaH / 4 / 1118 // eSAm 'dhyaNi ka-gau na' syAtAm / tyAjyaH, yAjyaH, pravAcyaH // 118 // vaco'zadanAmni / 191119 // 'azabdasaMjJAyAM vaya'Ni ko na' syAt / vAcyam / azabdanAmnIti kim ? vAkyam // 119 // bhuja-nyujaM pANi-roge / 4 / 1 / 120 // "bhujenyujezca ghaantasya pANI roge cArthe yathAsaMkhyaM bhujanyujI nipAtyete' / bhujaH pANiH, nyubjo rogaH // 120 // vIruna nyagrodhau / 4 / 1 / 121 // 'vipUrvasya ruheH vipi, nyapUrvasya cA'ci vIrudhyagrodhI etI dhAntI nipAtyete' / vIrut, nyagrodhaH // 121 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAmidhAnasvopanazabdAnuzAsana raghuvRttau caturthasthAdhyAyasya prathamaH pAdaH samAptaH // 19 // .
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam kurvan kuntalazaithilyaM madhyadezaM nipIDayan / aGgeSu vilasan bhUmerbhartA'bhUd bhImapArthivaH // 13 // (dvitIyaH pAdaH) At sandhyakSarasya / 4 / 2 / 1 // 'dhAtoH sandhyakSarAntasyA''t' syAt / saMvyAtA, suglaH / dhAtorityevagobhyAm // 1 // na ziti / 4 / 2 / 2 // 'sandhyakSarAntasya ziti viSayabhUte At na' syAt / saMvyayati // 2 // vyasthava-Navi / 4 // 23 // 'vyaH thavi Navi ca viSaye Atra' syAt / saMvivyAya, saMvivyayiya // 3 // sphura-sphuloji / 4 / 2 / 4 // anayoH 'sandhyakSarasya pani At' syAt / visphAraH, visphAlaH // 4 // vA'paguro Nami // 4 // 25 // 'apapUrvasya gureH sandhyakSarasya NamyAdvA' syAt / apagAramapagAram, apagoramapagoram // 5 // dIGaH sani vA // 4 // 26 // 'dIGaH sanyAvA' syAt / didAsate, didISate // 6 // yabakDiti / 4 / 27 // dIDo yapi, akDiti ca viSaye 'At' syAt / upadAya, upadAtA viSayanirdezAd- upadAyo vartate / / 7 / /
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 215 miga-mIgo'khalacali / 4 / 28 // anayopi khal-ac-alvarje'kDiti ca viSaye 'At' syAt / nimAya, nimAtA; pramAya, pramAtA / akhalacalIti kim ? ISanimayaH, duSpramayaH, mayaH, AmayaH; nimayaH; pramayaH // 8 // lI-linorvA / 4 / 29 // anayoryapi khal-ac-alvarje'Diti ca viSaye 'AdvA' syAt / vilAya, vilIya; vilAtA, viletA / akhalacalIti kim ? ISadvilayaH, vilayaH, vilayo'sti // 9 // __Nau krI-jIDaH / 4 / 2 / 10 // eSAM Nau 'At' syAt / krApayati, jApayati, adhyApayati // 10 // sidhyaterajJAne / 4 / 2 / 11 // ajJAnArthasya sidhyateI 'svarasyA''t' syAt / mantraM sAdhayati / ajJAna iti kim ? tapastApasaM sedhayati // 11 // ci-sphurornavA / 4 / 2 / 12 // cisphurorNI 'svarasyA''dvA' syAt / cApayati, cAyayati; sphArayati, sphorayati // 12 // viyaH prajane / 4 / 2 / 13 // garbhA''dhAnAryasya viyo Nau 'vA At' syAt / puro vAto gAH pravApayati, pravAyayati // 13 // ruhaH paH / 4 / 2 // 14 // ruherNI 'p vA' syAt / ropayati rohayati vA tarum // 14 // liyo no'ntaH snehadrave // 4 // 2 // 15 //
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam liyaH snehadrave gamye Nau 'no'nto vA' syAt / ghRtaM vilInayati, vilAyayati / snehadrava iti kim ? ayo vilAyayati // 15 // lo laH / 4 / 2 / 16 // lArUpasya NI snehadrave gamye 'lo'nto vA' syAt / ghRtaM vilAlayati vilApayati vA / snehadrava ityeva- jaTAbhirAlApayate // 16 // pAteH / 4 / 2 / 17 // pAteI 'lo'ntaH' syAt / pAlayati // 17 // dhUga-prIgonaH / 4 / 2 / 18 // dhUga-prIgorNI 'no'ntaH' syAt / dhUnayati, prINayati // 18 // vo vidhUnane jaH / 4 / 2 / 19 // vA ityasya vidhUnane'rthe Nau 'jo'ntaH' syAt / pakSaNa upavAjayati / vidhUnana iti kim ? uccaiH kezAnAvApayati // 19 // pA-zA-chA-sA-ve-vyA-ho yaH // 4 // 2 // 20 // eSAM Nau 'yo'ntaH' syAt / pAyayati, zAyayati, avacchAyayati, avasAyayati, vAyayati, vyAyayati, hAyayati // 20 // ati-rI-vlI-hI-knUyi-kSmAyyAtAM puH / 4 / 2 / 21 // eSAmAdantAnAM ca Nau 'purantaH' syAt / arpayati, repayati, blepayati, hepayati, knopayati, kSmApayati, dApayati, satyApayati // 21 // sphAya sphAva / 4 / 2 / 22 // NI sphAyaH 'sphAv' syAt / sphAvayati // 22 // ___ zadiragatau zAt / 4 / 2 / 23 // zadiragatyarthe Nau 'zAt' syAt / puSpANi zAtayati / agatAviti kim ?
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAH zAdayati // 23 // zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 217 ghaTAderdvasvo dIrghastu vA ji- Nampare |4| 2|24|| 'ghaTAdInAM NI hrasvaH syAt JiNampare tu NI vA dIrghaH' / ghaTayati; aghATi, aghaTi; ghATaghATam, ghaTaghaTam / vyathayati avyAthi, avyathi; vyAyaMvyAtham, vyathaMvyatham ||24|| kage - vanU - janai - juS- knas- rajaH |4| 2|25 // 'eSAM Nau hrasvaH syAt JiNampare tu vA Nau dIrghaH / kagayati; akAgi, akagi; kAgaMkAgam, kagaMkagam / upavanayati; upAvAni, upAvani; upavAnamupavAnam, upavanamupavanam / janayati; ajAni, ajani jAnaMjAnam, janajanam / jarayati; ajAri, ajari; jAraMjAram, jaraMjaram / knasayati; aknAsi; aknasi; knAsaMknAsam, knasaMknasam / rajayati; arAji, araji; rAjarAjam rajarajam ||25|| amo'kamyamicamaH | 4|2|26 // " kamyami-camivarjasyA'mantasya Nau ' hrasvaH syAt JiNampare tu Nau vA dIrghaH' / ramayati, arAmi, aramiH rAmarAmam, ramaramam / akamyamicama iti kim ? kAmayate, akAmi, kAmaMkAmam Amayati, AcAmayati // 26 // paryapAt skhadaH |4| 2|27 // AbhyAmeva parasya skhaderNI 'hrasvaH syAt, JiNampare tu vA dIrghaH' / pariskhadayati paryaskhAdi, paryaskhadi; pariskhAdapariskhAdam, pariskhadaMpariskhadam / apaskhadayati; apAskhAdi, apAskhadi; apaskhAdamapaskhAdam, apaskhadamapaskhadam / paryapAditi kim ? praskhAdayati ||27|| zamo'darzane / 4 / 2 / 28 // adarzanArthasya zamerNI 'hrasvaH syAt JiNampare tu vA dIrghaH' / zamayati
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 zrIsidhemacandrazabdAnuzAsanam %3 rogama; azAmi, azami; zAmaMzAmam, zamaMzamam / adarzana iti kim ? nizAmayati rUpam // 28 // yamo'pariveSaNe Nici ca / 4 / 2 / 29 // apariveSaNArthasya yamo Nici aNici ca NI 'isvaH syAt, jiNampare tu va dIrghaH' / yamayati; ayAmi, ayami; yAmayAmam, yamaMyamam / apariveSaNa iti kim ? yAmayatyatithim // 29 // mAraNa-toSaNa-nizAne jJazca / 4 / 2 // 30 // eSvartheSu jJo Nici aNici ca Nau 'isvaH syAta, triNampare tu vA dIrghaH' saMjJapayati pazum, vijJapayati rAjAnam, prajJapayati zastram / ajJApi, ajJapi jJApaMjJApam, jJapaMjJapam // 30 // cahaNaH zAThye / 4 / 2 / 31 // cahezcurAdeH zAThyArthasya Nici NI 'isvaH syAt, jiNampare tu vA dIrghaH' cahayati; acAhi, acahi; cAhaMcAham, cahacaham / zAThya iti kim ? acahi // 31 // jvala-hala-jhala-glA-snA-vanU-vama-namo'nupasargasya vA 4 // 2 // 32 // eSAmanupasargANAM Nau 'isvo vA' syAt / jvalayati, jvAlayati; halayati, hAlayati; hmalayati, hyAlayati; glapayati; glApayati; snapayati, snApayati; vanayati, vAnayati, vamayati, vAmayati; namayati, nAmayati / anupasargasyeti kim ? prajvalayati, prahalayati, prahmalayati, praglApayati, prasnApayati, pravanayati, pravamayati, praNamayati // 32 // chaderisa-mana-baTa-kvau 4 // 2 // 33 // chaderis-mantraT-kvipare Nau 'isvaH' syAt / chadiH, chama, chatrI;
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ upacchat // 33 // zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 219 ekopasargasya ca ghe |4| 2|34|| ekopasargasyAnupasargasya ca chaderghapare Nau 'hrasvaH' syAt / pracchadaH, chadaH / ekopasargasya ceti kim ? samupacchAdaH ||34|| upAntyasyA'samAnalopi - zAsvRdito De |4| 2|35 // samAnalopi-zAsvRdidvarjasya dhAtorupAntyasya Gapare NI 'hrasvaH' syAt / apIpacat, mA bhavAn aTiTat / asamAnalopi - zAsvRdita iti kim ? atyararAjat, azazAsat, mA bhavAn oNiNat // 35 // bhrAjabhAsa - bhASa-dIpa-pIDa- jIva-mIla-kaNa-raNa-baNa-bhaNa-zraNa- heTha-luTa - lupa-lapAM navA | 4|2|36|| eSAM Gapare NAvupAntyasya 'hrasvo vA syAt / abiprajat, ababhrAjat; abIbhasat, ababhAsat; abIbhaSat, ababhASat; adIdipat, adidIpat apIpiDat, apipIDat; ajIjivat, ajijIvat; amImilat, amimIlat; acIkaNat, acakANat; arIraNat, ararANat; abIbaNat, ababANat; abIbhaNat, ababhANat; azizraNat, azazrANat; ajUhavat, ajuhAvat; ajIhiThat, ajiheThat; alluTat, aluloTat; allupat, alulopat; alIlapat, allApat ||36|| RdUvarNasya |4|2|37 // upAntyasya RvarNasya upare NI 'vA RH' syAt / avIvRtat, avavarttat; acIkRtat, acikIrtat // 37 // jighrateriH |4| 2|38 // ghra upAntyasya Gapare Nau 'irvA' syAt / ajighripat, ajighrapat // 38 //
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam tiSThateH // 4 // 2 // 39 // stha upAntyasya chupare Nau 'i.' syAt / atiSThipat // 39 / / Ud duSo Nau / 4 / 2 / 40 // duSerupAntyasya Nau 'Ut' syAt / dUSayati // 40 // citte vA // 4 // 2 // 41 // cittakartRkasya duSerupAntyasya Nau pare 'Ud vA' syAt / mano dUSayati, mano doSayati maitraH // 41 // gohaH svare / 4 / 2 / 42 // kRtaguNasya guheH 'svarAdAvupAntyasyot' syAt / nigRhati / goha iti kim ? nijuguhuH // 42 // bhuvo vaH parokSA-'yatanyoH / 4 / 2 / 43 // 'bhuvo vantasyopAntyasya parokSA-'ghatanyorUt' syAt / babhUva, abhUvan / va iti kim ? babhUvAn, abhUt // 43 // gama-hana-jana-khana-ghasaH svare'naDi kDiti luka / 4 / 2 // 44 // 'eSAmupAntyasyAGvarje svarAdI kchiti pare luk ' syAt / jagmuH, japnuH, jajJe cakhnuH, jakSuH / svara iti kim ? gamyate / anaDIti kim ? agamat / kitIti kim ? gamanam // 44 // no vyaJjanasyA'nuditaH / 4 / 2 / 45 // 'vyaJjanAntasyA'nudito dhAtorupAntyasya naH chiti pare luk' syAt / prastaH, sanInasyate / vyaJjanasyeti kim ? nIyate / anudita iti kim ? nAnandyate // 45 // aJco'narcAyAm / 4 / 2 / 46 //
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsidaDemacandrazabdAnuzAsanam 221 'anarthasyaivAcerupAntyasya no luk syAt / udaktamudakaM kUpAt / anarNayAmiti kim ? azcitA guravaH // 46 // laGgi kampyorupatApA-vikRtyoH / 4 / 2 / 47 // 'anayorupAntyano yathAsaGkhyamupatApe'AvikAre cArthe kliti pare luk' syAt / vilagitaH, vikapitaH / upatApAGgavikRtyoriti kim ? vilaGgitaH, vikampitaH // 47 // bhanetrI vA / 4 / 2 / 48 // 'marupAntyano au pare lug vA' syAt / abhAji, amati // 48 // daMza-satraH zavi // 4 // 2 // 49 // 'anayorupAntyanaH zavi luk syAt / dazati, sajati // 49 // akaTU-ghinozca rajeH / 4 / 2 / 50 // 'raarakaTi ghinaNi zavi copAntyano luk' syAt / rajakaH, rAgI, rajati // 50 // ___No mRgaramaNe / / 2 / 51 // 'rarupAntyano NI mRgANAM ramaNe'rthe luk syAt / rajayati mRgaM vyAdhaH / mRgaramaNa iti kim ? rajayati rajako vastram // 51 // pani bhAva-karaNe // 2 // 52 // 'rorupAntyano bhAvakaraNArye ghaji luk syAt / rAgaH / bhAva-karaNa iti kim ? AdhAre-rajaH // 52 // syado jave // 4 // 2 // 53 // 'syandeSi naluga-vRddhyabhAvI nipAtyete vege'rthe / gosyadaH / java iti kim ? ghRtasyandaH // 53 //
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam dazanA-'vodaidhaudma-prazraya-himazratham / 4 / 2 / 54 // 'ete nalugAdau kRte nipAtyante' / dazanam, avodaH, edhaH, omaH prazrayaH, himazrayaH // 54 // yami-rami-nami-gami-hani-mani-vanati-tanAdedhuTi kchiti 4 // 2 // 55 // "eSAM tanAdInAM ca dhuDAdau kjhiti luk' syAt / yataH, ratvA, natiH, gataH, hataH, mataH, vatiH, tataH, kSataH / dhuTIti kim ? yamyate / GitIti kim ? yantA // 55 // yapi / 4 / 2 / 56 // 'yamyAdInAM yapi luk' syAt / prahatya, pramatya, pravatya, pratatya, prasatya // vA maH / 4 / 2 / 57 // 'yamyAdInAM mAntAnAM yapi vA luk' syAt / prayatya, prayamya; viratya, viramya; praNatya, praNamya; Agatya, Agamya // 57 // gamAM kvau / 4 / 2 / 58 // 'eSAM gamAdInAM yathAdarzanaM kvau kchiti luk syAt / janaGgat, saMyat, parItat, sumata, suvat // 5 // na tiki dIrghazca / / 2 / 59 // 'eSAM tiki lug dIrghazca na' syAt / yantiH, rantiH, nantiH, gantiH, hantiH, mantiH, vantiH, tantiH // 59 // AH khani-sani-janaH // 26 // 'eSAM dhuDAdau viDati AH' syAt / khAtaH, sAtaH, jAtaH, jAtiH / ktiItyeva- cAnti / dhuTItyeva- janitvA // 60 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 223 sani / 4 / 2 / 61 // eSAM dhuDAdau sani AH' syAt / siSAsati / dhuTItyeva-sisaniSati // ye navA / 4 / 2162 // eSAM ye Diti A vA' syAt / khAyate, khanyate; cAkhAyate, cAnyate; sAyate, sanyate; prajAya, prajanya / kitItyeva- sAnyam, janyam // 62 // tanaH kye / 4 / 2 / 63 // 'tanaH kye A vA' syAt / tAyate, tanyate / kya iti kim ? tantanyate // 3 // tau sanastiki / / 2 / 64 // sanastiki tau- 'lugAtau vA' syAtAm / satiH, sAtiH, santiH // 64 // vanyAG paJcamasya // 4 // 2 // 65 // paJcamasya vani 'AG' syAt / vijAvA, ghyAvA // 65 // apAcAyadhiH ktau / 4 / 2 / 66 // apapUrvasya cAyateH ktau 'ciH' syAt / apacitiH // 66 // dAdo hrad ktayozca / 4 / 2 / 67 // hAdeH kta-ktavatoH ktau ca 'id' syAt / atraH, annavAn, kattiH // 67 // alvAdereSAM to no'maH / 4 / 2 / 68 // pavarjAd RdantAd lvAdibhyazca pareSAm 'kti-kta-ktavatUnAM to naH' syAt / tINiH, tIrNaH, tIrNavAn; lUniH, lUnaH, lUnavAn; dhUniH, dhUnaH, dhUnavAn / apra iti kim ? pUrtiH, pUrtaH, pUrtavAn // 6 // radAdamUrcha-madaH ktayordasya ca / 2 / 69 // mUrchi madivarjAd radantAt parasya 'ktayostasya tadyoga dhAtudazca naH' syAt /
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam " pUrNaH pUrNavAn bhinnaH bhinnavAn / amUrcchamada iti kim ? mUrtaH, mattaH radAttasyeti kim ? caritam, muditam // 69 // sUyatyAdyoditaH |4| 2|70 // sUyatyAdibhyo navabhya odibhyazca parasya 'ktayosto naH' syAt / sUnaH sUnavAn dUna: dUnavAn, lagna, lagnavAn // 70 // vyaJjanAntasthA''to'khyA - dhyaH |4|2|71 // , khyA- dhyAvarjasya dhAtoryadvyaJjanaM tasmAt parA yA'ntasthA, tasyAH paro ya AH, tasmAt parasya 'ktayosto naH' syAt / styAnaH styAnavAn / vyaJjana iti kim ? yAtaH / antasthA iti kim ? snAtaH / Ata iti kim ? cyutaH / dhAtorvyaJjaneti kim ? niryAtaH / akhyAdhya iti kim ? khyAtaH, dhyAtaH / AtaH parasyeti kim ? daridritaH // 71 // pU-divyaJcairnAzA 'dyUtA 'napAdAne | 4|2|72 // ebhyo yathAsaGkhyaM nAzAdyarthebhyaH parasya 'ktayosto naH' syAt / pUnA yavAH, AdhUnaH, samaknI pakSI / nAzA 'dyUtA 'napAdAna iti kim ? pUtam, dhUtam, udaktaM jalam // 72 // segrase karmmakarttari |4| 2|73 // seH parasya 'ktayosto grAse karmakartari naH' syAt / sino grAsaH svayameva / karmmakarttarIti kim ? sito grAso maitreNa // 73 // kSeH kSI cA'SyArthe |4|2|74 // ghyaNo'rtho bhAvakarmmaNI, tato'nyasminnarthe 'ktayostaH kSeH parasya naH syAt, tadyoge kSeH kSIzva' / kSINaH kSINavAn maitraH / adhyArthe iti kim ? kSitamasya // 74 // " vA''kroza- dainye | 4|2|75 //
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 225 Akroze dainye ca gamye kSeH parasyA'ghyArthe 'ktayosto n vA syAt, tadyoge kSeH kSIzca' / kSINA''yuH, kSitA''yurjAlmaH / kSINakaH, titakastapasvI // 75 // R-hI-ghrA-dhrA-tronda-nuda-vintervA / 4 / 2176 // ebhyaH parasya 'ktayosto n vA' syAt / RNam, Rtam; hINaH, hrItaH; hINavAn, hrItavAn; ghrANaH, ghrAtaH, dhrANaH, dhrAtaH; trANaH, trAtaH; samutraH, samuttaH; nunnaH, nuttaH; vitraH, vittaH // 76 / / du-gorU ca / 4 / 2 / 77 // du-gubhyAM parasya 'ktayosto na syAt, tadyoge dugoruzca' / dUnaH, dUnavAn, gUnaH, gUnavAn // 77 // -zuSi-paco ma-ka-vam / 4 / 278 // ebhyaH parasya 'ktayosto yathAsaGkhyaM ma-ka-vAH' syuH / kSAmaH, kSAmavAn; zuSkaH, zuSkavAn; pakvaH, pakvavAn / / 78 // nirvANamavAte / 4 / 2 / 79 // avAte katari nipUrvAd vAteH parasya 'ktayosto n nipAtyate' / nirvANo muniH / avAta iti kim ? nirvAto vAtaH // 79 // anupasargAH kSIbolAgha-kRza-parikRza-phullotphulla-saMphullAH 4280 // 'anupasargAH ktAntA ete nipAtyante' / kSIbaH, ullAghaH, kRzaH, parikRzaH, phullaH, utphullaH, saMphullaH / anupasargA iti kim ? prakSIbitaH // 80 // bhittaM zakalam / 4 / 2 / 81 // 'bhideH parasya tasya natvAbhAvo nipAtyate, zakalaparyAyazcet' / bhittaM zakalamityarthaH / zakalamiti kim ? bhinna bhittam // 8 //
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam vittaM dhana-pratItam / / 2 / 82 // 'vindateH parasya ktasya natvAbhAvo nipAtyate, dhana-pratItayoH paryAyazcet' vittaM dhanam, vittaH pratItaH / dhana-pratItamiti kim ? vinaH // 82 // hu-dhuTo hedhiH / 4 / 2 / 83 // hodhuMDantAca parasya 'hedhiH' syAt / juhudhi, viddhi // 83 // zAsasa-hanaH zAdhyeSi-jahi / 4 / 2 / 84 // zAs-as-hanAM hantAnAM yathAsaMkhyam 'zAdhyedhi-jahayaH' syuH / zAdhi, edhi, jahi // 84 // ataH pratyayAlluk / 4 / 2185 // dhAtoH paro yo'dantaH pratyayastataH parasya 'he ksyAt / dIvya / ata iti kim ? rAdhnuhi / pratyayAditi kim ? pApahi // 85 // asaMyogAdoH / / 2 / 86 // asaMyogAt paro ya ustadantAt pratyayAt parasya 'he k syAt / sunu / asaMyogAditi kim ? aSNuhi / oriti kim ? krINIhi // 86 // vamyaviti vA / 4 / 287 // 'asaMyogAt paro ya ustadantasya pratyayasya luga vA' syAt, vamAdau aviti pare / sunvaH, sunuvaH; sunmaH, sunumaH / avitIti kim ? sunomi / asaMyogAdityeva- takSNuvaH // 87 // kRgo yi ca // 28 // 'kRgaH parasyoto yAdau vami cA'viti luk' syAt / kuryuH, kurvaH, kurmaH // 8 // ataH zityut / / 2 / 89 //
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 227 zityaviti ya ustannimittasya 'kRgo'ta u:' syAt / kuru / avitItyeva - karoti // 89 // znA - 'styorluk |4|2|90 // 'nasya astezcA'taH zityaviti luk syAt / rundhaH staH / ata ityevaAstAm // 90 // vA dviSA''to'naH putra |4| 2|91 // dviSa AdantAcca parasya 'zito'vito'naH sthAne pus vA syAt / adviSuH, adviSan; ayuH, ayAn // 91 // sijU - bido'bhuvaH |4|12|92 // sicpratyayAd vidazca dhAtoH parasya 'anaH pus syAt, na ced bhuvaH paraH sic syAt' / akArSuH aviduH / abhuva iti kim ? abhUvan // 92 // drUyukta - jakSapaJcataH // 42 // 93 // kRtadvitvAd jakSapaJcakAca parasya ' zito'vito'naH pus' syAt / ajuhavuH, ajakSuH, adariduH, ajAgaruH, acakAsuH, azAsuH // 93 // anto no luk |4| 2|94 // dvayukta - jakSapaJcakAt parasya ' zito'vito'nto no luk syAt / juhvati, juhvat; jakSati, jakSat; daridrati, daridrat // 94 // zau vA | 4|2| 95 // hayukta - jakSapaJcakAt parasyA' - 'nto naH ziviSaye lug vA syAt / dadati dadanti kulAni; jakSati, jakSanti daridrati, daridranti // 95 // znazcA''taH |4|2|96 // 'iyukta - jakSapazJcataH znazca 'zityavityAto luk syAt / mimate, daridrati,
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam krINanti / avitItyeva - ajahAm, akrINAm // 96 // eSAmIrvyaJjane'daH | 4|2 // 97 // dvayukta - jakSapaJcataH znazcA'''taH dAsaMjJasya' / mimIte, lunItaH kim ? dattaH, dhattaH // 97 // zityaviti vyaJjanAdAvIH syAt, na tu / vyaJjana iti kim ? mimate / ada iti irdaridraH | 4|2|98 // 'daridro vyaJjanAdau zityavityAta i: ' syAt / daridritaH / vyaJjana ityeva - daridrati // 98 // bhiyo navA | 4|2| 99 // bhayo vyaJjanAdau zityaviti 'irvA' syAt / bibhitaH, bibhItaH // 99 // hAkaH |4| 2|100 // hAko vyaJjanAdI zityaviti 'Ata irvA' syAt / jahitaH, jahItaH // Aca hau |4| 2|101 // hAko hau 'At iMzca vA' syAt / jahAhi, jahihi, jahIhi // 101 // yi luk / 4 / 2 / 102 || yAdI ziti hAka 'A luk syAt / jahyAt // 102 // otaH zye |4| 2|103 // 'dhAtorotaH zye luk' syAt / avadyati / zya iti kim ? gaurivASS carati = gavati // 103 // jA jJAjano'tyAdau |4| 2|104 // jJA- janoH ziti 'jAH' syAt, na tvanantare tivAdau / jAnAti, jAyate / atyAdAviti kim ? jAjJAti, jaJjanti // 104 //
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 229 pvAderhasvaH / 4 / 2 / 105 // 'pyAdeH ziti atyAdau hrasvaH' syAt / punAti, lunAti / pvAderiti kim ? vrINAti // 105 // gamiSayamazchaH / 4 / 2 / 106 // eSAM zityatyAdau 'cha:' syAt / gacchati, icchati, yacchati, Ayacchate / atyAdAviti kim ? jaGganti // 106 // vege satterdhAt / 4 / 2 / 107 // sarte.ge gamye ziti 'dhAt' syAt, atyAdau / dhAvati / vega iti kim ? dharmamanusarati // 107 / / zrauti-kRvu-dhivu-pA-mA-mA-sthA-mnA-dAma-dRzyati-zadasadaH zR-kR-dhi-piba-jighra-dhama-tiSTha-mana-yaccha-pazyarcha zIya-sIdam / 4 / 2 / 108 // eSAM zityatyAdau yayAsaMkhyam 'zrAdayaH' syuH / zRNu, kRNu, dhinu, piba, jighra, dhama, tiSTha, mana, yaccha, pazya, Rccha, zIyate, sIda // 108 // kramo dIrghaH parasmai / 4 / 2 / 109 // kramaH parasmaipadanimitte ziti 'dIrghaH' syAt, atyAdau / kAma, krAmyati / parasmaipada iti kim ? Akramate sUryaH // 109 // SThivU-kumvA''camaH / 4 / 2 / 110 // eSAM zityatyAdau 'dIrghaH' syAt / ThIva, kAma, AcAma / AGiti kim ? cama // 11 // zamasaptakasya zye / 4 / 2 / 111 // zamAdInAM saptAnAM zye 'dIrghaH' syAt / zAmya, dAsya, tAmya, zrAmya, bhrAmya,
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam kSAmya, mAgha / zye iti kim ? bhramati // 111 // Thik-sivo'naTi vA / 4 / 2 / 112 // SThiv-sivoranaTi 'dIrgho vA' syAt / niThIvanam, niSThevanam; sIvanam, sevanam // 112 // ma-vyasyAH / 4 / 2 / 113 // dhAtovihite mAdau vAdI cA-''ta A dIrghaH' syAt / pacAmi, pacAvaH, pacAmaH // 113 // anato'nto'dAtmane / 4 / 2 / 114 // anataH parasyA''tmanepadasthasyA''nto't' syAt / cinvate / Atmanepada iti kim ? cinvanti / anata iti kim ? pacante // 114 // zIDo rat / 4 / 2 / 115 // zIGaH parasyA''tmanepadasthasyA''nto rat syAt / zerate // 115 // vetternavA / 4 / 2 / 116 // vetteH parasyAtmanepadasthasyA ''nto rad vA' syAt / saMvidrate, saMvidate // tivAM NavaH parasmai / 4 / 2 / 117 // 'vetteH pareSAM parasmaipadAnAM tivAdInAM parasmaipadAnyeva gavAdayo nava yathAsaMkhyaM vA' syuH / veda, vidatuH, viduH; vetya, vidayuH, vida; veda, vidva, vidya / pale- vettItyAdi // 117 // brUgaH paJcAnAM paJcA''hazca / / 2 / 118 // 'brUgaH pareSAM tivAdInAM paJcAnAM yathAsaMkhyaM paJca NavAdayo vA syuH, tadyoge brUga Ahazca' / Aha, AhatuH, AhuH, Atya, AyuH / pakSebravItItyAdi // 11 //
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 231 AziSi tu-dostAtaG / 4 / 2 / 119 // 'AzIrathayostuhyostAtaG vA' syAt / jIvatAt, jIvatu bhavAn; jIvatAt, jIva tvam; nandatAt, nanda tvam / AziSIti kim ? jIvatu // Ato Nava auH / 4 / 2 / 120 // AtaH parasya 'Nava auH' syAt / papau // 120 // AtAmAte-AthAmAthe AdiH / 4 / 2 / 121 // At pareSAmeSAm 'Ata i.' syAt / pacetAm, pacete, paceyAm, pacethe / Aditi kim ? mimAtAm // 121 // yaH saptamyAH / 4 / 2 / 122 // At parasya 'saptamyA yAzabdasyaH' syAt / pacet, paceH // 122 // yAm-yusoriyamiyusau / 4 / 2 / 123 // 'At parayoryAm-yusoryayAsaMkhyamiyamiyusau' syAtAm / paceyam, paceyuH / / [123 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM sikhomacandrAbhidhAnasvopajazadAnuzAsana laghuvRttI caturthasyAdhyAyasya dvitIyaH pAdaH samAptaH // 12 // zrIbhImapRtanotkhAta- rajobhiribhUbhujAm / aho ! citramavardhanta, lalATe jalabindavaH // 14 // tRtIyaH pAdaH nAmino guNo'kchiti 4 // 3 // 1 // nAmyantasya dhAtoH dvirje pratyaye 'guNaH' syAt / cetA / akkitIti kim ? yutaH // 7 //
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam u-znoH 4 // 3 // 2 // dhAtoruznoH pratyayayorakchiti 'guNaH' syAt / tanoti, sunoti // 2 // pusa-pau // 4 // 3 // 3 // nAmyantasya dhAtoH pusi pau ca 'guNaH' syAt / aiyaruH, arpayati // 3 // laghorupAntyasya // 4 // 3 // 4 // dhAtorupAntyasya nAmino laghorakDiti 'guNaH' syAt / bhettA / laghoriti kim ? Ihate / upAntyasyeti kim ? bhinati // 4 // midaH zye 4315 // miderupAntyasya zye 'guNaH' syAt / medhati // 5 // jAguH kiti / 4 / 3 / 6 // jAguH kiti 'guNaH' syAt / jAgaritaH // 6 // RvarNa-dRzo'Di // 4 // 37 // RvarNAntAnAM dRzezcA'Gi pare 'guNaH' syAt / Arat, asarat, ajarat, adarzat // 7 // skRcchto'ki parokSAyAm // 4 // 38 // skRcchoH RdantAnAM ca nAminaH parokSAyAm 'guNaH' syAt, na tu kopalakSitAyAM kvasu-kAnoH / saJcaskaruH, AnachuH, teruH / akIti kim ? sadhaskRvAn // 8 // saMyogAdRdaH // 4 // 3 // 9 // saMyogAt paro ya Rta, tadantasyA'rtezca parokSAyAmaki 'guNaH' syAt / sasmaruH, sasvaruH, AruH / saMyogAditi kim ? cakruH // 9 // kya-yaDA''zIyeM / 4 / 3 // 10 //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 233 saMyogAd ya Rt, tadantasyA'rtezca kye yaDi AzIrye ca 'guNaH' syAt / smaryate, svaryate, aryate; sAsmaryate, sAsvaryate, arAryate; smaryAt, aryAt // na vRddhizcA'viti kDillope / 4 / 3 / 11 // aviti pratyaye yaH kito tizca lopastasmin sati 'guNo vRddhizca na' syAt / cecyaH, marImRjaH // 11 // bhavateH sijulupi / 4 / 3.12 // bhuvaH sijlupi 'guNo na' syAt / abhUt / sijlupIti kim ? vyatyabhaviSTa // 12 // sUteH paJcamyAm / 4 / 3 / 13 // sUteH paJcamyAm 'guNo na' syAt / suvai // 13 // DyuktopAntyasya ziti svare / 4 / 3 / 14 // yuktasya dhAtorupAntyasya nAminaH svarAdI ziti 'guNo na' syAt / nenijAni / upAntyasyeti kim ? juhavAni / zitIti kim ? nineja // dviNorappiti -yau / 4 / 3 / 15 // horiNazca nAminaH svarAdAvapiti aviti ca ziti yathAsaMkhyam 'vyau' syAtAm / juhvati, yantu / agvitIti kim ? ajuhaH, ayAni // 15 // iko vA / 4 / 3 // 16 // ikaH svarAdAvaviti ziti 'y vA' syAt / adhiyanti, adhIyanti // 16 // kuTAderDidvadaNit / 4 // 3 // 17 // kuTAdeH paro Nidvarjapratyayo 'dvit' syAt / kuTitA, gutA / aJNiditi kim ? utkoTaH, uccukoTa // 17 // vijeriT / 4 // 3 // 18 //
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 zrIsidahemacandrazabdAnuzAsanam 'vijeriTa Didvat' syAt / udvijitA / iDiti kim ? udvejanam // 18 // vorNoH / 4 // 3 // 19 // 'UrNoriD vA Didvat' syAt / proNuvitA, proNavitA // 19 // zidavit / 4 / 3 // 20 // 'dhAtorvidvarjaH zit pratyayo Didvat' syAt / itaH, krINAti / aviditi kim ? eti / ziditi kim ? ceSISTa // 20 // inthyasaMyogAt parokSA kidvat 14 // 3 // 21 // indherasaMyogAntAcca parA 'avitparokSA kidvat' syAt / samIdhe, ninyuH / inthyasaMyogAditi kim ? samaMse // 21 // svornavA // 4 // 3 // 22 // svajeH 'parokSA vA kidvat' syAt / sasvaje, sasvaje // 22 // ja-nazo nyupAntye tAdiH ktvA // 4 // 23 // jantAt nazezca nyupAntye sati 'tAdiH ktvA kidvatA' syAt / raktvA, raGktvA ; naSTvA, naTvA / nIti kim ? bhuktvA / upAntya iti kim ? niktvA / tAdiriti kim ? vibhajya // 23 // Rt-tRSa-mRSa-kRza-vaca-luca-ya-phA seT // 4 // 3 // 24 // nyupAntye satyebhyo 'vA ktvA seT kidvat' syAt / RtitvA, artitvA; tRSitvA, tarSitvA; mRSitvA, marSitvA; kRzitvA, karzitvA; vacitvA, vaJcitvA; lucitvA, luzcitvA; zrathitvA, zranyitvA; guphitvA, gumphitvA / nyupAntya iti kim ? kothitvA, rephitvA / seDiti kim ? vaktvA // 24 // vo vyaJjanA''deH san cAjya-vaH 43325 // vau udityupAntye sati vyajanAderdhAtoH paraH 'ktvA san ca seTI kivatA syAtAM
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhomadhanazamyAnuzAsanam 235 na tu yvantAt / putitvA, yotitvA; dighutiSate, diyotiSate; likhitvA, lekhitvA; lilikhiSati, lleikhiSati / vAviti kim ? vartitvA / vyaJjanAderiti kim ? uSitvA / ayva iti kim ? devitvA // 25 // uti zavo'yaH kto bhAvA''rambha / 4 // 3 // 26 // uti upAntye sati zava:myo'dAdibhyazca parI bhAyA''rambhayoH 'kta-ktavatU seTI vA kidvat' syAtAm / kudhitam, kodhitamanena; prakucitaH, prakocitaH; prakucitavAn, prakocitavAn / ruditam, roditamebhiH; praruditaH, praroditaH; praruditavAn praroditavAn / utIdi kim ? zcititamebhiH / zavAya iti kim ? pragudhitaH / bhAvA''ramma iti kim ? rucitaH // 26 // ___ na DIG-zIT-pUra-dhRSi-vidi-svidi-midaH / 4 / 3 / 27 // ebhyaH parI 'seTau kta ktavatU kiDana' syAtAm / iyitaH, iyitavAna; zayitaH, zayitavAn, pavitaH, pvitvaan| pradharSitaH, pradharSitavAn; prakSveditaH, prkssveditvaan| prasveditaH, prasveditavAnH prameditaH, prameditavAn / seTAvityevaDInaH, DInavAn // 27 // mRSaH kSAnto / 4 // 3 // 28 // kSamA'mRSaH 'seTI kta ktavatU kinna' syAtAm / marSitaH, marSitavAn / kSAntAviti kim ? apamRSitaM vAkyam // 28 // ktvA // 4 // 3 // 29 // 'dhAtoH ktvA seT kinna' syAt / devitvA / seDityeva- kRtvA // 29 // skanda-spandaH // 4 // 3 // 30 // AbhyAm 'ktvA kidvanna' syAt / skantvA, syantvA // 30 //
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam kSudha-kiza-kuSa-guSa-mRDa-mRda-vada-vasaH // 4 // 3 // 31 // ebhyaH 'ktvA seT kidvat' syAt / kSudhitvA, vizitvA, kuSitvA, gudhitvA, mRDitvA, mRditvA, uditvA, uSitvA // 31 // ruda-vida-muSa-graha-svapa-pracchaH san ca / 4 // 3 // 32 // ebhyaH ktvA san ca kidvat' syAt / ruditvA, rurudiSati; viditvA, vividiSati; muSityA, mumuSiSati; gRhItyA, jighRkSati, sutyA, suSupsati; pRSTyA, pipRcchiSati // 32 // nAmino'niT // 4 // 3 // 33 // 'nAmyantAddhAtoraniT san kidvat' syAt / cicIpati / aniDiti kim ? zizayiSate // 33 // upAntye 4 // 3 // 34 // nAminyupAntye sati 'dhAtoH san aniT kidvat' syAt / bibhitsati // 34 // sijAziSAvAtmane / 4 / 3 // 35 // nAminyupAntye sati dhAtorAtmanepadaviSayAvaniTI 'sijAziSI kidvat' syAtAm / abhitta, mitsISTa / Atmane iti kim ? asAkSIt // 35 // RvarNAt // 4 // 3 // 36 // RvarNAntAd dhAtoraniTAvAtmanepadaviSayau 'sijAziSau kidvat' syAtAm / akRta, kRSITa; atIrtha, tIrSITa // 36 // gamo vA 433337 // gamerAtmanepadaviSayau 'sijAziSI kivatA' syAtAm / samagata, samagasta; saMgasITa, saMgasISTa // 37 // hanaH sin / 4 / 23 //
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsidahemacandrazabdAnuzAsanam 237 - hanterAmanepadaviSayaH 'sic kidvat' syAt / Ahata // 38 // yamaH sUcane // 4 // 3 // 39 // sUcanArthAd yamerAtmanepadaviSayaH 'sin kidvat' syAt / udAyata / sUcana iti kim ? AyaMsta rajjum / / 39 // vA svIkRtau / 4 / 3 / 40 // svIkArArthAd yamerAtmanepadaviSayaH 'sic kidvadvA' syAt / upAyata, upAyaMsta mahAstrANi / svIkRtAviti kim ? AyaMsta pANim // 40 // izca sthA-daH // 3 // 41 // stho dAsaMjJakAghA''tmanepadaviSayaH 'sic kidvat syAt, tadyoge sthAdorizca' / upAsthita, Adita, vyadhita // 41 // mRjo'sya vRddhiH // 4 // 3 // 42 // 'mRjerguNe sati asya vRddhiH' syAt / mArTi / ata iti kim ? mRSTaH // RtaH svare vA // 4 // 3 // 43 // mRje RtaH svarAdI pratyaye 'vRddhirvA' syAt / parimArjanti, parimRjanti Rta iti kim ? mamArja / svara iti kim ? mRjvaH // 43 // sici parasmai samAnasyA'Diti // 3 // 44 // samAnAntasya dhAtoH parasmaipadaviSaye sicyaDiti 'vRddhiH' syAt / acaiSIt / parasmai iti kim ? acyoSTa / samAnasyeti kim ? agavIt / aGitIti kim ? nyanuvIt // 44 // vyaJjanAnAmaniTi 4 // 3 // 45 // vyaJjanAntasya dhAtoH parasmaipadaviSaye aniTi sici samAnasya 'vRddhiH' syAt / arAkSIt / samAnasyetyeva - udavonam / aniTIti kim ?
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam atakSIt // 45 // vorgugaH seTi / 4 / 3 / 46 // UoH seTi sici parasmaipade 'vRddhirvA' syAt / praurNAvIt, praurNavIt, prauNNuvIt // 46 // vyaJjanAderyopAntyasyA'taH // 4 // 3 // 47 // vyaJjanAderdhAtorupAntyasyA'taH seTi sici parasmaipade 'vRddhirvA' syAt / akANIta, akaNIt / vyasanAderiti kim ? mA bhavAn aTIt / upAntyasyeti kim ? avadhIt / ata iti kim ? adevIt / seTItyeva - adhAkSIt // 47 // vada-vraja-TraH // 4 // 3 // 48 // vada-vrajorlanta-rantayozcopAntyasyA'sya parasmaipade seTi sici 'vRddhiH' syAt / avAdIt, avrAjIt, ajvAlIt, akSArIt // 48 // na zvi-jAgR-zasa-kSaNamyeditaH // 3 // 49 // eSAM hamyantAnAm editAM ca parasmaipade seTi sici 'vRddhirna' syAt / azvayIt, ajAgarIta, azasIt, akSaNIt, agrahIt, avamIt, ahayIt, akagIt // 49 // Niti // 4 // 3 // 50 // jiti Niti ca pare dhAtorupAntyasyA'to 'vRddhiH' syAt / pAkaH, papAca // nAmino'kali-haleH // 4 // 3 // 51 // nAmyantasya dhAtornAmno vA kali-halivarjasya Niti 'vRddhiH' syAt / acAyi, kArakaH, apIpaTat / kali-halivarjanaM kim ? acakalata, ajahalat / / jAgurbiNavi 13.52 // jAguNI Navyeva ca Niti 'vRddhiH' syAt / ajAgAri, jajAgAra / triNa
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 239 vIti kim ? jAgarayati // 52 // Ata ai: kRau / 4 / 3153 // Adantasya dhAtoNiti kRti au ca "ai:' syAt / dAyaH, dAyakaH, adAyi / kRditi kim ? dadau // 53 // na jana-badhaH / 4 // 3 // 54 // anayoH kRti Niti au ca 'vRddhirna' syAt / prajanaH, janyaH, ajani; badhaH, badhyaH, abadhi // 54 // mo'kami-yami-rami-nami-gami-vamA-''camaH // 43 // 55 // mantasya dhAtoH kamyAdivarjasya Niti kRti jau ca 'vRddhina' syAt / zamaH, zamakaH, azami / kamyAdivarjanaM kim ? kAmaH, kAmukaH, akAmi; yAmaH, rAmaH, nAmaH, agAmi, vAmaH, AcAmakaH // 55 // vitramervA // 3 // 56 // vizrameNiti kRti au ca 'vRddhirvA' syAt / vizrAmaH, vizramaH; vizrAmakaH, vizramakaH; vyazrAmi, vyazrami // 56 // jyamoparamau / 4 / 3 / 57 // udupAbhyAM yami-ramyodhaSi 'vRddhyabhAvo nipAtyate' / udyamaH, uparamaH // 57 // NidvA'ntyo Na / 4 / 3158 // 'parokSAyA antyo Nav NitA' syAt / ahaM cicaya, cicAya; cukuTa, cukoTa / antya iti kim ? sa papAca // 58|| uta aurviti vyAne'dveH / / 3259 // adyuktasyodantasya dhAtorvyajanAdau viti 'auH' syAt / yauti / uta iti kim ? eti / dhAtorityeva- sunoti / vitIti kim ? rutaH / vyaJjana iti
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam kim ? stavAni / adveriti kim ? juhoti // 59 // vorNoH / 4 / 3 / 60 // Uoradyuktasya vyajanAdau viti 'aurvA' syAt / proNati, prorNoti / adverityeva- prorNonoti // 60 // na di-syoH 4261 // 'Uordi-syoH parayorauna' syAt / praurNot, praurNoH // 61 // tRhaH znAdIt / 4 / 3 / 62 // tRheH znAt paro vyaJjanAdau viti pare 'It' syAt / tRNeDhi // 62 / / brUtaH parAdiH / 4 / 3 / 63 // bruva UtaH paro vyaJjanAdau viti 'parAdirIt' syAt / bravIti / Uta iti kim ? Atya // 63 // yaG-tu-ru-storbahulam / 4 / 3 / 64 // yaGlubantAt tu-ru-stubhyazca paro vyajanAdI viti 'Id bahulaM parAdiH' syAt / kvacidvA- bobhavIti, bobhoti; kvacitra - varvati; tavIti, tauti; ravIti, rauti; stavIti, stauti / adverityeva- tutoya, tuSToya // 64 / / saH sijasterdi-syoH 4 // 3 // 65 // sijantAd dhAtorastezca santAt paro di-syoH parayoH 'parAdirIt syAt / akArSIt, akArSIH; AsIt, AsIH / sa iti kim ? adAt // 65 // pibaiti-dA-bhU-sthaH sico lup parasmai na ceT // 4 // 3 // 66 // ebhyaH parasya 'sicaH parasmaipade lup syAt, lubyoge na ceT' / apAt, agAt, adhyagAt, adAt, adhAt, abhUta, asthAt / parasmai iti kim ? apAsata payAMsi taiH // 66 //
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiyAmacandrazabdAnuzAsanam 241 dhe-grA-zA-chA-so vA 4 // 3 // 67 // ebhyaH parasya 'sicaH parasmaipade lub vA syAt, lubyoge ca neT / adhAt, adhAsIt, aghrAt, aghrAsIt; azAta; azAsItH acchAt, acchAsIt; asAt, asAsIt // 67 // tanmyo vA ta-pAsi na-Nozca / / 13 / 68 // tanAdibhyaH parasya 'sidhaste yAsi ca lub vA syAt, tapoge n- Noca lupa, na ceT' / atata, atanidha; atathAH, atanidhaH; asata, asaniSTa; asayAH, asaniSThAH // 6 // sanastatrA''vA 4369 // sano lupi satyAm 'A vA syAt / asAta, asata; asAyAH, asayAH / tatreti kim ? asaniSTa // 19 // dhu-svAlluganiTasta-yoH 470 // dhuDantAt svAntAca dhAtoH parasyA-''niTaH sicastAdI yAdI ca luk' syAt / abhitta, amityAH, akRta, akRyAH / aniTa iti kim ? vyadhotiSTa // 7 // iTa iti / / 371 // iTaH parasya "sica iti suk syAt / alAvIt / iTa iti kim ? akArSIt / ItIti kim ? amaNiSam // 7 // so pi vA 4 // 372 // dhAtordhAdI pratyaye 'so lug vA syAt / cakAdhi, cakAddhi; alavidhvam, alaviDva m // 72 // asteH si hastveti // 73 //
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 zrIsidmahemacandrazabdAnuzAsanam 'asteH saH sAdI pratyaye luk syAt, eti tu so haH' / asi, vyatise, vyatihe, bhAvayAmAhe // 73 // duha-diha-liha-gRho dantyAtmane vA sakaH / / 13 / 74 // ebhyaH parasya 'sako dantyAdI Atmanepade lug vA syAt / adugdha, adhukSata; adigdha, adhikSata; alIdAH, alikSathAH; nyaguruhi, nyaghukSAvahi / dantya iti kim ? adhukSAmahi // 7 // svare'ttaH // 4 // 375 // 'sako'sya svarAdI pratyaye luk, syAt / adhukSAtAm // 7 // daridro'yatanyAM vA 4 // 376 // 'daridro'yatanyAM viSaye luga vA syAt / adaridrIt, adaridrAsIt // 76 / / azityassan-Naka-NakA'naTi / / 1377 // sAdisanAdivale aziti viSaye 'daridro luk syAt / duridram / azitIti kim ? daridrAti / satrAdivarjanaM kim ? didaridrAsati, daridrAyako yAti, daridrAyakaH, paritrANam // 77 // vyAnAd deH sazca daH 43378 // dhAtorvyaJjanAntAt parasya 'de k syAt, yathAsambhavaM dhAtoH so dazca' | aghakAta, ajAgaH, avimaH, anvazAt / vyaanAditi kim ? ayAt // seH s-da-pAM ca rurvA // 3 // 79 // vyaanAntAd dhAtoH parasya 'se k syAt, yathAsambhavaM sa-da-dhAM vA ruzca' / adhakAstvam, aghakAt tvam abhinastvam, abhinat tvam; aruNastvam, aruNat tvam // 79 // yo'ziti // 38 //
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 243 ghAtorvyaJjanAntAt parasya 'yo'ziti pratyaye luk' syAt / jaGgamitA / vyaJjanAdityeva- lolUyitA / azitIti kim ? bemiyate ||80 // kyo vA // 4 // 38 // ghAtoLajanAntAt parasya 'kyo'ziti pratyaye luga vA' syAt / samidhiSyati, samidhyiSyati; dRSadiSyate, dRSadhiSyate // 8 // ataH / 4 / 3182 // adantAd dhAtovihite'ziti pratyaye 'dhAtorato luk syAt / kathayati / vihitavizeSaNaM kim ? gataH // 2 // NeraniTi / 4 / 3 / 83 // aniTyaziti pratyaye 'Nerluk' syAt / atatakSata, cetanaH / aniTIti kim ? kArayitA // 3 // seTUktayoH / / 3 / 84 // seToH ktayoH parayo-'gelk syAt / kAritaH, gaNitavAn // 4 // AmantA''lvA''yyetnAvaya 41385 / eSu pareSu Neraya' syAt / kArayAdhakAra, gaNDayantaH, spRhayAluH, mahayAyyaH, stanayiluH // 85 // ___ laghoryapi // 3 // 86 // rughoH parasya 'Nepi ay' syAt / prazamayya / laghoriti kim ? pratipAdya // 86 // vA''pnoH / 4 / 3 / 87 // ApnoH parasya 'Neryapyaya vA' syAt / prApayya, prApya / Apnoriti kim ? adhyAya // 87 //
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam meGo vA mit | 4 | 3 |88 // 'meGo yapi midvA' syAt / apamitya, apamAya // 88 // kSeH kSIH 4 / 3 / 89 // 244 'kSeryapi kSI' syAt / prakSIya // 89 // kSayya - jayyau zaktau |4|3|90 // 'kSi- jyorantasya zaktI gamyAyAM ye pratyaye'y nipAtyate / kSayyo vyAdhiH, jayyaH zatruH / zaktAviti kim ? kSeyaM pApam, jeyaM manaH // 90 // krayyaH krayArthe |4| 3 |91 // 'kriyo'ntasya ye pratyaye'y nipAtyate, krayAya cet prasArito'rthaH / krayyo gauH / krayArtha iti kim ? kreyaM te dhAnyaM na cAsti prasAritam // 91|| sastaH si | 4 | 3 |92 // dhAtoH santasyA'ziti sAdI pratyaye viSayabhUte 'taH' syAt / vatsyati / sa iti kim ? yakSISTa / sIti kim ? vasiSISTa // 92 // dIpU dIGaH kGiti svare | 4 | 3 |93 // dIGa: kGiti aziti svare 'dIy' syAt / upadidIyAte / kGitIti kim ? upadAnam / svara iti kim ? upadedIyate // 93 // it-pusi cA''to luk / 4 / 3 / 94 // kGityaziti svare, iTi, eti, pusi ca pare 'Adantasya dhAtorluk syAt / papuH, adadhat, papitha, vyatire, aduH // 94 // saMyogA''dervA'' ziSyeH | 4 | 3 |95 // dhAtoH saMyogAderAdantasya kGityAziSi 'eva' syAt / gleyAt, glAyAt / saMyogAderiti kim ? yAyAt / kGitItyeva - glAsISTa // 95 //
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 245 gA-pA-sthA-sA-dA-mA-hAkaH / 4 / 3 / 96 // eSAm 'kDityAziSyeH' syAt / geyAta, peyAt, sthayAt, avaseyAt, deyAt, dheyAt, meyAt, heyAt // 16 // IrvyaJjane'yapi / 4 / 3 / 97 // gAderyavarje kDityaziti vyaJjanAdI 'I.' syAt / gIyate, jegIyate, pIyate, sthIyate, avasIyate, dIyate, dhIyate, mIyate, hInaH / vyaJjana iti kim ? tasthuH / ayapIti kim ? pragAya // 97 // ghrA-moryaDi 43198 // ghrA-moGi 'I:' syAt / jenIyate, dedhmIyate // 98 // hano nIrvaghe 43199 // hantervadhArthasya yaDi 'nIH' syAt / jennIyate / vadha iti kim ? gatIjAnyate // 19 // JNiti ghAt / 4 / 3 / 100 // jiti Niti ca pare 'hanteryAt' syAt / ghAtaH, ghAtayati // 10 // ji-Navi ghana / 4 / 3 / 101 // au Navi ca pare 'hanterghan' syAt / aghAni, jaghAna ||101 // nazernez vA'Di / 4 / 3 / 102 // nazeraDi 'nez vA' syAt / anezat, anazat / / 102 / / zvayatyasU-vaca-pataH zvA-''sya-voca-paptam / 4 / 3 / 103 // eSAmaGi 'yathAsaGkhyaM zvAdayaH' syuH / azvat, Asthat, avocat, apaptat // 103 // zIGa e: ziti / 4 / 3104 //
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 'zIGaH zityeH' syAt / zete // 104 // kkiti yi zay / 4 / 3 / 105 // zIGaH kliti yAdau 'zay' syAt / zayyate, zAzayyate / kitIti kim ? zeyam // 105 // upasargAdUho isvaH / / / 3 / 106 // upasargAt parasyohaterutaH kliti yAdau pare 'isvaH' syAt / samuhyate / upasargAditi kim ? Uhyate / yItyeva- samUhitam / U Uha iti prazleSaH kim ? A Uhyate ohyate, samohyate // 106 // AziSINaH / 4 / 3 / 107 // upasargAt parasyeNa ItaH viDati yAdAvAziSi 'isvaH' syAt / udiyAt / I iNa iti prazleSaH kim ? A IyAt-eyAt, sameyAt // 107 // dIrghazciyaG-yak-kyeSu ca / 4 / 3 / 108 // eSu yAdAvAziSi ca dIrghaH' syAt / zucIkaroti; toSTrayate; mantUyati; dadhIyati, bhRzAyate, lohitAyate, stUyate; IyAt // 108 // Rto rIH 43.109 // vyAdau pare Rdantasya RtaH sthAne 'rIH' syAt / pitrIsyAt, cekrIyate, mAtrIyate, pitrIyate / Rta iti kim ? cekIryate // 109 // riH za-kyA-''zIrye / 4 / 3 / 110 // Rdantasya dhAtoH RtaH ze kye AzIrye ca pare 'riH' syAt / vyApriyate, kriyate, hriyAt // 110 // IzcvAvavarNasyA-'navyayasya / 4 / 3 / 111 // anavyayasyA'varNAntasya dhvI 'I:' syAt / zuklIsyAta, mAlIsyAt /
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam anavyayasyeti kim ? divAbhUtA rAtriH ||111 // kyani | 4|3|112 // avarNAntasya kyani 'I' syAt / putrIyati / mAlIyati // 112 // kSuttRD- garbhe'zanAyodanya - dhanAyam | 4 | 3 |113 // eSvartheSu 'yathAsaMkhyamazanAyAdayaH kyannantA nipAtyante' / azanAyati, udanyati, dhanAyati / kSudAdAviti kam ? azanIyati, udakIyati, dhanIyati dAtum ||113|| 247 vRSA'zvAnmaithune sso'ntaH |4|3|114 // AbhyAM maithunArthAbhyAM kyani 'sso'ntaH' syAt / vRSasyati gauH, azvasyati vaDavA / maithuna iti kim ? vRSIyati, azvIyati brAhmaNI ||114 || as ca laulye | 4|3|115 // bhogecchAtireko laulyam, tatra gamye kyani pare 'nAmnaH sso's cAntaH ' syAt / dadhisyati, dadhyasyati / laulya iti kim ? kSIrIyati dAtum // ityAcArya zrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasvopajJazabdAnuzAsanalaghuvRttI caturyasyAdhyAyasya tRtIyaH pAdaH samAptaH || 4|3 // karNaM ca sindhurAjaM ca nirjitya yudhi durjayam / zrIbhImenAdhunA cakre, mahAbhAratamanyathA ||15|| [ caturthaH pAdaH ] asti bruvorbhU- vacAvaziti | 4|4|1 | asti - bruvoryathAsaMkhyam 'bhU-vacau syAtAm aziti viSaye / bhavyam, avocat / azitIti kim ? syAt, brUte // 1 //
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam aghaJkyabalacyajervI |4|4|2 // aghaJAdAvaziti viSaye 'ajervI' syAt / praveyam / aghaJkyabalacIti kim ? samAjaH, samajyA, udajaH, ajaH pazuH // 2 // trane vA | 4|4|3| 'tranayorviSayabhUtayorajevIM vA syAt / pravetA, prAjitA; pravayaNaH, prAjano daNDaH ||3|| C cakSo vAci kuzAMg khyAMg |4|4|4| cakSo vAgarthasyA'ziti viSaye 'kuzAMg khyAMgI' syAtAm / AvazAsyati, AkzAsyate; AkhyAsyati, AkhyAsyate; Akzeyam, Akhyeyam / vAcIti kim ? bodhe vicakSaNaH || 4 || navA parokSAyAm ||4|4|5 // cakSo vAci 'kzAMg - khyAMgau parokSAyAM vA syAtAm / AcakzI, Acakhyau, AcacakSe ||5|| bhRjjo bharja |4|4|6|| bhRjjateraziti 'bharj vA' syAt / bhartha, bhraSTA // 6 // prAd dAgasta Arambhe te |4|4|7|| ArambhArthasya prapUrvasya dAgaH kte pare 'tto vA' syAt / prattaH, pradattaH / prAditi kim ? parIttam // 7 // ni-vi-svanvavAt |4|4|8 // ebhyaH parasya dAgaH kte 'tto vA' syAt / nIttam, nidattam; vIttam, vidattam; sUttam, sudattam anUttam, anudattam avattam avadattam // 8 // svarAdupasargAd dasti kityadhaH | 4|4|1||
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 249 svarAntAdupasargAt parasya dhAvarjasya dAsaMjJasya tAdau kiti 'tto nityam' syAt / prattaH, parItrimam / upasargAditi kim ? dadhi dattam / svarAditi kim ? nirdattam / da iti kim ? pradAtA vrIhayaH / tIti kim ? pradAya / adha iti kim ? nidhItaH // 9 // dat / 4 / 4 / 10 // adho dAsaMjJasya tAdau kiti 'dat' syAt / dattaH, dattiH / adha ityevadhItaH // 10 // do-so-mA-stha i. 4 / 4 / 11 // eSAM tAdau kiti 'i:' syAt / nirditaH, sitvA, mitiH, sthitavAn // 11 // chA-zorvA / 4 / 4 / 12 // chA-zostAdau kiti 'irvA' syAt / avacchitaH, avacchAtaH; nizitaH, nizAtaH // 12 // zo vrate 4413 // zyateH te vrataviSaye prayoge nityam 'i.' syAt / saMzitaM vratam, saMzitaH sAdhuH // 13 // hAko hiH kvi / 4 / 414 // hAkastAdau kiti ktvAyAm 'hiH' syAt / hitvA / ktvIti kim ? hInaH / tItyeva- prahAya // 14 // dhAgaH 4415 // dhAgastAdau kiti 'hiH' syAt / vihitaH, hitvA // 15 // yapi cA'do jagdhU / 4 / 4 / 16 // tAdau kiti yapi cA-''deNagdh' syAt / jandhiH, prajagdhya // 16 //
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam ghasla sanayatanI-ghanacali / 4 / 4 / 17 // eSvade-'sliH' syAt / jighatsati, aghasat, ghAsaH, prAttIti-praghasaH, prAdanam praghasaH // 17 // parokSAyAM navA 4418 // adeH parokSAyAM 'ghaslA ' syAt / jakSuH, AduH // 18 // vervay / 4 / 4 / 19 // vegaH parokSAyAm 'vay vA' syAt / UyuH, vavuH // 19 // RH za-da-praH / 4 / 4 / 20 // eSAM parokSAyAm 'RrvA' syAt / vizazratuH, vizazaratuH; vidadratuH, vidadaratuH; nipapratuH; nipaparatuH // 20 // hano vadha AziSyo / 4 / 4 / 21 // AzIviSaye 'hantervadhaH syAt, na tu jiTi' / vaghyAt / atrAviti kim ? ghAniSISTa // 21 // ayatanyAM vA tvAtmane // 44 // 22 // adyatanyAM viSaye 'hano vadhaH syAd, Atmanepade tu vA' / avadhIta AvadhiSTa; Ahata // 22 // iNikoIH / 4 / 4 // 23 // iNikoradyatanyAm 'gAH' syAt / agAt, adhyagAt // 23 // __NAvajJAne gamuH / 4 / 4 // 24 // iNikorajJAnArthayorNI "gamuH' syAt / gamayati, adhigamayati / ajJAna iti kim ? arthAn pratyAyayati // 24 // sanIDazca / 4 / 4 / 25 //
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 251 iGa iNikocA-'jJAnAryayoH sani 'gamuH' syAt / adhijigAMsate, jigamiSati grAmam, mAturadhijigamiSati // 25 // gAH parokSAyAm / 4 / 4 / 26 // iGaH parokSAviSaye 'gAH' syAt / adhijage // 26 / / Nau san-De vA / 4 / 4 // 27 // san-De pare jo 'iDo gA vA' syAt / adhijigApayiSati, adhyApipayiSati; adhyajIgapata, adhyApipat / NAviti kim ? adhijigAMsate / sanGa iti kim ? adhyApayati // 27 // vA'yatanI-kriyAtipattyorgIG // 4 // 4 // 28 // anayoriDo 'gIG vA' syAt / adhyagITa, adhyaiSTa; adhyagISyata, adhyaipyata // 28 // aD dhAtorAdistinyAM cA'mAGA / 4 / 4 / 29 // hyastanyAmadyatanI-kriyAtipattyozca viSaye 'dhAtorAdiraT syAt, na tu mAjhyoge' / ayAt, ayAsIt, ayAsyat / amADeti kim ? mA sma kArSIt / dhAtoriti kim ? prAyAH // 29 // etyastevRddhiH / / 14 // 30 // iNikorastecA''dehastinyAM viSaye 'vRddhiH syAt, na tu mADA' / Ayana, adhyAyana, AstAm / amAtyeva- mA sma te yan // 30 // svarAdestAsu / 4 / 4 // 31 // svarAderdhAtorAderadyatanI-kriyAtipatti-bastanISu viSaye 'vRddhiH syAt, amADA' / ATIta, aiSiSyat, aujjhat / amADetyeva- mA so'TIt // stAyazito'troNAriT // 4 // 32 //
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam dhAtoH parasya sAdestAdezcA'zita 'Adirid syAt, na tu troNAdyoH ' / laviSyati, lavitA / stAdIti kim ? bhUyAt / azita iti kim ? Asse / atroNAderiti kim ? zastram vatsaH hastaH ||32|| tegrahAdibhyaH | 4|4|33 // ebhya eva parasya stAdyazitaH 'terAdiriT' syAt / nigRhItiH, apasnihitiH / grahAdibhya iti kim ? zAntiH ||33|| gRhaNo'parokSAyAM dIrghaH / 4|4|34|| 'graheryo vihita iT tasya dIrghaH syAt, na tu parokSAyAm / grahItA aparokSAyAmiti kim ? jagRhiva ||34|| vRto navA'nAzI:- sicparasmai ca | 4|4|35|| vRbhyAmudantebhyazca parasyeTo 'dIrgho vA syAt, na tu parokSA''ziSoH, sici ca parasmaipade' / prAvarItA, prAvaritA; varItA, varitA; titarISati, titariSati / parokSA''divarjanaM kim ? vavaritha, teritha, prAvariSISTa, AstariSISTa, prAvAriSuH, AstAriSuH // 35 // iTU sijAziSorAtmane | 4|4|36|| vRtaH parayorAtmanepadaviSaye 'sijAziSorAdiriT vA syAt / prAvRta, prAvariSTa; avRta, avarISTa; AstIrTa, AstariSTa prAvRSISTa, prAvariSISTa; vRSISTa, variSISTa; AstIrSISTa, AstariSISTa / Atmane iti kim ? prAvArIt ||36|| saMyogAd RtaH | 4|4|37|| 'dhAtoH saMyogAt paro ya Rt tadantAt parayorAtmanepadaviSayasijAziSorAdirid vA' syAt / asmariSAtAm asmRSAtAm smariSISTa, smRSISTa / saMyogAditi kim ? akRta // 37 // dhUgauditaH |4|4|38||
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiyAmacandrazabdAnuzAsanam dhUga auditazca parasya stAyazita 'AdiriT vA' syAt / dhotA , dhavitA; raddhA, radhitA // 3 // niSkuSaH // 4 // 4 // 39 // niSpUrvAt kuSaH parasya stApazita 'Adirid vA' syAt / niSkoSTA, niSkoSitA // 39 // ktayoH / 4 / 440 // niSkuSaH parayoH 'ktayorAdirid nityam' syAt / niSkuSitaH, niSkuSitavAn // 40 // ja-nazcaH ktvaH // 4 // 41 // AbhyAM parasya 'ktva Adirid' syAt / jarItvA, vRzcitvA // 41 // Udito vA // 4 // 2 // UditaH parasya 'ktva Adirid vA syAt / dAntvA, damityA // 42 // kSuSa-vasasteSAm // 4 // 43 // AbhyAM pareSAM 'kta ktavatu-katvAmAdirid' syAt / kSudhitaH, kSudhitavAn, sudhitvA; uSitaH, uSitavAn, uSitvA // 43 // lubhyarvimohAceM // 4 // 4 // AbhyAM yathAsaMkhya vimohana-pUjAryAbhyAM pareSAm 'kta-ktayatu-ktyAmAdirid syAt / vilubhitaH, vilubhitavAn, subhityA; azcitaH, adhitavAn, azcitvA / vimohAce iti kim ? subdho jAlmaH, uvakta jalam // 4 // pUra-vizibhyo navA // 4 // 45 // pUGaH vizibhyAM ca pareSAm 'kta-tavatu-ktvAmAdiriD vA syAt / pUtaH, pUtavAn, pUtvA; pavitaH, pavitavAn, pavitvA / kiSTaH, kiSTavAn, kiTyA;
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam kizitaH, kizitavAn, vizitvA // 45 // saha-lubheccha-ruSa-riSastAdeH / 4 / 4 // 46 // ebhyaH parasya 'stAyazitastAderiD vA' syAt / soDhA, sahitA; lobdhA, lobhitA; eTA, eSitA; roTA, roSitA; reSTum, reSitum // 46 // ivRSa-bhrasja-dambha-zri-yUSNu-bhara-jJapi-sani-tani-pati-vRd daridraH sanaH / 4 / 4 / 47 // ivantAd RdhAdibhya Rdantebhyo daridrazca parasya 'sana AdiriD va syAt / duvUSati, dideviSati; Isati, adidhiSati;, bibhakSati, bibharjiSati; dhipsati, dhIpsati, didambhiSati;, zizrISati, zizrayiSati; yuyUSati, yiyaviSati; proNunUSati, proNunaviSati; bumUrSati, bimariSati; jIpsati, jijJapayiSati; siSAsati, sisaniSati; titasati, titaniSati; pitsati, pipatiSatiH prAvurSati, prAvivariSati; burSate, vivarISate; titIrSati, titarISati; didaridrAsati, didaridriSati // 47 // R-smi-pUGaJjazI-ka-ga-dR-ghR-pracchaH 41448 // ebhyaH parasya 'sana Adirid' syAt / aririSati, sismayiSate, pipaviSate, ajijiSati, aziziSate, cikarISati, jigarISati, AdidariSate, AdidhariSate, pipRcchiSati // 48 // hanRtaH syasya / 4 // 4 // 49 // hanteH RdantAca parasya 'syasyA''dirid' syAt / haniSyati, kariSyati // kRta-vRta-nRta-da-tRdo'sicaH sAdevA // 4 // 4 // 50 // ebhyaH parasyA''sicaH sAdeH stApazita AdiriD vA syAt / kartyati, kartiSyati; citsati, thicartiSati; nasya'ti, natiSyati; acchaya't,
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam acchardiSyat; titRtsati, titardiSati / asica iti kim ? akartIt / / gamo'nAtmane / 4 / 451 // gamaH parasya 'stAdhazitaH sAderiT syAt, na tyAtmanepade' / gamiSyati / adhijigamiSitA zAstrasya / anAtmane iti kim ? saMgasISTa // 51 // snoH / 4 / 452 // snoH parasya 'stAghazito'nAtmanepade Adirid syAt / prasnaviSyati / anAtmana ityeva- prAsnoSTa / / 52 // kramaH / 4 / 453 // kramaH parasya 'stAyazita Adirid syAt, anAtmanepade / kramiSyati, prakramitum / anAtmana ityeva- prakaMsyate // 53 // tuH // 4 // 4 // 54 // anAtmanepadaviSayAt kramaH parasya 'tu-stAzita AdiriT' syAt / kramitA / anAtmana ityeva- prakrantA // 54 // na vRdbhyaH // 4 // 4 // 55 // vRdAdipaJcakAt parasya 'stAdhazita AdiriT na' syAta, na ghedasAvAtmanepadanimittam / vayaMti, vivRtsati; syantsyati, sisyantsati // 55 / / ekasvarAdanusvAretaH // 4 // 56 // ekasvarAdanusvAreto dhAtovihitasya 'stApazita Adirid na syAt / pAtA / ekasvarAditi kim ? avadhIt // 56 // avarNa-pUrNagaH kitaH / / 457 // RvarNAntAd dhAtoH zrelodha ekasvarAd vihitasya 'kita Adirid na' syAt / vRtaH, tIA, vidaH, UrtutvA / ekasvarAdityeva- jAgaritaH /
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 zrIsiyamacandrazamdAnuzAsanam kita iti kim ? varitA // 57 // uvarNAt // 4 // 45 // uvarNAntAdekasyarAd vihitasya 'kita AdiriT na' syAt / yutaH, lUnaH / kita ityeva- yavitA, lavitA // 58 // graha-guhazca sanaH / 4 / 459 // AbhyAmuvarNAntAca vihitasya 'sana Adirid na' syAt / jighRkSati, judhukSati, rusaSati // 59 // svArthe / 4 / 4 // 30 // 'svArthasya sana AdiriT na' syAt / jugupsate // 60 // DIya-zyaiditaH ktayoH // 4 // 4 // 6 // DIyateH zveraidiyazca dhAtubhyaH 'parayoH kta-ktavatvorAdirid na' syAt / DInaH, DInavAn zUnaH, zUnavAna; trastaH, vastavAn // 61 // veTo'pataH // 4 // 2 // apato vikalpiteTo dhAtorekasvarAt 'parayoH ktayorAdiriT na' syAt / rakhaH, rakhavAn / apata iti kim ? patitaH // 2 // saM-ni-verardaH 4 // 33 // ebhyaH parAd aH 'parayoH ktayorAdirid na' syAt / samarNaH, samaparNavAn; nyAH, nyrnnvaan| vyarNaH, vyarNavAn / saMniveriti kim ? arditaH // 6 // avidUre'bhaH // 4 // ameH parAd aH 'parayoH ktayoravidUre'ye AdiriT na' syAt / abhyapUrNaH, abhyarNavAn / avidUra iti kim ? abhyarvito vIna: zItena // 64||
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsikhaDezcandrazandAnuzAsanam 257 pragalma iti kikA kRyU- gayAt / kaTaM dukhaEN vartervRttaM granye / 4 / 4 // 65 // vRterNyantAt te 'vRttaM granyaviSaye nipAtyate' / vRtto guNazchAtreNa / granya iti kim ? vartitaM kuSkumam // 65 // dhRSa-zasaH pragalbhe / 4 / 4 // 66 // AbhyAM parayoH 'ktayorAdiH pragalma evArya iT na' syAt / dhRSTaH, vizastaH / pragalma iti kim ? dharSitaH, vizasitaH // 66 // kaSaH kRcchra-gahane // 4 // 67 // anayorarthayoH kaveH 'parayoH ktayorAdiriT na' syAt / kaSTaM duHkham, kaSTo'gniH, kaSTaM vanaM duravagAham / kRcchragahana iti kim ? kaSitaM svarNam // 67 / / ghuSeravizande / 4468 // avizabdArthAd ghuSeH 'parayoH ktayorAdiriT na' syAt / ghuSya rajjuH, ghuSTavAn / avizabda iti kim ? avaghuSitaM vAkyam // 6 // bali-syUle dRDhaH 4469 // balini syUThe dhArye dRhedRharvA tAntasya 'dRDho nipAtyate / dRDhaH / bali-sthUla iti kim ? dRhitam, iMhitam // 69 // kSubya-viriya-svAnta-vAnta-lagna-mliSTa-phANTa-vAda-parivRddha mantha-svara-manasa-tamas-saktA'saSTA'nAyAsa-bhRza prabho / 4470 // 'ete tAntA manyAdiSvaryeSu yathAsaGkhyamaniTo nipAtyante / kSubdhaH samudraH, kSubdhaM vAlavaH, viribdhaH svaraH, svAntaM manaH, dhvAntaM tamaH, lagnaM saktam, liSTamaspathma, phANTamanAyAsasAdhyam, vADhaM bhRzam, parivRTa prabhuH // 70 // AditaH / 4471 //
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam Adito dhAtoH 'parayoH ktayorAdiriT na' syAt / mitraH, mitravAn // 71 // navA bhAvA''rambhe / 4472 // Adito dhAtorbhAvA''rambhArthayoH 'ktayorAdiriT vA na' syAt / mitram, meditam pramitraH, praminnavAna, prameditaH, prameditavAn // 72 // zakaH karmaNi / 4 / 473 // zakeH karmaNi 'ktayorAdiriT vA na' syAt / zaktaH, zakito vA ghaTaH kartum // 73 // _No dAnta-zAnta-pUrNa-dasta-spaSTa-cchanna-jJaptam / 4 / 474 // 'damAdInAM Nau tAntAnAmete vA nipAtyante' / dAntaH, damitaH; zAntaH, zamitaH; pUrNaH, pUritaH; dastaH, dAsitaH; spaSTaH, spAzitaH; chatraH, chAditaH; jJaptaH, jJApitaH / / 74 // ___ zvasa-japa-vama-ruSa-tvara-saMghuSA''svanA'maH / 4 / 475 // ebhyaH 'ktayorAdiriT vA na' syAt / zvastaH, zvasitaH; vizvastavAn, vizvasitavAn / japtaH, jptvaan| japitaH, japitavAn / vAntaH, vaantvaan| vamitaH, vamitavAn / ruSTaH, ruSTavAn; ruSitaH, ruSitavAn / tUrNaH, tUrNavAna; tvaritaH, tvaritavAn / saMghuSTI, saMghuSitI damyau; saMghuTavAn, saMghuSitavAn / AsvAntaH, AsvanitaH; AsvAntavAn, AsvanitavAn / abhyAntaH, abhyAntavAn; abhyamitaH, abhyamitavAn // 75 // haH keza-loma-vismaya-pratighAte / 4 / 476 // haSaH kezAparyeSu 'ktayorAdiriT vA na syAt / hathaH hRSitAH kezAH; hRSTaM hRSitaM lomabhiH; haTo haSitazcaitraH; haTAH haSitAH dantAH // 76 // apacitaH / 4 / 477 //
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 259 'apAt parasya cAyeH ktAntasya iDabhAvaH, vizva nipAtyate vA' / apacitaH, apacAyitaH // 77 // sRji-dRzi-skR-svarA'tvatastRjanityA'niTasthavaH / 4 / 4 / 78 // sRji-dRzibhyAM skRgaH svarAntAdatvatazca tRci nityA'niTo vihitasya 'thava AdiriT vA na syAt / samraSTha, sasarjiya; dadraSTha, dadarziya; saJcaskarya, saJcaskariya; yayAya, yayiya; papaktha, peciya / tRnityAniTa iti kim ? rarandhiya, ziyiya / vihitavizeSaNaM kim ? cakarSiya 78 // RtaH / 4 / 479 // RdantAt tRnityAniTo vihitasya 'thava AdiriT na' syAt / jahartha / tRnityAniTa ityeva- sasvaritha // 79 // R-vR-vye-'da iT / 4 / 480 // ebhyaH parasya 'yava AdiriT' syAt / Ariya, vavariya, saMvivyayitha, Adiya // 8 // skrasa-vR-bhU-stu-dU-zru-sroLajanAdeH parokSAyAH / 4 / 481 // skRgaH mAdivarjebhyazca sarvadhAtubhyaH parasyAH 'parokSAyA vyaJjanAderAdiriT' syAt / saMcaskariva, dadiva, cicyivahe / skriti kim ? cakRva / nAdivarjanaM kim ? sahavaH vavRva, vavRvahe; bamartha, tuyetha, dudrotha, zuzrotha, susrotha // 8 // ghasekasvarA''taH kvasoH / 44182 // ghasekasvarAd AdantAca dhAtoH parasya 'kvasoH parokSAyA AdiriT' syAt / jativAn, AdivAn, yayivAn / parokSAyA ityeva- vidvAn // 82 // gama-hana-vidla-viza-dRzo vA 4483 //
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam ebhyaH parasya 'kvasorAdiriT vA' syAt / jagmivAn, jaganvAn; jajivAn, jaghanvAn; vividivAn, vividvAn; vivizivAn, vivizvAn; dadRzivAn, dadRzvAn // 83 // sico'H / 4 / 4 / 84 // 'aoH sica AdiriT' syAt / AsIt // 84 // dhUga-sustoH parasmai / 4 / 4185 // 'ebhyaH parasmaipade sica AdiriT syAt / adhAvIta, asAvIt, astAvIt / parasmai iti kim ? aghoSTa // 85 // yami-rami-namyAtaH so'ntazca // 486 // ebhya Adantebhyazca 'parasmaipade sica AdiriT syAt, eSAM ca santaH / ayaMsIt, vyaraMsIt, anaMsIt, ayAsiSTAm // 86 // IzIDaH se-ve-sva-dhvamoH / 4 / 487 // AbhyAm 'vartamAnAsedhvayoH, paJcamIsvadhvamozcAdirid syAt / IziSe, izidhve, IziSva, Izidhvam IDiSe, IDidhve, IDiSva, IDidhvam / / 87 // rutpaJcakAcchidayaH / 44188 // rudAdeH paJcataH parasya 'vyajanAdeH zito'yakArAderAdiriT' syAt / roditi, svapiti, prANiti, zvasiti, jakSiti / ayiti kim ? ruyAt / zita iti kim ? rotsyati, svapsyati // 8 // di-syorITU / / / 4 / 89 // rutpaJcakAt 'disyoH zitorAdirIT' syAt / arodIt, arodIH // 89 // adacA'TU / 4 / 490 // atte rutpaJcakAca 'disyoH zitorAdiraT syAt / Adata, AdaH; arodata,
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52pAsIna zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam Pimpased - 261840 arodaH // 90 // saMpareH kRgaH ssaT / 4 / 4 / 91 // AbhyAM parasya 'kRga AdiH ssaT syAt / saMskaroti kanyAm, parikaroti // 9 // upAd bhUSA-samavAya-pratiyatna-vikAra-vAkyA'dhyAhAre 4 / 4 / 92 // upAt parasya 'kRgo bhUSAdiSvaryeSvAdissaT syAt / kanyAmupaskaroti, tatra na upaskRtam, edhodakamupaskurute, upaskRtaM bhukte, sopaskAraM sUtram // 12 // kiro lavane // 4 // 4 // 13 // upAt 'kirateH saDAdiH syAt, lavanaviSayAryazcet' / upaskIrya madrakA kunanti / lavana iti kim ? upakirati puSpam // 13 // pratezca vdhe|44||9|| praterupAca "kiratehiMsAyAM viSaye'rthe vA, saDAdiH' syAt / pratiskIrNam, upaskIrNam, vA ha te vRSala bhUyAta, praticaskare nakhaiH / vadha iti kim ? pratikIrNa bIjam // 14 // apAcatumAta-pakSi-zuni iSTA-'jA-''ayA'rthe / 4 / 4 / 95 // apAt kirateH catuSpadi pakSiNi zuni ca katari yathAsakya haSTe'prArthini AzrayAni ssaDAdiH' syAt / apaskirate gauSTaH, kukuTo bhakSyArthI, AzrayArthI vA zvA // 15 // vau vikiro vA 4496 // pakSiNi vAdhye 'vikirateH ssaD vA nipAtyate / viSkiraH, vikiro vA pasI // 16 //
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 zrIsidahemacandrazabdAnuzAsanam prAt tumpatergavi / 4 / 497 // 'prAt tumpatergavi kartari ssaDAdiH' syAt / prastumpati gauH / gavIti kim ? pratumpati taruH // 97 // uditaH svarAno'ntaH / 4 / 498 // udito dhAtoH 'svarAt paro na antaH' syAt / nandati, kuNDA // 18 // mucAdi-tRpha-dRpha-gupha-zubhobhaH ze / 4 / 4 / 99 // eSAM ze pare 'svarAtro'ntaH' syAt / muJcati, piMzati, tRmphati, dRmphati, gumphati, zumbhati, ummati // 19 // jabhaH svare / 4 / 4 / 100 // jabheH svarAt paraH svarAdI pratyaye 'no'ntaH' syAt / jammaH // 10 // ragha iTi tu parokSAyAmeva / 4 / 4 / 101 // radhaH svarAt paraH svarAdI pratyaye 'no'ntaH syAt, iDAdau tu parokSAyAmeva' / randhaH, rarandhiva / parokSAyAmeveti kim ? radhitA // 10 // rabho'parokSA-zavi 4141102 // rameH svarAt paraH parokSA-zavvale svarAdI pratyaye 'n antaH' syAt / ArambhaH / aparokSAzavIti kim ? Arebhe, Arabhate // 102 // labhaH / 4 / 4 / 103 // labhaH svarAt paraH parokSAzavarSe svarAdI pratyaye 'n antaH' syAt / lambhakaH // 10 // ADo yi / 4 / 41104 // AGaH parasya labhaH svarAt paro yAdau pratyaye 'n antaH' syAt / AlabhyA gauH / yIti kim ? AlabdhAH // 104 //
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhaDemacandrazandAnuzAsanam 263 upAt stutau / 4 / 4 / 105 // upAt parasya labhaH svarAt paro yAdau pratyaye stutI gamyAyAm 'n antaH' syAt / upalammyA vidyA / stutAviti kim ? upalabhyA vArtA // 105 // ji-khaNamorvA 44106 // jau khgami ca labhaH svarAt paro 'n anto vA' syAt / alAbhi, alammi / sammelambham, lAbhalAbham // 106 // upasargAta khalyozca / 4 / 4107 // upasargAd umaH svarAt paraH khasyajorji-khNamozca parayo- 'n antaH' syAt / duSpralambham, pralambhaH, prAlambhi, pralambhaMpralambham / upasargAditi kim ? lAmaH // 107 // su-duryaH / 4 / 4 / 108 // AmyAM samasta-vyastAbhyAm upasargAt parAbhyAM parasya labhaH, svarAt paraH khalyo-!'ntaH' syAt / atisulammam, atidurlammam; atisulambhaH, atidurlammaH; atisudurlammam, atisudurlammaH / upasargAdityeva-sulabham // nazo dhuTi / 4 / 4 / 109 // nazeH svarAt paro dhuDAdau pratyaye 'antaH' syAt / naMtha / dhuTIti kim ? nazitA // 109 // masjeH saH 44110 // masjeH svarAt parasya sasya dhuDAdau pratyaye 'n antaH' syAt / majA // __ aH sRji-dRzo'kiti / 4 / 4 / 111 // anayoH svarAt paro dhuDAdau pratyaye 'adantaH syAt, na tu kiti' / sraSTA, draSTum / akitIti kim ? sRSTaH / / 111 //
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam smRzAdi-sRpo vA / 4 / 4 / 112 // spRza-mRza-kRSa-tRpa-dRpAM sRpazca svarAt paro dhuDAdau pratyaye 'adanto vA syAt, akiti' / praSTA, spardhA; mraSTA, marTA; kraSTA, kI traptA, tA; draptA, dartAH saptA, sapta // 112 // isvasya taH pitkRti / 4 / 4 / 113 // isvAntasya dhAtoH piti kRti 't antaH' syAt / jagat / isvasyeti kim ? grAmaNIH / kRtIti kim ? ajuhavuH // 113 // ato ma Ane / 4|4114 // ghAtovihite Ane 'ato mo'ntaH' syAt / pacamAnaH / ata iti kim ? zayAnaH // 114 // AsInaH / 4 / 4 / 115 // AsteH parasya 'AnasyAderIniMpAtyate' / AsInaH, udAsInaH // 115 / / RtAM viDatIra / / 4116 // Rdantasya dhAtoH kchiti pratyaye 'Rta ira' syAt / tIrNam, kirati // oSThyAdara 44117 // dhAtoroThyAt parasya 'RtaH kityur syAt / pU, bubhUti, vudUrSate / / isAsaH zAsoG-vyAne 4118 // 'zAsterAso'Gi kchiti vyajanAdau ca pare is' syAt / aziSata, ziSTa / avyajana iti kim ? zAsati // 118 // kvau 41119 // 'zAsa AsaH kvI is' syAt / mitrazIH // 119 // AGaH / 4 / 4 / 120 //
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 265 'AUH parasya zAsa AsaH kvAveva is' syAt / AzIH / svAvityevaAzAste // 120 // yoH pvavyAne luk / 4 / 4 / 121 // pI yavarjavyaJjanAdau ca pare 'yvock syAt / knopayati, smAtam, dedivaH, kaNDUH / yvarjanaM kim ? knUyyate // 121 // kRtaH kIrtiH / 4 / 4 / 122 // 'kRtaNaH kIrtiH' syAt / kIrtayati // 122 // ityAcAryazrIhemacandraviracitAyAM siddhahemacandrAbhidhAnasvopannazabdAnuzAsana rughuvRttau caturthasyAdhyAyasya dhaturpaH pAdaH samAptaH // 44 // duryodhanorvIpatijaitrabAhu- gRhItacedIzakaro'vatIrNaH / anugrahItuM punarinduvaMza, zrIbhImadevaH kita bhIma eva // 16 // // caturtho'dhyAyaH samAptaH //
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 zrIsidbhahemacandrazabdAnuzAsanam // OM arha namaH // kalikAlasarvajJazrIhemacandrAcAryaviracita-dhAtupAThaH / 27 28 or >> Tv9 v bhU sattAyAm / pAM pAne / ghrAM gandhopAdAne / mAM zabdA-'gnisaMyogayoH / chAM gatinivRttau / mnAM abhyAse / dAM dAne / jiM 9 jiM abhibhave / 10 kiM kssye| I 12 , 13 Rs 14 | suM gatau / dhaM sthairye ca / suM prasavaizvaryayoH / smUM cintAyAm / 19 gU 20 dhU secane / ___ ausvR zabdopatApayoH / hUM varaNe / va 24 va kauttilye| saM gatau / 26 prApaNe ca / ta pavana- taraNayoH / TUdhe pAne / daiv zodhane / dhya cintAyAm / glaiM harSakSaye / m gAtravinAme / dhai nyaGgakaraNe / 3 svapne / tRptau / kaiM 37 - 38 Rs zabde / STya 40 stryai sajAte ca / baiM khadane / maiM 43 5 44 saiM kssye| 4 46 4 pAke / 4 48 ovai zoSaNe / SNa veSTane / phaka nIcairgatau / taka hasane / taku kRcchrajIvane / zuka gatau / M 53
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsibahemacandrazabdAnuzAsanam 267 54 bujha bhASaNe / 99 zuca zoke / 55 okha 56 rAkha 57 lAkha | 100 kuca zabde tAre / 58 drAkha 59 dhAkhU | 101 kuca gatI / zoSaNAlamaryayoH / / 102 kuzca ca kauTilyAlpI60 zAkha 61 lAkha vyAptI / bhAvayoH / kakkha hasane / / 103 luca apanayane / ukha 64 nakha 65 Nakha | 104 artha pUjAyAm / vakha 67 makha 68 rakha 105 aJyU gatau ca / lakha 70 makhu 71 rakhu | 106 vaJcU 107 caJcU lakhu 73 rikhu 74 ikha | 108 taJcU 109 tvaJcU ikhu 76 Ikhu 77 valga 110 maJcU 111 muJcU 79 lagu 80 tagu 112 mRJ 113 mucU 82 sagu 83 agu 114 myucU 115 gluJcU vagu 85 magu 86 khagu 116 Sasva gatau / igu 88 ugu 89 rigu 117 gucU 118 glucU steye / ligu gtii| 119 mhecha avyaktAyAM vAci / tvagu kampane ca / 120 tacha 121 lAchu lkssnne| yugu 93 jugu 122 vAchu icchAyAm / vugu varjane / 95 gaggha | 123 Achu AyAme / hasane / / 124 chIcha lajjAyAm / 96 daghu pAlane / 125 hurNa kauTilye / 97 . zighu AghrANe / | 126 muLa moha-samuzAyayoH / 28 laghu zoSaNe / 127 sphurNa 128 smurgA (atra 'maghu maNDane' ityeke paThanti) vismRtau /
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 zrIsirahemacandrazabdAnuzAsanam 129 yucha pramAde / 163 garja 164 guju 130 dhRja 131 dhRju 165 gRja 166 gRju 132 dhvaja 133 dhvaju 167 muja 168 muju 134 dhraja 135 dhraju 169 mRja 170 maja zabde / 136 vaja 137 vraja 171 gaja madane c| 138 Sasna gtii| 172 tyajaM hAnI / 139 aja kSepaNe c| 173 palaM sjhe| 140 kujU 141 khujU steye| | 174 kaTe varSAvaraNayoH / 142 arja 143 sarja arjane / / 175 zaTa rujAvizaraNagatyava144 karja vyayane / zAtaneSu / 145 kharja mArjane ca / 176 vaTa veSTane / 146 khaja manye / 177 kiTa 178 khiTa uttrAse / 147 khaju gtivaiklye| 179 ziTa 180 SiTa anAdare / 148 ejU kampane / 181 jaTa 182 aTa saMghAte / 149 TvosphUrjA vajranirghoSe / / 183 piTa zabde ca / 150 sIja 151 kUja 152 guja | 184 maTa mRtau / 153 guju avyakte zabde / 185 taTa uchAye / 154 laja 155 ruju 186 khaTa kALe / 156 tarja bharsane / 187 NaTa nRttau / 157 lAja 158 lAju 188 haTa dIptau / bharjane c| 189 SaTa avayave / 159 jaja 160 jaju yuddhe / 190 luTa viloTane / 161 tuja hiMsAyAm / ciTa praSye / 162 tuju balane ca / 192 viTa zabde / 191
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 269 193 heTa vibAdhAyAm / 222 zaTha kaitave ca / 194 aTa 195 paTa 223 zuTha gatipratIghAte / 196 iTa 197 kiTa 224 kuThu 225 luchu 198 kaTa 199 kaTu Alasye ca / 200 kaTai gatau / 226 zuddha zoSaNe / 201 kuTu vaiklye| 227 aTha 228 ruThu gatau / 202 muTa pramardane / 229 puDu pramardane / 203 cuTa 204 cuTu 230 mur3a khaNDane ca / alpIbhAve / | 231 maDu bhUSAyAm / 205 vaTu vibhAjane / 232 gaDu vadanaikadeze / 206 ruTu 207 luTu steye / 233 zor3a garve / / 208 sphaTa 209 sphuTa 234 yaur3a sambanthe / visaraNe / | 235 mer3a 236 greDa 210 laTa bAlye / 237 mleDa 238 loDa 211 raTa 212 raTha ca / 239 laur3a unmAde / paribhASaNe / 240 ror3a 241 roDa 213 paTha vyaktAyAM vAci / 242 taur3a anAdare / 214 vaTha sthaulye / 243 krIr3a vihAre / 215 maTha mada-nivAsayozca / 244 tuDa 245 tUDa 216 kaTha kRcchrajIvane / 246 tor3a toDane / 217 haTha balAtkAre / 247 huDU 248 hUDa 218 uTha 219 ruTha 249 haGka 250 hauDa gatI / 220 luTha upadhAte / 251 khoDa pratIpAte / 221 piTha hiMsA-saMkezayoH / 252 viDa Akroze /
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 253 aDa udyame / 286 kita nivAse / 254 laDa vilAse / 287 Rta ghRNA-gati-sparddhaSu / 255 kaDu made / 288 kuthu 289 puthu 256 kadDa kArkazye / 290 luthu 291 mayu 257 adDa abhiyoge / 292 mantha 293 mAntha 258 cuDa hAvakaraNe / hiMsA-saMklezayoH / 259 aNa 260 raNa 294 khAdR bhakSaNe / 261 vaNa 262 vraNa 295 bada sthairye / 263 baNa 264 bhaNa 296 khada hiMsAyAM ca / 265 bhrUNa 266 maNa 297 gada vyaktAyAM vAci / 267 dhaNa 268 dhvaNa 298 rada vilekhane / 269 dhraNa 270 kaNa 299 Nada 300 zikSvidA 271 kvaNa 272 caNa zabde / avyakte zabde / 273 oNa apanayane / 301 arda gati-yAcanayoH / 274 zoNa varNa-gatyoH / 302 naI 303 Narda 275 zroNa 276 zloNa saMghAte / 304 garda zabde / 277 paiNa gati-preraNa-zleSaNeSu / 305 tarda hiMsAyAm / 278 citai saMjJAne / 306 karda kutsite zabde / 279 ata sAtatyagamane / 307 kharda dazane / 280 ghyut Asecane / 308 adu bandhane / 281 cuta 282 svut 309 idu paramaizvarye / 283 svyut kSaraNe / 310 vidu avayave / 284 jut mAsane / 311 Nidu kutsAyAm / 285 atu bandhane / 312 Tunadu samRddhI /
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 271 313 cadu dIptyAhAdayoH / 345 trupa 346 trumpa 314 du ceSTAyAm / 347 tupha 348 tumpha 315 kadu 316 kradu 349 trupha 350 trumpha 317 kUdu rodanAhvAnayoH / hiMsAyAm / 318 kidu paridevane / 351 varpha 352 rapha 319 skandaM gati-zoSaNayoH / 353 raphu 354 arba 320 vidhU gatyAm / 355 karba 356 kharva 321 vidhI zAstramAGgalyayoH / / 357 garba 358 carba 322 zundha zuddhau / 359 tarba 360 naI 323 stana 324 dhana | 361 parba 362 varSa 325 dhvana 326 cana 363 zarba 364 parva 327 svana 328 vana zabde / | 365 sarba 366 ribu 329 vana vana 330 Sana bhaktau / 330 Sana bhakto / / 367 rabu gatau / 331 kanai dIpti-kAnti-gatiSu / / 368 kubu AcchAdane / 332 gupau rakSaNe / 369 lubu 370 tubu ardane / 333 tapaM 334 dhupa saMtApe / 371 cucha vaktrasaMyoge / 335 rapa 336 lapa 372 sRbhU 373 sambhU 337 jalpa vyakte vacane / 374 mimU 375 pimbhU 338 japa mAnase ca / 376 bharbha hiMsAyAm / 339 capa sAMtvane / 377 zumma bhASaNe ca / 340 zapa samavAye / 378 yamaM 379 jama maithune / 341 sRptuM gatau / 380 camU 381 cham 342 cupa mandAyAm / 382 jamU 383 pramU 343 tupa 34 tumpa 384 jimU adane /
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 385 krama pAdavikSepe / 415 mIla 416 zbhIla 386 yamUM uparame / 417 smIla 418kSmIla nimeSaNe / 387 syamU zabde / 419 pIla pratiSTambhe / 388 NamaM prahatve / 420 NIla varNe / 389 Sama 390 STama vaikuvye / 421 zIla samAdhau / 391 ama zabda-bhaktyoH / 422 kIla bandhe / 392 ama 393 drama 423 kUla AvaraNe / 394 hamma 395 mimR 424 zUla rujAyAm / 396 gamlaM gatau / 425 tUla niSkarSe / 397 haya 398 harya lAntau ca / | 426 pUla saMghAte / 399 mavya bandhane / 427 mUla pratiSThAyAm / 400 sUrya 401 Iya 428 phala niSpattau / 402 IrNya IrSyArthAH / 429 phula vikasane / 403 zucyai 404 cucyai 430 culla hAvakaraNe / abhiSave / / 431 cilla zaithilye ca / 405 tsara chapragatau / 432 pela 433 phela 434 zela 406 kmara hurchane / 435 Sela 436 sela 437 veDa 407 aghra 408 bana 438 saba 439 tila 440 tilla 409 madhra gatI / 4) palla 42 vella gatI / 410 ghara bhakSaNe ca / 43 veta gheta 45 keta 411 ghora gatecAturye / 46 kveta 7 khela 412 khora pratIpAte / 48 skhala calne / 413 dala 414 jiphalA 49 khala saMcaye c| vizaraNe / | 450 svara 451 zvala aashugtau|
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 452 gala 454 pUrva 456 marva pUraNe / 457 marva 453 carva adane / 455 parva 458 dhavu / 459 zava gatau / 460 karva 461 kharva / 462 garva darpe / 463 Tiv 464 kSivU nirasane / 465 jIva prANadhAraNe / 466 pIva 467 mIva 468 tIva 469 nIva sthaulye / 470 u 471 tu 472 yurve 473 durve 474 dhurve 475 jurve 476 arva 477 bharva 478 zarva hiMsAyAm / 479 murvai 480 mava bandhane / 481 gurvai udyame / 482 pivu 483 mivu 484 nivu secane / 485 hidu 486 divu 487 jiva prANane / 488 ivu vyAptau ca / 489 ava rakSaNa-gati-kAnti tRtyavagamana-praveza- zravaNasvAmyartha yAcana-kriyecchA 490 kaza zabde | 491 miza 492 maza roSe ca / 493 zaza plutigatI / 494 Niza samAdhI / 495 496 273 dIpyavAsyA - SS liphana-hiMsA-dahana - bhAva- vRddhiSu [ ekonaviMzatAvarSeSu ] // 497 498 499 500 501 dRzaM prekSaNe / daMzaM dazane / ghuTa zabde / cUSa pAne / tUSa tuSTau / / pUSa vRddhau / luSa 502 mUSa steye / SUSa prasave / 503 504 505 506 kRSaM vilekhane / 507 kaSa 508 ziSa 509 jaba USa rujAyAm / ISa uuche / 510 jhapa 511 varSa 512 ma 513 muSa 514 ruSa 515 riSa 516 yUSa 517 jUSa 518 zava 519 caSa hiMsAyAm /
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 zrIsidomacandrazabdAnuzAsanam 520 vRSa saMghAte ca / 555 rahu gatau / 521 maSa bhartsane / 556 daha 557 duhu 522 jiSU 523 viSU 524 miSU | 558 bRha vRddhau / 525 niSU 526 pRSu 527 vRSa / 559 bRha 560 bahu zabde c| 528 mRSU sahane c| 561 uha 562 tuha 529 uSU 530 zriSU 531 zliSU 563 duhu ardane / 532 puSa 533 pluSa dAhe / 564 arha 565 maha pUjAyAm / 534 ghRNU saMharSe / 566 ukSa secane / 535 haSU aliike| 567 rakSa pAlane / 536 puSa puSTau / 568 makSa 569 mukSa samAte / 537 bhUSa 538 tasu amAre / | 570 akSau vyAptau ca / 539 tusa 540 ThUsa 541 sa | 571 takSI 572 tvakSI tanUkaraNe / 542 rasa zade / 573 NikSa ghumbane / 543 lasa zleSaNa-krIDanayoH / 574 tRkSa 575 stRkSa 54 ghassaM adane / 576 NakSa gtii| 545 ise isane / 577 vakSa roSe / 546 pisa 547 pesa 578 tvakSa tvacane / 548 vesa gtii| 579 sUrta anAdare / 549 zasU hiMsAyAm / 580 kA 581 vAnu 550 zaMsU stutI ch| 582 mAtu kAkSAyAm / 551 mihaM secane / 583 mA 584 dhAtu 552 va bhasmIkaraNe / 585 dhyAnu ghoravAzite ca / 553 vaha kalkane / // iti parassamASAH // 554 raha tyaage|
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 275 586 gAMDa gtii| 616 rekRG 617 zakuG 587 miD ISaddhasane / zaGkAyAm / 588 DI vihAyasAM gatau / 618 kaki laulye / 589 uMG 590 kuMG 591 guMDa | 619 kuki 620 vRki AdAne / 592 puMG 593 kuM zabde / | 621 caki tRpti-pratIghAtayoH / 594 cyuG 595 jyu 622 kakuG 623 zvakuG 596 juMD 597 zrRM 624 bakuG 625 zrakuG 598 pThaMD gatau / 626 kuG 627 daukRD 599 ruMG reSaNe ca / 628 zrIkRG 629 SvaSki 600 pUDa pavane / 630 vaski 631 maski 601 mUG bandhane / 632 tiki 633 Tiki 602 dhUG avidhvaMsane / 634 TIkRT 635 sekRG 603 meM pratidAne / 636 sekRG 637 raghuG 604 deMD 605 traiG pAlane / 638 laghuG gatau / 606 zyaG gatau / 639 aghuG 640 vaghuG gatyAkSepe / 607 paryaMG vRddhau| 641 maghuG kaitave ca / 608 vaku kauTilye / 642 rAghRG 643 lAG 609 makuG maNDane / sAmarthye / 610 akucha lakSaNe / 644 drA AyAse ca / 611 zIkRG secane / 645 zlAghRG katyane / 612 lokRS darzane / 646 locU darzane / 613 loka samAte / 67 paci secane / 614 rokRS 615 prekRS 648 zaci vyaktAyAM vAci / zabdotsAhe / / 649 kavi banyane /
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 650 kracuG dIptau ca / 677 maThuG 678 kaThuG shoke| 651 zvaci 652 zvacuG gatau / 679 muThuG palAyane / 653 varci dIptau / 680 vaThuG ekacaryAyAm / 654 maci 655 mucuG kalkane / 681 aThuG 682 paThuG gatau / 656 macuG dhAraNocchAya-pUjaneSu 683 huDuG 684 piDuG sakhAte / 685 zaDuG rujAyAM ca / 657 pacuG vyaktIkaraNe / 686 taDuG tADane / 658 STuci prasAde / 687 kaDuG made / 659 ejuG 660 prez2a 688 khaDuG manye / 661 prAji dIptI / 689 khuDuG gativaikalye / 662 ijuG gatau / 690 kuDuG dAhe / 663 Iji kutsane ca / 691 vaDuG 692 maDuG veSTane / 664 Rji gatisthAnArjanojaneSu / / 693 bhaDuG paribhASaNe / 665 RjuG 666 bhRjaG 694 muDuG manjane / bharjane / 695 tuDuG toDane / 667 tiji kSamA-nizAnayoH / / 696 muDuG varaNe / 668 ghaTTi calane / 697 caDuG kope / 669 sphuTi vikasane / 698 drADD 699 dhAi 670 ceSTi cethayAm / vishrnne| 671 goSTi 672 loSTi saMghAte / / 700 zADD zlAghAyAm / 673 veSTi veSTane / 701 vATTaG AplAvye / 674 aTi hiMsA-'tikramayoH / / 702 heDa 703 hor3A anAdare / 675 eThi 676 heThi 704 hiDuG gatau ca / vivAdhAyAm / | 705 ghiNu 706 ghuNuGa
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 277 707 ghRNuGa grahaNe / | 735 gudi krIDAyAm / 708 ghuNi 709 ghUrNi pramaNe / | 736 SUdi kSaraNe / 710 paNi vyavahAra-stutyoH / / 737 hAdi zabde / 711 yataiG prayale / 738 hAdaiG sukhe ca / 712 yutuG 713 juluG bhAsane / | 739 pardi kutsite zabde / 714 viG 715 vethaG yAcane / | 740 skuduG ApravaNe / 716 nAGa upatApaizvaryAzIHSu ca / / 741 eghi vRddhau / 717 zrayuG zaithilye / 742 sparddhi saGgharSe / 718 grathuG kauTilye / 743 gAdhRG pratiSThA-lipsA719 katthi zlAghAyAm / grantheSu / 720 zviduG zvaitye / 744 bAdhRG roTane / 721 vaduG stutyabhivAdanayoH / 745 dadhi dhAraNe / 722 bhaduG sukha-kalyANayoH / 746 badhi bandhane / 723 maduG stuti-moda-mada-svapna- 747 nAdhRG nAghavat / gatiSu / 748 pani stutau / 724 spaduG kiJcicalane / 749 mAni pUjAyAm / 725 kiduG paridevame / 750 tipRG 751 TipRG 726 mudi harSe / 752 TepRG kSaraNe / 727 dadi dAne / 753 tepRG kampane ca / 728 hadi puriissotsrge| 754 TuvepRG 755 kepRG 729 vadi 730 svardi 756 gepaGa 757 kapar3a calane / 731 svAdi AsvAdane / 758 glepRG dainye ca / 732 urdi mAna-krIDayozca / | 759 me 760 repRG 733 kurdi 734 gurdi 761 lepRG gatau /
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 762 pauSi lajjAyAm / 794 nayi 795 cayi 763 gupi gopana-kutsanayoH / / 796 rayi gatau / 764 abuG 765 rabuG zabde / 797 tayi 798 Nayi rakSaNe ca / 766 labuG avanaMsane ca / 799 dayi dAna-gati-hiMsA-daha767 kabRG vrnne| neSu ca / 768 klIbRG adhaaye| 800 UyaiG tantusantAne / 769 kSIbRG made / 801 pUyaiG durgandha-vizaraNayoH / 770 zIbhRG 771 vIbhRG 802 nUyaiG zabdondanayoH / 772 zalbhi katyane / 803 mAyaiG vidhUnane / 773 valmi bhojane / 804 sphAyaiG 805 opyAyaiG 774 galbhi dhAye / vRddhau / 775 rebhRG 776 amuG 806 tAyaD santAna-pAlanayoH / 777 rabhuG 778 labhuG zabde / 807 vali 808 valli saMvaraNe / 779 bhuG 780 skamuG 809 zali calane c| 781 STubhUG stambhe / 810 mali 811 malli dhAraNe / 782 jamuG 783 jabhaiG 812 bhali 813 bhalli paribhA784 jubhuGgAtravinAme / SaNa-hiMsA-dAneSu / 785 rabhiM rAmasye / 814 kali zabda-saMkhyAnayoH / 786 DulabhiM prAptau / 815 kalli azabde / 787 bhAmi krodhe / 816 tevRG 817 devRG devane / 788 kSamauSi sahane / 818 vRG 819 sevRG 789 kamUG kAntau / 820 kevRG 821 khevRG 790 ayi 791 vayi 822 gevRG 823 glevRG 792 payi 793 mayi 824 pevRG 825 pevRddha
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 826 mevRG 827 mlevRD sevane / 828 revRD 829 pavi gatau / 830 kAzRD dIptau / 831 krezi vibAdhane / 832 bhASi ca vyaktAyAM vAci / 833 ISa gati - hiMsA -darzaneSu / 834 geSRD anvicchAyAm / 835 yeSRD prayale / 836 jeSRG 837 NeSRD 838 eTaD 839 dveSRD gatau / 840 reTaG 841 heTaD avyakte zabde / 842 parSi snehane / 843 ghuSuG kAntIkaraNe / 844 saMsUG pramAde / 845 kAsRD zabdakutsAyAm / 846 bhAsi 847 TubhrAsi 848 dumlAsRD dIptau / 849 rAsRG 850 NAsRG zabde / 851 Nasi kauTilye / 852 bhyasi bhaye / 853 AGaH zasuG icchAyAm / 854 grasUG 855 glasUG adane / 856 ghasuD karaNe / 857 Ihi ceSTAyAm / 858 860 862 864 ahuD 859 lihi gatau / garhi 861 galhi kutsane / varhi 863 valhi prAdhAnye / barhi 865 balhi pari bhASaNa - hiMsA - cchAdaneSu / vehaD 867 jeha 866 868 vAD prayale / 869 drAD nikSepe / 870 Uhi tarke / 871 872 gAhauD viloDane / glahauD grahaNe / 873 vahuG 874 mahuG vRddhau / 875 dakSi zaighraye ca / 876 dhukSi 877 dhikSi sandI 279 pana-klezana - jIvaneSu / 878 vRkSi varaNe / 879 880 881 zikSi vidyopAdAne / mikSi yAJcAyAm / dIkSi mauNDyejyopanayananiyama - vratAdezeSu / 882 IkSi darzane / // iti AtmanebhASAH //
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 883 zriga sevAyAm / sannikarSayoH / 884 NIMga prApaNe / 907 midRg 908 medRga medhA885 haMg haraNe / hiMsayoH / 886 bhaMga bharaNe / 909 medhRga saGgame ca / 887 dhuMga dhAraNe / 910 zRdhUg 911 mRdhUga unde / 888 DukaMga karaNe / 912 budhaga bodhane / 889 hikkI avyakte zabde / 913 khanUga avadAraNe / 914 dAnI avakhaNDane / 890 aJcUga gatau ca / 915 zAnI tejane / 891 DuyAga yAJcAyAm / 916 zapI Akroze / 892 DupacI pAke / 893 rAjRg 894 TubhrAji dIptau / 917 cAga pUjA-nizAmanayoH / 918 vyayI gatau / 895 bhajI sevAyAm / 896 ranI raage| 919 alI bhUSaNa-paryApti-vAraNeSu / 897 redRg paribhASaNa-yAcanayoH / 920 dhAvUga gati-zuddhyoH / 898 veg gati- jJAna-cintA 921 cIvRg jhaSIvat / nizAmana-vAditra-grahaNeSu / 922 dAzRg dAne / 899 catega yAcane / 923 jhaSI AdAna- saMvaraNayoH / 900 proga paryAptau / 924 bhega bhaye / 901 miga medhA-hiMsayoH / 925 prega calane ca / 902 megu saGgame ca / 926 paSI bAdhana-sparzanayoH / 927 laSI kAntau / 903 cadeg yAcane / 904 Ubundag nizAmane / 928 caSI bhakSaNe / 905 NidRga 906 NedRgu kutsA | 929 chaSI hiMsAyAm / 930 tviSIM dIptau /
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 281 931 aSI 932 asI gatyA- | 955 vRtUG vartane / dAnayozca / / 956 syandauD savaNe / 933 dAsRg dAne / 957 vRdhUD vRddhau / 934 mAhag mAne / 958 zRdhUG zabdakutsAyAm / 935 guhauga sNvrnne| 959 kRpauD sAmarthe / 936 mlakSI bhakSaNe / // vRta putAdayaH // // iti ubhayatomASAH // 960 jvala dIptau / 937 puti dIptI / 961 kuc samparcana-kauTilya938 ruci abhiprItyAM ca / pratiSTamma-vilekhaneSu / 939 ghuTi parivartane / 962 pala 963 pathe gatau / 940 ruTi 941 luTi / 964 kvathe niSpAke / 942 luThi pratIpAte / 965 mathe viloDane / 943 zvitAG varNe / 966 Sadla vizaraNa-gatyavasA94 jimidAG snehane / daneSu / 945 aizvidAi 967 zalaM zAtane / 946 aiSvidAG mocane ca / 968 budha avagamane / 947 zubhi dIptau / 969 TuvamU udgiraNe / 948 kSumi saMcalne / 970 bhrama calane / 949 Nami 950 tumi 971 kSara saMcalane / hiNsaayaam| 972 cala kampane / 951 samma vizvAse / 973 jala ghAtye / 952 aMzUra 953 saMsUGa ak- | 974 Tala 975 Tvala vaikuvye / saMsane / | 976 chata sthAne / 954 dhvaMsU gatau ca /
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 977 hala vilekhane / 999 vasaM nivAse / 978 Nala gandhe / // vRta yajAdiH // 979 bala prANanadhAnyAvarodhayoH / 980 pula mahattve / 1000 ghaTiS ceSTAyAm / 981 kula bandhu-saMstyAnayoH / / | 1001 kSajuG gati-dAnayoH / 982 pala 983 phala 1002 vyathiS bhaya-calanayoH / 984 zala gatau / 1003 prathiS prakhyAne / 985 hula hiMsA-saMvaraNayozca / 1004 pradiS mardane / 986 kruzaM AhAna-rodanayoH / 1005 skhadiS khadane / 987 kasa gtii| 1006 kaduG 1007 kraduG 988 ruhaM janmani / 1008 kUdui vaikuvye / 989 ramiM krIDAyAm / 1009 krapi kRpAyAm / 990 Sahi marSaNe / 1010 jitvariS sambhrame / // vRta jvalAdiH // 1011 prasiS vistAre / 1012 dakSi hiMsA-gatyoH / 1013 zrAM pAke / 991 yajI devapUjA-saGgati-karaNa 1014 smUM AdhyAne / dAneSu / 1015 d bhaye / 992 veMga tantusantAne / 1016 - naye / 993 vyaMga saMvaraNe / 1017 Taka 1018 staka 994 heMga spardhA-zabdayoH / pratIpAte / 995 TuvI bIjasantAne / | 1019 caka tRptau ca / 996 vahIM prApaNe / | 1020 aka kuTilAyAM gatau / 997 Tvozvi gati-vRddhyoH / / | 1021 kakhe hasane / 998 vada vyaktAyAM vAci /
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1022 aga akavat / 1023 rage zaGkAyAm / 1024 lage saGge / 1025 hUge 1027 Sage - 1029 STage 1031 vaTa zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 1026 hage / 1028 sage 1030 sthage saMvaraNe / 1032 paTa paribhASaNe / 1033 NaTa natau / 1034 gaDa secane / 1035 heDa veSTane / 1036 laDa jihvonmanthane / 1037 phaNa 1039 raNa gatau / 1040 caNa hiMsA - dAnayozca / 1041 zaNa 1043 snatha 1045 kratha 1038 kaNa 1042 zraNa dAne / 1044 knaya / 1046 kRya hiMsArthAH / 1047 chade Urjane / 1048 madai harSa - glapanayoH / 1049 Tana 1050 stana / 1051 dhvana zabde / 1052 svana avataMsane / 1053 cana hiMsAyAm / 1054 jvara roge / 1055 cala kampane / 1056 hala 1057 hAla calane / 1058 jvala dIptau ca / 283 // vRt ghaTAdiH / / // iti bhvAdayo niranubandhA dhAtavaH samAptAH // 1060 psAMka bhakSaNe / 1059 adaM 1061 bhAMkU dIptI / 1062 yAMk prApaNe / 1063 vAMkU gati - gandhanayoH / 1064 SNAMka zauce | 1065 zrAM pAke / 1066 drAMkU kutsitagatI / 1067 pAMkU rakSaNe / 1068 lAMk AdAne / 1069 zaMkU dAne / 1070 dAMva lavane / 1071 khyAMk prathane /
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam [ prakayane ityanye ] 1095 zAsUk anuziSTau / 1072 prAMka pUraNe / 1096 vacaM bhASaNe / 1073 mAMka mAne / 1097 mRjIk zuddhau / 1074 iMk smaraNe / 1098 sastuk svapne / 1075 iMNk gatau / 1099 vidaka jJAne / 1076 vIMka prajana-kAntyasana- 1100 hanaM hiMsA-gatyoH / khAdane ca / 1101 vazaka kAntI / 1077 dhuk abhigame / 1102 asak bhuvi / 1078 kuMk prasavaizvaryayoH / 1103 Sasak svapne / 1079 tuMk vRtti-hiMsA-pUraNeSu / yaGlup ca / 1080 yuk mizraNe / // iti parasmaibhASAH // 1081 Nuk stutI / 1082 kSNuk tejane / 1083 snuk prasnavane / 1104 iM adhyayane / 1084 TukSu 1085 ru 1105 zIG svapne / 1086 kuMk zabde / 1106 hanuM apanayane / 1087 rudak azruvimocane / 1107 dhUDauk prANigarbhavimocane / 1088 jiSvapaMk zaye / 1108 pRcaiG 1109 pRjuG 1089 ana 1090 zvasak 1110 pijuki saMparcane / prANane / / 1111 vRjaiki varjane / 1091 jakSak bhakSa-hasanayoH / 1112 Nijuki zuddhau / 1092 daridrAk durgtii| 1113 zijuki avyakte zabde / 1093 jAgRk nidrAkSaye / 1114 IDik stutau / 1094 cakAsRk dIptau / 1115 Irik gati-kampanayoH /
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 1116 Izika aizvarye / 1117 vasik AcchAdane / 1118 AGaH zAsUki icchAyAm / 1119 Asik upavezane / 1120 kasuki gati - zAtanayoH / 1121 Nisuki cumbane / 1122 cakSika vyaktAyAM vAci / // iti AtmanebhASAH // 1123 UrNugk AcchAdane / 1124 TuMgkU stutau / 1125 brUgUkU vyaktAyAM vAci / 1126 dviSIM aprItI / 1127 duhIM kSaraNe / 1128 dihIMkU lepe / 1129 lihIMku AsvAdane / // iti ubhayatobhASAH // 1130 huMkU dAnA- SdanayoH / 1131 ohAMk tyAge / 1132 jimIMkU bhaye / 1133 hrIMkU lajjAyAm / 1134 paMkU pAlana- pUraNayoH / 1135 Rk gatau / // iti parasmaibhASAH // 285 1136 ohAMku gatau / 1137 mAMkU mAna- zabdayoH / // iti AtmanebhASAH // 1138 DudAMgk dAne / 1139 DudhAMgk dhAraNe ca / 1140 TuDubhRMgk poSaNe ca / 1141 NijuMkI zauce ca / 1142 vijuMkI pRthagbhAve / 1143 viSlaMkI vyAptau / // iti ubhayatobhASAH // vRtmAdayaH iti adAdayaH kito dhAtavaH // 1144 divac krIDA-jayecchApaNi- puti stuti - gatiSu / 1145 juS 1146 jhuSca jarasi / 1147 zoMc takSaNe / 1148 doM 1149 choMc chedane /
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 1150 SoMca antakarmaNi / 1175 puSaMc puSTau / 1151 brIDac lajjAyAm / 1176 ucac samavAye / 1152 nRtaic nartane / 1177 luTaca viloTane / 1153 kuthac pUtibhAve / 1178 vidAMca gAtraprakSaraNe / 1154 puthac hiMsAyAm / 1179 kidIca ArdrabhAve / 1155 gudhac pariveSTane / 1180 jimidAc snehane / 1156 rAdhaMca vRddhau| 1181 jikSvidAca mocane ca / 1157 vyadhaMca tADane / 1182 kSudhaMca bubhukSAyAm / 1158 kSipaMca prernne| 1183 zudhaMca zauce / 1159 puSpaca vikasane / 1184 krudhaMca kope / 1160 tima 1161 tIma 1185 SicUMca saMrAddhau / 1162 Tima 1163 TImaca 1186 RdhUc vRddhau / ArdrabhAve / 1187 gRdhUc abhikAzAyAm / 1164 SivUc utau / 1188 radhIca hiMsA-saMrAddhyoH / 1165 zrivUc gati-zoSaNayoH / 1189 tRpIca prItau / 1166 ThivU 1167 kSivUc 1190 dRpIca harSa mohanayoH / nirasane / 1191 kupac krodhe / 1168 iSaca gatau / 1192 gupaca vyAkulatve / 1169 SNasUca nirasane / 1193 yupa 1194 rupa 1170 knasUca vRti-dItyoH / 1195 lupaca vimohane / 1171 trasaic bhaye / 1196 Dipac kSepe / 1172 pyusac dAhe / 1197 STUpaca samucchrAye / 1173 Saha 1174 Suhac zaktau / 1198 lubhad gAye / | 1199 zubhac saMcalane /
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 287 1200 Nama 1201 tumac 1226 vasUc stambhe / hiMsAyAm / 1227 vusaca utsarge / 1202 nazauca adarzane / 1228 musac khaNDane / 1203 kuzac zleSaNe / 1229 masaic pariNAme / 1204 mRzU 1205 aMzUn 1230 zamU 1231 damUc __adhaHpatane / upazame / 1206 vRzan varaNe / 1232 tamUca kAtAyAm / 1207 kRzac tanutve / 1233 zramUc kheda-tapasoH / 1208 zuSaMc zoSaNe / 1234 bhramUc anavasthAne / 1209 duSaMc vaikRtye / 1235 kSamauca sahane / 1210 zliSaMc AliGgane / 1236 madaic harSe / 1211 pluSUc dAhe / 1237 kumUca glAnau / 1212 jitRSac pipAsAyAm / 1238 muhauca vaicittye / 1213 tuSaM 1214 hRSaca tuthai / 1239 druhoc jighAMsAyAm / 1215 ruSac roSe / 1240 SNuhauca udgiraNe / 1216 pyuSa 1217 pyus 1241 SNihau ca prItI / 1218 pusaca vibhAge / // vRt puSAdiH // 1219 visac preraNe / // iti parasmaibhASAH // 1220 kusac zleSe / 1221 asUca kSepaNe / 1222 yasUca prayale / 1242 SUc prANiprasave / 1223 jasUn mokSaNe / 1243 dUGc paritApe / 1224 tasU 1225 dasUca 1244 dIMc kSaye / upakSaye / / 1245 dhIMgc anAdare /
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 288 1246 mIMGc hiMsAyAm / 1247 Drc sravaNe / 1248 lIMc zleSaNe / 1249 DIGc gatau / 1250 vrIMc varaNe / // vRta svAdiH // 1251 pIMDc pAne / 1252 IMDrc gatau / 1253 prIMc prItau / 1254 yujiMc samAdhau / 1255 sRjiMc visarge 1256 vRtUci varaNe / 1257 padiMc gatau / 1258 vidiMc sattAyAm / 1259 khirdic dainye / 1260 yudhiMc samprahAre / 1261 ano rudhiMc kAme / 1262 budhiM 1263 marnic jJAne / 1264 anic prANane / 1265 janaici prAdurbhAve / 1266 dIpaici dIptau / 1267 tapiMc aizvarye vA / 1268 pUraici ApyAyane / 1269 ghUraiD 1270 jUraici jarAyAm / 1271 dhUraiD 1272 gUraici gatI / 1273 zUraici stamme / 1274 tUraici tvarAyAm / ghUrAdayo hiMsAyAM ca / 1275 cUraici dAhe / 1276 kkizic upatApe / 1277 liziMca alpatve / 1278 kAzic dIptau / 1279 vAzic zabde / // iti AtmanebhASAH // 1280 zakIMc marSaNe / 1281 zucugaic pUtibhAve / 1282 raJjIMc rAge / 1283 zapIMc Akroze / 1284 mRSIc titikSAyAm / 1285 NahIMc bandhane / // ubhayatobhASAH // // iti divAdayazcito dhAtavaH // 1286 buMguT abhiSave / 1287 rSiT bandhane /
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 289 1288 ziMgT nizAne / 1311 dhivuT gatI / 1289 DumiMgTa prakSepaNe / 1312 jidhRSAT prAgalbhye / 1290 ciMgT cayane / // iti parasmaibhASAH // 1291 dhUgaT kampane / 1292 stuMgaT AcchAdane / 1313 TighiTa Askandane / 1293 rUMgaTU hiMsAyAm / 1314 azauTi vyAptI / 1294 vRgaT varaNe / // iti AtmanebhASAH // // iti ubhayatobhASAH // // iti svAdayaSTito paatvH|| 1295 hiMTa gati-vRddhyoH / 1315 tudIt vyathane / 1296 zrRMT zravaNe / 1316 bhrasjIt pAke / 1297 TuTuMTa upatApe / 1317 kSipIt preraNe / 1298 pRT prItau / 1318 dizIt atisarjane / 1299 smRT pAlane ca / 1319 kRSIt vilekhane / 1300 zaklaT zaktau / 1301 tika 1302 tiga 1320 mucchaMtI mokssnne| 1303 SaghaT hiMsAyAm / 1321 SicIt kSaraNe / 1304 rAdhaM 1305 sAdhaMTa 1322 vidlaMtI lAbhe / saMsiddhau / 1323 luplaMtI chedane / 1306 RdhUTa vRddhau / 1324 lipIt upadehe / 1307 AplaMT vyAptI / 1308 tRpaT prINane / // iti ubhayatobhASAH // 1309 dambhUT damme / 1310 kRvuT hiMsA karaNayoH / / 1325 kRtait chedane /
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 290 1326 khidaMt parighAte / 1327 pizat avayave / // vRt mucAdiH // 1329 piMt gatau / 1328 riM 1330 dhit dhAraNe / 1331 kSit nivAsa- gatyoH / 1332 SUt preraNe / 1333 mRt prANatyAge / 1334 kRt vikSepe / 1335 gut nigaraNe / 1336 likhat akSaravinyAse / 1337 jarca 1338 jharcat paribhASaNe / 1339 tvacat saMvaraNe / 1340 rucat stutau / 1341 ovrasvIt chedane / 1342 Rchat indriyapralaya-mUrti bhAvayoH / 1343 vichat gatau / 1344 uchet vivAse / 1345 michat utkeze / 1346 uchut ucche / 1347 prachaMt jJIpsAyAm / 1348 ubjat Arjave / 1349 sRjaMtU visarge / 1350 rujat bhaGge / 1351 bhujoMt kauTilye / 1352 TumasjoMt zuddhau / 1353 jarja 1354 jharjhat paribhASaNe / 1355 udjhat utsarge / 1356 juDat gatI / 1357 pRDa 1358 mRDat sukhane / 1359 kaDat made / 1360 pRNat prINane / 1361 tuNat kauTilye / 1362 mRNat hiMsAyAm / 1363 druNat gati-kauTilyayozca / 1364 puNat zubhe / 1365 muNat pratijJAne / 1366 kuNat zabdopakaraNayoH / 1367 ghuNa 1368 ghUrNat bhramaNe / 1369 cRtait hiMsA - granthayoH | 1370 NudaMt preraNe / 1371 SadlRt avasAdane / 1372 vidhat vidhAne / 1373 juna 1374 zunat gatau /
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsidahemacandrazabdAnuzAsanam 291 1375 chupat sparze / sphurnne| 1376 riphat kayana-yuddha-hiMsA- | 1400 kilat zvaitya-krIDanayoH / dAneSu / / 1401 ilat gati-svapna-kSepaNeSu / 1377 tRpha 1378 tRmphat tRptau / | 1402 hilat hAvakaraNe / 1379 Rpha 1380 Rmphat | 1403 zila 1404 silat ujche / hiMsAyAm / / 1405 tilat snehane / 1381 dRpha 1382 dRmphat 1406 calat vilasane / ulleze / / 1407 cilat vasane / 1383 gupha 1384 gumphat 1408 vilat varaNe / granyane / | 1409 bilat bhedane / 1385 ubha 1386 ummat / | 1410 Nilat gahane / pUraNe / | 1411 milat zleSaNe / 1387 zubha 1388 zumbhat / 1412 spRzaMt saMsparza / zobhAyeM / / 1413 ruzaM 1414 rizaMt 1389 dRmait granthe / hiMsAyAm / 1390 lumat vimohane / 1415 vizaMt pravezane / 1391 kurat zabde / 1416 mRzaMt Amarzane / 1392 kSurat vikhanane / 1417 lizaM 1418 RSait gatau / 1393 khurat chedane ca / 1419 iSat icchAyAm 1394 ghurat bhImAryazabdayoH / 1420 miSat spardhAyAm / 1395 purat agragamane / 1421 vRhIt udyame / 1396 murat saMveSTane / 1422 tRhau 1423 tUMhI 1397 surat aizvarya-dIptyoH / 1424 stRhau 1425 stUMhaut 1398 sphara 1399 sphalat hiMsAyAm /
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 1426 kuTat kauTilye / 1427 guMtU purISotsarge / 1428 dhuMt gati- sthairyayoH / 1429 NUt stavane / 1430 dhUt vidhUnane / 1431 kucat saMkocane / 1432 vyacat vyAjIkaraNe / 1433 gujat zabde / 1434 ghuTat pratIghAte / 1435 cuTa 1436 chuTa 1437 truTat chedane / 1438 tuTat kalahakarmaNi / 1439 muTat AkSepa - pramardanayoH / 1440 sphuTat vikasane / 1441 puTa 1442 luThat saMzleSaNe / [ DAnto'yanityanye // ] 1443 kRt ghasane / 1444 kuDat bAlye ca / 1445 guDat rakSAyAm / 1446 juDat bandhane / 1447 tuDat toDane / 1448 luDa 1449 thuDa 1450 sthuDat saMvaraNe / 1451 vuDat utsarge ca / 1452 bruDa 1453 pruDat saMghAte 1454 duDa 1455 huDa 1456 truDat nimajjane / 1457 cuNat chedane / 1458 Dipat kSepe / 1459 churat chedane / 1460 sphurat sphuraNe / 1461 sphulat saMcaye ca / // iti parasmaibhASAH // 1462 kuMD 1463 kUt zabde / 1464 guraiti udyame / // vRt kuTAdiH // 1465 puMGtu vyAyAme / 1466 dRMGtu Adare / 1467 dhuMGkt sthAne / 1468 ovijaiti bhaya-calanayoH / 1469 olajaiDa 1470 olasjaiti vrIDe / 1471 SvaciMt saGge / 1472 juSaiti prIti sevanayoH /
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 293 // iti AtmanebhASAH // 1490 kRtaipa veTane / 1491 undaip kedane / // iti tudAdayastito pAtakaH // 1492 ziSp vizeSaNe / 1473 rudhUpI AvaraNe / 1493 piSsaMpa saMcUrNane / 1474 ricaMpI virecane / 1494 hisu 1495 tRhapa hiMsA1475 vipI pRthagbhAve / yAm / 1476 yupI yoge / // iti parasmaimApAH / 1477 bhidaMpI vidAraNe / 1478 chidaMpI vaidhIkaraNe / 1496 khidipa dainye / 1479 kSudaMpI saMpeSe / 1497 vidipa vicAraNe / 1480 UdapI dIpti-devanayoH / / 1498 jiindhapi dIptI / 1481 UdapA hisA-unAdarayAH / / // iti AtmanebhASAH // // iti ubhayatobhASAH // // iti rupAyayaH pito pAtakaH // 1482 pRcaip saMparke / 1499 tanUyI vistAre / 1483 vRcaip varaNe / 1500 SaNUyI dAne / 1484 tajbU 1485 tajIp / 1501 maNUg 1502 miNUyI saMkocane / hiMsAyAm / 1486 maop Amardane / 1503 RNUyI gtii| 1487 bhujaMpa pAlanA-'bhyavahA- | 1504 tRNUyI adane / rayoH / / 1505 ghRNUyI dIptI / 1488 anIp vyakti mrakSaNa // iti ubhayatomASAH // gatiSu / 1489 ovijai bhaya-calanayoH / / 1506 vayi yAcane /
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 1507 mayi bodhane / 1526 lIMz zleSaNe / // iti AtmanebhASAH // 1527 blIz varaNe / // iti tanAdayo yito pAtavaH // 1528 lvIz gatau / 1529 ka 1530 m 1508 DukrIMgz dravyavinimaye / 1531 zaz hiMsAyAm / 1509 piMgaz bandhane / 1532 pRz pAlana-pUraNayoH / 1510 prIMgz tRpti-kAntyoH / 1533 baz bharaNe / 1511 zrIMgaza paake| 1534 bhUz bharjane ca / 1512 mIMgaz hiMsAyAm / 1535 dRz vidAraNe / 1513 yuMgz bandhane / 1536 jUz vayohAnI / 1514 skuMgaz ApravaNe / 1537 naz naye / 1515 knUgaz zabde / 1538 gaz zabde / 1516 gaz hiMsAyAm / 1539 Rz gatau / 1517 grahIz upAdAne / 1518 gaz pavane / // vRta pyAdiH // 1519 lUgaz chedane / // vRt lvAdiH // 1520 dhUgaz kampane / 1540 jAMz avabodhane / 1521 svagaz AcchAdane / 1541 kSiSazu hiMsAyAm / 1522 gaz hiMsAyAm / 1542 vIMz varaNe / 1523 va varaNe / 1543 prIMz bharaNe / // iti ubhayatobhASAH // 1544 heThaz bhUtaprAdurbhAve / 1545 mRDaz sukhane / 1524 jyAMz hAnI / 1546 anyaz mocana-prati1525 rIz gati-reSaNayoH / harSayoH /
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiTomacandrazabdAnuzAsanam 295 1547 manyaz viloDane / iti pAdayaH zito pAtakaH // 1548 granyaza saMdarbha / 1549 kunyaz sNkeshe| 1568 curaNa steye / 1550 mRdaz kSode / 1569 pRNa pUraNe / 1551 gudhaz roSe / 1570 ghRNa sravaNe / 1552 bandhaMz bandhane / 1571 zvalka 1572 valkaN / 1553 zubhaz saMcalane / bhASaNe / 1554 Nam 1555 tumaz 1573 naka 1574 ghaNa hiMsAyAm / nAzane / 1556 khavaz heThazvat / |1575 cakka 1576 cukaNa 1557 kizoz vibAdhane / vyathane / 1558 azaz bhojane / 1577 TakuN bandhane / 1559 iSaz AbhIkSNye / 1578 arkaNa stavane / 1560 viSaz viprayoge / 1579 picaNa kuTTane / 1561 puSa 1562 pluSaz 1580 pacuNa vistAre / (sneha-secana-pUraNeSu / ) 1581 mlecchaNa mlekane / 1563 muSaz steye / 1582 UrjaN bala-prANanayoH / 1564 puSaz puthai / 1583 tuju 1584 pijuN 1565 kuSaz niSkarSe / hiMsA-bala-dAna-niketaneSu / 1566 prasUz uJche / 1585 kSajuNa kRcchrajIvane / // iti parasmabhASAH // 1586 pUjaN pUjAyAm / 1587 gaja 1588 mArjaNa zade / 1567 vRzz sammaktau / 1589 tijaNa nizAne / // iti vAtmanemApAH // 1590 vaja 1591 vrajaN
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 zrIsiddhahemacannazabdAnuzAsanam mArgaNasaMskAragatyoH / | 1619 zuThaNa Alasye / 1592 rujaNa hiMsAyAm / 1620 zuThuNa zoSaNe / 1593 naTaN avasyandane / | 1621 guThaNa veSTane / 1594 tuTa 1595 ghuTa | 1622 laDaN upasevAyAm / 1596 dhuTu 1597 chuTaN chedane / | 1623 sphuDuN parihAse / 1598 kuTaN kutsane cha / | 1624 olaDuN utkSepe / 1599 puTTa 1600 puTTa 1625 pIDaN gahane / 1601 SuTTaN alpIbhAve / | 1626 taDaN AghAte / 1602 puTa 1603 muTaN 1627 khaDa 1628 khaDuN bhede / saMghUrNane / | 1629 kaDuNa khaNDane ca / 1604 aTTa 1605 smiTaNa | 1630 kuDuNa rakSaNe / ___anAdare / | 1631 guDuN veSTane ca / 1606 luNTaN steye gh| 1632 dhuDuN chedane / 1607 sniTaN snehane / 1633 maDuN bhUSAyAm / 1608 ghaTTaNa calane / 1634 bhaDuN kalyANe / 1609 khaTTaNa sNvrnne| 1635 piDuNa saMghAte / 1610 SaSTa 1611 sphihaN 1636 IDaN stutI / hiMsAyAm / 1637 ghaDuN kope / 1612 sphuTaN parihAse / 1638 juDa 1639 cUrNa 1613 koTaNa varNane / 1640 varNaNa preraNe / 1614 vaTuNa vibhAjane / 1641 ghUNa 1642 tUNaN 1615 ruTaNa roSe / saMkocane / 1616 zaTha 1617 zyaTha | 1643 zraNaN dAne / 1618 zvaThuNa saMskAra-gatyoH / / 1644 pUNaNa saMghAte /
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 297 1645 cituN smRtyAm / | 1670 ipu 1671 DipuN 1646 pusta 1647 bustaNa saMghAte / AdarA-'nAdarayoH / / 1672 zUrpaNa mAne / 1648 mustaNa saMghAte / 1673 zulbaNa sarjane ca / 1649 kRtaNa saMzabdane / 1674 Dabu 1675 DibuN kSepe / 1650 svarta 1651 patruNa gatI / | 1676 sambaNa sambandhe / 1652 zrayaNa pratiharSe / 1677 kubuNa AcchAdane / 1653 pRthaNa prakSepaNe / 1678 lubu 1679 tubuN 1654 prathaNa prakhyAne / ardane / 1655 chadaN saMvaraNe / 1680 purbaNa niketane / 1656 cudaN saMcodane / 1681 yamaNa pariveSaNe / 1657 miduNa snehane / 1682 vyayaNa kSaye / 1658 gurdaN niketane / 1683 yatruNa saMkocane / 1659 chardaN vamane / 1684 kuTThaN anRtabhASaNe / 1660 budhuN hiMsAyAm / 1685 zvapraNa gatI / 1661 vardhaN chedana-pUraNayoH / / 1686 tilaNa snehane / 1662 gardhaN abhikAkSAyAm / | 1687 jalaN apavAraNe / 1663 bandha 1664 baghaN 1688 salaN zauce / saMyamane / | 1689 pulaN samucchAye / 1665 chapuN gatau / 1690 bilaNa bhede / 1666 sapuNa kSAntau / 1691 talaN pratighayAm / 1667 epaNa samucchAye / 1692 tulaNa unmAne / 1668 DipaNa kSepe / 1693.duraNa utkSepe / 1669 paNa vyaktAyAM vAci / / 1694 bulaNa nimajjane /
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 1695 mUlaNa rohaNe / ito'rthavizeSe AlakSiNaH / 1696 kala 1697 kila 1720 jJANa mAraNAdiniyojaneSu / 1698 pilaNa kSepe / 1721 cyuNa sahane / 1699 palaNa rakSaNe / 1722 bhUNa avakalkane / 1700 ilaN preraNe / 1723 bukaN bhaSaNe / 1701 calaN bhRtau / 1724 raka 1725 laka 1702 sAntvaNa sAmaprayoge / | 1726 raga 1727 lagaNa 1703 dhUzaNa kAntIkaraNe / AsvAdane / 1704 zliSaNa zleSaNe / 1728 liguNa citrIkaraNe / 1705 lUSaNa hiMsAyAm / 1729 carcaNa adhyayane / 1706 ruSaNa roSe / 1730 aJcaNa vizeSaNe / 1707 pyuSaNa utsarge / 1731 mucaN pramocane / 1708 pasuNa nAzane / 1732 arjaNa pratiyale / 1709 jasuNa rakSaNe / / 1733 bhajaN vizrANane / 1710 puMsaNa abhimardane / 1734 caTa 1735 sphuTaN bhede / 1711 brUsa 1712 pisa 1736 ghaTaNa saMghAte / 1713 jasa 1714 barhaNa (hantyaryAzca ) hiMsAyAm / 1737 kaNaNa nimIlane / 1715 plihaN snehane / 1738 yataNa nikAropaskArayoH / 1716 prakSaNa mlecchane / (nirazca pratidAne / ) 1717 bhakSaNa adane / 1739 zabdaN upasargAd bhASA1718 pakSaNa parigrahe / viSkArayoH / 1719 lakSINa darzanAnayoH / 1740 SUdaN AmavaNe / 1741 AGaH krandaN sAtatye /
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 299 1742 SvadaN AsvAdane / 1764 arhaNa pUjAyAm / [ AsvAdaH sakarmakAt ] | 1765 mokSaNa asane / 1743 mudaN sNsrge| 1766 loka 1767 tarka 174 zRdhaN prasahane / 1768 raghu 1769 laghu 1745 kRpaNa avakalpane / 1770 locU 1771 vicha 1746 jamuN nAzane / 1772 aju 1773 tuju 1717 amaNa roge| 1774 piju 1775 laju 1748 caraNa asaMzaye / 1776 luju 1777 bhaju 1749 pUraNa ApyAyane / 1778 paTa 1779 puTa 1750 dalaNa vidAraNe / 1780 luTa 1781 ghaTa 1751 divaNa ardane / 1782 ghaTu 1783 vRta 1752 paza 1753 paSaNa 1784 putha 1785 nada bandhane / / 1786 vRdha 1787 gupa 1754 puSaNa dhAraNe / 1788 dhUpa 1789 kupa 1755 ghuSaNa vizabdane / 1790 cIva 1791 dazu (AGaH krande ) | 1792 kuzu 1793 trasu 1756 bhUSa 1757 tasuN 1794 pisu 1795 kusu alaMkAre / | 1796 dasu 1797 varha 1758 jasaN tADane / 1798 cUhu 1799 valha 1759 saNa vAraNe / 1800 ahu 1801 bahu 1760 vasaNa sneha-chedA-'vaharaNeSu / / 1802 mahuN bhAsAAH / 1761 dhrasaNa utkSepe / // iti parasmabhASAH // 1762 grasaN grahaNe / 1763 lasaN shilpyoge| | 1803 yuNi jugupsAyAm /
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 1804 gaNi vijJAne / 1827 vasti 1828 gandhiNa 1805 vaJciNa pralambhane / ardane / 1806 kuTiN pratApane / 1829 Dapi 1830 Dipi 1807 madiN tRptiyoge / 1831 Dampi 1832 Dimpi 1808 vidiN cetanA-''-khyAna- 1833 Dammi 1834 DimbhiN nivAseSu / saMghAte / 1809 maniN stambhe / 1835 syamiNa vitrke| 1810 bali 1811 bhaliN | 1836 zamiNa Alocane / AbhaNDane / 1837 kusmiNa kusmayane / 1812 diviNa parikUjane / 1838 gUriNa udyame / 1813 vRSiN zaktibandhe / 1839 tantri kuTumbadhAraNe / 1814 kutsiNa avakSepe / 1840 mantriNa guptabhASaNe / 1815 lakSiNa Alocane / 1841 laliNa IpsAyAm / 1816 hiSki 1817 kiSkiN | 1842 spaziNa grahaNa-zleSaNayo / hiMsAyAm / 1843 daMziN dazane / 1818 niSkiNa parimANe / 1844 daMsiN darzane ca / 1819 tarjiNa saMtarjane / 1845 bharsiNa saMtarjane / 1820 kUTiN apramAde / | 1846 yakSiNa pUjAyAm / 1821 truTiN chedane / // iti AtmanebhASAH // 1822 zaThiNa zlAghAyAm / 1823 kUNiNa saMkocane / 1847 aGkaN lakSaNe / 1824 tUNiNa pUraNe / 1848 lekaN darzane / 1825 bhrUNiNa AzAyAm / 1849 sukha 1850 duHkhaN 1826 citiN saMvedane / | |1849 sukaNa
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 301 takriyAyAm / / 1874 gaNaN saGkhyAne / 1851 aGgaNa pada-lakSaNayoH / 1875 kuNa 1876 guNa 1852 aghaN pApakaraNe / 1877 ketaNa AmantraNe / 1853 racaN pratiyale / 1878 pataN gatau vA / 1854 sUcaN pazUnye / 1879 vAtaN gati-sukhasevanayoH / 1855 bhAjaN pRthakarmaNi / 1880 kayaN vAkyaprabandhe / 1856 sabhAjaN prIti-sevanayoH / 1881 zrayaNa daurbalye / 1857 laja 1858 lajuNa 1882 chedaNa dvaidhIkaraNe / prakAzane / 1883 gadaN garje / 1859 kUTaNa dAhe / 1884 andhaN dRSTyupasaMhAre / 1860 paTa 1861 vaTaN granye / 1885 stanaN garne / 1862 kheTaN bhakSaNe / 1886 dhvanaN zabde / 1863 khoTaNa kSepe / 1887 stenaN caurye / 1864 puTaN sNsrge| 1888 UnaN parihANe / 1865 vaTuNa vibhAjane / 1889 kRpaNa daurbalye / 1866 zaTha 1867 zvaThaN 1890 rUpaNa rUpakriyAyAm / samyagbhASaNe / / 1891 rupa 1892 lAbhaNa preraNe / 1868 daNDaN daNDanipAtane / 1893 bhAmaNa krodhe / 1869 vraNaN gAtravicUrNane / / 1894 gomaNa upalepane / 1870 varNaNa varNakriyA-vistAra- | 1895 sAmaNa sAntvane / guNavacaneSu / / 1896 zrAmaN AmantraNe / 1871 parNaNa haritabhAve / 1897 stomaN zlAghAyAm / 1872 karNaNa bhede / 1898 vyayaNa vittasamutsarge / 1873 tUNaN saMkocane / 1899 sUtraNa vimocane /
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 302 1900 mUtraNa pranavaNe / 1901 pAra 1902 tIraN karmasamAptI / 1903 katra 1904 gAtraNa zaithilye / 1905 citraNa citrakriyA kadAciddRSTyoH / 1906 chidraNa bhede | 1907 mizraNa saMparcane / 1908 varaN IpsAyAm / 1909 svaraNa AkSepe / 1910 zAraNa daurbalye / 1911 kumAraN krIDAyAm / 1912 kalaNU saMkhyAna- gatyoH / 1913 zIlaN upadhAraNe / 1914 vela 1915 kAlaN upadeze / / 1916 palyUlaN lavana - pavanayoH 1917 aMza samAghAte / 1918 paSaN anupasargaH / ( paSI bAghana - sparzanayoH, paSaNNa bandhane) 1919 gaveSaNa mArgaNe / 1920 mRSaN kSAntau / 1921 rasaN AsvAdana - snehanayoH / 1922 vAsaN upasevAyAm / 1923 nivAsaN AcchAdane / 1924 cahaNU kalkane / 1925 mahaNU pUjAyAm / 1926 rahaN tyAge / 1927 rahuN gatau / 1928 spRhaN IpsAyAm / 1929 rukSaN pAruSye / // iti parasmaibhASAH // 1930 mRgaNi anveSaNe / 1931 arthaNi upayAcane / 1932 padaNi gatau / 1933 saMgrAmaNi yuddhe / 1934 zUra 1935 vIraNi vikrAntau / 1936 satraNi sandAnakriyAyAm / 1937 sthUlaNi parivRMhaNe | 1938 garvaNi mAne / 1939 gRhaNi grahaNe / 1940 kuhaNi vismApane / // iti AtmanebhASAH //
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 303 1941 yujaNa saMparcane / 1965 AGaH sadaNa gatI / 1942 lIN dravIkaraNe / 1966 mRdaN saMdIpane / 1943 mINa matau / 1967 zundhiH zuddhau / 1944 prIgaNa tarpaNe / 1968 tanUNa zraddhAghAte / 1945 dhUgaNa kampane / (upasargAd dairye / ) 1946 vRguNa AvaraNe / 1969 mAnaN pUjAyAm / 1947 jaNa vayohAnI / 1970 tapiNa daahe| 1948 cIka 1949 zIkaN 1971 tRpaN pRNane / AmarSaNe / / 1972 AplaNa lambhane / 1950 mArgaNa anveSaNe / 1973 dRbhaiN bhaye / 1951 pRcaNa saMparcane / 1974 IraNa kSepe / 1952 ricaN viyojane ca / 1975 mRSiNa titikSAyAm / 1953 vacaNa bhASaNe / 1976 ziSaNa asarvopayoge / 1954 arciNa pUjAyAm / / (vipUrvo atizaye ) 1955 vRjaiN varjane / 1977 juSaNa paritarkaNe / 1956 mRjauN zaucA-'lArayoH / / 1978 dhRSaN prasahane / 1957 kaThuNa zoke / | 1979 hisuNa hiMsAyAm / 1958 zrantha 1959 granyaNa sndrbh| | 1980 garhaNa vinindane / 1960 kraya 1961 ardiN / | 1981 SahaNa marSaNe / hiMsAyAm / 1962 zrayaNa bandhane ca / 1963 vadiN bhASaNe / (saMdezane ityanye ) 1964 chadaN apavAraNe /
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sejal Shreyasandita zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam Spal 304 * bahulametanidarzanam / vRta yujAdiH parasmaimASAH / // ityAcAryahamacandrAnusmRtA curAdayo Nito dhAtavaH // * yadetad bhavatyAdidhAtuparigaNanaM tadbAhulyena nidarzanatvena zeyam / tenA'trA'paThitA api kRviprabhRtayo laukikAH, stambhUprabhRtayaH sautrAthulumpAdayazca vAkyakaraNIyA dhAtava udAhAryAH / vardhate hi dhAtugaNaH (kRviprabhRtayo laukikA dhAtavaH) | 1994 veG dhaurye pUrvabhAve svapne ca / 1982 kuvi vicchAyIbhavane / 1995 lAG veDvat / 1983 kSIc kssye| 1996 mantu roSa-vaimanasyayoH / 1984 mRgac anveSaNe / 1997 valgu mAdhurya-pUjayoH / (stambhUprabhRtayaH sautrA dhAtavaH ) 1998 asu mAnasopatApe / 1985 stambhU 1986 stambhU (atra asU asUga ityeke / anye tu 1987 skambhU 1988 skummU asUG doSAviSkRtau roge cetyAhuH / ) rodhanAryAH / / 1999 veT 2000 lAT veDvat / 1989 kage kriyAsAmAnyArthI- | (lAT jIvane ityeke / veTlAT 'yamityeke / anekArtho- | ityanye / ) 'yamityanye / (sautraH) 2001 liT alpArye kutsAyAca / 1990 juM gatau / (sautraH) | 2002 loT dIptI / 1991 kaNDUg gAtravigharSaNe / / (leT loT dhaurye pUrvamAve svapne 1992 mahIG vRddhau pUjAyAzca / cetyeke / lelA dIptAviti kecit ) 1993 haNIG roSa lajjayoH / | 2003 uras aizvarye /
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ You Ha sapA zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsana 2004 uSas prabhAtImAve / | 2025 iragha 2026 iSudha 2005 iras IrSyAyAm / zaraghAraNe / (iraj irag ityapi kecita) 2027 kuSubha kSepe / 2006 tiras antauM / (zrIhaimazabdAnuzAsane 'kuSumbha' iti, 2007 iyas 2008 imas kriyAralasamuccaye ca 'kururu kSepe iti 2009 payas 2010 as pAThaH / ) prasRtau / | 2028 sukha 2029 duHkha 2011 sambhUyas prabhUtabhAve | takriyAyAm / 2012 duvas paritApa-pari- | 2030 agada nirogatve / caraNayoH / / 2031 gadgada vAkskha lane / 2013 duraj 2014 bhiSaj / 2032 taraNa 2033 varaNa gatau / cikitsAyAm / / 2034 uraNa 2035 turaNa 2015 miSNuk upasevAyAm / tvarAyAm / (miSNa upasevAyAmityeke) | 2036 puraNa gatau / / 2016 rekhA zlAghA-sAdanayoH / 2037 muraNa dhAraNa-poSaNa-yuddheSu / 2017 lekhA vilAsa-skhalanayoH / / 2038 curaNa mati-cauryayoH / (adanto'yamityapare) (hemazabdAnuzAsane-'vuraNa' iti) 2018 elA 2019 velA / 2039 bharaNa prasiddhArthaH / 2020 kelA 2021 khelA vilaase| | 2040 tapusa 2041 tampas (ilA ityanye / khala ityeke / ) duHkhArthaH / 2022 godhA 2023 medhA (tantasa pampasa ityanyatra) / AzugrahaNe / / 2042 arara ArAkarmaNi / 2024 magadha pariveSTane / 2043 sapara pUjAyAm / (nIcadAsye ityanye / ) 2044 samara yuddhe /
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemacandrazabdAnuzAsanam 306 // iti kaNDvAdayaH // 2045 andola 2046 preGkhola andolane / 2047 vIja vIjane / ( ete trayo'pyadantAH) / 2048 rikhirlikheH samAnArthaH / 2049 kula kampane / 2050 culumpa vinAze / sautradhAtuvyAkhyA kriyAvAcitve sati pAThA' paThitatve sati sUtragRhItatvaM sautratvam / arthaH- ne diyAvAyA hoya, dhAtupAThabhAM je karela na hoya ane sUtramAM grahaNa karela hoya te sautradhAtu kahevAya che. vAkyakaraNIyadhAtuyAkhyA kriyAvAcitve sati pAThA- paThitatve sati sUtrAgRhItatve sati ziSprayogaprayojyagrahaviSayatvaM vAkyakaraNIyatvam / artha:- je kriyAvAci dhyeya, dhAtupAThamAM apaThita hoya ane sUtramAM grahaNa karela na hoya chatAM ziprayogathI prayojya jJAnano je viSaya hoya te vAkyakaraNIyadhAtu kahevAya che. laukikaghAtuvyAkhyA kriyAvAcitve sati pAThApaThitatve sati sUtragRhItatve sati kevalalokaprayuktatvaM laukikatvam / artha:-- kriyAvAcaka chatAM, dhAtupAThamAM je apaThita hoya, sUtramAM je agRhIta hoya ane kevaLa lokamAM prayukta hoya te laukikadhAtu kahevAya che. // iti kalikAlasarvajJazrIhemacandrAcAryaviracitadhAtupAThaH samAptaH /
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
_