Book Title: Agam 03 Ang 03 Sthanang Sutra Part 04 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006412/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANaM namo sidhdhANaM namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo lee savva sAhurNa eso paMca namukakAro salva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 2 (Gujarati Edition) HH yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HANANG SHRI STX NG SUTRA Dalamelo PART : 04 zrI sthAnAMga sUtra : bhAga 04 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ophphphphphphphphphphphphphphphphphphg jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlajI-mahArAjaviracitayA sudhAkhyayA vyAkhyayA samalaGkRtaM hindii-gurjr-bhaassaa'nuvaadshitm||shrii-sthaanaanggsuutrm // ( caturtho bhAgaH) STHANANGA SUTRAM APhphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphas niyojakaH phphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphphs . saMskRta-prAkRtajJa-jainAgamaniSNAta-priyavyAkhyAnipaNDitamuni-zrIkanhaiyAlAlajI-mahArAjaH prakAzakaH 'akhaNDa saubhAgyavatI zrImatI vijayakumArI jaina, dharmapatnI zrI hajArIlAlajI jauharI dillI - tatpradatta dravyasAhAyyena a0 bhA0 zve0 sthA0 jainazAstroddhArasamitipramukhaH zreSThi-zrIzAntilAla-maGgaladAsabhAI-mahodayaH mu0 rAjakoTa prathamA-AvRttiH vIra-saMvat vikrama saMvat IsavIsan prati 1200 2412 2022 mUlyam-rU0 25-0-0 sppppprophpppppppphto Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLavAnuM ThekANuM : zrI a. bhA, , sthAnakavAsI jaina zAstroddhAra samiti, The. gareDiyA kUvA reDa, rAjakeTa, (saurASTra ). Published by : Shri Akhil Bharat s. s. Jain Shastroddhara Samiti, Garedia Kuva Road, RAJKOT, (Saurashtra), W. Ry, India. ye nAma kecidiha naH prathayantyavajJAM, jAnanti te kimapi tAn prati naiSa yatnaH / utpatsyate'sti mama ko'pi samAnadharmA, kAlohyayaM niravadhirvipulA ca pRthvI // 1 // harigItacchandaH karate avajJA jo hamArI yatna nA unake liye| jo jAnate haiM tattva kucha phira yatna nA unake liye // vananA munnA kari zo tarave rUsane pAyA hai jADha niravadhi viputraputhvI dAna e yaha rAjA che ? mUlya rU. rapaHoo prathama AvRtti prata 1200 vIra saMvat 242 vikrama saMvata 2022 IsavIsana 1965 : mudraka : maNilAla chaganalAla zAha navaprabhAta prinTIMga presa, ghIkAMTA roDa, amadAvAda, zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAta:uSAkALa, sanyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) ulkApAta-moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (2) digdAha-koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava -vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta-AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya nA thAya. (5) vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. (6) cUpaka-zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene cUpaka kahevAya. A pramANe cUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathama 1 prahara svAdhyAya na karavo. (7) yakSAdIta-koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa-kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. (9) mahikAzveta-zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddaghAta-cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) mahikAzveta--zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta--cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya Dha~ka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (9) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya -- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai / (14) (15) (16) mala-mUtra - sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai / I zmazAna -- isa bhUmi ke cAroM tarapha 100 - 100 hAtha taka asvAdhyAya hotA hai / (19) candragrahaNa--jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie | (17) sUryagrahaNa - jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata -- najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / patana -- koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra -- upAzraya ke andara athavA 100 - 100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA - ASAr3hI pUrNimA ( bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA ( skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 se 30) prAtaHkAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM taba taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA caahie| uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya sthAnAMga sUtra bhAga thothe DI viSayAnuprabhaziDA pAMthave sthAnakA dUsarA zA 1 pAMcave sthAnake dUsare azA viSaya vivarA 2 vihAra viSayameM sapane yogya aura nahIM pralpaneyogyA nipA 3 gu3prAyazcittA nipA 4 nirgranthoMDe rAbhaDe antaHpurameM pravezaThA ni3pA striyoM meM rahI hu priyAvizeSA ni3pA 9 garla saMjandhameM - garla viSayA ni3pA 7 sAdhvI ke saMddha prathanA ni3pA strava saMvara vagairaha dvAroMDA ni3pA 8 8 Astrava vizeSa3pa priyA sthAnA ni3pA 10 nirbharADe upAyabhUta parijJADA ni3pA 11 vyavahArA ni3pA 12 saMyata aura asaMyatoM meM supta aura bhagrataDe sva3paDA ni3pA 13 durbhajandhaDe dvArA ni3pA 14 apaghAtaDe sva3paDA ni3pA 15 jodhIDe sabhya prAptiA aura aprApti dvArA ni3pA 16 saMyama sva3paDA ni3pA 17 saMyama aura asaMyamA ni3pA 18 jAhara levAle vanaspatiDA, pAMya praDAraDe jAhara hoMDA ni3pA 18 AyAra 'lpaDesva3paDA ni3pA 20 manuSya kSetra meM rahe huve pArtha vizeSaThA ni3pA 21 RSabha vigairaha tIrtharoMDA nizpA 22 bhAvapramuddharaDe hone para bhinAjJADI janatiprabhAtA hone kA nizpA zrI sthAnAMga sUtra : 04 pAnA naM. 1 1 n 9 o s x u s R V || 8 8 8 7 8 10 11 14 16 21 22 28 29 29 31 36 40 42 42 46 48 50 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya 23 jAyArya aura upAdhyAyaDe atizayameM rahane para bhinAjJADA anusaMdhanA ni3pA 24 athArtha aura upAdhyAyaDe gueAse jAhara honeDe viSayA nipA 2 RddhivAle manuSya vizeSA ni3paDA tIsara zA 26 astiprAya sva3paDA ni3pA 27 ndriyoMDe arthoDo aura indriya saMAMdhI pArthoDA ni3pA 28 jAhara bhavavizeSA ni3pA 28 sayetana jAyu vizeSa prakArase ni3pA DaranevAle nirgranthA ni3pA 30 nirgranthoMDe upadhi vizeSA ni3pA 39 prAyAhi dharmopagatAmA ni3pA 32 zauyaDe sva3paDA ni3pA 33 chalastha ThevalI jJeya ajJeya pArtho viSayamA thana 34 adholoGameM rahe hune jevaM rdhvaso'meM rahe huye atIndriya lAvA ni3pA 36 vanI 34 matsyaDe dRSTAntase likSuThe sva3paDA nipA sva3pA ni3pA prazaMsAsthAnoMDA ni3pA 37 jaye 38 utTaDe pAMya lerhoDA ni3pA 38 samiti pAMya prArA ni3pA 40 bhuvaDe sva3paDA ni3pA 41 vanaspatibhuva he yoniviccheDA ni3pA 42 pAMya prakAra saMvatsaraDA ni3pA 43 44 khADe cheDA ni3pA 45 naMtaryA ni3pA 46 pAMtha prakAraDe anantA nipA 47 jJAnaDe sva3paDA ni3pA 48 svAdhyAyaDe paMthavidhatAkA ni3pA 48 pratyAjyAnaDe sva3paDA ni3pA 40 pratibhA sva3paDA ni3pA ai vA zarIra se nirgama (nilanA) DA ni3pA zrI sthAnAMga sUtra : 04 pAnA naM. 54 paTa 60 61 66 73 74 80 82 85 87 88 80 91 92 84 84 95 96 87 101 102 103 104 105 106 107 108 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 51 pAMya praSThAraThe vAyanAsthAnachA ni3pAyA 52 nAraThAhiThoMThe yathAvasthita bhAvoMSThA ni3pArA 53 abhjyUdvIpa AhiDe yathAsthita bhAvoMThA ni3pArA 54 bharatakSetra meM sthita tIrthaMDaroMThA ni3pA 55 kSetrabhUta yabharayaMyAhiThA ni3pArA 110 112 113 113 114 chaThA sthAna prAraMbha 121 122 129 56 chaThe sthAnaSThA viSaya vivaraNa 116 57 gAgharoMThe gurAThA ni3pArA 116 58 vinAjJASThA avirAdhaSThapaneThA ni3pArA 118 58 chamasthoMThe sva3paThA ni3pA 120 60 chavaTho achava uraneThA chaha praSThAratApchA ni3pArA 61 saMsArivaThA ni3pA 62 chavoMThe hurlabha paryAya vizeSaSThA ni3pArA 124 63 chandriyArtho Thecha praSThAraThA ni3pArA 126 64 sAtA aura sasAtAThe Sa'vidhatAThA ni3pArA 127 65 chaha praSThAraThe prAyazcitoMThA ni3pArA 128 66 chaha bhraSTArache bhanuSya AEiThoMSThA ni3pArA 128 67 chaha praSThAra RdviAloMThA ni3pArA 68 utsarpiIzI ThAmeM bhyUdvIpa De bhanuSyaThe prabhAThA ni3pArA 130 68 chaha praSThAra saMhananaSThA ni3pA 131 70 chaha praSThAra saMsthAnaThA ni3pA 132 71 sanAtbhAvAlechavoMcho ahita haranevAle chaha sthAnoMchA ni3pArA 134 72 cha praSThAra Arya bhanuSyoMSThA ni3pAyA 135 73 lo'sthitiSThA ni3pA 136 74 chavoMSThI gati aura hizAoMThA ni3pAyA 137 75 saMyata bhanuSyoMThe AhAragraharA aura AhArachA grahArA nahIM uraneThA ni3pA 140 76 unbhAsthAnaSThA ni3pArA 141 77 chaTha praSThAraThe prabhAThA ni3pA 142 zrI. sthaanaaN| sUtra :04 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 145 148 149 149 150 150 156 159 160 161 78 prabhA viziSTa pratyupekSAzASThA ni3pAyA 78 lezyAThe sva3paThA jthana 80 hevasUcaThA thana 81 hi bhAryAThioM chA ni3pAyA 82 gharAzendrAThioM chA sAbhAniTha sAhastrISThA ni3pArA 83 viziSTa bhativATale hevoMSThI gati bhechA ni3pArA 84 tapaThe bheToMThA ni3pArA 85 vivAhaThe sva3dhaSThA ni3pArA 86 kSudraprAziyoMThe sva3paSThA ni3pA 87 chaha praSThAraThI goyararyApThA ni3pAyA 88 asAdhuyaryA ibhoganevAloMSThI gatiSThA ni3pAza 88 sAdhuyaryAThi isa bhoganevAleThA ni3pAyA 80 nakSatroMThe sva3paSThA ni3pA 81 saMyabha aura masaMyama sva3paThA ni3pArA 82 bhanuSya kSetrameM rahI hucha vastuThA ni3pA 83 BAlavizeSaSThA ni3pArA 84 jJAnache sva3paThA ni3pArA 85 bhavadhijJAna sva3paThA vAyana 86 jJAniche savayana-nahI uhane yogyatA ni3pAyA 87 savayanameM prAyazcitaSThA jthana 88 utpa viSayaSThA ni3pArA 88 upasthitiSThA ni3pArA 100 bhahAvIrasvAbhI saMbaMdhI thana 101 hevaThe saMbaMdhI ni3pA 102 AhAraThA parizAbha aura viparizAbhaThA ni3pArA 103 chaha praSThAraThe praznaSThA ni3pArA 104 chandraThe anAhipaneThA ni3pArA 105 mehasahita AyusandhaThA ni3pA 106 aughayiSTha vigairaha bhAvoMSThA ni3pArA 107 cha prahAraSThA pratibhAThA ni3pArA 108 yayAThiA thana 162 163 163 165 166 168 169 170 171 172 180 184 188 188 188 190 191 193 187 204 20pa zrI sthAnAMga sUtra :04 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. sAtaveM sthAnaDA prArambha 206 207 211 217 219 221 226 228 228 229 230 231 232 247 2pa4 108 sAtaveM sthAnachA viSaya vivaraNa 110 sAta prachArache gamoMThe apaThabhA-niThalaneThA ni3pArA 111 sAta praThAraThe vibhajJAnaThA ni3pArA 112 sAta praSThArache chavoMThA ni3pArA 113 saMgrahaThe sthAnoMThA ni3pArA 114 piSazAThA ni3pArA 115 sAta prahAraThI pRthvIyoM sva3paThA thana 116 Ara vAyuThAya sva3paThA jthana 117 sAta prahAra bhayasthAnoMThA ni3pArA 118 cha chamathoMTho prAnaneThA ni3pA 118 ThevalIyoMTho plananeThA jthana 120 sAta praThAra bhUlagoThA ni3pA 121 sAta praSThAraThA bhUlanayaThA ni3pAyA 122 sAta praSThAraThe svaroMThA ni3pArA 123 loThottara chAyaThatezoMThA ni3pArA 124 bhanuSyaloTha aura varSa ghara parvatoMThA ni3pArA 125 hutara AThiA ni3pArA 126 ghara'nItiThA ni3pArA 127 yavartI rAThe bheDendriya paMyendriyavAle ratnoMThA ni3pArA 128 hueSabha - suSabha DA jJAnaThA jthana 128 sAta praSThAraThe AyuSyaThe hoMThA thana 130 bhavInAtha bhagavAnDA varzana 131 rzanaThe sva3dhaSThA ni3pArA 132 chamasthAvasthAse prativaddha sUtrachA jthana 133 sAta praThAraSThI viThthAoMThA ni3pArA 134 AyArthaDe satizayapaneThA ni3pArA 135 saMyabha aura asaMyama Ahile bheToMThA ni3pAyA 136 atasI chusubha Ahi dhAnyoM chA yoniSThAla-utpATha sthiti chAlA ni3pArA 137 Ara-apThAthiSTha AhiThoM chA sthitiSThAlA ni3pArA 2papa 257 259 260 wwwwwwwwww 266 267 270 271 ra73 274 zrI. sthaanaaN| sUtra :04 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. viSaya pAnA naM. 278 138 zaTha aura cha'zAnendraThe agrabhahiSIyoMSThI saMjyAThA aura sthiti ThA ni3parA 27pa 138 sanachubhAra AhiDapoM meM rahe hume devoM chI sthitiSThA ni3pArA 276 140 nanhIsvaradvIpaThe antargata dvIpoM chA ni3pA 276 141 yabharendrASTiThoM sanI aura unaThe anIThAdhipatiyoM ThA ni3pArA 142 yabharendrAhiThoMThe pAhAtAnITha aura unaThe manIThAdhipatiyoM chA ni3pA 282 143 sAta praSThAraThe vayanaviSThAMpoMDA ni3paae| 284 144 sinayaThe sva3paThA ni3pArA 28pa 145 sabhudhAta sva3paThA ni3pArA 290 146 niruvoM sva3paThA ni3pArA 294 147 sAtA aura sasAtAThe sva3paThA ni3pArA 296 148 payotiSThadevoMThA ni3pAyA 296 148 hevoMThe nivAsabhUta chUToMThA ni3pArA 299 150 dvIndriya chavoMThA ni3pArA u00 151 yayAThiA ni3pArA u00 ||sbhaas|| zrI sthAnAMga sUtra :04 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcave sthAnake dUsare uddezakA viSaya vivaraNa pAMcamA sthAnanA khInne uddezA pahelA uddezaka pUrA thayA. have pAMcamAM sthAnanA khIe uddezaka zarU thAya che. AgalA uddezaka sAthe A uddezakanA A prakAranA sabaMdha che. pahelA uddezAmAM jIvavaktavyatAnuM kathana kavAmAM AvyuM che. A uddezAmAM paNa e ja viSayanuM pratipAdana karavAmAM Avaze. pahelA uddezAnA chellA sUtra sAthe A uddezAnA saMbadha A pramANe che-- pahelA uddezAnA chellA sUtramAM kevalInA anuttAnuM kathana karavAmAM AvyuM che, tyAre A sUtramAM chadmastha nigraMthanA vihAranA viSayamAM pratipAdana karavAmAM Avyu che. temane ( sAdhu ane sAdhvIone ) kevA vihAra ka2e che ane kevA vihAra kalpatA nathI, te sUtrakAra ahIM prakaTa kare che-- vihArake viSayameM kalpane yogya aura nahIM kalpaneyogyakA nirUpaNa " no kappai niggaMthANa vA niggaMdhINa vA " ItyAdi TIkA-zramaNa nigraMtha ane nigraMthinIone A uddiSTa, gaNita, vyaMjita, ane pAMca mahANu vALI mahA nadIeAne eka mAsamAM be vAra ke traNa vAra temAM cAlIne athavA hADI ADhimAM besIne pAra karavAnu` kalpatuM nathI. te pAMca nadIonAM nAma nIce pramANe che-- (1) gaMgA, (ra) yamunA,:(3) sarayu, (4) erAvatI ane (5) mahI. zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ,, nIcenA pAMca kAraNAne lIdhe temane te mahA nadIe pAra karavAnu kalpe che paNa kharUM--(1) bhayanA samayamAM, (2) durbhikSa (duSkALanA) samayamAM (3) kAI nira Mtara kaSTa detuM heAya evI paristhitimAM, (4) nadIene pracura pravAha unmAga zAmI thAya tyAre ane (5) anAryo dvArA AkramaNu thAya tyAre A mahAnadIone uddhi " vizeSaNa lagADavAmAM AvyuM che, kAraNa ke temane uddezIne ema kahevAmAM Avyu che ke te mahAnadI che. temane pAMcanI sakhyAmAM ahI' prakaTa karavAmAM AvI che, tethI temane "nirutta cha A vizeSaNa lagADavAmAM Avyu' che. tathA ' ga'gA, jamunA ' Adi nAme dvArA temane abhihita karavAmAM Avela che, tethI temane " vyajitA " vizezu lagADavAmAM AvyuM che. " mahANu va A zabda dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke te mahAnadIe bahu ja pANIvALI che temAM agAdha jaLa hAya che. mA mahAnadIomAM utaravAne ane nAva Adi dvArA temane pAra karavAnA, te kAraNe niSedha karavAmAM Avye che ke evuM kArya karavAthI AtmA ane sayamanA vidhAta thAya che, ane cAritramAM zamalatA (kamajorI ) Ave che. kahyuM paNa che ke-" to mANasa to " ItyAdi. , ,, ,, " dalepa" A zabdanA artha jaLamAM utaravu athavA jalane nAva Adi dvArA pAra karavuM " thAya che. ahI pAMca sthAnanu' prakaraNa hovAthI gaMgAdi pAMca prakhyAta mahAnadIe ja prakaTa karavAmAM AvI che. paNa te sivAyanI je ghaNA pANIvALI mahAnadIe che, temAM utaravAnuM ane temane pAra karavAnuM paNa sAdhu sAdhvIone kalpatuM nathI, ema samajavuM. A prakAre te pAMca nadIone pAra kakavAne niSedha karavAmAM Avyo che. chatAM paNa tenA je apavAdo che, te have prakaTa karavAmAM Ave che 'cardi TALedi' " ityAdi--nIcenA pAMca kAraNeA udbhave te tee agAdha jaLavALI ane upayukta vizeSaNe vALI te mahAnadIemAM utarI zake che, athavA temane nAva Adi vaDe pAra karI zake che (1) kaiAi zatru rAjane zrI sthAnAMga sUtra : 04 ~ Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe e bhaya upasthita thaye heya che ke jene lIdhe dharmopakaraNanA apaharaNane bhaya utpanna thaye heya. (2) dubhikSane kAraNe je bhikSAnI prApti azakya banI gaI hoya, (3) athavA keI zatru nirantara vyathA (kaccha) pahoMcADI rahyo hoya, athavA (4) umAgagAmI thavAne kAraNe gaMgA Adine pracura jalasamUha ghaNu ja vegathI vRddhi pAmI rahyo hoya athavA keI vyakti pitAne parANe gaMgA AdimAM DubADI deze e bhaya utpanna thaye hoya, athavA (5) skenuM jyAre AkramaNa thaI rahyuM hoya ane te kAraNe jyAre jIvana naSTa thavAne saMbhava jaNAto hoya. A pAMca kAraNe jyAre upasthita thAya. tyAre zramaNa nirgatha ane nirmathI ene gaMgAdi mahAnadIomAM utaravAnuM ane nAva Adi dvArA temane pAra karavAnuM kape che paNa kharuM, kahyuM paNa e che ke "jAvAde TurimajaNe" ItyAdi--A gAthAne ertha upara lakhyA anusAra ja samaja. | sU. 1 che "jo zApa frothALa vA thI vA gharamArasaMhi" ItyAdi- TIkAI-varSARtune jaghanya, madhyama ane utkRSTanA bhedathI traNa prakAranI kahI che. temAMthI caturmAsa pramANa je varSARtu che, tene jaghanya varSAkta kahe che. te aSADhI pUnamathI zarU karIne kArtakI pUnama sudhInA cAra mAsanI hoya che. madhyama varSARtu pAMca mAsanI hoya che vRSTinI adhikatA hoya tyAre te aSADhI kRNa pratipAdathI zarU thaI jAya che. ( gujarAtamAM dareka mAsane zakalA pakSa pahelAM ane kRSNa pakSa pachI Ave che jyAre mAravADa vageramAM kRSNapakSa pahelAM ane zukalapakSa pachI Ave che. A rIte aSADha vada ekamathI varSA. Rtu zarU thAya te pAMca mAsanI varSARtu thAya che.) utkRSTa varSARtu che mAsanI hoya che. pUrvokata kAraNe aSADha vadI ekamathI varSARtu zarU thatI hoya ane vacce koI adhika mAsa Avate heya tyAre varSARtu cha mAsanI thAya che. prathama je varSARtu che tene pravRt varSARtu kahe che. prAvR-varSA, hemata ane grIma A traNe RtuomAM varSARtune prathama gaNavAmAM AvI hovAthI varSAgaDatunI AgaLa " prathama" vizeSaNa vaparAyuM che. A sUtramAM evuM prakaTa karavAmAM AvyuM che ke jyAre varSARtune prAraMbha thAya che, tyAre nigraMtha ane nigraMthIone eka gAmathI bIje gAma vihAra karavAno niSedha karyo che. AgamamAM "A prakArane vihAra sAdhuone ka5te nathI" evuM vidhAna zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, kAraNa ke te samaye bhUmi hIndriya di jIvathI vyApta hoya che. A rIte varSAkALamAM eka gAmathI bIje gAma vihAra karavAno niSedha pharamAvIne have sUtrakAra tenA je apavAda che te prakaTa kare che 8 4 ra taLe izaev" ItyAdi-nIcenA pAMca kAraNemAMthI kaI paNa kAraNa upasthita thAya te evA saMgamAM varSARtumAM paNa sAdhu sAdhvIne eka gAmathI bIje gAma vihAra kara kare che "vANAvAvuM jAdhirAjo cs >> ItyAdi-varSAkALamAM keI eka gAmamAM rahelA sAdhu sAdhIne te gamathI bIje gAma vihAra kare te ucita nathI-evuM karavuM te zAAjJAthI virUddha che. paraMtu " vaMgi mhiM jarU jaMgag TUpyA? " ItyAdi nIce batAvelA pAMca kAraNone lIdhe teo varSARtumAM paNa eka gAmathI bIje gAma vihAra karI zake che- (1) jJAnAthe--keI sAdhu jJAna prApta karavAnI abhilASAvALo hoya, te te udezyane lIdhe te varSAkALamAM paNa vihAra karI zake che. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che- apUrva zrutaskandha dhAraka keI AcArya hoya, ane te AcArya bhaktapratyAkhyAna ( catuvidha AhAranA tyAgapUrvaka saMthAra) karavAnI abhilASA sevate hoya. te evI paristhitimAM je tenI pAse jaIne kaI jJAnapipAsu sAdhu te apUrva kRtaskanya jJAna prApta karI na le. te tene vicacheda thaI javAne saMbhava rahe che tethI te apUrva zrutaskandha jJAna vichinna na thaI jAya evI zubha abhilASAthI prerita thayele sAdhu varSAkALamAM paNa te jJAnane prApta karavA mATe vihAra karIne te zrataskandha dhAraka sAdhu pAse jaI zake che. have bIjuM kAraNa prakaTa karavAmAM Ave che-darzana prabhAvaka, zAstranA jJAtA evA keI AcArya bhakta pratyAkhyAna karavAno vicAra karI rahyo hoya te te darzanaprabhAvaka zAstrane abhyAsa karavA nimitte sAdhu varSAkALamAM paNa temanI pAse javAne mATe vihAra karI zake che. kathA2 zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - trIjuM kAraNa A pramANe che--je sthaLe cAturmAsamAM vAsa karyo hoya, te kSetra je aneSaNa, strI AdinA deSathI dUSita hoya, te pitAnA cAri. tranI rakSA nimitte sAdhu tyAMthI anya sthaLe vihAra karI zake che. cothuM kAraNa A pramANe che-keI kSetramAM cAturmAsa varSovAsa karyA bAda je te sAdhuonA AcArya athavA upAdhyAya kALadharma pAmI jAya, ane te ga7mAM anya AcArya athavA upAdhyAya na hoya, te evI paristhitimAM te sAdhuone varSAkALa daramiyAna paNa vihAra karavo kape che. athavA "viE. me " A padanI saMskRta chAyA "vizrame" A pramANe paNa thAya che. te te saMskRta chAyAnI apekSAe A pramANe artha thAya che---"je te AcArya athavA upAdhyAya te sAdhu upara khUba ja vizvAsa dharAvatA hoya te kaI atyanta rahasyamaya kAma karavAne mATe te sAdhune varSAkALamAM paNa vihAra kare kape che. pAMcamuM kAraNa nIce pramANe che - (5) sAdhuoe amuka kSetramAM varSAvAsa karyo hoya, ane te kSetranI bahAranA keI kSetramAM rahelA AcArya athavA upAdhyAya bImAra thaI jAya, te evI paristhitimAM temanuM vaiyAvRtya (sevA) karavA mATe sAdhune vihAra kare kahaSya gaNAya che. e sU. 2 | gurUprAyazcittakA nirUpaNa keTalAka cha0 anuddaghAtika hoya che. have sUtrakAra te anupAti kenA pAMca sthAnenuM nirUpaNa kare che -"ghara nagghAphA pattA " ItyAdi- TIkArtha-" udghAta" eTale "laghu karavuM A laghukaraNa rUpa udghAta je prAyazcita rUpa tapavizeSane thato nathI evuM te guru prAyazcitta pratisevanA vizeSanA prabhAvathI jemane thAya che, temane anukUvAtika kahe che. te anuddhAtika nIce pramANe pAMca prakAranA hoya che-(1) hasta karma karanArA, (2) mithunanuM sevana zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karanArA, (3) rAtri bhajana karanArA, (4) sAgArika piMDa khAnArA ane (5) rAjapiMDa khAnArA. have A pAMcenuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che- hustakarma " A zabdane artha hastadoSa paNa thAya che. maithuna karma eTale abrAnuM sevana. rAtribhejana dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe cAra prakAranuM kahyuM che. rAtre kaI paNa prakAranA azana, pAna Adi khAvA tenuM nAma dravyanI apekSAe rAtribhejana che. manuSya kSetranA keI paNa sthAna para besIne rAtre bhojana karavuM tene kSetranI apekSAe rAtri jana kahe che. divase vaherI lAlA bhejanane AkhI rAta rAkhI mUkIne bIje divase khAvuM, athavA divase vaherI lAvelA bhejanane rAtre khAvuM, rAtre vaherI lAvelA bhajanane rAtre khAvuM, athavA rAtre lAvelA bhejanane divase khAvuM, tenuM nAma rAtribhojana che. A rIte kALanI apekSAe rAtribhejananA cAra prakAra samajavA. rAga dveSathI yukta thaIne je bhejanane rAtre upabhega karavAmAM Ave che, tene bhAvanI apekSAe rAtribhojana kahe che. rAtribhejananA A pramANe deze kahyA che-"saMti me sumA nAnAItyAdi- rAtre sUkama trasajIvo ane sthAvara jIva daSTigocara thatAM nathI. tethI ahiMsA vratanI rakSA karanArA munijane rAtre bhikSAvRtti karatA nathI. pANIthI bhInI thayelI ane bIjathI yukta banelI bhUmimAM ghaNuM ja AvI paDatAM hoya che. divase te sAvadhAnIpUrvaka cAlavAthI temanI rakSA thaI jAya che, paNa rAtre te teo najare ja nahIM paDatA hovAthI temanI virAdhanA thaI jAya che. A prakAranI paristhitine vicAra karIne zramaNa bhagavAna mahAvIre rAtre bhikSAvRti mATe pharavAne ane rAtribhejana karavAne niSedha karyo che. tathA "karU vi du muvaM" ItyAdi A gAthAono artha spaSTa che. agAra (doSa) thI yukta je hoya che, tene sAgAra kahe che. te sAgAra ja sAgArika che. tene zayyAtara kahevAmAM Avela che. je sAdhue je zrAvakAdinA gharamAM Azraya lIdhe hoya, te gharanA AhArane zayyAtara piDa athavA sAgarika piDa kahe che. te sAgarika piMDane niSedha karavAnuM kAraNa e che ke te sadoSa hoya che. kahyuM paNa che ke nirikacaraparizudro ItyAdi- zayyAtara grahaNa karavAne tIrthaMkaroe niSedha karyo che, tethI je sAdhu zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene le che, te tIrthakaronI AjJAne virAdhaka bane che. vaLI zayyAtaranA gharamAM nivAsane lIdhe tene bhakSa (lejananI sAmagrI) ajJAta rahetuM nathI, tethI tenI ajJAnatA svarUpanI apekSAe zuddha hotI nathI vaLI tenI samI. pamAM ja rahetA hovAne kAraNe AhArapANa Adine mATe vAraMvAra tenA gharamAM praveza karanAra sAdhune udgama paNa zuddha hote nathI vaLI sAdhunA manamAM e lAbha thAya che ke svAdhyAya zravaNa Adi dvArA mArI tarapha AkarSita thayela zayyAtara mAre mATe ghI, dUdha, Adi puSTikara dravya Apaze. A prakAranA lebhathI yukta thayele sAdhu tenuM ghara cheDo nathI. pracura ane AdinA lAbhathI tenA zarIramAM alAghavatA AvI jAya che ane pracura vastrAdinA lAbhathI upakaraNa saMbaMdhI alAghavatA AvI javAne saMbhava rahe che. tathA che jayA" " je zayyAsthAna de che te AhArAdi paNa deze, " A prakAranI bhAvanA sAdhu sevavA mAMDe, te gRhastha dvArA zavAsthAna devAnuM paNa baMdha thaI jAya, A rIte sAdhuone mATe zAsthAna paNa durlabha thaI jAya. A rIte zayyAtaranI pAsethI piMDa levAmAM zAne ja vyu cheda thavAne bhaya rahe che. kSayyAtara pAsethI tRNa, kSAra, zayyAsaMstAra, pITha, phalaka ane sopazcika (vastra pAtra Adi upadhi sAthe) ziSya levAmAM koI doSa lAgatuM nathI. rAjapiDa eTale rAjAne mATe taiyAra thayela AhAra, rAjapiMDa grahaNa grahaNa karavAmAM paNa sAdhune deSa lAge che. " rAjA ' padathI ahIM cakravatI baLadeva, vAsudeva Adi gRhIta thayela che. A rIte hastakarma karanAra, maithunanuM pratisevana karanAra, rAtribhejana karanAra sAgArika piMDane AhAra karanAra ane rAjapiMDane AhAra karanAra sAdhu guru prAyazcittane pAtra bane che. sU. 3 ! nircanthoke rAjAke antaHpurameM pravezakA nirUpaNa AgalA sUtramAM rAjAne ullekha thayo che. A saMbaMdhane lIdhe satrakAra have rAjAnA aMtaHpura viSenA sUtranuM kathana kare che TIkArtha-"paMDuiM TALahiM maLe na maLe" ItyAdi nIce darzAvavAmAM AvelAM pAMca kAraNene lIdhe rAjAnA anAramAM sthA0-3 zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza karate zramaNa nigraMtha tIrthakaranI AjJAne virAdhaka banatuM nathI. keI nagara koTathI gherAyeluM hovAne lIdhe gupta hoya, rakSita haya, gupta dvAravALuM hoya eTale ke jenA daravAjA baMdha karI devAmAM AvyA che, ane te kAraNe evI paristhiti pedA thaI hoya ke aneka zramaNa ane mAhaNa (uttaraguNa mUlaguNa) yukata saMyata athavA zramaNa eTale zAkaya munio ane mAhaNa eTale dayAne upadeza ApanArA sAdhue) AhAra pAnanI prApti mATe nagaranI bahAra paNa jaI zakatA na hoya ane bahArathI nagaranI aMdara praveza paNa karI zakatA na hoya, te A prakAranI paristhitimAM te zramaNa mAhaNonI te prakAranI sthitinuM rAjA pAse nivedana karavA mATe athavA pramANabhUta raNanI pAse temanA prayajanane prakaTa karavA mATe kaMI paNa zramaNa nirgatha rAjAnA aMtaHpuramAM praveza kare, te te jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI, (2) pITha, phalaka, zayyA, saMstAraka Adi je cIje lAvyA hoya te pAchI se pavAne mATe paNa sAdhu rAjAnA antapuramAM praveza karI zake che. caukI (bAjoTha ) Adine "pITha" kahe che, paTTa Adine "phalaka' kahe che. zarIrapramANu zasyA hoya che ane aDhI hAthapramANu saMskAraka hoya che. pITha Adi pahelAM lAvyA hoya te ja pAchuM ApavAno prazna UbhuM thAya che, tethI prajanavaza pITha, phalaka Adi levA mATe rAjAnA aMtapuramAM praveza karanAra sAdhu paNa jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. trIjuM kAraNa nIce pramANe che-keI muni bhikSAca Adi kAraNe nIkaLyA hoya, tyAre koI unmata ghaDe hAthI Adi mArga upara doDI rahyA hoya, te tenAthI bacavA mATe te sAdhu rAjAnA aMtaHpuramAM praveza kare, te jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. zuM kAraNa--koI amaladAra athavA mANasa tene cAra mAnI laIne parANe pakaDIne tene aMtaHpuramAM rAjAnI samakSa khaDe kare, te e paristhi. timAM paNa te sAdhu jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. pAMcamuM kAraNa-nagaranI bahAra udyAna Adi rathAnamAM vividha rUpothI suzobhita sthAna vizeSamAM rahelA koI munine aMtaHpurano kaI mANasa kutahalathI prerAIne aMtapuramAM upADIne laI jAya, te evI paristhitimAM paNa te sAdhu jinezvara bhagavAnanI AjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. A prakAranA pAMca kAraNemAMnA keI paNa kAraNe rAjAnA aMtApuramAM praveza karanAra muni tIrtha karanI AjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. sU. 4 zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ striyome rahI huI kriyAvizeSakA nirUpaNa antaHpuranA adhikAranI sAthe susaMgata e strIgata kriyAvizene adhikAra ApavAmAM Ave che-"paMjahiM TALe isudhI pu iNa ItyAdi- TIkArtha-puruSanI sAthe saMbhoga na karavA chatAM paNa nIcenA pAMca kAraNene lIdhe strI garbhavatI banI zake che-(1) keI sI bilakula nagnAvasthAmAM nine prasArIne evA sthAna para bese ke jyAM puruSanuM vIrya pahelethI ja paDeluM hoya, te evI paristhitimAM te potAnI ni dvArA keIpaNa rIte te vIlane khe cIne tenI aMdara dAkhala karI devAthI garbha dhAraNa karI zake che. bIjuM kAraNa A pramANe che-je puruSanA vIryathI kharaDAyelA ane keI strI pitAnI nimAM pravezAve che, te tenA dvArA paNa te strI garbha dhAraNa karI zake che. ahIM vastra te upalakSaNa rU5 che. ahIM evuM paNa grahaNa karavuM joIe ke puruSanA liMgAdinI uparanA ane AsapAsanA vIryathI kharaDAyelA bAlane kaI vastramAM bAMdhIne ninI upara bAMdhI devAmAM Ave, te paNa strI garbha dhAraNa kare che jemake kezI zramaNanI mAtAe rogavizeSane dUra karavA mATe athavA raktastrAva aTakAvavA mATe zuka pula (vIrya pula) nA saMyogavALA kezane yoninI upara bAMdhI dIdhAM hatAM, ane tenA dvArA ja tene garbha rahyo hato, ane te garbhamAMthI kezI zramaNa utpanna thayA hatA. trIjuM kAraNa nIce pramANe che-ke putranI kAmanAvALI rahI kaI puruSanA patita vIryane pitAnI yonimAM dAkhala karI de, te evI paristhitimAM paNa te strIne garbha rahI zake che. A kathanane bhAvArtha e che ke koI zIlavatI strI putranI kAmanAvAnI che. te pitAnA zIlanuM rakSaNa karavA mAgatI hevAthI parapuruSa sAthe abrahmanuM sevana karatI nathI. paNa koI puruSanA patita vaya pudgalene pitAnA hAthamAM laIne pitAnI nimAM dAkhala karI de che, Ama karavAthI te garbhavatI thaI zake che. cothuM kAraNa nIce pramANe che je tenI sAsu Adi kaI paNa vyakti ke puruSanA zuka pulene tenI nimAM nAkhI de te paNa te garbha dhAraNa karI zake che. pAcamuM kAraNa--jAjarU gayA bAda pANI letI vakhate je jaLano upaga karavAmAM Ave, te jaLamAM keI puruSanA zuka pudgale bhaLelAM hoya, te te zaka pudgale te strInI yonimAM dAkhala thaI jAya che te strI garbhavatI banI zake che. A prakAranA pAMca kAraNene lIdhe puruSanI sAthe maithunasevana karyA vinA paNa strI garbhavatI thaI zake che. ke sU. 5 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSanI sAthe saMbhoga karavA chatAM paNa je pAMca kAraNene lIdhe strI garbha dhAraNa karI zakatI nathI, te kAraNe have sUtrakAra prakaTa kare che. garbhaka saMbadhameM-garbha viSayaka nirUpaNa TIkAI- hiM TALe ithI pusleiba raddhi " puruSanI sAthe saMbhoga karavA chatAM paNa nIcenA pAMca kAraNone lIdhe strI garbha dhAraNa karI zakatI nathI. (1) yuvAvasthAmAM AvyA pahelAM je koI kanyA puruSa sAthe ratikriyA kare, te te garbhavatI thatI nathI. (2) je strI yauvana vyatIta karI cukI che, eTale ke prauDhA athavA vRddha banI cukI che, te puruSa sAthe saMga karavA chatAM paNa garbha dhAraNa karI zakatI nathI. (3) je kaI strI janmathI ja vadhyA (niba jA) hoya, te puruSa sAthe ratikriyA karavA chatAM paNa garbhavatI banI zakatI nathI. (4) je te rogagrasta haya, te paNa puruSanI sAthe saMbhoga karavA chatAM garbhavatI banI zakatI nathI. (5 puruSanI sAthe ratikriyA karavA chatAM paNa je zokAkula heya eTale ke prasannacitta na hoya, te garbhavatI banI zakatI nathI. "to maNiyA' A padanI saMskRta chAyA "AmayitA" levAmAM rathA - Ave, te teno artha A pramANe paNa thAya che je te zekadithI yukta hoya te paNa garbhavatI banI zakatI nathI. garbha dhAraNa na karI zakavAnA bIjA paNa keTalAka kAraNe che, te sUtra kAra have prakaTa kare che-" ricatuM " je strIne mahinAmAM traNa divasa sudhI ja rajastrAva thatuM nathI, paNa kAyama rajastrAva cAlu rahe che, te strI garbhavatI banI zakatI nathI. (2) tu " je strI hatudharmathI rahita hoya che, tene paNa garbha rahI zakato nathI. (3) "cApatronA " rogAdikane kAraNe je strInA garbhAzayanuM chidra baMdha thaI gayuM hoya che, te strI paNa garbha dhAraNa karI zaktI nathI. (4) koI vyAdhine kAraNe (vAta vyAdhi Adine kAraNe) jenA garbhAzayanA chidrane garbha dhAraNa karavAne asamartha karI nAkhavAmAM AvyuM hoya, te strI paNa garbha dhAraNa karI zakatI nathI. (5) je strI maithuna sevananA zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMga vaDe maithuna sevana karatI nathI, eTale ke puruSanA liMga vaDe maithuna sevana karatI nathI, paNa liMga sivAyanA anaMga vaDe-AhArya liga Adi vaDe kAmasevana kare che, te strI paNa e rIte garbha dhAraNa karI zakatI nathI. garbha dhAraNa karavAmAM strI nIcenAM anya kAraNone lIdhe paNa asamartha bane che-(1) puruSanA vIryane sAva thaI gayA bAda paNa puruSa sAthe ratikriyA karavAthI strIne garbha raheto nathI. (2) nimAM praviSTa thayelAM virya. padrale je strInI nine koI doSane lIdhe vinaSTa zaktivALA thaI jatAM hoya te strI paNa garbha dhAraNa karI zaktI nathI. (3) je strInuM pittazANita nIkaLI gayuM hoya che, te strI paNa garbha dhAraNa karI zakatI nathI. (4) jenI garbha dhAraNa zakti koI devatAnA prabhAvathI naSTa thaI gaI hoya, te strI paNa garbha dhAraNa karI zakatI nathI. athavA garbhanirodhaka auSadhi dvArA je strInI garbha dhAraNa karavAnI zaktine nirodha karI nAkhavAmAM AvyuM hoya, te strI paNa garbha dhAraNa karI zakatI nathI. (5) pUrvajanmanA kRtakane lIdhe jenA nasI bamAM putraphala prApti lakhAI ja na hoya, evI strI paNa garbha dhAraNa karI zakatI nathI. sU. 6 che sAdhvI ke saMbaddha kathanakA nirUpaNa AgalA sUtramAM zrIviSayaka kathana karavAmAM AvyuM che. sAdhvIe paNa strIo ja hoya che. A saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra sAdhvIonI vaktavyatAthI yukta sUtra drayanA samUharUpa eka sUtranuM kathana kare che. TIkAI-vaMja kALe phi nimAMthI nithI. " ItyAdi nijha (sAdhue) ane nigraMthinio ( sAdhIe) je A pAMca kAraNene lIdhe eka ja jagyAe kAsarga kare, bese, svAdhyAya kare, athavA zayana kare, te teo jinAjJAna virAdhaka thatAM nathI, (1) keTalAka nigraMtha ane nigraMthIo kaI eka evI gahana ane vizALa aTavImAM AvI pahoMcyAM che ke jemAM eka paNa gAma nathI, manuSyone avarajavara paNa jyAM thatuM nathI, jene pAra karIne kaI gAmamAM pahoMcavuM ghaNuM ja duSkara che, ghaNuM ja lAMbA samaye jene pAra karI zakAya evI che, te zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evI paristhitimAM sAdhue ane sAdhvIe te gahana aTavImAM eka ja sthaLe rAkAI jAya, esI jAya, ane kAryAtsaga Adi kriyAe kare, te te pramANe karavAthI te sAdhue ane sAdhvIe tIrthaMkara bhagavAnanI AjJAnI avagaNanA karanArA gaNAtAM nathI khIju kAraNu nIce pramANe che--keTalAka sAdhue ane sAdhvIe grAmAnugrAma vicaratAM vicaratAM keI eka gAma, nagara AdimAM AvI paheAMce che. dhAro ke keTalAka sAdhue athavA sArIe tyAM kAI gRhastha dvArA ApavAmAM AvelA kAi upAzrayamAM utare che. keTalAka sAdhu athavA sAdhvIene te gAma AdimAM utaravAne mATe koI alaga sthAna maLI zakatuM nathI. te evI paristhitimAM te sAdhue ane sAdhvIe te eka ja sthAnamAM utare ane kAryAtmaga Adi kriyAe kare, te tee jinezvara bhagavAnanI AjJAnA virAdhaka gaNAtAM nathI. trIjuM kAraNu A pramANe che--jo koI sAdhue ane sAdhvIe kAI nAgakumArAvAsamAM athavA supa kumArAvAsamAM eka sAthe ja vAsa kare, te tee jinAjJAnA virAdhaka gaNAtA nathI. AvA sthAnAmAM sAdhvIe ekalI rahe te temanA zIlanI rakSA karavAne tee asama bane che, sAdhue paNa te jagyAe utaryAM hoya, teA temanA zIlanI rakSA thaI zake che, sAdhuonI hAjarImAM tyAM kAI durAcArI AvavAnI hiMmata karI zakateA nathI. AvA AvAso kAM te nirjana hoya che, kAM te bahujanAzrita hAya che, athavA te tyAM kAI rakSaka ja hateA nathI, evI jagyAedurAcArIe paNa AvI zake che. A prakAratI paristhitimAM tyAM keI sAdhuo utaryAM hAya, te temanI sAthe pAtAnA zIlanI rakSAnA vicArathI prerAine, sAdhvIe paNa AvIne utare, teA teo jinAjJAnI virAdhaka gaNAtI nathI. ceAthu' kAraNa-kAI gAma AdimAM sAdhue ane sAdhvIe alaga alaga upAzrayamAM utaryA hAya, ane te gAma AdimAM cAra lUTArAnA zrI sthAnAMga sUtra : 04 12 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadrava khUba ja vadhI gayo hoya. te cora lUMTArA pitAnAM kapaDAM Adi cerI jaze e Dara sAdhvIone lAgatuM hoya, te evI paristhitimAM te sAdhvIo pitAnuM alaga AzrayasthAna cheDIne te sAdhuonI pAse AvIne utAra kare ane sAdhu e temane tyAM utaravA paNa de, te evA saMyogamAM teo jinAjJAnA virAdhaka gaNatA nathI. pAMcamuM kAraNa- amuka sAdhvIo kaI rathaLe AvIne utarelI hoya, have evuM bane ke tyAM rahetA kaI duSTa yuvAne temanI sAthe maithuna sevana karavAne kRtanizcayI thayA hoya, te evI paristhitimAM potAnA zIlanI rakSA karavA nimitta te sAdhIo te alaga AzrayasthAnane choDIne koI sAdhuonI sAthe eka ja AzrayasthAnamAM jaIne rahe ane te sAdhuo temane tyAM rahevA de, te A prakAranI paristhitimAM teo jinAjJAna virAdhaka gaNAtAM nathI. A prakAranA pAMca kAraNemAMnA keI paNa kAraNane lIdhe sAdhuo ane sAdhvIo thA -1 koI eka ja AzrayasthAnamAM sAthe ja utAro kare, te teo jinAjJAnA virAdhaka gaNAtAM nathI. sAmAnya rIte te sAdhuo ane sAdhvIone eka ja sthaLe rahevAne niSedha che. paNa upara batAvelA pAMca kAraNone lIdhe sAdhuo ane sAthIo ne eka ja sthaLe utare ane svAdhyAya, kAtsaga Adi kare, to teo jinezvara bhagavAnanI AjJAnI avahelanA karanArA gaNAtAM nathI. A rItano apavAda ahIM prakaTa karavAmAM AvyuM che. e ja pramANe kSita-cittatA Adi rUpe pAMca kAraNone lIdhe keI acela (vastrarahita) sAdhu-zramaNa nigraMtha, salikA (vastrayukta) nigraMthinIo sAthe rahevA chatAM paNa jinAjJAna virAdhaka gaNAtuM nathI. te pAMca kAraNe nIce pramANe che - "vittapitta ane sAthe" ItyAdi- zekAdithI jenuM citta DAmADoLa thaI javAne kAraNe je bhAna gumAvI beTho che-unmAdane vaza thaIne je vastrarahita hAlatamAM (nagnAvasthAmAM rahele che, tenI saMbhALa lenAra bIjA sAdhuo tyAM hAjara na hoya, te salaka zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 3 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (sava) sAvIe temanI pAse rahI zake che. A pramANe karavAmAM te sAdhu ke sAdhI jinAjJAnA virAdhaka banatAM nathI. "vametena mena viro" ItyAdi e ja pramANe (2) harSanA atirekane kAraNe unmata banI gayelA, (3) zarIramAM yakSAdine praveza thavAne kAraNe unmAdAvasthA pAmelA, (4). vAtAdinA prakopane kAraNe unmatta thaI gayelA, evA keI zramaNa nigraMtha nagnAvasthAmAM rahelA hoya ane temanI sAthe sacelaka sAththIo rahe, te evI paristhitimAM te nigraMtha ke nigraMthinI jinAjJAna virAdhaka gaNatA nathI. pAMcamuM kAraNa nIce pramANe che-dIkSAdAyaka ane dIkSArakSaka sAdhano abhAva hoya, ane dIkSA lenAra putra, sasarA Adi parama vairAgyathI vardhita pariNAmavALo thaI rahyo hoya, evI paristhitimAM temane kaI nigraMthI (sAvI) dvArA dIkSA pradAna karavAmAM Ave che. dIkSA lenAra putra dhAro ke bAlaka che. te alaka (nagna) hoya te paNa sAdhvIjI tenI pAse rahI zake che. dIkSA lenAra sasarA Adi dhAre ke vRddha heya ane vRddhAvasthAne kAraNe alaka (nagnAvasthAvALo) thaI gayuM hoya, ane anya sAdhuo tyAM vidyamAna na hoya, te evI paristhitimAM sacelaka sAdhvIo sAthe raheto zramaNa nigraMtha bhagavAnanI AjJAne virAdhaka thatuM nathI. che sU. 7 che Asrava, saMvara vageraha dvArakA nirUpaNa "jinAjJAnuM pAlana karanAra jina jJAna virAdhaka thatuM nathI, " evuM AgaLa kahevAmAM AvyuM che, jeo jinAjJAne mAnatA nathI teo jinAjJAnA virAdhaka gaNAya che. jinAjJAnI virAdhanA Asrava rUpa hoya che. tethI have sUtrakAra AsavadvAnuM ane Astrano nirodha karanArA saMvaradvAranuM tathA daMDa rUpa AsavizeSanuM kathana kare che. ra gAravAra ghaouT " ItyAdipAMca AsravadvAra kahyAM che-(1) mithyAtva, (2) avirati, (3) pramAda (4) kaSAya, ane (5) ga. pAMca saMvaradvAra kahyAM che--(1) samyakatva, (2) virati, (3) apramAda, (4) akaSAyita ane (5) agitA. daMDa pAMca kahyAM che--(1) arthadaMDa, (2) anarthadaMDa, (3) hiMsAdaMDa, (4) akasmAta daMDa ane (5) daSTi viparyAsa daMDa. jIva rUpa taLAvamAM karma rUpa jaLano je praveza thAya che, tenuM nAma Asava che. te AsavanA dvAra jevAM je dvAra che temane AsravadvAra kahe che. A (karmo) nA Agamana nIce pramANe pAMca kAraNe che-- zrI sthAnAMga sUtraH 04 14 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAtva Adi pAMca kAraNeA ahIM grahaNa karavA joie. atattvamAM tattvAdhyavasAna rUpa je viparIta tattvamAM zraddhA che, tenuM nAma mithyAtva che. 5.paka thI nivRtta na thavu' temAM pravRtta ja rahevu tenu nAma avirati che, anavadhAnatAnuM nAma pramAda che. karavA cegya kAryomAM pravRtta na thavu ane na karavA cAgya kAryamAM pravRtta thavuM tenu nAma ja pramAda che. krodha, mAna, mAyA ane leAbharUpa cAra kaSAya che. manoyAga, vAgyeAga ane kAyayeAga rUpa traNa caiAga che. temanA dvArA karmanuM Agamana thAya che. tethI temane AsavadvAra rUpa kahyA che. Asavano pratipakSI saMvara che te savaranA upAya rUpa je pAMca kAraNeA che temane saradvAra kahe che. mAtmA rUpI jaLAzayamAM praveza thatAM ka rUpa jalane je samiti, gupti vagere dvArA rokavAmAM Ave che, tenuM nAma ja savar che. tenA samyakatva Adi je pAMca dvAra kahyAM che, te mAsrapadvArA karatAM viparIta hoya che. AtmA athavA anya jIva jemanA dvArA praNavyaparANa Adi rUpa daMDane prApta kare che, temane daMDa kahe che. te daMDanA paNu arthadaDa adi pAMca prakAra kahyA che. trasa jIveAno, sthAvara jIvAno peAtAno ke parano keAI prayeAjanane lIdhe vadha karavA tenu" nAma achUMdaDa che. koI paNa jAtanA prayAjana vinA jIvahiMsA karavI te anarthadaMDa che A jIve mArA putra Adino vadha karyo hatA, vadha kare che ke vadha karaze, evI mAnyatAthI prerAine zatru Adine je vadha karavAmAM Ave che tenuM nAma hiMsAda Da che. koine mAravAne taiyAra thayelI vyakti dvArA kAI anya vyaktinI aka smAt hatyA thaI jAya te tene akasmAt daMDa kahe che. dhRviparyAsane kAraNe je prANAtipAta thaI jAya che, tene viparyAsa daMDa kahe che. jemake mitrane amitra mAnIne teno vadha thaI jAya te te viparyAsa daMDa kahevAya che A pAMca daDano 13 kriyAsthAnomAM samAveza thaI jAya che, parantu ahIM pAMca sthAnono adhikAra cAlatA hAvAthI pAMca ja sthAna grahaNa karavAmAM AvyAM che. te 13 kriyAsthAna nIce pramANe che ra gaTTunaaA hiMsA " ItyAdi. te tera kriyAsthAnomAM artha, anatha Adi A pAMca daMDanA te samAveza thayelA ja che. te tera kriyAsthAnA vaDe jIva vadha thatA heAya che. !! sU. 8 // zrI sthAnAMga sUtra : 04 15 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Asrava vizeSarUpa kriyA sthAnakA nirUpaNa have sUtrakAra AsravavizeSa rUpa kriyA sthAneAnI prarUpaNA kare che. TIkArthe vapa nidyiAgo vaLattAtro chaItyAdi- kama bandhanamAM kAraNabhUta je ceSTAvizeSeA hAya che, temane kriyAo kahe sthA-6 che. evI kriyA pAMca kahI che--(1) AssikI, (2) pAgrihikI, (3) mAyApratyayA, (4) apratyAkhyAnapratyayA ane mithyAdarzanapratyayA. je kriyAnuM pratyeAjana pRthvIkAya Adine upamana karavA rUpa hoya che, te 'Arambha kriyA ' che. Arambha trinA prANAtipAta thatA nathI, tethI Arambha kriyAne pRthvIkAyika smAdinA upamadana rUpa kahevAmAM Avela che. dhapakaraNa sivAyanI vadhArAnI vastuone grahaNa karavI athavA dharmapakaraNamAM mUrchAbhAva rAkhavA rUpa praye!jana je kriyAnuM hAya che, te kriyAne pArigrahakI kriyA kahe che. je kriyAnuM kAraNa mAyA hAya che ane upalakSaNathI krodhAdika paNa hoya che, te kriyAne mAyApratyayA kriyA kahe che. anivRtti ( tyAganA abhASa ) ne apratyAkhyAna kahe che. te apratyAkhyAna bhAva je kriyAnuM kAraNa hAya che, te apratyAkhyAnajanya kriyAne apratyAkhyAna pratyayA kriyA kahe che. viparIta daza - nanuM nAma mithyAdarzana che. te mithyAzraddhAna rUpa mithyAna je kriyAnuM kAraNa DeAya che, evI mehanA udayathI utpanna thayelI kriyAne mithyAdarzana kriyA kahe che. mithyASTi nArakothI laIne vaimAnikA pantanA 24 daDakanA samasta jIve!mAM A pAMce kriyAonA sadbhAva hAya che. cAvIsa da'DakamAM je ekendriya, dvIndriya, trIndriya ane caturindriya jIveA che temane " mithyASTi" A vizeSaNa lagADI zakAtuM nathI, kAraNa ke teeAmAM samyagdaSTitvanA abhAvathI vyavacchedya hAvAno abhAva che, eTale ke teAmAM je sabhyaSTi kai jIvano sadbhAva hoya, te te dRSTinA abhAvathI tyAM mithyArdaSTittva Ave che. pazu tyAM tA evI hAlata nathI. tethI temane mithyArdaSTi vizeSaNavALA kahevAtA nathI. jo ahIM evI AzakA karavAmAM Ave ke temanAmAM paNa sAsAdana sabhyazrRSTi hAya che, tethI A dRSTine jemanAmAM abhAva che, temane mithyA dRSTi ja gaNavA joie. chatAM temane mithyAdRSTi vizeSaNa lagADavAnI zA kAraNe nA pADavAmAM AvI che? te A zaMkAnuM samAdhAna nIce pramANe che- zrI sthAnAMga sUtra : 04 16 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teomAM sAsAdana samyagdaSTi jIve ghaNAM ja ochAM hoya che. tethI sUtrakAre ahIM temane ullekha karyo nathI. sUtrakAre "micchANiyA rephA" thI laIne "revaM tadeva" A sUtrapATha sudhInA kathana dvArA e ja vAtanI puSTi karI che. kriyAnA kAyikI Adi pAMca bheda paNa kahyA che. je kriyA zarIramAM athavA zarIra dvArA thAya che te kiyAne kAyikI kriyA kahe che. te kiyA hastAdinI pravRtti rUpa hoya che. (2) AdhikaraNikI kriyA-tenA be prakAra kahyA che-nirvatanAdhikaraNa kriyA ane saMjanAdhikaraNa kiyA. talavAra, tenI mUTha Adi banAvavAnI kriyAne nirvatanAdhikaraNa kriyA kahe che. talavAra AdikenuM ane temanI mUTha AdinuM parasparamAM je sAjana karavA rUpa kiyA che tene sajanAdhikaraNa kriyA kahe che. (3) praaSikI kriyA-anyanA lAbhane joIne tenA pratye dveSa rUpa pariNati utpanna thAya che, tenuM nAma maheSa che. A pradveSane kAraNe je kriyA thAya che tene prApleSikI kriyA kahe che. "huM tene mAruM " A prakAranA mAnasika saMkalpa rUpa A kiyA hoya che. (4) pari. tApanikI kSiA-paritApana eTale dukha A duHkharUpa paritApana vaDe je kriyA thAya che tene paritApanikI kriyA kahe che. lAkaDI, talavAra AdinA ghA vaDe pIDA karavA rUpa A kriyA hoya che. (5) prANAtipAta kriyA -ucchavAsa Adi prANane prANavALA chamAMthI alaga karavA tenuM nAma prANAtipAta che. te prANAtipAta rUpa je kriyA hoya che tene prANAtipAta kriyA kahe che. kAyakIthI laIne prANAtipAta paryaMtanI pAMce kriyAone nArakathI laIne vaimAnike paryantanA 24 daMDakanA samasta jemAM sadbhAva hoya che. daSTika AdinA bhedathI paNa kriyAo pAMca prakAranI kahI che-dazananuM nAma duSTa che athavA avalokananuM nAma daSTa che. athavA avelekananAM viSaya zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 7 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa je vastu che tenuM nAma daSTa che. je kriyAmAM A dRSTa nimitta rUpa hoya che te kiyAne dRSTika kriyA kahe che. A daSTikA kiyA azvAdikanAM citrane jevAne mATe gamana karavA rUpa hoya che. athavA "riTriyA" nI saMsakRta chAyA "dizA" levAmAM Ave te teno artha A pramANe thAya che-"dekhavAthI je kriyA thAya che, tene daSTinA kiyA kahe che. " (2) pRSTika kriyA-pRSTa eTale je pUchavAmAM Ave te prazna je kriyAmAM te nimitta rUpa hoya che, te kriyAne pRSTika kriyA kahe che. jIvadiDAnA viSayamAM athavA rAgAdikanA viSayamAM prazna pUchanArane A kiyA lAge che. athavA-"sAvadya praznathI je kriyA utpanna thAya che, tene pRSTikA kriyA kahe che. athavA "puSkriyA " nI saMskRta chAyA "g " paNa thAya tene artha A pramANe thAya che-"je kriyAmAM sparza nimitta rUpa hoya che te kriyAne kyuTikA kiyA kahe che." rAgAdikane vazavartI thaIne saparza karanAra vyaktinI je kriyA hoya che tene pRSTikA kiyA kahe che. athavA " puNittA dRSTinA" A saMskRta chAyA levAmAM Ave te paNa teno upara mujaba ja artha thAya che. (3) prAtItikI kriyA-jIva ajaya rUpa bAhya vastune pratIta karIne Azrita karIne je kiyA thAya che, tene prAtItikI kriyA kahe che. (5) sAmaoNopanipAtikI kiyA-merathI AvIne mANasonuM je sammuilana thAya che, tene " sAmacopanipAta " kahe che. A sAmanopanipAtamAM je kriyA thAya che, tene sAmAjopanipAtikI kriyA kahe che. AvA samelanamAM azva, ratha AdinI jyAre prazaMsA thAya che, tyAre te prazaMsA sAMbhaLIne harSita thatAM azvapati, rathapati Adi A prakAranI kiyAvALA hoya che. | (5svAhastikI kiyA-pitAnA hAthathI ja je kiyA thAya che tene svAhastikI kriyA kahe che. potAne hAthe pakaDelA jIvAdike dvArA jIvane mAravAnI je kriyA thAya che tene svastikI kriyA kahe che. A pAMce kriyAene nArakethI laIne vaimAnike paryantanA jIvanamAM sadUbhAva hoya che. 3 zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIce pramANe pAMca prakAranI kriyAo paNa hoya che-(1) naiSTikI, (2) AjJAnikA, (3) vaidaraNikA, (4) anAjoga pratyayA ane (5) anavakAMkSA pratyayA. paththara Adine phekavAthI naisRSTikI kriyA thAya che. je kiyA Adeza sAthe saMbaMdha rAkhatI hoya che athavA pote ja AjJApana rUpa hAya che tane AjJApanI athavA AjJApanikA kiyA kahe che. jo ane ane paranI preraNAthI mAranArane ke vyathA pahoMcADanArane A kriyA lAge che. jIvana ane ajInuM vidAraNa karanAra vaDe vidAra kiyA thatI hoya che. je kiyA ajJAnane kAraNe thAya che, te kriyAne anAga pratyayA kiyA kahe che. anAbhoga eTale ajJAna vagere. A anAga ja je kriyAnuM kAraNa hoya che. evI kriyAne anAga pratyayA kriyA kahe che. ajJAnathI pAtrAdi uThAvanAra ke mUkanArane A kiyA lAge che. pitAnA zarIra Adi saMbaMdhI anapezvAne kAraNe je kiyA thAya che, te kiyAne anavakAMkSA pratyayA kiyA kahe che.' A kriyA tenA dvArA thAya che ke jene Aloka ane paraleka saMbaMdhI upAthanI paravA hotI nathI. nArakothI laIne vaimAnike paryantanA 24 daMDakanA samasta jemAM A pAMce kiyAono saddabhAva hoya che. 4 kriyAnA nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che-(1) prema pratyayA, (2) Dhava pratyayA, (3) prayoga kriyA, (4) samudAna kriyA ane (5) eryApathikI kiyA. je kriyAmAM prema-rAga kAraNarUpa heya che te kriyAne prema pratyaya kriyA kahe che. eTale ke rAgajanya je kriyA hoya che tene premapratyayA kriyA kahe che. je kriyAmAM aprIti kAraNarUpa hoya che, athavA je kriyA dveSajanya heya che, tene dveSapratyayA kiyA kahe che. vIryAntarAya karmanA pazamathI Avirbhata vIthI yukta Ame dvArA je vyApAra karAya che, tenuM nAma praga che. te paga mana, vacana ane kAyarUpa hoya che. eTale ke mana, vacana ane kAyanI jaya07 zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRttirUpa AtmAne je vyApAra che tene prayoga kahe che, ane e ja prayoga kriyA che. have samudAna kriyAno artha spaSTa karavAmAM Ave che- prayogakriyA dvArA eka rUpe grahaNa karAyela karmavargaNAone je prakRtianya Adi rUpe vibhAga thAya che, ane temAM paNa dezaghAti ane sarvaghAti rUpa je vibhAgo paDe che. tenuM nAma samudAna kriyA kahe che. jemake kaI jIve pragakriyA dvArA kArmANa vaNAone sAmAnya rUpe bandha karyo. temAMthI keTalIka vaNaone jJAnAvaraNIya Adi rUpe prakRtibandha thaye. have tenuM je matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa ane manaH paryAvajJAnAvaraNa rUpe je je pariNamana thayuM che te dezadyAti rUpe tene pratibaMdha che. ane je kevaLajJAnAvaraNa rUpe tenuM pariNamana che, te sarvaghAti rUpe pratibanyA che. e ja A samudAne kiyAno bhAvArtha che athavA samudAna eTale janasamUha. te janasamUhanI je kriyA che tene samudAna kriyA kahe che. ethikI kriyA-"raNa" eTale gamana. te IraNane ja IryA kahe che. je mArge thaIne gamana karavAnuM hoya te mArgane "Ipatha" kahe che. te IryApathamAM je kriyA thAya che, tene pathikI kriyA kahe che. A aryApathikI kriyA upazAnta moha, kSINumeha ane sagI kevalIo dvArA ja thAya che. tenuM kAraNa mAtra ega ja hoya che. A kathanano bhAvArtha nIce pramANe che jo ke Ino artha gamana che, paNa A artha te mAtra vyutpatti labhya artha ja che, kAraNa ke IryApatha je kriyA hoya che te kevaLa yogathI ja thAya che. tethI ahIM IryAne artha ga levuM joIe, jema kerA ghaDA upara raja Adi jAmatuM nathI, kadAca tenA para raja paDI hoya te paNa te pavana Adi vaDe UDI jAya che, e ja pramANe gajanya IryApatha kriyA dvArA gRhIta karma pudgala kaSAyane abhAve AtmA sAthe ceTI jatAM nathI, AvatAM sAthe ja teo AtmAthI alaga thaI jAya che. tethI 11 mAM, bAramAM ane temAM guNasthAnavALA jIvo A kriyA kare che, ema kahevAmAM AvyuM che. Ipatha kiyA dvArA AveluM je karma hoya che, te sAtAdanIya banyarUpa hoya che, ane tenI mAtra eka samayanI ja sthiti hoya che. A pAMca kiyAe 24 - zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kinA badhAM ja karatAM nathI paNa mAtra manuSyo ja kare che. manuSyamAM paNa 11, 12 ane 13 mAM guNasathAnavALA manuSya eTale ke upazAta moha, kSINa meha ane sagI kevalI, e traNa ja airyApathikI kriyA karatA hoya che. e ja vAta "ga mA vi jevA sthi'' A sUtrapATha dvArA vyakta thaI che. kiyAnI vistRta vyAkhyA A sUtranA kisthAnakanA pahelA udezAmAM ApavAmAM AvI che te jijJAsu pAThake e tyAMthI te vAMcI levI. e sU. 9 | A rIte karmabandhananA kAraNabhUta kriyAonuM nirUpaNa karIne have sUtra kAra e ja karmanI nirjarAnA upAyarUpa parijJAnuM kathana kare che. nirjarAke upAyabhUta parijJAkA nirUpaNa paMdhi pinnA pattA 'ItyAdiTIkAtha-pariNA pAMca prakAranI kahI che- (1) upadhi pariNA, (2) upAzraya parijJA (3) kaSAya parijJA, (3) yoga pariNA ane (5) bhaktamAna parijJA. jenA dvArA jANavAmAM Ave che te parijJA che. kalpanIya ane akalpa. nIya vastunA svarUpanA jJAnarUpa te parijJA hoya che, ane A prakAranA jJAnapUrvaka je pratyAkhyAna thAya che, te pratyAkhyAna rUpa te hoya che. te parijJA dravya ane bhAvanA bhedathI be prakAranI hoya che. anupayukta AtmAnI je pariNA hoya che tene dravyapariztA kahe che, ane upayukta AtmAnI je parijJA heya che tene bhAvapariNA kahe che. kahyuM paNa che ke "mArA jJAna ItyAdi- pratyAkhyAna bhAvathI thAya che, te kAraNe bhAvaparijJA jJAnarUpa heya che. dravyaparijJAnA sacitta, acitta ane mizra evAM traNa bheda paDe che, ane bhAva parissAnA jJapariNA ane pratyAkhyAna parijJA nAmanA be bheda paDe che. dravya ane bhAvarUpa mukhya be bhedevALI A parijJA upadhi AdinA bhedathI zrI sthAnAMga sUtra : 04 21 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca prakAranI hAya che. temAM rajoharaNa, sukhazrikA AphrinI je parijJA che, tene upadhi rijJA kahe che. sayama yAtrAnA nirvAhane mATe je sthAnano Azraya levAmAM Ave che te sthAnanuM nAma upAzraya che. te upAzrayanI je parijJA che tene upAzraya parijJA kahe che. meAhanIya kamanAM pudgalenA udayane lIdhe utpanna thayela kreAdha, mAna, mAyA ane lebharUpa jIvatuM je pariNAma che tene kaSAya kahe che. te kaSAyAnI je parijJA che tene kaSAya parijJA kahe che. mana, vacana ane kAyarUpa yegAnI je rijJA che tene cAga pariNA kahe che. tathA bhAta Adi rUpa azananI ane prAsuka jalAdi rUpa pAnanI je piraNA che tene bhaktapAnaparijJA kahe che. ! sU, 10 // vyavahArakA nirUpaNa A parijJA vyavahAravALAmAM hoya che. tethI have sUtrakAra yaMtrAranI prarUpaNA kare che. 4 paMca vavadyAre vaLatte " ItyAdi TIkA"-vyavaha ranA nIce pramANe pAMca prakAra kahyAM che--(1) Agama, (2) zruta (3) AjJA. (4) dhAraNA ane (pa) jIta. vyavahAra me kSa bhilASIenI pravRtti ane nivRtti rUpa hoya che A vyavahArano hetu jJAnavizeSa hoya che. tethI te vyavahAra rUpa che. tenA Agama vyavaha ra Adi je pAMca AvyA che, temanuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che- jJAnavizeSa paNa prakAra kahevAmAM jenA dvArA padArthone jANuvAmAM Ave che, te Agama vyavahAra che. te Agama vyavahAranA nIce pramANe 6 bheda paDe che--(1) kevalajJAna, (2) mataH *vajJAna, (3) avadhijJAna, (4) cauda pUrva, (5) dasa pUrva ane (6) nava pU. A navAdi pUrvI sivAyanAM je AcArAMga Adi che, tee zrutarUpa che. jo ke nAdi pUrva pazu zrutarUpaja che, parantu atIndriya a jJAnanA hetu hovAne kAraNe sAtizaya hAvAthI kevaLajJAnanI jema teemAM Agamano vyapadeza thAya che. gItAnI AgaLa gUdA pade krUrA anya dezasthita gIDAthanI pAse nivedanane nimitte je aticArAnuM AleAcana che, tathA gItAtha sAdhu dvArA paNa e ja prakAre je zuddhi apAya che tenuM nAma AjJA che. dravyAdikanI zrI sthAnAMga sUtra : 04 22 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apekSAe je aparAdhamAM gItArtha sAdhu dvArA jevI vizuddhi karavAmAM AvI hoya te vizuddhine hadayamAM dhAraNa karIne e ja prakArane aparAdha thaI jatAM anya sa che paNa e ja prakAre je vizuddhi kare che tene dhAraNA kahe che. athavA je sAdhu gacchane upakAra kare che-vaiyAvRtya Adi kare che, parantu tenA dvArA koI evuM kArya thaI jAya ke je samasta sAdhuone anuM cita lAge che, te tenI vizuddhi nimitte batAvavAmAM AvelA prAyazcitta padanI je dhAraNuM che, tenuM nAma dhAraNuM samajavuM dravya, kSetra, kALa, bhAva ane puruSa pratisevAnI anuvRttinI apekSAe saMhanana, dhati AdinI hInatAne vicAra karIne je prAyazcitta ApavAmAM Ave che tene jItavyavahAra kahe che. athavA je gacchamAM kaI kAraNe sUtrAtirikta (sUtramAM jene AdhAra na maLatA hoya e ) vyavahAra cAlI rahyo hoya tathA aneka sAdhu Adi dvArA je vyavahAranI prazaMsA karAI hoya tevA vyavahArane jItavyavahAra kahe che. Agama Adi rUpa vyavahAranuM svarUpa batAvatI keTalIka gAthAo anya zAstromAM ApelI che, te gAthAo have ahIM ApavAmAM Ave che- " mAnapucavavAro" ItyAdi- he ziSya! dhIra puruSa tIrthaMkara gaNadharAdi ke je prakAre Agamazruta vyavahArane Agama vyavahAra karyo che, te huM nIce samajAvuM chuM, te tuM dayAna daIne te sAMbhaLa. ahI "Agamathuta" eka ja pada . Agama ane zrata alaga alaga pade nathI. Agamane ja ahIM kRta mAnavAmAM Avela che. tethI Agamata rUpa je vyavahAra che, tene ja AgamakRta vyavahAra samajavo joIe. te Agama vyavahAra pratyakSa ane pakSanA bhedathI be prakArane kahyo che. 5 "vacaraNoviza Turiho" ItyAdi- pratyakSa Agama vyavahAranA nIce pramANe be bheda paDe che-(1) Indriya janya pratyakSa ane (2) ne indriya janya pratyakSa Indriya janya pratyakSa pAMca indriyanA ane viSaya karanAre hovAthI pAMca prakArane kahyo che. 25 no phuri ghaNo" ItyAdi-ne Indriya janya pratyakSa saMkSiptamAM traNa prakArane kahyo che-(1) avadhijJAna, (2) mana paryAvajJAna ane kevaLajJAna : 3 "paragaNAmariko" ItyAdi- jema mukhamAM candramAne upacAra karIne leke kaI strIne yadramukhI kahI de che, e ja pramANe je munine. parokSa Agama paNa vastu svarUpane sAmAnya rUpe nirNAyaka hoya che. te munine paNa upacArathI Agama vyavahAravALA kahevAmAM Ave che, kAraNa ke temanA Agamane paNa pratyakSa Agama samAna mAnI levAmAM Ave che. 4 zrI sthAnAMga sUtra : 04 27 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " TojAvavA " ItyAdi-paramatavAdIone parAsta karavAne mATe gandhahasti samAna cauda pUrva dhArI, daza pUrvadhArI ane nA pUrva dhArIe A parokSa vyavahArane Agama rUpe upayoga kare che. 5 la doruM chaf" ItyAdi-jema kayA rananuM keTaluM mUlya hoya che te jhaverI ja sArI rIte jANuM zake che, e ja pramANe pratyakSa jJAnI paNa e vAtane barAbara jANI zake che ke kayA aticAravALe kyA prAyazcita dvArA zuddha thAya che tethI teo egya prAyazcitta ApIne te aticAravALAnI zuddhi karAvI zake che. 6 A rIte je muni kevaLajJAna dvArA, manaH5vajJAna dvArA ke avadhijJAna dvArA aticArene jANIne, cauda pUrvadhArI ke dasa pUrva dhArI ke nava pUrvadhArI hovAthI aticAronI vizuddhine mATe je prAyazcita de che, te prAyazcitadAnane Agama vyavahAra rUpa mAnavAmAM Ave che. have zrata nAmano vyavahArane je bIje bheda che, tenuM svarUpa sUtrakAra prakaTa kare che-"jAdara ja nirasutti" ItyAdi--je muni bRhatka5 sUtranI tathA prAyazcittavidhimAM spaSTa vicArayukta vyavahAra sUtranI tathA "api" zabdanA arthavALA "bhAva" padathI gRhIta nizItha sUtranI ane dazAzrata sUtranI niryuktine artharUpe jANe che, te muni vyavahArI kahevAya che. 7 vADa jItanate " ItyAdi-te vyavahArInuM ja anusaraNa karIne je munijana aticArenI vizuddhine mATe zruktinuM anusaraNa karIne je prAyazcitta de che, te prAyazcita pradAna rU5 vyavahArane vItarAgIe kRtavyavahAra karyo che. | 8 | "arabbo tAravI" ItyAdi-have AjJA nAmanA trIjA vyavahAranuM spaSTIkaraNa Ave che ke tapasvI cAlavAne azakta banI gaye che. tethI te zrI sthAnAMga sUtra : 04 24 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zedhikArakanI pAse prAyazcita levAne jaI zake tema nathI, tathA zoSikAraka (prAyazcita denAra muni) paNa pitAnA Azraya sthAnethI tyAM jaI zakavAne samartha nathI. ! 9 ! "mag gp rI" ItyAdi-A prakAranI paristhitimAM te tapasvI te zAdhikAranI pAse, gUDhArtha padethI yukta evo pitAno saMdeza laIne pitAnA ziSyane maLe che. te sa deza dvArA te ziSya sAthe evuM kahevarAve che ke "he Arya ! have huM eka jagyAethI bIjI jagyAe gamana karI zakavAne samartha nathI, tethI huM ApanI pAse AvI zakuM tema nathI, paNa huM ApanI AjJAnusAra prAyazcitta levA mAguM chuM ". 10 . "to vavAvALu" ItyAdi--tyAre te saMdezavAhakane mukhe evuM sAMbhaLIne te zedhikAraka (gItArtha sAdhu) zAstrokta paddhati anusAra vicAra kare che ke A prakAranA aticAronuM sevana karanArane A prakAranuM prAyazcitta devuM joIe. tethI te gUDhArthapadethI yukta karIne ziSyane prAyazcita vidhi kahI de che, ane tene evI AjJA kare che ke tame jaIne mArA taraphathI temane A prAyazcita deje. ! 11 | have vyavahAranA cothA bheda rUpa dhAraNa nuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-"TSjA hiduM" ItyAdi keI sAdhue aticArathI yukta evA kaI sAdhune potAnA aticAronI zuddhi karato joyo hoya, tyArabAda kayAreka te ( dekhanAra) sAdhune athavA jeNe te prAyazcitta kareluM che evA sAdhune prAyazcitta levuM paDe evuM kAraNa upasthita thayuM hoya, te te muni e ja dravya, e ja kALa, eja kSetra e ja kAraNa ane eja puruSa hoya tyAre evuM ja prAyazcita je karAve che, to ja tene ArAdhaka kahI zakAya che. 12-13 vaiyAvRtya je karanAre je ziSya hoya che, athavA dezadezamAM bhramaNa karanAre je ziSya hoya che, te deza dezanA vividha prAyazcittone dekhe che ane temane pitAnA hadayamAM dhAraNa kare che. A rIte prAyazcittanA padene judA judA derAnI prAyazcita vidhi anusAra pitAnA hadayamAM dhAraNa karavA tenuM nAma dhAraNa che. 14 have vyavahArane jIta nAmane je pAMcame bheda che tenuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che--je vyavahAra bahuzruta sAdhuo dvArA anekavAra AcaravAmAM AvI cukyA heya ane anya leke dvArA te vyavahAranuM khaMDana karavAmAM AvyuM na hoya, e paramparAthI Acarita thate je vyavahAra che tene jItavyavahAra kahe che. je prAyazcita paramparAgata vyavahArane AdhAre ApavAmAM Ave che, prAyazcittane jitavyavahAra janya prAyazcitta kahe che. A 15 ! zrI sthAnAMga sUtra : 04 25. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have sUtrakAra Agama AdikanA utsarga ane apavAdanuM kathana kare che sadAM 2" ItyAdi - prAyazcitadAtAo, AgamAdi je vyavahAra kahyA che, temAMthI Agamane (kevaLa Adi Agamana) je vyavahAra samaye zakaya hoya te samaye Agamane AdhAre ja vyavahAra calAva joIe-zrata Adine AdhAre vyavahAra calAvavuM joIe nahIM eTale ke jyAM sudhI Agamane AdhAre prAyazcitta ApI zakAya tema hoya tyAM sudhI zratAdine AdhAre prAyazcitta ApavuM joIe nahIM, kAraNa ke zratAdi karatAM AgamamAM pradhAnatA rahelI che. kevaLajJAnathI laIne pUrva paryantanA cha AgamomAMthI pUrva pUrvane sadbhAva hoya tyAre uttara uttarane AdhAre vyavahAra calAvavo joIe nahIM, kAraNa ke pAchaLanA prakAre karatAM AgaLanA prakAromAM sAtizayatA havAthI adhika balavattA che. je Agamane vyavahAra zakaya na hoya te je prakAranA zratane sadUbhAva hoya te prakAranA zrata dvArA vyavahAra calAvavo joIe. AjJA nA abhAvamAM dhAraNu vaDe ane dhAraNAnA abhAvamAM jIta vaDe vyavahAra calAvavuM joIe. e ja vAta "sAme cAra vItera " A sUtra dvArA prakaTa karavAmAM AvI che. eTale ke vyavahArika AgamathI laIne chata paryantanA pAMca vyavahAra dvArA pitAne vyavahAra (aticAranI zuddhi karAvavA rUpa vyavahAra ) calAvavuM joIe A prakAranuM A kathana sAmAnya utsarga rUpe samajavuM, paraMtu apavAda rUpe ahIM A pramANe kahevAmAM AvyuM che-" jyAM Agama Adi jene sadUbhAva hoya tenA dvArA vyava hArika vyavahAra calAvavuM joIe" eTale Agama na hoya te zrata vaDe, zrata na hoya te ajJA vaDe, AjJA na hoya te dhAraNu vaDe, ane dhAraNA nai hoya te jIta vaDe te pitAne vyavahAra calAve, paraMtu pravacananI virU. dvane vyavahAra te teNe calAve joIe nahIM. prazna-"AgamAdi ke anusAra vyavahAra karanArane kayA phalanI prApti thAya che ? " e ja vAta " te kriAhu" ItyAdi sUtra dvArA prazna rUpe prakaTa karavAmAM AvI che. praznakartA e vAta pUchavA mAge che ke "eka Agama vyavahAra vaDe ja ISTaphalathI siddhi thaI jAya che, te pAMca prakAranA vyavahAranuM zuM prayojana che? zramaNe te AgamarUpa balathI saMpanna ja hoya che, te Agama vyavahAra sivAyanA vyavahAronI zI AvazyakatA che? uttara-" taM" ItyAdi-A pAMca prakAranA vyavahArane jyAre jyAre ane jyAM jyAM calAvavAnI AvazyakatA jaNAya, tyAre tyAre ane tyAM tyAM zrI sthAnAMga sUtra:04 26 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anizcita pazrita thaIne je zramaNa nigraMtha sArI rIte calAve che, te zramaNa nigraMtha jinAjJAne ArAdhaka gaNAya che. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-je ziSya e saMdeDa karyo che ke zramaNa na the eka Agama vyavahArane ja AdhAra levuM joIe ane tenI madadathI ja pitAno vyavahAra calAvo joIe--anya vyavahAronI AvazyakatA ja zI che ! te tene uttara sUtrakAre ahIM A pramANe dIdhe che- je je kALe, je je prajanamAM athavA je je kSetramAM je je vyavahAra ucita che, ane te te kALe, te te prajanamAM athavA te te kSetramAM je je vyavahAra sarva prakAranA AzaMsA dethI vihIna banelA tIrthakaro dvArA svIkRta thayela hoya, te te vyavahAra pramANe pitAno vyavahAra calAvanAra zramaNa nigraMtha ja bhagavAnanI AjJAne ArAdhaka gaNAya che. ahI " nizritojhi" A padane " vyavahAra " A padanuM vizeSaNa mAnIne A pramANe ardha karavAmAM AvyuM che. paNa "nizritotiM " A padane je kriyAvizeSaNa mAnavAmAM Ave te A pramANe artha thAya che abhigraha vizeSanI apekSAe navIna ziSyone dIkSA na denAra, ane janA zi pAse vaiyAvRtya nahIM karAvatA evA athavA rAgadveSathI rahita banelA evA athavA AharAdika lAbhanI IcchAthI ane upAzrita-ziSyadAyaka kulanI apekSAthI rahita banatA thakA ka5 (niyama) anusAra pUrvokta vyavahArane calAvanAra zramaNa nigraMtha jinAjJAne ArAdhaka ja gaNAya che. A rIte pAMca prakAranA vyavahAra vaDe vyavahAra karavAnuM calAvavAnuM bhagavAne kahyuM che. je sU. 11 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyata aura asayatoMmeM sunna aura jAgratake svarUpakA nirUpaNa zramaNenA prastAva cAlI rahyo che, tethI have sUtrakAra sattA ane asayatAnA supta ane jAgaraNu svarUpanuM kathana kare che- 66 TIkA - saMjJayamanuMsALa muttAnuM voca gALA vattA 'ItyAdi-je sayata manuSyA ( sAdhue! ) nidrAvALA ( asAvadhAna ) heAya che, temanA asumanA jevAM pAMca jAgaraNa kahyAM che--te pAMca jAgaraNA zabdathI laine sparza paryantanA graheNu karavA. A kathananeA bhAvAtha nIce pramANe che-je sayatajana supta che temane mATe zabdAdika prajvalita agninI jema apratihata zaktivALAM heAya che, kAraNa te kALe temanAmAM kama banyanA kArabhUta nidrArUpa prasAdane saddabhAva hoya che. tethI supta avasthAmAM pratibuddha thayelA apratiddhita zaktivALA anelA te zabdadika kanyanA kAraNuMbhUta bane che. je sayatajana anidrita ( sAvadhAna ) che, temanA pAMca jAgaraNa susanA samAna kahyA che--tidrita ! jevA prakaTa karavAmAM AvyA che. zabdathI laIne spardhA pantanA pAMca jAgaraNa samajavA. A kayananeA bhAvArtha e che ke je sayata manuSye jAgRta hoya che, temanA zabdAdika pAMca jAgaraNu jenA para rAkha vaLI gaI che evA agninA jevA pratihata zaktivALA hoya che, kAraNa ke te kALe karmabandhanA kAraNabhUta pramAdaneA abhAva rahe che, tethI jAgRta avasthAmAM temane kandha thavAnA kAraNeAnA abhAva rahe che. " asaMjJaya ' ityAdi-asayata manuSye! bhale supta hoya ke bhale jAgRta hoya, pazu temane mATe tA zakhvAdika pAMca jAgaraNa sadA anidritasamAna ja hAya che. A kathananA bhAvAtha nIce pramANe che-asayata manuSyA pramAdavALA haiAya che. tethI temane mATe te supta ane jAgRta A banne avasthAmAM zabdAdrika apratihata zaktivALA hovAthI kambandhamAM kAraNabhUta bane che. sU. 12 zrI sthAnAMga sUtra : 04 28 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmabandhake kAraNakA nirUpaNa sayata ane asayatanA adhikAra sAthe sabaddha evA karaja viSacaka sUtranuM have sUtrakAra kathana kare che." vapa 'i TALe,i nIvA yaM sAnniti"ityAdi-- TIkAtha-pAMca kAraNeAne lIdhe jIva peAtAnA zuddha svarUpane milana karanAra rajanI ( kama'rajanI ) jamAvaTa kare che. te pAMca kAraNeA nIce pramANe che- prANAtipAtathI laIne parigraha pantanA kAraNe ahIM grahaNa karavA joIe. A kathananA bhAvAtha e che ke prANAtipAtathI laine parigraha paryantanA pAMce pApa jIvane karmanA anya karAvavAmAM kAraNabhUta khI che. tathA prANAtipAta viramaNuthI laIne parigraha viramaNu paryantanA pAMca kAraNAne lIdhe jIva karmanA kSaya kare che. ! sU, 13 || 50--0 upaghAtake svarUpakA nirUpaNa sayatAne anulakSIne ja have sUtrakAra nIcenA e sUtreA kahe che. TIkAtha'" 'camAliya' cho mivadyuvattimaM DivannaraNa aLaraAE '' ItyAdipAMca mAsika bhikSu pratimAnI ArAdhanA karanAra munine pAMca leAjananI kRttie ane pAMca pAnaka (peya) nIttie levI ka2e che. // sU. 145 " viSe vaghAra vakhate " ItyAdi animal TIkA"-upaghAta eTale azuddhatA. te azuddhatA rUpa upaghAtanA nIce pramANe pAMca prakAra kahyAM che--(1) umepaghAta, (2) utpAdanApaghAta, (3) eSaNA paghAta, (4) parikarmAMpaghAta ane (5) pariharaNeApaghAta. pAMca prakAranI vizeAdhi ( vizuddhatA ) kahI che---(1) udgamavizeAdhi, (2) utpAdanA vizeAdhi, (3) eSaNAviAdhi, (4) pakima vizeSi ane (5) pariharaNa vize dhi. AdhAkama doSa Adi 16 prakAranA udgama deSA kahyA che. AhAra, pANI, ane upakaraNanA sthAnAnI azuddhatAnuM nAma umeApaghAta che. dhAtrIdeSa Adi 16 prakAranA utpAdanA doSathI AhAra AdimAM je azuddhatA AvI jAya che tenuM nAma utpAdanApaghAta che. zakti Adi 10 prakAranA doSothI AhAra AdimAM je azuddhatA AvI jAya che tene eSaNe paghAta kahe che. vasa pAtra AdikAnuM chedana karavu. athavA sAMdhavu, tevu. nAma pazcima' che. tene kAraNe vastrAdamAM je akalpanIyatA Ava che. tene parikammapaghAta kahe che. vajranA parikama'nu' svarUpa A prakAranuM hAya che-" tikuvAri jAniyALa ' ityAdi. zrI sthAnAMga sUtra : 04 29 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je sAdhu uI ( unanA khanAvelAM ) AAdi pAMca kAi paNa eka prakAranA phATelA vajrane traNa karatAM vadhAre te te sAdhu jinAjJAnA virAdhaka gaNAya che. pAtrane prakAranA kahyo che. " avanavanane ', ItyAdi~~ prakAranA vastromAMthI thIgaDAM lagAve che, parikapaghAta A je pAtra svarUpa rahita hAya ane eka andhanavALu hoya, te pAtrane 15 mAsa karatAM adhika samaya sudhI peAtAnI pAse rAkhanAra sAdhu AjJAvirAdhanA Adi doSavALA gaNAya che. je pAtra sArAM lakSaNlRAvALu ane eka andhanavALu' hAya, tene 15 mAsathI adhika samaya sudhI upayegamAM levAmAM Ave tA tethI sAdhune AjJAvirAdhanA Adi doSa lAgatA nathI. e athavA traNa karatAM adhika eTale ke cAra, pAMca Adi anyanAthI yukta pAtra sulakSa yukta DAvA chatAM paNa tene 15 mAsathI adhika samaya paryaMnta upayAga karanAra sAdhu AjJAvirAdhanA Adi doSAne pAtra gaNAya che, parantu cArathI AchA anyanayukta pAtrane 15 mAsathI adhika samaya mATe upayega karanAra sAdhu AjJAdinA virAdhaka gaNAtA nathI. vasati ( raheThANu) nA parikame paghAta A prakAranA che. " lUmiya vRmiya vAliyA '" ItyAdi~~ je vasati (raheThANa) cUnA Adi vaDe dheALelI DAya, macchara, cAMcaDa, ( AdinA nAza karavA mATe dhUmADA karavAmAM AvyA haiAya, dhUpa Adi vaDe jene sugandhayukta karavAmAM Avela hAya, pradIpa vaDe jene prakAzita karavAmAM Avela hAya, jemAM bhUtane mATe aDadanA bAkaLA vagere khALI devAmAM Avela hAya, chANa Adi vaDe jene lIMpavAmAM Avela hAya, jemAM pANI chAMTavAmAM Avyu hAya, jemAMthI kacarop'jo sApha karAvavAmAM Avela hAya, evI vasati ( sthAna ) sAdhune rahevAne mATe akalpanIya gaNAya che. pariharApaghAtanuM svarUpa mA pramANe che--pariharaNa eTale Asevana. upaSi AdinI je akalpanIyatA che, tene pariharaNeApaghAta kahe che. temAMno upaSinA pariharaNeApaghAta A prakAranA che ekalA vihArI sAdhu dvArA Ase vita je upakaraNa hAya, te levA cegya nathI, parantu gacchamAMthI nIkaLI gayele sAdhu ekala vihArI hovA chatAM paNa jAgRta hAya (dUdha Adi vikRtiomAM apratibaddha hoya) te evA sAdhu dhaNA divaso pachI paNu gacchamAM pAchA zrI sthAnAMga sUtra : 04 30 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI jAya, te te sAdhunI upAdhi Adi levA gya (kalpanIya) gaNAya che. kahyuM paNa che ke "jaLa vijJA" ItyAdi vasati (raheThANa) ne pariharaNe paghAta A prakAra che-sAdhuone zeSakALamAM eka mAsa sudhI ane comAsAmAM cAra mAsa sudhI eka ja jagyAe rahevAnuM ka9pe che. je eka ja jagyAe tethI vadhAre samaya sudhI rahe te te vasati kAlAtikAnta deSathI phaSita thAya che. je kaI sAdhu amuka vasati ( sthAna ) mAM zeSakALamAM eka mAsa sudhI ane varSAkALamAM cAra mAsa sudhI rahIne tyAMthI vihAra kare che, paNa tenA karatAM bamaNe samaya vyatIta thaI gayA pahelAM te vasatimAM Ave, te te vasati upasthAna deSathI dUSita thAya che. kahyuM paNa che ke "agvArA sama " ItyAdi bhakta (AhAra) ne pariharaNepaghAta A prakArane che--A bhakta (AhAra) ne pariharazepaghAta pariyApakane deSayukta kare che. kahyuM paNa che ke "viiiAM vidiyuItyAdi niyaMhaNa eTale tyAga kare. gurujane dvArA anAdikanI parijhApanA karavAne jene Adeza apAye hoya che evA ziSyane parijhApanA karavA yogya azanAdi saMbaMdhI pariharaNa paghAta lAge che, ema samajavuM. kalatAne vizedhi kahe che. te kamyatA rUpa vidhi pAMca prakAranI kahI che-udgama vidhi Adi pAMca vidhi ahIM grahaNa karavI. udgama Adi denA parihArathI AhArAdimAM vizodhi (vizuddhi) jaLavAya che, ema samajavuM. sU. 15 che bodhIke samyaka prAsikA aura aprAptike kAraNakA nirUpaNa sUtrArtha-upaghAta vRttivALA jI adhArmika hevAne kAraNe badhinA apAra sthAnomAM pravRttizIla rahe che, ane jeo vizaddha vRttivALA hoya che teo dhArmika hovAthI dhinA prApti sthAnamAM pravRttivALA hoya che, e ja vAra sUtrakAra A sUtra dvArA prakaTa kare che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 31 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ifhaM jAnehiM navA sumotiyANaItyAdi- A pAMca sthAne (kAraNe) ne lIdhe jene mATe bedhinI prApti durlabha banI jAya che, tethI teo mohanIya Adi karmone bandha kare che. te pAMca kAraNo nIce pramANe che-(1) je jIva ahaMta prabhune avarNavAda kare che, tene bedhinI prApti durlabha banI jAya che. avarNavAda eTale nindA. A kathanane bhAvArtha e che ke je jIva ahaMta prabhunI nindA kare che, te jIva durlabha bAdhitAnA utpAdaka kamane badhuM kare cheahaMnta prabhune avaNavAda A prakAre thAya che--" nathI rahaMtatti" ItyAdi-- ja ahaMtanuM astitva ja nathI. je vidyamAna kevaLajJAna vaDe samasta padArthone jANavA chatAM paNa te bhegone bhaktA kevI rIte hoI zake che, ane samavasaraNa Adi rUpa Rddhine bhaktA kevI rIte hoI zake? je kharekhara teo ahaMta hota to evuM karata ja nahIM" A prakAranA kathana dvArA ahaMta prabhuno avarNavAda thAya che. ahaMta thayA ja nathI evI mAnyatA sAcI nathI, kAraNa ke temanA prata vacanarU5 Agamo atyAre paNa mojuda che. temaNe samavasaraNa Adi rUpa addhi jogavI hovAthI temanAmAM ajJatA mAnya karavI e vAta paNa mAnI zakAya tema nathI. kAraNa ke teo avazya jJAnI ja hatA. sAtavedanIya karma ane tIrthakara nAma Adi karma temanA dvArA avazya vedya hatA. te kAraNe temane bhege paNa bhegavavA paDayA hatA. samavasaraNa Adi addhinI je vAta karavAmAM AvI che, te te temanA atizaya prabhAve utpanna thaI hatI, teo te vItarAga hovAthI temAM temanI koI paNa prakAranI Asakti na hatI. A rIte ahata prabhu thayA ja nathI e mAnyatA dharAvanAra temane avarNavAda kare che. bIju kAraNa--ahata prajJapta thatacAritra rUpa dharmane avarNavAda karanAra jIva paNa durlabha badhitAnA utpAdaka kane bandha kare che. A prakArane avarNoda karanAra jIva evuM kahe che ke zruta te prAkRta bhASAmAM nibaddha che. evA zratathI zuM lAbha thavAne che? cAritra karatAM te dAna devuM ja vadhAre zreyaskara che. cAritranI ArAdhanAthI zuM lAbha thavAnuM che? A prakAre zratacAritra rUpa dharmane avarNavAda karanAre jIva darzana mohanIya karmane kare che. te darzana mehanIya karma bedhinI prAptine durlabha banAvI nAkhe che, temanI A dalIlanuM nirAkaraNa A pramANe karI zakAya che. zratane prAkRta bhASAmAM nibaddha karavA pAchaLano Azaya e che ke ema karavAthI strIo ane bAlake paNa tene sArI rIte samajI zake che. nirvANanI zrI sthAnAMga sUtra : 04 32 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApti mATe cAritra ja sAkSAta upakArI thaI paDe che-dAnamAM sAkSAta upakAritAne sadbhAva nathI. temAM te paramparA rUpe ja upakAritA Ave che. tethI dAna karatAM cAritra ja zreyaskara che. - trIjuM kAraNu--AcArya athavA upAdhyAyane avarNavAda karanAra jIvA paNa durlabha badhinA utpAdaka karmane bandha kare che. AcAryane bAla kahIne temane avarNavAda kara joIe nahIM. vALa sapheda thaI javAthI ja mANasa vRddha thatuM nathI. kharI rIte te je jJAna AdimAM vRddhi pAmyo hoya che, e ja vRddha che. kahyuM paNa che ke-"rArA vize be suvuloverA" cethuM kAraNu-sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA rUpa catuvidha saMghanI nindA karavI te cAturvaNa (catuvigha) saMghane avarNavAda che. "A saMgha ke che ke je amArgane paNa mArga gaNe che !" A prakAranA vacane dvArA saMghanI nindA karanAra durlabhadhitAnA utpAdaka karmane bandha kare che. kharI rIte te caturvidha saMgha jJAnAdi guNonA samudAya rUpa ja hoya che, tethI te kadI paNa amAne mAga rUpe mAnatuM nathI. te te tIrthaMkara Adi dvArA pravartita mArge ja cAlatuM hoya che. tethI tene amArga gaNave te tene avarNavAda ja karavA barAbara che. pAMcamuM kAraNa -je mANasa vipakava to brahmacaryavALA devenI nindA kare che, te paNa durlabha badhitAnA utpAdaka kamane bandha kare che. bhavAntaramAM jemanuM tapa ane brahmacarya vipakava thayeluM che. vizeSa rUpe paripakava thayeluM che satkRSTa raheluM che athavA je tapa ane brahmacarya hetuka devAyuSThAdi karmane jemane udaya thaye che evA dene zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avarNavAda karanAra durlabha badhinA utpAdaka kamane baMdha kare che. temane avarNavAda karanAra A pramANe kahe che-"devonuM astitva ja nathI je de hoya te kaI vAra paNa ApaNI najare kema paDatAM nathI? kadAca teonuM astitva mAnI levAmAM Ave, te temanA dvArA ApaNane zA lAbhanI prApti thavAnI che ? teo rAtadina kAmabhegonuM sevana karyA kare che, viratinuM pAlana te karatAM ja nathI, temanI AMkhonI pAMpaNe te animiSa hoya che (palakArA rahita hoya che), teo ceSTAothI rahita hoya che, pravacananA keI paNa kAryamAM teo AvatA nathI, tethI mRta AdamInI jema koI paNa kAmanA nathI." devaviSayaka A AkSepanuM have nirAkaraNa karavAmAM Ave che - devonI sattA (prabhAva) vidyamAna che, kAraNa ke temanA dvArA nigraha ane anugraha thate sAkSAt jovAmAM Ave che. teo kAmamAM je Asakti dharAve che, te te mehanIya ane sAtavedanIya karmanA udayathI jevAmAM Ave che. kahyuM paNa che keH "parathasiddhi koLI" ItyAdi cAritra mohanIya karmano udaya rahe che, tethI temanAmAM viratine abhAva rahe che. deve svAbhAvika rIte ja animiSa hoya che, tathA anuttara vimAnanivAsI je de che, teo kRtakRtya hovAthI nicee (ceSTA rahita) hoya che. deva kAlanA prabhAvathI anyatra tIrthanI unnati paNa kare che. A prakAranuM A pAMcamuM kAraNa che. A pAMca kAraNethI jIpa durlabha badhivALo bane che. have satrakAra e vAta prakaTa kare che ke jIva sulabha badhivALe kevI rIte bane che. "paMcaddhi sAhiMItyAdi- jIva nIcenA pAMca kAraNone lIdhe sulabha badhitAnA utpAdaka karmane bandha kare che--(1) ahaM tene varNavAda karavAthI eTale ke temanI stuti karavAthI jIva sulabha bodhitAnA saMpAdaka karmane badha kare che. ahaM tenI stuti jIva A pramANe kare che- " nirarAjoNagi " ItyAdi-- ahaMta prabhu rAgadveSane jItanArA hoya che, teo sarvajJa hoya che, Indro paNa temane mahimA gAya che. temanAM vacana sarvathA satya ja hoya che, teo e ja bhavamAM avazya mokSa prApta kare che." bIjuM sthAna--ahata prarUpita dharmane varNavAda karanAra jIva paNa sulabha bAdhitAnA saMpAdaka karmane anya kare che. ahata prarUpita dharmane vivAda A pramANe thAya che. "raghuvarAyajUro" ItyAdi-ahata prarUpita dharma vastuone prakAzita karavAmAM sUryanA samAna che, te atizaya rUpa rane o-12 zrI sthAnAMga sUtra : 04 34 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAgara che. te samasta sasArI jIvAnA ane kheA andhu che, te gRhastha dha ane munidhanA bhedathI be prakArane che. trIjuM sthAna--AcAya ane upAdhyAyanA vaNuvAda karavAthI jIva sulabha edhivALA bane che. temanI stuti A pramANe karI zakAya " li. no atti namo " ityAdi. " jee niSkAma bhAve parahitanA kArya mAM pravRtta rahe che ane niLa jJAnanA dAtA che, evA AcAryo ane upAdhyAAne mana, vacana ane kAyathI mArAM vAravAra namaskAra ho, " ceAthu' sthAna--catuva Nu saghanA varNavAda karavAthI paNa jIva sulabha edhinA saMpAdaka kama nA anya kare che. caturvidha saMdhanI A pramANe stuti karavI joIe- je caturvidha saMgha tapa, niyama, satya, sayama, vinaya, Ava, kSAnti, mukti, Adi guNAthI yukta che, ane jeNe zIlathI lekane vaza karela che, evA cavidha zrIsadhanA sadA jaya hA. " sulabha kheAdhinI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamake svarUpanA nirUpaNa "dvadhi saMgame pavLa" ItyAdi saMyamanA nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che--(1) sAmAyika saMyama, (2) chede pasthApanIya saMyama, (3) parihAra vizuddhika saMyama, (4) sUma saMparaya saMyama ane (5) yathAkhyAta saMyama. sAvadha vyApArothI nivRtta thavuM tenuM nAma saMyama che. te saMyamanA sAmAyika Adi pUrve ta pAMca bheda che. je saMyamamAM samyagdarzana, samyajJAna, samyakucAritra ane samyapha ta5 rU5 rane lAbha thAya che, te sayamanuM nAma samAya che. athavA samarUpa jJAnAdike mAM athavA samarUpa jJAnAdikA dvArA je gamana che tenuM nAma "samAya" che. athavA--rAgadveSa Adi vaDe aspRSTha aMtaHkaraNane je lAbha che tenuM nAma "samaya" che. eTale ke je kAmadhenuM, kalpavRkSa ane cinta maNine paNa kAkA pADI de che, je gahana aTavInA samAna A saMsAranA bhramaNathI janita kalezene sarvathA vinAza karI nAkhe che, evo saMsAranA samasta jI tarapha samabhAva rAkhanAra je AtmA che, ane je jJAna darzanAdi vaDe saMvRta hovAne lIdhe vizaddha banele che, tene "sama" kahe che. te samayanI je Aya (prApti) thavI tenuM nAma "samAya che. te samAya AtmAnI vizuddhi karavA rUpa heya cheevA samAyane ja sAmAyika kahe che. tene sAvadyAga viramaNarUpa che. cAritra che, te cAritrarUpa sAmAnyataH gaNavAmAM Ave che. te sAmAyika rUpa cAritra ja chedAdika vizeSaNethI yukta thayelA zabda ane arthanI apekSAe aneka prakAratAne prApta kare che. temAMthI je pahele bheda che te koI paNa vizeSaNa vinAne che. A prakAre vizeSaNarahita te sAmAyikanA be prakAra kahyA che--(1) ItvarakAlika ane (2) yAjajIva, ItvarakAlika sAmAyikane sadUbhAva pahelA ane chelalA tIrtha karanA tIrthanA anApita vratavALA jIvamAM heya yAjajIva sAmAyikano sadbhAva vaccenA 22 tIrthakaronA ane mahAvidehavartI tIrthakaronA tIrthamAM uparathAnanA abhAve anAropita vratavALA mAM hoya che. kahyuM paNa che ke-"sabUmiLa pAnAcaM" ItyAdi. A samasta sAmAyika chedAdinA vizeSathI rahita hoya che. "sAmAyika " evI A sAmAnya saMjJA che. sAvadya gemAMthI virati thavuM tenuM nAma sAmAyika che. tenA Ivara ane yAtmathika nAmanA be bheda che. temAMnI Ivara zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlika sAmAyikane sadUbhAva prathama ane antima tIrthakaronA tIrthamAM anApita vatavALA ziznamAM ziSyamAM hoya che. te stakakAlika hoya che. yAvaskathika sAmAyikane sadUbhAva bAkInA bAvIza tIrthakaronA ane videha. kSetranA tIrthakaronA tIrthamAM upasthAnane abhAve anApita vratavALA jIvonA zimAM hoya che. sAmAyika rUpa je saMyama che tenuM nAma sAmAyika saMyama che. A prakAranuM saMyamanA prathama bhedanuM svarUpa che. 1 pUrvaparyAyanA chedananuM nAma cheda che, ane vratomAM AropaNa karavAnuM nAma upasthApana che. A baMnene je samayamAM sadbhAva hoya che, te samayanuM nAma chedepasthApana che. A chedepasthApana ja che pasthApanika che. athavA je mahAvrata rUpa cAritra pUrvaparyAyanA chedana vaDe Arepita karAya che, tenuM nAma chedopasthApanIya che. te paNa anaticAra ane sAticAranA bhedathI be prakAranuM kahyuM che. temAMnA prathama bhedane sadabhAva Ivara sAmAyikavALA ziSyamAM hoya che, athavA tIrthAtaranA saMkramamAM tene sadubhAva hoya che. jemake pAzvanAthanA sAdhuo kezimuni Adi anaticAra chapasthApanIya hatA. bIjA bhedane sadubhAva mULa prAyazcittane svIkAra karanAra sAdhumAM hoya che. kahyuM paNa che ke "gharacAcaraNa 3 cho? ItyAdi- pUrva paryAyanuM chedana ane vratamAM upasthAna jyAM thAya che, tenuM nAma chede sthApanIya che. te anaticAra sAticAranA bhedathI be prakAranuM kahyuM che. zakSamAM niraticArane sadUbhAva hoya che, athavA tIrthAtaranA saMkramamAM te hoya che mUlaguNaghAtI sAdhumAM sAticArane sadUbhAva hoya che. prathama tathA aMtima tIrthakaranA avasthita samAcAra rUpa sthitakapamAM banane prakAranA chedepasthApanIya sthA0-13 zrI sthAnAMga sUtra : 04 37 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. chede pasthAnika rUpa je saMyama che tene chede sthApanika saMyama kahe che. teno sadubhAva paNa pahelA tIrthakara ane chellA tIrthakaranA tIrthamAM hoya che. A prakAranuM saMyamanA bIjA bhedanuM svarUpa che. parihAra vizuddhi saMcama-pariharaNanuM nAma parihAra che. te parihAra te vizeSarUpa hoya che. A parivAranI apekSAe je vizuddha hoya che tene athavA jemAM A parivAra vizeSa rUpe vizuddha hoya che tene parihAra vizuddha kahe che. A parihAra vizuddhi jemAM hoya che tene parihAra vizuddhika kahe che. athavA parihAra rUpa tapavizeSa karmanI nirjarA rUpa vizuddhi jemAM thAya che te saMyamane parihAra vizuddhika kahe che. tenA nIce pramANe be bheda che(1) nirvizamAnaka, ane (2) nirvikAyika. A cAritranuM pAlana karatA evA sAdhuone nirvizamAnaka kahevAya che, paraMtu temanA dvArA sevyamAna havAne kAraNe te cAritrane paNa nirvirAmAnaka kahevAmAM AvyuM che. jemaNe A cAritranuM sevana karI lIdhuM che temane niviSTa - kAyika kahevAmAM Ave che. kahyuM paNa che ke "rihAna vizuddha" ItyAdi- parihAra vizuddhika rUpa saMyamanuM A prakAranuM svarUpa samajavuM- nava sAdhuonuM eka gaNa hoya che. temAMthI cAra sAdhue parihAra tapevizepanI ArAdhanA kare che. te cAra sAdhune pArihArika kahevAmAM Ave che. bIjA cAra sAdhue temanuM vaiyAvRtya kare che. vaiyAvRtya karanAra te sAdhuone anu. pArivArika kahevAya che. bAkIne eka sAdhu kalpasthita vAcanAcArya hoya che. je gurunA jevo hoya che. temAMnA je nirvizamAnake che (pariharike che) temane A prakArano parihAra hoya che-jhImbamAM teo eka, be ane traNa upavAsa, ziziramAM betraNa ane cAra upavAsa ane varSamAM traNa, cAra ane pAMca upavAsa kare che. pAraNAne divase teo AyaMbIla kare che. bAkInA pAMce sAdhuo AyaMbIla ja kare che. A rIte cha mAsa sudhI cAra nirvizamAnaka parihAra karyA kare che, tyArabAda teo-niviSTakAyika banI jAya che ane cha mAsa sudhI temanuM vaiyAvRtya karanArA cAra sAdhuo parihAraka thAya che. tyAra bAda teo paNa nirvikAyika thaI jAya che. tyArabAda temanA vAcanAcArya cha mAsa sudhI parihAra kare che. te samaya daramiyAna ATha nirvikAcikemAMthI eka vAcanAcArya bane che ane bAkInA sAdhuo viyAvRtya kare che. A rIte A parivAra vizuddhika ka5 18 mAsa sudhI cAle che. A prakArane parivAra vizuddhika rUpa je saMyama che tene parihAra vizuhika zrI sthAnAMga sUtra : 04 38 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyama kahe che eTale ke parivAra tapa vaDe sAtha je vizuddhi che te vizu. ddhithI yukta je saMyama che tenuM nAma parivAra vizuddhika saMyama che. . 3 sUmasaM5rAya saMyama-jemane kAraNe jIva saMsAramAM bhaTake che te kaSAne saMpUrAya kahe che. je saMparAmAM sUkSmalezane aMza ja bAkI rahI jAya che eTale ke sUmalabha kaSAyane ja jemAM sadbhAva hoya che, te saMpa rAyane sUmasaM5rAya kahe che. A rIte je saMyama lebhakidrikA (sUkSmalabha) rUpa kaSAyathI yukta hoya che, tene sUphamasaM5rAya saMyama kahe che. 10 mAM guNasthAnavatI jIvamAM tene sadUbhAva heya che. tenA vidhyamAnaka ane saMkilazyamAnaka nAmanA be bheda paDe che. kSapaka zreNi ane upazama zreNi para ArohaNa karatA jIvamAM vizudhyamAnaka sUmasaM5rAyane sadbhAva hoya che, paraMtu upazama zreNithI nIce utaratA jIvamAM saMkilazyamAnakane sadUbhAva hoya che. kahyuM paNa che ke "hA saMjAgo" ItyAdi ahIM evuM samajavuM joIe ke saMkhyAta lebhakhaMDonuM upazamana bAdara saM5rAya kahevAya che temAMthI atima saMkhyAmAM khaMDanA bIjA asaMkhyAta TukaDA pitAnI kalpanAthI karavAmAM Ave. temAMthI pratyeka samaye eka eka khaMDanuM je upazamana che, te sUhamasaMparAya che, tathA bAdara saM5rAyanA upazamathI yukta ja khAdara saMparAya che, te bAdara saMparAya che. sUkSmasaM5rAya upazama rUpa je saMyama che tenuM nAma sUmasaM5rAya saMyama che. A kathanane bhAvArtha e che. ke lebhakiTTakA (sUkamalabha) rUpa kaSAyavALA je saMyama che tenuM nAma sUma saMparAya saMyama che. A saMyamanA cothA bhedarUpa che. 4 yathAkhyAta saMyama-bhagavAne je saMyama yathArtha rUpe ane vidhi anu. sAra kahyo che, tene yathAkhyAta saMyama kahe che. athavA samasta jIvalekamAM je prasiddha che tenuM nAma yathAkhyAta che. yathAkhyAta akaSAya rUpa hoya che. yathAppAta cAritrarUpa je saMyama che, te yathAkhyAta cAritra saMyama che. A kathanane bhAvArtha e che ke yathAkhyAta cAritrasaMyamane sadbhAva akaSAyavALA upazAntamoha kSINamohavALA jIvomAM hoya che. te bannene chadmastha vItarAga kahe che. sagI kevalI-13 mAM guNasthAnavALA ane agI kevaLI 14 caudamAM guNasthAnavALAmAM te saMyamane sadUbhAva hoya che. A prakAranuM saMyamanA pAMcamAM bheda rUpa yathAkhyAtacAritranuM kathana samajavuM. e sU. 18 zrI sthAnAMga sUtra : 04 39 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyama aura asaMyamakA nirUpaNa have sUtrakAra saMyama ane saMyamanA pratApakSa rUpa asaMyamanuM kathana kare che. "gfiriyALa bIjA amAramAraNaItyAdi- saMghadrana Adi dvArA ekendriya nuM upamadana ( hatyA) nahIM karanArA sAdhu vaDe 17 prakAranA saMyamamAMthI pAMca prakAranA saMyamanuM pAlana thAya che. ahIM "jJa" dhAtu "mari" nA arthamAM vaparAya che. saMyamanA te pAMca prakAra nIce pramANe samajavA-(1) pRthvIkAyika saMyama, (2) apakAyika sayama (3) tejasakAyika saMyama, (4) vAyukAyika saMyama ane (5) vanaspatikAyika saMyama. A pAMca saMyamothI virUddha pAMca prakAranA asaMyama hoya che. pRthvI kAyika jIvonA saMghaTTana Adine tyAga karavo tenuM nAma pRthvIkAyika saMyama che. e ja pramANe apUkAyathI laIne vanaspatikAyika paryantanA saMyama viSe paNa samajavuM. | sU. 19 ciMriyA navA bananAmamALaR" ItyAdi sUtrArtha-paMcendriya jIvonuM saMghaThThana Adi dvArA upamana nahIM karavA rUpa je saMyama che, tenA pAMca prakAra nIce pramANe che-zrotrendriya saMyamathI laIne pazendriya saMyama payatanA pAMca indriyonA saMyama ahIM grahaNa karavA joIe. e ja pramANe saMghaTTana Adi vaDe paMcendriya jIvonuM upamardana karavA rUpa asaMyamanA paNa nIce pramANe pAMca prakAra paDe che-zrotrendriya asaMyamathI laIne sparzendriya asaMyama payaMtanA pAMca prakAre ahIM grahaNa karavA joIe. samasta prANa, bhUta, jI ane sarvenuM saMghaThThana Adi dvArA madana karavAne tyAga karanAra jIva dvArA pAMca prakAranA saMyamanuM pAlana thAya che te pAMca prakAre nIce pramANe che-ekendriya saMyamathI laIne paMcendripa saMyama payatanA pAMca prakAra ahIM samajI levA. samasta prANu, bhUta, jIve ane sattanuM saMghaThThana Adi dvArA mardana karavA rUpa asaMyamanA paNa nIce pramANe pAMca prakAra che-ekendriya asaMyamathI laIne paMcendriya asaMyama paryantanA pAMca prakAre ahIM samajI levA. gviramaNimA" ItyAdi - A gAthA dvArA saMyamanA je 17 prakAra batAvavAmAM AvyA che. temAM navame bheda je paMcendriya saMyama kahe che, e ja ahIM sUtramAM zrotrendriya saMyama AdinA bhedathI pAMca prakArane kahyo che. je jIva paMcendriya jIvonI virAdhanA karatA nathI, evA jIva dvArA zrotrendriya saMyama Adi rUpa pAca prakAranA saMyamanuM pAlana thAya che. temAM zrotrendriyanI virAdhanAne tyAga kara zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM nAma zrotrendriya saMyama che, e ja pramANe cakSurindriya, prANendriya, rasanendriya ane sparzendriyanI virAdhanAne tyAga karI tenuM nAma anukrame cakSurindriya saMyama, dhrANenidraya saMyama, rasanendriya saMyama ane sparzendriya saMyama che. e IndriyonA saMyamathI viparIta pAMca prakArane Indriya asaMyama hoya che. saMyama ane asaMyamanuM A kathana ekendriya ane paMcendriya jIvane AdhAre karavAmAM AvyuM che. have samasta jene AdhAre saMyama ane asaMyamanuM kathana sUtrakAra kare che-"saranAmu" ItyAdi samasta prANanI, samasta bhUtonI, samasta jInI ane samasta sanI virAdhanA na karanAra che ekendriya saMyamathI laIne paMcendriya saMyama paryantanA pAMca prakAranA saMyamanuM pAlana karanAra gaNAya che. prANAdikene A pramANe artha samajavo-"bALa dri tri 2g: ItyAdi- ndriya, trIndriya ane caturindriya jIvone "prANa" kahe che. vanaspatikAyikane "bhUta" kahe che, paMcendriyone "jIva' kahe che, te sivAyanA ekenidraya jIne "sattva" kahe che. ahIM pRthvIkAyika saMyamathI laIne pacendriya saMyama paryantanA nava prakAranA saMyama kahyA che. "ekendriya saMyama A pada dvArA pRthvIkAyika saMyamathI laIne vanaspatikAyika saMyama paryantanA pAMca bheda grahaNa thayA che. A sivAyanA cAra bheda nIce pramANe che-hIndriya saMyama, trIndriya saMyama, caturindriya saMyama ane paMcendriya saMyama. samasta prANo, bhUta, che ane saranI virAdhanA karanAre jIvo vaDe ekendriya asaMyamathI laIne paMcendriya asaMyama paryAnA pAMca prakAranA asaMyama sevAya che. je yu. 20 che ekendriyanA bhedarUya je vanaspatikAya che, tenA bAdara vanaspati rUpa ledanA pAMca prakAranuM sUtrakAra have kathana kare che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 41 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdara bhedavAle vanaspatikA, pAMca prakArake bAdara bhedoMkA nirUpaNa "raMvavidA tAvaLaeaphAphA paumttA" ItyAdi - tRNa rUpa je bAdara vanaspatikAyika jIve che, temanA nIce pramANe pAMca prakAra paDe che-(1) abIja jemane agrabhAga ja bIjarUpa hoya che, evA karaMTaka Adine "abIja ' kahe che (2) jemanuM mULa ja bIjarUpa hoya che, evA kamalakanda Adine "mULabIja' kahe che (3) jemanA parva ja (gAMTha) khIja35 hoya che, evA zeraDInA sAMThA Adine "parvabIja' kahe che. (4) jenuM thaDa bIja rUpa heya che, evI zalakI Adine "skanya bIja' kahe che. (5) je vanaspati bIjamAMthI utpanna thAya che, evA vaDa AdinA bIjane "bIjarUpa vanaspati bIja' kahe che ke sU. 21 che upara je vanaspatikAyika Adi nI vAta karI temanuM rakSaNa AcAra dvArA ja thAya che. tethI have sUtrakAra AcAranuM svarUpa prakaTa kare che. AcAra kalpakesvarUpanA nirUpaNa TIkAI-"paMcavihe prAcAre pareItyAdi- AcAranA nIce pramANe pAMca prakAra kahyAM che-(1) jJAnAcAra, (2) darzanAcAra, (3) cAritrAcAra, (4) tapa AcAra ane (5) vIryAcAra. AcaraNane AcAra kahe che. te AcAre jJAnAdi viSayaka anuSThAna rUpa hoya che. tenA jJAnAcAra Adi pAMca prakAra che. zrutajJAna saMbaMdhI je AcAra che, tene jJAnAcAra kahe che. te jJAnAcAranA nIce pramANe ATha prakAra che jANe vaLA vAnA" ItyAdi- (1) kALa, (2) vinaya, (3) bahumAna, (4) upadhAna, (5) aniva, (6) vyaMjana, (7) artha ane (8) tadubhaya samyakarane darzana kahe che. darzana saMbaMdhI je AcAra che tene danAcAra kahe che. te dazanAcAra samyakatva yukata jIvonA vyavahAra rUpa hoya che. tenA zrI sthAnAMga sUtra : 04 42 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa nIce pramANe ATha prakAra che. " niEyi niyaMNiya " ItyAdi (1) niHzakti, (2) niSkAMkSita, (3) nirvicikitsA, (4) amUDha dRSTi (pa) upabRMhA, (6) sthirIkaraNa, (7) vAtsalya ane (8) prabhAyanA, cAritrAcAra--savirati rUpa je sayama che tene cAritra kahe che. te cAritra viSayaka je AcAra che tene cAritrAcAra kahe che. te samiti AdinA pAlana rUpa hoya che. tenA paNa nIce pramANe ATha prakAra kahyA che. vaLikALajJonutto " dhRtyAdi-- 66 pAMca samitie ane traNa guptiethI yukta evA je sAdhunA prazasta vyApAra che, tene cAritrAcAra kahe che. A rIte pAMca samiti rUpa pAMca prakAra ane traNa guptirUpa traNa prakAra maLIne te kula ATha prakAranA hoya che. tapa AcAra--tapasvIone-tapanuM anuSThAna karavA rUpa-je AcAra DAya che tene tapAcAra kahe che. tenA 12 prakAra che. 6 mAhya tapa ane 6 Alyantara tapa khAre bhedonA nAma nIce pramANe che gaLataLamULoriyA 'ItyAdi-- 66 (1) anazana, (2) UNerikA, (3) bhikSAcaryAM, (4) rasaparityAga, (5) kAyakaleza ane (6) pratisalInatA, A 6 khAdyutapa che. mAbhyantara tapanA 6 bheda nIce pramANe che. " vacchinneM viLayo " ItyAdi (1) prAyazcitta, (2) vinaya, (3) vaiyAnRtya, (4) svAdhyAya (5) dhyAna ane (6) vyutsatra, vIryAcAra--AtmA ane zarIranI zaktinuM nAma vI che. jJAnAcAranA 8, danAcAranA 8, cAritrAcAranA 8 ane tapAcAranA 12 e rIte kula 36 prakAranA jJAnAcArAdikAnA paripAlanamAM je vIrUpa zaktinuM prakAzana thAya che, tenuM nAma vIScAra che ! sU. 22 // have sUtrakAra AcAra prakalpanA bhedonuM kathana kare che. sUtrAtha-" paMcavide bacAvavuM banne " ityAdi AcAra prakalpanA nIce pramANe pAMca prakAra kahyAM che-(1) mAsika, udghAtika, (2) mAsika anuddhAtika, (3) cAturmAsika udghAtika, (4) cAturmAM sika anuddhAMtika ane (5) ArepaNuA. temAMthI ApaNA pAMca prakAranI kahI che. jemake (1) prasthApitA, (ra) sthApitA, (3) kRtsnA, (4) akRtsnA, ane (5) hADahaDA. sthA0-15 zrI sthAnAMga sUtra : 04 43 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyazcitta rUpa prakRSTa kalapa jyAM hoya che, te prakalpa che. AcArAMga rU5 AcArane je praka9pa che, tenuM nAma AcAra prakalpa che. te AcAra prakalpa nizItha nAmanA adhyayana vizeSarUpa che. tenA pUrvokta pAMca prakAre kahyAM che te prAyazcittanI prarUpaNa kare che. mAsika uddhAtikane laghumAsa prAyazcitta paNa kahe che. kahyuM paNa che ke "jaLa chinna saM" ItyAdi- mAsika tapanI apekSAe A gAthAne artha A pramANe thAya che- mAsathI artho divasa eTale 15 divasa thAya che. mAsanI apekSAe 25 dinAtmaka parvatapanA ardhA divase 12 thAya che. 15 ane 12ne saravALe 2aa sADIsatyAvIsa Ave che. je eka mAsanuM laghuprAyazcitta devuM hoya te pUrA 30 divasanuM devAne badale rachA sADIsatyAvIsa divasanuM devuM joIe, je guruprAyazcitta devuM hoya te te pUrA 30 divasanuM hovuM joIe. A prakAranA 30 divasanA prAyazcittane mAsika anuddhAtika kahe che. je prAyazcitta 3 mAsa rA divasanuM devAmAM Ave che tene laghucAturmAsika athavA cAtu masika uddaghAtika kahe che. pUrA cAra mAsanA prAyazcittane cAturmAsika anudaghAtika athavA gurucAturmAsika kahe che. satata cha mAsa paryantanuM je prAya zcita devAmAM Ave che tenuM nAma AropaNuM che. mahAvIra prabhunA zAsanamAM teTalA samaya karatAM vadhAre samayanI AropaNu devAmAM AvatI nathI. "gogaLA kaLattimAnAM ho" ApaNane ArahaNa kahevAmAM Ave che. je jIva jevA deSanuM sevana kare che, te daSanI tene dvArA tene anurUpa AlecanA karAya che-tene pratisevanAne anurUpa ja mAsalaghu, mAsaguru Adi prAyazcitta devAmAM Ave che. je mANasa pratisevita dezane anurUpa AlecanA karato nathI, tene prAyazcitta te devAmAM Ave ja che, paraMtu te prAyazcittamAM mAyAthI niSpanna thayelA anya prAyazcittanI Are paNa karAya che. A prakAranuM te ApaNanuM svarUpa hoya che. A cAra prakalpanA ke koI uddezakomAM ladhumAsa prAyazcittanI prarUpaNuM karavAmAM AvI che, kaI kaI uddezakamAM gurumAsa prAyazcittanI, kaI kaI uddezakamAM laghu cAturmAsa prAyazcittanI, koI kaI udezamAM guru cAturmAsa prAyazcittanI ane kaI kaI uddezakamAM ArapaNAnI prarUpaNa karavAmAM AvI che. A rIte pAMca prakAranA prAyazcittonuM prarUpaka hevAne kAraNe A AcAra prakalpane pAMca prakArane kahevAmAM Avela che, ema samajavuM. ahIM ApaNAne AcAra prakalpanA pAMcamAM bheda rUpa prakaTa karavAmAM AvI che. have sUtrakAra te ApaNAnA pAMca bhede prakaTa kare che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 44 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " trAoSanA vAi " ityAdi-- te ArApeNAnA prastha pita Adi pAMca bheda kahyAM che. je ArApaNA, ArApa zIya aneka prAyazcittonA sadbhAva hoyatyArelaghumAsa, gurumAsa Adi prAyazci ttomAMthI eka prAyazcittanI prasthApanA rUpa hoya che, te AreApaNane ' prasthA pitA kahe che. tathA je kaMI sAdhu mAsaguru Adi prAyazcittane cAgya hAya che, te pahelAM gurunuM vaiyAvRtya kare che, tethI jyAM sudhI vaiyAvRttinI samApti thaI jatI nathI, tyAM sukhI tenuM prAyazcitta sthApita rahe che, tyArabAda te prAyazcitta kare che. A rIte A ArApaNuAne 'sthApitA ' rUpa kahevAmAM AvI che. tathA je ArApaNAmAM 'jheSa ' karAtA nathI te ArApaNAne kRnA ArApaNA " kahe che. SaneA bhAvAtha nIce pramANe che-- . 16 mahAvIra prabhunA tImAM cha mAsa sudhInuM ja prAyazcitta ApI zakAya che. aparAdhIne cha mAsathI vadhAre mAsanuM prAyazcitta ApI zakAtuM nathI. ph mAsa karatAM vadhAre samayanuM prAyazcitta AreApita karI zakAtuM nathI. jema kAI pAtramAM jeTaluM dhAnya samAI zake tema hAya eTaluM ja dhAnya temAM bharI zakAya che, parantu jo tethI vadhAre dhAnya temAM nAkhavAmAM Ave te te pAtramAMthI bahAra nIkaLI jAya che, eja pramANe cha mAsathI vadhAre mAsanA prAyazcittanI je anArApaNA che, tenuM nAma ja " jheSa " che, cha mAsathI adhika samayanA prAyazcittane abhAva hAvAne kAraNe, te AreApaNA (cha mAsanA prAyazcitta rUpa ApaNA) pUrNa hAvAne kAraNe tene kuMnA ArApaNA kahe che, ' jemAM cha mahInAthI vadhAre mahimAnuM prAyazcittanI ArApaNA karavAmAM AvatI nathI te aparipUrNa hAvAthI akRtsnA ArApaNA kahevAya che, hADahuDA mArApaNA ' A prakAranI che--je aparAdhIne laghumAsa, gurumAsa Adi prAyazcittomAMthI je prAyazcitta devAnuM hoya, te prAyazcitta e ja kALe te aparAdhImAM Aropita karavAmAM Ave che, tethI te AropaNAne , 66 tr hADahaDA " kahI che. eTale ke jeNe je aparAdha karyAM hoya te aparAdhanA prAyazcittanI e ja samaye je Are paNA karavAmAM Ave che tene hADahuDA ArepaNA " kahI che. ! sU, 23 || "6 zrI sthAnAMga sUtra : 04 45 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya kSetrameM rahe huve padArtha vizeSakA nirUpaNa sayata ane asayata viSayaka sUtranI prarUpaNA sUtrakAre pahelAM karelI che. te sUtrAmAM sayata asayata je vastuvizeSa kahevAmAM Avela che temane! vyatikara sa'badha athavA sadbhAva tA manuSyakSetramAM ja saMbhavI zake che. tethI have sUtrakAra manuSyakSetramAM rahelA keTalAka paDhAvazeSAtu kathana kare che-- taMbuddIne TrIne maMsta vacaAE " ityAdi-- (6 sUtrArtha-jamUdrIpa nAmanA A dvIpamAM mandara patanI pUrva dizAmAM vahetI sItA mahAnadInI uttara dizAmAM pAMca vakSaskAra parvata AvelA che. temanAM nAma A pramANe che--(1) mAlyavAna, (2) citrakUTa, (3) padmakUTa, (4) nalinakUTa ane (5) ekarola. jakhUdrIpamAM AvelA mandara parvatanI pUrva dizAmAM vahetI sItA mahAnadInI dakSiNu dizAmAM pAMca vakSaskAra padegtA AvelA che. temanAM nAma A pramANe che-(1) trikUTa, (ra)vaizramaNakUTa, (3) aMjana,(4) mAyAMjana ane (5) saumanasa, jaMbudrIpanA mandara paryaMtanI pazcima dizAmAM AvelI sItenA mahAnadInI dakSiNa dizAmAM pAMca vakSaskAra pavatA AvelA che. temanAM nAma A pramANe che--(1) vidyutprabha, (2) a'kAvatI, (3) padmAvatI, (4) AzIviSa ane (5) sukhAvaha. jabUdbIpanA mandara parvatanI pazcima dizAmAM AvelI sIteAdA mahA nadInI uttara dizAmAM pAMca vakSaskAra pavatA che. temanAM nAma A pramANe che--(1) candra pata, (2) sUra parvata, (3) nAtra paMta, (4) deva pata ane (5) gandhamAdana parvata. ja khUdvIpamAM AvelA mandara patanI dakSiNa dizAmAM AvelA devakurumAM pAMca mahAhada che. temanAM nAma A pramANe che --(1) niSadha hada, (2) devakuru haida, (3) sUra haida, (4) sulasa haida ane (5) vidyutprabhu dvaMda. jammUThThIpanA mantra parvatanI uttara dizAmAM AvelA uttarakurumAM paNa nIce pramANe pAMca mahAhada che--(1) nIlavat hada, (2) uttarakuru hada, (3) candra hada, (4) arAvaNu haida ane (5) mANyavat hada. samasta vakSaskAra parvate sItA ane sIteAdA mahAnadIenI tarapha ane mandara parvatanI tarapha 500 caiAjana UMcA che, ane temanA udveSa ( jamInanI maMdaranI UMDAI) 500 gabyUtipramANu che. dhAtakIkhaDa dvIpanA pUrvAdha mAM mandara parvatanI pUrva dizAmAM sItA mahA nadInI uttare pAMca vakAra patA AvelA che. temanAM nAma A pramANe che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 4 6 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAlyavAn ItyAdi nAma jamUdrIpanA prakaraNamAM upara kahyA anuMsAra samajavA, puSkaravaradvIpAdhamAM ane pazcimamAM vakSaskAranuM,haMdanuM ane vakSaskAra parvatanI UMcAinuM kathata AgaLanA kathana pramANe ja samajavuM, samayakSetramAM pAMca bharata ane pAMca aravatakSetra che. catuHsthAnakanA bIjA uddezAmAM temane viSe jevuM kathana karavAmAM AvyuM che evuM ja kathana ahIM paNu karavuM joie. A rIte " pAMca mandara ane pAMca mandara cUlikAe che, " tyAM sudhInuM kathana grahaNa karavuM joie. ahIM kevaLa eTalI ja vizeSatA che ke ahIM ikAranA saddabhAva nathI. TIkA-A sUtranI vyAkhyA sugama havA chatAM paNu ahIM' temanuM thoDuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che. vakSaskAra pavatAnu khIju nAma gajadanta pazu che. te patAne vakSaskAra kahevAnu kAraNa e che ke te e pahADA ekatra thaIne temanI vaccenA kSetrane gASya ( adRzya ) kare che. te mAlyavAn gajadantanI pradakSiNA karatA haiAya evI rIte tenI cAre dizAomAM AvelA che. ahI cAra sUtrA dvArA evAM 20 vakSaskAra parvate prakaTa karavAmAM AvyAM che. tathA devakuruomAM niSadha vadhara patathI uttara dizAmAM 834/4/7 ceAjanapramANu aMtare zItAdA mahAnadInA pUrva ane pazcima taTapara vicitrakUTa ane citrakUTa nAmanA e pavatA che. te pratyeka parvatanI UMcAI 1 hajAra ceAjananI che. temanA mULabhAganI laMbAI-paheALAi 1000 cAjananI ane zAbhAganI lakhAI-paheALAI 500 cAjananI kahI che. te banne pa prAsAdothI maDita che. te patA vicitrakUTa ane citrakUTa nAmanA devenA nivAsasthAna rUpa che, A banne parvatathI AgaLa jatA pUrvIkta Antaya thI yukta zIteAdA mahAnadInA madhyabhAgamAM raheluM, dakSiNathI uttaramAM 1000 caiAjananA AyAma ( lakhAI) vALuM ane pUrvathI pazcimamAM 500 ceAjananI paheALAIvALu vedikA ane vanakha'DayathI veSTita evuM, ane 10 ceAjana sudhI bhUmimAM vistRta evuM niSadha nAmanuM mahAhada che. te mar3Ahada ATha ceAjana lAMbA, eka cAjana paheALA, vividha maNuiethI yukta, 10 ceAjananI nAla. vALA, ardhA ceAjananI vistAravALI ane eka keza UMcI evI kaNikAthI yukta ane jenA madhyabhAga niSadha nAmanA devanA nivAsasthAna rUpa bhavanathI vibhUSita che evA eka mahApadmathI yukta che. te mahApadma, tenA karatAM ardho pramANavALA 108 padmothI ane te sivAyanA bIjA paNa aneka lakSapadmothI gherAyeluM che. te padmo sAmAnika Adi devenA nivAsasthAna rUpa che. e ja pramANe devakuru hada Adi huM paNa temanA jevAM ja nAmavALA deveAnA nivAsasthAna rUpa che, ane uparyukta Antaya vALA che ema samajavuM, zrI sthAnAMga sUtra : 04 47 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemake je nIlavat mahahada che te nIlapat nAmanA devanA nivAsa rUpa che. te mahAbuda camaka nAmanA be parvate pachI Ave che. A banne parvatanuM varNana vicitrakUTa ane citrakUTanA varNana pramANe ja samajavuM. tenI dakSiNa dizAmAM uttarakuru hada Adi cAra hada AvelAM che. te pratyeka mahA hada dasa dasa kAMcana nAmanA parvatothI yukta che. te badhAM parvate 100 jananA vistAravALA che. temane vistAra mULabhAgamAM 100 janane ane uparanA bhAgamAM 500 janane che, te parvate temanA jevAM ja nAmavALA devothI adhiSThita che. te pratyeka parvata pUrvathI pazcima sudhI 10-10 ejananA aMtare vyavasthita che. te vicitrakUTa Adi parvatavAsI ane hadavAsI je deve che temanI jabUdvIpanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM 12 jana pramANavALI nagarIo che. te nagarIonAM nAme te devonAM nAma jevAM ja che. te vakSaskAra parvate kaI kaI dizAmAM che, te sUtrakAra have prakaTa kare che. ta vi " ItyAdi-te vakSaskAra parvate sItA ane satedA nAmanI mahAnadIo ane mandara parvatanI dizAmAM che. temanI UMcAI te dizAmAM 500 jananI che. ane temane uThedha (bhUminI aMdara vistAra) 500 gabhUti pramANa che. mandara parvatanI dizAmAM mAlyavat, saumanasa, vidyu--bha ane gandhamAdana nAmanA gajAntanA AkAra jevA parvate pUrvokta svarUpavALA che. te sivAyanA je anya vakSaskAra parvate che, teo sItA ane sItAdA mahAnadIonI dizAmAM che. jaMbudvIpamAM jeTalA pramANuvALA A vakSaskAra parvate ane mahAde kahyAM che, eTalA ja pramANavALA vakSaska 2 parvata ane mahAhade dhAtakIkhaMDanA pUrvArdhamAM, pazcimArdhamAM ane puSkarAnA pUrva ane pazcimArdhamAM paNa AvelA che. e ja vAtane sUtrakAre "bAra zrI sthAnAMga sUtra :04 48 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nara thI laIne "sattArA vahANa nAM mALiyAvaM" A sUtrapATha paryananA lakhANa dvArA vyakta karI che. have satrakAra samayakSetramAM ( manuSyakSetramAM) rahelAM bharatAdi kSetronI ane temAM AvelA parvatAdikenI pAMca sthAnakanI apekSAe prarUpaNa kare che. La ItyAdi-sUryanI gati vaDe prakaTa thatAM Rtu, ayana Adi rUpa samayathI yukta je kSetra che, tene samayakSetra kahe che. evuM samayakSetra ( manuSyakSetra) aDhI dvIpa che. A manuSyakSetramAM pAMca bharata, pAMca airavata yAvatu pAMca haimavata, pAMca hairaNyavata ane te sivAyanA bIjA kSetre paNa che. vaLI tyAM sadApAtI parvatothI laIne pAMca mandara ane pAMca madara cUlikAo paryatanuM badhuM che. cothA sthAnakanA bIja uddezAmAM A viSayane analakSIne jevuM kathana karavAmAM AvyuM che, tevuM kathana ahIM paNa grahaNa karavuM joIe, paratu ISakAra parvata cAra ja che, tethI ahIM temanuM kathana karavuM joIe nahIM. "nava vasuthArA sthi" A sUtrapATha dvArA e ja vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke ISakAra parvata cAra ja hovAthI temanuM kathana ahIM karavuM joIe nahI. | sU. 24 che 2Sabha vigeraha tIrthakaroMkA nirUpaNa A prakAre manuSyakSetranA parvata AdinuM kathana karIne have sUtrakAra bharatakSetramAM vartamAna avasarpiNI kALanA bhUSaNa rUpa je kaSabhadeva Adi puruSe thayA hatA temane viSe thoDuM kathana kare che. " sai [ vahojhig iaa" ItyAdi- TIkAI-kezala dezamAM utpanna thayelA RSabhadeva jinezvaranI UMcAI pa00 dhanuSapramANa hatI cAturanta cakravatI bharata rAjA paNa 500 dhanuSapramANa UMcA hatA. bAhubalI aNagAra, brAhmI AryA ane suMdarInI UMcAI paNa eTalI ja hatI. RSabhadeva sauthI pahelA tIrthaMkara thaI gayA, ane bharata, bAhubalI, bAhyI ane suMdarI temanAM putraputrI hatAM. A sU. 25 zrI sthAnAMga sUtra : 04 49 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvaprabuddhako kAraNake hone para jinAjJAkI anatikamaNatA hone kA nirUpaNa upara jemanuM varNana karavAmAM AvyuM che, te jhaSabhAdi buddha hatA. bhAvanI apekSAe mehanA kSayathI ane dravyanI apekSAe nidrAnA kSayathI ja jIva baddha thaI zake che. tethI have sUtrakAra dravyodhanA kAraNonuM nirUpaNa kare che. "hiMgeIiM kutte vivukSennA" ItyAdi- susa jIva nIcenA pAMca kAraNene lIdhe jAgRta thaI zake che-(1) zabda, (2) rapa, (3) bhejanapariNAma, nidrAkSaya ane (5) svama darzana, keIne avAja sAMbhaLIne athavA koI vyakti dvArA zarIrane sparza thavAthI sUtelI vyakti jAgI jAya che. e ja pramANe bhUkhane kAraNe paNa te jAgI jAya che, UMgha pUrI thavAthI paNa te jAgI jAya che, ane UMghamAM svama dekhavAthI paNa te jAgI jAya che. jAgaraNanuM sAkSAtkAraNa nidrA che, ane zabda zravaNa, sparzepalabdhi, bhUkha ane svapradarzana, A badhAM nidrAkSayanA paramparA kAraNe che, tethI teo jAgRtinA kAraNabhUta nidrAkSamAM heturUpa hovAthI temane paNa jAgaraNanA kAraNa rUpe ahIM prakaTa karavAmAM AvyA che, ema samajavuM. | sU. 26 ! A prakAre kAraNanA nidezapUrvaka dravyaprabuddhanuM kathana karIne have sUtrakAra e vAtanuM pratipAdana kare che ke amuka saMyogamAM bhAvaprabuddha amuka prakAre vartavAthI jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. zvArtha--"FhiM TAuiM to the" ItyAdi- nIcenA pAMca kAraNomAMthI kaI paNa kAraNa uddabhave tyAre ke zramaNa nirca gha koI nigraMthIne (sAdavajIne) sahAre Ape, te te jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI-(1) keI unmatta Akhale Adi pazu ke gIdha Adi pakSI keI sAthvI para dhasI jaIne temane bhUmi para pachADI nAkhe ane teo pitAnI jAte UbhAM thavAne samartha na hoya tathA temane Teke ApIne UbhA karanAra koI anya sAdhvIjI paNa tyAM hAjara na hoya, te evI paristhitimAM zrI sthAnAMga sUtra : 04 50 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI sAdhu temane madada kare-temane hAtha jhAlIne temane UbhAM kare, te te sAdhu jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI 1 TakAI -- hAtha Adi pakaDIne uDADavA tenuM nAma " grahaNa - che ane pitAnA banne hAthamAM upADI levAM tenuM nAma "avalaMbana " . athavA-"rAjaMjiye tu nagi #La avaDhava tu regni temane pUrepUrA uThAvI levA tenuM nAma grahaNa che, ane temane pitAnA hAthane AdhAra ApIne UbhA karavA tenuM nAma avalaMbana che. keI paNa kAraNa vinA sAdhu evuM vartana kare te te jinAjJAne virAdhaka gaNAya che, kAraNa ke evuM karavAmAM tene A prakAranA deSa lAge che. "mitta uDDANo" ItyAdi- kAraNa vinA evuM karavAthI sAdhune mithyAtva uDDAha Adi deSa lAge che. A prakAranuM paheluM kAraNa samajavuM. bIjuM kAraNa A pramANe che--keI sAdhvI kaI durgamAM athavA koI viSama sthAnamAM cAlatAM cAlatAM lapasI jAya athavA cAlatAM cAlatAM temane paga macakoDAI javAne lIdhe teo cAlI zake tema na hoya, te evI pari. sthitimAM temane sahAre denAra sAdhu jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. durga traNa prakAranA kahyA che--(1) vRkSa durga, (2) sthApada durga, ane (3) myuccha durga. evA sthAna para cAlavAmAM muzkelI paDe che. kahyuM paNa che ke "tividaM ra opha su" ItyAdi- evA mArga para athavA garta, pASANa AdithI yukta parvata upara cAlatAM cAlatAM je keI sAdhvIjI prakhalita thaI jAya-lapasI jAya athavA jamIna para paDI jAya, te temane sahAro denAra sAdhu jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. prakhalana ane prapatananuM lakSaNa A pramANe che. bhUmi saMgha " ItyAdi-jayAre cAlatAM cAlatAM jamIna para AkhuM zarIra paDI jAya che, tyAre prapatana thayuM gaNAya che, paNa lapasI javAne kAraNe zarIra eka bAju mUkI jAya che ane hAtha Adi koI eka ja aMgane AdhAre jamIna para khaDuM rahe che, tyAre tenuM prakhalana thayuM kahevAya che. prapatana vakhate AkhuM zarIra bhUmine sparza kare che, paNa prakhkhalana vakhate te kaI eka ja aMga bhUmine sparza kare che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 51 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM kAraNa A pramANe che - jyAre koI sAdhvIjI kaI jalayukata khADAmAM athavA jalarahita kIcaDamAM phasAI jAya, lIla, zevALa AdimAM phasAI jAya, pANInA pravAhamAM phasAI jAya athavA taNAtAM hoya, te evI paristhitimAM temane madada karavAnA AzayathI temane sahAro denAra sAdhu jinAjJAna virAdhaka gaNAtuM nathI. ahIM patana paMka ane panakamAM samajavuM ane apavAhana pANInA pravAhamAM samajavuM. cothuM kAraNa-"niro niLI nAvamocana vA vocavA nAsittAmasi" koI ni ya kaI nircathIne besADavAmAM madada kare athavA nAvamAMthI utaravAmAM madadarUpa bane, te evI sthitimAM te jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. pAMcamuM kAraNa-"sittapitta, kRghitAM cakSAvin, matrANAmu, upasargapAptA, sAdhikaraNAM, sapAyazcittA, bhaktapAnaprakhyAtAm arthajAtAM vA nico nirNaya na lA avazvamAno vA nAtitrAmati jyAre kaI sAdhvIjI kSita cittavALAM (unmAdayukata) thaI jAya tyAre temane sahAre denAra sAdhu jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. kSitacittatA rAga, bhaya, apamAna Adi kAraNene lIdhe thaI jAya che. kahyuM paNa che ke : "nA vA magNa vAItyAdi jinendradeve evuM kahyuM che ke kSicittattA ( cittabhrama) rAga, bhaya, athavA apamAnathI thAya che. athavA jyAre te sAdhvI darpayukata cittavALAM thaI jAya che, tyAre paNa evuM bane che, kAraNa ke sanmAna Adine kAraNe uddhata cittatAne sadabhAva te jovA maLe ja che. kahyuM paNa che ke : huM paNa asaMtAna rivo" ItyAdi- jema agni IdhanathI prajavalita thAya che, tema manuSya asaMmAnathI kSipta thAya che, ane saMmAnathI drata (daparayukata) thAya che. lAbha prApta thavAthI, madathI athavA durjaya zatrune harAvavAthI manuSya matta thAya che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 5 2 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA te sAdhvI jyAre yakSAviSTa thaI jAya eTale ke temanA zarIramAM pakSa nAmanA devavizeSane praveza thavAne kAraNe te sAdhvI jayAre unmatta banI jAya tyAre tene avalaMbana Adi rUpe sahAro ApanAra sAdhu jinAjJAne virApaka gaNAtuM nathI. "puSyamaveripaLa" ityAdi- jinezvara bhagavAne evuM kahyuM che ke nIcenA be kAraNone lIdhe sAdhvIne sAviSTA kahevAya che-(1) koI pUrvabhavanA verI devAdine zarIramAM praveza thavAthI athavA (2) koI vizeSa rAga vaDe anurakta thaI jAya, te eve sthitimAM tene cakSAviSTA kahevAmAM Ave che. athavA jyAre koI sAthvI unmAdAvasthAmAM-cittabhramanI hAlatamAM hoya tyAre paNa tene sahAre denAra sAdhu jinAjJAne virAdhaka thato nathI. unmAdanA be prakAra kahyA che-cakSAveza rUpa unmAda-tenuM svarUpa upara spaSTa karavAmAM AvyuM che. (2) mohanIya rUpa unmAda-cittabhrama rUpa A unmAda rUpAMga darzanathI athavA pittanI mUrchAthI thAya che. kahyuM paNa che keH "bhAga levuM kuvo" ItyAdi. A gAthAne artha spaSTa che. athavA jyAre koI sAdhvIne upasargo anubhavavA paDatAM hoya tyAre paNa tene sahAre denAra sAdhu jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. upasarganA nIce pramANe traNa prakAra che-devakRta upasarga, manuSyakRta upasarga ane tiryaMcakRta upasarga. je upasargo deva dvArA karAya che, temane divya upasargo kahe che, manuSya dvArA karAtA upasargone mAnuSI upasargo kahe che. ane tiryo dvArA karAtA upasargone tiryaMcakRta upasargo kahe che. e ja vAta "jivihea vasa " ItyAdi gAthAo dvArA vyakta karavAmAM AvI che. athavA jyAre te sAdhvI adhikaraNa sahita hAya-keI kAraNe kaleza karavAne taiyAra thaI hoya, athavA te sAdhvIne keI aticArenA nivAraNa nimitte prAyazcitta levAne prasaMge upasthita thaye hoya ane pahelI vakhata ja A prasaMga udbhavavAne kAraNe te prAyazcittane dhAraNa karatI evI te sAdhvI kalAnta banI gaI hoya, athavA bhayane kAraNe AkuLavyAkuLa thaI gayela hoya to tene sahAre denAra sAdhu jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. maTuMvA 4 vA" ItyAdi zrI sthAnAMga sUtra : 04 5 3 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA kAi sAdhvIe AjIvana anazanavrata aMgIkAra karyu* hAya, ane zArIrika azakitane kAraNe tee paDI jAya teA tyAM anya sAdhvIe hAjara na hAya evI paristhitimAM temane sahAre denAra sAdhu jinAjJAnA virAdhaka gaNAtA nathI. athavA jyAre te sAdhvIjI atha jAtA hAya (jene pati athavA cAra Adi sayamathI calAyamAna karI rahyA heAya evI sAvIne ajAtA kahe che) tyAre tene sahAro denAra sAdhu paNa jinAjJAnA virAdhaka gaNAtA nathI. kahyuM paNa che ke " gaThTho tti lI6 maM ' ityAdi-- jene pati ane cAra AddhinA bhaya upasthita thayA heAya evI pari sthitimAM mUkAyelA sAdhvIne ahIM arthajAtA sAdhvI kahevAmAM Avela che, A rIte kSitacittathI laine ajAtA paryantanI koI paNa paristhitimAM mUkAyelA sAdhvIjIne sahAro denAra zramaNa nigraMtha jinAjJAno virAdhaka gaNAtA nathI A prakAranuM A pAMcamuM kAraNa samajavuM. // sU. 27 // kayA prakAranI paristhitimAM sAdhvIjIne sahArA denAra zramaNa nigrantha jinAjJAno virAdhaka gaNAtA nathI, e vAta prakaTa karIne have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke AcAya ane upAdhyAya rUpa nigraMtha vizeSA yA a tazayAthI yukata hovA chatAM paNa jinAjJAnI avagaNanA karanArA gaNAtA nathI. AcArya aura upAghyAyake atizayameM rahane para jinAjJAkA anullaMghanakA nirUpaNa " jJAtiya jIvajJAcala La gaLatti '' ItyAdi AcA/pAdhyAyamAM athavA AcAya ane upAdhyAyamAM pAMca atizeSa eTale ke anya sAdhuenI apekSAe atizaya kahyA che. te pAMca atizaya nIce pramANe che-" AyacithaDyA. baMto varasacana " ItyAdi--je AcA copAdhyAya-AcAya rUpa upAdhyAya kAI kAI sAdhuone anA dAtA hovAne kAraNe AcArya rUpa gaNI zakAya che ane kAI kAI sAdhuone sUtranA pradAtA hAthAthI teo upAdhyAya rUpa gaNAya che, evA te AcA/pAdhyAya athavA svataMtra AcAya ane svataMtra upAdhyAya upAzrayanI aMdara ziSyAne A zrI sthAnAMga sUtra : 04 54 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe kahe che. "paga para lAgelI rajane jhApaTavAthI te ja uDIne koInI upara paDe che, tethI tamAre upAzrayanI bahAra ja paganI rajane jhApaTI nAkhavI joIe, upAzrayamAM jhApaTavI joIe nahIM." A pramANe teo ziSyone upAzrayanI aMdara paganI 2ja jhApaTI nAkhavAne vAraMvAra niSedha kare che, paraMtu teo pite kaI Abhigrahika pAse athavA ke anya sAdhu pAse pitAnA pagane rajoharaNa Adi vaDe upAzrayanI aMdara ja jhapaTAve che athavA dhIre dhIre tenI pramAne karAve che, te evuM karanAra te AcArya athavA upAdhyAya jinAjJAna virAdhaka gaNAtA nathI. A kathananuM tAtparya nIce pramANe che - AcArya athavA upAdhyAyane kula, gaNa AdinA kAryane nimitta bahAra javuM paDayuM hoya. tyArabAda jyAre teo pAchA phare, tyAre utsargavidhi pramANe te temaNe upAzrayanI bahAra ja pitAnA ane paganuM pramArjana karIne ja upAzrayamAM praveza kare joIe, paraMtu je tyAM kaI sAgArika hoya che te teo upAzrayanI aMdara dAkhala thayA bAda paNa pitAnA paganuM pramAjane karAvI zake che. rajoharaNa Adi vaDe banne pagane keI sAdhu pAse jhapaTAvavA e paNa pramArjana vizeSarUpa ja hoya che. te kiyA pratyupekSaNapUrvaka thAya che, ane pratyupekSaNa cakSuvyApAra rUpa hoya che, tethI ahIM sAta bhAMgA (vika) bane che. "kapure ra pramASTi" (1) te pratyupekSA karatA nathI ane pramArjanA paNa karatuM nathI. (2) "ra bakSate te pramASTi ra? pratyapekSA te karatuM nathI paNa pramAjanA kare che (3) blyu 4 pramASTi" pratyupekSA te kare che, paNa pramArjanA karato nathI. (4) prazna prabhASTi " pratyupekSA paNa kare che ane pramArjanA paNa kare che. A cothA bhAMgAnA paNe cAra bhAMgI paDI zake che, kAraNa ke pratyupekSaNa ane pramArjana duSTa rUpe (upaga rahita paNe) ane suDu rUpe (upayoga sahita) paNa thAya che. te cAra bhAMgA nIce pramANe samajavA. "subratyute dukhamASTi" je te asAvadhAnIthI pratyuprekSA kare che ane asAvadhAnIthI pramArjana kare che, te zrI sthAnAMga sUtra : 04 55 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelA bhAgamAM (2) supratyuttare supraSTi" je te pratyuprekSA te sArI rIte karatuM nathI paNa pramAjanA sArI rIte kare che, te tene bIjA bhAgamAM mUkI zakAya che. "sutyu sudAmaSTi " (3) je te pratyuprekSA to sArI rIte kare che paNa pramAjanA sArI rIte karatuM nathI, te tene trIjA bhAgamAM mUkI zakAya che. "sutyutte puSTi" je te prayukSiA paNa sArI rIte kare che, ane pramArjanA paNa sArI rIte kare che te tene cethA bhAMgAvALe kahe che. A rIte AgaLanA traNa bhAMgA ane cothA bhaMganA je cAra bhAMgA bane che, te maLIne kula 7 bhAMgA thAya che. cethA bhAMgAnA je cAra bhAMgA kahevAmAM AvyA che temAM je ceAthe bhAMge che, eja zuddha che, bAkInA bhAMgAomAM sAmAcArI thatI nathI. je sAgarika tyAMthI gamana karavA mAMDe, te jeTalA samayamAM te sAta DagalAM AgaLa vadhe che, teTalA kALa sudhI upAzrayanI bahAra rahevuM joIe ane te cAlyA gayA bAda paganuM pramArjana karavuM joIe. AcArya karatAM dIkSA paryAyanI apekSAe je sAdhu nA hoya teNe ja AcAryanA paganuM rajoharaNa Adi vaDe propheTana (2ja jhApaTavAnuM kArya) karavuM joIe, paraMtu AcArya karatAM je sAdhu dIrgha dIkSA paryAyavALa hoya, teNe AcAryanuM pAdaprasphoTane karavuM joIe nahIM, kAraNa ke paryAyajha je sAdhuo hoya che teo te AcAryanA guru samAna gaNAya che. AcArya sAgarikanI hAjarI hoya tyAre upAzrayanI aMdara ja banne paganI pramArjanA kare che, evuM ahIM je kahevAmAM AvyuM che tene bhAvArtha e che ke je upAzraya vizALa hoya te temaNe aparibhakata sthAnamAM besIne ja potAnA baMne paga devA joIe, paNa je upAzraya nA hoya to temaNe potAnA saMsmArakanA sthAna para besIne ja pitAnA paganI prama rjanA karavI joIe. je AcArya ane upAdhyAya bane bahArathI sAthe AvyA hoya, te te bannemAM dakSA paryAyanI apekSAe jayeSTha hoya temaNe pitAnA paganI pramAnA pahelAM karavI joIe, ane tyAra bAda laghu dIkSA paryAyavALAe potAnA paganI pramArjanA karavI joIe. A prakAranuM pahelA atizeSanuM svarUpa che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 5 6 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya atizeSa A prakAranA che--mAcAya ane upAdhyAya je upA zrayamAM uccAra ane prasravaNunI (maLamUtranI ) pariSThApanA athavA vizeAdhanA kare, teA tee jinAjJAnI virAdhanA karanArA gaNAtA nathI. ahI" ema samajavu' joie ke AcArya athavA upAdhyAya doSAnI sabhAvanAne lIdhe vicArabhUmimAM (zaucabhUmimAM) jatA nathI. tenuM kAraNa nIce pramANe samajavu', jyAre vicArabhUmimAM javA mATe tee nIkaLe che tyAre temanA mAgamAM je je zrAvakA Ave che, teo temane zrutAdi guNNAthI yukata gaNIne utthAna Adi dvArA temanA satkAra kare che. paNa jo tee vAravAra vicArabhUmimAM javAne mATe mArga parathI pasAra thAya che, teA zrAvako vagere ALasane AdhIna aIne abhyutthAna Adi dvArA temanA satkAra karavAnA kadAca khadha paNa karI nAkhe che. mAgethI pasAra thatAM te AcAya AdinA zrAvakA dvArA abhyutthAna Adi dvArA satkAra na thatA joIne khIjA lekA kadAca evI pazu kalpanA karavA mAMDe che ke zrAvake teA guNIjanAnA pUjaka hAya che, chatAM tee A temanA Aca yanA abhyutthAna Adi dvArA satkAra zA mATe karatAM nathI ? avazya A sAdhunuM patana thayu' hAvu' joIe, ane te kAraNe zrAvake temanA satkAra nahIM karatA hAya. vaLI leAkeA evI kalpanA paNa kare che ke teo e vAra jame che, tethI temane anekavAra vicArabhUmimAM javu' paDe che, A prakArane temanA avavAda (niMdA ) paNa thAya che. vaLI mAsaya bhAva cukata virAdhIo vaDe peAtAnI hatyA thaI javAnI zaMkA paNa temane rahe che. te kAraNe tee uccAra prasravaNa Adi upAzrayanI `dara ja kare che ane tenI vizeSatA kare che. A prakAranA A khIjo atizeSa che. trIjo atizeSa A prakAranA che--gaNanAyaka hovAne kAraNe AcAya athavA upAdhyAya peAtAnA gaNunA svAmI hAya che. anya sAdhuone bhaktapAna Adi devA rUpa temanu" vaiyAvRtya tee aicchika rIte kare che, eTale ke temanI zrI sthAnAMga sUtra : 04 57 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ icchA thAya tA kare che ane icchA na thAya teA karatA nathI. teo gaNanAyaka hovAthI temane mATe vaiyAnRtya karavAnu krajiyAta nathI, ane vaiyAnRtya karavAnA niSedha paNa nathI. cAthA atizeSa A prakAranA che--mAcAya athavA upAdhyAya sAdhanA Adi rUpa kAraNe upAzrayamAM ekathI be rAta sudhI ekalA rahe teA teA jinAjJAnA virAdhaka gaNAtA nathI. pAMcamA atizeSa A prakAranA che--AcAya athavA upAdhyAya sAdhanA Adi rUpa kAraNane lIdhe upAzrayanI mahAra eka athavA be rAta sudhI rahe che, te tee jinAjJAnA virAdhaka gaNAtA nathI. pahelAM traNa atizeSanA gaNAvacchedakamAM sadbhAva hAtA nathI, chellA e atizeSAne ja temanAmAM sadbhAva hoya che. kahyuM paNa che ke~ " gaNAcaccheyagarasa gaNaMsi NaM do aisesA paNNattA- taM jahA gaNAvaccheyae bAhi uvassayasa egarAyaM vA durAyaM vA vasamANe No aikkama 1 / gaNAvaccheyapa bAhi vassayasa egarAyaM vA durAyaM vA vasamANe No aikamai2 " . A sUtrapAThanA bhAvArtha pUrvakti kathana anusAra ja samajave. je AcAya, upAdhyAya ane gaNAvacchedaka e traNe sAthe ja Ave, te gaNAvacchedaka jo paryAyanI apekSAe jayeSTha hAya teA te gaNAtracchedakanI pAdaprasphoTanA ( paganI pramAjanA ) sauthI pahelAM thAya che ane tyAra bAda paryAyanA krama anusAra AcArya ane upAdhyAyanA paganI pramAnA thAya che. 5 sU. 28 5 acArya aura upAghyAyake guNase bAhara honeke viSayakA nirUpaNa AcAya ane upAdhyAyanA gaNamAM A prakAranA je atizeSA hAya che te prakaTa karavAmAM AvyA. have sUtrakAra te bannenA gaNamAMthI nIkaLI javAnA kAraNeAnuM nirUpaNa kare che. atizaya karatAM niCmana virIta haiAvAthI atizayeAnuM nirUpaNu karIne sUtrakAra nigamananA kAraNeA prakaTa kare che. TIkA - 'ri DhALeti' AryAyavAyarasa " ityAdi-- nIcenAM pAMca kAraNeAne lIdhe AcAya rUpa upAdhyAyane athavA AcAya ane upAdhyAyane gacchamAMthI nIkaLI javu paDe che. te kAraNeA A pramANe che. (1) ' ApAdhyAyo maLe. AjJAM vA dhAraLAM vA ityAdi--o AcAya zrI sthAnAMga sUtra : 04 58 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA upAdhyAya pitAnA gaNamAM AjJA ane dhAraNAnuM ucita rIte pAlana karAvavAne samartha na hoya te temaNe gaNamAMthI nIkaLI javuM joIe. he muni ! tamAre A pramANe karavuM joIe " A prakAranA Adezane AjJA kahe che. "he muni ! tamAre A pramANe na karavuM joIe ? A prakAranA niSedhanuM nAma dhAraNA che. A kathananuM tAtparya evuM che ke pitAno ziSyasamudAya durvinIta thaI gayA hoya ane te kAraNe potAnI AjJA ane dhAraNanuM temanI pAse pAlana karAvavAnuM azakya banI gayuM hoya, te evI paristhitimAM kAlakAcAryanI jema temaNe gaNamAMthI nIkaLI javuM joIe. AjJA ane dhAraNAnI vistRta vyAkhyA Aja sthAnanA pahelA uddezAnA 13 mAM sUtramAM ApavAmAM AvI che, te tyAMthI vAMcI levI joIe. bIju kAraNa A pramANe che--jo AcArya ane upa dhyAya pitAnA gaNamAM dIkSA paryAyanI apekSAe kRtikarma, vandaNa ane vainAyikanA prayatA na hoya, te temaNe gaNamAMthI alaga thaI javuM joIe. A kathanane bhAvArtha tha0-20 e che ke AcAryuM paNa pratikramaza, khAmaNAM AdimAM dIkSA paryAyanI apekSAe potAnA karatAM ka je sAdhuo hoya temane ucita vinaya kare joIe ane A prakAranA paryAya jyeSTha sAdhuone yoga vinaya anya sAdhuo pAse paNa karAvavuM joIe. je AcArya abhimAnane kAraNe paryAyaNa sAdhuone vinaya na kare te temane gaNamAMthI nIkaLI javuM paDe che. upadhyAyane paNa e ja prakAranA kAraNane lIdhe gaNumAMthI nIkaLI javuM paDe che. trIjuM kAraNa-AcArya ane upAdhyAya je sUtrArtha prakArone jANatA heya, temanuM yegya avasare ziSyane samyaka rIte adhyayana na karAve, te temaNe gaNamAMthI nIkaLI javuM joIe. cAryuM kAraNuM--je AcArya athavA upAdhyAya pitAnA gacchanI athavA anya gacchanI nigraMthImAM Asakta thaI jAya-tenA pratye kudaSTi kare che, temane gaNamAMthI nIkaLI javuM paDe che. "guNADhaya (guNasaMpanna) A AcAryamAM zrI sthAnAMga sUtraH 04 59 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakArane bhAva saMbhavI zakatA nathI," evI vicAraNA karavI joIe nahIM, kAraNa ke prAntana, azubha, ghana, cIkaNuM ane vAsAra karmanA udayathI jJAnADhaya puruSanuM paNa patana thaI jAya che ane te avaLe mArge caDI jAya che. kahyuM paNa che ke "janma jUi " ItyAdi-dhana, cIkaNA, guru ane vajasAra karma jJAnADhaya puruSane paNa upathamAM (avaLe mArge) laI jAya che. pAMcamuM kAraNuM-je AcArya athavA upAdhyAyanA suhRdajane athavA jJAtigaNa (svajanene samUha) gaNumAMthI bahAra nIkaLI gayela hoya, te temanA (nIkaLI gayelA te lekenA) saMgraha ane upagrahane mATe-svIkAra ane vaAdika vaDe temane dharmamAM sthira karavAne mATe temaNe ga7mAMthI nIkaLI javuM joIe. je sU29 che ddhivAle manuSya vizeSakA nirUpaNa tIsara udezA AgalA sUtramAM AcAryanA gaNamAMthI apakramaNa (nIkaLI javAnI kriyA) nA kAraNe prakaTa karavAmAM AvyA. AcAryo te RddhivALA hoya che. tethI have sUtrakAra RddhisaMpanna viziSTa vyaktionuM kathana kare che. TIkAtha-"gharavihA rUDhiImaMtA mageNA vaLA" ItyAdi- RddhisaMpanna manuSyane nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che-(1) ahaMta, (2) cakavartI, (3) baladeva, (4) vAsudeva ane (5) bhAvitAtmA aNagAra. Rddhi eTale labdhi, tenA aneka prakAro kahyA che. jemake (1) AmazauSadhi, (2) viDISadhi, (3) zleSidhi, (4) jallauSadhi, (5) savauSadhi, (6) saMbhitrocalabdhi, (7) avadhilabdhi (8) jumatilabdhi, (9) vipulamati labdhi, (10) cAraNalabdhi, (11) AzIviSalabdhi, (12) kevalIlabdhi, (13) gaNadharalabdhi, (14) pUrvadharalabdhi, (15) ahaMvalabdhi, (12) cakavartitvalabdhi, (17) baLadevalabdhi, (18) vAsudevalabdhi, (19) kSIrAstra, maLyAstrava, sapirAstrapalabdhi, (20) ke chabuddhilabdhi, (21) padAnusArIlabdhi, (22) bIjabuddhilabdhi, (23) tejalezyAlabdhi, (24) AhArakalabdhi, (25) zItalezyAdhi , (26) vaikiyalabdhi, (27) akSaNamAnasalabdhi, (28) jlAkalabdhi vagere. kahyuM paNa che ke "hara govaramo" ItyAdi - zubha karmonA udayathI, karmone kSayathI, karmonA kSapazamathI, karmonA upazamathI ane zubha pariNAmonA nimittathI jIne aneka prakAranI labdhi. enI prApti thAya che. evI labdhi athavA addhithI khUba ja saMpanna puruSane zrI sthAnAMga sUtra : 04 60 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RddhimAn kahevAmAM Ave che. evA RddhimAna puruSAnA arhata Adi pUrvokata pAMca prakAre samajavA, ' jalla' eTale 'maLa'te jallaja jyAre auSadhi rUpa banI jAya che, tyAre tene jallauSadhi kahe che. zApa ane anu. grahanu je sAmarthya che tenuM nAma AzIviSa labdhi che. ekI sAthe samasta zabdone zravaNu karavAnI zakti je Rddhine lIdhe prApta thAya che, te Rddhine sa bhinnazrotRtva Rddhi kahe che. je muni sadbhavAsanAthI yukata antaHkaraNavALA hAya che, temane bhAvitAtmA aNugAra kahe che. uparyukata pAMcamAMthI je zarU. mAtanA cAra manuScA che temanAmAM avAdinI apekSAe ane yathA sa`bhava AmauSadhi AdinI apekSAe RddhimattA samajavI joie ane je pAMcame prakAra che temAM AAmazoSadhi AdinI apekSAe ja RddhimattA samajavI. sU. 5 pAMcamAM sthAnakanA bIjo uddezaka samAsa 5 30 astikAyake svarUpakA nirUpaNa pAMcamA sthAnanA trIje uddezA pAMcamAM sthAnanA khInne uddezaka pUrA thayA. have sUtrakAra trIjA uddezakanA prArabha kare che. A uddezakanA AgalA uddezaka sAthe A prakAranA saMbadha che. AgalA uddezakamAM jIvadharmonI prarUSaNA karavAmAM AvI che, have A trIjA uddezAmAM ajIva ane jIvadharmonI prarUpaNA karavAnI che. khIjA uddezakanA chellA sUtra sAthe A uddezakanA pahelA sUtranA sabadha A prakAranA che-khIjA urdUzakanA chellA sUtramAM Rddhisa'panna jIvAstikAya vizeSanu kathana karavAmAM AvyuM hetuM, parantu ahIM asakhyAta pradeza rUpa ane anata pradeza rUpa RddhivALA samasta stikAyanI prarUpaNA karavAmAM Ave che. " paMca atthikAyA paNNattA " ityAdi~~ .. TIkA -pAMca astikAya kahyA che--(1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzAstikAya, (4) jIvAstikAya ane (5) pudgalAstikAya. ahIM je asti padma che, te trikALanu vAcaka che. eTale ke A dharmAM stikAya Adi pahelAM hatAM, hAlamAM che ane bhaviSyamAM pazu haze ja. pradezeAnI rAzine 6 kAya * kahe che. A rIte je asti rUpa kAya che, temane astikAya kahe che. athavA * apti' zabda pradezanA vAcaka che. A rIte je astionI (pradezenI ) rAzie che, temane astikAya kahe che. A astikAyanA dharmo. stikAya Adi pAMca prakAra che. temanI vyAkhyA prathama sthAnamAM ApavAmAM AvI che, te tyAMthI vAMcI levI. zrI sthAnAMga sUtra : 04 61 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAstikAyamAM dharma " zabda mAMgalika hovAthI samasta astikAmAM sauthI pahelAM dharmAstiyanI prarUpaNa karavAmAM AvI che. dharmAstikAyanA pratipakSa rUpa hovAne kAraNe adharmAstikAyanI prarUpaNa tyAra bAda karavAmAM AvI che. dharmAstikAya ane adharmAstikAyanA AdhArabhUta AkAzAstikAya che, te kAraNe te bannenI prarUpaNA karyA bAda AkAzAstikAyanI prarUpaNa karI che. A AkAzAstikAyanuM Adheya jIvAstikAya che ane jIvAstikAyanuM upagrAhaka pakalAstikAya che, te kAraNe AkAstikAyanuM kathana karyA bAda anukrame javAstikAya ane pudgalAstikAyanuM kathana karavAmAM AvyuM che. have sUtrakAra dharmAstikAya vagerenA svarUpanuM nirUpaNa kare che. "dhamsthig ItyAdi-dharmAstikAya zukala Adi pAMca prakAranA varNathI rahita che, sugandha ane durgadha rUpa banne prakAranA gabdhathI rahita che, madhurAdi pAMca prakAranA rasathI rahita che ane mRdu, karkaza Adi AThe prakAranA sparzathI rahita che. AkAzanuM nAma rUpa che. rU5 te upalakSaNa che, tenA dvArA rUpa, rasa, Adi cAre guNenuM grahaNa thayuM che. tethI te arUpI che. A kathananuM tAtparya e che ke dharmAstikAya rUpa, rasa, gaMdha ane sparzathI rahita hovAne lIdhe arUpI che-amUrta che. jIvanI jema te upaga lakSaNavALuM nathI, te kAraNe te ajIva che. pratisamaya tene sadUbhAva rahe che, tethI tene zAzvata kahyuM che. tenuM pitAnuM je savarUpa che te svarUpe te nitya hovAne lIdhe sthAyI rahe che, tethI tene avasthita kahyuM che. dharmAstikAya A lekanA aMzabhUta dravya hovAthI tene lekadravya kahyuM che. A leka paMcAstikAya rUpa che. paraMtu mAtra dharmadravya rUpa nathI, tethI tene lekanA sarvAtmaka dravyarUpa kahI zakAya nahi, paNa tenA eka aMzabhUta dravya rUpa ja kahI zakAya che. kahyuM paNa che ke " iArathawAcama " ItyAdi A leka paMcAstikAyamaya che, ane anAdi ananta che. e ja viSayanuM have sUtrakAra vistRta rUpe nirUpaNa kare che. re samAgo" ItyAdi-te dharmAstikAyanA dravyAdinA bhedathI pAMca prakAra paDe che-dravyanI apekSAe dharmAstikAya eka dravya che, kAraNa ke tathAvidha ( te prakAranA eka pariNAmanA satva ( sadUbhAva) thI ekatva saMkhyAne ja temAM saddabhAva saMbhavI zake che. kSetranI apekSAe A dharmAstikAya lekapramANa mAtra che, eTale ke lokakizana jeTalA pradeza che (lekAkAzanA asaMkhyAta pradeza che) eTalA ja pramANavALuM A dharmAstikAya che, jema talamAM tela raheluM hoya che e ja pramANe te pUrepUrA lekAkAzamAM vyApaka che. kALanI apekSAe traNe kALamAM tene sadUbhAva kahyo che. bhUtakALane koI paNa samaya e na hatuM ke jayAre tenuM astitva na haya, vartamAnakALe paNa tenuM astitva na hoya zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evuM nathI ane bhaviSyakALamAM paNa kaI samaya evo nahIM hoya ke jyAre tenuM astitva nahIM heya. eTale ke bhUta, vartamAna ane bhaviSyakALamAM te anukrame hatuM, che ane rahevAnuM ja che. A rIte traNe kALamAM tenuM astitva hoya che, te kAraNe tene dhruva kahyuM che. yuvatA eka sUSTinI apekSAe paNa saMbhavita hoya che, tethI tene niyata" vizeSaNa lagADayuM che. A dharmAstikAya sadA eka ja rUpe sthita che. niyatatA aneka suSTinI apekSA e paNa saMbhavI zake che, tethI tene zAzvata vizeSaNa lagADyuM che. tene kSaya thatuM nathI tethI tene akSaya kahyuM che. athavA tene kAyama saddabhAva rahe che tethI tene akSaya kahyuM che. A dharmAstikAya avyaya (avinAzI) che, kAraNa ke keTalAka paryAnuM gamana thaI javA chatAM paNa te ananta paryAyavALuM hovAthI kadI paNa vinaSTa thatuM nathI. tathA A dharmAstikAya akSaya ane avyaya hovAthI sarvadA sthitizIla hovAne kAraNe tene avasthita karyuM che. A prakAre te sAmAnya rUpe nitya che. athavA je kAraNe A dharmAstikAya vaikAlika che, e ja kAraNe te dhruva che, niyata (eka rUpa) che, zAzvata ( pratikSaNa vidyamAna) che, ane tethI ja te akSaya che, avayavi dravyanI apekSAe te kSayarahita che athavA akSata (paripUrNa ) che, tathA avayavanI apekSAe avyaya che, nizcala hovAne kAraNe te avasthita che. te kAraNe te vava Adi vizeSaNavALuM che, te kAraNe ja te nitya che. bhAvanI apekSAe A dharmAstikAya varNa, rasa, gandha ane sparzathI rahita che - have A dharmAstikAyanA kAryanuM nirUpaNa karavAmAM Ave che--jevI rIte pANImAM gati karanArA mAchalAM ene pANImAM gati karavAmAM jaLa sahAyaka bane che, e ja rIte gatikriyA pariNuta jIva ane pulone gamana karavAmAM A dharmAstikAya sahAyabhUta bane che. tethI tene gamanarUpa guNakAryavALuM kahyuM che athavA amanamAM jenA dvArA upakAra ( sahAyatA) thAya che tene gatiguNa kahe zrI sthAnAMga sUtra :04 6 3 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jIva ane pudgalene pitapotAnI gati karavAmAM te madada rUpa bane che. A prakAranuM dhamastikAya nAmanA astikAyanA pahelA bhedanuM svarUpa che. adhamamastikAya paNa dharmAstikAyanI jema avarNAdi svarUpavALuM che. dravya, kALa, kSetra ane bhAvanI apekSAe te dharmAstikAyanA jevuM ja che, paNa mAtra guNanI (kAryanI) apekSAe temAM taphAvata che. dharmAstikAya pudrane gatikAryamAM madadarUpa bane che, tyAre adharmAstikAya temane sthitikAryamAM madada rUpa bane che. eTale ke gatipariNata che ane padralene bhavAmAM madadarUpa thAya che. jema vRkSanI chAyA musApharone thebhavAmAM madadarUpa bane che, tema dharmAstikAya che ane pulanI gati aTakAvIne temane bhavAmAM sahAyabhUta bane che. A rIte gatine badale sthitimAM upakAraka banavAnuM kArya tenA dvArA thAya che. A AstikAyanA bIjA bhedanuM svarUpa che. have AkAzAstikAyanA svarUpanuM nirUpaNa karavAmAM Ave che. te paNa dharmAstikAya tathA adharmAstikAyanI jema varNa, gandha, rasa ane sparzathI rahita che. dravya, kALa ane bhAvanI apekSAe te lekAleka pramANa mAtra ja che. eTale ke AkAzanA pradeza anaMta che, kAraNa ke leka tathA alokamAM sAmAnyataH AkAza rahe che. tethI te daSTie vicAra karatAM AkAzAstikAyanA eTalA pradeza kahyA che. tethI kAleka saMbaMdhI je anaMta pradezapramANatA che. e ja pradeza pramANutA kSetranI apekSAe AkAzAstikAmAM kahI che, ema samajavuM. guNakArya (upayogItA ) nI apekSAe vicAra karavAmAM Ave te te avagAhanA guNavALuM che eTale ke jIvAdikene Azraya devAnuM ja tenuM kArya che. A rIte avagAhanA viSayaka upakAra karanAruM hovAthI tene ava. gAhanA guNavALuM kahyuM che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 64 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javAstikAya paNa avarNAdivALuM che. temAM eTalI ja vizeSatA che ke dravyanI apekSAe te anaMta dravyasvarUpa che, kAraNa ke pratyeka jIva svataMtra dravya che, ane jIva anaMta che, tethI jIvAstikAyane dravyanI apekSAe anaMta kahyuM che tathA te jIvAstikAya arUpI amUrta che, cetanAvALuM hovAthI te jIvarUpa che ane zAzvata avinAzI che. guNanI apekSAe te upaga guNa vALuM che, kAraNa ke te padArthone jANavAnI vRttivALuM che. "padArthonA viSayamAM jANavAne tatpara thavuM tenuM nAma ja upayogI che. tethI ja "vi prAjhiyA vinAmughariyAH " A prakAranuM upaganuM lakSaNa kahyuM che athavA vastu paricheda (vastu viSayaka bedha) ne mATe jIva jenA dvArA vyApArayukta karAya che te upaga che. A upaga jIvanA tatpabhUta eka vyApAra rUpa hoya che. te upayoganA be prakAra che - (1) sAkAra upayoga ane (2) anAkAra upaga. paryAya sahita sacetana athavA acetana vastune jANavAne mATe AtmAne bedharUpa je vyApAra cAle che tenuM nAma sAkAra upayoga che. A sthA0-22 sAkAra upagane sadbhAva chadmastha jIvanamAM eka antarmuharta paryanta rahe che ane kevalIomAM eka samaya paryanta rahe che. ahIM evuM samajavuM joIe ke chaghAne sAkArapagane kALa anAkAre paganA kALa karatAM asaMkhyAta za che. kAraNa ke paryAne jANavAmAM tene cirakALa vyatIta thaI jAya che, kAraNa ke chaghone e ja svabhAva hoya che. A jIva upagarUpa guNa dharmavALe che, eTale ke A jIva sAkAra anAkAra rUpa caitanyadharmathI yukta che. padralAstikAyanuM svarUpa A prakAranuM che -putalAstikAya zukala Adi pAMca varSothI, madhura Adi pAMca rasathI, surabhi ane durabhi rUpe be gadhethI ane mRdu, karkaza Adi ATha prakAranI sparzathI yukta hoya che. te rUpI-mUta che. ajI-acetana che, zAzvata avasthita che ane lakadravya che. eTale ke samasta lekamAM vyApeluM che. dravyAdinA bhedathI te pudgalAstikAyanA pAMca bheda kahyA che. dravyanI apekSAe pudgalAstikAya anaMta dravyAtmaka che, kSetranI apekSAe te lekapramANa che, kALanI apekSAe te saikAlika che. eTale ja sUtrakAre " jarAka vAlI" A sUtrapATha dvArA tenuM traNe kALamAM astitva hevAnuM pratipAdana karyuM che. bhAvanI apekSAe te varNa, ga, rasa ane sparzathI cukta che, ane guNanI apekSAe te grahaNa guNavALuM che, eTale ke audArika zarIrAdi rUpa grAhyatA athavA Indri dvArA grAhyatA athavA varNAdithI yukta havAne kAraNe paraspara saMbaMdha rUpatA ja jeno guNadharma che evuM grahaNa guNavALuM te che. eTale ke te saDavuM, paDavuM vagere dharmavALuM che. A prakAranuM putalAstikAyanuM svarUpa kahyuM che. je sU. 1 / zrI sthAnAMga sUtra : 04 65 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Indriyone arthoko aura Indriya saMbaMdhI padArthonA nirUpaNa A prakAre pAMca atikAnuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM, have sUtrakAra jIvAstikAya sAthe saMbaMdha dharAvatI keTalIka vAtonuM A adhyayananI samApti sudhI pratipAdana karaze. temAMthI pahelAM te sUtrakAra gatibhedanuM kathana kare che. TIkArtha-"ve e pattA " ityAdi- gamanakriyAnuM nAma gati che. athavA je jIva dvArA prApta karAya che te gati che, evI te gati kSetravizeSa rUpa hoya che. athavA je kama pudgalenI prAptine kAraNe jIvanuM gamana thAya che te gati che. evI te gati nAmakarmanI uttara prakRti rUpa hoya che. athavA nAmakarmanI uttaraprakRti rU5 gati dvArA jIvanI je avasthA karAya che, te gati che. jIvanI evI avasthAo ( gatie) pAMca kahI che-(1) niyagati, (2) ticagati, (3) manuSyagati, (4) devagati ane (5) siddhagati. jIvanuM narakamAM gamana thavuM tenuM nAma nirayagati che. niya kSetravizeSa rUpa che. te kSetravizeSamAM gamana karAvanArI je gati che tene nirayagati kahe che. athavA te kSetravizeSa rUpa nirayane prApta karAvanArI je gati che tenuM nAma nirayagati che. tiyAmAM je gamana thAya che tenuM nAma tiryaMcagati che. athavA tiya kSetrarUpa je gati che tene tiryagUgati kahe che. athavA tiryaMca dazAne prApta karAvanArI je gati che tene tiryA cagati kahe che. e ja prakAranuM kathana manuSyagati ane devagati viSe paNa samajavuM. siddhimAM je jAya che tenuM nAma siddhigati che. athavA siddhirUpa je gati che tenuM nAma siddhigati che. ahIM nAmakarmanI prakRtine sadbhAva heta nathI. sU. 2 che AgalA sUtramAM siddhigatine ullekha thaye che. IndriyArthI ane kapA. nA tyAgapUrvaka muMDita thaIne zramaNa paryAya aMgIkAra karavAthI tenI prApti zrI sthAnAMga sUtra : 04 66 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. tethI have sUtrakAra IndriyAnuM ane Indriya kaSAyathI rahita thavA rUpa muMDita avasthA dhAraNa karanAra vyaktienuM kathana kare che. TIkA-"ra phaMTiyA paura" ItyAdi- IndriyanA viSayarUpa artha pAMca kahyA che -(1) zrotrendriyArtha, (2) negendriyArtha, (3) ghrANendriyArtha, (4) rasanendriyAI ane (5) sparzendriyAtha. IndranuM je cihna che te indriya che. Indra zabda dvArA ahIM AtmA prahaNa thaye che, kAraNa ke sarvaviSayanI upalabdhi ane aneka bhega rUpa paraaizvaryAne anubhava te kare che, tenI jIvana prApti karAvanAra je bAhya sAdhana che tene Indriyo kahe che. athavA te jIva rU5 IdrathI je daSTa che, suSTa che, jaSTa che, datta che, athavA durjAya che, te Indriya che. evI indriye zrotrendriya Adi pAMca che. te zrotrAdika Indriye nAma, sthApanA, dravya ane bhAvanA bhedathI cAra prakAranI che. temAMthI nAma ane sthApanA rUpa Indriya sugama hovAthI ahIM temanuM vadhu vivecana karyuM nathI. dravyendriyanA nivRtti ane upakaraNa nAmanA be bheda kahyA che. nivRtti eTale AkAra te nivRttirUpa IndriyanA paNa bAhya ane AbhyantaranA bhedathI be prakAra kahyA che. bAhya nivRtti Indriya aneka prakAranI che ane Abhyantara nivRtti anukrame zrotrendriyathI laIe te kadambapuSpa, dhAnyamasura, atimuktaka puSpa candrikA, yurapra (a) ane vividha saMsthAnavALI che. eTale ke zrotrendriyanI Avyantara nivRtti (AkAra) kadambapuSpa samAna che, AMkhanI Abhyantara nivRtti masUranI dALa samAna che, nAkanI Abhyantara nivRtti atimukataka puSpacandrikA samAna che, jIbhanI Abhyantara nivRtti astrA samAna che, ane sparzendriyanI Abhyantara nivRtti aniyamita AkAravALI che. viSayane grahaNa karavAnI zakita rUpa upakaraNa indriya hoya che. te chelvanuM chedana karavAmAM talavAranI dhArasamAna hoya che. eTale ke jema dhAra vinAnI talavAra-bUThI talavAra chedavA cogya padArthane davAmAM asamartha nivaDe che, e ja pramANe upakaraNa indriyane abhAva hoya tyAre nivRttine sadabhAva hovA chatAM paNa Indriya viSayone grahaNa karI zakatI nathI. te upakaraNa IndriyanA be bheda che- (1) bhAvendriya labdhi ane (2) bhAvendriya upaga. temAMthI je labdhirUpa bhAvendriya che te tadAvaraNa pazama rUpa hoya che ane upaga rUpa je bhAvendriya hoya che te pitAnA viSayamAM vyApAra ( pravRtti) rUpa hoya che. kahyuM paNa che keH huM kIyo ghoyaruDhi' ItyAdi - A gAthAone bhAvArtha nIce pramANe che -"rUjya brija yuniyana rUjha daBvisthAt vA vi6" A vyutpatti anusAra IndranuM cihna hovAthI zrI sthAnAMga sUtra : 04 67 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA IndranA dvArA duSTa Adi hovAthI zrotrAdikane indriyo kahevAmAM Avela che. " rUri mai " nA anusAra "su" dhAtumAMthI Indra banyuM che. samasta jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNane abhAva thaI jAya tyAre AtmA samasta padArthone jJAtA (dA) banI jAya chee banI javuM eja AtmAnuM paramezvaya che. evA paraaizvaryavALe A AtmA ja hoI zake che-bIjuM dravya haI zakatuM nathI tethI te IdranI jema paramezvarya saMpanna hoI zakavAne kAraNe tene Indra kahyo che. A IndranuM ja te cihna che. A Indriya rUpa cihna vaDe ja AtmAne (jIvane ) oLakhI zakAya che. ahIM jJAnendriyonI ja vAta cAlI rahI che ahI zrotrAdika pAMca indriye kahI che, ane chaTvastha che temanI sahAyatAthI ja temanA viSayone (te pAMce IndriyonA viSayone) jANI zake che thA-23 jo ke anya siddhAntakAroe te sivAyanI vAk pANi) (hAtha) paga, pAyu (maladvAra) ane upasthanA bhedathI bIjI paNa pAMca indriyo kahI che, parantu teo jJAnaprAptimAM upayogI thatI nathI, te kAraNe ahIM temanI vAta karI nathI. temane karmendriya kahI zakAya che, kAraNa ke te belavA, cAlavA Adi kAryomAM kAma Ave che. "raM nAmori" te zrotrAdika pAMca Indriyone nAma, sthApanA dravya ane bhAvanA bhedathI cAra vibhAgamAM vibhakata karavA mAM AvI che, paraMtu ahIM nAma Indriya ane sthApanA Indriyane adhikAra cAlI rahyo nathI, ahIM dravya indriya ane bhAva indriyane adhikAra cAlI rahyo che, kAraNa ke nAma Idriya ane sthApanA Idriya jJAnanI sAdhaka hotI nathI paraMtu dravyendriya ane bhAvendriya ja jJAna prApta karAvavAmAM sAdhanabhUta bane che. tethI te be prakAre ja jJAnendriya rUpa che. eTale ke zrotrendriya Adi pAMca jJAnendri dvabendriya rUpa paNa heya che ane bhAvendriya rUpe paNa hoya che. temanI racanA - zrI sthAnAMga sUtra:04 68 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nuM nAma nivRtti che. A InidrayAkAra racanA pulemAM paNa thAya che ane AtmapradezomAM paNa thAya che. eTale ke pudgalanA pradeza paNa indriyAkAra rUpe pariName che ane Atmapradeze paNa IdriyAkAra rUpe pariName che. zrotrAdika indriyenA AkAramAM je pudgalanA pradeze ane AtmAnA pradeze pariName che, dravyendriyarUpa che, ane pazama vizeSa dvArA utpanna thatuM je AtmAnuM pariNAma che, te jJAnadazana rUpa bhAvedriya che. dravyendriyanA be bheda che--(1) nivRtti ane upakaraNa. nivRtti eTale racanA. nivRtti dravyendriya eTale indriyAkAra racanA. te nivRttinA be bheda che- (1) bAhya ane Abhyantara. bAhyanivRtti dvArA IndriyAkAra pudralaracanA grahaNa karavI joIe, je ke pratiniyata Indriya saMbaMdhI jJAnAvaraNa karmane kSapazama sarvAgI hoya che, chatAM paNa aMge pAMga nAmakaraNanA udayathI jyAM pudgala pracayarUpa je dravyendriyanI racanA thAya che, tyAMnA AtmA pradezamAM te te indriyanA kAryo karavAnI kSamatA hoya che. upakaraNa eTale upakAranuM prayojaka sAdhana, te paNa bAhA ane AbhyantaranA bhedathI be prakAranuM che. netrandriyamAM je kRSNa zukala maMDaLa che, te Abhyantara upakaraNa che ane je akSipatra (pAMpaNa) Adi rUpa upakaraNa che, te bAhA upakaraNa che. e ja vAta ahIM "vAd nivRtti vitrA" A sUtrapATha dvArA prakaTa karavAmAM AvI che. bAhyA nivRtti ( bAhyakAra) aneka prakAranI hoya che, kAraNa ke te pratiniyata AkAravAnI saMbhavI zakatI nathI jemake mANasanA kAna netrenA bane pAzvabhAgomAM hoya che. ane uparItana zravaNabanI apekSAe bane bhramaro samAna hoya che. gheDAnA banne netre upara tIkSaNa ardhabhAga (bane kAna) hoya che, ItyAdi prakAre jAtibheda anusAra vividha prakAranI khATTA indriya nivRtti hoya che. paraMtu samasta jIvamAM je Abhyantara nivRtti hoya che te te samAna ja he che. sparzendriya nivRttinA te bAhA ane Antarika rUpa be bheda paDatAM ja nathI kAraNa ke te vividha AkRtivALI hoya che. je 2 ! zrI sthAnAMga sUtra :04 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have sUtrakAra IndriyenA Abhyantara saMsthAnanuM kathana kare che- "g qvA" ItyAdi-zrotra, cakSu, ghANa ane rasanA IdrinuM saMsthAna anukrame kadamba puSpa jevuM, masUranI dALa jevuM, atimuktaka kusumanA candraka jevuM ane suraka (astrA) jevuM che. spazendriyanuM saMsthAna niyamita nathI paNa vividha AkAravALuM che. eTale ke zrotrendriyane AkAra kadamba puSpa samAna che, cakSuIndriyane AkAra masUranI dALa samAna che, dhrANendriyane AkAra atimuktaka kusumanA candraka samAna che, ane rasanendriyane AkAra astrA samAna che. 3 viSayaTEMAphu - ItyAdi--dravyendriyane je upakaraNendriya rU5 bIje bheda che te viSayane graha karavAnA sAmarthya rUpa che, tethI tene IndriyAntara 35-nivRtti Indriya karatAM anya Indriya rUpa kahevAmAM Avela che. A kathananuM tAtparya nIce pramANe che-kadamba puSpa AdinI AkRti rUpa je mAMgelaka che, A mAMsalaka rUpa je zrotra AdinI AbhyAra nivRtti che, te Abhyantara nivRttinI viSayakane grahaNa karavAnI je zakita che, te upakaraNa dravyendriya che, kAraNa ke viSaya grahaNa karavAnA sAmarthya rUpa je upakaraNendriya che tene nAza thAya te nivRttine sadUbhAva hovA chatAM paNa eTale ke ba aa ane Abhyantarane sadUbhAva hovA chatAM paNa Indriya viSayane grahaNa karatI nathI. jema talavAranI dhAra bUThI thaI gaI hoya te talavAra kaI paNa vastunuM chedana karI zakatI nathI, e ja pramANe upakaraNe. ndriyane nAza thavAthI Indriya paNa viSayane grahaNa karI zakatI nathI. ke 4 have sUtrakAra bhAvendriyanI prarUpaNa kare che. "Dhagvo" ItyAdi A bhAvendriya labdhi ane upayoganA bhedathI be prakAranI kahI che. matijJAnAvaraNa, cakSudarzanAvaraNa ane acakSu darzanAvarane pazama thavAthI AtmAmAM je jJAna ane darzana rU5 zakti utpanna thAya che, tenuM nAma labdhi Indriya che. te labdhi indriyane sadUbhAva AtmAnA saghaLA pradezamAM hoya che. kAraNa zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke yeApazama sarvAMgIDAya che. tathA labdhi, nivRtti ane upakaraNa A traNenA sadUbhAva haiAya tyAre viSayeAmAM je pravRtti thAya che, te upayegendriya rUpa che. ahIM keAI evI AzaMkA karI zake che ke upayega indriya nathI, paNa Indriyanu phUla che, chatAM tene indriya rUpa kevI rIte kahe che ? te tenI zaMkAnuM samAdhAna A pramANe karI zakAya che--jo ke upayAga indriyanu' kAya che, parantu ahIM kAmAM kAraNanu ArApaNuM karIne upayegane paNa indriya kahevAmAM Avela che athavA indriyane mukhya artha ( viSaya ) upayAga che, tethI upacAgane indriya kahevAmAM Avela che. ! pu ! " no avisaya " ItyAdi--zrotrendriya AdinI pAtapAtAnA viSayane eTale ke zabdAdi kAne grahaNa karavA rUpa je pravRtti che, e ja upayega che. ane te upayega ja upayegendriya rUpa che evA te upayoga eka samayamAM indriya vaDe ja thAya che. !! 6 / / 66 ni'oimaiyA " ItyAdi--A kAraNe samasta jIveA eka indriyavALA ja hAya che. zakA -- jo samasta jIve eka indriyavALA hAya, te jIvenA eke ndriya, dvIndriya, zrIndriya, caturindriya ane paoNMcendriya rUpa bhede zA mATe pADayA che ? uttara--Aje bheda paDavAmAM AvyA che. te nivRtti upakaraNa ane labdhi, A IndriyAthI bhinna je indriye! kahI che temane AdhAre ja pADavAmAM Avela che athavA labdhiIndriya rUpa lAvendriyanI apekSAe samasta jIva pacendriya hAya che. ! 7 ! samasta jIve. paoNMcendriya kevI rIte hAya che ? A vAta nIcenA sUtrapATha dvArA samajAvavAmAM AvI che. " naM hi '' ItyAdi--bakulavRkSa Adi je vanaspati vizeSa che temanAmAM sparzendriya sivAyanI indriyAnA sadbhAva evAmAM Ave che te kAraNe evuM mAnI zakAya che ke bakula AphrikAmAM paNa tadAvaraNIya karmonA kSayApazama sabhavita che. jo A vAta asavita hota teA bakulavRkSane ati sugandhIdAra gandhAdaka chAMTavAthI, tilakavRkSane koI zrI sthAnAMga sUtra : 04 71 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI kAminInA kaTAkSa vikSepa sa'bhaLAvavAthI ane vira'vRkSane pacama svaranA sUranuM zravaNu kara vavAthI puSpapakSatra Adi je AvavA mAMDe che, te AvavAnuM sabhavI zakata nahI, / 8 / zakA--jo akula Adine ahIM paMcendriya rUpa batAvavAmAM Avela che, te temanAmAM pacendriyatva rUpe vyavahAra kema thatA nathI. zA mATe temane ekendriya rUpe mAnavAmAM Ave che ? A zaMkAnA samAdhAna mATe evu kahyuM che ke " 'vicinavaso ' ItyAdi-kula, ca'paka Adi vRkSe sarva viSayanA upala bhaka hovAthI temane manuSyanI jema ahI paMcendriya rUpa khatAnyA che. chatAM paNa khAdyendriyanA abhAve karIne temane ekendriya rUpa ja gaNavAmAM Ave che--pacendriya rUpa gaNAtAM nathI. 5 9 5 A prakAranA indriyAnA je atha ( viSaya ) che, temane indriyAtha' kahe *10-24 che, evAM te indriyAr zabdAdi rUpa pAMca prakAranA hoya che. jenA dvArA sabhaLAya che te indriyane zrotrendriya kahe che. te indriyanA viSaya zabda che. ahIM' 'yAvat' pada vaDe cakSurindriya, ghrANendriyA, rasanendriyA ane sparzendriyAtha grahaNa karavA joie. cakSuindriyanA viSaya rUpa che, prANendriyane viSaya gandha che, rasanAindriyane viSaya rasa che ane sparzendriyanA viSaya sparze che. dUra karavuM tenuM nAma " muDa " che. te muDa ( muDana ) e prakAranuM che.--(1) dravyanI apekSAe muMDana ane (2) bhAvanI apekSAe muDana, mastakanA kezanuM' luMcana Adi karavu tenuM nAma dravyanI apekSAe muMDana che. tathA manathI indriyAnA viSayAmAM rAgadveSa karavAnA athavA kaSAya karavAnA tyAga karavA tenuM nAma bhAvanI apekSAe muDana che. A dravya ane bhAva rUpa muMDa nanA sa'kha'dhathI puruSa paNa mu`Dita thAya che. te muDa ( muti ) nA pAMca prakAra kahyA che--(1) zrotrendriya muMDa, (2) cakSurindriya muMDa, (3) ghrANendriya kuMDa, (4) rasanendriya su'Da ane (5) sparzendriya mu`Da. je zrotrendriyamAM muMDa athavA zrotrendriyanI apekSAe muMDa athavA zrotrendriyanA viSaya rUpa zabdamAM rAgadveSathI rahita hoya che tene zrotrendriya muDa kahe che. e ja pramANe cakSurindriya muDa Adi viSe paNa samajavuM', khIjI rIte paNa pAMca prakAranA muMDa kahyA che--(1) krodhamuDa, (2) mAnamuMDa, (3) mAyAmuMDa, (4) lAbhamuDa ane (5) ziramuDa. je mANasa krodhane dUra kare che-koSanA tyAga kare che tene kodhamuMDa kahe che. e ja pramANe mAnamuDa sAdi viSe paNa samajavu, " sU, 3 // zrI sthAnAMga sUtra : 04 72 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdara jIvavizeSakA nirUpaNa A muMDita avasthAne sadbhAva bAdara chava vizeSamAM hoya che. tethI have sUtrakAra bAdara chava vizeSanuM kathana kare che. " sonaM 2 vAyarA vaLattA" ItyAdiTIkAtha-adhokamAM nIce pramANe pAMca bAra ja hoya che-(1) pRthvIkAyika (2) aprakAyika, (3) vAyukAyika, (4) vanaspatikAyika ane (5 udAra zUla trasa prANI, tejaskAyika ane vAyukAyika paNa trasa hoya che, tethI sthUla trasa prANune "udAra " vizeSaNa lagADavAmAM AvyuM che. A udAratA ekendriyanI apekSAe samajavI joIe. uMlekamAM paNa e ja prakAranA pAMca bAda che. adhelaka ane udghalekamAM taijasa bAdara nathI. zakA-alokamAM ane urvakapATa kayamAM paNa taijasa bAdarane sabhAva hoya che, chatAM Apa zA kAraNe evuM kahe che ke urvalaka ane adhalekamAM tejasa bAdarano sadUbhAva nathI ? uttara-ze ke temanuM tyAM astitva che kharuM, paNa teo tyAM ghaNuM ja alpa pramANamAM che, tethI ahIM temano ullekha karavAmAM AvyuM nathI. tathA je ukapATadvayamAM tijasa bAdara kahyA che, teo paNa utpasyamAna hovAthI utpatti sthAnamAM Azrita hevA rUpe vivakSita thayA nathI. tiryalekamAM paNa ekendriyathI laIne paMcendriya payatanA pAMca prakAranA khAdara jIvo che. ekendriya jAti nAmakarmanA udayathI ane tadAvaraNa (tenuM AvaraNa karanAra) kSayapazamathI jemane eka sparzendriyane ja saddabhAva hoya che, temane ekendriya jI kahe che.. pRthvIkAya Adi chene ekendriya kahe che. e ja pramANe dvIndriya Adi konA viSayamAM paNa samajavuM. ekenidrayathI laIne paMcendriya paryantanA jIvomAM pUrva pUrvanI apekSAe uttarottaramAM indriyanI vizeSatA ane jAtinAmakarmanI vizeSatAnuM kathana thavuM joIe. have sUtrakAra judI judI traNa rIte ekendrinA pAMca prakAranuM kathana kare che. "viphA" ItyAdi bAdara tejaskAyika jIva pAMca prakAranA kahyA che-(1) aMgAra, (2) javALA, (3) mumra, (4) aciM ane (5) alAta. aMgAra eTale devatAne aMgAre. je atizikhA chinna mULavALI hoya che tene javAlA kahe che, jenA upara rAkha bAjhI gaI hoya evA agni. kaNane-aMgArAne "mumura" kahe che je agnizikhA achinna mULavALI hoya che tene arci" kahe che. ardha dagdha kANa Adi rUpa je agni che tene alAta" kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 73 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdara vAyuAyika pAMca prakAranA kahyA che--(1) prAcInavAta, (2) pranIcInavAta, (3) dakSiNavAta, (4) uIcInavAta ane (5) vidigdhAta. pUrva dizAnA vAyune prAcInavAta kahe che, pazcima dizAnA vAyune prati cInavAta kahe che, dakSiNa dizAnA vAyune dakSijIvAta kahe che, uttara dizAnA vAyune uDhIcInavAta kahe che, ane e sivAyanI dizAonA vAyune vidigdhAta kahe che. acitta vAyukAyikanA nIce pramANe pAMca prakAra che--(1) AkrAnta, (2) mAtta, (3) pIDita, (4) zarIrAnugata ane (5) sammaSTima caraNa di dvArA AkrAnta thatI vakhate bhUtala AdimAMthI je vAyu nIkaLe che tene AkA ntavAyu kahe che. zakha Adine vagADatI vakhate je vAyu chUTe che tenu nAma mAtavAyu che. bhInA vajrane jyAre phaphaDAvavAmAM Ave che, tyAre je vAyu nIkaLe che tene pIDitavAyu kahe che. zarIramAMthI ucchvAsa vakhate, vAchUTa vakhate ane zabdanA uccAraNu vakhate je vAyu nIkaLe che tene zarIrAnugata vAyu kahe che. pa'khA ADhithI janita vAyune samUcchamavAta kahe che. A AkrAnta Adi vAta pahelAM acetana hoya che, paNa tyArabAda sacetana pazu thai jAya che. 5 sU. 4 // sacetana bAyukA vizeSa prakArase nirUpaNa karanevAle nigranthakA nirUpaNa pahelAM paMcendriyanuM sAmAnya rUpe kathana karavAmAM AvyuM. have paMcendriya vizeSarUpa je nithA che temanu sUtrakAra nirUpaNa kare che. te nigraMthe ja sacetana acetana je vAyu kahyA che, tenuM yathArtha rUpe rakSaNa kare che. A prakAranA saMbadhane anulakSIne vAyukAyikAnA prakArAnu nirUpaNu karIne have sUtrakAra nigra thenuM nirUpazu kare che. "tra tiLayA chattA " ItyAdi-- TIkA-nigraMthAnA nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che--(1) pulAka, (2) khakuza, (3) kuzIla, (4) ni Mtha ane (5) ranAta. cekhAnA kaNAthI rahita je parALa heAya che tene pulAka kahe che. tenA jevA cAritrathI yukta je sAdhu hAya che tene paNa pulAka kahevAya che eTale ke tapa ane zrutanI ArAdhanAthI utpanna thayelI ane saMghAdinA rakSaNanu prayAjana urdUbhave tyAre sainyayukta cakravartI AdinA vinAza karavAne sama rA-21 zrI sthAnAMga sUtra : 04 74 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evI labdhinI prApti vaDe, athavA jJAnAdikamAM aticAranu` Asevana karavAthI sakala sayama rUpa sAra jharI javAne kAraNe pALanI jema sArarahita hAya che, evA sAdhune pulAka kahe che. kahyuM paNa che ke " jinapraNItAdAgamAt sadaivA pratipAtino jJAnAnusAreNa kriyAnuSThAyino labdhimupajIvanto nirmantho pulAkA manti " je sAdhu sadA jinapraNIta Agama anusAra peAtAnI kriyAo kare che, ane tenA pratye je zraddhAvALA hoya che, ane je labdhivALA hAya che, te sAdhune pulAkamuni kahe che. te pulAkanA labdhapulAka ane AsenanA pulA nA bhedathI e prakAranA hAya che. je sAdhu zarIra ane upakaraNane vibhUSita karavAne kAraNe zakhala ( dUSita ) cAritravALA hoya che ane te kAraNe jenA sayama akuza hAya che-aticAra sahita DAya che, evA sAdhune akuza kahe che. khakuzanA e prakAra paDe che-- (1) zarIra akuza ane (2) upakaraNa khakuza. je sAdhu hAtha, paga AdinuM vAraMvAra prakSAlana kare che, ane AMkha, kAna AdinA mela vAravAra kADhayA kare che-A badhu' zarIra saudarya nimitte karanAra sAdhune zarIra akuza kahe che. je sAdhu akALe cAlapaTTaka AdinuM prakSAlana karIne ane pAtrArdikane tela athavA vArniza Adi vaDe mulAyama ane caLakatAM karIne saudaryane nimitte dhAraNa kare che, te sAdhune upakaraNa akuza kahe che. A banne prakAranA sAdhue vajrapAtrAdi rUpa RddhinI ane A gusa panna viziSTa sAdhujana che. " A prakAranI khyAtinI kAmanAvALA hAya che. ' sAta gauravayukta hovAne kAraNe rAtidananI anuSTheya kriyAomAM te upayegapUrvaka pravRtti karanArA hAtA nathI. jAMgha Adipura telanu mAliza karavAthI ane snigdha zarIrAdi rAkhavAne kAraNe temanA ziSya parivAra pazu asayamayukta hoya che. tathA samasta rUpe saMyamanu' chedana karanArA athavA deza rUpe sayamanu' chedana karanArA je aticAra che temanu tee sevana karatA DAya che tethI temanA satyama aticArayukta hoya che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 75 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaraguNonA pratisevanathI athavA saMjavalana kaSAyane udayathI dUSita thavAne kAraNe jenA 18000 zIlanA bheda kutsita thayelA che, evA sAdhune kuzIla kahe che. tenA be bheda kahyA che-(1) pratisevanAkuzIla ane (2) kaSAya kuzIla. je sAdhu aniyata IndriyavALe (indriyo para kAbU rAkhavAne asamartha) hovAne kAraNe piMDavizuddhi, samiti, bhAvanA, tapa, pratimA ane abhigraha Adi rUpa uttaraguNemAM koIpaNa prakAre vadhu echI virAdhanA karate hevAthI jinAjJAnuM ullaMghana kare che, te sAdhune pratisevanAkuzIla kahe che. saMyata hovA chatAM paNa jemanAmAM saMjavalana kaSAyane vadhu ocho udaya hoya che, evA sAdhuone kaSAya kuzIla kahe che. je sAdhu mohanIya rU5 grantha (badhana) thI mukta hoya che, tene nigraMtha kahe che. te nigraMthanA nIce pramANe be bheda kahyA che -(1) kSINakaSAya ane (2) upazAnta maha. zukaladhyAna rUpa jala vaDe jeno ghAtiyA karmarUpa maLa (mela) devAI javAne kAraNe je sAdhu snAta manuSyanA je banI gaye hoya che tene nAtaka kahe che. athavA jenAmAM sarvajJatA prakaTa thaI cukI che te snAtaka che. te sanAtakanA nIce pramANe be bheda kahyA che (1) saga kevalI, (2) aga kevalI A samarata kathanane bhAvArtha nIce pramANe che -ahIM nigraMthanA taratama rUpe prakaTa thanArA bhAvanI apekSAe pAMca prakAra kahyAM che. mULaguNe ane uttaraguNomAM paripUrNatA prApta na karavA chatAM paNa vItarAga praNIta AgamamAM sadA sthira rahenAra sAdhune ahI pulAka nigraMtha kahyo che. pulAka eTale parALa, parALa jema sArabhAga rahita hoya che, e ja pramANe A pulAka nigraMtha paNa sArarahita hoya che, kAraNa ke teo uttaraguNenuM saMpUrNa rIte pAlana karatA nathI eTaluM ja nahi paNa mULaguNomAM paNa pUrNatA prApta karatA nathI. jeo vratanuM saMpUrNataH pAlana kare che, paraMtu zarIra ane upakaraNane saMskArita karatAM rahe che, Rddhi ane yazanI abhilASA seve che, parivArathI vIMTaLAyelA rahe che, ane mehajanya doSathI yukta hoya che, evA sAdhuone zrI sthAnAMga sUtra : 04 7 6 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bakuza kahe che. kuzIla nirca thanA be prakAra kahyA che--(1) pratisevanAzIla ane (2) kaSAyakuzIla. jemane parigraha pratye Asakti nathI, jeo mULaguNe ane uttaraguNAnuM pAlana kare che, chatAM paNa jee kayAreka uttaraguNenI virAdhanA karI nAkhe che, evA sAdhuone pratisevanAkuzIla kahe che. je sAdhuo anya kaSA para vijaya prApta karavA chatAM saMjavalana kaSAyane AdhIna rahe che, te sAdhuone kaSAya kuzIla kahe che. jemaNe rAgadveSane abhAva karI nAkhe che ane antamuhUrtamAM jeo kevaLajJAna prApta kare che, temane nigraMtha kahe che. jemaNe sarvajJatA prApta karI che evA nigraMthane snAtaka kahe che. nigraMthanA bhedanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra te pratyeka bhedanA je pAMca pAMca upabhede paDe che tenuM kathana kare che. "gchA vire" ItyAdi mulAkanA AsevanApulAka ane labdhipulAka nAmanA be bheda kahyA che. temAMthI je AvanapulAka che temAMthI jJAna pulAka Adi pAMca bheda kahyA che. je khalanAmilita Adi AcAre vaDe jJAnane Azrita karIne AtmAne asAra kare che, te sAdhune jJAna pulAka kahe che. (2) kudaSTinA saMstava Adi vaDe je dazanane nissara kare che, tene darzana pulAka kahe che. (3) mUlaguNe ane uttara guNonI je pratisevanA kare che tene caraNapulAka kahe che. (2) rajoharaNa, muha patti Adi rUpa sAdhuonA je liMga che, tenA karatAM adhika liMgane dhAraNa karanAra sAdhune liMga pulAka kahe che. (5) je sAdhu thaDA thoDA pramAdI banI gayo hoya che tene athavA je manathI aka9yane grahaNa kare che tene yathAsUma pulAka kahe che. labdhipulAka eka ja prakAra hoya che tethI ahIM tenuM vivecana karyuM nathI. have sUtrakAra bakuzanA bhedanuM nirUpaNa kare che. bakuzanA mukhya be bheda kahyA che--(1) zarIra bakuza ane (2) upakaraNa bakuza. bakuzanA nIce pramANe pAMca bheda paNa paDe che-(1) Abhaga bakaza-je sAdhu vicArapUrvaka zarIra ane upakaraNanI vibhUSA kare che tene Aga bakuza kahe che. (2) vinA vicAre ja sahasA zarIra ane upakaraNanI vibhUSA karanAra sAdhune anAga bakuza kahe zrI sthAnAMga sUtra : 04 77 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. (3) je gupta rUpe zarIrAdikAnI vibhUSA kare che tene savrata akuza kahe che. (4) je prakaTa rIte zarIrAdikAnI vibhUSA kare che tene astRta akuza kahe che. saMvRtatva ane asaMvRtatva mUlaguNa ane uttaraguNNAne Azrita samajavuM. (5) je sAdhu theADA thADA pramAdI thaI gayeA hAya che tene athavA je sAdhu netra AdinA melanuM anayana kare che tene yathAsUkSmakhakuza kahe che. suzIlanA pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIla nAmanA be bhedanu pratipAdana tA AgaLa karavAmAM AvyuM che. tenA jJAnakuzIla, darzanakuzIla smAdi pAMca bheda paDe che. je sAdhu jJAnasapanna heAvA chatAM paNa piMDavizuddhi AdimAM skhalanApUrNAMka piMDAdikanuM pratisevana kare che, te jinAjJAnuM ullaMghana kare che. tethI evA sAdhune jJAnakuzIla kahe che. e ja pramANe daza nakuzIla, cAritrapuzIla ane liMgakuzIla viSe paNa samajavuM. liMgane ( sAdhuveSane ) dhAraNu karavA chatAM tene petAnA nirvAhanuM sAdhana mAnatA sAdhune liMgakuzIla kahe che. peAtAnI tapasyAnI leAkeA dvArA prazaMsA thatI joine hu pAmatA sAdhune sUmakuzIla kahe che. kaSAya kuzIlanA pazu evA ja pAMca prakAra kahyA che. (1) je dhAdithI yukta thaine vidha dijJAnane prayukta kare che tene jJAnakuzIla kahe che. (ra) krodhAdika kaSAyane adhIna thaIne je niHzakita Adi dazanA cAranI virAdhanA kare che tene danakuzIla kahe che. (3) je krodhAdikane AdhIna thaIne koIne zApa Ape che tene cAritrakuzIla kahe che. (4) krodhAdikane AdhIna thaine je anyaliMgane dhAraNa kare che tene liMgakuzIla kar3e che. (pa) je potAnA manamAM ja krodhAdika kaSAyA kare che tene yathAsUkSmakuzIla kahe che. kSIzukaSAya ane upazAnta meha, A be bhedevALA nigraMtheAnA nIce pramANe pAMca prakAra paNa paDe che-(1) prathama samaya nigraMtha-je antamu daMta pramANavALA nithakALanA prathama samayamAM rahe che, tene prathama samayanigna tha kahe che. (ra) aprathamasamaya nigra^tha-je antasu dUta pramANavALA ni tha 1026 zrI sthAnAMga sUtra : 04 78 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALanA prathama samaya sivAyanA samayamAM rahe che tene aprathamasamaya nigraMtha kahe che. (3) caramasamaya nirca tha-je antarmuhUrta pramANavALA nigraMthakALanA carama (antima) samayamAM rahe che, tene caramasamaya nica kahe che. (4) acarama samaya nigraMtha-je carama samaya karatAM anya samayamAM zailezI avasthAmAM carama samaya parvatanA samayamAM rahe che, tene acaramasamaya nigraMtha kahe che. (5) yathAsUkSma nigraMtha-je antarmuddata prama NavALA nigraMthakALanA prathama samayathI laIne zailezI avasthAmAM carama samaya parvatanA badhA samacomAM rahe che, tene yathAsUma nigraMtha kahe che saMga kevalI ane agakevalI rUpa be bhedavALA je sanAtaka nigraMtha che temanA acchavI Adi pAMca prakAra kahyA che. kAyoganA nirodhane kAraNe jemane zarIrane-kAyAnA vyApArane abhAva hoya che te nigraMthane acchavi kahe che. ahIM evuM samajavuM joIe ke ayoga kevalInA kAgane te nirodha thaI gayeluM ja hoya che, tethI temanAmAM acchavitA supaSTa ja che. saMga kevalI paNa jyAre sUkama kAyanA yogathI bAdara kAyAgane nirodha kare che, tyAre temanAmAM paNa achavitA ja hoya che. nirodha A pramANe thAya che-bhagavAna soga kevalI bhagrAhi karmanA kSapaNane mATe parama nirmaLa atyanta aprakalpa paramanijarAnA kAraNarUpa dhyAna dharavAnI abhilASAvALA thAya che. tyAre teo ganirodhane mATe upakama kare che. tyAre te pahelAM kAyaga dvArA bAdara ma gane nirodha kare che, tyAra bAda bAdara vAgyegane nirodha kare che. tyAra bAda sUkSama kAga vaDe Adara kAgane niSedha kare che. tyArabAda teo sUmikAyega vaDe ja sUkSama mAgane ane sUma vAyegane nirodha kare che. sUma kriyA nivRtti zukala dhyAna dharatA dharatA te kevalI potAnA avachaMbhathI ja sUkSama kAyane nirodha kare che, kAraNa ke te samaye anya avarNanIya cogane abhAva hoya che. te dayAnanA sAmarthyathI teo vadana, udara Adi vivara pUraNa thavAthI saMkucita dehavALa-tribhAgavatI pradezavALA thaI jAya che. tyAra bAda samRchinna kiyA apratipAtI zukalayAnane dharatA thakAM teo madhyama pratipatti vaDe pAMca hasvAkSaronA uccAraNa pramANakALa sudhI ja zailezIkaraNamAM praveza kare che. bAdara kAyayogane nirAdha karyA bAda jyAM sudhI teo sUma kAgano nirodha karI letA nathI tyAM sudhI teo soga kevalI ja gaNAya che. A avasthAmAM teo aticArothI rahita thaI jAya che. (3) arkamAMza nAmano trIjo bheda che. A avasthAmAM temanA karmone kSaya thaI javAthI temanA karmonA aMza paNa zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAkI rahetA nathI. (4) zuddha jJAna danadhara nAmanA ceAthe bheda che. A avasthAmAM jJAnAntara ane da nAntaranA sa'pathI temanuM jJAna ane darzana vihIna thaI jAya che, te kAraNe teo jJAna ane darzanane dhAraNa karanArA anI jAya che. huM anu nimaH vahI ajJiAvi " A prakAre manuSyA ane deve dvArA vandvanIya thaI javAthI tee ata banI jAya che. kaSAyAne jItanArA hovAne kAraNe tee jina kahevAya che ane paripUrNa ratnatrayavALA thaI javAne lIdhe teo DaeNvalI banI jAya che, eve! A cAthI bheda che. anta sakaLa cegAnA nirodha karIne te niSkriya banI javAne kAraNe aparisrAvI nigranthoke upadhi vizeSakA nirUpaNa nigraMthanA adhikAra cAlI rahyo che, tethI have sUtrakAra temanI viziSTa uSadhinuM nirUpaNa kare che. kapas NigANa vA ' ItyAdi---- (6 TIkA-nithAne ane nigraMthIone nIce batAvelA pAMca prakAranA vo dhAraNa karavA ane temane upayoga karavA ka2e che--(1) jAgamika, (2) bhAMgika, (3) zANuka, (4) pautika ane (5) tirITa paTTaka. je vastrA gheTA Adi jaMgama jIveAnA vALamAMthI ane che, te vastrone jA'gamika kahe che, kammala Adine A prakAranuM vastra kahI zakAya che. alasIne bhaMga kahe che. alasInI chAlamAMthI je vastra bane che, te varSane bhAMgika kahe che. zazunA resAmAMthI je vajra bane che tene zANuka kahu che. kapAsane pAta kahe che. te kapAsamAMthI je vastra bane che tene pautikavasra kahe che, je vastra tirITa nAmanA vRkSanI chAlamAMthI bane che tene tirITapaTTaka kahe che. kahyuM paNa che ke " baLabajJAya nainiya " ItyAdi-- je vastra jagama jIvAnA vALamAMthI utpanna thAya che tene jAgamika kahe che. te vastra vikalendriyAnA rAmamAMthI utpanna thatuM hAvAthI vikalendriya janya paNa hAya che ane 'cendriyAnA rAmamAMthI utpanna thatuM hAvAthI pacendriyajanya pazu DAya che. vikalendriyajanya vastra paNa pAMca prakAranuM hAya che--(1) paTTavastra (2) suSaNu 'vajra, (3) malaya vastra, (4) a'zuka vastra (pa) ane cInAMmukavastra A pAMce prakAranA vastra vikalendriya jIveAnA rAmamAMthI bane che. paTTa vastra jANItuM hAvAthI ahIM tenu vaNu na karyuM... nathI, suMdara vaNu vALA taMtumAMthI je vastra khane che, tene suvaNu zrI sthAnAMga sUtra : 04 80 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasa kahe che. te vastra rezamanA kIDAonI lALamAMthI bane che. malaya vastra malaya dezamAM bane che. je vastra bahu ja mulAyama hoya che tene aMzaka vastra kahe che je vastra cIna dezamAM bane che athavA rezamamAMthI bane che tene cInAMzuka kahe che. paMcendriyajanya vanA nIce pramANe aneka prakAra paDe che--je vastra ghaTanI vATamAMthI bane che tene opTIka kahe che. je vastra UnamAMthI bane che tene auNika vastra kahe che. je vastra mRganI ruMvATImAMthI bane che tene magaloma vastra kahe che. upalakSaNathI "rAmara mUkyomA" sasalAnI vATImAMthI baneluM zazazemaja vastra ane mUSakenI ruMvATImAMthI banAveluM mUSakarAja paNa ahI grahaNa thavuM joIe. (4) "tuvanna" je vastra baka. rAnA vALamAMthI bane che, tene kutupavastra kahe che (5) "vinija temanI ja nikRSTa vATImAMthI je vastra bane che tene kiTijavastra kahe che. aLasI AdinI chAlamAMthI je vastra bane che, tene bhAMgikavaca kahe che. zaNanA resAmAMthI je va vavAmAM Ave che, tene zANukavastra kahe che. kapAsa nA sUtaramAMthI je vastra vaNavAmAM Ave che, tene pitavastra kahe che, tirITavRkSanI chAlamAMthI je vastra banAvavAmAM Ave che, tene tirITa paTTaka kahe che. jo ke sAdhuone mATe uparyukta pAMca prakAranA vastrane ka9ya kahyAM che, chatAM sAdhuoe sutarAu ane UnanA banAvelAM voja grahaNa karavA te vadhAre ucita che. kahyuM paNa che ke "pANiyA 3 jhI" ItyAdi- sUtarAu Adi je vare sAdhujanene mATe dhAraNa karavA yogya kahyA che, te paNa bahu mUlavAna hovA joIe nahIM, paNa sastA hovA joIe daza mudrA Adi bhAvanA kapaDAne bahumUlya kahyAM che. sAdhu ane sAdhvIone nIce pramANe pAMca prakAranA raharaNa ja pe tharo-7 che-(1) gheTAnI ruMvATImAMthI banAvele "auNika rajoharaNa" (2) UMTanI saMvATImAMthI banAvela "STrika haraNa" (3) zaNanA resAmAMthI banAvela "zANaka rajoharaNa" (4) "dattAjivighag" ahI "vavA" A pada balavaja tRNunuM vAcaka che. balavaja nAmanI vanaspatinI chAlane kUTI phUTIne je raharaNa banAvavAmAM Ave che tene "bAvaja rajoharaNa " kahe che. (5) saMjane kUTI phUTIne je rajoharaNa banAvavAmAM Ave che tene maujika rajoharaNa kahe che. e sU. 6 che jema vastra, rajoharaNa Adi nirgathenA dharmopakaraNa hoya che, e ja pramANe te sivAyanA temanA je kAya Adi che te paNa temanA dharmopakaraNa che. e ja vAta sUtrakAra have prakaTa kare che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyAdika dharmopakaraNatAnA nirUpaNa "paramaM varamALA paMra nikALA guttA'' ItyAdi- TIkArtha-bRtacAritra rUpa dharmanI ArAdhanA karanArA zramaNa nimathenA dharmopa grahamAM kAraNabhUta nIce pramANe pAMca rasthAna kahyAM che (1) SajavanikAya rUpa chakAya -teo saMyamamAM upakAraka thaI paDe che, te vAta te zAstromAM prasiddha che. teo kevI rIte saMyamamAM upakAraka thAya che te have prakaTa karavAmAM Ave che-pRthvIkAyika jIvo eka sthAna para besavAmAM ane paDakhuM pheravavA A dimAM sahAyaka hovAne lIdhe saMyamanI ArAdhanAmAM upakAraka thaI paDe che. eTale ke saMyamI jIva eka sthAna para bese che athavA te sthAna para pitAnA pArzvabhAga Adine badale che te sthAna pRthvIkAya rUpa ja hoya che. A rIte pRthvIkAvika jIva pitAnI upara besavA, uThavA Adi rUpa thAna ApIne saMyamanA pAlanamAM sahAyaka bane che. apUkAya pAna (pIvAnI kriyA) Adi dvArA saMyamanA pAlanamAM upakAraka bane che, vAyune prakopa thAya tyAre tapta ITa vaDe seka Adi karAvavAmAM tejasakAyika upakAraka zrI sthAnAMga sUtra : 04 8 2 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI paDe che. vAyukAyika zvAsecchavAsanI kriyAmAM sahAyaka banIne saMyamapAlanamAM sahAyabhUta bane che. vanaspatikAyika pAtra, phalaka, pITha Adi upakaraNe rUpe tathA auSadhi Adi rUpe saMyamanA pAlanamAM upakAraka bane che. trasakAyanI vATImAMthI saMyamIne vastra, rajoharaNa Adi bane che, tethI teo saMyamamAM upakAraka bane che. A prakAranuM A prathama nizrAsthAna samajavuM. (2) gaNa athavA gaccha sAdhunuM bIjuM nizrAsthAna che. kahyuM paNa che ke " vi cho " ItyAdi-eka ja gurunA parivArane gaccha kahe che. evA gacchamAM rahenArA sAdhu dvArA vinaya ane sAraNa Adi vaDe karmonI nirjarA adhika thAya che. vaLI ga7mAM rahenAra sAdhuonA cAritramAM aticAra Adi rUpa de lAgavAne saMbhava paNa ocho rahe che. anya anyanI apekSAe te te gamAM vicarate gacchavAsI saMyamI sAdhu niyamathI ja asaMga (mekSa) padano sAdhaka bane che. dhArmika kriyAomAM mana, vacana ane kAyane pravRtta karyA ja karavA tenuM nAma yoga che. athavA mana, vacana ane kAyane sarvadA zuddha rAkhavA tenuM nAma coga che. "asaMga" eTale "mokSa che. A prakAranuM A bIju nizrAsthAna che. (3) rAjA paNa sAdhuone dharma sAdhanAmAM upakAraka thaI zake che. kAraNa ke duSTa loke dvArA karAtA upadrathI te sAdhuonI rakSA kare che. kahyuM paNa che ke "niytta patagaM dharma" ItyAdi- A pRthvI para je rAjA na hota te manuSya jinekta dharmanI ArAdhanA kevI rIte karI zakata. anya matavAdIoe paNa evuM ja kahyuM che ke "zudrovAku Dho" ityAdi. A banane zlekano artha spaSTa che - (4) sAdhuonuM zuM nizrAsthAna gRhapati (graha) che. kAraNa ke gRhapati zayyAdAyaka hoya che A rIte sAdhune nivAsasthAna ApanAra hevAne kAraNe tene paNa nizrAsthAna rUpa prakaTa karavAmAM Avela che. kahyuM paNa che ke "vRtinititenaItyAdi- jeNe sAdhunuM nivAsasthAna pradAna karyuM che, teNe temane dhRti, mati, jJAna ane gati pradAna karI che tathA temane sukha ApyuM che. tathA "vo re 3ghANacaM" ItyAdi-je tapa, niyama ane gayukta sAdhuone upAzraya Ape che, teNe temane zayana, Asana, vastra, anna, pANi Adi saghaLuM ApyuM ja che, ema samajavuM. A prakAranuM A zuM nizrAsthAna che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) sAdhuonuM pAMcamuM nizrAsthAna dharmopagrAhaka zarIra che. kahyuM paNa che ke "phAdharuM dharmasaMyu ' ItyAdi-dharma saMyukta zarIranI ghaNI sAvadhAnI. pUrvaka rakSA karavI joIe; kAraNa ke jema parvata parathI pANI jhare che e ja pramANe zarIramAMthI dharmarUpI pANI jhare che. A paMca prakAranA sthAnamAM dharmopagrAhitA prakaTa karanArI eka gAthA nIce pramANe che. "dhama zarata sAdho"i ItyAdi- dharmanI ArAdhanA karatA sAdhuone mATe rAjA, gRhapati, chakAyanA che, gaNu ane zarIra e pAMca ja nizrAsthAne che. je sU. 7 che A rIte sAdhuonA pAMca nizrAsthAne prakaTa karIne have sUtrakAra nidhi. rUpa pAMca laukika nizrAsthAnenuM nirUpaNa kare che. i mhI LarA" ItyAdi pAMca prAranA nidhi kahyA che-(1) putranidhi, (2) mitranidhi, (3) zi95nidhi, (4) dhananidhi ane (5) dhAnidhi. A viziSTa ratna suvarNAdinA bhaMDArane nidhi kahe che. putra rUpa je nidhi che tene putranidhi kahe che. putrane nidhirUpa kahevAnuM kAraNa e che ke te dhane pArjana karIne mAtApitAnuM pAlana poSaNa kare che. tethI ja putranuM darzana athavA putra prApti mAtApitAne mATe AnaMdajanaka thaI paDe che. kahyuM paNa che ke "jAntara i puSya " ItyAdi tapa ane dAna karavAthI prApta thatu puNya to jIvane parale kamAM ja sukhadAyI thAya che, paNa su putra te Aloka ane paraleka rUpa bane lekamAM sukhadAyaka thaI paDe che. A prakAranA A putrarUpa nidhine pahelo laukika nidhi kahyo che. (2) mitrane bIjA laukika nidhirUpa kahyo che. je saneha kare che te mitra-sahata che. evA mitrarUpa nidhine mitranidhi athavA sahatanidhi kahe che mitrane nidhirUpa kahevAnuM kAraNa e che ke te arthAdinI prAptimAM sahAyaka banate hevAthI AnaMdadAyaka thaI paDe che. kahyuM paNa che ke : "tastAratu cazrIH '' ItyAdi- jene zara, vinIta ane vicakSaNa mitra heta nathI tene rAjayazrInI prApti kevI rIte thaI zake ane mRganA jevA nayanavALI prANapyArI paNa kevI rIte saMbhavI zake ! A prakArano A bIje laukikanidhi kahyo che. (3) zilpanidhi-citrAdinA jJAnanuM nAma zi9pa che. A prakAranA zilparUpa je nidhi che tene zinidhi kahe che, "zilpa" pada vidyAnuM upalakSaNa rathao-28 zrI sthAnAMga sUtra : 04 84 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hevAthI te vidyAne paNa nidhirUpa samajavI. vidhA ja puruSArthamAM sAdhanarUpa bane che. kahyuM paNa che ke "vighavA rAjapkayA thAt " ItyAdi- vidyAne kAraNe manuSya rAjA vaDe paNa pUjAya che. vidyA vaDe mANasa samasta lekamAM mAnanIya bane che, kAraNa ke vidyA samasta manuSyane vaza karavAmAM vazIkaraNa maMtranI garaja sAre che. A prakArane A trIje nidhi samaje. e ja pramANe keza ane dhAnyAgAra rUpa je cothe. ane pAMcama nidhi che, tene viSe paNa samajavuM. e sU 8 zaucake svarUpanA nirUpaNa A prakAranA pAMca nidhienuM kathana karavAmAM AvyuM. temAMthI putrAdikane dravya rUpa nidhi samajavA. kuzalAnuSThAna rUpa brahmacaryane bhAvarUpa nidhi samaja che. tene zauca rUpe prakaTa karavAnI abhilASAvALA sUtrakAra have anya zaune prakaTa kare che. roja uravi vo " ItyAdi- TIkA-zaucanA nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che-(1) pRthvIzauya,(2) apazauca, (3) tejazauca, (4) maMtrazauca, ane (5) brahmacaryazauca zauca eTale zuddhi. dravyanI apekSAe zaucanA pRthvIzaucathI laIne maMtrazauca paryantanA cAra prakAra samajavA ane bhAvanI apekSAe tene brahmacaryazauca nAmane eka ja prakAra samajavo. mATI dvArA zarIranI je zuddhi thAya che tenuM nAma pRthvIzauca che. mATI vaDe hAthanI zuddhi karavI, zarIra para mATIne lepa kara Adi laukika kiyAone A pRthvI zoca rUpa kahI zakAya che. pANI vaDe zarIra AdinI zuddhi karavI tenuM nAma azauca che. prakAza, agni athavA rAkha vaDe zuddhi karavI te teja zauca che. mAtra vaDe (zuci vidyA vaDe) zuddhi karavI tenuM nAma maMtra zauca che. brahmacarya Adi kuzala anuSThAna karavA tenuM nAma brahyazauca che. brahma zrI sthAnAMga sUtra : 04 85. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaucamAM satyazauca, tapazauca, Indriya nigrahazauca ane sarvabhUta dayAzaucane paNa samAveza thaI jAya che. kahyuM paNa che ke - bAra vaM tAH zauvaM" ItyAdi. anya tIrthikoe sAta prakAranA je zauca kahyA che, te nIce pramANe che sattAnAni grAunaItyAdi brahmacArI kaSionI dravyazuddhi ane bhAvazuddhi nimitte svayaMbhU sAta khAna kahA che-(1) Aya, (2) vAruNa, (3) brAhma, (4) vAyavya, (5) divya, (6) pArthiva ane (7) mAnasa snAna rAkhathI je snAna karAya che tenuM nAma A nAnI che. pANI vaDe je anAna karAya che, tenuM nAma vAruNa snAna che. maMtra vaDe je snAna karAya che, tenuM nAma brahmAstAna che. godhUli vaDe je snAna karAya che, tenuM nAma vAyavyasnAna che. sUryanA taDakA vaDe je AtApanA levAya che, tenuM nAma divyasnAna che. mATI vaDe je snAna karAya che, tenuM nAma pArthivasnAna che. ane mananI zuddhi karavA rUpa mAnasasnAna hoya che. je sU. 9 che A prakAranA A zauca kahyAM che. te zauca javanI zuddhirUpa hoya che. chaghastha manuSya jIvane jANatA nathI, kevalI ja jIvane jANe che. A prakAranA saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra chaghastha ane kevalIne je reya padArtho che temanA pAMca prakAranuM kathana kare che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 86 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chahmastha kevalIke kSeya azeya padArthoke viSayanA kathana vaMda ThANAruM jIbha navamAveot | jhALa;" Itya di- avadhijJAna ane manaHpathavijJAnathI rahita e chavAstha muni A pAMca sthAnene sarvabhAve, sAkSAt rUpe, pratyakSa rUpe jANatA nathI. (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya, (3) a kAzAstikAya, (4) azarIra pratibaddha chava ane (5) paramANu pula. e ja pAMca sthAnane utpanna jJAna darzanadhArI ahaMta jina kevalI sarvabhAve-sAkSAt rUpe jANe che ane dekhe che. eTale ke dharmAstikAyathI laIne paramANu pudgala paryantanA pAMce sthAne kevaLajJAnI jIva pratyakSa rUpe jANI zake che ane dekhI zake che avadhijJAnI ane mana paryayajJAnavALA jIvane paNa chavastha ja gaNavAmAM Ave che, tethI temane ahIM gRhIta karavAnA na hovAthI sUtrakAre temane ahIM vajita karyA che "azarIra pratibaddha eTale zarIrathI rahita jIva. paramANu pula kayaNuka AdinuM upalakSaNa che. te chaghastha jema paramANu pulane sAkSAt rUpe jANa nathI, e ja pramANe te yaNuka Adine paNa sAkSAta rUpe jANa nathI. kRtajJAnanI sahAyatAthI ja jANe che. A kathananuM tAtparya evuM che ke avadhijJAnI ane manaH padhajJAnI chadhastha ja che, chatAM paNa ahIM temanI vivasA thaI nathI kAraNa ke teo paramANu pulane te sAkSAt rUpe jANe ja che, bhale teo dharmAstikAya Adi cArane sAkSAt rUpe jANatA nathI zaMkA-"sarvabhAva" A padano artha "sarva paryAyanI apekSAe thAya che, tethI avadhijJAnI ane mana:paryayajJAnI je jIvo che, teo sarvabhAve, sarva paryAyanI apekSAe-paramANu pulane jANatA nathI, evuM siddha thAya che. te pachI chadhastha pada vaDe avadhijJAnI ane mana:paryayajJAnIne paNa grahaNa karavAmAM zuM vAMdhe che ? uttara-"samAvera" A padane artha jo "sarva paryAya rUpe" mAnavAmAM Ave, te ane e prakArano artha mAnIne jo evuM kahevAmAM Ave ke "azarIra pratibaddha jIvane chaghastha sarva paryAya rUpe sAkSAta jAte nathI ane sAkSAt dekhate nathI,te tenA dvArA e bhAva prakaTa thAya che zrI sthAnAMga sUtra : 04 87 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke te zarIra pratibaddha chavane sAkSAta jANe che ane sAkSAt dekhe che. paraMtu e artha paNa saMgata lAgato nathI kAraNa ke avadhijJAnI ane mana:paryAya jJAnI manuSya zarIra pratibaddha jIvane sarvaparyAya sahita jANato nathI ane dekhate nathI. tethI "sarvabhAva " padane artha ahIM " sAkSAtkAra" ja kare joIe. "sarvaparyAya " evo artha ahIM karavo joIe nahIM tethI evI artha saMgatimAM koI doSa raheto nathI, kAraNa ke avadhijJAna AdivALe jIva paramANu pudgalane sAtsAt rUpe jANe ja che. tethI chadmastha pada dvArA ahIM avadhijJAna AdithI rahita puruSane ja grahaNa karavo joIe jinendra bhagavAna te A pAMce sthAnane sAkSAta rUpe jANe che, e ja vAtane "ghAni jeva" ItyAdi sUtrapATha dvArA prakaTa karavAmAM Avela che. sU, 10 mAM adholokameM rahe hue evaM UrvalokameM rahe hue atIndriya bhAvAMkA nirUpaNa A pUrvokta dharmAstikAya Adi sivAyanA anya atIndriya padArthone paNa jina bhagavAna jANe che. e ja vAtane prakaTa karavA mATe sUtrakAra have alekavartI ane udhdha lekavartI atIndriya bhAvanI prarUpaNa pAMca sthAnanI apekSA kare che. "moTo juttA " ItyAdi- sUtrArtha-A sUtranI vyAkhyA sugama che. alokamAM sAta pRthvI (ratanaprabhA Adi naraka) che. temAMnI je sAtamI pRthvI che temAM pAMca anuttara (ghaNAja vizALa) narakavAse AvelA che. temanA nAma A pramANe che-(1) kAla, (2) mahAkAla, (3) kaurava, (4) mahAraurava ane (5) apratiSThAna. urvalokamAM pAMca anuttara mahAvimAne che temanAM nAma A pramANe che-(1) vijaya, (2) vaijayanta, (3) jayanta, (4) aparAjita ane (5) sarvArthasiddha. zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAI-jenA karatAM koI paNa utkRSTa na hoya tene anuttara athavA sarvotkRSTa kahe che. kAla, mahAkAla Adi pAMca narakAvAsamAM utkRSTa vedanAvALA nArakane kAraNe sarvotkRSTatA samajavI. athavA te narakAvAsonI nIce bIjI kaI paNa narake nahIM hovAne kAraNe paNa temAM sarvotkRSTatA samajavI. "mahAtimahAlaya ? eTale "ati vizALa" pahelAM cAra narakAvAse asaMkhyAta janapramANa hovAne kAraNe temanAmAM kSetranI apekSAe ati vizALatA samajavI. jo ke apratiSThAna nAmane pAMcame narakAvAsa eka lAkha janapramANa ja che, chatAM paNa temAM nArakenuM AyuSya ati mahAna hovAthI te daSTie temAM sarvotkRSTatA prakaTa karavAmAM AvI che. e ja prakAranuM kathana dilekanA pAMca anuttara vimAne viSe paNa samajavuM. tyAM sAtavedanIyane tIvra udaya rahe che. tethI te anuttara vimAnanivAsI deve sAtavedanIya Adine prakRNa anubhava kare che. te kAraNe temAM sarvotkRSTatA prakaTa karavAmAM AvI che. sU. 11 che anuttara narakamAM ane anuttara vimAnamAM viziSTa zaktizALI che ja jAya che. tethI have sUtrakAra pAMca prakAranA puruSanuM kathana kare che. "paMra purijhAvA goLAItyAdi- TIkArtha-puruSanA nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che- (1) hI satva, (2) hImanaH sattva, (3) cala sattva, (4) sthira sattva ane (5) udayana sarava. parISahe AvI paDe tyAre je saMyata lajajAne kAraNe pitAnA saMyama bhAvamAMthI calAyamAna thatuM nathI-avicala ja rahe che tene hIsatva kahe che. athavA saMgrAma AdimAM lajajAne kAraNe je mANasa avicala rahe che tene hIsatva kahe che. A rIte lajajAne kAraNe ja jenI avicalatA TakI rahI che evA jIvane hIsatva kahe che. lajajAne kAraNe jenA manamAM ja mAtra DIsatva sthiratA rahe che-zarIramAM rahetI nathI (kAraNa ke zItAdine avasare tenA zarIramAM kaMpAdi vikAra najare paDe che), evA jIvane "hImanA satva" kahe che. asthira savavALA jIvane "cala sarva" kahe che. jenuM satva (manebala) sthira hoya che evA jIvane " acala satva" kahe che. jenuM sarva pravardhamAna hoya che, evA jIvane "udayana sattva " kahe che. sU. 12 che satyavAna puruSanA pAMca prakAra prakaTa karavAmAM AvyA. sAmAnya rIte bhikSa (sAdhu) ja satyavAna hoI zake che. tethI have sUtrakAra chAta sahita bhikSanA svarUpanuM nirUpaNa kare che. "2 mAM paurat " ItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ masyake daSTAntase bhikSuke svarUpanA nirUpaNa TIkAI-majyanA nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che-(1) anusrotacArI, (2) pratisrotacArI, (3) antacArI, (4) madhyacArI ane (5) sarvacArI. e ja pramANe bhikSunA paNa anusrotacArI Adi pAMca prakAra kahyA che. je matsya pravAhanA vaheNanI dizAmAM ja cAlavAnA svabhAvavALo hoya che, tene anusrotacArI kahe che. je matsya pravAhanA vaheNanI virUddhanI dizAmAM cAlavAnA svabhAvavALA hoya che tene pratistrotacArI kahe che. je pravAhanI bAjumAM cAlavAnA svabhAvavALe hoya che, tene antacArI kahe che. je masya pravAhanA madhyabhAgamAM saMcaraNa karanAre hoya che, tene madhyacArI kahe che. je masya pravAhanI dizAmAM, pravAhanI sAme, pravAhanI paDakhe ane pravAhanA madhyabhAgamAM saMcaraNa karanAro hoya che tene sarvacArI kahe che. e ja pramANe bhikSaka paNa pAMca prakAra hoya che. je bhikSuka upAzrayanI najIkanA gharathI zarU karIne kamazaH anya gharomAMthI zikSA prApta karanAro hoya che tene anu sotacArI kahe che. je bhikSu dUranA gharathI zarU karIne kramazaH upAzrayanA samI. panA gharodhAMthI bhikSA prApta karanAro hoya che tene pratisrotacArI kahe che. je bhikSa upAzrayanI AsapAsa gharomAMthI bhikSAcaryA karanAre hoya che tene antacArI kahe che, je bhikSu gAmanI madhyanA gharomAM bhikSAcaryA karanAra hoya che tene madhyacArI kahe che. je bhikSu bhikSAprApti mATe sarvatra phare che tene sarvacArI kahe che. te sU. 13 AgalA sUtramAM bhikSunA pAMca prakAranuM kathana karavAmAM AvyuM. have sUtrakAra vanapaka (yAcaka ) nAmanA bhikSuvizeSanuM nirUpaNa kare che. vaMra vaLInan gujttA" ItyAdi chevanI paka" eTale yAcaka. evA vanapakanA nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che--(1) atithi vanapaka, (2) kRpaNa vanapaka, (3) brAhmaNa vanIka, (4) zvavanapaka ane (5) zramaNa vanapaka. zrI sthAnAMga sUtra:04 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vanIpakake svarUpakA nirUpaNa je prazasA Adi dvArA potAnA bhaktane dAna karavAne prere che, temane 'vanIpaka' kahe che. je vanIpaka bheAjana karavAne samaye AvIne atithidAnanI praza'sA karIne dAtA pAsethI AhArAdinI yAcanA kare che, te vanIpaka ( yAcaka ) ne atithi vanIpaka' kahe che. atithidAnanI prazasrA pramANe karavAmAM AvI che. " vALa taipha hoddo " ityAdri---- " sAmAnya rIte te leAkeA upakArIjanAne athavA paricitajanAne athavA pAtAnI sevA karanAra leAkeAne kaIne kaI Ape che-yathAzakti madada kare che, parantu A prakAranI madadane dAna kahI zakAya nahIM. dAna te tene ja kahI zakAya ke je kaMI paNa prakAranA pratyupakAranI AkAMkSA vinA ApavAmAM Ave che. AMgaNe AvIne UbhelA kAi duHkhI ane ajANyA atithine je AhA rAdinuM dAna karAya che tene ja sAcuM dAna kahe che, je yAcaka peAtAnI dInatA prakaTa karIne dAtA pAse dAna mAge che ane peAtAne ApavAmAM AvatA dAnanI prazaMsA kare che tene 'kRpaNu vanIpaka' kahe che. kRpaNudAnanI praza'sA A pramANe karI che--" siniLayu TumaLetu ca ' ityAdi jemane kAI banyu nadhI, jeo sadA AtaMkathI yukta ja rahyA kare che, jemanuM zarIra upAMga AdithI rahita hAya, evA kRpaNu du:khitanone je mANasa dAna Ape che, te peAtAnI yazapatAkAne A lekamAM pharakAve che. je vanIka ( yAcaka) brAhmaNane apAtA dAnanI prazaMsA karI karIne dAtA pAsethI dAnanI yAcanA kare che tene brAhmaNa vanIpaka kahe che. brAhmaNane apAtA dAnanI A pramANe prazasA karavAmAM Ave che. chogALuLavisu " ItyAdi lekAnu kalyANa karanAra bhUdevAne (brAhmaNeAne) ApavAmAM AvatuM dAna 66 zrI sthAnAMga sUtra : 04 91 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNuM ja phUladAyI gaNAya che. teA pachI SaTkama nirata brahmabandhuone arpaNu karAtAM dAnanA phaLanI te vAta ja zI karavI ! ahIM bhUdeva pada janme brAhmaNa kame brAhmaNa nahIM evA brAhmaNanu vAcaka che. ane " brahmabandhu pada janme pazu brAhmaNa ane karme paNa brAhmaNanuM vAcaka che, ,, je vanIpaka kUtarAone nimitte 8 vanIpaka ' kahe che. kUtarAne mATe karavAmAM Ave che. apAtAM dAnanI apAtAM dAnanI prazaMsA kare che tene A pramANe praza'sA gAyaAdine te ghAsacArA Adi AhAra saraLatAthI prApta thAya che, paraMtu jenA pratye leAkeA napharatathI juve che ane jene leAkeA haDadhUta kare che evA kUtarAene te AhAraprapti dubha thaI paDe che. te kUtarAo kailAsa bhavanamAMthI AvelA guhyake! ( deviyezeSA ) che. yakSa rUpe bhUmipara saMcaraNa te sa- 30 karanAranuM kuSANu thAya che, karatA rahe che. bhejanAdi vaDe temane satkAra ane temane bhejanAdi vaDe tRpta nahIM karanAranuM ahita thAya che zravaNavanIpakanA pAMca prakAra che--(1) nigra^tha, (2) zAkaya, (3) tApasa, (4) gaeNrika ane (5) AjIvaka. temAMthI je nigra tha hAya che, te hAtA nathI, parantu zAkaya Adija vanIpaka heAya che. zAkayazramaNa vanIpakane apAtAM dAnanI prazaMsA A pramANe karavAmAM AvI che. vIpaka bhujati cittakammaTTiyA '' ityAdi 6: viSaya lAlupa manuSyane devAmAM Avelu dAna paNu jo naSTa thatuM nathI, te matione apAtAM dAnanI te vAta ja zI karavI! A prakAranI dAnanI prazaMsA samajavI. ! sU. 14 5 66 acelakake prazaMsAsthAnoMkA nirUpaNa AgalA sUtramAM vanIpakanA pAMca prakAranuM nirUpaNu karavAmAM AvyuM. te vIpaka sAcA sAdhu heAtA nathI teo tA sAdhu hAvAneA bhAsa ja karAve che. sAcA sAdhu tA acela ( vasrarahita) jAya che. tethI have sUtrakAra acelanA pAMca prazasAsthAnAAnuM kathana kare che. di DhALeti avaiju " ItyAdri jemane vastra hatAM nathI. temane acelaka kahe che, te acelakanA nIce pramANe e prakAra kahyA che--(1) jinakalpika ane (2) sthavira kalpika. cela ( vastra ) nA abhAvane lIdhe jinakalpikamAM acelatA kahI che. sthavira kalipakAmAM alpamUlyavALAM, parimita, aNuzINu ane malina vasrone dhAraNa karavAne zrI sthAnAMga sUtra : 04 92 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe acelatA samajavI. te sthavikalpika sakhe! soraka muhapattI, roharaNa Adi trividha upakaraNanA dhAraNa karanArA haiAya che. evA te acelakAne tirthaMkarAe ane gadharAe nIcenAM pAMca kAraNeAne lIdhe prazasta kahyAM che-- (1) alpA pratilekhA, (2) prazasta lAdhavika, (3) vaizvAsika rUpa, (4) anu. jJAta tapa ane (5) vipula indriya nigraDa, tenI pAse pratilekhanA karavA lAyaka je upadhi hAya che, te ati alpa hoya che. tethI tenI pratilekhanA karavAnu kAma paNa alpa ja hoya che, tethI tene svAdhyAya Adi karavAmAM pratighAta thate nathI. A prakAranu` A prathama sthAna che. khIjuM sthAna--drazya ane bhAvanI apekSAe laghutAnA saddabhAva have tenu' nAma prazasta lAdhavika che. trIjuM sthAna-sadeAraka muhapattI, rajoharaNa Adi rUpa tene je veSa hAya che te nirdebhatAne sUcaka hovAthI anya lekAmAM vizvAseAtpAdaka thaI paDe che, ceAthu sthAna--zarIra ane upakaraNanA saMgeApana rUpa je tapa te kare che, te tirthaMkarAdi dvArA anumerdita che pAMcamu' sthAna--tee indriyAnA khUmaja nigraha kare che. pratikULa TADha tApa, vana Adi teo sahana kare che. acelakanA viSayamAM vadhu mAhitI meLavavAnI jijJAsAvALA pAThakoe uttarAdhyayana sUtranA khIjA adhyayananI 13 mI gAthAnI mArA dvArA lakhAyelI priyadarzinI TIkA vAMcI javI, aa sU, 15 // zrI sthAnAMga sUtra : 04 93 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utkaTake pAMca bheoMkA nirUpaNa je jIvA utkaTa hAya che tee ja indriyAnA nigraha karI zake che. tethI have sUtrakAra utkaTenA pAMca bhedenuM nirUpaNa kare che. " paMpa kAchA vaLattA " ItyAdi-- k 3 ' pAMca prakAranA utkaTa kahyA che. te prakAre nIce pramANe che--(1) daDAkaeNTa, (2) rAjyeATa, (3) svainyekaTa, (4) dezeAkaTa ane (5) sarvaitkaTa ' ane 'jI' mAM abheda hAvAthI va ukala " nI saMskRta chAyA utkaTa thAya che. utkaTa zabdane atha prakRSTa thAya che. te prakRSTanA IMDAtkaTa Adi pAMca prakAra kahyA che. daMDa eTale AjJA. athavA aparAdha thaI jAya tyAre damana karavuM tenuM nAma daMDa che te daMDa jenA pramala hAya che tene daDAtkaTa kahe che. athavA je daMDanI apekSAe utkaTa hAya che tene daTAtkaTa kahe che. e ja prakAranuM kathana rAjyekaTa, svainyeAtkaTa AdinA viSe paNa sama javuM, rAjya nAma prabhutAnu che ane cerIne sainya kahe che. deza zabda jANItA che. tathA dAdi samastanI apekSAe je utkaTa hAya che, tene sarvotkaTa kahe che, ' dz *6 > ukala A padanI saMskRta chAyA utkala " levAmAM Ave, te tenA atha' 8 pravRddha ' thAya che. teA tenA IMDAtkala, rAyAkala Adi pAMca prakAra paDe che. daDanI apekSAe je utkala che tene athavA jeneA daMDa utkala che tene dAtkala kahe che. e ja pramANe rAjyeAtkala Adi viSe pazu samajavuM. / / sa. 16 // zd 66 samitike pAMca prakArakA nirUpaNa AgalA sUtramAM je pAMca prakAranA utkaTa kahyA tee asayata ja hAya che. sayatA samiti dminI apekSAe ja utkaTa hAya che. tethI have sUtrakAra pAMca samitimAnuM kathana kare che. " FT samiTTe pattotro " ItyAdi-- samitie pAMca kahI che-(1) IryAsamiti, (2) bhASAsamiti, (3) eSaNA samiti, (4) Ardana bhAMDa mAtra nikSepaNu samiti ane (5) pari chApanikA samiti. zrI sthAnAMga sUtra : 04 94 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatanA pUrvakanI je pravRttio che temanuM nAma samiti che. athavA zobhana ekAgra pariNAmavALA enI je pravRttio che, temanuM nAma samiti che. cAlatI vakhate janatApUrvaka cAlavuM, jIvahiMsA na thAya evI rIte cAlavuM, evI gamananI samyak pravRtti karanAra sAdhunI te pravRttine Isamiti kahe che. jIvarakSA mATe sAdhue cAlatI vakhate yugapramANa (dhUsarI pramANa) bhUminuM nirIkSaNa karatAM karatAM AgaLa cAlavuM joIe. sAvadya vacananA parityAgapUrvaka niravA, hita, mita ane asaMdigdha vacana bolavuM tenuM nAma bhASAsamiti che. 42 daSothI rahita AhAra grahaNa karavAnI sAdhunI je pravRtti che tene eSaNa samiti kahe che. bhAMDa (pAtra) ane mAtrane letI vakhate ane mUkatI vakhate je supratilekhanA ane sukamArjanA Adi pUrvakanI pravRtti thAya che, tene AdAna bhAMDAmava nikSepaNa samiti" kahe che. maLamUtra, kapha, ziMghANa-nAkamAMthI nIkaLato cIkaNo padArtha ane jala ( zarIrano mela) nA tyAganI je samyapha pravRtti che tenuM nAma "parikSApanikA samiti che. je sU17 che thA0-22 jIvake svarUpanA nirUpaNa nirmathe jIvarakSAne nimitte ja pAMca samitiothI yukta hoya che, tethI have satrakAra jIvanA svarUpanuM kathana kare che. vavidA saMsAranarar" ItyAdiTIkArtha-nAraka, tiryaca, manuSya ane devanA bhane bhegavavA te bhamAM bhramaNa karavuM tenuM nAma saMsAra che. jeo A saMsAramAM uparyukta kaI paNa gatinuM jIvana jIvI rahyA che temane saMsAra samApannaka kahe che. eTale ke bhavavata jIvane saMsAra samApaka kahe che. temanA ekendriyathI laIne paMcendriya paryantanA pAMca bheda kahyA che. te pratyeka paMcagatika ane paMca Agatika hoya che. e ja vAta sUtrakAra have prakaTa kare che. "pffiti vjArUcA" ItyAdi- je jIvene eka mAtra sparzendriyane ja sadUbhAva hoya che, temane eke zrI sthAnAMga sUtra : 04 95 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ndriya jIve kahe che. teo paMcagatika hoya che ane paMcAgatika heya che. pAMca gatiomAM jemanuM gamana thAya che, te ane paMcagatika kahe che. pAMca gatiomAM jemanuM Agamana thAya che temane paMcAgatika kahe che. ekendrimAM utpanna thate jIva ekendrimAMthI zrIndrimAMthI, vindrimAMthI, caturindriyomAMthI ke paMcendrimAMthI, A rIte pAMca prakAranA jIvomAMthI AvIne ekendriya jIva rUpe utpanna thaI jAya che. e ja pramANe ekendriya jIva marIne ekendriyathI laIne paMcendriya paryatana mAM utpanna thaI jAya che. eTale ke ekendriya jIva marIne ekendriya jIva rUpe paNa utpanna thAya che, dvIndriya jIva rUpe paNa utpanna thAya che, trIndriya, caturindraya athavA paMcendriya chavarUpe paNa utpanna thAya che. e ja pramANe kandrimAM, trIndrimAM, catu riddhimAM, ane paMcendrimAM paNa paca gatikatA ane paMca AgatikatA samajavI. "vi rAjhIvA" ItyAdi samasta jIvenA pAMca prakAre nIce pramANe kahyA che - (1) nAraka, (2) tiya ca, (3) manuSya, (4) deva ane (5) siddha tathA saMsArI ane siddha e samasta jIvo kevakaSAyI AdinA ane akaSAyInA bhedathI pAMca prakAranA hoya che. temAMthI keAdhakaSAyavALA, mAnakaSAyavALA, mAyAkaSAyavALA, ane lAbhakaSAyavALA, A cAra prakAranA kaSAyavALA saMsArI ja hoya che, ane upazAnta kaSAyavALA, kSINaSAyavALA, saMyoga kevalI ane ayogakevalI, e akaSAyI jIvo hoya che. sU. 18 che vanaspatijIva ke yonivicchedakA nirUpaNa jIvane adhikAra cAlI rahyo che, tethI have sUtrakAra vanaspati jInI nine Azrita karIne pAMca sthAnenuM kathana kare che. " mA mate ! vaDhavatiyag" ItyAdi- TIkAI-gautamasvAmIno prazna-he bhagavana! vaTANA, masUra, tala, maga, aDada, vAla, kaLathI, cALA, tuvera, caNA vagere dhAnyanI aMkuratpAdana zakti keTalA samayanI kahI che? ahIM e dhAne saMgraha karavAnI judI judI rIte prakaTa karavAmAM AvI che. A rItene AvarI laIne A pramANe prazna pUchavAmAM A che-"he bhagavan! koThAramAM bharIne saMgharI rAkhelA vAMsanI banAvelI peTImAM rAkhelA, keI UMcA mAMcaDA upara saMgharelA, gharanA uparanA bhAgamAM saMgharelA (mAlAgusa), mATIthI lipta pAtramAM bharI rAkhelA, mATIthI alipta pAtramAM bharI rAkhelA, mATIthI lepa karelA DhAMkaNAvALA pAtranI aMdara rAkhelA. zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke lepa karyA vagaranA DhAMkaNAvALA vAsaNamAM rAkhelA, retI rAkha AdimAM rAkhelA vaTANu, masUra, tala, maga, aDada, vAla, kaLathI, ceLA, tuvera, caNA Adi dhAnyanI aMkutpiAdana zakti keTalA kALanI kahI che? mahAvIra prabhune uttara--he gautama! vaTANA Adi A 10 prakAranA dhAnyanI atpAdana zakti ochAmAM ochA eka antarmuharta pramANa kALanI ane adhikamAM adhika pa ca varSa sudhInI hoya che. tyArabAda tenI akara-pAdana zaktine kSaya thaI jAya che ane Akhare temanI te zakti naSTa thaI jAya che, eTalA kALa bAda teo aMkurepAdana karavAnI zakitathI rahita banI jAya che. e ja vAta sUrakAre "ghora vInaM mAri" A sUtrapATha dvArA prakaTa karI che. eTale ke pAMca varSa bAda teo bIja jevA dekhAtAM hovA chatAM paNa kharI rIte abIja rUpa ja banI gayA hoya che. kAraNa ke temane khetaramAM vAvavAmAM Ave che temAMthI aMkuro utpanna thatA nathI. te kAraNe he gautama! pAMca varSa bAda temanI yonine vyava cheda-utpAdana zaktine vinAza kahyo che. eTale ke te vaTANu Adi dhAnya uparyukta kALa daramiyAna acitta thaI jAya che. e sU. 19 che. pAMca prakArasaMvatsaraka nirUpaNa AgalA sUtramAM evuM kahevAmAM AvyuM che ke vaTANA, masUra Adi dhAnyanI nino pAMca varSamAM vinAza thaI jAya che. have sUtrakAra e ja saMvatsara (va) nA pAMca prakAranuM kathana kare che. "ia saMvaThThat sonttA" ItyAdi- TakArya-saMvatsara pAMca prakAranA kahyAM che-(1) nakSatra saMvatsara, (2) yuga saMva. sUra, (3) pramANe saMvatsara, (4) lakSaNa saMvatsara ane (5) zanizcara saMvatsara. nakSatra saMvatsara bAra nakSatranA mAsa rUpa hoya che. candrane nakSatra maMDaLane je bhegakALa che tene nakSatramAsa kahe che. nakSatra maMDaLanA bhegakALa rUpa nakSatra zrI sthAnAMga sUtra : 04 87 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAsa 2721/67 saDasatIyA ekavIsa divasa hoya che. evAM bAra nakSatramAsanuM eka nakSatra saMvatsara thAya che. te nakSatra saMvatsaranA 3275167 divasa hoya che. yuga saMvatsara-pAMca saMvatsarane eka yuga thAya che. tene ekadezabhUta (bhAga 5) candra saMvatsara hoya che. te cadrAdi saMvatsara ja yuga saMvatsara che. pramANa saMvatsara-divasa AdinA pramANathI upalakSita je nakSatra saMvasara Adi che, e ja pramANa savasara che. lakSaNa saMvatsara-tene svarUpanuM pratipAdana AgaLa karavAmAM Avaze. evA lakSaNanI pradhAnatAvALuM je pramANe saMvatsara che, tenuM nAma ja lakSaNa saMvatsara che. zanaizvara saMvatsara-je saMvatsaranuM zanIcare vaDe nirmANa thAya che, tene zanaizvara saMvatsara kahe che. eTale ke jeTalA samayamAM zanIne graha eka nakSa thA-rUra trane athavA bAra rAzIone bhegave che, eTalA kALane zanaizvara saMvatsara kahe che, te pratyeka nakSatrane bhegakALa 28 prakAra hoya che. sarva nakSatra maMDaLanA bhogakALanI apekSAe te kALa 30 varSa pramANa hoya che. candraprajJapti sUtramAM 4o cha -" saNiccharasaMvacchare aThThAvisavihe paNNatte-abhII savaNe jAva uttarAsADhA jaM vA saNicchare mahagAhe tIsAe saMbaccharehiM savya nakkhattamaMDalasamANei" zanaizvara saMvatsara 28 prakAranuM kahyuM che-(1) abhijita, (2) zravaNa Adi uttarASADhA paryantanA 28 prakAra samajavA. athavA zanaizvara (zanI ) nAmane je mahAgraha che tene nakSatra maMDaLane bhegakALa 30 varSano che, A prakAranA pAMca saMvatsaranuM kathana karIne have sUtrakAra yuga saMvatsara pramANu saMvatsara ane lakSaNa saMvatsaranA pAMca pAMca bhedenuM kathana kare che- "jJA saMvarakareItyAdi-(1) candra, (2) candra, (3) abhivaddhita, (4) candra ane (5) abhivaddhita. temAMnuM candra saMvatsara 12 candramAsenuM bane che. eka candramAsanA 293ra62 divasa thAya che. kRSNapakSanI pratipadA ( vadI ekama) thI laIne pUnama sudhInA divasene eka cAndramAsa thAya che. evA bAra cAndramAsenuM eka candrasaMvatsara bane che. tenA 3541ra62 divasa thAya che. abhivartita saMvatsara (adhika mAsavALuM varSa) 12 abhivaddhita mahi. nAonuM athavA 13 cAndramAsenuM bane che. eka abhivanDiMta mAsanA 31121124 divasa hoya che, ane 12 mAsapramANa eka abhivartita saMva zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saranA 3834462 divasa thAya che. A candrAdika pAMca saMvatsarano eka yuga bane che. abhivartita saMvatsaramAM eka adhika mAsa hoya che. yuga saMva. saranuM pratipAdana karatI gAthA anyatra A pramANe kahI che- "o vaMTo mamavaDhio " ItyAdi. tathA pramANe saMvatsara pAMca prakAranuM kahyuM che- (1) nakSatra, (2) candra, (3) atu, (4) Aditya ane (5) abhivaddhita. pUrvokta lakSaNavALuM nakSatra saMvatsara ja ahIM nakSatra padathI gRhIta thayuM che. ahIM pUrvanI apekSAe eTalI ja vizeSatA che ke tyAM nakSatramaMDaLanA candrabheganI ja mAtra vivaphA karavAmAM AvI che, ane ahIM dina ane dinane bhAga Adi pramANa vivakSita thayela che. uparyukta lakSaNavALuM candra saMvatasara ja ahIM candra zabda vaDe vivakSita thayuM che. paraMtu te kathana karatAM ahIM eTalI ja vizeSatA che ke tyAM yuganI avayavatAnI ja vivakSA thaI che ane ahIM tenuM pramANa vivakSita thayuM che. vasaMta Adi RtuonI pradhAnatAvALuM je saMvatsara che tene RtasaMvatsara kahe che. te saMvatsara zrAvaNamAsa Adi 12 mAsanuM bane che. te pratyeka RtumAsamAM 30 divasa ane 30 rAtri hoya che. A rIte eka saMvatsaranA 360 dinarAta thAya che. Aditya saMvatsara-te bAra Aditya (sUrya) mAsanuM bane che. 312 divasane eka AdityamAsa ane 366 divasanuM eka Aditya saMvatsara thAya che. abhivadvita saMvatsaranuM svarUpa AgaLa prakaTa thaI cukayuM che. nakSatra AdikanA bhedanI apekSAe pratipAdita pramANu saMvatsaranI jyAre lakSaNanI pradhAnatApUrvaka nirdeza thAya che, tyAre tene lakSaNa saMvatsara kahe che. te lakSaNa zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savatsara paNa candra AdinA bhedonI apekSAe pAMca prakAranu` kahyuM che. je pAMca prakAra nIce pramANe che-nakSatra, candra ItyAdi. te pAMca prakAromAMnA nakSatra saMvatsara nAmanA pahelA prakAranuM sUtradhAra have kathana kare che. samana " ityAdi. kRtakADhi nakSatra samAnatApUrvaka kArtikI pUrNimA Adi tithinI sAthe jemAM sabadha kare che, tenuM nAma nakSatra savatsara che. A kathananA bhAvAtha e che ke je nakSatro je tithiemAM sAmAnya rUpe hAya che te nakSatre je tithi emAM sAmAnya rUpe hAya che, te nakSatrA e ja tithiomAM jyAM hAya che, jemake jeTha, zrAvaNu, mAzISa ( mAgazara ) A traNa mAsanAM nAma te te nakSatronA nAma uparathI paDayA nathI, kAraNa ke jeTha mAsa mUlanakSatra sAthe, zrAvaNa mAsa dhaniSThA nakSatranI sAthe ane mAgazara mAsa nakSatranI sAthe Ave che. bAkInA mahinAo te :te nakSatrAnA nAmavALA DAya che. jemake kRttikA parathI kArataka mAsa, puSya nakSatra parathI pASa mAsa, ItyAdi nAme nakSatra parathI ja paDayAM che. kahyuM paNa che ke; A 66 'neTTo vajjara,, mUlen '' ItyAdi-- tathA- jemAM chae Rtuo samAna rUpe pariName che-viSama rUpe parizumatI nathI eTale ke kAka pachI hemanta Rtu, pASa pachI zizira Rtu, A prakAranI samAnatAthI ja jyAM Rtu pariName che, ane jyAre ati ThaMDI paNa hAtI nathI ane ati garamI paNa hAtI nathI, parantu samazItaSNu AmAhavA ja raDe che tathA jemAM khUba ja varasAda varase che evu' te pramANa savatsara nakSatra sauMvatsara rUpa hAya che. te saMvatsara nakSatrAnI gati rUpa lakSagreAthI lakSita hovAne kAraNe nakSatra savatsarane nAme eALakhAya che, ema samajavu' joie. candra savasara--je saMvatsaramAM candra badhI pUrNImAe sAthe saba`dha rAkhe che tathA viSama cAlavALAM nakSatra jemAM heAya che evA saMvatsarane candra savatsara kahe che. te saMvatsaramAM atizaya ThaM`DI athavA atizaya garamI paDe che ane bhAre varasAda paDe che. A saMvatsara candranI gatirUpa lakSaNaiAthI lakSita hAvAne kAraNe tene lakSaNanI apekSAe candra saMvatsara kahe che. Rtu savasara--jemAM vrukSa viSama rUpe pariNamana pAme che. akutinA urdUbheda thavA rUpa dazAne prApta kare che, tathA akALe paNa je phUlaphaLa de che, jemake caitra mAsamAM puSpa ane phledgamazIla rasALa AmravRkSa mahA Adi mAsAmAM phUlaphaLa detAM thaI jAya che, tathA je sa'vatsaramAM sArI vRSTi thatI nathI, te savatsarane Rtu savatsara kahe che. A Rtu saMvatsarane ja kAmaNa sa'vatsara kahe che. athavA A kANu saMvatsaranA ja RtusaMvatsara ane sAvana saMvatsara rUpa khIjA nAmeA kahyAM che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 100 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aditya saMvatsara-"puSiA " ItyAdi-je saMvatsaramAM sUrya pRthvI ane udakanA rasane-pRthvI saMbaMdhI rasane ane pANI saMbaMdhI rasane eTale ke puSpa ane phalane madhuratA ane sinagdhatA arpe che, tathA je saMvatsaramAM alpa vRSTi thavA chatAM paNa DAMgara Adi dhAne vizeSa pramANamAM utpanna thAya che, te saMvatsarane Aditya saMvatsara kahe che. Adija sevikA ityAdi- je saMvatsaramAM sUryanA tejathI (kiraNe vaDe) kALavizeSa rUpa kSaNa, muhUrta 49 ujravAsa pramANu lava, ahorAtra rUpa dina rAta tathA babbe mAsa pramANuvALI Rtuo tapta thAya che ane sUryanA kiraNothI tapta thayelI e ja kSaNe, lava, muhUrta divasa ane hatuo pavana vaDe uDelI dhULa vaDe sthaLane bharI de che, te saMvatsaranuM nAma abhiva thA -phare hiMta saMvatsara che, evuM tIrthakaroe kahyuM che. te he ziSya ! tuM A kathanane vizvAsapUrvaka sAcuM mAnI le. jo ke sUryanA kiraNe vaDe pRthvI Adine tapAvavAmAM AvatAM nathI, chatAM paNa ahIM aupacArika rIte evuM kahevAmAM AvyuM che ke kSaNe, lava Adi sUryanA kiraNe vaDe tape che, je sU. 20 jIvanA zarIra se nirgama (nikalanA) kA nirUpaNa AgalA sUtramAM saMvatsaranI prarUpaNa karavAmAM AvI. te saMvatsara kALa rUpa hoya che. AyukALa pUro thatAM zarIradhArIone AtmA zarIramAMthI nIkaLI jAya che. have sUtrakAra javanA nirmANamAganI paMca vidhAtAnuM nirUpaNa kare che. "paMcavide varaNa LikALamam gi " ItyAdi TIkAryuM-jIvana nirmANamArga pAMca prakArane kahyo che. je pAMca prakAra nIce pramANe che-(1) be caraNe dvArA, (2) be jAMgha dvArA, (3) chAtImAMthI, (4) mastakamAMthI ane (5) sagomAMthI. mRtyu samaye zarIramAMthI jIvane je bahAra nIkaLavAnuM thAya che, tenuM nAma nirmANa che. te nirmANanA caraNAdi rUpa pAMca mArga batAvyA che. sUtrakAre A sUtra dvArA eja vAta prakaTa karI che ke caraNAdi pAMca mArgethI jIva zarIra. mAMthI nIkaLI jAya che. je jIva zarIramAMthI caraNarUpa mAge thaIne nIkaLI jAya che te nirayagAmI bane che. be jaMghA rUpa mArgethI nIkaLato jIva tiyamAM utpanna thAya che, chAtI rUpa mArgethI nIkaLate jIva manuSya gatimAM utpanna thAya che. mastakarUpa mArgethI nikaLate jIva devagatimAM zrI sthAnAMga sUtra : 04 101 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpanna thAya che. je jIva caraNAdi rUpa samasta agAmAMthI nIkaLe che, te siddhigatimAM gamana kare che, evuM tIrtha'kara bhagavAnanuM kathana che. ! sU. 21 // Ayuke cheThakA nirUpaNa jyAre AyunA madhanA cheda thAya che, tUTe che, tyAre ja jIva zarIramAMthI nIkaLe che. tethI have sUtrakAra chenA pAMca prakAreAnI prarUpazuA kare che. 'vide checane vaLatte '' ItyAdi (6 vibhajana athavA tUTavA rUpa kriyAnuM nAma chedana che. tenA nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che--(1) utpAda chedana, (2) vyavadana, (3) anyachedana, (4) pradezachedana ane (5) dvidhAraka chedana. TIkA"je chedana rUpa vibhajana devatva Adi anya paryAyanI utpattine lIdhe thAya che, tenuM nAma utpAdacchedana che. A kathananA bhAvArtha e che ke pratyeka jIvAdi dravya pariNamana svabhAvavALu hoya che, tethI tenI pUrva paryAyane vinAza ane uttara paryAyanA utpAda thatA ja rahe che. jayAre uttara paryAyanI ( deva tiyA~ca Adi rUpa paryAyanI ) utpatti thAya che, tyAre chatrAdi dravyanuM pazu vibhajana thAya che, kAraNa ke te paryAyanA utpAdamAM te pUrva paryAyavALA jIvAdvi dravyanuM vibhajana thaI jAya che. A rIte jyAre mAnuSatva Adi rUpa pU paryAyane vinAza rUpa byaya thAya che, tyAre te vyayane lIdhe jIvAdi dravyanuM vibhajana thAya che. jIvanI apekSAe kanuM je adhana che tenuM nAma anya che. ane skandhanI apekSAe je pulanA sa'kha'dha che tenu nAma paNa anya che. A anyanA vinAza thavA tenuM nAma bandhacchedana che. jIvAdinA pradezeAnI apekSAe zrI sthAnAMga sUtra : 04 102 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvibhAga avayavanI apekSAe buddhi dvArA chedana rUpa je vibhajana che tenuM nAma pradezacchedana che. jIvAdi dravyanuM ja e vibhAga rUpa chedana karavuM tenuM nAma dvidhAcchedana che. A kathana trivibhAgakAraka chedananu paNa upalakSaNa che. athavA utpatti rUpa utpAdananu je chedana ( viraha ) che, te utpAda cchedana che. jemake narakagatimAM 12 muhUrtanA virahakALa hoya che. vyaya rUpa uddatanAnuM je chedana che, viraha che, tenu nAma vyayacchedana che. jemake narakamAM 12 muhUta pramANu je anyanA viraha che tenu' nAma bandhacchedana che. te upazAnta mAhavALA jIvanA sAta prakAranA kasabandhanI apekSAe thAya che, pradeza virahanu nAma pradezacchedana che. te visa'ceAjita anantAnumandhI Adi kama pradezAnu' thAya che. tathA dvidhAracchedana jenI e dhArA che tene dvidhAra kahe che evu' je dvidhArarUpa chedana che tene dhiAratana kahe che. upalakSaNunI apekSAe ahIM tridhAracchedana Adi paNa grahaNa karavA joie evu te dvidhAracchedana astro, talavAra, cakra Adi rUpa hoya che. chedana dharmanI samAna tAne lIdhe ahIM tenuM kathana karavAmAM AvyuM che. !! sU. 22 // AnaMtaryakA nirUpaNa chedmananA abhAvamAM te AnantayanA je saddabhAva rahe che tethI have satrakAra chedanathI viparIta svarUpavALA anantanuM nirUpaNa kare che. ** " viSe. mAnaMtaripa paLatta " ItyAdi- TIkA-Anantaya pAMca prakAranu` kahyuM che--(1) utpAda Anantaya, (2) pradezA nantaya, (3) samayAna-taya ane (5) sAmAnyAnanta, nirantara utpAdanu' hAvu tenuM nAma utpAda Anantaya che. Anantaya eTale nira'tara hAvu. athavA chedananA abhAva hovA athavA virahakALane abhAva haveA. A rIte utpattinuM sAtatya ( satata sadUbhAva ) hovu. tenu nAma ja utpAdanAntaya che. jemake naraka gatimAM jIvAnI utpattinu Anantaya vadhAremAM vadhAre asakhyAta samayanu che. uddatanAnuM nirantara sAtatya hovu zrI sthAnAMga sUtra : 04 103 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenu nAma vyayAntaya che. jemake naraka gatimAM jIvAnu` vyayAnantaya vadhAremAM vadhAre asakhyAta samayanu che. nirvibhAga avayava rUpa pradezanu' je Anantaya che, tenu' nAma pradezAnantaya che. samayAnu je Ananta' che, tenu nAma samayAnantaya che. pradezAnAntaya ane samayAnAntaya,e e pratIta ja che. je anantamAM utpAda, vyaya, Adi rUpa vizeSaNa vivakSita na heAya evA Ananta ne sAmAnyAntaya kahe che. athavA " sAmaLAntarit ' nI sa MskRta chAyA zrAmaththAnanta pazu thAya che. te AkaSanA virahathI athavA khaDuM jIyeAnI apekSAe athavA zrAmaNyanI pratipattinI apekSAe hAya che. te ATha samayanu' hoya che. ! sU. 23 ! pAMca prakArake anantakA nirUpaNa AgalA sUtramAM samaya ane pradezeAnA AnantanuM kathana karavAmAM Avyu", samaya ane pradeza ananta ya che tethI have satrakAra anantanA pAMca prakAranuM kathana kare che. " paviSe gaLataNa vaLatte " ityAdri TIkA -Anantaka pAMca prakAranA kahyA che--(1)nAmAnantaka, (2) sthApanAnantaka (3) dravyAnantaka, (4) gaNanAnantaka ane (5) pradezAnantaka. athavA tenA A pramANe pAMca prakAra paNa paDe che (1) ekatA anantaka, (2) ubhayataH anantaka, (3) dezavistArAnantaka, (4) savistArAnantaka ane (5) zAzvatAnantaka A sUtramAM be prakAre anantakamAM paoNMcavidhatA prakaTa karavAmAM AvI che. jenu' nAma 6 ananta ' rAkhavAmAM Avyu hoya, te nAmAnantaka che. je akSa sthA0-34 zrI sthAnAMga sUtra : 04 104 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pAzA) AdinI "ananta" A kapanAthI sthApanA karI levAmAM AvI hoya, te sathApanAnantaka che. chavadravyanuM athavA pudgala dravyanuM je anAtaka che, te dravyAnantaka che. gaNanA eTale gaNatarI. A gaNatarI rUpa je anantaka che tene gaNunAnantaka kahe che. A gaNanAnantakamAM aNu AdinI je saMkhyAtanA che te avivakSita hovAthI te pratipAdita thatI nathI. te gaNunAnantaka saMkhyAvizeSa rUpa hoya che. saMkhyAta pradezonI je anantatA che tenuM nAma pradezAnantaka che. bIjI rIte anantanA je pAMca prakAre batAvyA che, temanuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-- AyAma ( laMbAI) rUpa eka aMzanI apekSAe je kSetra samazreNIvALuM hoya che, tene "ekatA anantaka' kahe che. AyAma ane vistAra, e baMnenI apekSAe je kSetra pratara rUpa-vaLarUpa hoya che, tene "ubhayataH anAtaka" kahe che. kSetrane rucaka AdinI apekSAe pUrvAdi koI paNa dizAne je vistAra (viSkabha) che te vistAramAM pradezanI apekSAe je anantaka che tenuM nAma pradezAnantaka che. jene sarva rUpe vistAra che evA sarvakAzane ahIM sarva vistAra padathI grahaNa karavAmAM Avela che. te sakAza rUpa sarva vistA2mAM pradezonI apekSAe je anAtaka che tene sarva vistArAnantaka kahe che. anAdi ananta rUpa je jIvAdi dravya che, tene ahIM zAzvata padathI grahaNa karavAmAM Avela che. A zAzvatanI je anantatA che te anantakALanI sthiti vALI che. tethI tene zAzvatAnantaka kahe che. . 24 che jJAnake svarUpanA nirUpaNa AgalA sUtramAM je viSayanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che te viSayane paricacheda (baMdha) jJAna vaDe ja thAya che. tethI have sUtrakAra jJAnanA prakAranuM zrI sthAnAMga sUtra : 04 105 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirUpaNa kare che. "pi bALe vakhate " ItyAdi- TIkArtha-jJAnanA nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che--(1) Abhinibedhika jJAna (2) zratajJAna, (3) avadhijJAna, (4) mana paryaya jJAna ane (5) kevaLajJAna. A pAMce jJAnanA svarUpanuM vistRta nirUpaNa nandI sUtranI jJAnacandrikA nAmanI TIkAmAM karavAmAM AvyuM che. te jijJAsu pAThakee tyAMthI te vAMcI levuM. sU. 25 jJAnanA pAMca prakAranuM kathana karIne have satrakAra tenA Avaraka kamenI paMcavidhatAnuM kathana kare che. "paMcavi jALavaLijo re" ityAdi- jJAnAvaraNIya karma pAMca prakAranA kahyAM che-(1) Abhinibodhika jJAnAvaraNIya, zrata jJAnAvaraNIya, avadhijJAnAvaraNIya, mana:paryaya jJAnAvaraNIya ane kevaLa jJAnAvaraNIya, je karma jJAnanA upara AvaraNa rUpa banI jAya che, jJAnane AcchAdita karI de che, te karmone jJAnAvaraNIya karmo kahe che. jemake zrutajJAnanuM AvaraNa karanAra je kama che tene zratajJAnAvaraNIya karma kahe che. e ja pramANe bAkInAM karmo viSe paNa samajavuM. . sa. 26 che svAdhyAyake paMcavidhatAka nirUpaNa jJAnAvaraNIya karmanA pAMca prakAre prakaTa karIne have sUtrakAra tenA kSayanA upAya vizeSa rUpa svAdhyAyanA pAMca prakArane have prakaTa kare che. "ravi sAthe pautte" ItyAdi- svAdhyAya pAMca prakAranAM kahyAM che-(1) vAcanA, (2) pracchanA, (3) parivartana, (4) anuprekSA, ane (5) dharmakathA. maryAdApUrvaka mULa sUtranuM je paThana Adi karavAmAM Ave che tenuM nAma svAdhyAya che. tenA vAcanA Adi je pAMca bhede kahyA che tenuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-- zrI sthAnAMga sUtra : 04 106 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayapUrvaka gurunI pAse je sUtranuM ane arthane grahaNa karavAnuM kArya thAya che, tenuM nAma vAcanA che. je viSayane ziSya dvArA abhyAsa karAya hoya te viSayamAM kaI zaMkA udbhave te tenA nivAraNa mATe gurune je prazna pUchavAmAM Ave che, tenuM nAma pracchanA che. vAcanA dvArA je sUtra athavA arthane grahaNa karavAmAM AvyuM hoya ane pracchanA dvArA je sUtra ane arthane vizuddha karavAmAM Avyo hoya tenI vismRti na thai jAya te mATe pharI pharIne tenuM punarAvartana karavuM-tenuM nAma parivartanA che. gRhIta sUtra, artha ane sUtrArthanI vikRti thaI na jAya, te mATe vAraMvAra tenuM cintana karyA karavuM tenuM nAma anuprekSA che. zrutacAritra rUpa dharmanuM je vyAkhyAna karavAmAM Ave che, tenuM nAma dhamakathA che. vAcanA, pracchanA, parivartana ane anuprekSA, A cAra vaDe jene zratajJAna saMpAdana karyuM hoya evA sAdhue ja dharmakathA (vyAkhyAna) karavI joIe. e sa. 27 che pratyAkhyAnake svarUpanA nirUpaNa dharmakathA dvArA jemano mithyAbhAva naSTa thaI cuka hoya che evA ja bhavya jI vizuddha pratyAkhyAnavALA hoya che, tethI have sUtrakAra pratyAkhyAnanuM svarUpa prakaTa kare che. "paMkide pravajJAne pUchaLa" ItyAdi TIkArtha-pratyAkhyAnanA nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che-(1) zraddhAnazuddha, (2) vinayazuddha, (3) anubhASaNazuddha, (4) anupAlanA zuddha ane (5) bhAvazuddha. pratiSedha (niSedha) karIne jenuM kathana amuka cokkasa kALanI maryAdA paryanta karavAmAM Ave che tenuM nAma pratyAkhyAna che. te pratyAkhyAna zraddhAnazuddha AdinA bhedathI pAMca prakAranA che. A vastu Adi tyAga karavAne pAtra che, evI zraddhApUrvaka je pratyAkhyAna levAmAM Ave che, te pratyAkhyAnane zraddhAnazuddha kahe che. zraddhAnA saddabhAvamAM ja pratyAkhyAna zuddha-nirava hoI zake che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 0 7. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA abhAvamAM te te azuddha-niravagha ja hoya che. kahyuM paNa che ke : vacaNA nazvanureniyaM" ItyAdi- je kALe je pratyAkhyAna karavAnuM sarvajJa bhagavAne pharamAvyuM che, te kALe zraddhApUrvaka te pratyAkhyAna karanAranA pratyAkhyAnane zraddhAnazuddha pratyAkhyAna kahe che. je pratyAkhyAna vinayanI apekSAe zuddha hoya che, te pratyAkhyAnane vinaya zuddha pratyAkhyAna kahe che. je pratyAkhyAnamAM vinayano abhAva hoya che-vinayanI apekSAe azuddha hoya che, te pratyAkhyAnane azuddha pratyAkhyAna kahe che. e ja pramANe AgaLa paNa je je prakAra kahevAmAM AvyA che, temAM paNa te viSayanA abhAvamAM azuddhatA samajavI. vinayazuddha pratyAkhyAnanA viSayamAM evuM kahyuM che ke "krimaNa virohiM" ItyAdi- mana, vacana ane kAyanI apekSAe guma thayela puruSa-mano guNi, vacanagupti ane kAyaguptithI yukta puruSa-je kutikarmanI hIna vizaddhi paNa karate nathI ane adhika vizuddhi paNa karatA nathI, te te vinayazuddha pratyAkhyAnavALe gaNAya che. anubhASaNa zuddhapratyAkhyAna-jyAre guru dvArA " vosire" A pada kahevAmAM Ave tyAre ziSya " vosirA"i A pada le che. A prakArana anukathanane anubhASaNa kahe che. A anubhASaNathI je pratyAkhyAna zuddha heya che, te pratyAkhyAnane anubhASaNazuddha pratyAkhyAna kahe che. kahyuM paNa che ke "anumAna gurAyAM ityAdi-- akSara, pada ane vyaMjananI apekSAe parizuddha evuM je bhASaNa (vyAkhyAna) guru kare che, te bhASaNa sAMbhaLIne temanI samakSa UbhA thaIne vinayapUrvaka be hAtha joDIne je pratyAkhyAna karavAmAM Ave che, tene anu. bhASaNa zuddha pratyAkhyAna kahe che. guru jyAre "volise padano uccAra kare tyAre pratyAkhyAna dhAraNa karanAra " vosirAmi" padane uccAra karIne A prakAranA pratyAkhyAna le che. anupAlanA zuddha--gRhIta vratanuM parISaha ane upasargo AvI paDe te sthA0-35 zrI sthAnAMga sUtra : 04 108 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa calAyamAna na thatAM pAlana karanAranA pratyAkhyAnane anupAlanA zuddha pratyAkhyAna kahe che. kahyuM paNa che ke jaMtAre sukhile" ItyAdi-- bhayaMkara gahana vanamAM aTavAI gayA hoya, dubhikSane kAraNe bhUkhe maravane prasaMga AvI paDa hoya, bhayaMkara rogamAM jakaDAyA hoya, tyAre paNa je mANasa pote grahaNa karelA vratane daDhatApUrvaka pALe che, evA mANasanA pratyAkhyAnane anupAlanA zuddha pratyAkhyAna kahevAya che. je pratyAkhyAna rAgadveSa ane Aleka parAkanI AzaMsA rUpa vRtti rAkhyA vinA karavAmAM Ave che, evAM niravadya pratyAkhyAnane bhAvazuddha pratyA khyAna kahe che. kahyuM paNa che ke "rAja 4 roja 2" ItyAdi--je pratyAkhyAna rAga ane dveSanA pariNAmathI dUSita hetA nathI, te pratyAkhyAnane bhAvavizuddha kahevAya che. che sU. 28 | pratikamaNa ke svarUpanA nirUpaNa pratyAkhyAna karanAra puruSane kayAreka aticAra lAgavAno saMbhava rahe che. te aticArenI zuddhi mATe pratikramaNa karavAmAM Ave che. tethI have sUtrakAra pratikamaNanA pAMca prakAranuM kathana kare che. FviSe parikramane paum" ItyAdi-- pratikramaNanA nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che--(1) AsavadvAra pratikramaNa, (2) mithyAtva pratikamaNa, (3) kaSAya pratikramaNa, (4) vega pratikramaNa ane (5) bhAva pratikramaNa. zubha cemAMthI azubha mAM pahoMcelA AtmAnuM pharIthI zubha gamAM AvavuM tenuM nAma pratikamaNa che. kahyuM paNa che ke "sthAnA catta zrI sthAnAMga sUtra : 04 109 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasthAna' ' ityAdi. pramAdane kAraNe jIvanuM svasthAnamAMthI nIkaLIne parasthAnamAM tyAMthI svasthAnamAM je Agamana thAya che kSAyojamijAvuM. mAvAt ' ityAdi-- je gamana thAya che, ane pharIthI tenu' nAma pratikramaNa che. ,, kAi jIva kSAyeApazamika bhAvamAMthI auyika bhAvamAM AvI jAya ane krI auyika bhAvamAMthI kSAyeApAmika bhAvamAM AvI jAya che, AvuM jenA prabhAvathI bane che tenu nAma pratikramaNa che. evA pratikramaNunA pAMca prakAra kahyA che.AsavadvAra rUpa je pratikramaNa che te prANAtipAta Adi rUpa je Asava dvArA che temanAthI nirtana rUpa (tema karatAM aTakavA rUpa) hoya che. Abhega (jANIne) anAbhAga (ajA tA) ane akasmAtathI je mithyAtvanu' sevana thaI jAya che, te mithyAdhI nivRtta thavu tenu nAma mithyAtvanuM pratikramaNa che, kAcemAMthI nivRtta thavu. tenuM nAma kaSAya pratikramaNa che. azubha, mana, vacana ane kAya ceAgeAnA parityAga karavA tenuM nAma caitrapratikramaNu che. avikSita vizeSAvALA AsavadvArAthI je pratinidhatana thAya che, tenuM nAma bhASapratikramaNa che. kahyuM paNa che ke " micchattAr na najI ' ityAdi jIvanuM mana, vacana ane kAya vaDe mithyAtva Adi bhAvamAM jAte javu nahIM, anyane te bhAvAmAM lIna karavA nahIM ane te prakAranA bhAvAnI anumAdanA karavI nahIM tenu nAma bhAvapratikramaNa che, AsavadvAra AdinI vizeSa rUpe vivakSAmAM te pUrvokta AsavadvAra pratikramaNa Adi cAra sthAna hoya che. kahyu' paNa che ke ' vitta' vaDilana+ ' ityAdvi- (1) mithyAtva pratikramaNa, (2) asa*yama pratikamaNu, (3) kaSAya pratikramaNu ane (4) aprazasta ga pratikramaNu. // sU. 29 !! pAMca prakArake vAcanAsthAnakA nirUpaNa TIkA"-jenI mati sUtrabhAvita hoya che, e ja bhAvapratikramaNa kare che. A kAraNe sUtra vAMcavA tathA zIkhavA cAgya tathA zikhavavA cainya gaNAya che. tethI ja have sUtrakAra pAMca vAcanA sthAnanuM ane pAMca zikSA sthAnAnu` kathata zrI sthAnAMga sUtra : 04 110 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che. " patti TAmerlRi murtta vAkhkhA TIkA-nIcenA pAMca kAraNeAne lIdhe ziSyAne sUtra-zrutanA abhyAsa karAvave joie--(1) ziSyA zrutaneA saMgraha kare, A prayeAjanathI gurue ziSyane zrutanI vAcanA devI joie, athavA vAcanA dvArA ja ziSyAnI prApti thAya che, evI mAnyatAne kAraNe paNa ziSyAne jItanI vAcanA devI joie. " ItyAdi~~ "6 (ra) zrutanI vAcanAthI yukta hoya evA ziSya ja tapa ane saMyamanI ArAdhanA karavAne samartha hAya che, ane tyAre ja temanI puSTi thAya che. kamanA kSaya karavAne teo samatha bane che, A prayeAjanathI vratane abhyAsa karAvavA joie. (3) zrutanI vAcanA devAthI mArA karmonI nirA thaze, evI bhAvanAthI prerAine paNa zrutanI vAcanA devAmAM Ave che. (4) 'sujJe vA e vakhavAd maviAEpha ''zrutanu' adhyayana karAvavAthI mane sUtra ( zruta ) jJAnAdi vizeSanI prApti thaze, evI bhAvanAthI paNa guru dvArA ziSyeAne zrutanI vAcanA devAmAM Ave che. (5) ziSyane sUtranI vAcanA devAthI sUtra paramparA nirantara cAlu raheze-sUtra vicchanna nahIM thAya, evI bhAvanAthI paNa ziSyAne zrutanuM adhyayana karAvavAmAM Ave che. A prakAranA pAMca kAraNeAne lIdhe sUtranI vAcanA devAmAM Ave che. have sUtrakAra sUtra zIkhavAnuM zA kAraNe jarUrI che, te khatAvatAM pAMca kAraNeAnuM nirUpaNa kare che--(1) tattvAnA parijJAnane nimitta sUtranuM adhyayana thavuM joIe zrutatA adhyayana vinA kevalI prarUpita dharmanA tattvanuM jJAna prApta thaI zakatuM nathI. (2) tavAmAM zraddhA-jita praNIta vacanAmAM ruci prApta karavA mATe paNa sUtranuM adhyayana karavuM joIe. (3) sadanuSThAna rUpa cAritranI ArA dhanA karavAne mATe sUtranuM adhyayana karavu joie. (4) mithyAtva rUpa abhi nivezane dUra karavA mATe sUtranu` adhyayana karavuM joie. (5) tIrthaMkara prarUna pita yathAvasthita jIpa ajIvAdarUpa tattvanuM mane jJAna thavu' ja joie, evI bhAvanAthI prerAIne paNa zrutanuM adhyayana karavAmAM Ave che. A prakAranA pAMca kAraNeAne lIdhe sUtra ( zruta ) nuM adhyayana thAya che. ! sU. 30 // sa--36 zrI sthAnAMga sUtra : 04 111 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArakAdikone yathAvasthita bhAvoMkA nirUpaNa uparyukta yathAvasthita bhAva udghaleka AdikamAM hoya che. urvIlekamAM AvelA saudharmAdikane yathAvarita bhAvonuM traNa sUtra dvArA ane nArakAdi. kenA yathAvasthita bhAvenuM 24 sUtra dvArA sUtrakAra nirUpaNa kare che- solApuItyAdi- saudharma ane IzAna konAM vimAna pAMca varNavALAM kahyAM che. eTale ke te vimAne kRSNa varNavALAM, nIla varNavALAM, lAla varNavALAM, pIta varNa vALAM ane zukala varNavALAM hoya che. saudharma ane IzAna ka9pamAM je vimAne che temanI UMcAI 500 jananI che. brahmaka ane lAntaka kapanA devanA bhavadhAraNIya zarIranI utkRSTa UMcAI pAMca ranipramANa (pAMca hAthanI) che. nAraka chae pAMca varNovALA pulane ane pAMca rasavALA padrane anya karyo che, hAlamAM paNa teo evA ja pulene bandha kare che ane bhaviSyamAM paNa teo evAM ja pudgalene babdha karaze. A kathananuM tAtparya e che ke temaNe kRSNathI laIne zukala paryantanA pAMca varNovALA pulene ane tiktathI laIne madhura paryantanA pAMca rasavALA pudgalene bandha bhUtakALamAM karyo che. e ja prakArane bandha teo vartamAnakALamAM paNa bAMdhe che ane bhaviSyakALamAM paNa bAMdhaze. evuM kathana paNa grahaNa thavuM joIe. A pAMca varNovALA ane pace rasavALA pulenA bandhanuM kathana trikALane anu. lakSIne vaimAnika paryantanA jIvomAM paNa thavuM joIe nArakathI laIne vaimA nike paryanA covIse daMDakanA cha pAMca varNovALAM ane pAMca rasavALA pudgalene anya karatA hatA, kare che ane karaze. A kathanane bhAvArtha e che ke temane zarIrAdi rUpe temane bandha thaye hate, thAya che ane bhaviSyamAM paNa thavAne ja che. je sU 31 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 112 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jabUdIpa Adike yathAbasthita bhAvoMkA nirUpaNa tiryakamAM jambudvIpa Adi kSetro AvelAM che. temAM parvata, nadIo vagereno sadabhAva che. A viSayane anulakSIne sUtrakAra 24 sUtranuM kathana kare che-- iii rI maMtraNa pagaraNa rANaItyAdi-jabUdvIpa nAmanA dvIpamAM mandara parvatanI dakSiNa dizAmAM je bharatakSetra AveluM che, te bharatakSetramAM gaMgA nAmanI mahAnadI vahe che. tene pAMca mahAnadIo maLe che. jemanAM nAma nIce pramANe che--(1) yamunA, (2) sarayU, (3) AdI, (4) kezI ane (5) mahI + 1 che jaMbudvipa nAmanA dvIpamAM mandara parvatanI dakSiNa dizAmAM je siMdhu nAmanI mahAnadI vahe che. tene pAMca mahAnadIo maLe che --(1) zataka (2) vipAzA (3) vitastA, (4) rAvatI ane (5) candrabhAga 2 jabUDhIpa nAmanA dvIpamAM mandara parvatanI uttara dizAmAM je rastA nAmanI mahAnadI che, tene nIcenI pAMca mahAnadIo maLe che--(1) kRSNa, (2) mahAkRSNa, (3) nIlA, (4) mahAnAlA ane (5) mahAtIrA . 3 jaMbudvIpa nAmanA dvIpamAM mandara parvatanI uttara dizAmAM je raktAvatI nAmanI mahAnadI che tene je pAMca mahAnadIo maLe che temanA nAma nIce pramANe che-(1) IdrA, (2) IndrasenA, (3) suSeNa, (4) vAriNuM ane (5) mahAbhegA ( 4 sU. 32 uparanA sUtramAM bharatakSetramAM AvelI mahAnadIonAM nAma prakaTa karavAmAM AvyA. have sUtrakAra e ja bharatakSetramAM thaI gayelA tIrthakaronA viSayamAM kathana kare che. "nirAzA gumAvavAma" ItyAdi- bharatakSetrameM sthita tIrthaMkaronA nirUpaNa pAMca tIrthakaree potAnI kumArAvasthAmAM ja pravajyA lIdhI hatI. eTale ke rAjyagAdIe temane abhiSeka thayA pahelAM ja temaNe dIkSA grahaNa karI hatI. temanA nAma nIce pramANe che-(1) vAsupUjya, (2) malilanAtha, ariSTanemi, pArzvanAtha ane (5) mahAvIra prabhu ! sU. 33 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 11 3 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetrabhUta camaracaMcAdikA nirUpaNa bharatAdi kSetraviSayaka prastAva cAlI rahyo che. cakharaca'cA nAmanI rAja SAnI paNa eka kSetra rUpa che. tethI have sUtrakAra pAMca sthAnanA AdhAra laine camaracacAnuM varNana kare che. " maravArAyadALId ItyAdi-- camaracacA nAmanI rAjadhAnImAM pAMca sabhA kahI che. te sabhAonAM nAma nIce pramANe che--(1) sudharmAM sabhA, (2) upapAta sabhA, (3) abhiSeka sabhA, (4) ala'kArika sabhA, ane (5) vyavasAya sabhA, y pratyeka IndrasthAnamAM sudharmA sabhAthI laIne vyavasAya sabhA payantanI pAMca sabhAe hAya che. ratnaprabhA pRthvImAM asurakumArarAja camaranI camaracA nAmanI rAja dhAnI AvelI che. te rAjadhAnImAM jyAM devAnI sabhA maLe che te sthAnane sudharmAM sabhA kahe che, jyAM utpAda ( janma ) thAya che te sthAnane upapAta sabhA kahe che. je sabhAmAM abhiSeka thAya che, tene abhiSeka sabhA kahe che. jemAM maDana karavAmAM Ave che, tenu' nAma alakArika sabhA che. je sabhAmAM kanya kAniA nirNaya thAya che, te sabhAne vyavasAya sabhA kahe che. te pAMce sabhAo IzAna kANumAM anukrame AvelI che. indranuM je nivAsasthAna haiya che tene IndrasthAna kahe che. aa sU. 34 5 AgalA sUtramAM devinavAsanuM kathana karyuM. nakSatrA paNa deve ja che. tethI have sUtrakAra pAMca sthAnAne AdhAre nakSatrAnuM kathana kare che. " paMca nakkhattA paMca tArA paNNattA " ItyAdi nIce lakhelAM pAMca nakSatra pAMca-pAMca tArAovALAM che--(1) dhaniSThA, (2) rAhiNI, (3) punarvasu, (4) hasta ane (5) vizAkhA, lu sU. 35 5 zrI sthAnAMga sUtra : 04 114 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAmAM je nakSatrAdi devatArUpatA hoya che te kama pudgalAnA caya Adi thavAthI ja thAya che. tethI have sUtrakAra caya aAdinuM kathana kare che, " jhIyALa vaTALanivRtti '' ItyAdi-- jIvAe pAMca sthAnAmAMthI nirtita thayelAM pudbhalene pApakama rUpe caya karyAM che-upArjana karyuM che, vartamAna kALe paNa tee temanA caya kare che ane bhaviSyamAM pazu tee temane caya karaze. te pAMca sthAneA nIce pramANe che--(1) ekendriya rUpa sthAna, (2) dvIndriya rUpa, (3) trIndriya rUpa, (4) caturindriya rUpa ane (5) pacendriya rUpa sthAna. e ja prakAranuM kathana upacaya, andha, uDhIraNu, vedana tathA nirjarA viSe pazu samajayuM. pAMca pradezavALA pudgalaskandha anaMta kahyA che, pAMca pradezamAM avagAhita thayelA pudgalaskandha ananta kahyA che, (yAvat), pAMca gaNI rUkSatAvALAM pudgala sthA0-37 kanyA anata kahyAM che A khadhAM sUtranI vyAkhyA sugama che. AgaLa je sthAnamAM te te sthAnanI sakhyA rUpe temanI jevI vyAkhyA karavAmAM AvI che, evI ja vyAkhyA ahIM pAMca sthAna rUpe karavI joie. !! sU, 36 !! zrI jainAcAya jainadhama divAkara zrI ghAsIlAlajI mahArAja kRta sthAnAMgasUtranI sudhA nAmanI TIkAnA pAMcamA sthAnanA trIje uddeze! samApta / / 5-35 " pAMcamuM sthAna samApta L zrI sthAnAMga sUtra : 04 115 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThe sthAnakA viSaya vivaraNa - sthAna 6 uddezaka 1 - pAMcamAM sthAnanuM kathana samApta thayuM. have chaThThA sthAnanuM kathana karavAmAM Ave che. pUrva sthAna sAthe tene saMbaMdha A prakArane che- pUrva sthAnamAM jIvAdi paryAnI prarUpaNA karavAmAM AvI che, ahIM paNa temanI ja prarUpaNa karavAmAM Avaze. pAMcamAM sthAnakanA chellA sUtra sAthe A sthAnanA pahelA sUtrane saMbaMdha A prakAra che-pAMcamAM sthAnanA aMtima satramAM evuM kahevAmAM AvyuM che ke pAMca gaNI rUkSatAvALA pulaskanya anaMta kahyA che. temanI artharUpe A prakAranI prajJApanA tIrthakaree karI che, ane satra rUpe prarUpaNuM gaNadharoe karI che. te gaNadhare je guNethI yukta hoya che te guNenuM sUtrakAra have kathana kare che. " chahiM kahiM saMpaje gare" ItyAdi- gaNagharoke guNakA nirUpaNa TIkAryuM-je aNagAra cha sthAnethI (cha prakAranA guNethI) yukta hoya che, e ja aNugAra gacchane dhAraNa karavAne yogya hoya che ane ga7mAM maryA dAnuM pAlana karAvanAra hoya che. te cha sthAna nIce pramANe che - (1) "bAra puNavattAta"--je zraddhAzIla puruSa vizeSa hoya che, tene addhi puruSa jAta' kahe che. eTale ke gaNadharane tIrthakara bhagavAnanA vacane pratye apAra zraddhA hovI joIe. (2) "satra punAta"--jIne mATe je hitakArI heya che, tenuM nAma ja satya che. je puruSa nA hitanuM cintavana karyA kare che tene zrI sthAnAMga sUtra : 04 11 6 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "satya puruSa jAta" kahe che. gaNadhara A prakArane puruSa vizeSa hovo joIe, ane Adeya vacanevALa he jaIe. (3) "meghApi puNota ''--dhAraNAvALI je buddhi che tenuM nAma "medhA' che. evI medhAthI yukta je puruSavizeSa hoya che tene medhAvi puruSa kahevAya che. e medhAvi puruSa anyanI pAsethI zratanuM grahaNa paNa vizeSa jhaDapathI karI zake che, ane ziSyane jhaDapathI kRta bhaNAvI zake che. medhAvI" eTale che maryAdAmAM rahenAre" e artha paNa thAya che. je puruSa pote maryAdAne pAlana karanAro hoya che, te gaNune paNa maryAdA anusAra sArI rIte calAvI zake che. mATe ja gaNadhara meSAvi levA joIe. (4) bahuzruta puruSa jAta-jenuM sUtra rUpa ane artha rUpa Agama prabhUta ( vizALa) hoya che eTale ke jene sUtrArtha rUpa AgamanuM vizeSa jJAna hoya evA puruSane bahuzruta puruSa kahevAya che. evA bahuzruta aNagAra ja gaNadharanA padane mATe egya gaNAya che. jene zratanuM apajJAna hoya che te gaNana upakAraka thaI zakatuM nathI. kahyuM paNa che ke "lIlALa jADuM huM toItyAdi- a5 zratano jJAtA hoya e puruSa ziSyane jJAnAdika saMpattinI adhikAdhika prApti kevI rIte karAvI zake ! zratanuM vizALa jJAna dharAvanAra paruSa ja zibaeNne jJAnAdi rU5 saMpattinI vadhAremAM vadhAre prApti karAvI zake che. mATe ja gaNadhara bahuzrutadhArI hovA joIe. vaLI-"huM to kAra gaLI" ItyAdi je sAdhu agItArtha hoya che, te pitAne ane parano uddhAra karAvavAmAM prayAzIla kevI rIte thaI zake che! eTale ke te tema karavAne samartha thata nathI. apakRta sAdhunI adhInatAmAM rahela gaNa kadI paNa A hAra karavAnA kAryamAM prayatnazALI thaI zakatA nathI. a5kSata sAdhunA vacanamAM zrI sthAnAMga sUtra : 04 117 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNune puratI zraddhA paNa hAtI nathI. te kAraNe apazruta sAdhu gaNunA AAkhAla vRddha sAdhuone pAtapotAnA kartavya pAlanamAM pravRttI paNa karI zakatA nathI. A rIte gaNudhara kha uzratadhArI hoya te ja gaNu temanA vacanA para vizvAsa mUkIne temanI AjJA pramANe pravRtti karyAM kare che. (5) zaktimapuruSa jAta--zArIrika zakti AdithI sapanna hoya evA puruSavizeSa ja aneka prakAranI ApattiomAMthI gaNunu ane peAtAnuM rakSaNa karavAne samartha hAya che. 6 , 66 (6) alpAddhikaraNa puruSa jAta-- je sAdhumAM tra pakSa ane parapakSa viSayaka kalaha rUpa adhikaraNa alpa hAya che, evA sAdhune ahIM alpa adhika raNavALA kahyo che. alpa pada abhAva " nuM vAcaka che. evA alpaadhikaraNavALA sAdhu anuvarttanA vadhu gaNune upakAraka thAya che. guNI ane gugumAM aleTa saMbaMdha mAnIne ahIM guNIne ja guNarUpe prakaTa karavAmAM Avela che. jo A prakAranA atha graMNu karavAneA na DhAta tA zraddhatva, satyatva, ItyAdi rUpe sUtrakAre kathana karavuM joItuM hatuM. gaNituM A prakAranuM svarUpa kahyuM che: " sunnatyaM nimnAgo " ityAdi-- je sUtranA amAM kuzaLa mativALA hAya che, jinendra bhagavAna dvArA pratipAdita dhama pratye jene avicaLa zraddhA che, jene dhama prANAthI paNa adhika pyArA che, anuvanAmAM je kuzaLa DeAya che, jee uttama jAti ane kuLathI saMpanna heAya che, jeo gabhIra hAya, labdhidhArI hoya che, sagraha ane upagraha ( rakSaNa) karavAmAM je nirata hoya che, kRtakaraNa hoya che ane pravacana pratye anurAgavALA hoya che, evA sAdhu ja gaNunA svAmI gaNadhara banavAne ceAgya gaNAya che, evuM jinendra bhagavAne kahyuM che. aa sU. 1 // jinAjJAkA avirAdhakapanekA nirUpaNa je guNAne lIdhe sAdhu gaNadhara banI zake che, te guNenu kathana karIne have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke je niga Mtha evA guNNAthI yukta gaN dharanI AjJAmAM rahe che, te kayA sthAneA dvArA ( kayA saMjogAmAM ) jinanI AjJAnA virAdhaka thatA nathI. " ri jhALerlRi ninthe " ItyAdi-- TIkA-nIce batAvelAM 6 kAraNeAne lIdhe nidhIne ( sAdhvIjIne ) peAtAnA hAtha vaDe sahAro ApanAra athavA peAtAnA hAthamAM upADI lenAra sAdhu jinezvara bhagavAnanI AjJAnA virAdhaka gaNAtA nathI. (1) kSisacittA, (2) dasacittA, (3) yakSAviSTA, (4) utpAda prAptA, (5) upasatra prAptA ane (6) sAdhikaraNA. zrI sthAnAMga sUtra : 04 118 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamAM sthAnanA bIjA uddezAnA 27 mAM sUtramAM kSikSacittA Adi pahelAM pAMca kAraNeAnI spaSTatA karavAmAM AvI cukI che. te tyAMthI te vAMcI levI. chaThThuM sthAna " sAdhikaraNA " che. tenA atha " kalaha karatI '' thAya che. eTale ke kalaha karatI sAdhvIne hAtha pakaDIne athavA upADIne dUra laI janAra sAdhu jinAjJAnA viAdhaka gazuAtA nathI. // sU. 2 // vaLI--je kAraNeAne lIdhe je je saMjoge udbhavavAthI eka bIjAne spaza karanAra sAdhu sAdhvIe jinAjJAnA varAdhaka gaNatA nathI, te kAraNeA have sUtrakAra prakaTa kare che. ' ahi~ kALedi' niyAniAthIbo 'ityAdi TIkA-samAna dhavALA sAdhune kALadhama pAmelA jANIne tenI utthApanA di kriyAvizeSa karatAM sAdhu ane sAdhvIe nIce darzAvyA mujabanA 6 prasagAmAM jinAjJAtA virAdhaka gagrAtA nathI. (1) jyAre samAna dhavALe! koI sAdhu kALadhama pAme, tyAre temanA zakhane upAzrayamAMthI khahAra kADhanAra sAdhu sAdhvIone jinAjJAnI virAdhanA karanArA gaNAtAM nathI, evuM A paheluM sthAna samajavuM, khIjuM sthAna--upAzrayanI bahAra te zuM pattu upAzrayathI dUra dUranA sthaLe tenA zakhane laI janAra sAdhu sAdhvIe paNa jinAjJAnA virAdhaka gaNAtA nathI. trIjuM sthAna--samAna dhamavALA sAdhunu' vilApa Adi karatAM nathI-sa'sAranA samadhene prasaMge paNa upekSAbhAva dhAraNa karI le che, evA jJAnI virAdhanA karanArA gaNAtA nathI. avasAna thai javAthI jee anitya mAnIne je Ave sAdhusAdhvIe paNa jinA ceAthuM sthAna--koi samAna dhamavALA sAdhu rAtre avasAna pAme, tA AkhI rAta tenA zaba pAse jAgatAM besI rahenAra sAdhusAdhvIe jinAjJAnA virAdhaka gaNAtA nathI. pAMcamuM sthAna--samAna dharmavALA sAdhunA kALadharma pAmavAnA samAcAra tenA kuTuMbI ene jaNAvanAra sAdhu sAdhvIe paNa jinAjJAnA virAdhaka gaNAtA nathI. (6) kALadhama pAmelA te sAdhunI pariSThApanA karavAne mATe maunapUrvaka tenI pAchaLa pAchaLa janAra sAdhusAdhvIe paNa jinAjJAnA virodhaka gaNAtA nathI. // sU, 3 // zrI sthAnAMga sUtra : 04 119 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chahmaNyake svarUpanA nirUpaNa uparanA sUtramAM je vyavahAranuM kathana karavAmAM AvyuM che te vyavahArane pAyA chaaomAM sabhAva hoya che. te saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra chadmastha viSayaka sUtranuM kathana kare che. "cha kALADuM cha3mathe sadamAve" ItyAdi TIkArya-A cha sthAne ne chatvastha jIva sarvabhAve-pratyakSa rUpe jANa paNa nathI ane dekhate paNa nathI-(1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzAstikAya, (4) azarIra pratibaddha chava, (5) paramANu pula ane (6) zabda paratu jemane kevaLajJAna ane kevaLadazana utpanna thaI gayAM che evAM kevaLI bhagavAna A chae sthAnane sarvabhAve-pratyakSa rUpe jANe che ane dekhe che. - pAMcamAM sthAnanA trIjA uddezAnA dasamAM sUtra pramANe ja A sUtranI vyAkhyA samajavI. tyAM pAMca sthAnanuM kathana thayuM che. ahIM te pAMca sthAne uparAMta zabda nAmanA chaThThA sthAnanuM paNa kathana thayuM che. chaTvastha cho te zabdane jANatA-dekhatA nathI, mAtra kevaLI ja tene jANe-dekhe che. je sU. 4 dharmAstikAya AdinA viSayamAM jANavAnI ane dekhavAnI zakti chavastha jIvamAM hotI nathI. teo kevaLajJAnane abhAve temane jANI zakatA nathI ane kevaLadarzanane abhAve temane dekhI zakatA nathI. A prakAranuM kathana karIne have sUtrakAra samasta jIvamAM je je saddhi ane zaktine abhAva hoya che te abhAvanAM sthAna prakaTa kare che. hiM TALahiM taravaDIyA "i ItyAdi TIkArtha-nIce darzAvelA cha sthAnamAM (viSayama) siddha ane saMsArI jInI addhi, zuti, mahAo, yaza, zArIrika zakti ane Atmazakti tathA puruSakAra ane parAkrama, keI paNa rIte upayogI nivaDatAM nathI. kahevAnuM tAtparya e che ke jIva bhale saMsArI hoya ke siddha hoya, paraMtu nIcenA cha kAryo karavAne samartha hoto nathI-- (1) "nAM vA nI vA " kaI paNa jIvamAM jIvane ajIva karavAnuM sAmarthya hetuM nathI. "manIvaM vA " kaI paNa jIva ajIvane jIva rUpe pariNumAvavAne samartha nathI. (3) " sara de mA mArita " kaI paNa jIva eka ja samaye satyAsatyAdi rUpa be bhASAo bolI zakavAne samartha hete nathI. "the zata vA vArma verAna mAM vA verAmi " kaI paNa jIpamAM evI addhi hotI nathI ke te pitAnI IcchA anusAra pitAnA kRtakarmanuM vedana kare athavA na kare. eTale ke pitAnI icchA zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 20 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusAra kRtakamanuM vedana karavuM ke vedana na karavuM, evI addhi AdivALe koI java hatA nathI. A bane sarvajJamAM Aga nirvatiMta hoya che, ane anya jIvomAM anAga nirdhAtiMta hoya che, evuM A caithuM sthAna samajavuM. (pa) kaI paNa jIvamAM evI addhi Adine sadbhAva hotuM nathI ke te paramANu pudgalanA khanna Adi dvArA TukaDA karI zake ke soya Adi dvArA tene chedI zake, ke agni dvArA tene bALI zake (6) keI paNa jIva evI addhi. vALe te nathI ke je kAntanI bahAra jaI zakavAne samartha hoya. sU. 5 jIvako ajIva karanekA chaha prakAratAka nirUpaNa AgalA sUtramAM e ullekha thaye che ke "jIvane ajIva karavAne kai samartha nathI. " A jIvane prastAvanA anusaMdhAnamAM have tenA 6 denuM kathana karavAmAM Ave che. TIkArtha-bajhasI nikAcA paumttA " ItyAdi javanikAya 6 prakAranA kahyA che. pRthvIkAyathI laIne trasakAyika paryantanA 6 prakAre ahIM grahaNa karavA joIe. A sUtrane artha saraLa che. sUtrakAre nikAmAM cha prakAratA hovAnuM kathana karIne, temanA cha prakAra prakaTa karavAne badale nikAyanA cha prakAranuM je pradarzana karyuM che te nikAya (samudAya) ane nikAyI (samudAyI) mAM abhedane Azraya laIne karavAmAM AvyuM che, kAraNa ke samudAyathI samudAyI bhinna hetuM nathI. sU. 6 che kALadharma pAmelA cha ja tArA rUpa graho AdikamAM utpanna thAya che, tethI have sUtrakAra temanA cha prakAranuM kathana kare che. thA -36 i tArAnA pattA " ItyAdi- tArA rUpa je graha che temanA nIce pramANe 6 prakAra kahyA che- (1) zuka, (2) budha, (3) bRhaspati (guru), (4) aMgAraka (maMgaLa) (5) zanaizcara (zani) ane (6) ketu. A sUtranI vyAkhyA saraLa che lekamAM nava graha prasiddha che, paratuM candra, sUrya ane rAha, A traNa grahe tArA rUpa nahIM hovAthI ahIM tArA rUpa graho cha ja kAA che. maMgaLanA grahane aMgAraka kahe che ke sU. 7 zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 21 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsArika jIvakA nirUpaNa AgalA sUtramAM je tArA rUpa grahonI vAta karavAmAM AvI che, teo saMsAramAM ja che. tethI have sUtrakAra saMsArI jInuM kathana kare che. TIkAI-"vidda saMsAramAjhaT" ItyAdi saMsAra samApannaka jIvo-saMsArI jIvo 6 prakAranAM kahyAM che. pRthvIkAyikathI laIne trasakAyika paryantanA 6 prakAro ahIM grahaNa karavA joIe. je prakAyika jIve che teo Sadra gatika (cha gatimAM gamana karanArA) ane 1 Agatika (cha gatimAMthI pRthvIkAcikemAM utpanna thanArA) hoya che. jemake pRthvIkAcikemAM utpanna thayelo jIva pRvIkAyikamAMthI AvIne pRthvIkAyika rUpe utpanna thaI zake che, ane apUkAyika, vAyuka vika, tejaskAyika, vanaspati kAyika ane trasakAyikamAMthI AvIne paNa pRthvIkAyika rUpe utpanna thaI zake che. e ja pRthvIkAyika jIva pitAnI pRthvIkAyika avasthA rUtha paryAyane choDIne pharI pRthvIkAyikathI laIne trasakAyika paryantanA chae prakAranA mAM utpanna thaI zake che. e ja pramANe apUkAyika jIvane paNa cha gatika ane cha Aga tika samajavA. evuM ja kathana trasakAyika paryantanA jI viSe paNa samajavuM. nAraka, tiryaca, manuSya ane deva, A jIvonuM je paribhramaNa thAya che, tenuM nAma ja saMsAra che. A saMsAra jemaNe prApta karyo che evAM ne saMsAra samApannaka kahe che. eTale ke A cAra gatimAMnI kaI paNa gatimAM rahelA jIvane athavA pRthvIkAyika, apUkAyika, tejaskAyika, vAyukAyika, vana spatikAyika ane trasakAyika A cha prakAranA jIvone saMsAra samApannaka kahe che. pratyeka jIva cha gativALe ane cha agativALe heya che. e ja vAta sUtrakAre "puvidAya che " ItyAdi sUtrapATha dvArA pradarzita karI che. tenA dvArA sUtrakAre e samajAvyuM che ke pRvikAyika jIva cha nikAmAM gamanazIla hoya che. eTale ke pRthvikAyika paryAyane cheDIne te pharI pRthavI. zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 22 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyikamAM paNa utpanna thaI jAya che, athavA kAyikamAM athavA tejaskAyikamAM athavA vAyukAyikamAM athavA vanaspatikAyikamAM athavA trasakAyikamAM utpanna thaI jAya che. e ja rIte jIva pRthvikAyikamAMthI AvIne pharI pRthvIkAyikamAM utpanna thaI zake che, aprakAyikamAMthI AvIne paNa pRthvIkAyikamAM utpanna thaI zake che, ane trasakAyika pantanI kAi paNa paryAyamAMthI AvIne pRthvIkAyikamAM utpanna thai zake che. A prakAre cha gatimAM javAnuM ane cha gatimAMthI AvavAnuM kathana karIne have sUtrakAra aSThAyika AdimAMthI cha gatimAM javAnuM ane cha gatimAMthI asUkAyika AdikAmAM AvavAnuM kathana paNa e ja pramANe karI levAnuM sUcana kare che. eTale ke aprakAyikathI laine trasakAyika pantanA jIve pazu pAtapAtAnuM te gatinuM AyuSya pUrUM karIne pRthvIkAyikathI laIne trasakAyika paryantanA chae prakAranA jIvAmAM utpanna thaI zake che. ane akAyikamAM pRthvIkAyika Adi chae prakAranA jIvAnI Agati thaI zake che. e ja pramANe trasakAyika pantanA jIvAnI gati ane gati viSe paNa samajavuM. ! sU. 8 // have sUtrakAra traNa rIte samasta jIveAnA cha prakArAnu sthana kare che-- " chavhiA savvajIvA paNNattA >> ItyAdi-- samasta saMsArI jIvAnA cha prakAro paDe che. jemake AbhiniSika jJAnIthI kevaLajJAnI pantanA pAMca prakAre ane (6) ajJAnI. athavA samasta jIveAnA A pramANe 9 prakAra pazu paDe che--(1) audArika zarIrI, (2) vaikriya zarIrI, (3) AhAraka zarIrI, (4) tejasazarIrI, 5 kANu zarIrI ane (6) azarIrI ahIM pahelI rIte je ph le| pADavAmAM AvyA che, temAMnA je ajJAnI mithyAtvathI upahata jJAnavALA jIvA kahyA che, temanA dezajJAnI, sojJAnI ane lAvAjJAnI nAmanA traNa bheda che. khIjI rIte je cha bheda khatAvyA che, temAMnA chaThThA bhedavALA jIvAnA nIce pramANe traNa prakAra paNa paDe che-- (1) aparyApta, (2) upayAganI apekSAe kaivalI ane (3) siddha f bIjI rIte samasta jIvAnA je cha bhedo khatAvavAmAM AvyA che, temAM tejasa zarIrI ane kANu zarIrI nAmanA je be alaga bheda pADavAmAM AvyA che, tethI kAine evI AzakA thAya ke jyAM tejasa zarIranA sadbhAva ja hAya che, tyAM kAmaNu zarIranA pazu sadUbhAva ja hAya che. kAraNa ke te annanA niyamathI sAhacaya saMkhadha che. A prakAranI paristhitimAM kAM te taijasa zarIrI nAmanA athavA te kAma Nu zarIrI nAmanA eka ja prakAra kahevA jeitA hatA. bannenA alaga alaga prakAra khatAvavAnI AvazyakatA na hatI. A zaMkAnuM samAdhAna nIce pramANe karI zakAya-ahIM je A prakAre nirdeza thayA che te e vAtane praTa zrI sthAnAMga sUtra : 04 123 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA mATe che ke zarIranA bhedane kAraNe zarIramAM paNa bheda saMbhavI zake che. A sUtramAM siddha jIne azarIrI rUpe grahaNa karavAmAM AvyA che. je sU. 9 ekendriyanA bheda rUpa je vanaspatikAcika jIve che, temanA sUkSama ane bAdara nAmanA be prakAre che. temAMthI bAdara vanaspatinA 6 bhede paDe che. e ja vAta have sUtrakAra prakaTa kare che. "divA tAjArANA pavar" ItyAdi tuNarUpa-bAdara 35 je vanaspatikAyika che temanA nIce pramANe cha bheda kaho che -(1) ajhabIjakaraMTaka Adi abIja vanaspatikAyika che. (2) malabIja-utpala kanTAdika mUlabIja vanaspatikAyika che. (3) parvabIja-zeraDI vAMsa Adi parvabIja vanaspatikAyaka che. (4) skalpabIja-zalmakI Adi. skalpa bIja vanaspatikAyika che. (5) bIjarUha-vaDa Adi bIjarUha vanaspatikAyika che. (6) samyumi -dagdhabhUmimAM bIjanA abhAvamAM paNa je utpanna thaI jAya che tene sammachima vanaspatikAyika kahe che ke sU. 10 jIvone durlabha paryAya vizeSakA nirUpaNa have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke jIvane kaI kaI paryAyavizenI prApti durlabha che. "brA karavIvAdi" ItyAdi samasta jIvone mATe A cha paryAye rUpa sthAnanI prApti durlabha gaNAya che-(1) manuSya bhava, (2) sukulamAM janma, (3) AryakSetramAM janma, (4) kevalI prajJama dharmanuM zravaNa, (5) zrata pratye zraddhA, (6) zraddhAnA viSayabhUta athavA pratItinA viyabhUta athavA rucinA viSayabhUta padArthanI kAyA vaDe. sArI rIte sparzanA. manuSyabhavanI prApti sulabha nathI, e vAtanuM nIcenI gAthA dvArA pratipAdana karavAmAM AvyuM cheH "nanuM punaritikuma" ItyAdi jema agAdha samudramAM paDI gayelA rananI pharIthI prApti thavI durlabha gaNAya che, e ja pramANe prApta thayelA A manuSya janmane vyartha gumAvI besavAthI pharI tenI prApti thavI ghaNI ja durlabha gaNAya che. AgiyA ane vijaLInI camaka jema jota jotAmAM naSTa thaI jAya che, tema manuSya janma paNa jotajotAmAM naSTa thaI jAya che. AyakSetramAM janma tha, te paNa durlabha che. A vAta nIcenA sUtra dvArA puSTa karavAmAM AvI che. "satya ja mAnupa " ItyAdi- kadAca manuSya janma maLI jAya, te paNa AryabhUmimAM janma dhAraNa karavAnuM te A jIvane mATe ghaNuM ja durlabha gaNAya che, kAraNa ke dharmAcaraNa (2) nag=nidhya zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 24 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnI pravINatAnI prApti to Arya kSetramAM ja thAya che. evAM AryakSetre 2pa kahyAM che. ekvAku Adi kuLamAM janma the, te paNa sulabha nathI. kahyuM paNa che ke "kAryakSetronta" ItyAdi jIvane kadAca manuSya bhava paNa maLI jAya, AryakSetra paNa maLI jAya, chatAM paNa evAku Adi saMkulamAM janma tha sulabha nathI. saMkulamAM janmele jIva ja samyak cAritra rU5 guNamaNione pAtra bane che. kevalI prama-tIrthaMkara prarUpita zruta cAritra rUpa dharmanuM zravaNa te tethI paNa vadhu durlabha gaNAya che kahyuM paNa che ke "suThThA sutrona " ItyAdi devalokanI lakSamInI prApti sulabha gaNAya che, ratnathI bharapUra bhUmibhAga (khANa) nI prApti paNa sulabha gaNAya che, paranta jIvane muktinA sukhamAM ruci utpanna karAvanAra jinavayananA zravaNane lAbha prApta thavo ati durlabha gaNAya che. kadAca jIvane kevalI prajJapta dharmanA zravaNanI paNa taka maLI jAya, parantu kevalI bhagavAnanAM vacane pratye zraddhA jAgRta thavI, ruci utpanna thavI ane tenI pratIti thavI ghaNI durlabha che. kahyuM paNa che keH "mArA kava chuM" ityAdi-jina praNita vacananuM zravaNa karavA chatAM paNa jIvane te vacane pratye zraddhA utpanna thavI ghaNuM muzkela che, kAraNa ke jIva nyAyAnukUla mArgathI bhraSTa thaI jAya che. kadAca evuM paNa banI zake ke jIvane kevalI prajJapta vacanAmAM zraddhA utpanna thaI jAya che. athavA yukti Adi ko dvArA tene jJAnane viSaya paNa banAvavAmAM Ave che, athavA rucine viSaya paNa banAvavAmAM Ave che, paraMtu zarIra vaDe samyapha rUpe tenI sparzanA (AcaraNa) karavAnuM kArya te jIvane mATe sauthI vadhAre kaThaNu gaNAya che. aviratanI jema mAratha mAtrathI ja sparzanA kAryanuM kArya te sulabha che. kahyuM paNa che "ghai f g atayA" ItyAdi he gautama ! dharma pratye zraddhA dharAvanArA cha durlabha che. dharma pratye zraddhA rAkhavA chatAM dharma anusAra pitAnI pravRtti karanArA cho to ati durlabha che, kAraNa ke A saMsAra kAmomAM mUchita banelo che. mATe che gautama ! eka kSaNane mATe paNa pramAda kara joIe nahIM. je jIva pramAda kare che tene mATe manuSyabhavanI prApti durlabha banI jAya che. mATe manuSya pramAdano tyAga karavo joIe. manuSyabhavane azrita karIne evuM kahyuM che ke "gha puna raNachuItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 25. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekendriyAdika jIvonI A je dIrghakALanI kAyasthiti prakaTa karavAmAM AvI che, tenuM kAraNa e che ke te jIve e pUrvabhavamAM vAraMvAra pramAdanuM sevana karyuM hoya che. pramAdanuM sevana karanAro jIva dharmathI varjita (rahita) cittavALuM banI jAya che. tethI dharmanI pravRttimAM pravRttizIla rahevAnuM dhIra puruSanuM kartavya thaI paDe che. te sU. 11 che indriyonA artha mAM vizvamAM) je A jIvane saMvaranI prApti thaI jAya che, te tene mATe mAnuSaya AdinI prApti sulabha banI jAya che. indri pArthanA asaMvaramAM te te durlabha banI jAya che. tethI have sUtrakAra che prakAranA IndriyoMnuM kathana kare che. IndriyArtho ke cha prakArakA nirUpaNa " phuriyA pAnA" ItyAdi- IndriyonA artha (viSaya) cha kahyAM che-(1) zrotrendriyathI laine spazendriyanA viSaya paryaratanA pAMca IndriyArthIne ahIM grahaNa karavA joIe. (5) ne Indriyane viSaya. IndriyonA viSaya cha prakAranA batAvyA che. zrotrendriyane viSaya zabda che, cakSurindriyane viSaya rUpa che, ghrANendriya viSaya gabdha che, rasanA Indriyane viSaya rasa che ane sparzendriyane viSaya sparza che. "ne Indriya A padamAM ne zabda dezaniSedhaparaka ane sAzyaparaka che. Indriya tene kahe che ke je audArika rUpa ane artha parichedaka rUpa dharmadrayathI yukta heya che. A be dharmomAMthI audArikatva rUpa ekadezanA niSedhane lIdhe manane na Indriya rUpa kahyuM che. athavA "nA" padane je sAdezyArthaka mAnavAmAM Ave, te na Indriyane artha A pramANe thAya che-"je artha paricachedatAne lIdhe IndriyonA samAna che, evuM mana na Indriya rU5 che. artha pari chedakatAne manamAM avazya sadbhAva che, tethI mana "ne Indriya" ja che. manane viSaya chAdi padArtha che. mana Antara karaNa che, ane je karaNa hoya che te Indriya rUpa ja hoya che. indriyanA vidhyane IndriyAI kahe che. Indriye 6 hevAthI IndriyArtha paNa cha kahyA che. che . 12 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 26 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtA aura asAtAke vidhatAkA nirUpaNa indriyArthImAM savaranI prApti thavAthI manuSyatva Adi paryA sulabha thaI jAya che, ane asavaranA saddabhAvamAM te durlabha banI jAya che, evuM AgaLa kahevAmAM AvyuM che. indriyAne saMvara ke asavara indriyonA savara ane asavarane AdhIna hAya che. tethI have sUtrakAra indriyAnA savara ane asavanuM vivecana kare che. " impire saMre vaLatte " ityAdi-- savaranA 6 prakAra kahyA che--(1) zrotrendriya sa vara, (2) cakSurindriya savara, (3) ghrANendriya savara, (4) rasanendriya savara, (5) sparze'ndriya sadhara ane (6) nA Indriya sava2 ( mana sa vara ) asaranA paN cha prakAra kahyA che zrotrendriya asavathI laine no indriya asa`vara pantanA upayukta 6 prakArA ahIM grahaNa karavA joie. A sUtranI vyAkhyA sugama che. ! sU. 13 / / savara ane asavaranA sadUbhAvamAM ja sAta ( sAtA, sukha) ane asAta ( asAtA, duHkha ) nA sadbhAva rahe che. tethI have sUtrakAra sAta ane asAtanA 6 prakArAnu kathana kare che. sthA - 41 " viSe sAte vaLatte '' ityAdi---- 66 sAta " eTale sukha, te sukhanA nIce pramANe 6 prakAra kahyA che. zrotrandriya sAtathI laIne ne Indriya sAta paryantanA 6 prakAro ahIM grahaNa karavA joIe. manejJa zabda sAMbhaLavAthI zrotrendriyane je sukha upaje che tenu nAma zrotrendriya sAta samajavuM. e ja prakAranuM kathana cakSurindriya sAta di viSe paNa samajavuM. STi padArthanA vicAra karavAthI manane sukha upaje che tenuM nAma " nA indriya sAta " che, 6 asAta' eTale duHkha. te ' jIvane je duHkha zrotrendriya asAta ' thAya che tenu' nAma asAtanA paNa 6 prakAra paDe che. amaneAna zabdanA zravaNathI jIvane je duHkha thAya che tenu nAma che. amanesa rUpa Adi jovAthI * cakSurindriya asAta che e ja pramANe ghrANendriya asAta Adi viSe paNa samajavuM. aniSTa padArthanuM cintavana karavAthI manane je duHkha thAya che, tenu nAma 8 nA indriya asAta che. ! sU. 14 5 " zrI sthAnAMga sUtra : 04 127 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaha prakArake prAyazcitoMkA nirUpaNa pUrvasUtranA aMtamAM duHkhanuM nirUpaNa karyuM che. ane duHkhane sUtrakAra prAyazcittanA 6 bhedanuM kathana kare che. " he pArijItte pUje " ItyAdi prAyazcittanA nIce pramANe 6 prakAra kahyA che - (1) AlecanArDa, (2) pratikramaNAe, (3) tadubhAI, (4) vivekAI, (5) vyutsarsAha ane (6) tapa aha gurunI pAse nivedana karavA mAtrathI ja je doSanI zuddhi thaI jAya che, te deSanI zuddhirUpa prAyazcittane AlecanA prAyazcitta kahe che, je mithyA dukRta vaDe zuddha thAya che, tene pratikramaNAtuM prAyazcitta kahe che. je doSanI zuddhi AcanA ane pratikramaNa A banne dvArA thAya che, tene tadubhayAI prAyazcitta kahe che. AdhAkama deSathI dUSita thayelA AhArAdine pariSThApita karavAthI (paraDavavAthI) je zuddha thAya che tene vivekANuM prAyazcitta kahe che. kAyaSThAnA nidhathI je zuddha thAya che te deSanA prAyazcittane vyutsagAha prAyazcitta kahe che. nivikRtika Adi tapa dvArA deSanI zuddhi karavAne yogya prAyazcittane (tarDi (tapa: aThuM) prAyazcitta kahe che ke sU. 15 chaha prakArake manuSya AdikakA nirUpaNa manuSya ja prAyazcitta le che. A sabaMdhane lIdhe have sUtrakAra manuSya viSayaka sUtranuM kathana kare che. "vidA #gar? ahIMthI zarU karIne lekasthiti parvantanA sUtramAM sUtrakAre manuSya viSayaka kathana karyuM che. jIvita manuSNa pachAttAo ItyAdi- manuSyanA nIce pramANe 6 prakAre kahyA che-(1) jambudvIpaga (jabUta dvIpamAM janmelA) dha taka khaMDa dIpanA pUrvArdhamAM janmelA, (3) dhAtakI khaMDa dviIpanA pazcimArdhamAM janmelA, (4) puSkaravAra dvIpAdhanA pUrvArdhamAM janmelA, (5) puSkarara dvIpArSanA pazcimAdhamAM janmelA ane (6) antaradvIpamAM janmelA zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 28 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA-manuSyanA nIce pramANe 6 prakAra paNa paDe che-(1) samUskima manuSya karmabhUmiga, (2) samUchima akarmabhUmiga, (3) samUchima antaradvIpaga, (4) garbhavyutkAntika karmabhUmiga, (5) akarmabhUmiga ane (6) ataradvIpaga. A sUtramAM be rIte manuSyanA 6 prakAre pADavAmAM AvyA che. pahelI rIte "jabUdvIpaga" thI laIne "antaradvIpaga" paryAnA 6 prakAra prakaTa karavAmAM AvyA che. bIjI rIte manuSyanA mukhya be bheda pADayA che(1) samUchima ane (2) garbhavyutkAntika temAMthI samUchima manuSyanA karmabhUmi ja Adi traNa prakAra paDe che, ane garbhamRtkAntikanA paNa karma, bhUmi ja, akarmabhUmi ja ane antaradvIpa ja nAmanA traNa prakAra paDe che. A rIte kula cha prakAra thAya che. je sU. 16 che chaha prakArake RddhibAlakA nirUpaNa "chatriA rUDhImaMtA majutA" ItyAdi- dvidhArI manuSyanA nIce pramANe 6 prakAra paDe che -(1) ahaMta, (2) cakavartI, (3) baLadeva, (4) vAsudeva, (5) cAraNa ane (6) vidyAdhara. A sUtranI vyAkhyA sugama che. jaghAcAraNa ane vidyAcAraNanA bhedathI cAraNa manuSya be prakAranA kahyA che. vidyAdhara vaitADhaya Adi parvatenA nivAsI hoya che. e sU. 17 che "jihAM gaLatrimaMtA goLA" ItyAdi - jemane kaI paNa prakAranI Rddhine sadbhAva hete nathI evAM addhi rahita manuSyanA nIce pramANe prakAra kahyA che-(1) hemavarSaga, (2) hairaNayavarSaga, (3) harivarSaga, (4) ramyukavarSaga, (5) kuruvAsI ane (6) antaradvIpaga A sUtranI vyAkhyA sugama che. e sU. 18 zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 29 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utsarpiNI kAlameM jambudvIpa ke manuSyane pramANamA nirUpaNa "azvig goMiLI pattAnA" ItyAdi- avasarpiNInA nIce pramANe 6 prakAra kahyA che-(1) duSama duSamA, (2) duSamA, (3) duSama suSamA, (4) suSama duSamA, (5) suSamA ane (6) suSama suSamAM, sU19 tathA nyUrI rIte mAvANu" ItyAdi- jabUdvIpanA bharatakSetra ane eravatakSetramAM atItakALanI utsarpiNInA suSama suSamA nAmanA ArAmAM manuSyanI UMca I 6 hajAra dhanuSapramANa hatI, ane temanuM utkRSTa AyuSya cha ardha popamanuM hatuM. 1 jabUdIpanA bharata ane airAvatakSetramAM A avasarpiNInA suSama suSamAM nAmanA ArAmAM manuSyanI UMcAI ane AyuSyanA viSayamAM paNa uparyukta kathana grahaNa thavuM joIe. 2 jaMbudvIpanA bharata ane airAvata kSetramAM AgAmI utsapiNIne suSama suSamA nAmanA ArAmAM paNa manuSyanI UMcAI 6 hajAra dhanuSya pramANu ane temanuM utkRSTa AyuSya 6 apalyopamanuM haze. A 3 | jaMbUdvIpa nAmanA dvIpanA devakuru ane uttarakuru nAmanA kSetramAM manuSyanI UMcAI 6 hajAra dhanuSapramANu kahI che ane temanuM utkRSTa AyuSya 6 ardha55manuM kahyuM che. 4. e ja pramANe dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdhanA manuSya viSe cAra AlApaka kahevA joIe. e ja pramANe puSkaravAra dvIpAdhanA pazcimArdha paryAnA dviIpanA manuSya viSe paNa cAra-cAra AlApake kahevA joIe. be hajAra dhanuSane eka keza thAya che. tethI 6000 dhanuSapramANu UMcAI eTale 3 kezapramANa UMcAI samajavI. cha adhapatye pamanuM AyuSya eTale traNa 5 pamanuM AyuSya samajavuM. che . 20 | thAra zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 30 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaha prakArane saMhananakA nirUpaNa TIkAryuM-tathA "jhaTiva saMghathaLe paumtte nA" ItyAdisaMhananA 6 prakAra kahyA che--jene dvArA zarIranAM pule daDhatAne prApta kare che tenuM nAma saMhanana che. te saMhanana hADakAonI viziSTa racanArUpa hoya che athavA zakti vizeSarUpa hoya che. te saMhanananA cha prakAre nIce pramANe kA che-(1) vajI RSabhanArAca saMhanana, (2) trASabhanArAca saMhanana, (3) nArAca saMhanana, (4) ardhanArA saMhanana, (5) kIlikA saMhanana ane (6) sevAd saMhanana. have vajI RSabhanArAca saMhanananuM savarUpa kevuM hoya che te prakaTa karavAmAM Ave che-A saMhananamAM kalakanA AkAranI vajI nAmanI haDDI (hADakuM) hoya che. tenA upara eka evI haDDI hoya che ke je pariveNana paTTanA jevA AkAranI hoya che, jenuM nAma RSabha che. tathA bane taraphano je markaTabanya hoya che tenuM nAma "nArAca" che tathA bane taraphanA markaTabAnI sAthe anya ane paTTanI AkRti jevuM trIju hADakA vaDe pariveSTita thayelA be hADakAonI upara e traNe hADakAone khUba ja daDha karavAne mATe khIlAnA jevI racanAvALA je hADakA rahe che tenuM nAma vajI asthi . A prakAranI racanA vizeSane je saMvananamAM sadUbhAva hoya che, te saMhananane vajA RSabhanArA saMhanana kahe che. A kathanane bhAvArtha A pramANe che-je zarIranAM veSTana, kIle (khIlIo) ane hADakAMo vajA maya hoya che te zarIrane vajaRSabhanArAca saMhananavALuM kahe jema be lAkaDAMne joDavAne mATe pahelAM to leDhAnA paMca vaDe temane jakaDI levAmAM Ave che, ane tyAra bAda vizeSa majabUtIne mATe te paMca upara khIlAo paNa ThekavAmAM Ave che. A prakAranI hADakAMnI racanA je zarIramAM hoya che te zarIrane vAghabhanArAca sahananavALuM zarIra kahe che. (2) SabhanArA saMhanA--A saMvananamAM vA nAmanA asthine saddabhAva hotuM nathI. mAtra trapala ane nArAcane ja saddabhAva hoya che. (3) nArAca saMhanana--A saMhanAmAM vaja ane kaSabha, A banne hatAM nathI paNa nArA ( ubhayataH markaTa badha) ja hoya che. (4) ardhanArA saMtanana--A prakAranA saMhananamAM eka tarapha nArAca hoya che ane bIjI tarapha vajI rahe che, zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 31 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) kIlikA saMhanana-A saMvananamAM hADakAM mAtra vA nAmanI kAlikA vaDe ja baMdhAyelAM rahe che. (6) sevA saMhanana-A saMvananamAM hADakAMo anyanI sAthe eka bIjAnA khUNAo vaDe maLelAM rahe che. A prakAranA saMhananavALuM zarIra telanI mAlizanI tathA thAka lAge tyAre vizrAma Adi rUpa parizIlatAnI (sevAnI) apekSA rAkhe che, tethI evA saMvananane sevA saMhanana kahe che. A prakAranA A cha saMhanana kahyA che. zaktivizeSa pakSe te "sAvAna" zAkhaTa kASTa AdinI jema je daDhatA che, te saMhanana che, ema samajavuM joIe. sU. 21 che | chaha prakArake saMsthAnakA nirUpaNa TIkAWtathA "zveide saMkALe paLa?ItyAdi- saMsthAnanA cha prakAra kahyA che-(1) samacaturastra saMsthAna, (2) nya parimaMDala saMsthAna, (3) sAdi saMsthAna, (4) kuja saMsthAna, (5) vAmana saMsthAna ane (6) huMDaka saMsthAna, avayanI racanA rUpa je zarIrane AkAra che tenuM nAma saMsthAna che. je saMsthAnamAM zarIrane AkAra sapramANa hoya che, te saMsthAnane samacaturastra saMsthAna kahe che. zarIranA je bhAganA avayavanuM jeTaluM pramANa hovuM joIe eTalA pramANavALA te avaye heya-kaI paNa avayavanA pramANamAM vadhAro ghaTADe na hoya, evA sapramANu avayavALA zarIrane samacaturastra saMsthAna kahe che. nyodhaparimaMDala saMsthAna- grodha eTale vaDanuM jhADa. jema vaDanuM jhADa uparanA bhAgamAM paripUrNa AkAravALuM hoya che, paNa te nIcenA bhAgamAM pari. zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 3 2 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNa AkAravALu` hotuM nathI, e ja pramANe je zarIranuM saMsthAna nAbhithI uparanA bhAgamAM te sapramANa avayaveAthI ( zAstrokta lakSaNAvALAM avayavethI ) yukta DAya, parantu nAbhithI nIce hIna avayavAvALuM athavA adhika pramANayukta avayavAvALuM hoya, te sasthAnane nyagrodhapurimaDala sasthAna kahe che, A sasthAnamAM vaTavrukSanI jema paritA maDala hAya che. tenI spaSTatA upara kahyA pramANe samajavI. sAdi sasthAna~~~ahIM Adi pada vaDe nAbhinA ardho bhAga gRhIta thayA je saMsthAnamAM nAbhinI nIcenA bhAganA avayavAnA AkAra sapramANa hAya paNa nAbhinI uparanA bhAganA avayaveA saprama Nu AkAravALA na hoya evA sthAnane sAdi saMsthAna kahe che. A sasthAna nyodharima'Dala sasthAna karatAM viparIta lakSaNAvALu hAya che. kubja sasthAna--A sasthAnamAM hAtha, paga, mastaka, Daika Adi ava thavA anyanAdhika pramANavALA ( sapramANa ) hoya che. paNa vakSaHsthala Adi avayavA nyUnAdhika pramANavALA hAya che. A kathananuM tAtpa e che ke A saMsthAnamAM hAtha, paga Adi aMge te caigya lakhAIvALA haiya che, paNa madhya bhAga moTA hAya che. vAmana saMsthAna--A saMsthAnamAM hAya, paga, mastaka, DAka Adi ava yaveA laghu ( hIna pramANuvALA ) hAya che, paNa madhya bhAga ( adhika pramANa vALA) hAya che. hUMDaka saMsthAna--je sasthAnamAM zarIranuM eka paNa aMga zAstrokta lakSaNavALA pramANavALuM hAtuM nathI paNa pratyeka aMga nyUnAdhika pramANavALuM hAya che, te saMsthAnanuM nAma DuMDaka sthAna che. ! sU. 22 ! zrI sthAnAMga sUtra : 04 133 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAtmAvAlejIvoko ahita karanevAle chaha sthAnoMkA nirUpaNa , : TIkA-tathA - chaTThANA aNattao ahiyAe asuhAe " ityAdi-- anAtmAvALA jIvAne nIcenAM cha sthAna ahitakArI, azubhakArI, akSAntikArI, akalyANakArI, ane anAnugAmikatAnA nimitta rUpa thai paDe che. ahIM ' anAtmA padma " AtmA vinAnA cha A atuM vAcaka nathI. parantu ahIM kAyayukta AtmAne mATe ja anAtmA 'zabdanA pracAga thaye che, kAraNa ke kaSAya rahita AtmA ja potAnA mULa svarUpamAM avasthita rahe che, mATe kaSAya rahita AtmA ja kharA arthamAM AtmA kahevAne cAgya che, je jIvanA AtmA kaSAya rahita hoya che evA jIvane ja AtmAvALA kahI zakAya che, jene AtmA eve| hateA nathI tene anAtmAvALA kahI zakAya che. evA kAyayukta jIvane mATe je 6 sthAna ahita mAdinuM nimitta bane che te have prakaTa karavAmAM Ave che--(1) pA~ya, (2) parivAra, (3) zruta, (4) tapa, (5) lAla ane (6) pUjAsatkAra, A sUtramAM ahita zabda apathyanA arthamAM, ane azubha zabda pApanA arthamAM vaparAya che. asuhAe A zabdanI sa`skRta chAyA (( ,, " "" ' : asukhAya paNa thAya che te pakSe teneA a asukha athavA duHkha thAya che. ' akSama zabdanA artha asAmarthya' athavA ' azAnti ' thAya che. " ani:zreyasa eTale ' akalyANu ' ane 'atAgAmikatA' eTale ' azubhAnubandha ' eve atha thAya che. A prakAranA paryAya Adi 6 sthAna krodhAdi kaSAyAthI yukta jIvAne mATe ahita AdinA nimitta rUpa bane che. paryAya pada ahIM janmakALa athavA pratrajyAkALanu vAcaka che. te janmakALa ane pratrajyAkALane pazu ahI dIrghakAlina rUpe ja grahaNa karavAmAM AvyA che, alpakAlina rUpe grahaNu karAyA nathI, kAraNa ke anAtmavAnjIva mahAparyAyavALA hoya teA evA vicAra kare che ke huM janmanI apekSAe athavA paryAyanI apekSAe jyeSTha chuM" A prakAre tene tenI paryAya abhimAna Aditu kAraNu bane che. pravrajyA kALa TUMkA haiAya te pazu evA jIvane mATe pravrajyA abhimAnanuM kAraNa banI zake che, kAraNa ke te brahmadatta cakravartIne mATe janmaparyAya ahita, abhimAna AdinuM kAraNu khanI hatI ane kaDarIkane mATe pravrajyA paryAya jevI rIte sthA0 - 43 zrI sthAnAMga sUtra : 04 99 " 134 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahita smAdinuM kAraNa banI hatI e pramANe anAtmavAn ( kAyayukta ) jIvene mATe pazu janmaparyAya ane prajA paryAMya adgita AdinuM kAraNa mane che. anAmavAn jIvane mATe ziSyAdi rUpa parivAra ane pUgata Adi rUpa zruta pazu ahita, azula, akalyANu AdinuM nimitta bane che. kahyuM paNu che ke nAnadvaduEtro " ItyAdi-- manuSya jema jema bahuzruta thate jAya che, lekamAM mAnya thatA jAya che, ziSya samudAyathI yukta thate jAya che, tema tema siddhAnta pratyenI zraddhAthI vihIna banIne pratyenIka ( viparIta) AcAra vicAravALe khanatA jAya che ane tenAthI dUra ane dUra thatA jAya che. A kathata anAtmavAn jIveAne anulakSIne karavAmAM AvyuM che. e ja pramANe anAtmayAna jIvana anazanAdi rUpa 12 prakAranuM tapa paNa tenuM ahita Adi karavAnuM nimitta bane che, e ja pramANe azana prApti Adi rUpa lAbha ane pUjAsatkAra (vastrAdinA dAna dvArA thatA satkAra ane vaMdanA namaskAra rUpa pUjA) pazu evA jIvane mATe ahita AdinuM nimitta mane che. parantu je jIva AtmavAn ( kaSAyAthI rihata ) hAya che, tene mATe tA paryAya, parivAra Adi rUpa e ja 6 sthAna hita, zubha, kalyANa Adi ane che. e ja vAta sUtrakAre " chALA attavo ciAra '" sUtrapATha dvArA prakaTa karI che. A sUtrane apUrva sUtra karatAM viparIta grahaNa karavA joie. ! sU. 23 // cha prakArake Arya manuSyoMkA nirUpaNa kahyA che. tathA " ingvinhA nAgAriyA manussA vaLattA " ityAdi sUtrArtha -Aya manuSyanA nIce pramANe cha prakAra (1) ammas, (2) kalanda, (3) vaideha, (4) vaizvika, (5) hArita ane (6) cuMcunA. kulAya manuSyanA nIce pramANe 6 prakAra kahyA che--(1) ugra, (2) bhAga, (3) rAjanya akSAka, (5) jJAta ane (6) kauravya, zrI sthAnAMga sUtra : 04 135 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkArtha-le karuDhi dvArA jeo jAtinI apekSAe Arya gaNAya che, te manuSyone atyAya kahe che. tenA amba4 Adi 6 bheda batAvyA che. A chae jAtyAye Ilpa jAtinA hoya che. temane jaghanya, madhyama ane utkRSTanA bhedathI traNa prakAranA kahyA che. je A hasti parimita (hAthInA jeTalA vajananA ) maNi, motI, pravAla, sonuM, cAMdI Adi dravyarAzinA svAmI hoya che, temane jaghanya jAtyAya kahe che. jeo hastiparimita vajI, maNi, mANeka, Adi dravyarAzinA svAmI hoya che, temane madhyama jAtyAye kahe che. je hastiparimita vAnA svAmI hoya che, temane uttama jAtyAya' kahe che. lekaruDhi dvArA je manu kulArya rUpe prasiddha che temane kulArya kahe che. te kulAryanA paNa ugra Adi rUpa cha prakAra kahyA che bhagavAna AdinAtha dvArA jemane ArakSaka (keTalAla) rUpe niyukta karavAmAM AvyA hatA temane ugra kahe che ane jemane guru rUpe niyukta karavAmAM AvyA hatA temane bhoga kahe che. jemane temanA dvArA vayasya (mitra) bhAve vyavasthApita (svIkRta) karavAmAM AvyA temane rAjanya kahe che. RSa. bhanA vaMzamAM jemane janma thayo hoya temane aikyAka kahe che. bhagavAna mahAvIranA pUrva jene jJAta kahe che ane zAntinAtha bhagavAnanA pUrvajone kauravya (kaurava) kahe che. e sU. 24 che lokasthitikA nirUpaNa lekasthitine lIdhe jAtinI apekSAe Aryatva prApta thAya che. tethI have sUtrakAra lokapritinI prarUpaNa kare che- "jhaTiva sTora pattA" ityAdi- TIkAI-vekakSetranI sthiti (vyavasthA) cha prakAranI kahI che-(1) AkAza pratiSThita vAta. temAM tanuvAta ane ghanavAta e ane vAtane samAveza thAya zrI sthAnAMga sUtra :04 1 36 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. (2) vAta pratiSThita udadhi--tanuvAta ghanavAta rUpa vAtamAM vyavasiyata udadhi eTale ke ghane dadhi (3) udadhi pratiSThita pRthvI --ghadadhimAM pratiSThita (vyavasthita) ratnaprabhA Adi pRthvI. jo ke ISa praznArA pRthvI AkAzapratiSThita che ane vimAna, parvata Adi rUpa bIjI pRthvIe paNa AkAza AdimAM pratiSThita (vyavasthita) che, udadhimAM pratiSThita nathI, chatAM paNa ahIM "udadhi pratiSThita pRthvI" A prakAranuM je kathana karavAmAM AvyuM che te ratnaprabhA Adi pRthvIonI bahulatAne lIdhe karavAmAM AvyuM che, kAraNa ke te pRthvIe te udadhi pratiSThita ja che. (4) pRthvI pratiSThita trasa sthAvara jIva--kAraNa ke dvIyiAdika che pRthvI para ja vyavasthita hoya che. AkAza AdimAM pratiSThita parvata, vimAna Adi rUpa pRthvIomAM paNa pravItva sAmAnya hevAne kAraNe temAM pratiSThita (rahelA ) trasa jIve paNa pRthvI pratiSThita ja samajavA joIe. athavA vimAnagata devAdi trasajI nI avivakSA samajavI joIe. eTale ke temane pRthvIpratiSThita tromAM samAveza thavo joIe nahIM. "pRthvI pratiSThi sthAvara " evuM je kahevAmAM AvyuM che te kathana dvArA bAdara vanaspati Adi che ja grahaNa karavA joIe. kAraNa ke sUkSama sthAvara te sakala lekamAM rahelA che. tethI sthAvara pada dvArA aDI bAdara sthAvarane ja grahaNa karavA joIe. (5) jIvamAM pratiSThita ajIva-dArika Adi pudgala ahI "ajIvamAM pratiSThita jIva" A prakAranuM kathana karavAmAM AvyuM nathI. tenuM kAraNa e che ke ghaNAM ajI jI dvArA apratiSThita rUpe paNa levAmAM Ave che. (6) karmapratiSThita jIva eTale ke jJAnAvaraNIya Adi karmomAM sthita jIva. e sU. 25 che jIvoMkI gati aura dizAoMkA nirUpaNa AgalA sUtramAM evuM kahevAmAM AvyuM che ke jIva karmapratiSThita che. janI gati dizAomAM ja thAya che, tethI have sUtrakAra temanI gationI tathA dizAonI prarUpaNa kare che chAbo sworttAgoItyAdi TIkArtha-dizAe 6 kahI che--(1) prAcIna (pUrva), (2) pratacIna (pazcima), (3) dakSiNa, (4) udIcIna (uttara), (5) urva dizA ane (6) adizA. IzAna, agni, niRtya ane vAyavya, e cAra vidizAo hovAthI temane ahIM grahaNa karavAmAM AvI nathI, te kAraNe pUrvAdi 6 dizAo ja ahIM zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 37 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAmAM AvI che. athavA-jInI gati ane vyutkAnti Adi 6 dizAemAM ja thAya che, te kAraNe dizAo che ja kahevAmAM AvI che athavA che sthAnakane adhikAra cAlatuM hovAthI ahI 6 mukhya dizAonuM ja kathana karavAmAM AvyuM che. have sUtrakAra gati AdinI prarUpaNa kare che - cha iAiuiMItyAdi- jIvanI gati zreNi anusAra thAya che, tethI teo pUrvAda cha dizAmAM thaIne ja pitAnA adhiSita sthAnamAMthI utpattisthAna tarapha gamana kare che. 1. e ja pramANe jInI Agati -utpattisthAna tarapha Agamana paNa 6 dizAomAMthI ja thAya che. A kathananuM tAtparya e che ke jIvanI gati ane Agati A banane prajJApaka sthAnanI apekSAe pUrvAdi dizAone Azrita hoya che. e 2aa tathA vyutkAnti-utpattisthAnane prA. jIvanI te utpattisthAnamAM utpatti-paNa trAju gatinA chae dizAomAM ja thAya che. 3 sthA - 4 tathA AhAra paNa chae dizAomAMthI grahaNa thAya che, kAraNa ke jIva pUrvAdi dizAomAM rahelA pradezamAM avagADha thayelAM pulane sparza kare che ane pRSTha thayelAM te pulane ja AhAra kare che. 4 tathA vRddhi (upacaya) paNa chae dizAomAMthI thAya che. pA e ja pramANe nivRddhi, vikrvaNA Adi paNa chae dizAone Azrita hoya che, ema samajavuM. zarIranI hAninuM nAma nivRddhi che . 6zarIrane judA judA rUpe parigumAvavuM tenuM nAma vikriyA che. | 75 gatiparyAya-sAmAnya gatinuM nAma gatiparyAya che. ahIM "gatiparyAya pada paralekamAM jIvanA gamananuM vAcaka nathI, kAraNa ke tenuM te gati ane AgatimAM grahaNa thaI cukayuM che. mULa zarIrane choDayA vinA AtmAnA keTalAka pradezane bahAra kADhavA tenuM nAma samudraghAta che. te samughAtanA vedanA samudraghAta Adi sAta prakAra kahyA che. lA samayakSetramAM-manuSyakSetramAM je sUrya AdinA prakAzane saMbaMdha che, te zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 38 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALasaMga che. Aditya Adi dvArA ja kALanuM niyamana thatuM hovAthI ahIM Aditya AdinA prakAzane ja kALarUpe prakaTa karavAmAM Avela che. te 10 sAmAnyane grahaNa karanAra je bodha che, tenuM nAma darzana che. te dazanane ahIM guNapratyaya avadhi Adi pratyakSa rUpe grahaNa karavAmAM Avela che. te darzana dvArA vastune je pariccheda (bodha) thAya che tene athavA tenI je prApti che tenuM nAma darzanAbhigama che. ! 11 matijJAna Adi rUpa jJAna vaDe je abhigama thAya che tene athavA matijJAna Adi rUpa jJAnano je abhigama (prApti) thAya che tene jJAnAbhigama kahe che. e 12 guNa pratyaya avadhi Adi pratyakSa vaDe ane je paricacheda (baMdha) thAya che tenuM nAma jIvAbhigama che. ! 13 pudgalAstikAya Adikane guNapratyaya avadhi Adi pratyakSa vaDe je pariccheda (badha-jJAna) thAya che tenuM nAma achavAbhigama che. 14. A rIte jema jIvonI gati Adi uparyukta vastuo chae dizAmAM thAya che. e ja pramANe covIsa kaMDakanA jamAnA pAMcendriya tiryacaninI gati adhika vastuo chae dizAmAMthI thAya che. manuSyanI gati Adika vastuo paNa e dizAmAMthI thAya che. paraMtu nAraka Adi 22 daMDakaMgata jIve chae dizAomAM gati AdivALAM hatA nathI, kAraNa ke te 22 prakAranA jIva vizeSa rUpa nAraka Adikene nArake ane dezamAM utpattine abhAva rahe che. te kAraNe te jIvomAM udarvadizA ane ardha dizA taraphanI gati ane Aga tine abhAva rahe che. nAraka jIva tenuM narakagatinuM AyuSya pUruM karIne tyAra pachInA bhAvamAM nAraka rUpe ke deva rUpe utpanna thatuM nathI, ane deva paNa tenuM devakanuM AyuSya pUruM karIne pachInA bhAvamAM deva athavA nAraka rUpe utpanna thatuM nathI. tathA temanAmAM guNapratyaya (tapasyAdi janya) avadhijJAna, avadhidarzana, jIvAbhigama ane achavAbhigamane sadbhAva heta nathI. paraMtu bhavapratyaya avadhinI apekSAe vicAra karavAmAM Ave te nAraka ane jyotiSka tiya avadhivALA hoya che, bhavanapati ane vyantara urva avadhivALA hoya che ane vaimAnika deve adhe avadhivALA hoya che. bAkInA ja avadhi rahita hoya che. sU. 26 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 39 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyata manuSyoke AhAragrahaNa aura AhArakA grahaNa nahIM karanekA nirUpaNa AgalA sUtramAM ja manuSyane achavAbhigamavALA kahevAmAM AvyA che. tethI e ja manuSyanA prastAva sAthe susaMgata evA saMyata manuSyanA AhAra grahaNa ane AhAra agrahaNanA kAraNa che temanuM sUtrakAra have nirUpaNa kare che. "hiM TALahiM samaje Lithe" ItyAdi- sUtrArtha-nIce darzAvelA cha kAraNethI AhAra grahaNa karanAra zramaNa nigraMtha jinAjJAnuM ullaMghana karanAra gaNAtuM nathI, 1) vedanA--jyAre sudhAvedanA rUpa kAraNuM upasthita thAya che tyAre tenA upazamanane mATe AhAra grahaNa karatA sAdhu jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. (2) viyAvRtya--gurunI zuzraSA karavA rUpa kAraNa jyAre upasthita thAya, tyAre je te AhAra grahaNa kare te jinAjJAne virAdhaka gaNAto nathI. (3) IryApathanI vizuddhi rUpa kAraNe jyAre upasthita thAya tyAre paNa je te zramaNa nigraMtha AhAra grahaNa kare che te paristhitimAM paNa te jinA jJAne virAdhaka gaNAtuM nathI, kAraNa ke je sAdhu bhUkhyo hoya che te azakta banI javAne kAraNe IryApathanI vizuddhi yaMgya prakAre jALavI zakatuM nathI. tethI A IryApathanI vizuddhi karavAne nimitte je te AhAra le te jinAjJAnuM ulaMghanakartA gaNu nathI. - pRthvIkAyAdikanI rakSA karavA rUpa 17 prakAranA saMyamane nimitta Aha 2 grahaNa karanAra zramaNa nigraMtha paNa jinAjJAna virAdhaka gaNAtuM nathI. (5) umbuvAsa Adi rUpa prANanI sthiti nimitte AhAra grahaNa karanAra zramaNa nigraMtha paNa jinAjJAne virAdhaka thatuM nathI. (6) je te zramaNa nigraMtha dharmacintanane nimitta-sUtrArthane vAraMvAra vicAra karavA rUpa zubha cittapraNidhAnane nimitta-AhAra grahaNa kare te paNa te jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI. A prakAranA A 6 kAraNone lIdhe AhAra grahaNa karanAra sAdhune jinAjJAnA virAdhaka gaNatA nathI. e ja pramANe nIce darzAvelAM cha kAraNone lIdhe je kaI zramaNa nigraMtha AhArane parityAga karI nAkhe te tene paNa jinAjJAne virAdhaka gaNI zakAto nathI-- je kaI zramaNa nigraMtha javara AdithI pIDAte hoya te evI pari sthatimAM je te AhAra le baMdha karI de te tene jinAjJAna virAdhaka gaNAtuM nathI. zrI sthAnAMga sUtra : 04 140 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je kaI zramaNa nigraMtha para deva, manuSya Adi kRta upasargo AvI paDe. te evI paristhitimAM je te AhArane parityAga karI nAkhe to tene jinAjJAnuM ullaMghana karanAre gaNI zakAya nahIM. brahmacaryanI rakSA nimitte AhArane parityAga karI nAkhanAro zramaNa paNa jinAjJAne virAdhaka gaNAtuM nathI, kAraNa ke amuka samaya paryantanA AhArano tyAga dvArA brahmacarya vratanI rakSA thAya che, evuM mAnavAmAM Ave che. (4) prANidayA-pRthvIkAya Adi jAnI rakSAnA hetuthI ane (5) anazana Adi 12 prakAranA tapanA AcaraNane nimitta AhArane parityAga karanAre sAdhu paNa jinAjJAne virAdhaka gaNAto nathI. (6) bhaktapratyAkhyAna (saMthAre) Adi rUpa viziSTa tapasyAne nimitte AhArane parityAga karanAre zramaNa nirgatha paNa jinAjJAna virAdhaka gaNAtA nathI. A prakAranA cha kAraNene nimitte parityAga karanAra sAdhu jinAjJAne virAdhaka banatuM nathI. sU. 27 che unmAdasthAnakA nirUpaNa uparanA sUtramAM zramane AhAra grahaNa karavAnA tathA AhArano pari. tyAga karavAnA kAraNe batAvavAmAM AvyAM. have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke kyAM kayAM anucita kAryo karanAra zramaNa nirgatha unmatta (pAgala) banI jAya che. "hiM 8La izayA kamAyaM vALanA" ItyAdi- TIkAtha-AtmA (jIva) nIcenAM cha kAraNane lIdhe unmAdane prApta kare che. (1) ahaMnta bhagavAnane avarNavAda karavAthI eTale ke temanI azlAghA thA -2 zrI sthAnAMga sUtra : 04 141 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA niMdA karavAthI jIva unmAdane prApta kare che. athavA evA jIvane unmatta jevo (pAgala jeva) mAnavAmAM Ave che. (2) je jIva aI te dvArA prarUpita zrata cAritrarUpa dharmane avarNavAda kare che te paNa unmAdane prApta kare che. (3) je jIva AcAryuM ke upAdhyAyane avavAda kare che te paNa unmAdane prApta kare che. (4) sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA rUpa caturvidha saMghane avarNavAda karanAra jIva paNa unmAdane prApta kare che. unmAda mahAmithyAtva rUpa hoya che, tethI tene sabhAva evAM jIvamAM ja rahe che ke jeo ahata Adine avarNavAda karatA hoya che. athavA unmAda zabdane artha bakavATa paNa thAya che ane te cittanI asthiratA rUpa hoya che, ahaMta AdinI niMdA karanAra jI para zAsana deve kupita thaIne temanI A prakAranI durdazA karI nAkhe che. A prakAre unmAdanA cAra kAraNenuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra pAMcamAM kAraNanuM kathana kare che yakSAveza-kaI paNa kAraNe kapAyamAna thayelA devathI adhiSita thavAne kAraNe zarIramAM devane praveza thavAne kAraNe jIpa unmAda dazAne prApta kare che, A vAtano te ghaNA lokone pratyakSa anubhava thatuM hoya che. (6) mohanIya karmanA udayathI paNa jIva unmAda dazA prApta kare che. jIvane jyAre viziSTAvasthAmAM mithyAtva, veda, zoka Adi rUpe mohanIya karmane udaya thAya che tyAre paNa jIva unmAdanI avasthAne prApta kare che. A prakAranA 6 kAraNone lIdhe jIva unmAdanI avasthAne prApta kare che, ema samajavuM. . 28 | chaha prakArake pramAdaka nirUpaNa jyAM unmAda hoya che tyAM pramAda paNa hoya che ja. tethI have sUtrakAra pramAdanA 6 prakAranuM nirUpaNa kare che. vi pramANa paumtte " ItyAdipramAdanA nIce pramANe 6 prakAra kahyA che-(1) madyapramAda, (2) nidrApramAda, (3) viSaya pramAda, (4) kaSAyapramAda, (5) ghatapramAda ane (6) prati zrI sthAnAMga sUtra : 04 14 2 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhanA pramAda, sadupayeAganA abhAvanuM nAma pramAda che. te pramAdanA madyapramAda Adi 6 prakAra kahyA che. madajanaka je surA (zarAba) Adi che te pramAdakAraka hovAthI temane pramAdarUpa kahevAmAM AvyA che. athavA madirApAna karavAne lIdhe janita je pramAda che tenuM nAma madyapramAda che. kahyuM paNa che ke "jittAtti ane mAnava" ItyAdi- madyapAna karavAthI madyapAna karanAra jIvone cittamAM brAnti-asAva dhAnatA AvI jAya che. A brAti dvArA jyAre citta brAnta thaI jAya che, tyAre jIvane pApa kRtya karavAnA ja vicAra AvavA lAge che, tethI te jIva pApa ka karIne dugatimAM jAya che. te kAraNe keIne madirA ApavI joIe paNuM nahIM ane pote paNa tenuM sevana karavuM joIe nahIM. A prakAranuM A paheluM sthAna (kAraNa) samajavuM. have nidrApramAda rUpa bIjA sthAnanuM spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che - nidrA pote ja pramAda rUpa che. athavA nidrAjanita je pramAda che tenuM nAma nidrApramAda che. kahyuM paNa che ke "nizastro zrutaM nAvi vitaM" ItyAdi... nidrAzIla jIva zratanI ane dhananI prAptithI vaMcita rahe che. ane zrata ane dhananA abhAvathI te sadA duHkhamAM ja sabaDayA kare che. tethI A nidrAne jItI lenAra athavA tene AdhIna nahIM thanAra jIva dhanya che. have viSayapramAdanuM svarUpa samajAvavAmAM Ave che-zabdAdi viSaya35 pramAda che tene viSayapramAda kahe che. athavA zabdAdi janita je pramAda che tene viSayapramAda kahe che. kahyuM paNa che ke "viSayakuro " ItyAdi jyAre jIva viSamAM lIna thaI jAya che tyAre te potAnuM hita zemAM che ane ahita zemAM che te samajI zakto nathI. tethI te anucita kAryo karyA kare che. tene lIdhe te dIrghakALa sudhI A saMsAra rUpa gahana vanamAM paribhramaNa karyA kare che. ane te A saMsAra sAgarane pAra karavAne kadI samartha thatA nathI. zrI sthAnAMga sUtra : 04 143 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have kaSAya pramAdanuM svarUpa spaSTa pramAda che tenuM nAma kaSAya pramAda che. pramAda che tenuM nAma kaSAya pramAda che. kahyuM paNa che ke-- 8 vittaratnamasjichuM " ItyAdi-- karavAmAM Ave che--kaSAya rUpa je athavA krodhAdi kaSAyAthI janita je kaSAyAthI asa`kilaSTa ( rahita ) je citta che, tene ja eka Antara ratna rUpa kahyuM che. jenuM te citta rUpI ratna kaSAya rUpa doSA dvArA cArI levAmAM athavA khUMcavI levAmAM AvyuM che evA jIvanI pAse duniyAbharanI vipattie AvatI rahe che ane tene duHkhita karyAM kare che, have ghatapramAdanuM svarUpa prakaTa karavAmAM Ave che. dyUta ( jugAra ) ramavA rUpa je pramAda che tenuM nAma dhRtapramAda che. athavA dhRtathI janya je pramAda che tenuM nAma dhRtapramAda che. kahyuM paNa che ke '' tAtattayanaSpitta H ItyAdi-- vratakriyAmAM Asakta thayelA jIvanuM citta, dhana, kAma-zubhaceSTAo ane buddhi naSTa thaI jAya che eTaluM ja nahIM paNa saMsAramAM tenu' nAma levuM e paNa pApa gaNAya che. have pratilekhanA pramAdanuM svarUpa prakaTa karavAmAM Ave che--pratilekhanA eTale paDilehaNA athavA vaAdinI levA te drazya, kSetra, kALa ane bhAvanA bhedathI cAra prakAranI che. banne samaya vajra, pAtrAdinI pratilekhanA (palevaNA) karavI tenu nAma dravya pratilekhanA che. te dravya pratilekhanA cakSu vaDe sabhALa pRthaka nirIkSaNa karavA rUpa hoya che. kahyu' paNa che ke : 64 vatthapattAivatthUrNa " ityAdvi-- je jIva banne kALa vastra, pAtrAdinI pratilekhanA karavAmAM pramAda kare che, te A sa'sAra sAgaramAM paribhramaNa karyAM ja kare che. kAryAtsaga karavAnA sthAnanu', besavAnA sthAnanuM, zayana karavAnA sthAnanuM, stha'Dila javAnA ( Dhalle javAnA ) rastAnu ane vihAra kSetranu' je sArI rIte nirIkSaNa karavuM zrI sthAnAMga sUtra : 04 144 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM nAma kSetra pratyupekSA ( kSetra paDilehaNA) che. kALavizeSanI je vicArahyuM che tenuM nAma kALa pratyupekSaNa che. dharmane nimitte je jAgaraNa Adi rUpa pratyupekSaNa (paDilehaNA) che tenuM nAma bhAva pratyupekSaNA (paDilehaNA) che. kahyuM paNa che keH "jiM ca ji vA " ItyAdi- "hajI sudhI zuM karyuM ane have mAre zuM karavAnuM bAkI che ? huM tapa te karatA nathI, mAruM zuM thaze ?" A prakAranI pUrvApara rAtrikALamAM je vicAraNA cAle che tenuM nAma bhAva prati lekhanA che. A pratyupekSaNamAM je pramAda che-zithilatA che, athavA jinendra bhagavAnanI AjJAnuM je ulaMghana thAya che tenuM nAma ja pratyupekSaNa pramAda che. A kathana dvArA dasa prakAranI samAcArI rUpa je pramArjana, bhikSAcaryA Adi che, temAM je pramAda che te pramAda tathA IcchAkAra mithyAkAra Adike mAM je pramAda che, te gRhIta thaI gaye che, kAraNa ke prayukSiNA samAcArI rUpa hoya che. pramArjanA Adine samAcAramAM samAveza thaI javAne kAraNe pratyupekSaNa pramAdamAM pramAjanAdi pramAdane paNa samAveza thaI jAya che. sU. 29 pramAda viziSTa pratyupekSaNAkA nirUpaNa AgalA sUtramAM pratyupekSaNa (paDilehaNa) pramAdanI prarUpaNA karavAmAM AvI. have sUtrakAra pramAda vizeSa rUpa e ja pratyupekSaNa (paDilehaNA) nA cha prakAranuM kathana kare che. " chavi vmAhii gymttA" ityAdi- pramAda pratilekhanA (palevaNu) cha prakAranI kahI che. te prakAra nIce pramANe che-(1) ArabhaTA, (2) sammA~, (3) mozalI, (4) prapheTanA, (5) vyAkSita ane (6) vedikA. upayogane je abhAva che tenuM nAma ja pramAda che. te pramAda pUrvakanI je pratilekhana thAya che tene pramAda pratilekhanA kahe che. tenA ArabhaTA pratilekhanA Adi 6 bheda kahyA che, tenuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che- AraTA pratilekhanA-je pratyupakSaNa viparIta rUpe karavAmAM Ave che, tene ArabhaTA pratyupekSaNa kahe che. athavA ghaNuM ja utAvaLathI je paNa thAya che tene ArabhaTA pratyupekSaNuM kahe che. eka vastranI pUrepUrI pratilekhanA karyA pahelAM bIjA vastranI pratilekhanA zarU karanAranI pratilekhanA A prakAranI gaNAya che. A prakAranI palevaNA vajanIya che. saMmardI pratyapekSaNuM-je vastranA madhyabhAgamAM saMkucita khUNe hoya che te vastranI pratyupekSaNAne saMmardo pratyupekSaNa kahe che. athavA apratilekhita zrI sthAnAMga sUtra : 04 145 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadhinI upara besIne je pratyupekSaNa (palevaNuM) karAya che tenuM nAma saMmardI pratyupekSaNa kahe che. A prakAranI pratyupekSaNa paNa varjanIya che. mozalI pratyakSa-pratyapekSaNIya je vastra che, te vastranA bhAga vaDe te tiryagu, urdhva athavA adhaHsaMghaTTana che, tenuM nAma mozalI pratyupekSaNA che. te melI pratyupekSaNa paNa vajanIya che. prapheTanA pratyupekSaNA-dhULavALA vastrane jema jhATakAravAmAM (khaMkheravAmAM) Ave che tema pratyupekSaNIya ane jerathI je jhaTakAravAmAM Ave che tenuM nAma prazkeTanA prayupekSaNa che. te pratyupekSaNa paNa varjanIya che. vyAkSiNa pratyupekSaNa-vastranI pratyupekSaNa karIne vastrane khIMTI Adi para TAMgI devAnuM kArya je pratyupekSaNAmAM thAya che, te pratyupekSaNane vyAkSiNA pratyupekSaNA kahe che. te prakAranI pratyupekSaNa paNa varjanIya che. vedikA pratyupekSaNa-vedikA pratyupekSaNAnA nIce pramANe pAMca prakAra paDe che-(1) urva vedikA, (2) adhevedikA, (3) tiryagU vedikA, (8) dvidhA vedika ane (5) eka vedikA, ane ghuTanI upara hAtha rAkhIne je pratyupekSaNa karAya che tene urthavedika pratyapekSaNa kahe che. ane ghUMTaNenI nIce hAthane rAkhIne je pratyapekSaNa karAya che tene adhevedikA pratyupekSaNa kahe che. banne jAnu ( jAgha) nI bAjumAM hAtha rAkhIne je pratyupekSaNa karAya che tenuM nAma tiya vedikA pratyupekSaNa che. ane hAthanI vacce bane jAnuone rAkhIne je pratyapekSaNa karAya che tenuM nAma dvidhAvedikA pratyupekSaNa che. eka jAnune (jadhane) bane hAthanI vacce rAkhIne je pratyupekSaNuM karAya che tenuM nAma ektavedikA pratyupekSaNa che. A badhI pratyupekSaNAe sadeSa hovAne lIdhe vajanIya che. A pramANe pramAda pratilekhanAnA cha prakAranuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra apramAda pratilekhanAnA cha prakAranuM nirUpaNa kare che. izva janacarjiAnA" ItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra : 04 146 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apramAdapUrvaka je pratilekhanA karavAmAM Ave che tenuM nAma apramAda pratilekhana che. tenA nIce pramANe cha prakAre che-(1) anartita, (2) avalita, (3) ananubalpi, (4) amezali, (5) purimA nava beTa ane (6) prANa prANavizodhana. anartita apramAda pratilekhana-je pratyupekSaNamAM pratyukSiNA karanAra vyakti dvArA vastra athavA zarIrane nacAvavAmAM (DolAvavAmAM) AvatuM nathI te pratyupekSaNane anatita apramAda pratilekhanA kahe che. avalita apramAda pratilekhanA-je pratyupekSaNAmAM vastra ane zarIra, e banene saMkucita karavAmAM AvatA nathI evI pratilekhanAne avalita apramAda pratilekhanA kahe che. ananabandhI prayukSiNAje pratyupekSaNamAM nirantara prapheTana (jhaTakAravAnI kriyA) ne abhAva rahe che te pratyupekSaNane ananumandI pratyupekSaNa kahe che. ahIM praskeTananuM sAtatya grahaNa thayuM che. te praTananA sAtatya rUpa anukhane je pratyupekSaNAmAM abhAva hoya che te pratyupekSaNane ananubadhI apramAda pratilekhanA kahI che. amezalI apamAda pratilekhanA--pUrvokta lakSaNavALI mozalIne je pratyupekSaNAmAM sadbhAva heta nathI evI pratyupekSaNAne amalI apramAda pratilekhanA kahe che. SaTu purimA nava beTa apramAda pratilekhanA-AMkho vaDe joIne ja praskeTana ( jhaTakAravAnI kriyA) karAya che, tene "purima" kahe che. pramAjanA karyA bAda je prazkeTana thAya che tene kheTa kahe che. A prakAranuM purima ane bATa vacce antara che. vaane ukelIne tenA AgalA bhAganuM upara, vacce ane nIcenA bhAgamAM AMkha vaDe bArIka nirIkSaNa karIne traNa parimA (traNa praTana) karavA joIe. tyArabAda tene pheravI nAkhIne pharIthI e ja pramANe AMkhethI bArIka nirIkSaNa karIne traNa purimA karavA joIe. A prakAranA 6 purimA samajavAnava khoTanuM svarUpa A prakAranuM che-je vasanI zrI sthAnAMga sUtra : 04 147 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyupekSA ( palevaNA ) karavAnI hAya tene pahelAM te saMbhALapUrvaka ukelavu* joie. tyArakhAda saMmukha bhAganI traNa vAra yatanApUrvaka pramAnA karavI joie, ane pramAnA karIne pharI traNa prasphATana karavA joie. e ja pramANe madhyabhAgamAM ane antima bhAgamAM traNa vAra yatanApUrNAMka pramAnA karIne traNa traNa prasphATa karavA joie, A prakAre kula nava kheATa thAya che. A prakAranI je pratyupekSA che tene " SaT purimA ane nau khATa rUpa apramAda pratyupekSaNA " kahe che, 6 prANi prANa vizeAdhana apramAda pratilekhanA--kunthu ( atavA ) Adika jIvAnI je vizeAdhanA che tenuM nAma * prANiprANu vizAdhana apramAda prati lekhanA " che. uttarAdhyayana sUtranA 26 mAM adhyayananI priyadarzinI TIkAmAM A apramAda pratilekhanAnuM vistRta vivecana karavAmAM AvyuM che, te jijJAsu pAkAe tyAMthI te vAMcI levAnI bhalAmaNa karavAmAM Ave che. ! sU. 30 // lezyAke svarUpakA kathana uparanA sUtramAM pramAda pratilekhanA ane apramAda pratilekhanAnuM mirUpaNu karavAmAM AvyuM. lekSAvizeSa para tene AdhAra hAvAthI have sUtrakAra sAmAnya ane vizeSa rUpe lezyAonA svarUpanuM nirUpaNa kare che. 66 i kesAmo vaLatto '' ityAdi-- TIkA"--jemanA dvArA jIva ka`thI lipta (AcchAdita) thAya che, te lephyA che, evI lezyAonA nIce pramANe 6 prakAra che--(1) kRSNalezyA, (2) nIla lezyA, (3) kApAtalezyA, (4) tenailezyA, (5) padmalezyA ane (6) zukala lezyA. e ja prakAranuM kathana manuSya ane devAnA viSayamAM paNa samajavuM. kRSNAdi dravyanI sahAyatAthI janya AtmAnA pariNAma vizeSa rUpa AlezyAe hoya che. kahyuM paNa che ke : " AdriyasArithAt ' ityAdi je prakAre pApuSpanA sa'sarga'thI sphaTikramAM (maNimAM) tenA AkAranuM parizuzmana thaI jAya che, e ja pramANe kRSNAdvi dravyanA sa`sagathI AtmAmAM e ja jAtanuM je pariNamana thAya che, e ja lephyA che. paMcendriya tiya cAmAM ane manuSyamAM 6 vaizyAonA sadbhAva hAya zrI sthAnAMga sUtra : 04 148 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. paratu devAmAM te jAtinI apekSAe 6 lezyAe hoya che eTale ke amuka devAmAM amuka lezyAone ane bIjA devAmAM amuka lezyAone sadUbhAva hoya che. Avazyaka sUtranI munitaSiANa je TIkA mArA dvArA lakhAI che temAM lezyAonA svarUpanuM vistRta vivecana karavAmAM AvyuM che. te jijJAsu pAThakee te vAMcI levuM. e sU, 31 | devenI lezyAone AgalA sUtramAM ullekha thayo che. te saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra devaviSayaka sUtranuM kathana kare che. devasUtrakA kathana "saNa gaM seviMta revanno somarasa" ItyAdi- TIkArya-devendra devarAja zakranA lekapAla sama mahArAjane 6 paTTarANIo kahI che. e ja pramANe devendra devarAja zakanA lakapAla yama mahArAjane paNa 6 paTTarANIo kahI che. sU. 32 aaN phuvALA seviMvAra vALo' ityAdi- TIkAIdevendra devarAja IzAnanI madhyama pariSadanA devenI 6 palyopamanI sthiti kahI che. sU. 33 che | dikakumAryAdika kA nirUpaNa "za sikumAri mahattariyAgoItyAdi- TIkArtha-bhavanapati denA dasa prakAre che. temane eka prakAra dikumArone che. te dikumAra jAtinI 6 dikakumArI maharikAe (mukhya devIo) kahI che. temanAM nAma nIce pramANe che -(1) rUpA, (2) rUpAzA, (3) surUpa (4) rUpavatI, (5) rUpakAntA ane (6) rUpaprabhA. te devIe pradhAnatama-mukhya hovAne kAraNe temane mahattarikA kahI che. e ja pramANe vighukumAra jAtinA bhavanapati devenI jAtinI je vighukumArI mahattarikAo che, te paNa cha ja kahI che. temanAM nAma nIce pramANe che-(1) AlA, (2) zakrA, (3) zaherA, (4) saudAmanI, (5) idrA ane (6) ghanavidhuta che sU. 34 zrI sthAnAMga sUtra : 04 149 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "gharakaraNa nAnakumAri rAjakumAro" ItyAdi- nAgakumAredra nAgakumArarAya dharaNane 6 amahiSIo che, temanAM nAma nIce pramANe che-(1) AlA, (2) zakA, (3) zaherA, (4) saudAmanI, (5) indrA ane (6) ghanavidyuta nAgakumArendra nAgakumArarAya bhUtAnandane 6 agra mahiSIo che. temanA nAma nIce pramANe che--(1) rUpA, (2) rUpAMzA, (3) surUpa, (4) rUpavatI, (5) rUpakAntA ane (6) rUpaprabhA. gheSa paryantanA dakSiNa dizAnA samasta adhipatienI amahiSIonA viSayamAM dharaNanI agamahiSIonA jevuM ja kathana samajavuM. mahAgheSa parya tanA uttara dizAnA samasta adhipationI agramahiSIonA viSayamAM bhUtA nandanI agamahiSIenA jevuM ja kathana grahaNa karavuM. ke sU. 35 che gharaNendrAdikakA sAmAnika sahastrIkA nirUpaNa gharava La nAmANi " ityAdi-- TIkArtha-nAgakumArendra nAgakumArarAja dharaNanA sAmAnika devenI saMkhyA 6000 nI kahI che. e ja pramANe bhUtAnandathI laIne mahAgheSa paryantanA pratyeka IndranA sAmAnika deva 6-6 hajAra kahyA che. sAmAnika deva addhivALA hovAne lIdhe IndranA samAna hoya che. e sU. 36 che viziSTa mativAle devoMkI gatine bhedakA nirUpaNa uparanA sUtromAM devonA viSayamAM thoDuM kathana karavAmAM AvyuM che. A deve bhavapratyayathI ja ( deva bhavanI prApti thavAne kAraNe ) viziSTa mativALA hoya che. tethI have te devenI matinA bhedonuM sUtrakAra nirUpaNa kare che. TIkArtha-"divA kAma guttA" ItyAdi-- avagrahamati 6 prakAranI kahI che. manana karavuM tenuM nAma mati che. te mati AjiniSika jJAnarUpa hoya che. Aminibedhika jJAnarUpa matinA nIce zrI sthAnAMga sUtra : 04 150 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe cAra bheda paDe che-(1) avagraha, (2) iMDA, (3) avAya ane (4) dhAraNA. samasta vizeSAthI nirapekSa ane anirdezya evA sAmAnya artha rUpa rUpAdinuM je pahelAM grahaNa thAya che tenuM nAma avagraha che. avagraha vaDe jANelA padArthanuM je vizeSa rUpe AleAcana thAya che, tenuM nAma IhA che ava graha ane ihA, A ante vaDe sAmAnya ane vizeSa rUpe jANelA padArthanA je nizcaya thAya che, tenu nAma avAya che. avagrahu, ihA ane vAya, e traNe dvArA adhigata arthanI je avismRti (bhUlayuM nahI te ) che, tenuM nAma dhAraNA che. kahyuM paNa che ke sAmannasthAvALuM ' ityAdi-- 66 A prakAre matinA cAra bhedamAMnA je pahelA bheda che tenu" nAma avagraha mati che. te avagraha matinA vyaMjanAvagrahamati ane arthAvagrahumati nAmanA be bheda paDe che. vyaMjanAvagrahamatinuM svarUpa A prakAranu che. jema dIpakanA dvArA padA vyakta karAya che tenuM nAma vyaMjanAvagrahamati che. cakSu ane mana vaDe vyaMjanAvagraha thatA nathI, kAraNa ke te banne indriye aprApyakArI che. vyaMjanAvagraha zrotra, ghrANu, rasanA ane sparzendriya, A cAra indriyA vaDe ja thAya che, kAraNa ke A cAra indriyA upakaraNendriyA che ane te indriyA prApyakArI che. tethI te cAra upakaraNendriyA sAthe sabaddha zabdAdi rUpa ane je avyakta rUpe edha thAya che, tenu' nAma vyaMjanAvagraha che. A kathananA bhAvAtha nIce pramANe che- zd HH ,, upakaraNendriyane ane zabdAdi rUpa pariNata dravyanA sabadha thatAM prathama samayathI laIne arthAvagraha thavAnA samaya sudhI, je suma, unmatta, sUcchita Adi puruSanA jJAnanI jema zabdAdi dravya mAtranA sabaMdhane viSaya karanArI phAI avyakta jJAnamAtrA hoya che tenuM nAma vyaMjanAvagraha mati che. arthAvagraha mati-- A zuM che ? " A prakAre anirdezya sAmAnya mAtrarUpa arthanA je vyakta rUpe pariccheda (madha) thAya che, tenu nAma arthAvagraha che. arthAvagraha rUpa je mati che tene arthAvagrahamati kahe che. te arthAvagraha mati nizcaya ane vyavahAranA bhedathI e prakAranI che. vyaMjanAvagraha thayA bAda eka samaya sudhI je mati hoya che tenu nAma nizcaya arthAvagraha mati che, ane antara murhuta pramANavALI je mati che tenuM nAma vyavahAra arthAMvagraha mati" che. A mati jo ke avAya rUpa hAya che, chatAM paNa uttarakALabhAvI je IhA ane avAya che temanA kAraNabhUta hAvAthI tene avagraha mati A rUpe uparita karavAmAM Avela che. kahyuM paNa che ke; sthA0 - 48 zrI sthAnAMga sUtra : 04 151 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " sAmannamettAhanuM " ItyAdi- " A gAthAmanA artha A pramANe che--je sAmAnya mAtrane grahaNa kare che te eka samayanA pramANa kALavALA naiRRyika prathama avagraha che. bIjo je avagraha che te tyAra bAda ihita vastuvizeSane grahaNa karavAnA svabhAvavALe hAya che. tenA kALanuM pramANa eka antamuhUrtanuM che ane te avAya (nizcaya) rUpa hoya che, e ja vyAvahArika amaDu che. tene je avagraha rUpe prakaTa karavAmAM Avela che te iThThA ane avAyanI apekSAe aupacArika rIte kahela che, kAraNa ke te vizeSApekSa sAmAnyane grahaNu kare che. tyAra khAda avagraha dvArA grahaNa karAyela sAmAnya anI vizeSa rUpe je AlecanA thAya che, tenu nAma IhA' che. tyAra bAda apagreDa ane ihA dvArA sAmAnya vizeSa rUpe gRhIta thayelA padArthonA ' avAya' rUpa edha thAya che te avAya nizcaya rUpa hoya che. tyAra bAda sAmAnya vizeSanI apekSA jyAM sudhI rahe che, tyAM sudhI dhAraNA rUpa chellA bheda rahe che. zarUAtamAM sAmAnyane gheADIne nizcaya varka sarvatra ihA ane avAyanA saddabhAva hAya che. A kathananu tAtparya e che ke sAmAnyamAM te avagraha rUpa epa ja thAya che ane vizeSamAM hA avAya rUpa epa thAya che. vyavahArArthAvagraha mati jo ke avAya rUpa DAya che, parantu te uttarakALabhAvI chaThThA ane avAya rUpa medha thavAmAM kArabhUta hAya che tethI tene avAya avagraha kahevAmAM Avela che. tAratamya ( nizcaya ) nA abhAvamAM avAya rUpa edhane ja sadbhAva rahe che. eTale ke jyAM avagrahuM pachI evA Adha thAya che ke A dAkSiNutya che ke auyi che. te A zakAnuM' nivAraNa karavAne mATe nizcaya karAvavA tarapha jhukatA evA je bedha thAya che ke te dakSiNI ja hAvA joIe, teA evA jJAnanuM nAma ihA che, parantu A dakSiNI ja hovA joIe evA je avAya rUpa medha thAya che temAM tAratamya (za'kAnA saheja paNa sadbhAva) hAtuM nathI-temAM te nizcaya ja hAya che. antu avagraha ane ihA dvArA sAmAnya rUpe grahIta thayelA atha avAya dvArA nizcaya rUpe grahaNa thaI gayA bAda sarvatra dhAraNA thAya che. A dhAraNA gRhIta thayela padArthane ghaNA kALanA antara khAda paNa vistRta thavA detI nathI, kAraNa ke te dhAraNA dvArA AtmAmAM evA sa skAra utpanna thaI jAya che ke te saskArane kAraNe AtmA te padArthane ghaNuA kALa vyatIta thaI gayA khAda paNa yAda rAkhI zake che. A prakAranA A pAMca gAthAonA atha thAya che. have sUtrakAra vyavahArArthAvagraDuM rUpa matinA cha bhedonu. vivecana kare che--kAI eka vyavahArthAvagraha rUpa mati evI hoya che ke je jJAnAvaraNIya kramanA kSayApazcamanI zIvratAthI cantanAdinA sparzane jANI le che. koI eka zrI sthAnAMga sUtra : 04 152 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mati evI hoya che ke je bhinna bhinna jAtinI dareka vastune te te rUpe jANI le che. jemake sparzAvagraha jANe che eTale ke candanAdi aneka vastuo ke jagyAe mUkelI hoya ane keI manuSya sparzAvagraha dvArA e jANI le che ke A candanane sparza che, A cInAMzukane sparza che, A navanItane sparza che. A rIte te te rUpe te te padArthane sparza vaDe te jANI le che e ja pramANe bahune avagraha paNa bahu padArthone bahu rUpe jANe che. jemake e ja candanAdi sparzane avagraha je zIta, snigdha, mRda, kaThinAdi sparza rUpe jude jude rUpe sparzane jANe che te te prakAre jANanArA sparzAvagrahane bahavidhane (ghaNA prakArana) avagraha kahevAmAM Ave che. dharva gavati " ahIM dhruva eTale nitya ane nizcala artha thAya che. evA dhruva arthane jANanArUM je avagrahajJAna che tene dhruvanuM avagrahajJAna athavA dhuvAvagraha kahe che. jyAre koI manuSya candanAdine sparza kare che tyAre te nizcita rUpe te e vAta jANe le che ke A candanane sparza che, A cInAMzukane sparza che, ane A navanIta (mAkhaNa) ne sparza che, ItyAdi rUpe te te mANasa te pratyekanA sparzane jANI le che. "nizitaM gavarnIti" hetu vaDe pramita vastunuM nAma nizcita che. jemake ke puruSa pahelAM candanAdine sparza zIta rUpe athavA mRdu-snigdha rUpe anubhavyo hoya, tyAra bAda amuka kALa vyatIta thaI gayA bAda jyAre e ja padArtha upasthita thAya che tyAre zIta, mRdu Adi prakAranA tenA sparza dvArA te jANuM le che ke A candanAdine sparza che. A rIte zItatva Adi rUpa hetu vaDe amita je candanAdi sparza rUpa artha che, tenuM nAma nizrita che. A nizcitathI je bhinna hoya che tene anizcita kahe che. eTale ke evA hetunA sadUbhAva vinA ja je jJAna viSayane jANI le che evA jJAnane ani. zrita avagraha mAnavAmAM Ave che, kAraNa ke te jJAna hetunA sadUbhAva vinAja arthanuM avacahaNa karanAruM hoya che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 15 3 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "avirSe avALAti" je samaye samasta saMzayAdithI rahita thaIne jJAna evuM jANuM le che ke A candanane ja sparza che, A cInAMzukane ja samarza che ane A mAkhaNane ja sparza che-anyane sparza nathI, A prakAre nizcita rUpe sparzane jANanArA jJAnane asaMdigdhagrAhI avagrahajJAna kahe che. jema A avagrahajJAnane pUrvokta 6 prakAranuM kahevAmAM AvyuM che, e ja pramANe IhAjJAna ane avAyajJAnane paNa cha-cha prakAranuM kahyuM che. e ja pramANe dhAraNujJAnane paNa cha prakAranuM kahyuM che. A kathananuM tAtparya e che ke-- (1) bahugrAhI avagraha, bahu grAhi IhA, bahugrAhI avAya ane bahu grAhiNuM dhAraNa, (2) bahuvidha grAhI avagraha, bahuvidha grAhiNI IhA, bahuvizvagrAhI avAya ane bahuvidha grAhiNI dhAraNA, (3) dhruvagrAhI avagraha, dhruvagrAhiNuM IhA, yuvagrAhI avAya ane dhRvagrAhiNI dhAraNA, (4) kSipragAhI avagraha, kSiprAhiNI IhA, kSipragrAhI avAya ane kSipragrAhiNI dhAraNA, (5) anizritagrAhI avagraha, anizcita grAhINI IhA, anizritagrAhI avAya ane anizrita grAhaNI dhAraNa, (6) asaMdigdhagrAhI avagraha, asaMdigdha prAhiNI IhA, asa dizvagrAhI avAya ane asaMdigdhagrAhiNI, dhAraNA, A badhA vyavahAra arthanA viSayamAM avara, IhA, avAya ane dhAraNAnA bhede che. eTale ke vyavahAra arthane bahu rUpe kSipta ( zIdhra ) rUpe, avAya dhruva rUpe, anizcita rUpe ane asaMdigdha rUpe avagraha, IhA, avAya ane dhAraNuM rUpa jJAna jANe che, kAraNa ke te vyavahAra rUpa artha baha, baha vidha AdinA bhedathI 6 prakAranA hoya che, tethI e ja prakAre tene avagraha Adi jJAna jANe che. A badhAM matijJAnanA bhedo che. dhAraNAmatinA A prakAranA paNa 6 bheda kahyA che--jemake "vada pAvara" ItyAdi-(1) je mati bhinna bhinna jAtanA aneka padArthone te te rUpa dhAraNa karAve che, nirNata arthane avismRti, vAsanA ane samRti rUpa dhAraNAmAM laI jAya che, evI te matine bahudhAraNuM mati kahe che. (2) bahuvidha dhAraNAmatinuM svarUpa A prakAranuM che--vividha prakAranA zItatva Adi gaNe vaDe judA judA sparzAdikane je dhAraNa karAve che, te bahuvidha dhAraNAmati che. (3) trIjA prakAranI dhAraNAmati bhUtakALanA arthane dhAraNa karAvanArI che. jemake A munie amuka varSamAM, amuka mAsamAM, amuka pakSamAM (zukala zrI sthAnAMga sUtra : 04 154 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSa ke kRSaNu pakSamAM) amuka tithie, amuka praharamAM, amuka paLamAM, amuka vipaLamAM ane amuka kSaNe dIkSA grahaNu karI hatI. ' A prakAre sAmAnya mANasane jenI vismRti thai jAya evA kALajJAnane dhAraNa karAvanArI A dhAraNA che. (4) dura dhAraNAmati--je buddhinA atizaya parizrama vaDe dhAraNa karI zakAya che evI dhAraNAne dudha dhAraNA kahe che. evA te dura (kiThana) viSaya bhaMgajALa ( aneka lAMgAenA samUha rUpa jALa ) athavA zreNi samA rANu Adi rUpa hAya che. evA kaThina viSayane je dhAraNa karAve che tene dura dhAraNAmati kahe che. (5) anizrita dhAraNA-aupattikI Adi buddhi vaDe ja je anizritane dhAraNa karAve che te dhAraNAne anizrita dhAraNA kahe che. (6) asadigdha dhAraNA-je dhAraNA sadigdha padArthane dhAraNa karAve che, tenuM nAma asadigdha dhAraNA che. akSipra ( azIghra ) thI ulTo zabda kSipra ( zIghra ) che, khaDuthI uTA arthanA zabda eka che, bahuvidhathI ulTA zabde ekavidha che. anizritathI ulTA zabda nizrita che, dhruvathI ulTA zabda azruva che, ane asadigdhathI ulTA zabda sadigdha che. A prakAre 6 prakAranA khIjA padArtho paNa hAya che, sthA-49 jema akSipta padArthanA, khaDuM pAnA, bahuvidha padArthanA, dhruva padArthanA, anizrita padArthanA ane adigdha padArthanA viSayamAM A avagraha, iMDA, avAya ane dhAraNA rUpa matijJAna thAya che, e ja pramANe kSisa, eka padA mAM, bahu padAmAM, apruva paTTAmAM, nizrita padArthamAM ane sadigdha padAmAM paNa A avagraha, ihA, avAya ane dhAraNA rUpa matijJAnanA sAva rahe che. tathA agreDanA viSaya rUpa 12 prakAranA padAtha thayA, ihAnA viSaya rUpa 12 prakAranA padA thayA, avAyanA viSayabhUta 12 prakAranA padArtha thayA ane dhAraNAnA viSayabhUta paNa 12 prakAranA padAtha thayA, ane anA saMbadhamAM prakaTa padmAnA viSayamAM je avagraDAdi rUpa jJAna thAya che te pAMca indriyA ane mananI sahAyatAthI thAya che. A prakAre matijJAnanA atha viSayaka kula 288 bheda thAya che. vyaMjana rUpa je avagraha che tenA kula 48 bheda thAya che. gRjananA viSayamAM aprakaTa padArthonA viSayamAM kevaLa eka vagaka rUpa ja jJAna thAya che. te aprakaTa rUpa padAtha paNa pUrvokta bahu AdinA bhedathI 12 prakAranA hoya che. 12 prakAranA A vyaMjana avagraha zrI sthAnAMga sUtra : 04 155 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakSu ane mana vaDe thatA nathI paNa khAkInI cAra indriyA vaDe ja thAya che. tethI tenA 1244=48 bheda thai jAya che. matijJAnanA pUrvokta 288 bhedomAM A 48 bhedo umeravAthI kula 366 bhedo thAya che. e ja viSayanuM TIkAkAre A TIkA dvArA ahIM spaSTIkaraNu karyu che. ! sU, 37 // sUtrakAre uparanA sUtramAM matijJAnanI prarUpaNA karI, matijJAnanA bhedavALA tapasvIe hAya che. tethI have sUtrakAra tapanA bhedeAnuM nirUpaNa kare che. tapake bhedoMkA nirUpaNa TIkA - injiMduM vAdistare pAse " ityAdi bAhyatapanA nIce pramANe 6 prakAra kahyA che-(1) anazana, (2) avamAirikA, (3) bhikSAcarcA, (4) rasaparityAga, (5) kAyakaleza ane (6) prati salInatA. e ja pramANe Abhyantara tapanA paNa 6 prakAra kahyA che(1) prAyazcitta, (2) vinaya, (3) vaiyAnRtya, (4) svAdhyAya, (5) dhyAna ane (6) zvetsa, je jJAnAvaraNIya Adi ATha prakAranAM karmone bALI nAkhe che, tenuM nAma tapa che. te tapanA bAhyatapa ane Abhyantara tapa nAmanA be bheda kahyA che. je tapane mahArathI ja leAkA dvArA tapa rUpe ALakhavAmAM Ave che athavA khAhya zarIrane sAmAnyataH tapAvanArUM ane kuza karanArUM hoya che ane kA kSaya karanArU' hoya che. te tapane khAdyutapa kahe che. je tapane mAhyAEe-le ka dvArA tapa rUpe dekhavAmAM AvatuM nathI evuM Antarika tapa ke je mekSaprAptimAM kAraNabhUta ane che tene Abhyantara tapa kahe che. temAM je khAdyutapa che tenA anazana, avamaurikA ( UNAdarikA ) Adi bheda che. mAna, pAna Adi cAre prakAranA mAhAranA tyAga karavA tenuM nAma anazana che, tenA Ivara ane yAvatkathika nAmanA zrI sthAnAMga sUtra : 04 156 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be bheda kahyA che. eka upavAsa, be upavAsa ane e ja pramANe cha mAsa paryantanA upavAsane itvara tapa kahe che. je anazana maraNakALa parvata cAle che te anazana tapane yAtmathika tapa kahe che. yAkathika tapanA nIce pramANe traNa bheda che-(1) pAdapapagamana, (2) itimaraNa ane (3) bhaktapariNA avamerikA-jeTalI bhUkha hoya teTale AhAra na letAM e AhAra le tenuM nAma avamadarikA che. dravyanI apekSAe te bhakta pAna viSayaka ane upalakSaNanI apekSAe upakaraNa viSayaka hoya che, tathA bhAvanI apekSAe kodhAdi kaSAyonA tyAgarUpa hoya che. bhikSAcaryA-bhikSAprApti nimitte caryA karavI (pharavuM) tenuM nAma bhikSAcaryA che. A bhikSAcaryA nirjarAmAM kAraNabhUta banatI hovAthI tene anazananI jema tarUpa kahI che. athavA-je ke ahIM bhikSAcaryAnuM sAmAnya rUpe kathana karavAmAM AvyuM che, paraMtu te vividha abhigaha rUpa hovAne kAraNe vRttisaMkSepa rUpa viziSTa zikSA ahIM grahaNa karavAmAM AvI che. sUtrakAra have pachInA sUtramAM "vihA royAvariyA" ItyAdi bhikSAcaryAnA bhedanuM nirUpaNa karavAnA che. bhikSAcaryAmAM dravya, kSetra kALa ane bhAvanI apekSAe cAra prakAranA abhigraha thAya che. dravyanI ape. lAe e abhigraha thAya che ke huM apakRta Adi rUpa dravya ja grahaNa karIza. kSetranI apekSAe e abhigraha thAya che ke huM gAmamAMthI pAMca Adi gharamAMthI je AhAra prApta thaze te AhAra ja grahaNa karIza. kALanI apekSAe e abhipraDa karavAmAM Ave che ke pUrvANa Adi kALamAM je khAnapAna Adi prApta thaze tene ja huM grahaNa karIza. bhAvanI apekSAe e abhigraha thAya che ke je vyakti maunAdi rAkhIne mane AhAra vaherAvaze tenA hAthe apAyele AhAra ja huM grahaNa karIza. dUdha, ghI Adi rasone parityAga karavo tenuM nAma rasa parityAga tapa che. varAsana Adi Asane ja besavuM, kezaluMcana karavuM vagere tapane kAyakaleza tapa zrI sthAnAMga sUtra : 04 157 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che. pratisaMlInatA eTale guptatA. te Indriye, kaSAyo ane garUpa viSayavALI hoya che athavA viyita zayyAsana viSayavALI hoya che. Avyantara tapanA prAyazcitta Adi 6 bhede kahyA che. aticAronI zuddhi karavI tenuM nAma prAyazcitta che. te prAyazcittanA AlecanA Adi 12 bheda kahyA che. vinaya jenA dvArA karmone " vinAyate" dUra karI nAkhavAmAM Ave che, tenuM nAma vinaya che. te vinayanA jJAnAdi je sAta bheda che tenuM sUtrakAra AgaLa varNana karavAnA che. kahyuM paNa che ke : gaNuM vicarU me " ItyAdi- guru AdinI sevA karavA rUpa je zubha pravRtti karavAmAM Ave che tenuM nAma vaiyAvRtya che. azanAdi dvArA guru AdinI je zuzruSA karavAmAM Ave che tene vaiyAvRtya kahe che. kahyuM paNa che ke "yAda vimAItyAdi. A gAthAne artha upara kahyA anusAra ja che. te vaiyAvRtyanA AcArya vaiyAvRtya Adi 10 bheda kahyA che. kahyuM paNa che ke "kAcaritra kavaca thera) ItyAdi vaiyAvRtyanA 10 bheda che-(1) AcArya, (2) upAdhyAya, (3) vira, (4) tapasvI, (5) plAna (bImAra ), (6) zaikSa (nava dIkSita), (7) sAdhana mika, (8) kula, (9) gaNa ane (10) saMgha, A dasenI sevAzuzraSA karavA rUpa 10 prakAranuM vaiyAvRtya samajavuM. zratadharmanI ArAdhanA rUpa vAdhyAya hoya che. te svAdhyAyanA vAcanA, pracchanA, parAvartana, anuprekSA ane dharmakathA nAmanA pAMca bheda kahyA che. pavanane abhAve jema dIpakanI javAlA (jhALa) sthira rahe che, tema ke eka vastunA Alambana vaDe cittane sthira karavuM tenuM nAma dhyAna che. ciyA sthAnamAM A dhyAnanA cAra prakAra kahyA che. dharmadhyAna ane zukala dhyAnane ja taparUpa samajavA, kAraNa ke te be dhyAne ja nirjarAmAM kAraNabhUta bane che. ArtadhyAna ane raudradhyAna kamabandhanamAM kAraNabhUta banatA hovAthI temane taparUpa gaNI zakAya nahIM. vyutsarga--parityAganuM nAma vyutsaga che. te vyutsarga dravya ane bhAvanI apekSAe be prakArane kahyuM che. gaNune zarIrane, upadhine ane AhArane je parityAga che, te dravya vyutsarga che, ane krodhAdi kaSAyane je parityAga che, te bhAvavyutsarga che. e sU. 38 che thA-6o zrI sthAnAMga sUtra : 04 158 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAdake svarUpanA nirUpaNa AgalA sUtramAM tapanA prakAronuM nirUpaNa karyuM te tapanA viSayamAM keTalAka leke vivAda karatA hoya che, tethI have sUtrakAra vivAdanA svarUpanuM nirUpaNa kare che. " vize vivAgoLa" ItyAdi vivAda 6 prakArane kahyo che. jemake "esikkaIttA " Adi 6 prakAra samajavA. koI viSayane anulakSIne-virUddha, asaMmata be viSayane anulakSIne kaI be vyaktio vacce je carcA cAle che tenuM nAma vivAda che. tenuM varUpa A prakAranuM kahe che. "dikyAyAdinA tu " ItyAdi- labdhi khyAti AdinI kAmanAthI koI amahAtmA dvArA jaya parAjayanI bhAvanA pUrvakanI chaLapradhAnatAvALI je carcA cAle che tenuM nAma vivAda che. vAdI prativAdI vacce A vivAda thAya che. tenA nIce pramANe 6 prakAra che - (1) vivAda vakhate pratipakSInA praznano uttara ApavAne asamartha banelo vAdI te vakhate te tyAMthI khasI jAya che, paNa amuka kALa javA daIne pharI tenI sAthe je vivAda kare che tenuM nAma "avaSpaSkaya vivAda" che. (2) moke maLatAM pharI jAte ja jaIne je vivAda karavAmAM Ave che te vivAdane "udhvaSkaya vivAda kahe che. (3) madhyasthanI athavA pratIpakSInI vAtane pahelA svIkAra karI laIne temane anukUla karI laIne je vivAda karavAmAM Ave che tene anumayitvA vivAda" kahe che. (4) pUrNa sAmarthyathI yukta evA vAdI dvArA pahelAM madhyasthane athavA pratipakSIne pratikUla karIne je vivAda karavAmAM Ave che tenuM nAma " pratimayitA vivAda " che. (5) madhyasthanI sArI rIte sevA karIne je vivAda karavAmAM Ave che tenuM nAma "bhakanyA vivAda che. "madhyasthane pitAnA pakSamAM karI nAkhIne je vivAda karavAmAM Ave che tenuM nAma " mizrayitvA vivAda" che. sU. 39 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 159 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSudraprANiyoke svarUpakA nirUpaNa vivAdAsakta cittavALA jIvA kSudrajIvA rUpe utpanna thAya che. tethI have sUtrakAra evA kSudrajIveAnA svarUpanu nirUpaNa kare che. TIkA-8 iniMdA vuDDA vALAM vaLattA '' IyAdi~~ kSudrajIvAnA ? prakAra kahyA che--(1) dvIndriya, (2) trIndriya, (3) catu rindriya, (4) samRcchima paMcendriya tiya ca, (5) tejaskAyika ane (6) vAyukAyika, dvIndriyAkrika veAne kSudrajIvA gaNavAnuM kAraNa nIce pramANe che-A jIve anantara bhavamAM siddhagamana karI zakatA nathI A rIte te jIvAmAM anantara bhavamAM siddhigatinI prAptinA abhAva hovAthI temanAmAM ahIM kSudratAnuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. ahI tejaskAyika ane vAyukAyika jIvAne sUkSma trasa jANavA joIe. vaLI phrIndriyAkrikAmAM devAnI utpatti thatI nathI, te kAraNe paNa te jIvAne kSudra gaNI zakAya che. nIcenI gAthAmAM e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke devAnI utpatti kayAM kayAM. thAya che ane kayAM karyAM thatI nathI. " puDhavI bAlu vaLatara '' ityAdi pRthvIkAyikAmAM, asUkAyikAmAM, vanaspatikAyikAmAM, ane gaja paryaMta sakhyAta vaSaeNnA AyuvALA jIvAmAM devaleAkamAMthI vyuta thayelA jIveAnI ( devAnI ) utpatti thAya che-anyatra thatI nathI. samUrchima tiya ca pacendricAmAM DhavAnI utpatti thatI nathI, evuM je kahevAmAM AvyuM che tenuM kAraNa e che ke teo pAMcendriya hAvA chatAM paNa temanAmAM manane abhAva hAya che. tethI te jIvAmAM avikatAne kAraNe nirguNutA hovAne lIdhe kSudratA hoya che. A rIte sUnirdiSTa kSudrajIveAmAM devenI utpatti thatI nathI, ema samajavu.... | sU. 40 // zrI sthAnAMga sUtra : 04 16 0 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaha prakArakI gocaracaryAnA nirUpaNa AgalA sUtramAM cha prakAranA zudrajIvonuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. temanI virAdhanA na thAya evI rIte sAdhue bhikSAcaryA karavI joIe A prakAranA saMbaMdhane anulakSIne have sUtrakAra bhikSAcaryAnA 6 prakAranuM kathana kare che. "vidA joravariyA vaUmttA " ItyAdi-- TIkArtha-bhikSAcaryA (gecara caryA) cha prakAranI kahI che-(1) peTA, (2) ardha piTa, (3) gomUtrikA, (4) pataMgavIthikA, (5) zakhUkAvatI ane (6) gavA pratyAyatA. gAyanI caravAnI kriyA jevI je caryA hoya che tenuM nAma gocaracaryA che. eTale ke gAya jema UMce ane nIce AvelAM sthaLanuM ghAsa care che. e ja pramANe je sAdhu rAgadveSathI rahita thaIne dharmanI sAdhanAmAM nimitta rUpa dehanA piSaNa nimitte UMca, nIca ane madhyama kuLamAM gocarInI prApti nimitte je caryA (bhramaNa) kare che te caryAne bhikSAcaryA kahe che. tenA piTA ardhapeTA Adi 6 prakAronuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-- (1) peTA bhikSAcaryA--jema piTikA (maMjUSA) nA vibhAge pADelA hoya che tema prAmAdinA cAra vibhAga pADI ne temAMthI koI paNa eka vibhAgamAM ja bhikSAprApti mATe bhramaNa karavuM tenuM nAma piTA bhikSAcaryA che. (2) ardhapaTA bhikSAcaryA--peTA bhikSAcaryAmAM grAmAdinA cAra bhAga pADavAmAM Ave che temAMthI eka bhAganA ardhA bhAga pramANa kSetramAM ja bhikSAprApti mATe bhramaNa karavuM tenuM nAma ardhapeTA bhikSAcaryA che. (3) gemUtrikA--je bhikSAcaryAmAM mUtrikonI jema jamaNI taraphathI DAbI tarapha ane DAbI taraphathI jamaNI tarapha bhramaNa karavuM paDe che, te bhikSAcaryAne gomUtrikA bhikSAcaryA kahe che. () pataMgavIthikA--je bhikSAcaryAmAM pataMgiyAnI jema vaccenA gharone cheDIne chUTA chavAyA gharamAM bhramaNa karavAmAM Ave che te bhIkSAcaryAne pataMgavithikA bhikSAcaryA kahe che. (5) zakhUkAvartA--zabUka eTale zakha. je bhikSAcaryAmAM zaMkhanA jevA AvartI hoya che te bhikSAcayane zakhUkAvartA zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 61 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcaryA kahe che tevA be bheda che--(1) Abhyantara zakhUkAvartA, ane (2) bahibrUkAvatta. grAmAdinA madhyabhAgamAM AvelA gharathI zarU karIne bahAranA bhAgamAM AvelA ghare sudhI bhikSAprApti mATe bhramaNa karavuM tenuM nAma Avyantara zakhUkAvartA bhikSAcaryA che. bahAranA bhAgamAM AvelA gharathI zarU karIne madhyabhAganA gharo sudhI bhikSAprApti mATe bhramaNa karavuM tenuM nAma bahizakhUkAvartA bhikSAcaryA che. (6) gallA pratyAyAtA-je bhikSAcaryAmAM gamana karIne pratyAgamana thAya che, te bhikSAcaryAne navA pratyAyAtA kahe che. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-je bhikSAcaryAmAM sAdhu upAzrayamAMthI bahAra nIkaLIne pahelA eka gRhapaMktimAMthI bhikSA grahaNa karIne kSetraparyata sudhI AgaLa cAlya jAya che ane pachI tyAMthI pAcho karIne bIjI gRhapaMktimAM bhikSAne nimitte praveza kare che ane tyAMthI bhikSA grahaNa karIne te upAzrayamAM AvI jAya che. A prakAranI bhikSAcaryAne gavAbatyAyAtA bhikSAcaryA kahe che. je sU. 41 che uparanA sUtramAM sAdhuonI viziSTa caryAnuM varNana karavAmAM AvyuM. asAdhucaryAke phalabhoganevAloMkI gatikA nirUpaNa have sUtrakAra carcAno viSaya sAthe susaMgata evA viSayanuM nirUpaNa kare che. je sAdhu sAdhucaryAnA niyamonuM pAlana karate nathI-asAdhucaryAnuM sevana kare che. evA sAdhune tenA phalasvarUpe kevA sthAnamAM janma levuM paDe che, te have sUtrakAra prakaTa kare che. "kabUrI maMtraNa pAvara" ItyAdi- TIkAI-jaMbudvIpa nAmanA madhya dvIpamAM je mandara parvata Avela che tenI dakSiNa dizAmAM ratnaprabhA nAmanI pRthvImAM (pahelI narakamAM) 6 apakAnta (sakaLa zubha bhAvathI rahita, atinikRSTa evAM) narakAvAse AvelAM che athavA "mA A padanI saMskRta chAyA "apAra" paNa thAya che. te saMskRta chAyAnI apekSAe te narakAvAsone azobhana athavA akamanIya vizeSaNa paNa lagADI zakAya che. jo ke badhAM narakAvAse evAM ja che, chatAM paNa A 6 narakAvAsamAM khAsa karIne "apakAntatA" athavA "apakAntatA ja che, tethI temane A vizeSaNa lagADavAmAM AvyuM che. te narakAvAsenAM nAma A pramANe che-() lola, (2) lAlupa, (3) uddagdha, (4) niSpa, (5) jaraka ane (6) prajaraka. e ja pramANe paMkaprabhA nAmanI cethI narakamAM paNa cha apakrAnta mahAnira (narakavAse) AvelAM che. temanAM nAma A pramANe che-1 Ara, 2 vAra, 3 mAra, 4 rara, parAruka ane 6 khADakhaDa che sU. 42 che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 6 2 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhucaryA, phala bhoganevAlekA nirUpaNa uparanA sUtramAM 6 apakrAnta nirayasthAna kahyAM, temanI prApti asAdhucaryA karanAra jIvone thAya che, kAraNa ke asAdhucaryAnA phalane bhegavavAnAM e sthAne che. have sUtrakAra sAdhucaryAnA phalane bhegavavAnAM je sthAne che, te sthAne kathana kare che. "caMmoNa naM je cha vimAnathas guttA " ItyAdi- TIkartha-brahmaka kalpamAM nIce pramANe 6 vimAna prastara AvelAM che - (1) arajA, (2) virajA, (3) nIrajA, (4) nimala, (5) vitimira ane (2) vizaddha. brahmaleka pAMcamuM devaka che. bhavananI madhyamAM je antarAla (vacce je khAlI bhAga) hoya che tenuM nAma prastaTa che. kayA devalekamAM keTalA anta rAla rUpa prastaTa hoya che te nIcenI gAthAmAM batAvavAmAM AvyuM che-- "terasa vAra ja vaM" ItyAdi pahelA ane bIjA devalokamAM 13 vimAna prataTa che. trIjA ane cothA devakamAM 12 vimAna prastaTa che. pAMcamAM devakamAM che, chaThThA devalokamAM pAMca sAtamAM devalokamAM 4 ane AThamA devalekamAM paNa 4 vimAna prastaTa che. navamAM ane dasamAM devalekamAM cAra vimAna prastaTa che. agiyAramAM ane bAramAM devalokamAM paNa cAra vimAna prasta che. nava vaiveyaka vimAnonAM adhebhAgamAM 3, madhyabhAgamAM 3 ane urvIbhAgamAM 3 vimAna prastaTa che. pAMca anuttara vimAnamAM eka prasta che. te badhAM vimAna prastonI saMkhyA 62 che. je sU. 43 che nakSatroke svarUpakA nirUpaNa vimAnanI antarAlanI vaktavyatAnuM kathana karIne have sUtrakAra nakSatronuM kathana kare che. "vara jouM tophAnno" ItyAdi-- TIkAryuM-jAtindra (jyotiSa devemAM aizvarya saMpanna) jotiSarAja candranA A 6 nakSatra pUrvasevya che eTale ke aprAsa candra dvArA bhujathamAna che, samakSetravALAM che ane 30 muhUrtavALAM che. (1) pUrva bhAdrapadA, (2) kRttikA, zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 6 3 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) maghA, (4) pUrva phAgunI, (5) mUla ane (6) pUrvASADhA. kahyuM paNa che ke "puvA ca mUTho" ItyAdi-- mUla, maghA ane kRttikA tathA pUrvanA (AgalA) traNa nakSatra agrima yogavALA che. tathA A 6 nakSatre rAtre jyotindra tiSarAja candra dvArA sevya che, apAI kSetravALA che, samakSetranI apekSAe ardhA AkAza dezarUpa kSetravALA che ane 15 muhUrtavALA che. temanAM nAma A pramANe che-- (1) zatabhiSaka, (2) bharaNuM, (3) Adra, (4) aSA , (5) svAtI ane (6) jyeSThA. kahyuM paNa che ke " vADA nA" ItyAdi-- Adra, azleSA, svAtI, zatabhiSaka, abhijita ane ceSThA A nakSatra samayegavALA che. nIcenAM 6 nakSatro tindra jyotiSarAja candra dvArA pUrva ane apara (pazcima), bane taraphathI sevya kahyA che, drayapAddha kSetravALAM kahyA che, deDha kSetravALA kahyA che ane 45 muhUrtavALA kahyA che. temanAM nAma A pramANe che--(1) rahiNI, (2) punarvasu, (3) uttarA phAlganI, (4) vizAkhA, (5) uttarASADhA ane (6) uttara bhAdrapadA, kahyuM paNa che ke : "puttara sinni vitA" ItyAdi-- uttaranA traNa tathA vizAkhA, punarvasu ane hiNuM A 6 nakSatre ubhaya gavALA kahyA che. A prakAranA nakSatra jyAre hoya che tyAre subhikSa (sukALa) hoya che, ane jyAre nathI hatAM tyAre duSkALa paDe che. kahyuM paNa che ke: "tame na " ItyAdi-ne sU. 44 che AgalA sUtramAM candra dvArA bhujamAna nakSatronuM cha sthAnaka rUpe kathana karavAmAM AvyuM. have sUtrakAra jenA nAmanI sAthe candra zabda ghaTita thaye che evA abhicandra kulakaranA viSayamAM sUtranuM kathana kare che. mitrA savAre ghag" ItyAdi- TIkAI-abhicandra kulakaranA zarIranI UMcAI 600 dhanuSapramANa hatI. 15 kulakamAMnA dasamAM kulakara abhicandra thaI gayA. teo A avasarpiNakALamAM thaI gayA athavA sAta kulakamAM cethA kulakara abhicandra hatA. e sU. 45 have sUtrakAra abhicandra kulakaranA vaMzamAM utpanna thayelA bharatanA viSayamAM sUtra kahe che. "mamAM rAjA rAvajaMta" ItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 64 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAturanta cakravartI ( traNa samudra ane himavat paryaMta rUpa cAra aMtavALI pRthvInA cakravartI rAjA) bharata rAjAe 6 lAkha pUrva sudhI mahArAjAnuM 54 bhAgaLyuM hatuM. 84 lAkha varSoMnu eka pUrvAMga thAya che ane 84 lAkha pUrvAMganu eka pUrva thAya che. " sU. 46 // abhicandranA kuLamAM utpanna thayelA pArzvanAtha bhagavAnanA sabaMdhamAM ane e ja sAdhamya hAvAne kAraNe vAsupUjya ane candraprabhunA viSayamAM sUtrakAra 6 sthAnakAne anurUpa sUtra kahe che. sthA0-52 66 , vAsaNa La aGgo pusiyALIcara " ityAdi-- puruSazreSTha pArzvanAtha a tanI devA, manuSyA ane asurAthI yukta pariSadamAM anya prativAdIe dvArA ajeya evA vAdIe rUpa ziSyasa'patti 600 nI hatI. vAsupUjya bhagavAna 600 puruSA sAthe muMDita thaIne gRhasthA vasthAnA parityAga karIne aNugArAvasthAmAM pratrajita thayA hatA. candraprabha bhagavAna 6 mAsa sudhI chadmastha avasthAmAM rahyA hatA. " su. 47 5 saMyama aura asaMyama ke svarUpakA nirUpaNa uparanA sUtramAM chadmastha padmanA prayAga thayA che. evA chadmastha jIva indriyApayegavALA hAya che. tethI have sUtrakAra trIndriya jIvAnI rakSA ane virAdhanA rUpa sayama ane asayamanuM kathana kare che. " teraMtiyAnIvALa sabhAmatrAsa - ItyAdi TIkA-je chatra dhrANendriya, jindriya ane spaoNMndriya A traNa indriyAvALA jIvAnI hiMsA karatA nathI, tenA dvArA 6 prakAranA sacamanu pAlana thAya che--(1) te tene ( trIndriya jIvane ) ghrANendriya dvArA prApta thatAM sukhane nAzakartA thatA nathI. (2) te tenI ghrANendriyane duHkha utpanna karanArA thatA zrI sthAnAMga sUtra : 04 165 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. (3) te tenA senendriya dvArA prApta thatAM sukhane nAzakta thatuM nathI. (4) te tenI jihavAne duHkha utpanna karanAro banato nathI. (5) te tenI pazendriya dvArA tene prApta thatAM sukhane nAzakartA thatuM nathI (6) te tenI sparzendriyane dukha ApanAra banato nathI. je jIva trIndriya nI virAdhanA kare che tenA dvArA 6 prakArane asaMyama sevAya che- 1) te mANasa tenA prANendriyanA sukhane nAzakartA bane che. (2) te tene dhrANendriyanA duHkhane janaka bane che (3) te tenA rasane. ndriyanA sukhano nAzakartA bane che. (4) te tenA rasanendriyanA duHkhane utpAdaka bane che. (5) te tene sparzendriyanA sukhane nAzakartA bane che. (6) te tenA sparzendriyanA duHkhane utpAdaka bane che. ahIM saMyama ane saMyamavALAmAM abhedanA upacAranI apekSAe saMyamIne ja saMyama rUpe pratipAdita karavAmAM AvyuM che. ahIM agya pare paNa (alaga nahIM karavAnuM nAma avyapa paNa che) ane asajana anAsava rUpa hevAthI saMyama rU5 che, ane tyAre paNa ane saMjana Asrava rUpa hevAthI asaMyama rUpa che. "avya pare pavitA" A padane artha "alaga nahIM karanAra" thAya che. je sU. 48 che manuSya kSetrame rahI huI vastukA nirUpaNa AgalA sUtramAM saMyama ane asaMyamanAM 6 sthAnanI prarUpaNa karavAmAM AvI. saMyama ane asaMyamanI prarUpaNA manuSya kSetramAM ja thAya che. tethI have sUtrakAra manuSyakSetramAM AvelA sthaLanI 6 sthAnanI apekSAe prarUpaNa kare che. 55 sUtro vaDe A prarUpaNa karavAmAM AvI che. "nahILuM rave" ItyAdi jabUDhIpa nAmanA dvIpamAM 6 akarmabhUmio kahI che. temanAM nAma nIce pramANe che--(1) haimavata, (2) hairaNyavata, (3) harivarSa, (4) ramyakavarSa (5) devakuru ane (6) uttarakura ! 1 jabUdvIpa nAmanA dviIpamAM 6 varSa kahyAM che--bharata, (2) aravata, (3) haimavata, () haraNyavata, (5) harivarSa ane (6) ramakavarSa 2 jabUdvIpa nAmanA dvIpamAM 6 varSadhara parvate AvelA che. temanAM nAma nIce pramANe che--(1) kSudrahimAna (2) mahAhimavAnuM (3) niSadha, (4) nIlavAna (5) rukamI, ane (6) zikharI che 3 che jabUdvIpanA mandara parvatanI dakSiNa dizAmAM 6 phUTa AvelAM che-- zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 66 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) kSudrahimavaTa, (2) vaizravaNukUTa, (3) mahAhimatrakUTa, (4) vaiDU'kUTa, (5) niSakUTa ane (6) rucakakUTa ! 4 5 jakhUdbIpanA mandara parvatanI uttara dizAmAM phUTa AvelAM che-(1) nIlavaTa, (2) upadeza nakUTa, (3) rukrikUTa, (4) maNikAMcanakUTa, (5) zikharIphrUTa ane (6) tigikUTa, 5 5 5 jabUDhIpa nAmanA dvIpamAM nIce pramANe 6 mahAhuda AvelAM che-- (1) padmaheda, (2) mahApadmahada, (3) tigiccha uda, (4) kezarIsda, (5) mahApuDarIkahUda ane (6) puMDarIkahUdA ! 6 u uparyukta hadomAM mahARddhi AdithI sapanna huM devIo rahe che. temanAM nAma (1) zrI, (2) DI, (3) dhRti, (4) kIrti, (5) buddhi ane (6) lakSmI / / 7 ja adbIpanA mandara parvatanI dakSiNa dizAmAM 6 mahAnadIe kahI che-- (1) gaMgA, (2) siMdhu, (3) rahitA, (4) rAhitAMzA, (5) hira ane (6) harikAntA, 5 8 5 jamUdrIpamAM mandara parvatanI uttara dizAmAM nIce nadIo kahI che--(1) narakAntA, (2) nArIkAntA, (3) rukamakUlA, (5) raktA ane (6) raktavatI. ! huM gha ja bUDhIpanA mandara parvatanI pUrva dizAmAM sItA mahAnadInA banne taTa para cha antaranaDhIe kahI che--(1) ghaDAvatI, (2) hakAvatI, (3) pakavatI, (4) tamajalA, (5) mattalA ane (6) unmattajalA, 5 10 // ja khUdbIpanA mandara patanI pazcima dizAmAM sIneAdA mahAnadInA ane taTa para cha antaranadIe kahI che--(1) kSIrAdA, (2) siMhasrotA, (3) antavohinI, (4) urmimAlInI, (5) phenamAlinI ane (6) gabhIramAlinI 119 dhAtakIkhaDanA pUrvAdha'mAM cha akamabhUmie kahI che-(1) haimavata, (2) sphuraNyavata, (3) haritra, (4) ramyakava, (5) devakuru ane (6) uttarakuru. pramANe huM mahA suvarNa phUlA, (4) sthA0 - 53 tyArabAda antaranadIe sudhInA sUtreAnuM kathana upara mujaba ja karavuM joIe. A rIte dhAtakIkhaDanA pUrvAdha viSayaka 11 sUtro jamUdrIpanA 11 sUtrA jevAM ja manaze. e ja pramANe dhAtakImaMDanA pazcimAdhanA paNa 11 sUtra khanaze. e ja pramANe puSkaravara dvIpAnA pUrvArdhanA 11 ane pazcimA nA 11 sUtra maLIne kula 55 sUtra banI jAya che. ! sU. 49 5 zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 6 7 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlavizeSakA nirUpaNa TIkAI-"36 ghanattA" ItyAdi-- babbe mAsanI dareka Rtu thAya che. evI ja rakatuo nIce pramANe che. (1) prAvaTa, (2) varSArAtra, (3) zaratuM (4) hemanta, (5) vasanta ane (6) grIma, aSADha ane zrAvaNa mAsamAM pravR, Rtu Ave che. bhAdaravA ane A mAsamAM varSArAtra Ave che. kArataka ane mAgazaramAM zarada Rtu Ave che, che, piSa ane mahAmAM hemanta Rtu Ave che, phAgaNa ane citramAM vasanta ane vizAkha ane jeThamAM grISma Rtu Ave che. A pramANe babbe mAsanI pratyeka Rtu samajavI chatAM leke A prakAranI cha Rtuo gaNe chezarada, zizira, hemanta, vasanta ane grISma. A Rtue Aso ane kArtika mAsa vigere babbe mAsanA vegathI thAya che. varSa Ave che e ja pramANe bIjI RtuonA paNa babbe mAsa anukrame samajI levA. / 1 / varSamAM cha avamamAtra thAya che. avamAtra eTale dinakSaya. jemake - tRtIya parvamAM eTale ke aSADha mAsanA kRSNapakSamAM. kahyuM paNa che ke "nArada vAve" ItyAdi. uttarAdhyayana sUtramAM kahyA pramANe laukika grISma RtuthI laIne vasanta Rtu paryantanuM varNana samajavuM. tRtIya parvamAM eTale ke aSADha mAsanA kRSNapakSamAM pahele dinakSaya thAya che. saptama parvamAM eTale ke bhAdaravA mAsanA kRSNapakSamAM bIje dInakSaya thAya che. agiyAramAM parvamAM eTale ke kArataka mAsanA kRSNapakSamAM trIje dinakSaya thAya che. paMdaramAM parvamAM eTale ke piSa mAsanA kRSNapakSamAM cothe dinakSaya thAya che. ogaNIsamAM parvamAM eTale ke phAgaNa mAsanA kRSNapakSamAM pAMca dinakSaya thAya che. 23 mAM parvamAM eTale ke vaizAkha mAsanA chaThThA parvamAM chaThTho dinakSaya thAya che. A rIte kula cha avamaratra ( dinakSaya) thAya che. 2 atirAtri (dinavRddhi) cha prakAranI kahI che-(1) caturtha parva eTale ke aSADha mAsanA zukala pakSamAM, (2) bhAdaravAnA zukala pakSamAM, (3) kAratakanA zukala pakSamAM, (4) piSanA zukala pakSamAM, (5) phAgaNanA zukala pakSamAM ane vizAkhanA zukla pakSamAM. . 3 sU. 50 5 zrI sthAnAMga sUtra : 04 1 68 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnake svarUpakA nirUpaNa uparanA sUtramAM je viSayanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che, te viSaya jJAna dvArA jANI zakAya che. tethI have sUtrakAra e sUtreA vaDe jJAnanI prarUpaNA kare che. gAmiLiyophiyanALaAE '' ityAdi~~ AbhiniSeAdhika jJAnanA ( matijJAnanA ) arthAvagraha ( samasta rUpAdi vizeSAnI apekSAthI rahita evA anirdezya sAmAnya mAtrarUpa ane je grahaNa karavAnuM thAya che tenuM nAma arthAvagraDa che) prathama paricchedana rUpa hoya che. prathama pariccheda nirvikalpa jJAnarUpa hoya che. tathA nirvikalpa jJAna darzanarUpa hoya che arthAvagrahanA be bheda kahyA che-(1) naizcayika ane (2) byAva hArika. ahIM je arthAvagraha kahyo che te naiRRyika - arthAvagraha samajave. A naiRRyika arthAvagrahanu kALapramANa eka samayanuM hoya che. " A zabda che ' evuM je arthanA avagraha rUpa jJAna hoya che. tenu' nAma vyAvahArika arthAvagraha che. te byAvahArika arthAvagrahanuM kALapramANa eka antarmuhUtanuM hoya che. te pAMca indriyA ane manathI utpanna thAya che. tethI tenA nIce pramANe cha prakAra kahyA che-zrotrendriya janya arthAvagrahathI laIne nAindriyajanya arthAvagraha yantanA cha prakAra ahIM samajI levA. cakSu ane mana, A khannene aprApyakArI mAnavAmAM AvyA che, tethI vyaMjanAgraha-aprakaTa padmAnA avagraha rUpa jJAna-te banne indriyA dvArA thatuM nathI. te banne indriyA vaDe te arthAvagraha ja thAya che. A rIte pAMca indriyA vaDe janya arthAvagraha pAMca prakAranA hoya che ane je manathI janya anA agraha rUpa jJAna hoya che. tenu' nAma nA indriyArthAvagraha ' che. A avagrahanA chaThTho prakAra che. bhAvamana varDa drabyundriyanA vyApAranI apekSA rAkhyA vinA ghaTADhi rUpa padArthInA svarUpane darzAvanAre je medha thAya che te nAindriyArthAvagraDa che. A nAindriyAvagraha jyAM sudhI rUpAdi arthanA AkAra AdinI cintAthI rahita hAya che tyAM sudhI prathama eka samayanA naiRRyika arthAvagraha kahevAya che, kAraNa ke te anirdezya sAmAnya mAtranA cintana rUpa hoya che. manane neindriya kahe che. te mananA dravyamana ane bhAvamana nAmanA be bheda kahyA che. je mana:paryAmi nAmakramanA zrI sthAnAMga sUtra : 04 16 9 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayathI manaH prAgya vaNAlikane laIne temane manarUpe pariNumAve che, te dravyamana che. tathA dravyamananI madadathI jIvanI manana karavA rUpa je pravRtti cAle che tene bhAvamana kahe che. Indriya arthAvagrahamAM A bhAvamana vaDe ja arthanA avagraha rUpa jJAna thAya che, tethI tene neIndriyArthAvagraha kahevAmAM Ave che, ema samajavuM. bhAvamananA grahaNa vaDe dravyamananuM paNa grahaNa thaI jAya che, kAraNa ke dravyamana vinA bhAvamanane vyApAra cAlI zakatuM nathI. dravyamana te bhAvamana vinA paNa hoI zake che. sU. 51 che avadhijJAnake svarUpanA varNana tathA-"vi gohinAne vor"-ItyAdi-(su. para) satrArtha--avadhijJAnanA nIce pramANe 6 prakAra kahyA che--(1) Anugamika, (2) anAnugamika (3) viddhamAnaka, (4) hIyamAnaka, (5) pratipAti ane (6) apratipAti, avadhijJAnAvaraNa karmanA kSaye pazamathI, keI paNa IndriyanI madada vinA rUpI dravyane spaSTa rUpe jANanAruM je jJAna che tene avadhijJAna kahe che. AvavijJAnanA prabhAvathI AtmA dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI maryAdAmAM rahIne rUpI padArthane jANI zake che. athavA "aA pada agyeya che ane te aneka prakAranA arthanuM vAcaka che. ahIM teno artha "adhaH" levAmAM AvyA . tethI avadhijJAnano artha nIce pramANe thAya che--jenA dvArA nIcenA pradezamAM rahelI vastune jANI zakAya che tenuM nAma avadhijJAna che. avadhIne rUti thavadhi vizva jJAnaM 2 dRtti avadhijJAna" A prakA ranI je avadhijJAnanI vyutpatti prakaTa karavAmAM AvI che te viSayanI bahattAne lIdhe prakaTa karavAmAM AvI che, nahIM te tiryagU athavA udarvagata vastune jANanArA jJAnane avavijJAna kahI zakAya nahIM. athavA avadhi eTale maryAdA A jJAna rUpI padArthone ja jANI zake che - arUpI padArthone jANI zakatuM nathI. A prakAranI maryAdAvALuM A jJAna hovAthI tene avadhijJAna kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 170 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI maryAdAmAM rahIne je jJAna rUpI padA ne ja jANI zake che te jJAnane avadhijJAna kahe che. tenA AnagAmika Adi prakAranuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che- je avadhijJAna utpattikSetramAMthI (je kSetramAM utpanna thayela hoya te zretramAMthI) bIjA kSetramAM cAlyA javA chatAM paNa lecananI jema te jIvanI sAthe ja cAlyuM jAya che te avadhi jJAnane AnugAmika kahe che. je AvadhijJAna pitAnuM utpattikSetra cheDIne cAlyA jatAM jIvanI sAthe jatuM nathI, paraMtu sAMkaLa vaDe bAMdhelA dIpakanI jema tyAMne tyAM ja rahe che te avadhi. jJAnane anAnugAmika kahe che. jema zukalapakSane candra pratidina vRddhi pAmata rahe che, e ja pramANe je avadhijJAna pitAnA utpatti samaya bAda vRddhi ja pAmatuM rahe che te avadhijJAnane vardhamAnaka avadhijJAna kahe che. jema kRSNapakSanA candramAne kSaya thavA mAMDe che e ja pramANe je avadhijJAna pitAnI utpatti bAda ghaTatuM ja rahe che te avadhijJAnane hIyamAna avadhi. jJAna kahe che. jema phUMka mAravAthI dIvo halavAI jAya che e ja pramANe je avadhijJAna bilakula naSTa thaI jAya che te avadhijJAnane pratipAti avavijJAna kahe che. je avadhijJAna kevaLajJAnanI prApti pahelAM nAza pAmatuM nathI, te avadhijJAnane apratipAti avadhijJAna kahe che. sU. para che jJAnI mANase kevA vacane bolavA joIe nahI, te sUtrakAra have prakaTa kare che- " no 56 mithALa vA" ItyAdi-(phU. 53) jJAnike avacana-nahI kahane yogyakA nirUpaNa nirca (sAdhu) ane nizcithIoe (sAThavIee) nIce batAvelAM 6 prakAranAM avacane (kutsita vacana) bolavA joIe nahIM(1) alIka vacana (asatya vacana) jema ke nidrA letA kaI sAdhune keI sAdhu pUche che. "zuM tame nidrA laI rahyA che?" tyAre te sAdhu javAba Ape che ke "huM nidrA laI rahyo nathI." A prakAranAM vacanone alIkavacana kahe che. (2) hIlita vacana-janma, karma Adine pUlA pADanArA vacanane hIlita vacana kahe che. jema ke "he dAsIputra!" ItyAdi. (3) khisita vacana-hAtha, mukha Adi vikRta karIne je apamAna janaka vacane bolAya che temane bisita vacana kahe che. jemake mukha bagADIne keIne ema kahevAmAM Ave ke "ahIMthI dUra khasa, tArA badhA dhaMdhA huM zrI sthAnAMga sUtra : 04 171 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S. jANu' chuM. '' (4) paruSavacana--kaThora vacanane paruSa vacana kahe che. jemake duSTa, khAcalA dUra thA mArI sAmethI" (pa) agArasthita vacana--gRhastha janAnAM jevAM vacana. jema ke " huM beTA ! huM mAmA! huM kAkA ! huM manevI ' ityAdi. (6) zAMnta paDelA jhaghaDA je vacaneAthI pharI cAlu thaI jAya evA vacana paNa khelatrA joIe nahIM. kahyuM paNa che ke-- 86 lAmiyo samiyAk' ''ityAdi. A cha prakAranAM vacana kutsita vacana rUpa hovAthI sAdhu sAdhvIoe evAM vacane khelavA joie nahIM.. !! sU, 53 // avacanameM prAyazcitakA kathana avacaneAmAM prAyazcittane prastAra thAya che. tethI have sUtrakAra prastAranA 6 prakAranu nirUpaNa kare che. vraNa patyA vaLatA ''ItyAdi-(sU, 53) kalpanA- sAdhunA AcaranA-prastAranA 6 prakAra kahyA che. aticAranu' sevana karanAra mATe prAyazcittanI je khAsa vidhi che. tenu nAma prastAra che. prastArA panI vizuddhine mATe hAvAthI kalpa sAthe tenA sabaMdha che. jyAre kAI sAdhu bIjA koI sAdhu para prANAtipAta doSanu' jUhu' ApaNa kare che, tyAre te doSatu jUThThuM' repaNu karanAra sAdhu prAyazcitta prastArane pAtra ane che ahI' kevA prAyazcitta prastAra hoya che te prakaTa karavAmAM Ave che1 niMto ityAdi 66 paryAyanI apekSAe nAnA evA koI suni dvArA atikrama Adi kaI DhoSa thaI gayA haiAya. tenI zuddhi nimitte jyAre tene prAyazcitta ApavAmAM Ave tyAre te manamAM evA vicAra kare che ke huM paNa mane zikSA karanArane( prAyazcitta denArane) zikSA karAvIza eve vicAra karIne te tenA dASA zodhyA kare che, parantu te muninA atikramAdi rUpa koI doSa tenI najare paDatAM nathI. " aneLa bASpa vRdghatttima " ItyAdi-have evuM ane che ke te sAdhunA dASA zeAdhatA te kSullaka sAdhu te sAdhunI sAthe bhikSAcaryAM mATe nIkaLe che, rastAmAM kAI puruSanA paga nIce AvI javAthI kAi deDakA marele paDayo zrI sthAnAMga sUtra : 04 172 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "C hatA. te marelA deDakA para te sAdhune paga paDI javAthI te kSullaka sAdhu te nirdoSa sadhu para evA Aropa mUke che ke " A deDakAne tame mArI nAMkhyA che. " pelA sAdhue javAba ApyA "me' mAryo nathI, ''tyAre te kSullaka sAdhu elI uThyo. " A deDakAne mArI nAkhavAthI tamAruM prANAtipAta vira maNa vrata khaMDita thayuM che. ane 'meM tene mAryuM nathI" evuM asatya kahe, vAthI tamAru mRSAvAda viramaNu rUpa bIjuM vrata kha'Dita thayu' che" vaccaI gaLArU Ahoya " ItyAdi A pramANe kahenAra kSullaka sAdhue mAsa ladhu prAyazcitta levu paDe che. jo te kSullaka sAdhu AcAya nI pAse jaIne ema kahe ke " A sAdhue deDakAne mArI nAkhyA che, " te te kSullaka sAdhune mAsaguru prAyazcitta levu paDe che. have jyAre te nirdoSa sAdhune te AcAya dvArA evA prazna karavAmAM Ave ke "zuM tame DheDakAne mArI nAkhyA che ? tyAre te nirdoSa sAdhu evA javAba Ape che ke " he gurudeva! me tene mArcI nathI. " te nirdoSa sAdhu dvArA A pramANe jyAre kahevAmAM Ave, tyAre te kSullakane ( doSAropaNa karanAra sAdhune) caturthAM laghu prAyazcitta lAge che. te nirdoSa sAdhu dvArA doSanA asvIkAra thavA chatAM paNa te kSullaka karI paNa e ja deSatu tenA para mArApaNu kare che ane nirdoSa sAdhu pharI te deSanA asvIkAra kare che. tyAre te kSullakane caturtha guru prAyazcitta lAge che. tyAra bAda te doSAropaNa karanAra sAdhu kahe che ke jo tamane mArI vAta para vizvAsa na esatA hAya tA Apa tyAM jaIne gRhasthAne pUchIne e vAtanI khAtarI karI zakeA che. tyAre kAI paryAyajyeSTha sAdhu tyAM jaine gRhasthAne A khAkhatamAM prazna kare che. " gRhasthane pUchIne khatarI karo. " A pramANe kahevAthI sthA-55 dd zrI sthAnAMga sUtra : 04 173 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te kSullaka cha mAsika laghu prAyazcittane pAtra bane che. jyAre te paryAya eka sAdhune te gRhastha e javAba Ape che ke "ame te sAdhune deDakAne bhArate je nathI, tyAre te kSullaka cha mAsika guru prAyazcittane pAtra bane che. jayAre paryAya 4 sAdhu AcAryanI pAse jaIne kahe che ke gRhasanA kahevAthI amane khAtarI thaI gaI che ke te sAdhue deDakAne mAryo nathI, tyAre te bhulakane cha mAsanuM cheda prAyazcitta lAge che. tyAra bAda je kSullaka ema kahe ke gRhastha te asaMyata hoya che, te vAta vAtamAM juThuM bolatA haiyA che, te te mulakane mUla prAyazcitta lAge che. vaLI tyAra bAda paNa je kSalaka ema kahe ke tame badhAM gRhastha te eka thaI gayA che ane huM eka chuM, te tene anavasthApya prAyazcitta lAge che. tyAra bAda je te kSalaka ema kahe ke tame sau pravacananuM pAlana karanArA nathI, te tene pArAM. cika prAyazcitta lAge che. A rIte uttarottara asatya doSAropaNa karanAra te sAdhune mATe pArAcika prAyazcitta parvatanA prAyazcitta pastAra kahyAM che. mRSAvAda viramaNa vratane bhaMga karavAne kAraNe te A prakAranA prAyazcitta karatA rane pAtra bane che. je bIjA sAdhu (jenA para deDakAnI hatyAne Are" mUkavAmAM Avyo che te sAdhu) dvArA kharekhara deDakAnI hatyA thaI gaI hoya ane te juThuM belate hoya, to tene paNa prANAtipAta viramaNa ane mRSA vAda viramaNa, A banne prakAranA vatane bhaMga thaI javAthI uparyukta prAya. zcitta prastArane pAtra banavuM paDe che (1) e ja pramANe je koI sAdhu bIjA keI sAdhu para mRSAvAda viramaNa vratane bhaMga karavAne beTo Aropa mUke, te te peTe Apa mUkanAra sAdhu paNa prAyazcitta prastArane pAtra bane che. (2) e ja pramANe adattAdAnane bhaMga thaI javAne Te apa kaI sAdhu para mukanAra sAdhu paNa prAyazcitta prastArane pAtra bane che. have sUtrakAra bIjA ane trIjA prAyazcitta prastAranuM svarUpa prakaTa kare che nomi raMag" ItyAdi- mRSAvAdamAM saMkhaDI viSayaka deSAropaNa ane adattAdAnamAM modakagrahaNa viSayaka doSAropaNanuM kathana thavuM joIe. eTale ke mRSAvAdamAM saMkhaDI (sukhaDI) viSayaka doSAropaNa karanArA Are paNartAnA prAyazcitta prastAranuM ane adattAdAnamAM mAdaka grahaNa viSayaka dRSAra paNa karanArA AropaNurtAnA prAyazcitta prastAranuM kathana pUrvokta rUpe ja thavuM joIe. e ja vAta nIcenI gAthA dvArA prakaTa karavAmAM AvI che "haLavANuLahiM nAca" ItyAdi A gAthAne bhAvArtha nIce pramANe che-bhikSAprApti mATe bramaNa karatA zrI sthAnAMga sUtra :04 174 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be sAdhuo ke eka sukhaDIAne tyAM pahoMcyA, teo jyAre tyAM pahoMcyA tyAre mIThAI taiyAra thaI na hatI. vaLI tyAM vaheravA AvavAnI te mANase manAI paNa karI, tethI teo tyAMthI cAlatAM thayAM have thoDA samaya bAda paryAya cheSTha sAdhue laghuparyAyavALA sAdhune kahyuM-"have pelA mANasane tyAM mIThAI taiyAra thaI gaI haze. cAle tyAM jaIne mIThAI vaherI AvIe." tyAre kSullake (laghu paryAyavALA sAdhue) kahyuM "te mANase ApaNane vahoravA AvavAnI manAI karI che, tethI huM te tyAM nahIM AvuM." tyAra bAda te bane sAdhu upAzrayamAM pAchA pharyA. te kSullaka sAdhue guru pAse evI vAta karI ke "A sAdhu dIna, karuNu vacane belIne bhikSA mAge che. gRhastha dvArA niSedha karAvA chatAM paNa te tenA gharamAM dAkhala thaI jAya che. ane eSaNA deSathI dUSita thayela AhAra grahaNa kare che. te mIThAM vacane belIne dAtAne khuza karIne tenI pAsethI AhAra grahaNa kare che. A prakAranuM cheTuM SAropaNa karanAra te sAdhune pUrvokta prAyazcitta prastArane pAtra kahyo che. eTale ke bhikSAcaryAthI nivRtta thaIne jyAre te sulaka sAdhu doSAropaNa karavA mATe guru pAse Ave che, tyAre tene laghu mAsa prAyazcitta lAge che, jyAre te gurune kahe che ke A sAdhu dIna vacane bolIne AhAranI yAcanA kare che, tyAre tene mArA guru prAyazcitta lAge che. ahI pUrvokta kramathI pArAMcika prAyazcitta paryantanA prAyazcitta prastAranuM kathana thavuM joIe. kSullakane mATe A prakAranuM prAyazcitta prastA batAvavAnuM kAraNa e che ke teNe mRSAvAda viramaNa vratanuM khaMDana karyuM che. je te paryAya jayeSTha sAdhue mulaka sAdhunA kahyA anusAra bhikSAprApti karI hoya te tenA dvArA paNa mRSAvAda viramaNa vratano bhaMga karAve che ema kahI zakAya. kAraNa ke gRhastha niSedha karyo hovA chatAM paNa te evuM kahe che ke "gRhastha niSedha karyo na hate." A rIte pitAnA A kathana dvArA te sAdhu te gRhasthanI vAtane cheTI rIte raju kare che. te kAraNe te sAdhu mRSAvAda viramaNa vratane zrI sthAnAMga sUtra : 04 175 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaMga kartA bane che. ahIM paNa prAyazcitta prastAra pUrvokta prakArane ja samaja | 2 | have sUtrakAra adattAdAnanI viziSTatAnI apekSAe " nA saMg" ItyAdi gAthA dvArA prAyazcitta prastAranuM kathana kare che- " #ta mALameLo" ItyAdi- A gAthAne bhAvArtha nIce pramANe che-gurue be sAdhuone bhikSA carcA mATe mokalyA. temAMthI ekane zikSAne vega maLI gaye. teNe zikSA laI lIdhI ane je te bhikSApAtrane jhoLImAM mUkavA jAya che ke bIje yeSTha sAdhu paNa najIkanA koI gharamAMthI lADu vahorIne tenI pAse AvI pahoMcyA. te laghu paryAyavALA sAdhue e vicAra karyo ke "A ranike (jayeSTha paryAyavALA sAdhue) keI gRhasthanA gharamAMthI lADu cerI lIdhAM che A rIte teNe adattAdAna viramaNa vratane bhaMga karyo che, te gurue tene A deSane mATe prAyazcitta devuM joIe." A prakArane vicAra karIne gunI pAse AvanAra te kSulaka sAdhu laghumAsa prAyazcittane pAtra bane che. jyAre te kSullaka gurune A badhI vAta kahe che tyAre te (kSalaka) beTA, deSanuM tenA para AropaNa karavAne kAraNe guru mAsa prAyazcittane pAtra bane che. e ja prakAre pArAcika prAyazcitta paryantanA pUrvokta prAyazcitta prastAranuM ahIM paNa kathana thavuM joIe ahIM kSullakane mATe je prAya zcita pastAra prakaTa karavAmAM Avyo che te tenA mRSAvAda viramaNa vratane bhaMga thaI javAne lIdhe karavAmAM AvyuM che. paryAya jayeSTha bIjA sAdhue kharekhara e doSanuM sevana karyuM hoya ane e vAtane te chupAvatA hoya te tene paNa prAyazcitta prastArane pAtra banavuM paDe che, kAraNa ke ema karavAthI tenA adattAdAna viramaNane paNa bhaMga thAya che ane mRSAvAda viramaNa vratane paNa bhaMga thAya che. A prakAranuM bIjA ane trIjA prAyazcitta prastAranuM svarUpa che. - have cothA prAyazcitta prastAranuM svarUpa prakaTa karavAmAM Ave che - "aviravADha" ItyAdi- kaI sAdhu para asatya rUpe brahmacarya vratane bhaMga karavA rUpa deSanuM AropaNa karanAra sAdhu paNa prAyazcitta prastArane pAtra bane che. e ja vAta arUNira vaphA" ItyAdi gAthA dvArA spaSTa karavAmAM AvI che. A gAthAne arthe nIce pramANe che- kaI paryAya ceSTha sAdhu keI laghu paryAyavALA sAdhune haMmezA sArI sArI zikhAmaNa detA hatA. paraMtu te kSullaka (laghu paryAyavALa) sAdhunA manamAM evuM lAgatuM ke A paryAya jayeSTha sAdhu kaSAyanA udayane lIdhe "huM ratnAdhika (paryAya jyeSTha) chuM" A prakAranA ghamaMDa rUpa vAta rogathI zrI sthAnAMga sUtra : 04 176 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIDAI rahyo che. tethI te sakhalita, milita ane upAlaMbha cUkta zabdo dvArA jANe ke mane ADakatarI rIte evuM kahI rahyo che ke "he duSTa ziSya ! tuM tArA kartavyamArgamAMthI calAyamAna thaI rahyo che. " je ke huM te mArA kayamAMthI bilakula calAyamAna thayo nathI, chatAM paNa te mane vAraMvAra Takora karate rahe che ane Thapaka ane dhamakI Apate rahe che. bolatI vakhate paNa huM ghaNI sAvadhAnIthI pratyeka zabdane asaMmilita karIne spaSTa rUpe boluM chuM, chatAM paNa te mane kahe che ke he duSTa ziSya ! tuM milita (aspaSTa) zade bele che. bIjA sAdhuo paNa tene mArI sAthe AvuM vartana na rAkhavA samajAve che paNa teo te mAnatA ja nathI, ane hAtha UMce karI karIne mane zikhAmaNe ApyA ja kare che, Taka Taka karyA kare che ane e rIte mane khATI dakhAmaNI kare che. huM te ema ja mAnuM chuM ke teo kaSAyanA udayane vazavata thaIne A prakAranuM vartana mArI tarapha batAve che. huM paNa dhAruM te temanI sAthe evuM ja vartana batAvI zakuM chuM. paraMtu huM te samAcArInA niyama pramANe cAlanAra chuMtethI A badhuM sahana karI lauM che ane temane eka zabda paNa kehatA nathI paraMtu have huM evuM karIza ke jethI mArI laghu dIkSA paryAya hovA chatAM paNa te mArA karatAM laghu gaNAya. A pramANe te laghu dIkSA paryAyavALA sAdhue nizcaya karyo. tyAra bAda koI eka divase te mulaka ane te ronika bhikSAcaryA mATe nIkaLyA bhikSAcaryA karatAM karatAM kSudhA ane pipAsAthI vyAkuLa banelA te bannee vicAra karyo ke cAle A vyantarAyatanamAM-latAmaMDapamAM jaIne AhAra paNa karI laIe. A pramANe vicAra karIne teo tyAM jaIne besI gayA. e vakhate te kSullake kaI eka AryAne (sAdhvIjIne) te bAjue AvatAM joyAM. temane joIne te bhulakanA manamAM e vicAra AvyuM ke Aje A sAdhunuM vera vALavAne suMdara meke hAtha Avyo che"-- A pramANe vicAra karIne te kSullake te paryAya jayeSTha sAdhune kahyuM ke Apa De AhAra karI le ane pANI pI le. tyAM sudhImAM huM Thalle zrI sthAnAMga sUtra : 04 177 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ <6 jaIne AvI pahoMcu chu'. A pramANe kahIne te paryAya jayeSTha sAdhu para brahmacarya vratanA bhaMganA AreApa mUkavAnI icchAthI te tyAMthI cAlI nIkaLyA. AcAryanI pAse jaIne teNe A pramANe kahyuM-neTajJeLAnuM saA ' ItyAdi. huM bhagavan! Aje atyAre ja nyantarAyatanamAM (devAlayamAM ) jayeSTha sAdhue mathuna sevana rUpa akAnu sevana karyu che. meM tenuM te duSkRtya joI lIdhuM che. mArA vratanI rakSA karavA mATe meM te duSkRtyanu sevana karyu" nathI " A prakAranuM khATuM doSAropaNa karavAnI IcchAthI tyAM AvelA te laghu paryAya sAdhune mAsa laghu prAyazcitta lAge che, ane gurunI samakSa A prakAre khATI vAta karavAthI tene mAsa guru prAyazcita lAge che. pAracita prAyazcitta paryaMntanA prAyazcitta praratArane pAtra te sAdhu kayAre ane che te vAta pUrvokta kathanane AdhAre samajI levI. jo te paryAya jayeSTha sAdhu dvArA kharekhara te prakAranA duSkRtyanu sevana thaI gayu' hAya ane tene te chupAvatA hAya tA tenA dvArA maithunaviramaNa vratanA tathA mRSAvAda viramaNa vratanA bhaga thAya che. te kAraNe te sAdhu A banne vratanA bhaMgane lIdhe pUrvakti prAyazcitta prastArane pAtra bane che. A prakAranu ceAthA prAyazcitta prastAranuM svarUpa che. have pAMcamAM prAyazcitta prastAranuM svarUpa prakaTa karavAmAM Ave che-- anuSavAnuM van ' ityAdi--kAI sAdhu khIjA koi sAdhu para te napuMsaka hAvAnA pATA ArApa mUke te ArApa mUkanAra te sAdhu prAyazrcitta prastArane pAtra khane che, A vAtanuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che. keI eka gurU dIkSAparyoya vALA sAdhue kAi eka laghu dikSAparyAMyavALA sAdhune amuka kAMya na karavA ane amuka prakAranu` vartana rAkhavA vAravAra samajAnyA. parantu peAtAnA kalyANane mATe te evu kahe che ema mAnavAne badale teNe kaMI avaLu' ja dhArI lIdhuM, ane teNe tenA doSo zodhavA mAMDavyA eka divasa te sAdhu te paryAya jyeSTha sAdhu sAthe bhikSAcaryA mATe gayA hatA. tyAMthI pAchA pharIne teNe AcAya pAse jaI ne A pramANe kahyuM- ' " huM bhagavan ! A ratnAdhika ( guru dIkSA paryAyavALA sAdhu ) napusaka che A viSayane anulakSIne te AcArya ane kSullakane savAda nIce pramANe samajave. " ta'tti haiM, nALAsi " ItyAdi AcArya te kSullakane evA prazna karyAM ke "tame e kevI rIte jANyuM ke te tRtIya prakRtivALeA (napuMsaka ) che ? "C kSullakanA javAba-- hai gurudeva ! mane temanA kuTubIjanA maLyA hatA. teo mane pUchatAM hatAM ke zuM tame napu'sakane pazu dvIkSA Ape che. kharAM ? me' temane evA javAba ApyA hatA ke napusakane dIkSA levAnA zrI sthAnAMga sUtra : 04 178 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhikAra ja amArA zAsanamAM maLyuM nathI. tyAre temaNe mane kahyuM hatuM ke tamArI sAthe je ratnAdhika che te napuMsaka che. vaLI he gurudeva tenI rItabhAta, bhASA, halanacalana, hAvabhAva vagere jotAM mane paNa evI zaMkA thAya che ke te kharekhara napuMsaka ja che." A prakArane kheTe Apa te sAdhu para mukanAra te sAdhu (zrutalaka) mAsa laghu prAyazcittathI laIne pArAcika prAyazcitta paryantanA prAyazcittone pAtra bane che. ahIM bhulakamAM je prAyazcitta prastAranI pAtratA kahevAmAM AvI che te mRSAvAda viramaNa vratane tenA dvArA bhaMga thavAne kAraNe kahI che. ane te ratnAdhika kharekhara napuMsaka ja hoya te tene saMghamAMthI hAMkI kADhavo joIe. A prakAranA A pAMcame prAyazcitta prastAra che, have chaThThA prAyazcitta prastAranuM svarUpa prakaTa karavAmAM Ave che. "rAkhavADuM vana" ItyAdi- kaI sAdhu bIjA keI sAdhu upara evo beTe Aropa mUke che ke "A sAdhu dAsa che." te te prakAranuM che huM doSAropaNa karanAra sAdhu prAya. zcitta prastArane pAtra bane che. A viSayamAM vadhu spaSTIkaraNa nIce pramANe samajavuM, kaI eka guru dakSA paryAyavALA sAdhue kaI laghu dIkSA paryAyavALA sAdhune jatanApUrvaka pravRtti karavAnI salAha ApI tethI teNe krodhAvezamAM AvI jaIne AcAryanI pAse jaIne A pramANe kahyuM -"he bhagavana! A rAdhika dAsa che " A viSayamAM te bhulaka ane AcArya vacce saMvAda have ApavAmAM Ave che. "rAtti chuM jJAAri" ityAdi- jyAre te bhulake te paryAyajayeSTha sAdhu dAsa che evI vAta karI tyAre AcAryuM tene pUchayuM "tame kevI rIte jANyuM ke te kharaka (dAsa) che?" tyAre te kSulake javAba Apyo--"tenA zarIranI AkRti, vartana Adi dAsanA jevo ja che. tene vAta vAtamAM krodha AvI jAya che, te khUlle zarIre ja besI rahe che-zarIra para kaI vastra oDhate nathI, te nIcatara Asane bese che, ane te svabhAve krUra che." dAsanA zarIrane AkAra kevo hoya che tenuM zAstromAMthI pramANa ApIne te kSullaka AcAryane kahe che keH "seLa vA vikaa" ItyAdi-- dAsanuM zarIra jevuM vikRta (beDeLa) hoya che, evuM ja vikRta zarIra A ratnAdhika sAdhunuM che-tenA zarIre khUMdha che, te vAmana che, tenA paga lAMbA che. A prakAranI tenI zarIra racanA vaDe ja e vAta siddha thaI jAya che ke rA-17 zrI sthAnAMga sUtra : 04 179 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te dAsa che. vaLI temanA je saMbaMdhIo che temaNe paNa mane kahyuM che ke te dAsa che" te kSullakanI A prakAranI dalIla sAMbhaLIne te AcAryo tene kahyuM "rU sulava TuvA" ItyAdi-- he kSullaka ! saMsAramAM nAmakarmanA udayanI vicitratAne lIdhe nIca kuLamAM utpanna thayelA keTalAka dAsAdi jana paNa saudarya saMpanna hoya che ane rAjakuLa Adi uttama kuLamAM utpanna thayelA keTalAka leka kadarUpAM (dUdha Adi vikRta zarIravALA, vAmana rUpa, lAMbA pagavALAM) paNa hoya che. tethI evA leke tiraskArane pAtra nathI ane evA leke mATe AvA kaThera vacane lavA te koI paNa rIte yogya nathI. " AcArya dvArA A pramANe samajAvavAmAM AvyA chatAM paNa je te kSullaka pitAnI haTha cheDatA nathI ane ratnAdhika viSenA pitAnA vicAromAM je parivartana lAvate nathI, UlTA te ratnAyikamAM dAsabhAvanI ja puSTi karate rahe che te te AgaLa kahyA mujabanA mRSAvAda janita mAsalaghuthI laIne pArAMcita prAyazcitta parvatanA prAyazcitta prastArane pAtra bane che. je te ratnAdhika mulakanA kathana anusAra kharekhara dAsa ja hoya, te tene sAdhuonA gacchamAMthI kADhI mUka joIe, A prakArane A chaThTho prAyazcitta prastAra che. " iccee cha kapparasa patthAre pattharetA sammaM aparipUremANe tANapatte " kaI paNa ratnAdhika para duSAre paNa karanAra sAdhu je pote mUkelA dene sAbita karavAne asamartha nivaDe, te te pote mAsalaghu AdithI laIne pArAMcita paryantanA 6 prAyazcitta prastAne pAtra bane che. sAdhvAcAranA te 6 prastAnuM A sUtramAM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. sAthe sAthe evAM 6 prakAranA devA paNe paNa upara prakaTa karavAmAM AvyA che. che sU. 54 che kalpa viSayaka nirUpaNa sUtrakAra have kalpaviSayaka bIjA be sUtranuM kathana kare che- TIkAI-"cha varasa pa4imaMgU pA ItyAdi jenA dvArA sAdhunA AcAra naSTa thAya che evI ceSTAnuM nAma parimanthana che ane evI ceSTA karanArane ka9panA (AcArana) parimaltha kahe che. pari. manthanA dravya ane bhAvanA bhedathI be prakAra paDe che dahIMne valovavA mATe je re hoya che te dravya parimaLyuM che. dadhi samAna kalapanA manthanamAM (vinAza karavAmAM) sAdhanabhUta je bhAve che (kaukucikAdi bhAve zrI sthAnAMga sUtra : 04 180 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhunA AcArano vinAza karanArA che, ) temane bhAva parimantha kahe che. kahyuM paNa che ke "mitra maMthag ItyAdi- jevI rIte yA vaDe dahIMnu manthana karavAmAM Ave che, e ja pramANe kaucikA Adi vaDe dahIM samAna kalpa (sAdhunA AcAra) nuM paNa manthana karAya che. eTale ke kaukucikA Adi vaDe sAdhunA AcArone bhaMga thAya che. tethI sarakAre ahIM bhAva parimanthanI ja prarUpaNa karI che. te bhAva pari mantha sAdhunA AcAra rUpa kalpanA vinAzaka hoya che. tene nIce pramANe 6 prakAra che-(1) kaukucika-bhAMDanA jevI kuceSTA karanAra sAdhune aDI kIkucika parimaju kahyo che. te kIkucikanA sthAna, zarIra ane bhASAnA bhedathI traNa prakAra paDe che. kahyuM paNa che ke : hA rImAnA" ItyAdi je sAdhu yaMtranI jema athavA nAcanArInI jema Ama tema bhramaNa karyA kare che tene sthAnanI apekSAe kaukucika kahe che. je hAtha Adi vaDe patthara Adi pheMkayA kare che tene zarIranI apekSAe kIkucika kahe che. kahyuM paNa che ke "joSaLabagvAyArUDhuM" ItyAdi- hAtha vaDe, gophaNa vaDe, ane paga vagere vaDe patthara pheMkanAra tathA bhra, dADhI ItyAdine kaMpAvanAra ane vividha nATayakrIDAo karanAra mANasane zarI. ranI apekSAe kaukucika kahe che. je mANasa mukha vaDe sITI bajAve che, ane vividha sUra kADhe che ane bIjA lekene hasavuM AvI jAya evI bhASA bole che tene bhASAnI apekSAe kamucika kahe che. kahyuM paNa che ke : "chi havA" ItyAdi- je sAdhu bhinna rIte cItkAra kare che, mukhane vAjAnI jema vagADe che, hAsyotpAdaka vANI bole che-evA evA bhASAprayoga kare che ke zrotAone hasavuM AvI jAya che, je aneka prakAranA sUro kADhe che, te sAdhune bhASAnI apekSAe kaukucika kahe che. A gAthAmAM "" pada cItkAranuM vAcaka che tathA "vaSAkI " A pada hAsyotpAdaka bhASAnuM vAcaka che. A traNe prakAranA kaukucike cAritranA vighAtaka hoya che. kalpanA (AcAranA) prathama parimanthanuM A prakAranuM svarUpa che. parimanyune bIjo prakAra maukharika che mukhara eTale vAcALa. evA vAcALa sAdhune maukharika kahe che. je mANasa vagara vicAryuM? manane phAve tema bolanAra hoya che tene maukharika kahe che. athavA mukha vaDe game tevuM bolIne riti anyane pitAnA duzmana banAve che tene maukharika kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 181 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM paNa che ke "murika jojanA" ItyAdi- te maukharika mRSAvAda viramaNa vratane parimanyu ( virAdhaka ) hoya che, kAraNa ke tenI vAcALatAne kAraNe te je kaI vAta karato hoya temAM asara tyatA (mRSAvAda) saMbhavI zake che. have trIjA prakAranA parimaju prakaTa karavAmAM Ave che- je sAdhunA netra caMcala hoya che tene cakSulelaka kahe che. mArgamAM cAlatI vakhate te AsapAsanI cIjone jotAM jotAM cAle che, tethI tenA dvArA IsamitinI virAdhanA thAya che. cAlatAM cAlatAM dharmakathA karanAra sAdhune paNa upalakSaNanI apekSAe cakSuoMlaka kahI zakAya che. kahyuM paNa che ke "so " ItyAdi-- udyAna Adine jotAM jotAM cAlanAre athavA dharmakathA karatAM karatAM cAlanAre sAdhu anupayukta hoya che eTale ke pitAnA gamana mArga para upagapUrvaka cAlanAra hote nathI A prakArane sAdhu aryApathikI sami. tine parimanyu ( vinAzaka) hoya che. IryA eTale gamana. te gamananA mArgane IryA kahe che. cakSulelaka sAdhu A iryApatha samitinuM samyapha rIte pAlana karI zakatA nathI te kAraNe te aryApathikI samitine virAdhaka bane che. kahyuM paNa che ke "chAyA virATTAna" ItyAdi-- chakAyonI virAdhanA thavAthI saMyamanI virAdhanA thAya che. asAvadhAnI pUrvaka cAlavAthI kAMTe vAge, paDI javAya, pAtra Adi phUTe ane te kAraNe lekamAM nindA paNa thAya ane pitAne hAni thAya che, sAthe sAthe dharmanI paNa virAdhanA thAya che. sthA0-58 cothe parimaltha "tintiNika gaNAya che. udramAdideSa rahita AhAra pANInI gaveSaNa rUpa eSaNuM hoya che. te eSaNa pradhAna je gocarI ( bhikSAcaryA) che tene eSaNa gocara kahe che. bhikSAcaryA AdimAM puratAM AhAra pANInI prApti na thavAthI je sAdhu khinna thaI jAya che ane krodhanA AvezamAM AvI jaIne manamAM Ave te bakavA mAMDe che, evA sAdhune * titiNika" ( titAli) kahe che. e sAdhu aneSaNIya AhArAdi paNa grahaNa karI le che. tethI e sAdhu eSaNa gocarano parimaLyuM (virAdhaka) gaNAya che. - pAMcame parimaLyu "IcachA lebika" gaNAya che. pRDA eTale IcchA ane lebha eTale tRSNa. je sAdhumAM vastra, pAtra Adi upadhinI spRhA ane tRSNA adhika hoya che evA sAdhune IcchAbhika kahe che. e sAdhu bhaktimArgane parimaltha (virAdhaka) hoya che. kAraNa ke mukti nibhatA rUpa hoya che. AMdhaka upadhivALe sAdhu pitAnA aparigraha vratanuM pAlana karI zrI sthAnAMga sUtra : 04 182 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakatuM nathI. te kAraNe te sAdhu nirlobhatA rUpa muktimArga para AgaLa vadhI zakato nathI. tethI evA sAdhune muktimArgane parima9 (virAdhaka) kahyo che. abhidhyAnidAna karanArane chaThThA prakAra parimaltha kahyo che-abhidhyA eTale lebha. je sAdhu lobhane vaza thaIne cakavatI Adi pada prApta karavAnI IcchA seve che, te sAdhu ArtadhyAnavALo hoya che. Atta dhyAnane lIdhe sAdhu muktimArgathI khalita thaI jAya che, te kAraNe tene mokSamArgane parimaLyuM kahyo che. "amithyA" A vizeSaNanA prAga dvArA sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke je sAdhu bharahita banIne janmamaraNa Adine anta lAvavAnI AzA seve che, te sAdhunI te prakAranI AkAMkSA mokSamArganI vinAzaka banatI nathI. zakA-jevI rIte cakavata Adi padanI cAhanA mokSamArganI vinAzaka gaNAya che, evI ja rIte janma, jarA ane maraNane vinAza karanAra tIrthakara padanI cAhanA rUpa nidAna zuM mokSamArganuM vinAzaka banatuM nathI ? uttara-"savatha mavacA khayAnA patha " A sUtrapATha dvArA satrakAre e ja vAtanuM samAdhAna karyuM che. tIrthaMkara padanI AkAMkSA ekSamArganI vinAzaka banatI nathI. chatAM e vAta paNa ahIM spaSTa karavAmAM AvI che ke "cakravartI Adi pada viSayaka anidAnatAne ja prazaMsanIya mAnavAmAM Avela nathI, paraMtu tIrtha'karavA carama dehatva Adi viSayaka ani. dAnatAne paNa prazaMsanIya mAnavAmAM Avela che. kahyuM paNa che ke : "huM parasTonimitta" ItyAdi- mAtra Aloka ane paraleka viSayaka anidAnatAne ja prazaMsanIya kahela nathI, paraMtu samasta arthomAM ane samasta bAbatamAM paNa anidAnatAne prazaMsanIya kahI che. A rIta tIrthakara, caramadeha AdinA nidAnane prazaMsanIya kahevAmAM AvyuM nathI. meM sU. 55 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 183 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpasthitikA nirUpaNa " ikvinA jAdudde vaLattA '' ityAdi~ kapasthiti 6 prakAranI kahI che--(1) sAmAyika kalpasthiti, (ra) chedapasthApanIya kalpasthiti, (3) niviMzamAna kalpasthiti, (4) nirviSTa kalpasthiti (5) jina kapasthiti, ane (6) sthavira kalpasthiti, sAdhunA je AcAra che tenuM nAma kalpa che. te kalpanI je maryAdA che tene kalpasthiti kahe che. te pasthitinA 6 prakAra kahyA che. (1) sAmAyika kalpa--jJAnAdikanA je lAbha che, tenuM nAma ja samAya che. te samAya ja sAmAyika che. te sAmAyika rUpa je 95 che tene sAmAyika kalpa kahe che, prathama tIrthaMkara ane carama tIrthaMkaranA tInA sAdhuomAM A kalpasthiti alpakAlika hAya che. eTale ke jaghanya sAta dinanI, madhyamanI apekSAe cAra mAsanI ane utkRSTanI apekSAe cha mAsanI A sthiti hAya che, kAraNa ke tyArabAda chepasthApanIyanuM vidhAna thAya che. madhyama tIrthaMkarAnA tImAM ane mahAvidehemAM sAdhuenuM A kalpa cAvaRthika kahyuM che, kAraNa ke tyAM cheDhApasthApanIyanA abhAva rahe che. A sAmAyika kalpanI je sthiti che tenuM nAma sAmAyika kalpasthiti che. tenA nIce pramANe e bheda kahyA che-(1) niyama lakSaNa ane (2) aniyama lakSaNa, zayyAtarapiMDanA parihAramAM ( tyAgamAM ), cAturyaMmanA pAlanamAM, puruSa jyeSThatAmAM ane ratnAdhika ( vadhu lAMbI dIkSA paryAyavALA ) ne laghu dIkSA paryAyavALA sAdhu dvArA vaNA karavAmAM te niyama rUpa heAya che. parantu auddezika AhArAdinuM agratuNu karavAmAM rAjapiMDanA agradguNamAM, pratikramaNu karavAmAM, mAsakalpa karavAmAM ane paryuMSaNa kalpa karavAmAM te aniyata rUpa che. kahyuM paNa che ke " tijJAyaYiya " ItyAdi-- zayyAtarapiMDanA parihAra, cAturyAma, puruSajyeSTha ane kRtikarma kara ( paryAya jyeSThane vadaNA ) A cAra avasthita ( niyata ) kalpa che. Acelakaya ( audezika, pratikramaNa, rAjapiMDa, mAsakalpa ane kalpa Ad anavasthita aniyata ) kalpa che. " Acelaya " e prakAranuM kahyuM che--(1) sacela ane acela. acelatAnI apekSAe AcelayanA jinAmAM sadbhAva DAya che, tathA sace. latAnI apekSAe AcelakayanA sadbhAva jINuzI vastra dhAraNa karanAramAM DAya che. te kAraNe alpa mUlya, jINu ane khaMDita vastrAdinA sabhAva hAvA chatAM paNa nigraMthAne acela kahe che. A prakAranI prathama kalpasthiti che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 184 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) chedo pasthApanIya kalpasthiti-pUrva paryAyanA chedanathI je upasthApanIya-AropaNIya hoya che, tenuM nAma chede pasthApanIya che. A chedepasthApanIya mahAvratanuM punaH spaSTa rUpe AropaNa karavA rUpa hoya che. A chedepasthApanIyane sadubhAva pahelA ane chellA tIrthakaronA tIrthomAM hoya che A chedepasthApanA rUpa je ka95 che-je sAdhune AcAra che, te AcAranI sthitinuM nAma chede sthApanIya kalpasthiti che. (3) nirvizamAna kalapasthiti-parihAra vizuddhi tapanuM jeo pAlana kare che temane nirvizamAnaka kahe che. temane pArihArika paNa kahe che. temane je ka5 (AcAra) che tenuM nAma nivizamAna ka5 (AcAra) che te katyamAM je sthiti (maryAdA) hoya che tenuM nAma nirvizamAna kapasthiti che. te sthiti prIma, zIta ane varSAkALamAM jaghanya, madhyama ane utkRSTa tapathI yukta hoya che. jaghanya tapa kramazaH eka upavAsa, chaThTha ane aThamanI tapasyA rUpa hoya che. madhyama tapa kamazacha, adama ane dazama (cAra upavAsa) nI tapasyA rUpa hoya che. utkRSTa tapa kramazaH adama, dazama ane dvAdaza (pAMca upavAsa) nI tapasyA rUpa hoya che. pAraNAne divase AyaMbIla karavAmAM Ave che, tathA (1) asaMsRSTA, (2) saMsRSTA, (3) saMsRSTADasaMsRSTA, (4) a5lepA, (5) avagRhItA, (6) pragRhItA ane (7) ujhitarmika, A sAta piMDeSaNAomAMthI pahelI be eSaNAone abhigraha thAya che ane bAkInI pAMca eSaNAomAMthI eka eka eSaNAthI AhAra grahaNa ane pAnaka grahaNa thAya che. eTale ke eka eSaNathI AhAra grahaNa thAya che ane eka eSaNAthI pAnakanuM grahaNa thAya che. kahyuM paNa che ke "pALo macAItyAdi. A prakAranI nirvizamAna kalpasthiti che. () nirviSTa kalpasthiti-jemaNe vivakSita cAritranuM samyaka rIte pAlana karyuM che evA anupArivArikanA kalpanI je sthiti che, tene niviSTa kalpasthiti kahe che. ahIM paNa pratidina AyaMbilanI tapasyA ane bhikSAcaryA ra0-12 zrI sthAnAMga sUtra : 04 185 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa upara batAvyA anusAra ja thAya che. kahyuM paNa che ke " kriyA vi raviNa va vAyAma" ahIM A pramANe samajavuM joIe. A sAdhuone nirvizamAnaka ane nirviSTa parihAra vizuddhika kahe che. ahIM nava sAdhuone samUha hoya che. temAMthI je cAra sAdhue parihAra tapa kare che temane pArivArika kahevAya che, ane je cAra sAdhue temanuM vaiyAvRtya kare che temane anupArivArika kahevAya che. bAkInuM eka sAdhu ka5sthita vAcanAcArya thAya che. te gurukalpa-guru je hoya che. temAM je cAra pArivArika hoya che teo cha mAsa sudhI tapa kare che ane tyAra bAda teo nirvikAyika thaI jAya che ane temanuM viyAvRtya karanAra cAra sAdhuo tapa karavA lAgI jAya che ane jeo nirviSTa kAcika banI gayA che teo temanuM vaiyAvRtya karavA maMDI jAya che. cha mAsa sudhI A krama paNa cAlyA kare che. tyAra bAda tapa karanArA te cAra sAdhuo paNa nirviSTakAyika thaI jAya che. tyAra bAda ka95sthita vAcanAcArya cha mAsa sudhI tapa kare che, bAkInAmAMthI eka vAcanAcArya bane che ane bAkInA sAta temanuM vaiyAvRtya kare che. cha mAsa pachI te tapa karanAra sAdhu paNa nirviSTakAyika thaI jAya che. A rIte A parihAravizuddhika tapa aDhAra mAsa sudhI cAle che. kahyuM paNa che ke "dikSAriya imAre" ItyAdi. eTale ke pArihArikamAM cha mAsa, anupArivArikamAM cha mAsa ane ka9pasthitamAM cha mAsa, e rIte parivAra vizuddhimAM kula 18 mAsane samaya vyatIta thAya che. te sAdhue cAritrasaMpanna ane darzanamAM pUrNa paripakava heya che. teo echAmAM ochA nava pUrvanA dhAraka ane vadhAremAM vadhAre dasa pUrvanA dhAraka hoya che. teo pAMca prakAranA vyavahAranA, be prakAranA kalpanA ane dasa prakAranA prAyazcitanA pUrNa rUpe niSNAta hoya che. (5) jina kalpasthiti-gacchanirgata sAdhavizeSane jina kahe che. te jinenI kalparithati A prakAranI hoya che- teo prathama saMhananA dhAraka hoya che, jinakalpapratipanna hoya che, teo ochAmAM ochA navamAM pUrvanI trIjI AcAravatu paryantanA pAraka hoya che ane adhikamAM adhika saheja nyUna dasa pUrvanA dhAraka hoya che. teo ekalA ja vicare che. teo divya Adi upasargone ane gajanya vedanAene sahana kare che, dasa guNethI yukta IMDila (uccArAdi paraThavAnuM sthAna vizeSa) mAM ja uccAra (maLatyAga ) Adi paDhe che, ane sarvopadhinI apekSAe vizuddha vasatimAM (upAzrayamAM) rahe che. temAM trIjA praharamAM ja zrI sthAnAMga sUtra : 04 186 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSAcaryA kare che. temAM pahelI be pivaiSaNAnA grahaNa karavAvALA hotA nathI che ane bAkInI pAMca eSaNAomAMthI be coga thatAM temAMthI koI eka eSaNa vaDe bhikSA ( AhAra pANI) grahaNa karatA hoya che. kahyuM paNa cheche dakSiNa nimAyA hatyArA A prakAranuM pAMcamI kalpasthitinuM svarUpa che. () sthavirakalpasthiti-je AcArya Adi sAdhu gacchamAM rahe che temane sthavira kahe che. temanA kapanI je sthiti che tene sthavirakalpasthiti kahe che. kahyuM paNa che ke "saMgamagso" ItyAdi- A gALAmAM sthavira ka95no A prakArane kema batAvyuM che- prathama zratacAritra rUpa dharmanuM zravaNa ane tenA dvArA samyakatvanI prApti, tyAra bAda AlecanApUrvaka pravajyAnI pratipatti ane tenA dvArA grahaNazikSA ane AsevanazikSAnA adhikArane lAbha, (sUtrane grahaNa karavA rUpa grahaNa zikSA ane pratilekhanA Adi rUpa Asevana zikSA hoya che, tyArabAda sUtrane artha grahaNa karavAmAM Ave che ane tyAra bAda aniyatavAsa kare che. grAma, nagara, sanniveza Adi kemAM gurunI AjJAthI vicaravuM tenuM nAma aniyatavAsa che. vicaraNa karavAnI yogyatAvALA sAdhune ja A pramANe vicaraNa karavAnI AjJA maLe che. chatAM te sAdhu ekAkI vihAra karI zako nathI. gurunI AjJAthI anya sAdhuo tenI sAthe vihAra kare che. sthavira kalapane ArAdhaka sAdhu saMyamanA pAlanamAM vizeSa prayatnazIla hoya che. jJAna darzana ane cAritrane pUrNa rUpe ArAdhaka hoya che je tenuM AyuSya lAMbu hoya ane te cAlavAne azakta thaI gayo hoya te kai trimAM te sthira vAsa aMgIkAra karI le che. A rIte sthiravAsamAM eka ja kSetramAM rahevA chatAM paNa te sAdhu dethI rahita vasatimAM ja rahe che tathA-"gam fNavAva" ityAdi A gAthAne bhAvArtha upara kahyA pramANe ja che. jinakalipaka ane sthavira kalpikanI sthitinA viSayamAM vizeSa jANavAnI IcchAvALA pAThakee uttarAdhyayana savanA bIjA adhyanananI mArI banAvelI priyadarzinI TIkA vAMcI levI. ahIM je sAmAyikaka5sthiti, depasthApanIya kalpasthiti, ItyAdi kramathI pATha rAkhavAmAM Ave che tenuM kAraNa e che ke pahelAM sAmAyikanuM ja AropaNa thAya che, tyAra bAda chedo pasthApanIyanuM Are paNa thAya che. tathA gRhIta chedo pasthApanAvALA ja nirvizamAnaka thAya che, tyAra bAda ja teo nirviSTakAyika thaI jAya che, ane tyAra bAda teo jinakalpika athavA virakalpika thaI jAya che. e sU. 56 che uparanA sUtramAM kaha5sthitinuM je pratipAdana karavAmAM AvyuM che te mahAvIra prabhu dvArA karavAmAM AvyuM che, tethI have sUtrakAra mahAvIra prabhu vize thoDuM kathana kare che. "mane maLavuM mahAvIre" ItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra : 04 187 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmI saMbaMdhI kathana zramaNa bhagavAna mahAvIra apAnaka SaSTha bhakta pUrNAMka ( niLa chaThThanI tapasyA karIne ) mu`Dita thaIne gRhasthAvAsanA tyAgapuMka pragajita thayA hatA. zramaNa bhagavAna mahAvIrane apAnaka SaSTa bhaktanI tapasyA vaDe anaMta, anu. ttara, nirvyAghAta, nirAvaraNu, kRtsna ane pratipUrNa' kevalavarajJAnadana utpanna thayA hatAM. apAnaka SaSTha bhaktanI tapasyA dvArA ja zramaNu bhagavAna mahAvIra siddha, buddha, mukta parinivR ta ane samasta du:khAthI rahita thayA hatA. je upavAsamAM pANIne pazu tyAga karavAmAM Ave che te upavAsane apAnaka upavAsa kahe che. evA e divasanA nirjaLa upavAsane apAnaka SaSTha bhakta kahe che. } sU. 57 he devake saMbaMdhI nirUpaNa bhagavAna mahAvIra dvArA prarUpita dharmanA jeo anuyAyI hoya che teo devanI paryAye utpanna thaI jAya che. tethI have sUtrakAra devezanA viSayamAM cADu kathana kare che. " sagaMmAma'ivepu nuM vesu ' ityAdi ' sUtrArtha -sanakumAra kalpamAM ane mAhendra kalpamAM vimAnAnI UMcAI chase chase 600-600 ceAjananI kahI che. A banne kalpanA devAnA bhavadhAraNIya zarIranI utkRSTa UMcAI cha ratipramANu kahI che. !! sU. 58 5 AhArakA pariNAma aura vipariNAmakA nirUpaNa uparanA sUtramAM devenI vAta karI. te devazarIrAmAM AhAra pariNAmanA paN sadbhAva hAya che, tethI have sUtrakAra AhAra pariNAmanuM ane pariNAmanA sama'dhathI viSa pariNAmanuM nirUpaNa kare che. ingi, mocanaILAme paTM" ItyAdi bhAjana pariNAmanA nIce pramANe haiM prakAra kahyA che--(1) maneAjJa, (2) rasika, (3) prInIya, (4) bRMhaNIya, (5) dIpanIya ane (6) 15NIya viSapariNAmanA paNa 6 prakAra kahyA che--(1) dRSTa, (2) bhukta, (3) nipatita, (4) mAMsAnusArI, (5) zaiANitAnusArI ane (6) asthi majAnusArI AhAra vizeSanI pariNAma pariNati athavA AhAranA pariNamananA je cha prakAro kahyA che tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che je AhAra mAtta bhAjananA samadhathI zubha hoya che tenu pariNamana ( paripAka ) paNa suMdara haiAya che. je AhAra rasayukta bhAjanavALA hAya che zrI sthAnAMga sUtra : 04 188 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA paripAka paNu rasayukta hoya che. je AhAra rasAdi dhAtuomAM samatA karanArA hAya che tenuM pariNAma paNa evuM ja hAya che. tethI evA AhArane prINanIya kahyo che. je ASAra dhAtunI vRddhi karanArA hAya che evA AhArane pariNAmanI apekSAe vRMhaNIca kahyo che je AhAra agnikhala janaka ( garamI utpanna karanAra) heAya che tene dvIpanIya kahyo che. je AhAra khala vaka athavA utsAhavadhaka hoya che tene daNIya kahyo che. athavA pariNAma' padanA atha paryAya, svabhAva ane dhama paNa thAya che, tethI pariNAma ane pariNAmImAM abhedanA upacAranI apekSAe pariNAma zabda dvArA pariNAmavALu leAjana ja ahIM maneAjJa Adi bhede vaDe grahaNa thayuM che, ema samajavuM joIe. jo manAra Adi zabdone bheAjananA vizeSaNa rUpe vAparavAmAM Ave tA ahIM nAnyatara jAtimAM te padAnA prayAga karavA paDaze. jemake-je bhejana abhilaSaNIya ( mana bhAvatuM ! hAya che tene maneAna bhAjana kahe che, je lejana mAya Adi rasathI yukta hAya che tene rasika athavA rasALa kahe che. prI. nIya Adi padAne artha paNa AgaLa kahyA mujaba samajavA. have viSanA je cha prakAranA pariNAma kahyA che temanu spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che-- kUtarA Adi karaDe tyAre temanI dADhamAM raheluM viSa mANusanA zarIramAM pIDA utpanna kare che. A rIte karaDayA bAda A viSa pIDA utpanna karanArUM hAvAthI tene dravitra kahe che. A viSane jaMgama viSa paNa kahe che. je viSa khAvAthI pIDA utpanna karanArUM hoya che tene bhuktaviSa kahe che. A prakAranA viSane sthAvara viSa paNa kahe che. je viSa zarIra para paDavAthI zarIramAM pIDA utpanna kare che te viSane nipatita viSa kahe che. te viSanA tvagviSa ane dRSTiviSa nAmanA be bheda paDe che. je viSa mAMsa pantanI dhAtune nyAsa karI le che te viSane mAMsAnusArI viSa kahe che. je viSa rakatamAM vyApI jAya che tene zeNitAnusArI viSe kahe che. je vaSa asthi ane majjAmAM vyApI jAya che tene asthi majjAnusArI viSa kahe che. A prakAre viSanI cha prakAratAnA kathana dvArA tenA pariNAmamAM pazu cha prakAratAnu` kathana thaI jAya che, ema samajavuM. ! sU. 59 !! zrI sthAnAMga sUtra : 04 189 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chahu prakArake praznakA nirUpaNa sAtizaya Asane prazna pUchavAthI ja uparyukta arthAnA nirNaya thaI zake che. tethI have sUtrakAra praznanA cha prakAranuM nirUpaNa kare che. inviDhe vaLatte " ityAdi-- 66 TIkA praznanA nIce pramANe cha prakAra kahyA che--(1) sa'zayatkRSTa, (2) mudbhagraha puSTa, (3) anuyAgI, (4) anulAma, (5) tathAjJAna, (6) atathAjJAna. (1)keAI paNa viSayamAM zakA thavAthI je prazna pUchavAmAM Ave che tene sayapRSTa kahe che. jemake " bairU tatratA vorAnuM " ItyAdi prazna - khAra prakAranA tapathI konA nAza thAya che ane sayama vaDe anAsrava ( AsavanA abhAva) thAya che, A prakAranA je mata che tene khare kevI rIte mAnI zakAya ? kAraNa ke gRhIta saMyamavALA tapasvIe paNa deva paryAyane prApta kare che. " ziSyanA A prazna sayamapRSTa che. uttara--" te di sANaMthamato dhavanuM cAnti " teo sarAga sayama vaDe devaparyAyane prApta kare che. (2)keMdraDha pRSTa--viparIta grahanu' nAma zyugraha che. tene mithyAbhiniveza paNu kahe che. A mithyAbhiniveza pUrvaka para pakSane kRSita karavAne mATe je prazna pUchavAmAM Ave che tenuM nAma yudgaha pRSTa che, jemake " sAmannA 3 vizeto '' ityAdi prazna--" sAmAnya dharmanI apekSAe vizeSa-dharmI bhinna che ke abhinna che? jo dhama karatAM dharmAM bhinna hAya te te AkAzakusuma samAna nathI. jo te tenAthI abhinna hoya te te sAmAnya dharma ja thaI jaze vizeSa-dharmI thaze nahIM'' A yugraha praznanuM dRSTAMta che. (3) anuceAgI prazna~vyAkhyAna athavA prarUpaNAnuM nAma anuyAga che. te jemAM thAya che te anucaiAgI che. anuyAgane mATe pUchAyelA praznane anu caiAgI prazna kahe che. jemake saudhama kalpanA devAnA upapAtanA viSayamAM evA prazna pUchavAmAM Avye che ke " somavALa mate ! vac AruM vici jIvavALa vaLattA ? " he bhagavan ! saudhama kalpanA devAnA upapAtane virahe keTalA kALanA kahyo che ? (4)anulAma prazna--anyane anukULa karavAne mATe je prazna karavAmAM Ave che te praznane anulAma prazna kahe che, jemake " kuza" bhavAm '' ityAdi, zrI sthAnAMga sUtra : 04 190 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) tathAjJAna prazna--je prazna pUchavAmAM Ave te praznanA viSayanuM jJAna praznakartA pazu dharAvatA hoya, te tenA te praznane tathAjJAna prazna kahe che. jemake gautama svAmIe mahAvIra prabhune je prazno pUchyA hatA te praznonA uttara teo jANutA hatA. chatAM anya sAdhue ane leAkane dhama tattvanu jJAna thAya te hetupUrvaka tee mahAvIra prabhune evA prazno pUchatA hatA. " kevaiyaM kAlaM bhaMte ! camaravaMcA rAyahANI virahiyA bhagavan! camaraca'cA rAjadhAnI keTalA kALa sudhI upapAtathI virahita rahI ? " ItyAdi. A praznanA uttara gautama svAmI pAte jANatA hatA, chatAM A prakAranA prazna pUchavAmAM Avye che mATe tene tathAjJAna prazna kahI zakAya. uvavAeNaM ? De (6)atathAjJAna prazna-praznamAM pUchavAmAM AvelA viSayanuM jJAna praznakartAmAM na haiAya tyAre tenA praznane atathAjJAna prazna kahe che. pradezI rAjAe jIvanA viSe keziaNugArane je prazna pUchyA hatA tene RtathAjJAna prazna kahI zakAya. 1. sU. 60 // indrake anAdipanekA nirUpaNa AgalA sUtramAM eveA prazna pUchavAmAM Avye che ke " camaraca cA rAjadhAnI keTalA kALa sudhI upapAtathI zUnya rahe che. " tenA uttara ApatAM camaracacAnuM ane virahAdhikArane laine IndrasthAna AdinuM have sUtrakAra kathana kare che. " samaAvA rAyadAnI praznoseLa ' ityAdi-- camaracacA rAjadhAnI vadhAremAM vadhAre cha mAsa sudhI upapAtathI rahita rahI zake che. eTale ke tyAM upapAtanA virahakALa vadhAremAM vadhAre cha mAsanA hAI zake che. pratyeka IndrasthAna vadhAremAM vadhAre cha mAsa sudhI upapAtathI zUnya rahI zake che, ane siddhagati paNa vadhAremAM vadhAre mAsa sudhI upapAtathI zUnya rahI zake che, cha zrI sthAnAMga sUtra : 04 191 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amara dAkSiNAtya asura nikAyane svAmI che. tenI rAjadhAnInuM nAma caMcA che. camaranA egathI te rAjadhAnI camacaMcAne nAme oLakhAya che. A jaMbudvIpane mandara parvatanI dakSiNa dizAmAM tirachI (tirakasa) asaM. khyAta dvIpasamudrane pAra karIne, aruNuvara dvIpanI bAAvedikAntathI laIne aruNoda samudramAM betAlIsa hajAra jana AgaLa jatAM asurarAja camarane tigichaphUTa nAmane utpAta parvata Ave che. te utpAta parvata sattarasa ekavIsa1721 jana Go che. A pavatanI dakSiNa dizAmAM aruNA samudramAM chaso karoDa jana karatAM paNa thoDuM vadhAre tirachuM pAra karIne, nIce ratnaprabhA pRthvIne cAlIsa hajAra yojana pAra karIne jaMbudvIpanA jevaDI ja camacaMcA rAjadhAnI Ave che. A camaracaMcA rAjadhAnI vadhAremAM vadhAre cha mAsa sudhI denA utpAtathI (u5ttithI) rahita rahe che. eTale ke tyAM cha mAsa sudhI devAnI utpattine viraha (abhAva) rahe che, tyAra bAda kaIne kaI deva tyAM avazya utpanna thaI jAya che. tathA jyAM camarAdika Idro rahe che evA bhavana, nagara ane vimAna rUpa pratyeka sthAna paNa vadhAremAM vadhAre cha mAsa sudhI IndronI utpattithI rahita saMbhavI zake che. tathA adhAsaptamI pRthvI (tamastamAM nAmanI sAtamI naraka pRthvI) paNa cha mAsa sudhI nArakanA upapAtathI rahita hoI zake che. ahIM sAtamI pRthvInI sAthe "adhA pada javAnuM kAraNa e che ke pazcAnupUvathI gaNavAmAM Ave te ratnaprabhA pRthvIne paNa sAtamI pRthvI kahI zakAya che A prakAranI gerasamajUti nivAravA mATe ahIM sAtamI pRthvInI AgaLa "aSA pada mUka. vAmAM AvyuM che. kahyuM paNa che ke "vIsamuhura" ItyAdi- pahelI pRthvImAM vadhAremAM vadhAre 24 muhUrta sudhI upapAtane viraha rahe che, bIjI pRthvImAM sAta dinarAtane, trIjI pRthvImAM 15 dinarAtane cothI pravImAM eka mAsane, pAMcamI pRthvImAM be mAsane, chaThThI pRthvImAM cAra mAsane ane sAtamI pRthvImAM cha mAsane vadhAremAM vadhAre upapAtane virahakALa kahyo che. tathA siddhi gatimAM upapAtane utkRSTa virahakALa 6 mAsane kaho che. ahIM upa pAta zabda gajhananA arthamAM vaparAya che. janmanA arthamAM vaparAye nathI, kAraNa ke janmanAM kAraNe siddhomAM abhAva thaI jAya che. kahyuM paNa che ke "samo kanna " ItyAdi - siddhigatimAM gamananuM antara ochAmAM ochuM eka samayanuM ane vadhAremAM vadhAre cha mAsanuM hoya che. tyAM gayA bAda jIvane tyAMthI bIjI keI gatimAM javuM paDatuM nathI. che sU. 61 zrI sthAnAMga sUtra : 04 19 2 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheda sahita AyubandhakA nirUpaNa uparanA sUtramAM upapAtanA virahakALanI vAta karI. u5pAta Ayuno anya paDavAthI thAya che, tethI have sUtrakAra AyubanuM ane tenA bhedanuM nirUpaNa kare che. "Tiva lAvavadhe ? " ItyAdi- sUtrartha-AyubandhanA nIce pramANe cha prakAra kahyA che-(1) jAtinAmanidhattAyu (2) gatinAmanidhattAyu, (3) sthitinAmanidhattAyu, (4) avagAhanAnAmaniSattAyu, (5) pradezanA nidhattAyu, ane (6) anubhAvanAmanidhatAyu. Ayune je badha-nika pratisamaya bahu hIna hInatara kamaMdalikanA anubhavanane mATe je racanAvizeSa che, tenuM nAma Ayubaddha che. te bandhanA je cha prakAre pADavAmAM AvyA che temanuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che. ekendriya AdinA bhedathI jAti pAMca prakAranI che. te jAti ja nAma che jenuM e nAmakarmanI uttara prakRtine eka bheda che. athavA jIvanA pariNAmane nAma kahe che. A jAtirUpa nAmanI sAthe, jIvanA pariNAmanI sAthe athavA jAtinAma karmanI sAthe je Ayu niSikta che-kamaMdalikenA anubhavanane mATe bahu alpa ane alpataranA kAme vyavasthApita che, tenuM nAma jAtinAmanidhattAyu che. kahyuM paNa che ke "moja ramavAEUR" ItyAdi pitatAnI abAdhAne cheDIne prathama sthitimAM bahutara dravya devuM joIe, bAkInI sthitiomAM vizeSa vizeSa hIna dravya devuM joIe. A krama samasta karmonI utkRSTa sthiti paryata jANavuM joIe. prathama AyubanuM A prakAranuM svarUpa che. gatinAmanidhattAyu-nAraka AdinA bhedathI cAra prakAranI gati kahI che. A gati paNa nAmakarmanI uttara prakRtinA eka bheda rUpa che. athavA nAma dvArA jIvapariNAma levAmAM AvyuM che. A gatinAmakarmanI sAthe athavA gatirUpa jIva pariNAmanI sAthe je Ayu nidhatta che tenuM nAma gatinAma nidhattAya che, ane te AyubandhanA bIjA prakAra rUpa che. sthitinAmaniSattAyu-jIva je kaI vivakSAbhUta bhAva rUpe athavA Ayukama rUpe sithata rahe che, tenuM nAma sthiti che. A sthiti rUpa pari. NAmanI sAthe je dalika rUpa Ayu nidhatta che, tene trIjA prakArane Ayuba zrI sthAnAMga sUtra : 04 193 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahe che. athavA A sUtramAM jAtinAma, gatinAma ane avagAhanAnAmanA gaDuNa dvArA jAti, gati ane avagAhanAne prakRtibadhe ja mAtra grahaNa karAya che, ane sthitinAma, pradezanAma, ane anubhAvanAmanA grahaNa dvArA jAti, gati ane avagAhanAnA ja sthiti banya, pradeza bandha, ane anubhAgabandha kahevAmAM AvyA che, kAraNa ke sthiti Adi anya jAti Adi nAmanI sAthe saMbaMdhavALA hoya che, tethI teo nAma rUpa eTale ke kamarUpa ja hoya che. tethI nAma padane sarvatra karma arthavALuM ja samajavuM joIe. A rIte sthiti rUpa je nAma (karma) che, te sthitinAma che. A sthitirUpa kamanI sAthe je Ayu nidhana hoya che tene sthitinAmanidhattAyukahe che. A prakArane A trIje Ayuba che. avagAhanAnAmanidhattAyu-jIva jemAM avagAhita (rahelo) hoya che, te avagAhanA che. evI avagAhanA dArika Adi zarIra rUpa hoya che, tenuM je nAma (nAma kama ) che tenuM nAma avagAhanA nAma che. A avagAhanA nAma dArika Adi zarIra nAmakarma rUpa hoya che. A audArika zarIra nAmakarmanI sAthe nidhatta je Ayu che tene avagAhanA nAma nidhattAyu kahe che. pradezanAma nidhattAyu-AyuSka karma dravya rUpa pradezonuM je tathAvidha pariNAma che tene pradezanAma kahe che. tenI sAthe je Ayu nidhatta che tene pradezanAma nidhattAyu kahe che. anubhAva nAma nidhattAyu-Ayu dravyane ja je vipAka che tenuM nAma anubhAva che. A anubhAva rUpa je nAma (karma) pariNAma che tene anubhAva nAma kahe che. athavA anubhAva rUpa je karma che tene anubhAva nAmakarma kahe che. te anubhAva nAmanI sAthe nidhatta je Ayu che tene anubhAva nAma nidhattAyu kahe che. A prakAranuM chaThThI AyubandhanuM svarUpa che. zaMkA-jAti Adi nAmakarma dvArA Ayune vizeSita zA mATe karavAmAM zrI sthAnAMga sUtra : 04 194 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM AvyuM che ? Ayu dvArA ja jAti Adi nAmakarmone vizeSita karavA joItA hatA. uttara--AyunI pradhAnatA prakaTa karavAne mATe ja jAtyAdi nAmakarma dvArA tene vizeSita karavAmAM Avela che, kAraNa ke nArakAdi bhAvagrAhI hovAthI temAM pradhAnatA che. nArakAdi AyunA udayane abhAva hoya te tajajAti (te jAti) nAmakarmone udaya saMbhavI zakato nathI. A vAtanuM bhagavatI sUtranA chaThThA zatakanA AThamAM uddezAmAM A pramANe pratipAdana karavAmAM AvyuM che. "neraie NaM bhaMte ! neraiesu uvavajaha ? aneraie neraiesu uvavajjai ? goyamA ! neraie neraiesu uvavajjai no aneraie neraiesu uvavajai" A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che-jIva narakAyu saMvedananA prathama samaye ja nAraka tarIke oLakhAvA lAge che, kAraNa ke tenA sahacArI je paMcendriya jAtyAdi nAmakarma che temane paNa te samaye jIvamAM udaya thaI jAya che. AyubamAM 58 vidhatA (cha prakAratA) ne upakrama karIne AyumAM je 18 vidhatA kahI che te AyubandhathI abhinna hovAne kAraNe kahI che. kAraNa ke baddha AyumAM ja Ayune vyapadeza thAya che. A prakAre che prakAranA Ayu. banuM sAmAnya rUpe kathana karIne have sUvakAra nArakAdi jene Azrita karIne e ja bandhanuM kathana kare che. "ne phALe vide zAkavaMdhe" ItyAdi- nArakathI laIne vaimAnika paryantanA pratyeka jIvane Ayubandha pUrvokta cha prakAra hoya che. jyAre nAraka jIvanuM cha mAsanuM AyuSya bAkI rahe tyAre te niyamathI ja parabhavane bandha kare che. AyubandhanuM A prakAranuM kathana asurakumArothI laIne svanitakumAra sudhInA jIvone paNa lAgu paDe che. asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryaMce paNa jyAre temanuM cha mAsanuM AyuSya bAkI rahe che tyAre parabhavanA Ayune badha kare che. saMjJI jIvenuM AyuSya ja asaMkhyAta varSonuM hoya che. tethI "saMjJikuLa" A pada ahIM niyama darzAvavA mATe vaparAyuM che. asaMzIonI nivRttine mATe A pada vaparAyuM nathI. kAraNa e asaMjJIonuM Ayuya asaMkhyAta varSanuM hotuM nathI. e ja pramANe yugalIe, asaMkhyAta varSanA AyuvALA saMjJI manu cantara, tiSka, ane vaimAnike viSe paNa samajavuM A viSayane anulakSIne nIce pramANe be gAthAo ApavAmAM AvI cheH "nirAkalA" ItyAdi. A gAthAone bhAvArtha nIce pramANe che- zrI sthAnAMga sUtra : 04 195 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yu nArakA, devA ane asakhyAta vanA AyuSyavALA tiya cA ane manuncenA vata mAna bhavatuM cha mAsanuM AyuSya khAkI rahe che tyAre te parabhavanA AyunA anya kare che. ekendriyA, vikalendriya, nirupakrama vALA tiya cA ane manuSyA, A badhA jIveA avaziSTa ( khAkI rahelA ) AyunA trIjA bhAgamAM parabhavanA Ayune anya kare che. tathA te sivAyanA seApakamAyuvALA je chavA che tee AyunA trIjA bhAgamAM, navamAM bhAgamAM, athavA satyAvIsamAM bhAgamAM parabhavanA Ayune anya kare che, keTalAka A viSayane anulakSIne evuM kahe che ke tiya cA ane manuSyA peAtAnA Ayu. byanA trIjA bhAgamAM parabhavanA AyunA anya kare che, parantu devA ane nArakAnA AyuSyanA cha mAsa jyAre khAkI rahe che tyAre teo parabhavanA AyunA anya karatA hAya che, jo tiya ca ane manuSya peAtAnA AyunA tribhAgamAM pazu parabhavanA AyunA anya karI le nahIM te! te avaziSTa tribhAganA tRtIya bhAgamAM parabhavanA AyunA anya karI le che. A prakAre temanA AyuSyanA kALa antamuhUta pramANu bAkI rahI jAya tyAM sudhI temanuM AyuSya saMkSipta thatuM jaze. A bAkI rahelA antarmuhUta pramANa kALamAM tA te parabhavanA Ayune bandha avazya kare che. A kALane asakSepa kALa kahyo che, kAraNa ke tyAra bAda Ayune sakSepa thavAnA abhAva rahe che. tathA nAraka ane deve jyAre temanuM cha mAsanuM AyuSya bAkI rahe tyAre paNu parabhavanA Ayune anya karI na le, te tee pAtAnA AyunA cha mAsa rUpa zeSakALane eTalA saMkSipta karI le che ke Akhare temAM echAmAM oche antarmuhUta pramANu AyubandhakALa ja khAkI rahI jAya che. tyAre teo niyamathI ja parabhavanA Ayune anya karI le che. A kathananA bhAvAtha nIce pramANeche-- tiya ca ane manuSya potAnA AyunA tribhAgamAM ja parabhavanA AyunA bandha kare che, tathA devA, nArakA ane asakhyAta vanA mAyuvALA yuga like temanA AyuSyanA cha mAsa bAkI rahe tyAre parabhavanA AyunA anya kare che. parantu je teo te vakhate parabhavanA Ayune anya na kare, tA jyAre temanuM antarmuhUta pramANu Ayu khAkI rahe tyAre te te parabhavanA Ayune anya avazya badhe ja che. / / sU. 62 ! AgalA sUtramAM AyuSyakamanA anyanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM. auyikabhAva AyuSkakamamAM kAraNabhUta bane che, tethI have sUtrakAra audAyika bhAvanI ane auyika bhAvanA sAdhanI apekSAe khAkInA bhAvAnI prarUpaNA kare che-" viSe mAre patte " ityAdi-- bhAvapariNAmanA nIce pramANe 6 prakAra kahyA (2) aupazamika bhAva, (3) kSAyikabhAva, (4) pAriNAmika bhAva ane (6) sAnnipAtika bhAva. zrI sthAnAMga sUtra : 04 che-(1) auyika bhAva kSAyeApazamika bhAva, (5) 196 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ audayika vigeraha bhAvoMkA nirUpaNa je bhAva karmodayathI niSpanna thAya che, te bhAvane audathika bhAva kahe che. te kayika bhAvanA be prakAra che -(1) udaya rUpa prakAra, (2) udaya niSpanna rUpa prakAra. jJAnAvaraNIya Adi ATha kama prakRtie. je udaya che upazAntAvasthA cheDIne ukIraNAvastha nuM atikramaNa karIne udayAvalikAmAM je AtmIya rUpe vipAka che, tenuM nAma udaya che ane te udaya rUpa audayika bhAva hoya che. tathA kadiya janya je manuSyatva Adi je paryA che, tenuM nAma udaya niSpanna audathika bhAva che. pazamika bhAvanA paNa upazama rUpa ane upazama niSpanna rUpa be prakAra hoya che. upazama zreNI para ArUDha thayelA jIva mAM je 28 prakRti rUpa mehanIya karmanA udayane abhAva che, te upazama rUpa aupazarmika bhAva che. tathA upazAna kaSAya rUpa 11 me je chazvastha vItarAgabhAva che, te upazama niSpanna aupathamika bhAva che. te mehanIya karmanA udayAbhAva phalarUpa hoya che ane evuM te AtmAnuM pariNAma hoya che. kSAyikabhAva-kSAvikabhAvanA kSayarUpa ane kSayaniSpanna rUpa be prakAra paDe che. jJAnAvaraNAdi rUpa ATha prakAranA karmone je kSaya che te kSayarUpa kSAyika bhAva hoya che. A kSaya karmonA abhAva rUpa hoya che. tathA jJAnAvaraNa Adi ATha prakAranA karmono kSayathI janita je kevalajJAna, kevaladarzana ane cAritra che, tene kSayaniSpanna kSAyikabhAva kahe che. kSApazamika bhAva-te kSapazama rUpa ane kSaye pazama niSpanna rUpa be prakAra hoya che. kevaLajJAnane rokanArA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mehanIya ane antarAya, A karmone je kSayopazama thAya che tene kSaye pazama rUpa lAyopathamika bhAva kahe che. udIrNanA kSaya ane vipAkanI apekSAe anudIne je upazama thAya che tenuM nAma ja kSapazama che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 19 7 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakA--aupamika bhAva paNa evA ja hAya che, te pachI te banne vacce ze! taphAvata che? uttaraaupazarmika bhAvamAM upazAnta thayelA pradezeAnu vedana thatuM nathI ane kSAApazamika bhAvamAM utinu vedana thAya che. A kathananuM tAtparya e che ke aupamika bhAvamAM karmonA sattArUpa upazama thAya che, tethI temAM nIrasa karAyelA kalikenu'-dabAyelA kalikAnu vedana thatuM nathI. parantu kSAyeApamikamAM dezaghAti prakRtienu vedana thAya che ane saghAti prakRti AmAMnI keTalIka sadyApti prakRtinA udayabhAvI kSaya ane keTalIka sarvo ghAti prakRtiene sadavasthArUpa upazama rahe che. A vAtane eka dRSTAnta dvArA samajAvavAmAM Ave che. nava cAra keAI zeThane tyAM cArI karavA upaDayA. temAMthI cAra cAra tA mAmAMthI pAchA pharI gayA. bAkInA pAMca cAra zeThanA makAna pAse AvIne besI gayA. temAMthI eka cAra yA. teNe makAnamAM dAkhala thaIne cArI karavA mAMDI. A dRSTAntane ahIM A pramANe ghaTAvI zakAya. je cAra cArI karI rahyo che te dezaghAtikA prakRtinA uyarUpa che, je cAra cAra rastAma'thI ja pAchA pharI gayA che tee savaghAti prakRtiemAMthI keTalIka prakRtienA udayAbhAvI kSayarUpa che, kAraNa ke udayAbhAvI je kSaya che te udayamAM AvavA chatAM paN phUla ApavA rUpa hai|te nathI, makAnanI mahAra besI rahelA cAra sadavasthA upazama rUpa che. A samasta kathananA bhAvAtha e che ke je bhAvAnI utpattimAM karmAMnA upazama nimitta rUpa huMya te bhAveAne aupamika bhAva kahe che. kamanI avasthA vizeSanu nAma upazama che. jema kataka (nimaClI phaLa), phaTakaDI Adi dravyanA prabhAvathI pANImAM raheleA maLa alaga paDI jaine nIce besI jAya che, e ja pramANe pariNAma vizeSane kAraNe vikSita kALanA kaniSekanuM antara paDI jaIne te kA upazama thaI jAya che. kSAryApazamika bhAva karmonA kSayApazamathI thAya che. jema pANImAM rahelI keTalIka malinatA nIce besI javAthI ane keTalIka malinatA te pANImAM kAyama rahevAthI te jalamAM melanI kSINAkSINatA jovAmAM Ave che ane tene kAraNe te pANI pUrepUrUM nirmaLa dekhAvAne badale maLavAnuM ( meluM ) ja dekhAya che, e ja pramANe AtmAne lAgelAM karmonA sApazama zrI sthAnAMga sUtra : 04 198 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAthI je bhAva prakaTa thAya che tene sApazamika bhAva kahe che. A prakArano te banane vacce bheda che. kSaya pazama kiyA rUpa ja hoya che. ane te kSaya pazama niSpanna bhAva che te AtmAnA Abhinidhika jJAnAdi labdhi rUpa pariNAma heya che. pariNAmika bhAva--jemAM pUrvAvasthAne sarvathA parityAga thayA vinA rUpAntara rUpa je pariNamana thAya che tenuM nAma paNa pariNAma che. kahyuM paNa che keH pariNAno harSAntara " ItyAdi- sarvathA eka sarakhI sthitimAM rahevuM tenuM nAma paNa pariNAma nathI, ane sarvathA vinAza thavo te paNa pariNAma nathI paraMtu eka avasthAmAMthI bIjI avasthAmAM AvI javuM tenuM nAma ja pariNAma che. te pariNAma ja pariNAmika che. te pariNAmikanA sAdi ane anAdi nAmanA be bheda paDe che. jIrNavRta AdinuM je pariNAma che te sAdi pariNAma che, kAraNa ke jINuMghatAdi thavA rUpa je bhAva-avasthA che te sAdi hoya che. dharmAstikAyAdi kamAM anAdi pariNAma rUpa bhAva avasthA heya che, kAraNa ke. dharmAstikAyAdi rUpa je avasthA che tene temanAmAM anAdikALathI sadUbhAva hoya che. sAnnipAtika bhAva-dayika Adi pAMca bhAvonuM je milana che tenA nAma sannipAta che. A sannipAtathI je nivRtta thAya che te sAnnipAtika che. A pAMce bhAvene saMsArI jIvamAM eka sAthe saddabhAva hoya che, e keI niyama nathI, ane ajImAM paNa A pAMce bhAvavALI paryAya saMbhavita hotI nathI. samasta mukta jImAM kSAyika ane pariNAmika, e be bhAva hoya che. saMsArI jIvamAM kaI jIva traNa bhAvavALe, kaI cAra bhAvavALa ane kaI pAMca bhAvavALo hoya che, paraMtu be bhAvavALe kaI jIva hota nathI. A rIte audayika Adi pAMca bhAne saMbhava hovAnI ape. kSAe ane kaI jIvamAM saMbhava nahIM hovAnI apekSAe drika, trika, catuSka ane paMcakanA saganI apekSAe A sAnnipAtika bhAva 26 bhaMga rUpa (vikalapa rUpa) hoya che. temAM dvika sagathI 10, trika saMvegathI 10, catuSka sogathI pAMca ane pAMcanA saMgathI eka laMga (vikalpa) bane zrI sthAnAMga sUtra : 04 199 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. A 26 prakAranA sAnnipAtika bhedemAM 15 bheda avirUddha haiAya che. te nIce pramANe che, uca vagovamim ' ityAdi-- "6 A banne gAthAone bhAvA nIce pramANe che--auyika, kSAyeApazamika ane pAriNAmika, A traNa bhAvanA saMcAgathI niSpanna sAnnipAtika bhAva nAraka, ti ca, manuSya ane deva A cAra gatiemAM eka eka hAya che. jemake naraka gatimAM AjIva pANiAmika bhAva che. A eka bheda thayA. e ja pramANe tiya ca gatimAM, manuSya gatimAM ane deva gatimAM paNa eka eka gatinI apekSAe trika sacAgamAM cAra bheda thAya che. tathA auyika, kSAyeApazamika, kSAyika ane pAriNAmika A cAra bhAvAnA sayAgathI niSpanna cAra sAMnipAtika bheda cAra gatiene Azrita karIne thAya che. jemake nAraka paryAya, teomAM audiyaka bhAva che, indriyA kSAyeApazamika bhAva che, kSAyika samyakatva kSAyikabhAva che ane jIvatva pAriNAmika bhAva che. e ja prakAranu kathana tiya ca gatimAM, manuSya gatimAM ane deva gatimAM paNa samajI levuM joie. nArakAdikAmAM paNa kSAyika samyagdaSTi haiAya che. A pramANenA 4 cAra bhedA sAthe pUrvokta cAra bhedo meLavavAthI 8 A bhede thAya che. vaLI A prakAre paNa catuSka saceAgI bhedo ane che-jemake kSAyikanA abhAvamAM ane bAkInA traNanA sadbhAvamAM aupazamikanI sAthe yoga karavAthI eTale ke audiyeka, kSAyeApazamika, aupamika, ane pAriNAmika A prakAre samaiga thavAthI cAra gatine Azrita karIne cAra bheda thAya che. nAraka paryAya auyika bhAva che, Indriye! kSAye pAmika bhAva che, samyakatva aupazamika bhAva che ane jIvatva pAriNAmika bhAva che. A prakAranA A prathama bheda che. e ja prakAranuM kathana tiyaca gatimAM, manuSya gatimAM ane deva gatimAM paNa karavuM joie. A rIte sAMnipAtika bhAvanA A 12 khAra bheda thaI jAya che. tathA-upazama zreNImAM eka ja paMcaka sAgI sAnnipAtika bheda thAya che. manuSyamAM ja upazama zreNIne sadbhAva hAya che. A paMcaka sa'cAgI sAnnipAtika bhAva upazama zreNI para ArUDha thayelA kSAyika samyagdaSTi manu SyamAM ja sa'bhavI zake che. jemake manuSyatva tenA audayika bhAva che, indriyA kSAyeApazamika bhAva che, cAritra aupazamika bhAva che, samyaktva kSAyika bhAva che ane jIvatva pArijIAmika bhAva che. A prakAre ahIM sudhImAM 13 bheda batAvavAmAM AvyA. tathA kevalImAM eka ja trikasa'yeAgI bheda sabhavI zake che. jemake kevalImAM mAnuSatva audiyaka bhAva che, samyakatva kSAyikabhAva che, ane zrI sthAnAMga sUtra : 04 200 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvatva pariNAmika bhAva che. AgalA 13 bhedamAM A eka bheda umeravAthI 14 bheda thAya che. tathA siddhamAM paNa eka ja drikasa cegI bheda banI zake che. jemake samyakatva rUpa kSAyika bhAva, ane jIvatva rUpa pAriNamika bhAva. AgalA 14 bhedamAM A eka bheda umeravAthI kula 15 bheTa thaI jAya che. A 15 bhAga rUpe bhedene avirUddha saMnnipAtika bheda kahe che. tathA pAMce bhAnA 53 trepana bheda hoya che. jemake-samyakatva rUpa kSAyika bhAva, ane jIvatva rUpapariNAmika bhAva. ahIM sudhImAM 15 bhAMgAo prakaTa karavAmAM AvyA che. A 15 bhAMgAo avirUddha sAnnipAtika bheda rUpa hoya che. jo ke pAMce bhAnA kula 53 bheda thAya che. jemake sthA0-64 "safma 2 varUpa viyag" ItyAdi- aupathamika bhAvanA be bheda che-(1) aupazamika samyakatva ane (2) aupathamika cAritra. darzana mihanIya karmanA upazamathI aupathamika samyakatva prApta thAya che ane cAritra mohanIya karmanA upazamathI aupazamika cAritra utpanna thAya che. kSAyikabhAvanA nIce pramANe nava bhede che-(1) kSAvika jJAna-kevaLa jJAna, (2) kSAyika darzana-kevaLa darzana, (3) kSayika lAbha, (4) kSAyika dAna, (5) kSAyika bhega (6) kSAyika upabhega, (7) kSAyika virya, (8) kSAyika samyakatva ane (9) kSAyika cAritra. kSApazamika bhAvanA nIce pramANe 18 prakAra kahyA che-matijJAna, zratajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAna, A cAra jJAna rUpa cAra prakAra, zrI sthAnAMga sUtra : 04 201 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manyajJAna, zrutAjJAna, ane vibha'gajJAna rUpa traNu ajJAna. cakSunnuna, acakSudana, ane aSirdezana rUpa traNa dana, dAna, lAbha, bhega, upabhAga ane vIya, A pAMca labdhi. A rIte 4 jJAna, 3 ajJAna, 3 darzana ane pAMca labdhie maLIne 15 prakAra thayA. khAkInA traNa prakAra nIce pramANe che--(1) samyakatva, (2) cAritra ane (3) sayamAsayama, A rIte kSAye pazamika bhAvanA kula 18 prakAra samajavA. matijJAnAvaraNa zrutajJAnAvaraNu, avadhijJAnAvaraNu, ane mana:paryaM yajJAnAvaraNunA kSApazamathI matijJAna Adi cAra jJAna utpanna thAya che. mati ajJAnAvaraNu, zruta ajJAnAvaraNu ane vibhagajJAnAvaraNanA kSayopazamathI matyajJAta Adi traNa ajJAna utpanna thAya che. catudarzanAvaraNa, macakSudazanAvaraNa, ane avadhidarzanAvaraNunA AyopazamathI cakSuna Adi traNa dana utpanna thAya che. pAMca prakAranA antarAyanA kSayopazamathI dAna, lAbha, bhega Adi pAMca labdhie prApta thAya che. samyakatva prakRtinA udayathI kSAyeApazamika samyakatva prApta thAya che anantAnubadhI Adi 12 prakAranA kaSAyanA udayAbhAvIkSaya ane sadavasthArUpa upazamathI tathA cAra sajavalanamAMthI koI ekanA ane nava nAkaSAyAne yathAsabhava udaya thavAthI kSAye pazamika sarvavirati rUpa cAritra prakaTa thAya che. tathA anantAnubaMdhI Adi 8 prakAranA kaSAyAnA uyAbhAvI kSaya ane sadavasthA rUpa upazamathI ane pratyAkhyAnA varaNa ane saMjavalana kaSAyanA yathAsabhava udaya thavAthI kSAye pAmika sacamA saoNMcama bhAva prakaTa thAya che. A pramANe 18 prakAranA kSAye pazamikabhAva che, zaMkA--sa`jJi, samyag mithyAtva ane cAga paNu kSAyeApazamika bhAva rUpa ja che. chatAM ahIM temane zA mATe grahaNa karavAmAM AvyA nathI ? uttara--sannitva jJAnanI eka avasthAvizeSa rUpa che. tethI ahIM tene samyagmithyAtva samyakatvanA eka samAveza thaI jAya che. ceganA ahIM alaga rUpe gaNAvavAnI alaga rUpe grahaNa karavAmAM Avela nathI. bheda rUpa haiAvAthI samyakatvamAM je tene sabadha vIya labdhi sAthe hAvAthI tene jarUra rahetI nathI. auyika bhAvanA nIce pramANe 21 prakAra che--cAra gatinAmaka nA udayathI naraka tiyaOca, manuSya ane detra A cAra gatie rUpa cAra prakAra kaSAyameAhanIyanA udayathI krAya, mAna, mAyA ane leAbharUpa cAra kaSAya, veda nAkaSAyanA udayathI strI, puruSa ane napusaka rUpa traNa veda, kaSAyanA udayathI anura'jita cAganI pravRtti rUpa kRSNa, nIla, kApAta, pIta, padma ane zukala, A 6 vaizyAe. A rIte 17 prakAra thayA. (18) jJAnAvaraNanA udayathI zrI sthAnAMga sUtra : 04 202 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaTa thatuM ajJAna, (19) mithyAtva mohanIyanA udayathI prakaTa thayeluM atatva zraddhAnarUpa mithyAdarzana, (20) kaI paNa karmanA udayane lIdhe janita asi. ddhatva ane (21) cAritra mehanIyanA sarvaghAti sparvekenA udayathI janita asaMyama. A 21 prakAranA audayika bhAva kahyA che. zakA-darzanAvaraNanA udayathI adarzanabhAvane paNa sadUbhAva rahe che. ahIM tene alaga rUpe zA kAraNe gaNavela nathI ? mithyAdarzanane grahaNa karavAthI adarzanabhAva paNa grahaNa thaI jAya che. tathA nidrA, nidrAnidrA, Adine paNa temAM samAveza karI levuM joIe, kAraNa ke te paNa adarzananA bheda ja che. zakA-hAsya AdinA udayathI hAsya Adi audayika bhAva paNa hoI zake che, tethI temane alaga rUpe gaNAvavA ja joIe! uttara-mAnI laIe ke hAsya Adi svataMtrabhAva che. te paNa liMgane grahaNa karavAthI temanuM vaheNa paNa thaI jAya che, kAraNa ke te bhAve liMganA sahacArI che. zakA-aghAtiyA karmonA udayathI paNa jAti Adi audayika bhAva saMbhavI zake che. te temane ahIM alaga rUpe zA mATe gaNAvyA nathI ? - uttara-avAtiyA karmonA udayathI janita jeTalA audayika bhAve che te saunuM upalakSaNa gati che. gatinuM grahaNa thavAthI te sInuM grahaNa paNa thaI jAya che. tethI aghAtiyA karmonA udayathI janita jAti Adi bhAvone judA gaNAvyA nathI. zaMkA-upazAnta kaSAya, kSINa kaSAya ane soga kevalI guNasthAnamAM lezyAnuM vidhAna te karavAmAM AvyuM che paraMtu tyAM kaSAyane udaya jovAmAM AvatuM nathI, tethI leNyA mAtrane audaSika mAnavAnuM ucita lAgatuM nathI. uttara-pUrvabhAva prajJApana nayanI apekSAe tyAM audayikapaNAne upacAra karavAmAM Ave che, tethI legyA mAtrane audayika mAnavAmAM keI deSa nathI. pariNAmika bhAva-traNa che--(1) jIvatva, (2) bhavyatva ane (3) abhavyatva. jIvatvane artha maitanya che. A zakti AtmAnI bhAvika zakti che. temAM karmane udayAdinI apekSA rahetI nathI, tethI ja tene pariNAmika bhAva rUpe prakaTa karavAmAM Avela che. e ja vAta bhakhyatva ane abhavyatvanA zrI sthAnAMga sUtra : 04 207 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayamAM paNa samajavI. je AtmAmAM ratnatraya prakaTa thavAnI yogyatA hoya che, tene bhavyAtmA kahe che, je AtmAmAM A prakAranI cegyatA hatI nathI tene abhavyAtmA kahe che. A pramANe jIvamAM 53 bhAva hoya che. te sU. 23 AgalA sUtramAM bhAvanI prarUpaNA karavAmAM AvI. prazasta bhAvamAM apravRtti thavAthI, ane aprazasta bhAvamAM pravRtti thavAthI, athavA viparIta tavamAM zraddhA prakaTa thaI javAthI athavA viparIta prarUpaNa thaI javAthI te deSanI nivRtti mATe sAdhu pratikramaNa kare che. tethI have sUtrakAra pratikramaNanuM nirUpaNa kare che. "dhi varighamaLe uchare" ItyAdi- cha prakArakA pratikamaNakA nirUpaNa mithyAdukRta devArUpa pratikramaNanuM nAma prAyazcitta che. prAyazcittanA cha prakAra paDe che-(1) AlocanAha, (2) pratikamANAha, (3) tadubhayAI, (4) vivekAI, (5) vyutsargoI, ane (6) tarapIM. prAyazcittanA A cha prakAranuM vistRta nirUpaNa 15 mAM sUtramAM karavAmAM AvyuM che, te tyAMthI vAMcI levuM. prAyazcittane pratikamaNa nAmane je bIje bheda che, tenA nIce pramANe cha prakAra paDe che. (1) uccAra pratika maNa, (2) prasavaNa pratikramaNa, (3) itvarika pratikramaNa, (4) yAvaskathika pratikamaNa, (5) yatkiMcit mithyApratikramaNa ane (6) sthApanAntika pratikamaNu. bahirbhumimAMthI AvIne (Thale jaIne AvyA bAda) eryApathikI kiyA karavAmAM Ave che tenuM nAma uccAra pratikramaNa che. prasavaNa (mUtra tyAga) bAda je ethapathikI karavAmAM Ave che tenuM nAma prastravaNa pratikamaNa che. kahyuM paNa che keH "rUvAra jAtava" ItyAdi- devasika, trika Adi rUpa je svalpakAlika pratikramaNa che tene itvarika pratikramaNa kahe che. mahAvrata bhaktapariNAdi rUpa je yAjachavika pratikramaNa che, tene yAvaskathika pratikramaNa kahe che. vinivRtti rUpa sArthaka vegathI ahIM pratikramaNatA Ave che. khela ( zarIrane mela) ane ziMghANa (nAkamAMthI nIkaLate cIkaNe padArtha). Adine avidhipUrvaka choDavA rUpa tathA Aga, anAga, sahasAkAra Adi rUpa je asaMyama che, tenuM sevana karavAthI je doSa lAge che tenI nivRti nimite "mArUM e kArya mithyA " A prakAre je mithyA duSkRti devAmAM Ave che tenuM nAma yatkiMcit mithyApratikamaNa che. kahyuM paNa che ke "saMgamano amuddivaraNa" ItyAdi- zrI sthAnAMga sUtra : 04 204 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyama vegamAM sAvadhAna rahetA jIva dvArA je kaMI paNa asatyanuM sevana thaI jAya che te mithyA ha-niSphala che, evI bhAvanApUrvaka je mithyA duSkRta devAmAM Ave che tene yatkiMcit mithyApratikamaNa kahe che. kahyuM paNa che keH "heruM liMvAraM vA" ityAdi - vAmAntika pratikamaNa-zayana kriyAne ane je pratikramaNa karavAmAM Ave che tene svAmAtika pratikramaNa kahe che. UMgha laIne UThate sAdhu IryA pratikramaNa te kare ja che. athavA "soLaMti" A padanI saMskRta chAyA bArAnita " paNa thAya che. nidrAne adhIna thavA rUpa je vikalpa che tenuM nAma rame che. tene je antavibhAga che tenuM nAma svamAnta che. A svamAnta je pratikramaNa thAya che tene svAsnAntika pratikramaNa kahe che. svama vizeSanI avasthAmAM sAdhue pratikamaNa kare ja che, kahyuM paNa che ke : THUVIRaa vidyAre" ItyAdi- IryApathika pratikramaNa sAdhu ATalI bAbatamAM kare che--gamanAgamanamAM vihAramAM, UMghamAMthI jAgRta thAya tyAre, rAtre nAvamAM besIne nadI pAra karavAmAM Ave tyAre athavA nAva vinA nadI pAra karavAmAM Ave tyAre. prati kramaNa sUtramAM paNa "mAlaDha mAvA vALavattiyA" ItyAdi pATha dvArA savamavizeSamAM pratikramaNa karavAnuM kahyuM che. ahIM pratikamaNa kAyotsarga rUpa che, ane te svakRta prANAtipAta AdimAMthI vinivRtta thavA rUpa hovAthI sArthaka che. te sU. 64 che uparanA sUtramAM pratikramaNanuM nirUpaNa karyuM. pratikramaNa Avazyaka rUpa hoya che, tethI nakSatranA udaya Adine avasare te karavAmAM Ave che. tethI have sUkSakAra cha sthAnenI apekSAe nakSatranuM kathana kare che--- cayAdikA kyana "ttizALaNa ittara pavLa" ItyAdi kRtikA nakSatra cha tArAvALuM che, azleSA nakSatra paNa che tArAvALuM che. je sU. 6pa che zrI sthAnAMga sUtra : 04 205 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakSatra paNa jIva rUpa ja che. kamapulamAM caya Adi ne sadUbhAva hovAthI ja jIvemAM nakSatrarUpatA saMbhavI zake che, tethI have sUtrakAra caya AdinuM kathana kare che. "lIvALuM chAnivrutti jor" ItyAdi- A sUtranI vyAkhyA spaSTa che, kAraNa ke pratyeka sthAnamAM te te sthAnaka rUpe A vyAkhyA AgaLa ApavAmAM AvI cukI che, ane ahIM cha sthAnaka rUpe tenuM kathana karavAmAM AvyuM che. sU. 66 ke zrI jainAcArya jainadharma divAkara zrI ghAsIlAlajI mahArAja racita sthAnAMga sUtra" nI sudhA nAmanI vyAkhyAnuM chaThuM sthAna samAsA 6 sAtavuM sthAnakA viSaya vivaraNa sAtamA sthAnane prAraMbhachaThThA snAnanuM nirUpaNa pUruM thayuM. have sAtamA sthAnanuM nirUpaNa zarU karavAmAM Ave che. pUrvastha na sAthe sAtamAM sthAnane saMbaMdha A prakArane che. pUrva sthAnamAM padArthonuM sthAnaka rUpe nirUpaNa karavAmAM AvyuM che, have ahIM e ja padArthonuM sAta sthAnaka rUpe nirUpaNa karavAmAM Avaze. AgalA sthAnanA chellA sUtra sAthe A sthAnanA pahelA sUtrane saMbaMdha A prakArane che- tyAM paryAyanI apekSAe pulanuM kathana karavAmAM AvyuM che, paraMtu A sAtamAM sthAnanA pahelA sUtramAM pudgalavizenA kSapazama pUrva je jIvakRta anuSThAna vizeSa thAya che, temAM savidhatA prakaTa karavAmAM Avaze. tethI ja ahIM "vi naLAvamaLa" ityAdi sUtrapATha mUke che zrI sthAnAMga sUtra : 04 206 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta prakArake gaNake apakamaNa-nikalanekA nirUpaNa ravihe jAva maLe " ItyAdi gaNamAMthI apakramaNa (nirgamana) prajananA bhedane AdhAre sAta prakAranuM kahyuM che. gaNa eTale ga7. kaI sAdhu nIce darzAvavAmAM AvelA sAta kAraNane lIdhe pitAnA gaNamAMthI nIkaLI jaIne bIjA gaNamAM jaI zake che-(1) pitAnA gaNamAM bahuzrutane abhAva jyAre keI munimAM sarva dharma pratye ruci jAge ane tene ema lAge ke pitAnA gaNamAM bahuzrutane abhAva che, tyAre te pitAnA guru pAse evI AjJA mAge che ke "he. bhagavana! samasta dharmane (dharmanA samasta tatvane) jANavAnI mArI abhilAgyA che. ApaNuM gaNamAM bahuzrutane abhAva hovAthI mane A gaNuM cheDavAnI rajA Ape. "sarve ra te gha rUti sarvadharma" A vyutpatti anusAra apUrvanuM grahaNa, vimRtanuM saMdhAna, pUrva paThita viSayanuM parAvartana, A prakAranA je satranA, arthanA ane sUtrArthanA bheda che temane tathA kSapaNu ane vaiyAvRtya 35 je cAritranA bheda che temane ahIM "sarvadharma" pada dvArA grahaNa karavAmAM Avela che. tathA je anya gaNumAM te javA mAge che tyAM bahuzrutane sadu bhAva che evuM jANIne ja te tyAM javA mAge che, tethI te samasta dharmanI tene tyAM prApti thaI zakavAne saMbhava che. A prakAranA kAraNane lIdhe gurunI AjJA laIne te gaNamAMthI apakramaNa karI zake che. gaNapakamANa mATe samasta dharmanI prApti rUpa A paheluM prayojana samajavuM. zakA-"sarvavana rojagAmi " A sUtramAM gurunI AjJA laIne gaNapakramaNa karavAnuM te lakhyuM nathI, chatAM Apa zA kAraNe evuM kahe che zrI sthAnAMga sUtra : 04 207 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke te gurunI AjJA laIne gaNapakamaNa kare che? uttara-have pachI AvanArA sAtamAM bhedamAM e sUtrapATha Ave che ke "kucha mii maMte !" ItyAdi. tyAM gurunI AjJA laIne ja gaNumAMthI nIkaLavAnI ziSyanI IcchA pradarzita thaI che. te prayajana sAthenA sAdhamyane lIdhe ahIM paNa gurunI anujJApUrvaka ja gaNamAMthI ziSyanuM nirgamana grahaNathavuM joIe. bIjuM kAraNa-"gs romi, gvphayA no roma" keTalAka zatarUpa athavA cAritrarUpa che ke je ApaNA gaNamAM avasthita (vidyamAna) nathI, te mArI rucine anukULa lAge che, ane keTalAka zratarUpa athavA cAritrarUpa dhame ke je ApaNA gaNumAM avasthita che, te mArI rucine anukULa lAgatA nathI. A rIte ApaNA gaNamAM avasthita dharmone huM cAhata nathI ane je dha ApaNA gaNamAM avasthita nathI tene huM cAhuM chuM. je dharmo mane game che temanI svagaNamAM prApti thavAnuM zakya nathI, kAraNa ke svagaNamAM tathAvidha sAmagrIne abhAva che. te "he gurudeva! je Apa anujJA Ape te huM zALa -dada gaNamAMthI nIkaLI javA mAguM chuM. " kaI paNa sAdhu A prakAranA kAraNane lIdhe pitAnA gaNa tyAga karIne bIjA gaNamAM jaI zake che. - trIju kAraNa-"visinijhAri" mane samasta dharmo para zrata bheda para ane cAritra bheda para-saMzaya uddabhavyA che. te saMzayanuM svagaNamAM nivAraNa thaI thaI zake tema nathI, kAraNa ke ApaNA gaNamAM te saMzanuM nivAraNa karI zake evA bahuzruta sAdhuone abhAva che. anya gaNa ke jyAM huM javA mAguM chuM, tyAM mArA saMzanuM nivAraNa kare evA bahuzruta sAdhuono sadubhAva che. tethI tyAM javAthI mArA saMzayonuM nivAraNa thaI zakaze. mATe te guru mahArAja ! mane ApaNuM gaNumAMthI anya gaNumAM kvAnI anujJA pradAna kare. cothuM kAraNa-"zarUcA viiiAchAma, gharUcA no vinimicchAmi " tathA keTalAka zrutadharmo pratye athavA cAritra dharmo pratye mArA manamAM saMdeha che ane keTalAka tadharmo pratye athavA cAritra dharmo pratye mArA manamAM zrI sthAnAMga sUtra : 04 208 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMdeha nathI. je viSaya pratye mArA manamAM vicikitsA (A kharuM ke peluM kharuM e gaDamathalane vicikitsA kahe che) che, tenuM nirAkaraNa karI zakavAne samartha evA vidvAna sAdhunI svagaNamAM uNapa che, paNa paragaNumAM te evA vidvAna sAdhue vidyamAna che ke jeo mArA te saMdehene dUra karI zake. he gurudeva ! A kAraNe huM A gaNane cheDavA mATe ApanI anujJA mAgu chuM. A rIte dharmaviSayaka vicikitsA rUpa kAraNane vaza thaIne kaI paNa sAdhu svagaNamAMthI nIkaLI jaI zake che. pAMcamuM kAraNa- vadhaHI gupLA"i ziSya gurune vinaMti kare che ke he guru mahArAja ! samasta dharmane ane cAritrane meM jANI lIdhuM che. have huM te dharmonuM keI yegya sAdhune pradAna karavA mAguM chuM, paraMtu te dharmone mArI pAsethI grahaNa karI zake evo koI paNa samartha sAdhu ApaNuM gaNamAM nathI. paragaNumAM tene grahaNa karI zake evA samartha sAdhuonI khoTa nathI. te he gurUdeva ! Apa mane svagaNa choDavAnI anujJA ApavAnI mahebAnI karaze. A pramANe prajana prakaTa karIne gurunI AjJA laIne koI paNa sAdhu savagaNamAMthI paragaNumAM jai zake che. chaThuM kAraNa-"ungvAnugAma, pAvA no juduifma " ziSya gurune kahe che ke he gurudeva! keTalAka dha (dharmatatvanuM jJAna) anyane pradAna karavAnI ane keTalAka dharmo anyane pradAna karavAnI mArI IcchA che. je dharmo huM anyane pradAna karavA mAguM chuM, te dharmone grahaNa karavAne gya vyakti ApaNuM gaNamAM mane kaI dekhAtI nathI, paraMtu paragaNamAM evI vyaktio jarUra mejUda che. te A prayajanane lIdhe ApanI AjJA laIne huM A gaNa choDavA mAguM chuM. A prakAre gurunI AjJA laIne koI paNa sAdhu pitAnA gaNamAMthI nIkaLI jaI zake che. sAtamuM kAraNa-"rUchAmi La ma ! gharaDha vihAra saMvinarALa siritA" ziSya guru pAsethI gaNa choDavA mATe A pramANe kahIne AjJA mAge che-"he guru mahArAja ! huM ekalavihAra abhigrahano svIkAra karIne, gacchamAMthI nIkaLIne jinakalpa sAdhunI jema vihAra karavA mAguM chuM. te che gurudeva! huM A gaNumAMthI nIkaLI javA mATe ApanI anujJA mAguM chuM, svagaNamAMthI nIkaLI javAnuM A sAtamuM kAraNa samajavuM. zrI sthAnAMga sUtra : 04 208 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA-A sUtramAM pahelAM be prayojana dvArA e vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke samyagdarzananI prANIne mATe sAdhu pitAnA gaNamAMthI apakramaNa karI zake che. trIjA ane cothA 5da dvArA e vAta sUcita thAya che ke samyagdarzananI prAptine mATe sAdhu pitAnA gaNamAMthI nIkaLI jaI zake che. pAMcamAM ane chaThThA pada dvArA e vAta sUcita thAya che ke samyapha cAritrane mATe sAdhu svagaNamAMthI nirgamana karI zake che. "sarvadhana jAti" A sUtrapATha dvArA gaNamAMthI nIkaLI javAnuM A prakAranuM kAraNa batAvavAmAM AvyuM che-"mane samasta mRtacAritra rUpa dharmo para zraddhA che. tenI sthiratA TakAvI rAkhavA mATe huM gaNamAMthI nIkaLavA mAgu chuM" bIjuM kAraNa A pramANe che-"je dharmata pratye mane zraddhA nathI temAM zraddhA sthira karavAne mATe huM savagaNamAMthI nIkaLI javA mAguM chuM. e A be kAraNe dvArA sarva viSayavALA athavA deza viSayavALA sabhyane para vizvAsa sthira karavAne mATe svagaNamAMthI nIkaLI javAnI IcchA prakaTa karavAmAM AvI che. sarva dharma viSayaka athavA dezadharma viSayaka sadehane dUra karavAne samartha evA samyagUjJAnanI prAptine mATe svagaNamAMnI apakamaNuM karavAnI vAta trIjA ane cothA pada dvArA prakaTa karavAmAM AvI che. dhAtanA aneka artha thAya che. "guhomi " A kriyApadano artha che paNa thAya che. A prakAre te kriyApadane artha levAmAM Ave te pAMcamAM padane artha A pramANe thaze-"huM samasta dharmonuM sArI rIte sevana karuM chuM, " chaThThA padane A pramANe artha thaI zake-" keTalAka zrata ri, dharmona sevana karuM ane keTalAkanuM sevana karato nathI. A rIte pAMcamAM ane chaThThA pa dvArA e vAta sUcita thAya che ke te samyapha cAritrane mATe gaNumAMthI nIkaLI javA mAge che. e sU, 1 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta prakArake vibhakazAnakA nirUpaNa A prakAre zraddhAnI sthiratAne mATe athavA bIjA keI kAraNane lIdhe gaNamAMthI nIkaLI jatA keI sAdhune kayAreka vibhRgajJAna utpanna thaI jAya che, tethI have sUtrakAra virbhAgajJAnanA bhedenuM kathana kare che. "ravi rimAnALe vAre " ItyAdi- TIkAI-virbhAgajJAna sAta prakAranuM kahyuM che. "vi' eTale virUddha athavA viparIta, ane "bhaMga" eTale vastune vikalpa. jemAM vastune viparIta vikalpa hoya che tene vibhaMga kahe che. evA vibhaMga rUpa je jJAna che tene vibhaMga jJAna kahe che. athavA mithyAtvayukta avadhijJAnane vibhaLajJAna kahe che. tenA nIce pramANe sAta prakAra kahI che _) koI eka vibhRgajJAna evuM hoya che ke je lekanI kei eka dizAmAM-pUrvAdi eka ja dizAmAM rahelA padArthane abhigama (baMdha) karAve che. bAkInI dizAmAM rahelA padArthane bedha te karAvI zakatuM nathI, te kAraNe ja temAM visaMgatA samajavI. kAraNa ke lakanI bAkInI dizAomAM rahelA padArthone abhigama (baMdha) thavAne ahIM pratiSedha (niSedha) kahyo che. (2) koI eka virbhAgajJAna evuM hoya che ke jenA dvArA lekanI pAMca dizAomAM rahelA padArthone baMdha thAya che, paNa bAkInI eka dizAmAM rahelA padArthane abhigama (bodha) tenA dvArA thatuM nathI. ahIM paNa eka dizAmAM lekanA avabeghanA pratiSedhane kAraNe te jJAnamAM visaMgatA samajavI joIe. (3) kriyAvaraNa-"kriyA rUpa AvaraNavALo ja jIva che. eTale ke jJAnAdi nijaravarUpanI AcchAdaka kriyA ja che. kamarUpa AvaraNavALo jIva nathI eTale ke karma rUpa AvaraNa chavanA jJAnAdi nijasvarUpanuM AcchAdaka nathI." A prakAranI mAnyatAvALuM je virbhAgajJAna che tene virbhAgajJAnanA trIjA bheda rUpa samajavuM. A prakAranA vibhaLajJAnavALe jIva jI dvArA zrI sthAnAMga sUtra : 04 211 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAtI prANAtipAdika kriyA mAtrane ja jANe che-dekhe che, paraMtu tenA hetabhata kamane dekhate nathI. ahIM kamene nahIM dekhavAne kAraNe-tenI anabhupagamatAne lIdhe visaMgatA samajavI. (4) mudaga nAmanuM visaMgajJAna -je virbhAgajJAna evuM mAne che ke bAhya ane Abhyantara putalethI racita zarIravALe ja jIva che, te vibhaMga jJAnane cothA prakAranuM virbhAgajJAna kahe che. bhavanapati Adi devone bAda ane Abhyantara gulene grahaNa karIne uttara vikrIya zarIranI racanA karatA joIne visaMgajJAnImAM A prakAranuM virbhAgajJAna utpanna thaI jAya che. A cethA prakAranuM mudagra nAmanuM vibhaLajJAna che. () amudagra virbhAgajJAna-bAhya ane Abhyatara pudgalene grahaNa karyA vinA ja racita zarIravALA dene joIne evuM virbhAgajJAna keI jIvamAM utpanna thaI jAya che ane Abhyantara pudgalene grahaNa karyA vinA ja racita zarIravALe thaI jAya che. bhavadhAraNIya zarIranI apekSAe pAMcamA prakAranuM vilaMgajJAna A prakAranI mAnyatA dharAve che. (6) " hajI traHvaikiya zarIravALA dene joIne "rUpI ja jIva che," A prakAranI mAnyatA je vibhAgajJAnavALo jIva dharAve che. te jIvanA virbhAgajJAnane chaThThA prakAranuM virbhAgajJAna kahe che. (7) hari kavAra " vAyuthI kaMpAyamAna thatAM padmalakAyane joIne saghaLI vastuo jIva rUpa ja che, kAraNa ke teo calana dharmavALI che." A prakAranI mAnyatAvALuM je vilaMgajJAna che tene sAtamAM prakAranuM vibhagajJAna kahe che. A prakAre virbhAgajJAnanA sAta prakAranuM sAmAnya kathana karIne have sUtrakAra temanuM vistRta nirUpaNa kare che. "satya" ItyAdi upara darzAvelA sAta prakAranA virbhAgajJAnamAMthI pahelA prakAranuM visaMgajJAna jyAre koI zramaNa nigraMthane athavA mAhaNane (mUla guNadhArIne) utpanna thAya che, tyAre te visaMgajJAnavALo te zramaNa athavA mAhaNuM tenA te zrI sthAnAMga sUtra : 04 21 2 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vilaMgajJAnanA prabhAvathI koI paNa eka dizAmAM rahelA lekagata padArthone joI zake che. vilaMgajJAnI adizAnuM avalokana karI zako nathI, paraMtu pUrva, pazcima. uttara, dakSiNa athavA urva dizAnuM avalokana karI zake che. urtha dizAmAM saudharmaka95 paryantanA padArtho te joI zake che. virbhAgajJAnIo ane dizAnuM avalokana karI zakatA nathI. avadhijJAnIone mATe paNa adizAmAM dekhavAnuM durAdhigama rUpa kahyuM che. je adizAnuM avakana avadhijJAnIo mATe paNa duradhigama rUpa kahyuM che, te vibhaLajJAnIo mATe durAdhigama rUpa hoya emAM navAI zI ! visthAnakanA cothA uddezAmAM A viSayanuM vistArapUrvaka nirUpaNa karavAmAM AvyuM che, te jijJAsu pAThakae te tyAMthI vAMcI levuM. pahelA prakAranA vilaMgajJAnavALe puruSa pUrvAdi kaI paNa eka dizAmAM rahelA padArthone ja jANI-dekhI zake che. tethI A vibhaLajJAna prakaTa thatA ja tenA manamAM evo vicAra thAya che-e vikalpa uThe che ke mane atizaya jJAna ane darzana-athavA jJAnasahita darzana utpanna thaI gayuM che. tenA prabhAvathI huM evuM jANuM ane dekhI zakuM chuM ke eka ja dizAmAM lokanuM astitva che, anya dizAomAM lekanuM astitva ja nathI. A vilaMgajJAnanA prabhAvathI te vilaMgajJAnImAM A prakAranI mAnyatA ghara kare che, te kAraNe bAkInI dizAomAM lekanuM astitva hovAne ja te niSedha kare che. tenI A mAnyatA beTI ja che. lekanuM astitva to badhI ja dizAmAM hoya che. eka ja dizAmAM lokanuM astitva svIkAravAne kAraNe tenA te jJAnane virbhAgajJAna kahe che. keTalAka zramaNe athavA mAhaNamAM bIjA prakAranuM virbhAgajJAna utpanna thaI jAya che. teo lokanI aMdara koI pAMca dizAomAM rahelA padArthone jANI dekhI zake che, paraMtu bAkInI eka dizAmAM rahelA padArthone joI zaktA nathI. tethI teo te pAMca dizAomAM ja lekanuM astitva mAnI le che. bAkInI eka dizAmAM lekanA astitvane teo svIkAratA nathI, tethI ja temanA jJAnane virbhAgajJAna kahyuM che. e ja vAta sUtrakAre "je te kSamA zrI sthAnAMga sUtra : 04 21 3 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja mithyA te evamAhuH A sUtrapATha dvArA prakaTa karI che. pAMca ja dizAmAM leAkanuM astitva svIkAratI temanI A mAnyatA paNa kheATI ja che, dr je zramaNa athavA mAhamAM trIjA prakAranuM vibha'gajJAna utpanna thaI jAya che, te prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna sevana, parigraha ane rAtribhAjana karatAM jIvAne dekhe che, paNa kriyamANu pApakane dekhatA nathI. te kAraNe te vibhagajJAnI evuM mAnatA thAya che ke jIva kriyAvaraNavALA ja che, te jIvane karUpa AvaraNavALA mAnate nathI. tenA A jJAnane vibhaga jJAna kahevAnu kAraNa e che ke jIva vAstavika rIte teA karmAvaraNavALA hAvA chatAM paNa te tene kriyAvaraNavALA mAne che. A prakAranI viparIta mAnyatA te jJAnane kAraNe ja tenAmAM AvI hAya che, tethI ja tenA te prakAranA jJAnane vibhagajJAna kahe che ceAthA prakAranA vibha'gajJAnanu' vivecana--je koi zramaNa athavA mAhuNune cAthA prakAranuM vibha'gajJAna utpanna thAya che, te evuM mAnatA thaI jAya sthA0 - 68 che ke deva bAhya ane Abhyantara pudgalA varlDa racita zarIravALA hAya che. tenI A prakAranI mAnyatAnuM kAraNa nIce pramANe che-- tai devAne bAhya ( zarIrAvagAha kSetranI bahAranA ) ane Abhyantara ( zarIrAvagAha kSetranI aMdaranA ) vaikriya vagaNuArUpa pudgalene athavA tenA karatAM bhinna pudgalene vaikriya samuddhAta vaDe cAmerathI grahaNa karIne, temane spa' karIne, temane ja spandrita karIne, temane ja vikasita karIne dezakALa anusAra kayAreka eka rUpe ane kayAreka vividha rUpe vikriyA karIne uttara vikriyAmAM amuka kALa sudhI sthita rahetA jove che. devAne A prakAre uttara vaikrIya zarIranI racanA karatA joine tee evu mAnI le che ke jIva mAhya ane Abhyantara pudgaleAthI racita zarIravALe hAya che, vAstavika rIte joIe te A zarIra nAmakarma dvArA racAyu' che. tethI uparyukta viparIta mAnyatAvALA te jJAnane vila gajJAna kahevAmAM Avyu' che, zrI sthAnAMga sUtra : 04 214 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcamAM prakAranuM vibha`gajJAnaje zramaNu athavA mAhaNane pAMcamAM prakAranuM' vibha'gajJAna utpanna thaI jAya che. te ema mAnatA thaI jAya che ke jIva amudagra che eTale ke jIva mAhya ane Abhyantara pudgaleA vaDe racita zarIravALA nathI. tenI A mAnyatAnu kAraNa A pramANe che-- te tenA vibha'gajJAnathI evu' dekhe che ke-devA bAhya ane Abhyantara pudgalAne paikIya samuddhAtanI apekSAe grahaNa na karIne tathA utpatti kSetrasthita pudgalAne te utpattikALamAM ja grahaNu karIne, ane utpatti kSetrasthita putlene sparzendrinA viSayabhUta karIne, temane spendrita karIne kayAreka eka rUpe-bhavadhAraNIya zarIranI apekSAe athavA kaTha Adi avayavanI apekSAe eka rUpavALI athavA vividha rUpe-aneka daivAnI apekSAe athavA hAtha, AMgaLI Adi avayavanI apekSAe aneka rUpavALI vikriyAmAM tee A samaye rahelAM che. tethI jIva amutra che-khAhya ane Abhyantara pudbhalA vaDe racita zarIravALA nathI. A prakAranuM A pAMcama' vibha'gajJAna che. chaThThA prakAranuM vibhagajJAna--je zramaNa athavA mADhuNune chaThThA prakAranu vila gajJAna utpanna thaI jAya che. te peAtAnA te jJAnanA prabhAvathI devAne bAhya ane Abhyantara pudgaleAne grahaNa karIne ane grahaNa karyA vinA eka rUpavALI athavA aneka rUpavALI vikriyA karatAM, ane te kALe paNa e ja prakAranI vikriyAmAM sthita rahelA nihALe che. tethI te hAlatamAM devene ( peAtAnA vila gajJAna ) vaDe joine te evu mAnatA thaI jAya che rUpI ja che. A jJAnamAM vibha'gatA mAnavAnuM kAraNa e che ke jIva mULa rUpe vAstavika rUpe-nathIpaNu arUpI ja che. parantu vabhagajJAnIne evu' darzIna kadI thatuM ja nathI. jIva sAtamA prakAranuM vibha'gajJAna--je zramaNa athavA mAhune sAtamAM prakAranuM vibha'gajJAna utpanna thaI jAya che te tenA te vibhagajJAna vaDe te zrI sthAnAMga sUtra : 04 215 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalakAyanA viSayamAM evuM jove che ke mandavAyu vaDe (sUma nAmakarmanA udayavartI sUkSamavAyu vaDe nahIM, kAraNa ke sUkSama nAmakarmodaya vazavartI vAyu dvArA kaI paNa vastumAM kaMpana utpanna karAtuM nathI) A vastuo zeDI DI kapAvavAmAM Ave che, vizeSa rUpe kaMpAvavAmAM Ave che, eka sthaLethI bIja sthaLe laI javAmAM Ave che, uparathI nIce pADI nAkhavAmAM Ave che, eka vastu sAthe bIjI vastune athaDAvavAmAM Ave che, ItyAdi bIjI paNa ghaNI sthitivALA pulakAyane joIne, pitAne atizaya jJAnI mAnate e te virbhAgajJAnI evuM mAnavA lAge che ke "A badhAM pratyakSabhUta pudgale jIva. rUpa che, kAraNa ke te pulamAM kaMpana di jIvanA dharmone sadUbhAva che, je zamaNee athavA mAhaNee kapanAdi dharmavALAM pulane paNa jIvarUpa ane avarUpa kahyAM che, temaNe e badhuM jUhuM ja kahyuM che. " tene te vibhaMgarAnanA prabhAvathI te vilaMgaNAnI A prakAranI khoTI mAnyatA dharAvate thaI jAya che. A prakAranA vilaMgajJAnavALe te zramaNa athavA mAhaNa pRthvIkAya, apakAya, tejaskAya ane vAyukAyika, A cAra je javanikAyo che temane jIva rUpe ja mAnate nathI-acalanAvasthAmAM pRthvIkAya Adine te jIva rUpe svIkAra nathI. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che A prakAranA vibhaLajJAnavALe te zramaNa athavA mAhaNa, calana, dehada Adi dharmavALA trone ja ane dehada Adi trasa dharmavALA vanaspatikAyi. kene ja jIva rUpe svIkAre che. pRthvI, apU, teja, ane vAyukAyikone te te vAyuthI kaMpavA Adi kAraNone lIdhe ane svatA (ApameLe) cAlavA Adine kAraNe trasa rUpe ja jANe che-sthAvara jIva rUpe temane mAnate nathI. tethI jyAre teo acalana dharmavALAM rahe che tyAre te te temane jIvarUpa mAnatuM ja nathI. te kAraNe te pRthvIkAya Adi cAra jIvanikAnI mithyAtva zrI sthAnAMga sUtra : 04 216 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNAMka hiMsA kare che. A badhuM tenA vibhagajJAnane lIdhe khane che. kahevAnu tAtpa e che ke pRthvIkAya Adi cAra jIvanikAyanA vAstavika svarUpathI anabhijJa evA te vila'gajJAnI temanI hiMsA kare che ane temanAmAM jIvatvanA apalApa kare che eTale ke temanAmAM jIva hAvAnI vAtane ja mAnya karatA nathI. A prakAranuM sAtamu vibha'gajJAna che. ! sU. 2 5 sAta prakArake jIvoMkA nirUpaNa "" AgalA sUtramAM evuM kahevAmAM Avyu` che ke " pRthvI Adi jIvanA svarUpathI anabhijJa hAya evA jIva mithyAtvapUrvaka temanI hiMsA kare che. A mithyADaeNnA sadbhAva thavAmAM hoya che. te kAraNe yAninA nirUpaNa dvArA sUtrakAra jIveAmAM savidhatAnuM have pratipAdana kare che. " sattaviSe goLIsaphe paLatte " ityAdi-- utpatti sthAnarUpI cenivizeSAnI apekSAe jIvAnA samUha sAta prakAranA kahyo che. te sAta prakAro nIce pramANe che-(1) aDaja (2) petija (3) jarAyuja, (4) rasaja, (5) sa`svedima, (6) sa'mUcchima ane (7) udbhabhija (1) pakSI Adi jemAM utpanna thAya che evA keSanuM nAma iMDu che. A IMDAmAMthI pedA thatA jIvAne aDaja kahe che. evA pakSI, sarpa Adine aDaja jIvA kahevAmAM Ave che. (2) je jIveA utpattinA samaye jarAyu Adi vaDe veSTita hatAM nathI, pUrNa avayavAvALAM DAya che ane ceAtimAMthI bahAra AvatAnI sAthe ja pari spandana Adi sAmavALAM hoya che, temane peta ja kahe che. athavA vastune pAta kahe che. te vastra vaDe lUchavAmAM AvyA hAya evI rIte-gabhavezvana cama vaDe manAvRta ( anAcchAdita hovAne kAraNe) utpanna thAya che temane pAtaja kahe che. athavA peAtama thI garbhAveSTana carahita garbhAzayamAMthI jee utpanna thAya che. temane pAtaja kahe che. hAthI, sasalAM, neALiyA, mUSaka, Adi prANIone A prakAramAM samAveza thAya che. (3) gabhaveSTana camane jarAyu kahe che. A jarAyumAMthI je jIve utpanna thAya che tene jarAyuja kahe che. evA jarAyuja jIvA manuSya, gAya, bheMsa Adi che. (4) je jIvA rasamAM utpanna thAya che temane rasaja kahe che. maghakITA evAM rasaja jIveA kahe che. "hmano moTa; " A prakAranuM kathana rasaja jIvA viSe haimakAzamAM karavAmAM AvyuM che. temane rasaja kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 217 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) je je parasevAmAMthI utpanna thAya che tene saMvedima kahe che. ja, lIkha, mAkaDa vagere A prakAranA jIva che. (9) garbhAdhAna vinA ja jemanI ApoApa utpatti thaI jAya che, evA chone saMmUchima kahe che. athavA-badhI taraphathI dehane je mUrcyuna (ava. thava sAga) che tene saMmUrchA kahe che. A saMmUraI vaDe jeo utpanna thAya che temane samRchima kahe che. mAtApitAnA saMga vinA ja je jIve pitAnI jAte ja utpanna thaI jAya che evA kIDI, maMkoDA, mAkhI Adi jene sasmRchima kahe che. (7) je jIve bhUmine bhedIne utpanna thAya che evA zalabha Adi jIne athavA vanaspitine udvijaja kahe che. have sUtrakAra A aMDajAdi konI sAta gatikatAnuM ane sAta Agati. katAnuM nirUpaNa kare che. "aMzA satta jarUcA" ityAdi sarpa, pakSI, Adi je aMDaja jIve che teo marIne aMDaja Adi sAtamAM utpanna thaI jAya che, eTale ke aMDaja cha marIne pharIthI aMDajamAM utpanna thaI zake che. athavA aMDaja cha marIne pitajemAM paNa utpanna thaI zake che. athavA aMDaja jIve mArIne jarAyujamAM paNa utpanna thaI zake che. athavA aMDaja jI marIne rasajamAM paNa utpanna thaI zake che, athavA aMDaja jIvo marIne saMrvedimamAM paNa utpanna thaI zake che, athavA aMDaja jIve marIne saMmUchiemAM paNa utpanna thaI zake che, athavA aMDaja che marIne udvijomAM paNa utpanna thaI zake che. e ja pramANe uparyukta sAte prakAranA cha marIne uparyukta aMDaja Adi sAte prakAranA jIvo rUpe utpanna thaI zake che. aMDaja-nibaddha aMDaja nAmakarmavALo chava aMDajamAMthI, athavA pita jemAMthI, athavA jarAyujamAMthI, athavA rasajomAMthI, athavA saMsadimamAMthI athavA samUchiemAMthI, athavA udvijamAMthI AvIne aMDajemAM utpanna thaI jAya che. e ja pramANe eja aMDaja ke je aMDaja Adi kaI paNa nivizeSamAMthI AvIne aMDaja rUpe utpanna thayela che, te aMDaja chavA aMDaja rUpa paryAyane cheDIne pharIthI aMDaja rUpe athavA pitaja rUpe, athavA jarAyuja rUpe athavA rasa rUpe janma dhAraNa karI le che. A prakaranuM gati ane Agati viSayaka kathana potaja jIvomAM paNa samajI levuM joIe. eTale ke pitaja jIva paNa sAta prakAranI gativALe ane sAta prakAranI AgativALe hoya che, ema samajavuM. e ja pramANe jarAyujathI laIne udvijaja paryanatanA pAMca prakAranA jIve paNa sAta gativALA ane sAta AgativALA hoya che evuM samajavuM joIe. sU. 3 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 218 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgrahake sthAnonA nirUpaNa uparanA sUtramAM eninA saMgrahanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM. A saMgraha padathI sUcita thatAM saMgrahasUtranuM have sUtrakAra kathana kare che. "kAyayi havAcaH of Mti vatta saMmgri " ItyAdi... AcArya ane upAdhyAyanA gaNamAM sAta saMgrahasthAna kahyAM che. ahIM AcAryopAdhyAya padane artha AcArya rUpa upAdhyAya athavA AcArya ane upAdhyAya thAya che. je A padane artha AcArya rUpa levAmAM Ave, te ahIM karmadhAraya samAsa bane che. paNa je AcArya ane upAdhyAya, A artha levAmAM Ave, to samAhAra dvidda samAsa thAya che. jJAna di kAne athavA ziSyone je saMcaya che tene saMgraha kahe che. te saMgrahanA sAta sthAna nIce pramANe che- (1) je AcArya pitAne gaNamAM ucita rUpe AjJAnA prayatA (pravartaka) hoya che, teo ziSyanA samUdAyanI vRddhi karavAnuM ane jJAnAdina saMgraha karavAne samartha bane che. " he mune! tamAre A pramANe karavuM joIe," A prakAranI vidhi rUpa AjJAnA pravartaka athavA "he muni ! tamAre A pramANe na karavuM joIe, " A prakAranI dhAraNInA pravartaka AcArya pitAnA gaNamAM sAdhuone samudAya vadhAranArA ane jJAnanI vRddhi karanArA hoya che. paraMtu je AcArya potAnA gacchamAM A prakAranI AjJA ane dhAraNAnA pravartaka hetA nathI, temanA gaNane vinAza ja thAya che. kahyuM paNa che ke "ka inaritha sArA" ItyAdi je gaNumAM smAraNa-kaI kartavya bajAvavAnuM bhUlI janAra ziSyane tame A karyuM nahIM-A kartavya bajAvavAnuM tame bhUlI gayA," A prakA zrI sthAnAMga sUtra : 04 219 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ranI bhUlAI gayelA kartavyane yAda karAvanArI praNAlI, ane keI akartavyamAM pravRtta thayelAne "tamAre AvuM karavuM joIe nahIM " A prakAranA niSedha rUpa dhAraNa karavAnI praNAlI, tathA pratinedanA-vAraMvAra bhUla karanArane 8 dhikkAra che tane " ItyAdi kaThora (niSphara vAka vaDe tene Thapako ApavAnI praNAlI nathI evA ga7ne vinAza thaI jAya te ga7 kharA arthamAM ga7 kahevAne gya nahIM rahevAne kAraNe saMyamAthI puruSo dvArA parityAjaya banI jAya che. 1 A prakAre jevuM pAMcamAM sthAnakanA pahelA uddezAmAM kathana karavAmAM AvyuM che, evuM ja kathana ahIM paNa grahaNa karavuM joIe. te kathana ahIM kayAM sudhI grahaNa karavAnuM che te nIce darzAvavAmAM AvyuM che- AcAryopAdhyAya gaNamAM ApUchayacArI-pUchIne bahAra gamana (vihAra) karanArA hovA joIe" ahIM sudhInA kathana dvArA tyAM traNa sthAnanuM kathana thayuM che. pAMcamAM sthAnakamAM pratipAdita te traNa sthAne nIce pramANe che (1) je AcArya ane upAdhyAya pitAne gaNamAM paryAya joitA anusAra kRtikarmane (paryAya yeSTha sAdhuone laghu paryAyavALA sAdhuo dvArA vandanA AdinA) samyaka prayatA (pravartaka) hoya che, teo ziSyasaMgraha ane jJAnAdine saMgraha karanArA hoya che. (2) je AcArya pitAnA ziSyone samaya samaya para zratanuM adhyayana, punarAvartana Adi karAve che, te ziSyasaMgraha ane jJAnAdine saMgraha karanAra hoya che. (3) je AcAryopAdhyAya pitAnA gaNanA galAna (bimAra), zekSa (navadIkSita) AdinuM vaiyAvRtya sArI rIte karatA karAvatA hoya che, teo ziSyasaMgraha ane jJAnAdine saMgraha karanAra hoya che. A traNa sthAna ane mUlasUtrokta eka sthAna maLIne cAra sthAna ahIM sudhImAM prakaTa karavAmAM AvyAM che. have pAMcamuM sthAna prakaTa karavAmAM Ave che-"bhArApADyA che mApUchAvA" ItyAdi A sUtrapAThamAM "gaNu" pada sAdhusaMghanA arthamAM vaparAyuM che. * sAdhu saMdhane pUchavuM, " A prakArane tene artha thAya che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 220 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThuM sthAna-" piyAthI zAMti magreqnnArUM" ItyAdi-je AcArya alakhya upakaraNanA (vastrapAtrAdikanA) eSaNuM zuddhipUrvaka upArjaka hoya che, teo ziSyane tathA jJAnAdino saMgraha karI zake che. sAtamuM sthAna-bAthacivavI" ItyAdi-je AcAryopAdhyAya pUrvakAlatpAdita vastra, pAtrAdi rUpa upakaraNanuM prayatnapUrvaka rakSaNa karanArA hoya che, teo ziSyone ane jJAnAdine saMgraha karI zake che. saMgrahanA A sAta sthAno karatAM je viparIta prakAranA sthAne che, temane asaMgrahanA athavA gaNanA vinAzanAM sthAne samajavA joIe. e ja vAta "sAcarivArajJA cara jo jari satta zainhAnA pattA" A sUtrapATha dvArA prakaTa karavAmAM AvI che. saMgrahanA sthAne karatAM asaMgrahanAM sthAne viparIta hovAthI saMgrahanA sthAnenAM padenI vyAkhyA karatAM asaMgrahanA sthAnenAM padenI vyAkhyA viparIta samajavI. | sU. 4 / piDaSaNAkA nirUpaNa uparanA sUtrane ane evuM lakhANa AvyuM che ke "teo AjJAdikanA samyaka pratA ( pravartaka) hotA nathI. " AjJA pipaiSaNAdi viSayavALI heya che, tethI have sUtrakAra piDeSaNadikanuM nirUpaNa kare che. sara uddezo pattAzo" ityAdiTIkAI-piDeSaNa eTale piMDane ( AhArane) grahaNa karavAno prakAra, AhArane grahaNa karavAnA prakAra rUpa piDeSaNAnA nIce pramANe sAta prakAra kahA che(1) asaMsRSTa, (2) saMsRSTa, (3) uddhata, (4) apalaeNpikA, (5) avagRhIta, (5) pragRhIta ane (6) ukita dharmA. " je piDavaNamAM hAtha ane pAtra, e bane asaMskRSTa (kharaDAyA vinAnA) rahe che, te prakAranI piDeSaNAne asaMskRSTa piMDeSaNuM kahe che. palALelA caNA Adine grahaNa karavA rUpa A pipaivaNuM hoya che, kAraNa ke te hAtha sAthe paNa cATI jatAM nathI ane pAtra sAthe paNa caeNTI jatAM nathI je piMDeSaNamAM hAtha ane pAtra, bane saMsakta-kharaDAyelA thAya che, te prakAranI piSaNAne asaMskRSTa piMDeSaNA kahe che. te piMDeSaNuM khIcaDI Adine grahaNa karavA rUpa hoya che, kAraNa ke te vastu hAtha ane pAtra sAthe cUMTI jAya che. udUvRta piDeSaNa-gRha pitAne nimitte je bhejanane kaI bhojana (pAtra) mAMthI thALI AdimAM kADheluM hoya evA bhejanane saMsUrNa hAtha vaDe athavA asaMtRSTa hAtha vaDe ane asaMtRSTa pAtra vaDe athavA saMsaSTha pAtra vaDe grahaNa karavA rUpa je piMDeSaNa che tene udadhRta piDeSaNa kahe che. tenuM bIjuM nAma saMsaSTAsaMsRSTA piMDeSaNa paNa che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 2 21 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apalepikA piMDaiSaNA-valpa lepayukta evA jUnI zAlInA ( eka prakAranI DAMgaranA) bhAtane grahaNa karavA rUpa je piMDaSaNA che tene apalepikA piSaNA kahe che. avagRhItA pitaiSaNA-bhAjanakALe zakeArA AdimAM je leAjanAdine kADhI rAkhavAmAM Avela hAya tene grahaNa karanAranI piMDaiSaNAne avagRhItA piDaMbaNA kahe che. pragRhIta piDaSaNA--bhajanane samaye devAne mATe ( arpaNa karavAne mATe) UMcA thayelA hAtha Adi vaDe je lejana grahaNa karavAmAM Ave che tene, athavA khAvAne mATe hAtha Adi vaDe je bheAjana grahaNa karavAmAM AveluM hAya tene grahaNa karanAranI piDaiSaNAne pragRhIta piDeSaNA kahe che. ujhitaSamAM pivaiSaNA ----je bheAjana nIrasa hAvAne lIdhe nAkhI devAne caiAgya hAya che. ane je leAjana grahaNu karavAnI khIjA kAI paNa mANasane IcchA thatI nathI. evA anta prAnta rUpa bhAjanane grahaNu karanAra sAdhunI pitaiSaNAne uMjhitadharmAM piMDaiSaNA kahe che. pAnaiSaNA paNa e ja pramANe sAta prakAranI kahI che. caturtha pAnaiSaNAmAM aneka prakAratA che. alpalepatA tA tyAM osAmaNa Adi rUpa samajavI, have sUtrakAra pratimAnA sAta prakAranu nirUpaNa kare che- t sar * ityAdi---- " pazughale-AAtrIyate kRti avamahaH A vyutpatti anusAra sAdhu peAtAne rahevAne mATe je sthAnanA Azraya le che tene avagraha kahe che te avagraha vasati upAzraya rUpa hoya che. A avagraha viSayaka je pratimA ( abhigraha ) che tene avagraha pratimA kahe che, have tenA sAta prakAra prakaTa karavAmAM Ave che-- huM A prakAranA upAzrayamAM ja rahIza-khIjA keAI pannu prakAranA upAzrayamAM nahIM rahuM, " A prakArane abhigraha pahelAM karIne je sAdhu sakalpita upAzrayamAM Azraya svIkAre che, tenA A prakAranA avagrahu abhi grahane pahelA prakAranI avagraha pratimA kahe che. (6 zrI sthAnAMga sUtra : 04 "" 222 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tt "huM A sAdhuone mATe avagraha (AzrayasthAna) grahaNa karIza, tathA anyanA dvArA avagrahe gRhIta thayA pachI huM paNu temAM rahIza" A prakAranA abhigraha dhAraNa karIne sa`kalpita upAzrayamAM Azraya svIkAranAra sAdhunA A avagnaDa abhigrahane khIjA prakAranI avagraha pratimA kahe che. A bIjA prakAranI avagraha pratimAne udyata vihArI gacchAntagata sAMbhegikAmAM ane asAMbhAgikAmAM sadbhAva hoya che, kAraNa ke teo parasparane mATe mAMge che. anyane mATe huM avagraha ( AzrayasthAna ) mAgIza ane anyanA dvArA avagRhIta ( upAzrayamAM ) huM rahIza ' A prakAranI trIjI avagraha pratimA che. A pratimAne sadbhAva gacchapratibaddhomAM, apratibaddhomAM yathAlandikAmAMnA gacchapratibaddha yathAlantikAmAM hAya che, kAraNa ke je sUtrAnI vAcanA AkI rahI gaI hoya te sUtrane guru pAsethI zIkhavAnI abhilASA vALA teo gurune mATe vasati ( upAzraya ) nI yAcanA kare che. 66 " anyane mATe huM avagraDuM grahaNa karIza nahIM, parantu anya dvArA avagRhIta avagraha ( upAzraya ) haze te temAM huM rahIza, ' A prakAranI cAthI avagraha pratimA hoya che. gacchasthita anyuvata vihArI sAdhue ke je jinakalpikatvanI prAptine mATe parika karatA hoya che, te sAdhuomAM A prakAranI avagraha pratimAne sadbhAva hAya che. " huM mAre mATe avagrahanI yAcanA karIza, anya be, traNa, cAra ane pAMcane mATe avagrahanI yAcanA nahIM karUM " A prakAranI pAMcamI avagraha pratimA che, A avagraha pratimAnA jinakalpikamAM sadUbhAva hAya che, 8 je gRhastha pAsethI avagraha-AzrayasthAna graheNu karIza tenI pAsethI ja e tRNuAdi sastAraka maLaze teA laIza, nahI' teA beThAM beThAM ja rAtri vyatIta karIza, " A prakAranI chaThThI avagrahuM pratimA samajavI, jinakAlpika AdimAM A pratimAne sadUbhAva hoya che. sAtamI pratimA paNa chaThThI pratimA jevI ja che, kRkta chaThThI karatAM sAtamI pratimAmAM ATale ja taphAvata che--sAtamI pratimA zrI sthAnAMga sUtra : 04 223 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArI sAdhu 66 yathAstRta evA abhigraha kare che. tathA saukaka-AcArAMganA khIjAM zruta skandhamAM sthita dvitIya cUDArUpa adhyayana vizeSa sAta kahyAM che. te samudAyanI apekSAe sAta DAya che, evuM samajIne ja temane saukaka kahyAM che, ane te kAraNe temanAmAMthI je eka pazu ekaka haze tene paNa samaika kahevAmAM Avaze. (1) pahelu` sthAna saukaka che. (2) khIjuM naiSadhikI samaikaka che. (3) trIju uccara prasravaNa vidhi samaikaka che. (4) cAthu' zabda saukaka che. (5) pAMcamuM rUpa samaikaka che. (6) chaThThuM' parikriyA saukaka che. ane sAtamu anyAnya kriyA saukaka che. tathA mahAdhyayana paNa sAta che. sUtrakRtAMganA pahelA zrutaskandha karatAM meTA evA khIjA zrutaSkandhanA prakaraNa vizeSarUpa je adhyayanA che temane sahAyana kahe che. te mahAdhyayana paNa nIce pramANe sAta ja che-temAM paheluM mahAdhyayana puMDarIka che, bIjuM mahAdhyayana kriyAsthAna che, trIjuM mahAdhyayana AhAraparijJA che, cAkSu' mahAdhyayana pratyAkhyAna kriyA che, pAMcamu' mahAdhyayana anAcArathruta che, chaThThuM mahAdhyayana AdrakumAranuM che ane sAtamu mahAdhyayana nAlandrIya che. zilAki ja huM grahaNa karIza, '' anyanA nahIM, A prakAranI sAta avagraha pratimAe hAya che. sAta saptAhamAM-49 dinarAtamAM samApta thanArI bhikSupratimA che. 49 dinarAta panta A bhikSupratimAnI arAdhanA karAya che. A bhikSupratimAnI ArAdhanA karanAra sAdhu prathama saptAhamAM pratidina eka vrutti AhAranI ane eka datti pANInI grahaNa kare che. bIjA saptAhamAM pratidina e dRtti AhAranI ane be dRtti pANInI grahaNa karAya che. trIjA saptAhamAM traNa datti AhAranI ane traNa datti pANInI grahaNa karAya che. ceAthA saptAhamAM pratini cAra dAMtta AhAranI ane cAra tti pANInI grahaNa karAya che. pAMcamAM saptAhamAM pratidina AhAranI pAMca tti ane pANInI pAMca Itti grahaNa karAya che. chaThThA saptAhamAM pratidina AhAranI 6 datta ane pANInI 6 vrutti grahaNa karAya che. sAtamA saptAhamAM pratidina AhAranI sAta dattI ane sthApa zrI sthAnAMga sUtra : 04 224 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANInI sAta tti grahaNa karAya che. A prakAre 49 rAta divasamAM AhAranI kula 196 DhattiyA thAya che. e ja pramANe pANInI dattiyA viSe pazu samajavuM. A prakAre AhAra pANInI dantimAM pratyeka saptAhamAM vadhArA karatAM karatAM 49 dinarAta paryanta A bhikSupratimAnI ArAdhanA karAya che. '' cathAsUtra cathAnte ' ityAdi kriyAvizeSaNAnA prayAga dvArA sUtrakAra e vAta prakaTa karI che kesUtramAM bhikSupratimAnA pAlananI je prakAranI vidhi batAvavAmAM AvI che te vidhi pramANe, yathAmA-jJAna, darzana ane cAritra rUpa muktimAtra anusAra athavA peAtAnA kSayApazamabhAva anusAra, yathAtattva-tattva anusAra athavA tathA tathya ( satyane anusAra ), yathAsAmya-samatAbhAvane anusarIne, A prakAre je bhikSu zarIra vaDe-maneratha vaDe nahIM (abhilASA mAtra vaDe nahIM) pRSTa kare che, samucitakALamAM vidhipUrvaka grahaNa kare che, pAlana kare che, upayegapUrvaka tenI vAraMvAra ArAdhanA kare che, zASita kare che-pAraNAne divase gurvAdika dvArA pradatta avaziSTa leAjana vaDe athavA aticAra rUpa kIcaDanA prakSAlana dvArA tenI zuddhi kare che, tene tIrita kare che-te pratimAnI ArAdhanA karavAnI jeTalA samayanI avidha Aya che, eTalA samaya sudhI tenuM pAlana karIne tene pUrNa karI nAkhe che, kIrtita kare che-" pAraNAne divase A prakAranA abhigraha me* dhAraNa karyAM hatA ane have A pratimA mArA dvArA samyag rIte ArASita thai cukI che, tethI have huM A pratimAnA pUrNarUpe ArAdhaka banI cukayA chuM. A pramANe gurunI samakSa prakaTa kare che, A pramANe pAlita thayelI, zASita thayelI, kIrtita thayelI ane ArAdhita thayelI bhikSupratimAne sarvajJa bhagavAnanI AjJA anusAra samasta prakAre pAlita thayelI mAnavAmAM Ave che. jo ke bhaktapAnanI kula dattionI sakhyA ahI 392 thAya che, parantu pAnanI ( pANInI) dattiyAnI sakhyA ahI' avivakSita hAvAthI kula dattiyA 1964 kahevAmAM AvI che. ! sU. 5 // 67 zrI sthAnAMga sUtra : 04 225 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta prakArakI pRthvIya svarUpanA kathana sama samikA Adi pratimAonI ArAdhanA pRthvI para rahIne ja karavAmAM Ave che, tethI have sUtrakAra pRthvInuM pratipAdana kare che. - " are rof gDhavo paumttAgo" ItyAdi- TIkA-adhelakamAM sAta pRthvIo AvelI che. A kathana dvArA uThavalekamAM paNa pRthvI hovI joIe evuM sUcita thAya che. udgalokamAM "ISa~AmbhArA" nAmanI eka ja pRthvI che. zaMkA-pahelI pRthvIno uparano bhAga tiryakamAM 900 yojana sudhI vyApta hovA chatAM paNa Apa zA kAraNe evuM kahe che ke "alakamAM sAta pRthvIo che?" uttara-pRthvIno amuka bhAga e che thavA chatAM paNa bAkIne bhAga pRthvI rUpa ja gaNAya che-prathama pRthvIne jeTalo bhAga alekamAM che teTalo bhAga paNa pRthvI rUpa ja gaNI zakAya. tethI adhelokamAM sAta pRthvI che, ema kahevAmAM koI doSa nathI. pahelI pRthvIna (ratnaprabhA pRthvIne) vistAra UMDAInI apekSAe eka lAkha eMzI hajAra ejanane che. bIjI pRthvIne (zarkarAmabhAne ) vistAra 1 lAkha 32 hajAra ejanane, trIjIne 1 lAkha 28 hajAra ja nano. cAthIne 1 lAkha 20 hajAra yojana, pAMcamIne 1 lAkha 18 hajAra janano, chaThThIne 1 lAkha 16 hajAra ejanane ane sAtamIne 1 lAkha 8 hajAra ejanane vistAra che. kahyuM paNa che ke : paDhamAM gau rakSA " ItyAdi- pahelI pRthvIne vistAra eka lAkha eMzI hajAra ejanane che. bIjI pRthvIono je vistAra A gAthAmAM batAvavAmAM AvyuM che temanuM kathana upara kahyA pramANe ja samajavuM. zrI sthAnAMga sUtra : 04 226 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhelAkanA adhikAra cAlI rahyo che, tethI have sUtrakAra apeAlAkagata vastuonuM satta paLoddI ' ityAdi sUtrA dvArA pratipAdana kare che. k ,, sahassA sAta ghanAdaSie che. te sAtanA vistAra 20-20 hajAra AjananA kahyo che. je sAta ghanavAta tathA je sAta tanuAtavalaya che ane je sAta avakAzAntara-khe pRthvInI vacce AvelA AkAzakhA che, temanA vistAra paNa asa`khyAta hajAra cAjananA kahyo che. kahyuM paNa che ke " sabve vIsa" ityAdi. A gAthAnA atha upara kahyA pramANe ja samajavA. jo ke UMDANanI apekSAe pahelI karatAM khIjI AchI UMDAIvALI ane e pramANe pachInI pratyeka paNa eka khIjI karatAM kheDachI UMDAIvALI che, chatAM paNa viSNubha ane AyAma ( lakhAI ane paheALAI) nI apekSAe temanA vistAra uttarAttara vadhatA ja jAya che. tethI temane " pi'Dalaka pRthu sasthAna saMsthita " kahevAmAM AvI che. piDalaka eTale paTalaka, tene hindImAM " caMgerI " kahe che. kula bharavA mATenI vAMsanI khanAvelI phUlachAkha mATe ahIM A zabda vaparAyA che. te palakane ( phUlachAkhane ) jevA pRthula AkAra hAya che, e ja prakAranA A pRthvIenA AkAra hAya che, athavA chatrAtichatranA samAna temanA uttarAttara pRthu (vastINa') ane pRthutara kahyo che. chatrane astana bhAga vistINu ane uparitana bhAga laghu DaeNAya che. evuM ja saMsthAna ( aAkAra ) te pRthvIonuM che. te kAraNe sAtamI pRthvInA vistAra sauthI vadhAre che. sAtamI pRthvInA vistAra sAta rAjUpramANa, chaThThI pRthvInA vistAra cha rAjUpramANa, pAMcamIne vistAra pAMca rAjUpramANa, ceAthIne cAra rAjUpramANu, trIjIne traNa rAjUpramANu, khIjIneA e rAjUpramANu ane pahelInA eka rAjapramANu vistAra che. te pRthvInAM ghamAM, vaMzA, zailA ityAdi sAta nAma che. tathA temanA ratnaprabhA, zAprabhA ityAdi sAta gAtra che. geAtra anvaya ( atha pramANe ) DAya che ane tenAthI bhinna nAma haiAya che. " sU. 6 // je sAta avakAzAntarA kahyAM che, temAM khAdara vAyukAyika rahelAM hAya che, tethI have sUtrakAra temanI prarUpaNA kare che. "" " satavihA bAyaravA ukAiyA paNNattA ityAdi-- TIkA-khAdara vAyukAyika sAta kahyAM che te nIce pramANe che--(1)prAcInavAta (pUrvanA vAyu), (2) pratIcInavAta (pazcimanA vAyu ), (3) dakSiNavAta, (4) udIcInavAta (uttaraneA vAyu), (5) uvAta, uparane vAyu (6) adhAvAta (nIcenA vAyu ), (7) vidigdAta ( vidizAnA vAyu). A padonI vyAkhyA sugama che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 227 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAdara vAyukAya ke svarUpakA kathana vAyukAyikanI AgaLa bAdara vizeSaNa lagADIne sUkSma vAyukAyikanI nivRtti karavAmAM AvI che, kAraNa ke sUkSama vAyukAyika te sarvatra vyApelA che. te sU. 7 | jo ke vAyukAyika adazya che, chatAM paNa teo saMsthAna ane bhayathI yukta hoya che. tethI have sUtrakAra be sUtro dvArA saMsthAna ane bhayanuM nirUpaNa kare che. "saMar gonttA" ItyAdi- TIkArtha-saMsthAna (AkAra ) sAta prakAranA kahyA che-(1) dIrgha saMsthAna, (2) harava saMsthAna, (3) vRtta saMsthAna, (4) Asa saMsthAna, (5) caturastra saMsthAna (6) pRthula saMsthAna, ane (7) parimaMDala saMsthAna. A dIghadika saMsthAnI vyAkhyA A granthanA anya sthAnakomAM ApavAmAM AvI che, te tyAMthI ja samajI levAnI bhalAmaNa karavAmAM Ave che. sU. 8 che. sAta prakArake bhayasthAnoMkA nirUpaNa "satta mAtR uchaLanA" ItyAdi- TIkAtha-sAta prakAranAM bhayasthAne kahyAM che-(1) Ihaloka bhayasthAna, (2) paraloka bhayasthAna, (3) AdAna bhayasthAna, (4) akasmAyasthAna, (5) AjIva bhayasthAna, (6) maraNa bhayasthAna ane (7) azleka bhayasthAna. bhayamohanIya prakRtinA udayathI utpanna thayeluM je AtmapariNAma che tenuM nAma che. (1) Ihaleka bhaya-sajAtIyane sajAtIyane je bhaya lAge che tene Iloka bhaya kahe che. "Ihaleka pada dvArA ahIM sajAtIya leka grahIta karAyela che. jemake manuSyane manuSyane bhaya hoya che ane tiyAne tiyAno bhaya hoya che, zrI sthAnAMga sUtra : 04 2 28 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) paraloka bhaya-vijAtIyane vijAtIyane je bhaya rahe che tene paraleka bhaya kahe che. jemake manuSyone tiryaMcone athavA devAdikane bhaya lAge che. (3) AdAna bhaya-dhanAdikanA viSayamAM je cerAdikane bhaya rahe che tene AdAna bhaya kahe che. (4) akasmAdvaya-bAhya nimittAnI apekSA vinA gRhAdimAM rahelA manastha Adi ne rAtri AdimAM je bhaya lAge che tene akaramAdvaya kahe che. (5) AjIva bhaya-AjIvikA athavA nirvAhanA sAdhananuM nAma AjIva che. A AjIvikAnA viSayamAM je bhaya rahe che tene AjIva bhaya kahe che, jemake nidhana mANasane evo bhaya rahe che ke duSkALa AdimAM mArI AjI. vikA kevI rIte calAvI zakIza! (6) maraNa bhaya - mRtyune bhaya che tene maraNa bhaya kahe che. (7) azleka bhaya -azleka eTale apakIrti. pitAnI apakIti thavAnA bhayane aleka bhaya kahe che. sU. 9 che cha chahmathako jAnanekA nirUpaNa chadmastha jI ja A prakAranA bhayathI yukta hoya che. tethI te chavAsthAne je sthAne (lakSaNe) vaDe jANI zakAya che te sthAnenuM have sUtrakAra nirUpaNa kare che. "sattafhuM kAnehi kahyuM kAneranA" ItyAdi- TIkAInIcenAM sAta sthAne (lakSaNa) vaDe chavAsane oLakhI zakAya che. (1) je jIva prANonuM-ekendriyAdika jIvanuM vyApAdana karanAra hoya che, tene chavAstha mAnI zakAya che evuM anumAna karI zakAya che ke te chazvastha che. (2) mRSAvAdanuM sevana karanAra-asatya bolanAra mANasane joIne paNa evuM zrI sthAnAMga sUtra : 04 229 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anumAna karI zakAya che ke te chadmastha che. (3) adattane grahaNa karanArane paNa chadmastha mAnI zakAya che. (4) zabda, rUpa, rasa, ganya ane sparzanuM AsvAdana ( upaleAga ) karanArane paNa chadmastha mAnI zakAya che. (5) pUjA satkAranI anumAdanA karanArane ane pUjA satkAra vaDe khuza thanAra vyaktine paNa chadmastha kahe che. anyanA dvArA abhyutthAna Adi dvArA je sanmAna thAya che tenuM nAma pUjA che, ane vastrAdi pradAna karavA rUpa satkAra hAya che. (6) " AdhAkama Adi sAvadya che, " evI prarUpaNA karavA chatAM paNa je pAte ja tenuM sevana karanAra hAya che tene paNa chadmastha mAnI zakAya che. (7) je kahe che kaI ane kare che ka'I, A prakAre jenI vANI ane vartanamAM bheda hoya che, te vyakti paNa chadmastha hovAnuM anumAna karI zakAya che. sAdhana dvArA sAdhyanuM jJAna thavuM tenuM nAma anumAna che. athavA sAdhananA jJAnane anumAna kahe che. A prakAranuM anumAnanuM lakSaNa che. tethI chadmastha A sAdhya che ane prANAtipAta Adi uparyukta sAtene heturUpa mAnavAmAM Avela che. ahI je ke prANA tipAta, mRSAvAda Adi rUpe dharmAMnA nirdeza karavA joIe, parantu evuM na karatAM je dharmIne ja nirdeza karavAmAM AvyA che, te dhama ane dharmImAM abhedanA upacAra karIne karavAmAM Avye che, ema samajavuM. ! sU. 10 // kevalIyoMko jAnanekA kathana je sthAnA vaDe chadmasthone jANI zakAya che, karIne have sUtrakAra je sthAnA vaDe kaivalIne jANI kathana kare che. " jJapti kALapti pachI nALannA ' ItyAdi-- sAta sthAna vaDe evuM jANI zakAya che ke " A kevalI che " te sAta sthAne! A pramANe che--(1) je vyakti prANAtipAta karatI nathI tene keTalI mAnI zakAya che. ahI' uparanA sUtramAM darzAvelAM kAraNA karatAM viparIta kAraNA samajavA joie. (pa) je kahe che te pramANe ja kare che, tene kevalI mAnI zakAya che, mA pramANe sAtamAM sthAna sudhInA sthAno ahIM grahaNa karavA joIe, chAsthya sUtra karatAM ahIM viparIta sthAnA kahevA joie. / sU. 11 zrI sthAnAMga sUtra : 04 sthAnAnuM kathana zakAya che te sthAnAnu te 230 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta prakArane mUlagotrakA nirUpaNa tti mULo vaLaarItyAdi- TIkA-sAta mULagotra kahyAM che. temanAM nAma nIce pramANe che--(1) kAzyapa, (2) gautama, (3) vatya, (4) kensa, (5) kauzika, (6) mAMDavya ane (I vaziSTa kAzyapanA sAta prakAra kahyA che-(1) te kAzyapa, (2) te zAMDilya (3) te gaulya, (4) te vAla, (5) te muMjatRNa, (6) te parva prekSakI ane (7) te varSa kRSNa thA-73 "mULa" eTale Adi. A AditA AdipaNu AgaLa utpanna thavAne kAraNe samajavAnI che. gotrapravartaka tathAvidha eka puruSanA vaMzamAM utpanna thayelI saMtAna paraMparAne gotra kahe che. A prakAre mULabhUta je gotra che temane mULagotra kahe che. eka prakAranA tRNavizeSane kAza kahe che. te kAzanA rasane kAzya kahe che. A kAzatpanna kAzya rasanuM pAna karanArane kAzyapa kahe che. A kAzyapanA je saMtAne che-vaMzajo che, temane kAzyapa kahe che. munisuvrata ane neminAtha sivAyanA jinezvare, cakravatI Adi kSatriya, saptama gaNadhara Adi brAhmaNa ane jabUsvAmI Adi gRhapati-vezya, A badhA kAzyapa gotrIya hatA. gotra ane zetravALA vacce abheda mAnIne ahIM betravALAne zetra rUpe prakaTa karavAmAM AvyA che. je e prakAre mAnavAnuM na hota te "pa " A padane prayoga karavAne badale sUtrakAre "riyA A nAnyatara jAtinA ja padane praveza karyo hata. e ja prakAranuM kathana gautama Adi viSe paNa samajavuM. gautamanA je saMtone che temane gautama kahe che munisuvrata ane neminAtha bhagavAna, rAmalakSmaNa sivAyanA baLade ane vAsudeve vagere kSatriya, indrabhUti Adi traNa gaNadhara ane vAsvAmI vagere brAhmaNe, gautama gotrIya hatA. zayyabhava Adi vansanA saMtAnane vatsagotrIya kahe che. " OM . mUhuM 2" A kathana anusAra zivabhUti Adine kautsa getrIya kahe che. SaTu ulUka Adi kauzika getrIya hatA maMDukanA saMtAnane mAMDavya kahe che. chaThTha gaNadhara ane Arya sahastI Adi vaziSThanA saMtAna hovAthI temane vAziSa kahe che. A sAta mUlagetra che. pratyeka gotranA sAta prakAre paDe che. je e "kAzyapa" A zabdathI vivakSita thAya che, temane kAzyapa kahe che, ane jeo kAzyapa gotramAM utpanna thayelA zAMDilyanA saMtAnane zAMDilya kahe che. eja prakAranuM kathana gautama Adi viSe paNa samajI levuM. che sU. 12 zrI sthAnAMga sUtra : 04 231 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta prakArakA mUlanayakA nirUpaNa A mULagAtra ane zAkhAgeAtranA vibhAga judA judA nayA ( mate) 2 AdhAre thAya che. tethI have sUtrakAra nayanA prakAranuM kathana kare che. " satta mUjanathI vaLattA ' ityAdi TIkA-mULanaya sAta kahyAM che-(1) naigama, (2) sa`graDa, (3) vyavahAra, (4) Rju sUtra, (5) zabda, (6) samabhirUDha ane (7) eva'bhUta, pramANa dvArA gRhIta thayelI evI aneka dharmAMtmaka vastunA koI eka dharmane AdhAre nizcaya karanArA je pramAtAnA vicAra ( mata ) hoya che tene naya kahe che. jemake " A nitya ja che, A anitya ja A prakAranI mAnyatAnuM nAma naya che. A nayanA dravyArthika naya ane paryAyArthika naya nAmanA be mukhya bheda paDe che. padAtha dravya paryAya rUpa che, eka ane aneka dharmAMtmaka che, A prakAranI mAnyatAne anekAntavAda kahe che. A anekAntAtmaka padArtha nayanA viSaya nathI paNa pramANanA viSaya che. aneka che anta (dharmAM) jemAM tene anekAnta kahe che. dravyArthika naya kevaLa dravyanA ja vicAra kare che ane paryAyArthika nayanA je viSayale che tene gauNa kare che, tenuM khaMDana karatA nathI, temAM ganimIlikA bhAva ( upekSA bhAtra ) dhAraNa kare che. eDhale ke potAnA viSayane prAdhAnya Ape che ane paryAyAthika nayanA viSayane gauNu rUpa ApI de che. A prakAre anya nayanA viSayane gauNu karIne peAtAnA viSayane mukhya rUpe, dravya rUpe jANanArA je naya che tene drArthika naya kahe che. " nacAntarasAveNAyaH " A sUtrapATha dvArA e ja vAta samajAvavAmAM AvI che. anya nayanA viSayanI apekSA rAkhatA thakA pAtAnA viSayanI puSTi karanArA je naya che tene ja sannaya (sAcA arthamAM naya) kahe che. tenAthI viparIta lakSaNavALA je naya che tene dunaya kahe che. jemake koI A pramANe kahe ke " muLamAnaya ' suvaNu lAve che ahI' dviirthaka naya anusAra kaDAM, kuMDaLa, hAra Adi senAnI vastune tr ' zrI sthAnAMga sUtra : 04 d 232 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seAnA rUpa mAnIne e badhI vastuone athavA temAMthI kAi paNa eka ja vastune lAvanAra mANasa paNa sAnuM ja lAvye kahevAya. kAraNa ke tenI draSTie tA seAnAmAM ane seAnAnI vastuomAM koi bheda nathI-dravyarUpa sutranI dRSTie te te saghaLI vastue suvaNurUpa ja che. parantu je draoNrthika nayane gauNa karI nAkhavAmAM Ave ane payAthiMka nayane prAdhAnya ApavAmAM Ave te " kuMDaLa lAve ' A pramANe kahevAmAM Ave tyAre zrotA kaDAM Adi lAvatA nathI paNa kuMDaLa ja lAve che, kAraNa kuMDaLa karatAM kaTakaparyAya bhinna hraya che. tethI draSyArthika nayanI apekSAe suvarNa kAI paNa ghATa rUpe hAvA chatAM paNu eka ja che-suvaNu rUpa ja che, ane paryArthika naya anusAra te kaDAM, kuMDaLa, hAra Adi aneka rUpa che. A prakAre draSyArthika ane paryAyArthika A e nayenI apekSAe ahI' e bhaga khanI jAya che--(1) suvarnAr mela ane (2) suvaLayAne jJeya khanne nayAnA abhiprAya anusAra bannenI pradhAnatAnI apekSAe te suvarNa dravya amuka dRSTie eka paNa che ane amuka dRSTie aneka pazu che," A prakAranA trIne bhuga ane che dravyArthika nayanA nIce pramANe traNa prakAra che- (1) naigama naya (ra) saMgraha naya ane (3) vyavahAra naya. padmayArthika nayanA nIce pramANe cAra prakAra che--(1) Rju sUtra, (ra) zabda, (3) samabhirUDha ane (4) eva'bhUta naya. mULabhUta je sAta nayeA che temane mUlanaya kahe che. naigama Adi sAte nacemAM uttaranayAnI apekSAe mUlanayatA grahaNa karavI joie. keTalAkanI mAnyatA anusAra uttaranA 700 che ane keTalAkanI mAnyatA pramANe uttaranayA 500 che. kahyuM paNa che ke jo calAvo " ItyAdi-- pratyeka nayanA 100-100 bheda paDe che. A rIte sAta nayAnA 700 bhedeo thaI jAya che. tyAre keTalAka lokonI mAnyatA pramANe nayAnA uttarabhedde 500 che. tathA jAvaiyA vayaNapahA cha ItyAdi~~ * zrI sthAnAMga sUtra : 04 233 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeTalA vacana patha che, eTalAM ja nayavAda che, ane jeTalA nayavAda che. eTalA ja para samaya (anya mata-anya saMpradA) che. sAta namAM pahelo naya naigamanAya che. nagamanI vyutpatti A pramANe thAya che- "je mAneH jino iri taima -aujana ghava rAmaH " je naya mahA satA sAmAnya ane vizeSa dvArA padArthane jANe che, te nayanuM nAma nakama athavA naigama che. kahyuM paNa che ke "jenAruM mAruM" ItyAdi- athavA-arthabaMdhamAM je vicAra kuzala hoya che tene, athavA artha AyamAM je vicAra thAya che tene gama kahe che. athavA arthabodha karAvavAnA jenA aneka mArga che te "naika gama" athavA naigama che, kahyuM paNa che ke : " hAtha nibhA vA" ItyAdi te gAmanA nIce pramANe traNa bheda che -(1) sa vizuddha, (2) vizuddhA vizuddha, ane (3) sarva vizuddha nirvikalpa mahA sattArUpa kevaLa sAmAnyanuM ja kathana karanAro je naya che te sarvAvizuddha nAmano naigama nayane pahelo bheda che. gotva Adi 35 sAmAnya vizeSanuM pratipAdana karanAre je naya che te vizuddhAvizuddha nAmane nagama nayano bIjo bheda che. kevaLavizeSanuM ja pratipAdana karanAro je naya che, tene sarva vizuddha nAmane naigamane trIjo bheda kahe che. nigamanayanA bIjA bhedamAM je "sAmAnya vizeSa" rUpa zabdaprayoga karavAmAM AvyA che tene " sAmAnya ane vizeSa " A rUpe grahaNa karavAno nathI, paranta che. sAmAnya rUpa vizeSa" A prakArane tene atha grahaNa karavAnuM che, kAraNa ke parasattA ane aparasattAnA bhedathI sAmAnyanA be prakAra paDe che. te bane. mAMthI parasattA mahAsAmAnya rUpa hoya che ane aparasattA sAmAnya vizeSa thA-74 zrI sthAnAMga sUtra : 04 234 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa hoya che. naigamanayanA prathama bhedamAM e dharmanuM pradhAna rUpe ane upasarjana rUpe, gauNa rUpe pratipAdana thAya che. jemake " caitanyAmani " " AtmamAM saddhiziSTa caitanya che. " ahIM caitanyanu' vizeSaNa sat che, tethI sat gauNarUpa che ane caitanya dharma pradhAnarUpa che. C e dharmIonI je pradhAnabhAve ane upasana bhAve-gauNabhAve vivakSA che, tene naigamanayanA bIjA bheda rUpa gaNavAmAM Ave che. jemake paryAyavALI vastu dravya che " ahI' vastu ane dravya, A e dharmI che. parantu paryAyavALI vastu A padma dravyanA vizeSaNa rUpa che, tethI te gauNu che ane dravya vizeSa hovAne kAraNe tene prAdhAnya apAyuM che. " negama nayanA trIjA lemAM dharma ane dharmInuM pradhAna ane upasarjana bhAve gauNa rUpe pratipAdana karavAmAM Ave che, jemake " kSaLame sulI viSayAsannInaH " " viSayAsakta jIva eka kSaNa ja sukhI rahe che " ahIM dharma ane dharmInI pradhAna ane gauNu rUpe vikSA thai che. kAraNa ke je viSayAsakta jIvanA vizeSaNu rUpe sukhIne levAmAM Ave te te vizeSaNa hovAne kAraNe gauNa khanI jAya che ane viSayAsakta rUpa dharmI mukhya banI jAya che. parantu viSayAsakta jIvane jyAre sukhInuM vizeSaNu manAvavAmAM Ave che tyAre sukhI pradhAna banI jAya che ane viSayAsakta gauNu banI jAya che. zakA--padArtha sAmAnya vizeSAtmaka che ane sAmAnya vizeSane jANa nArA naigamanaya che, tethI zuM A naya sAdhunI jema samyagdaSTivALA ja che ? uttara--A naya sAmAnya vizeSa rUpa vastuone atyanta bheda rUpe svIkAre che kAraNa ke te bannene paraspara sApekSa mAnateA nathI, tethI te sabhya STi sAdhunI jema samyagdaSTivALA nathI, kahyuM paNa che ke "nuM sAmatravinnene ' ityAdi-- zrI sthAnAMga sUtra : 04 235 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A gAthAone bhAvArtha nIce pramANe che-sAmAnya ane vizeSa e ane parasparathI atyanta bhinna che, ane vastunI daSTie paNa atyanta bhinna che, A prakAranI naigamanayanI mAnyatA che. tethI A naya (A nayane mAnanAra) kaNAdanI jema mithyASTivALe che-samyagdaSTivALa nathI. jo ke kaNade dravyArthika ane paryAyArthika nayane AdhAre vaizeSika darzananuM kathana karyuM che, paraMtu te kathana samyaka (nirdoSa) nathI, kAraNa ke vaizeSika darzanamAM A ane naya paraspara nirapekSa rahIne pitA potAnA viSayanuM pratipAdana kare che. vaizeSika zAstranA praNetA kaNade dravya, guNa, karma, sAmAnya, vizeSa ane samavAyamAM padArtha niryakAnta rUpe ja pratipAdita karela che. tethI tenI mAnyatA pramANe te bane naya parapara nirapekSa rUpa sAbita thaI jAya che. A prakAranA kathana dvArA kaNAdamAM mithyASTitA siddha thaI jAya che. prathama nayanA viSayamAM A prakAranuM spaSTIkaraNa karIne have sUtrakAra saMgrahanaya nAmanA bIjA nayanA svarUpanuM spaSTIkaraNa kare che bhedane grahaNa karavA, athavA je bhedene grahaNa karavAnuM thAya che, athavA je bhedane grahaNa kare che athavA bheda jenA dvArA gRhIta thAya che te nayanuM nAma saMgrahAya che. kahyuM paNa che keH "saMngo jiipha" ityAdi athavA-azeSa vizeSa rahita satva, dravyavAdi rUpa sAmAnya mAtrane je grahaNa kare che te saMgrahAya che. eTale ke samarUpe-piMDIbhUta rUpe-je vizeSa rAzine grahaNa kare che-"sAmAvyAtrAhI rAmaH saMpradA" pratyakSa anumAna dvArA jyAM virodha na Ave te prakAre potAnI jAtinA vizeSane je eka rUpe grahaNa karavAmAM Ave che, tenuM nAma saMgraha che. A naya kevaLa sAmAnya mAtranuM ja kathana kare che, kAraNa ke te tene ja grahaNa kare che-vizeSane grahaNa karatuM nathI. A viSayane anulakSIne A nayanI evI mAnyatA che ke vizeSa sAmAnya karatAM bhinna che, ke abhinna che te praznane vicAra kare jaIe. je sAmAnya karatAM te bhinna hoya te temanI je svataMtra sattA hovI joIe, te siddha thavI joIe, paraMtu temanI svataMtra sattA (astitva) te siddha thatI nathI, ane je teo sAmAnya karatAM abhinna hoya, te A sthitimAM temane vizeSa rUpe oLakhavAne badale sAmAnya rUpe ja oLakhavA joIe. jevI rIte sAmAnyanuM svarUpa sAmAnya karatAM abhinna hovAne kAraNe temane sAmAnya ja kahevAya che e ja pramANe vizene paNa sAmAnya rUpa ja mAnavuM joIe. kahyuM paNa che ke "vi ti maniya"i ItyAdi- jyAre "satta" A prakAre kahevAmAM Ave tyAre samartha padArthomAM sattA ( astitva) hovAne kAraNe temanuM "sata ' A pada dvArA grahaNa thaI zrI sthAnAMga sUtra : 04 236 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che, tethI samasta vastue sattA mAtra rUpa che, te kAraNe A sattA vinAnA kAI paNu vizeSa rUpa padAtha nathI. jo ghaDAne satva rUpa dharmathI rahita mAnavAmAM Ave te te saddhiziSTa ( sayukta) nahIM hovAne kAraNe abhAvarUpa ja thaI jaze. ane jo tene satya rUpa dhamathI abhinna (yukta ) mAnavAmAM Ave te te tenAthI abhinna hAvAne kAraNe svayaM sagrUpa thaI jaze. e ja pramANe paTAdinA viSayamAM paNa samajI levuM. tethI e vAta mAnavI ja paDe che ke 'sat' A prakAre kahetA samasta paTTAmAM " A sat che, A sat che " A prakAranA sattAnugata pratyaya ( anubhava ) thAya che ane te samasta paTTAtha sattAtmaka ( astitva yukta) che e vAtanI puSTi karAve che. A sattA sAmAnya rUpa sa'grahanayanA nIce pramANe e prakAza che. (1) para sa`graha ane (2) apara sa'graha. je sa graha azeSa vizeSAmAM udAsIna banIne satmAtra zuddhe dravyane mAne che, grahaNa kare che, tene para saMgrahanaya kahe che. jemake--" satnI vizeSatAnI apekSAe A vizva eka sattA rUpa che, "" A kathana tathA "" je sa'grahanaya dravyatva Adi avAntara sAmAnyAne mAnatA thakA temanA bhedaeNmAM gujanimIlikAbhAva (upekSA bhAva ) rAkhe che, temane gauNa mAne che, te sagrahanayane apara saMgrahanaya kahe che. jemake abhedanI apekSAe dhama, adharma, AkAza, kALa, pugala ane jIva e badhAmAM ekatA che, " A prakAranuM kathata saMgrahanayanA viSayabhUta sAmAnyamAM bhedavu kathana karanArA je naya che tene vyavahAranaya kaDe che. athavA sAmAnyane apalApa karanArA je naya che tene vyavahAranaya kahe che athavA vizeSAnA AdhAra laIne vastune vyavahArapathamAM lAvanArA je naya che tene vyavahAranaya kahe che, kahyuM paNa che ke 'vavadarAM vahyuM " ityAdi zrI sthAnAMga sUtra : 04 237 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vyavahAranaya saMgrahanaya dvArA viSayabhUta karavAmAM AvelA sattAdi rUpa ane svIkAra karIne ja vizene grahaNa kare che. jemake A naya evI dalIla kare che ke "je sat che te dravya che ke paryAya che?" ItyAdi. vyavahAranaya vizenuM pratipAdana karavA tatpara rahe che. tethI jyAre saMgrahanaya " A sat che" evuM pratipAdana kare che, tyAre vyavahAranaya (te nayavAdI) evI dalIla kare che ke "sata koNa che-dravya sat che ke paryAya sat che ?" dravyatva sAmAnya ke paryAya sAmAnya vaDe vyavahAra cAlatuM nathI, vyava. hAra te vizeSa vaDe cAle che, tethI vyavahAra calAvavAne mATe ghaTa, paTAdi 35 vizeSa padArthane mAnavA joIe, sAmAnya te vyavahArane gya nathI, ayogya che tathA bIje e prazna karavAmAM Ave che ke-"sAmAnya vize karatAM bhinna che ke abhinna che? jo evuM kahevAmAM Ave ke sAmAnya vize karatAM bhinna che, to vize vinA paNa sAmAnyanI upalabdhi (prApti) thavI joIe, paraMtu evuM banatuM nathI. je evuM kahevAmAM Ave ke sAmAnya vizeSe karatAM abhinna che, te te vizeSathI abhinna hovAne kAraNe tene sAmAnya kahI zakAya nahIM-tene te vizeSanA svarUpanI jema vizeSa ja kahevAze. kahyuM paNa che ke "varaMmajavA mAvAgo" ItyAdi. vizeSa rahita sAmAnyanI upalabdhi koI paNa jagyAe saMbhavI zakatI nathI tathA sAmAnya vaDe keIpaNa vyavahAra sAdhI zakAto nathI, tethI AkAza puSpanI jema sAmAnyanI svataMtra rUpe kaI paNa sattA ja saMbhavI zakatI nathI. je pratyakSa dekhAya che te te saghaLuM vizeSa rUpa ja hoya che. teno vyavahAra jevI rIte cAlI zake evI ja rIte A naya vastunAM bheda prabhedapUrvaka vastune vyavahArapathamAM lAve che. tethI ja A nayane loka saMvyavahAra. paraka mAnavAmAM AvyuM che. lekavyavahAra adhikatA anusAra cAle che. jemake kaI upavanamAM jAbU, phaNasa vagerenAM vRkSo thoDAM thoDAM hoya ane AMbA zrI sthAnAMga sUtra : 04 238 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNAM ja hoya to te upavanane "AmravATikA " kahevAmAM Ave che. A pravRkSanI adhikatAne kAraNe A prakArano lekavyavahAra cAle che. vaLI bhramara Adi kemAM pAMca varNone sadbhAva hovA chatAM temAM kRSNavarNanI pracuratA hovAne kAraNe leke kahe che ke "bhramarane raMga kALe che. " A prakAre A vyavahAra naya bahetarane (adhikatarane) pakSapAtI hoya che. bahatara sivAthanAne sadbhAva hovA chatAM paNa A naya temanI gaNanA karatA nathI. kahyuM paNa che ke " vahunaragIri te jiya" ItyAdi- jaju sUvanaya-A naya atIta (bhUtakAlina) ane anAgata (bhaviSya) kALanI vastunuM pratipAdana karatuM nathI, paraMtu mAtra vartamAnakAlina vastunuM ja pratipAdana kare che. atIta ane anAgatakALa saMbaMdhI vastunI je mAnyatA che, te A nayanI daSTie kuTilatA che. A kuTilatAnA parityAgapUrvaka je vartamAnakAlika vastunI ja prarUpaNa kare che te nayane aju sUtranaya kahe che. jemake rase je kSaNe raseI banAvate heya e ja kSaNe tene re kahI zakAya che, anya samaye jyAre te rasoI banAvato na hoya tyAre tene rasa kahI zakAya nahI, evI A nayanI mAnyatA che. je RjusUtranI saMskRta chAyA "guRtaH" levAmAM Ave te padane artha A pramANe thAya che jenuM jJAna kRtajJAna-tathAvidha upakAramAM parAyaNa hevAthI bAkInA jJAnanI apekSAe pradhAnarUpe akuTila che, tenuM nAma jupta che. A naya vartamAna kAlika vastune ja AmIya rUpa mAne che, kAraNa ke atItakAlina vastune vinaSTa thaI javAne kAraNe ane bhaviSyakAlina vastune te anutpanna hovAne kAraNe A naya pratyakSane viSaya mAnatuM nathI, paNa AkAzapupanI jema tenI asattA (avidyamAnatA) ja mAne che. tathA judA judA liMgavALA ane zrI sthAnAMga sUtra : 04 239 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ judA judA vacanavALA zabdone A naya eka ja artha mAne che. jemake paviMga taTa" zabdano je artha thAya che eja artha napuMsaka liMganA "tarana" zabdane paNa thAya che ane strIliMganA " tarI" zabdane paNa e ja artha thAya che. eka vacanavALA guru padane je artha thAya che, e ja artha dvivacana ane bahuvacanavALA guru zabdane paNa thAya che. A prakAre A naya liMganA bhedathI tathA vacananA bhedathI temanA vAgyArthamAM bhinnatAne svIkAratA nathI, paraMtu temanA vAcyArthamAM ekArthatAne ja svIkAra kare che. tathA-nAma Indra, sthApanA Indra, dravya indra ane bhAva Indra, e badhAmAM IndrAdi rUpa temanA arthane bhinna bhinna mAne che-nAmAdika cAra nikSepone ja A naya sAmanya rUpe mAne che. kahyuM paNa che ke "taC nira" ItyAdi- A gAthAne artha uparanA kathanamAM ja spaSTa thaI jAya che. zabdanaya-je ane prakaTa kare che tene zabda kahe che. athavA jenA jenA dvArA artha prakaTa karAya che tenuM nAma zabda che. ahIM zabdanA arthanA parigraha vaDe ane zabda tathA arthamAM asedanA upacAranI apekSAe nayane paNa zabda rUpa ja kahI devAmAM AvyuM che. jema kRtakava Adi rUpa hetunA arthanA pratipAdaka padane hetu ja kahI devAmAM Ave che, tema nayane paNa ahIM zabda rUpa kahI devAmAM AvyA che. kahyuM paNa che ke : " savaM RrU " ItyAdi- A naya bhAvaghaTane ja ghaTa rUpa mAne che, kAraNa ke nAmaghaTa athavA sthApanAghaTa athavA dravyaghaTa pANI lAvavAnI kriyA AdimAM upayogI thatA nathI. pANI bharI lAvavAnI kriyA AdimAM te bhAvaghaTa ja vAstavika ghaTa che, evI A nayanI mAnyatA che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 240 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA-"tara taTI, tarabU " A traNa judA judA liMgavALA zabdone eka ja artha thAya che, evuM A naya mAnatuM nathI, paraMtu A naya evuM mAne che ke eka ja liMgavALA paryAyavAcI zabdone eka ja artha thAya che, ane judAM judAM liMgavALA paryAyavAcI zabdane jude judo artha thAya che. vaLI A naya evuM mAne che ke eka ja liMgavALA paryAyavAcI zabda je jatI judI vibhaktivALA hoya, te temane artha jude jude thAya che, paraMtu je teo samAna vacanavALA hoya, te temane artha eka ja thAya che. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che - judA judA liMgavALA ane judA judA vacanavALA je zabda che temane artha to judo judo ja thAya che, paraMtu samAna liMgavALA ane samAna vacana vALA zabdono artha samAna ja thAya che. "strI ane puruSa" A be zabdamAM liMgabhedane kAraNe bhinnatA che, paraMtu "ghara, mana, zudaH " A traNe pade samAna liMgavALA ane samAna vacanavALA hovAthI temanA arthamAM koI bhinnatA nathI. "kuTIra ane vRkSaH " A be padonA arthamAM vacanabhedane kAraNe bhinnatA che. kahyuM paNa che ke : tta nira ri3 suttama" ItyAdi- A prakAranA svarUpavALe A pAMcamo naya che. samAna liMga (jAti) vALA ane samAna vacanavALA zabdomAM ekatA (abhinnatA) nuM pratipAdana karanAra zabdanaya che. samabhiruDha naya-zabdanaya karatAM viparIta mAnyatAvALe samabhiruDha naya A nayanI evI mAnyatA che ke niruktinA bhedanI apekSAe samAna liMgavALA ane samAna vacanavALA zabdomAM paNa bhinnatA hoya che--jeTalA zabda che eTalA ja temanA artha che, evuM A naya pratipAdana kare che. kahyuM paNa che ke "= =" mArU" ItyAdi- A naya, ghaTa, paTa Adi zabdonI jema ghara, kuTa Adi zabdane paNa judA judA arthavALA mAne che, kAraNa ke ghaTa, kuTa Adi zabda judI judI zrI sthAnAMga sUtra : 04 241 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRttinA nimittavALA hoya che. A naya evuM pratipAdana kare che ke "ghaTa" ane "kuTa" A khanane pade eka ja arthanA vAcaka nathI, kAraNa ke ghaTa nAmanA padArthamAM ghaTa zabdane vyavahAra re ja thaI zake che ke jyAre te ghaTa artha vizeSa ceSTAvALo hoya che. tethI ghaTa artha mAM "ghaTa zabda nI pravRttinuM nimitte temAM viziSTa ceSTAvattA che. tathA ghaTa arthamAM kuTa zabdanI pravRtti tyAre ja hoI zake che ke jyAre te ghaTa kuTilatA saMpanna hoya che. ceSTArthaka "gha' dhAtumAMthI "ghaTa" zabda bane che ane kauTilyArthaka "ra" dhAtumAMthI "kuTa" zabda bane che. A rIte ghara ane kuTa zabdanI pravRttinA nimittamAM bheda hevAne kAraNe temanA arthomAM paNa bheda che. te kAraNe ghaTa zabdano artha kuTa zabdanA artha karatAM bhinna thAya che. evaMbhUta naya-je kriyAthI yukta vastunuM je zabda dvArA kathana thAya che, te kiyA karatI vastune evaMbhUta kahevAya che. A vastunuM pratipAdana karanA je naya che tene evabhUta naya kahe che. A naya evuM kahe che ke jyAre sthA0-76 ghaTa (gha) strInA mastaka para ArohaNa rU5 ceSTAvALA hoya che tyAre ja te ghaTa zabadanA vAya rUpa hoI zake che. tethI je padane artha hoya, evA ja arthavALI je te vastu hoya, te ja tene e zabda dvArA kahI zakAya che te zabdane te vAcya hoI zake che. tenA vinA te zabdane te vAcya hoI zakatI nathI. A prakAre je zabdane je kriyArUpa artha che, te kiyAthI pari. gata samayamAM ja te zabdano artha thaI zake che, anya samayamAM thaI zakate nathI. kahyuM paNa che ke "parva ra6 lo " ItyAdi A prakAranA svarUpavALo A sAtamo naya che. A sAte na jyAre pitAnA viSayanuM kathana karavAmAM nirapekSa heya che-anya nAnA viSayanuM khaMDana kare che ane pitAnA ja viSayanuM pratipAdana kare che, tyAre ekAnta pratipAdaka hovAne kAraNe mithyA kahevAya che. eTale sApekSavAdamAM te na samyapha gaNAya che ane nirapekSavAdamAM temane mithyA gaNavAmAM Ave che. zaMkA-je nirapekSAvasthAmAM A nAne mithyA kahevAmAM AvyA che, te sApekSAvasthAmAM paNa A nAne mithyA zA mATe na kahevAya ? uttara-jaina siddhAMte e nane ekAnta rUpe mithyArUpa kahyA nathI. A kAraNe nirapekSAvasthAmAM mithyArUpa hovA chatAM paNa sApekSAvasthAmAM temane samyaku rUpa ja kahA che. kahyuM paNa che ke : "micchA pUNo umadAre" ItyAdi, che sU. 13 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 24 2 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta prakArake svaroMkA nirUpaNa jevI rIte zata saMkhyaka naya athavA asaMkhyaka nayane uparyukta sAta mULanamAM samAveza thaI jAya che, e ja pramANe vakta vizeSanI apekSAe asaMkhyAta svarane paNa sAta svaramAM ja samAveza thaI jAya che. e ja vAta prakaTa karavA mATe sUtrakAra have sAta prakAranA svarenuM nirUpaNa kare che. "satta sarA pavLattA" ItyAdi- TIkAI-vanivizeSa rUpa svaranA sAta prakAra kahyA che- (1) vaja, (2) aSabha (3) gAndhAra, (4) madhyama, (5) paMcama, (6) dhaivata ane (6) niSAda, vaja svara nAsikA, kaMTha, ura, tALavuM, jIbha ane dAMta, A 6. sthAnamAMthI utpanna thAya che. kahyuM paNa che ke "nANAM kamurataNuM " ItyAdi. baLadane RSabha kahe che. te bASabhanA sUra je svara hoya che, tene rASabhasvara kahe che. kahyuM paNa che ke "vAla namuritharo nAme " ItyAdi. nAbhi sthAnamAMthI usthita thayela vAyu jyAre kaMTha ane zIrSasthAnanI sAthe athaDAya che, tyAre te baLadanA je avAja kare che, te kAraNe te prakAranA svarane sASabhasvara kahe che. ganyaprApaka je svara hoya che tene gAndhAra kahe che. kahyuM paNa che ke : "vAyuMH samurito nA" ItyAdi. nAbhimAMthI utpanna thayela vAyu jyAre hadaya ane kaMTha sAthe athaDAya che, tyAre te vAyumAM aneka prakAranI gabdha hoya che. te kAraNe te svarane gAdhAra svara kahe che. je svara zarIranI madhyamAMthI utpanna thAya che tene madhyamavara kahe che. kahyuM paNa che ke "vAyu saMkurita no ItyAdi. nAbhimAMthI utpanna thayele va yu jyAre rasthAna ane hRdayasthAna sAthe athaDAya che, tyAre te vAyu nAbhisthAnane prApta karIne ghaNuM ja moTe avAja zrI sthAnAMga sUtra : 04 243 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpanna kare che. A avAjanuM nAma madhyamasvara che. athavA - "ravoriyaro vAyu" ItyAdi pahaja Adi svare pramANe pAMca svarene pUraNa karanAre je svara che tene paMcamasvara kahe che. athavA nAbhi Adi pAMca sthAnomAM je svara samAI jAya che tene paMcamasvara kahe che. kahyuM paNa che ke : vAyu samato tame " ItyAdi. nAbhimAMthI utpanna thayele vAyu jyAre rasthAna, hadayasthAna, kaThasthAna ane mathAnamAM vicarato vicarato pAMcamAM sthAna para AvI jAya che, tyAre tene paMcama svara kahe che. je svara uparanI bAjue deDe che tene paivatasvara kahe che. je svaramAM anya svare vizrAma pAme che, te svarane niSAda svara kahe che. dhita vavaranA viSayamAM evuM kahyuM che ke "paravA noma ItyAdi. nAbhinA-adhabhAga para pahoMcIne ane pachI basti para AvIne je vAyu kaMTha pradeza para AvIne je svara utpanna kare che tene paivatasvara kahe che, niSAda svaranA viSayamAM evuM kahyuM che ke : "niSatti vAta cariana" ItyAdi. jemAM anya svaro vizrAma pAme che ane je anya svarone parAbhUta karI nAkhe che, te svaranuM nAma niSAda svara che. A prakAranA A sAta svara che ane ajImAM AzrayabhUta vani. vizeSa rUpa hoya che. zaMkA-kArya kAraNane AdhIna hoya che, A niyama anusAra jihavA je svaramAM kAraNabhUta hoya te dvIndriya Adi trasa jIve asaMkhyAta hevAne kAraNe jihavAo paNa asaMkhyAta ja hevI joIe. je jihavAo asaM. khyAta hoya te saromAM paNa asaMkhyAtatA ja hovI joIe. chatAM Ape ahIM svarenA asaMkhyAta prakAre kahevAne badale sAta ja prakAre zA kAraNe kahyA che? uttara-vizeSa rUpe te svaro asaMkhyAta ja che, paraMtu sAmAnya rUpe te sAta ja svare kahevAnuM kAraNa e che ke te badhAM svarane te sAta savamAM samAveza thaI jAya che. athavA skUla svarone ane tene Azrita karIne svara sAta ja kahyA che. tethI A prakAranA kathanamAM keI deSane ava. kAza nathI. huM paNa che ke rAma vALAza4" ItyAdi. zrI sthAnAMga sUtra : 04 244 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja rIte sArI A bane gAthAone artha uparyukta zaMkA ane uttaramAM prakaTa thaI gaye che. A pramANe svaronAM nAmenuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra te svaranAM sthAnenuM kathana kare che- nAbhimAMthI usthita thayela (utpanna thayele) avikArI svara abhega athavA anAga pUrvaka jihavA Adi sthAne pahoMcIne vizeSatAne prApta karI le che. tethI te svarane upakAraka thAya che. tethI tene svaranuM sthAna karatAM che. Saja svarane jihavAgramAMthI bola joIe. eTale ke svaranuM sthAna jihavAne agrabhAga che, tethI SaDUja svarane jIbhanA agrabhAga vaDe belavo joIe. gandhArasvaranuM sthAna kaMTha che, tethI gandhAra svaranuM uccAraNa kaMThamAMthI thavuM joIe. madhyama svaranuM sthAna ane madhyabhAga che, tethI jIbhanA madhya bhAgamAMthI madhyama svaranuM uccAraNa thavuM joIe. paMcamasvaranuM sthAna nAsikA che tethI nAsikA vaDe paMcamasparanuM uccAraNa thavuM joIe. dhavata svaranuM sthAna daMSTa che, tethI dhavata svaranuM dUteSamAMthI uccAraNuM karavuM joIe. niSAda svaranuM sthAna mUrdhA (tALavuM) che, tethI tenuM uccAraNa mUrdhAmAMthI ja thavuM joIe. sAta varanA jihvAgrabhAga Adi A sAta sthAne tIrthakara bhagavAnae ja kahyA che. zaMkA-SavRja svaranA uccAraNamAM kaMTha Adi sthAnane paNa Azraya levAmAM Ave che, tathA agrajihavA rUpa sthAnane anya svarenA uccAraNamAM paNa Azraya levAmAM Ave che. chatAM paNa SaDUja Adi svarenuM jihavAjha Adi eka eka sthAna ja zA mATe kahevAmAM AvyuM che? uttara-je ke jaja Adi sAte svaro jihavAgrabhAga a di samasta sthAnanI apekSA rAkhe che, chatAM paNa pratyeka svara vizeSa rUpe te jihuvAga zrI sthAnAMga sUtra : 04 245 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga Adi sthAnamAMnA keI eka ja sthAnamAMthI ja prakaTa thAya che. tethI prakaTa thavAnI apekSAe te pratyeka svaranuM upara batAvyA anusAra ja sthAna samajavuM joIe. A pramANe sAte svarenAM sthAna prakaTa karIne have sUtrakAra e vAta prakaTa kare che ke kayA kayA jI kayA kayA svaranuM uccAraNa kare che- mora SaDU ja svaramAM bele che. kUkaDe cheSabha svaramAM bele che. haMsa gAndhAra svare bele che. gheTuM madhyama svare bole che. vasaMtamAM kAyala paMcama svare bole che. sArasa paivata svare bole ane kaca pakSI niSAda svare bole che, kayA kayA vAjiMtromAMthI kayA kayA prakAranA svaro nIkaLe che, te have sUtrakAra prakaTa kare che- pradezamAMthI SaDaja svara nIkaLe che. gemukhImAMthI RSabha svara nIkaLe che, zaMkhamAMthI gAndhAra svara nIkaLe che, jhAlaramAMthI madhyama svAra nIkaLe che. za0-78 cAmaDAthI maDhelI dardarikAmAMthI paMcama svara nIkaLe che, paTaha (paDaghama) mAMthI dhavata svara nIkaLe che ane mahAbherImAMthI niSAda svara nIkaLe che. ahIM evuM samajavuM joIe ke mRdaMga AdimAM nAbhi, ura Adi sthAnene sadubhAva hotuM nathI. tethI mRdaMgAdi janya svaramAM nAbhi, ura Adi sthAnamAMthI utpamAnatA rUpa vyutpattilabhya artha ghaTita thato nathI. chatAM paNa mRdaMga Adi vAvomAMthI ja Adi svaronA jevAM svare utpanna thAya che, te kAraNe temane mRdaMgAdi rUpa a ne Azrita kahevAmAM Avela che. have sUtrakAra A sAte svarenA lakSaNenuM phaLanI apekSAe nirUpaNa kare che-Saja svara vaDe manuSya potAnI AjIvikA prApta kare che. SaDUja svaravALA manuSya vaDe karAtuM kAma kadI niSphaLa jatuM nathI-tene kAmamAM sadA zrI sthAnAMga sUtra : 04 246 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saphaLatA ja prApta thAya che. tene ghera aneka gAya hoya che, tene aneka mitra hoya che, tenuM ghara kadI paNa putrathI rahina hotuM nathI. A varavALe mANasa strIomAM priya thaI paDe che. RSabha svaravALe manuSya ezvarya saMpanna hoya che, te senApatinA padanI prApti kare che, dhana, vastra, sugaMdhita padArtho, alaMkAre, suMdara palaMga, sophA Adi padArthonI tene prApti thAya che, ane aneka suMdara strIone te puruSa pitAnI bhAryA rUpe prApta kare che. gAndhAra svaravALe manuSya gItanuM Ayojana karavAmAM nipuNa hoya che, te zreSTha AjIvikA saMpanna hoya che. kalAnipuNa puruSamAM te agrasthAna prApta kare che, te kAvyanI racanA karavAmAM nipuNa hoya che, kartavyazIla hoya che. sadadha saMpanna hoya che. te sAmAnya kavi, gAyaka, kalAkAra Adi karatAM pratibhAvALe hoya che ane sakaLa zAne pUrNa jJAtA hoya che. madhyama svaravALe manuSya sukhapUrvaka potAnA jIvanane vyatIta karavAnA svabhAvavALe hoya che. jemake te svAdiSTa bhojana karAvanAra ane pitAnA jevAM ja dUdha Adi padArthonuM pAna karAvanAre hoya che. je mANasa paMcama svarathI yukta hoya che te pRthvIpati bane che, zuravIra hoya che, saMgrahazIla hoya che ane anekagaNane nAyaka hoya che. je mANase paivata svaravALA hoya che teo kalahapriya hoya che, zikAra karavAnA zokhIna hoya che. teo sUvarane zikAra paNa karatA hoya che ane mAchalIone paNa mArI mArIne khAnArA hoya che. niSAda svaravALA manuSya cAMDAla heAya che-bhayaMkaramAM bhayaMkara kRtya kara nArA hoya che, mauSTika (muThThI vaDe prahAra karanArA) hoya che, seya (adhama jAtinA) hoya che, teo jAta jAtanA pApakarmo karavAmAM parAyaNa hoya che, gauhatyA karanArA hoya che, ane pArakAnA dhananuM apaharaNa karanArA cora hoya che. have sUtrakAra A svaranA sAmenuM ane pratyeka svaranI mUchanAnuM nirUpaNa kare che A sAta svaronA nAma nIce pramANe che-(1) varja grAma, (2) madhyama grAma ane (3) gAndhAra grAma, SaDuMja grAmanI sAta mUcchanA kahI che-(1) maMgI, (2) kauravIyA, (3) hari, (4) rajanI, (3) sArakAntA, (6) sArasI ane (7) zuddha SaDu. madhyama grAmanI sAta mUnAo nIce pramANe che-(1) uttaramadA, (2) rajanI, (3) utarA, (4) uttarAsamA, (5) samavakatA, (6) sauvIrA ane (7) abhIru. zrI sthAnAMga sUtra : 04 247 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAndhAra grAmanI sAta mUInA nIce pramANe che--(1) nandI, (2) kSudrikA, (3) pUrimA, (4) zuddha gAndhArA, (5) uttara gAndhArA, (6) suSThu tarAyAmA ane (7) uttarAyattA keTimA, ahIM prAcIna munie dvArA vyAkhyAta e gAthAo nIce pramANe che. 44 sannAd_tihA gAmo " ityAdi-- mUnAonA samUha sahita Sa igrAma traNa prakAranA kahyA che. pratyeka grAmamAM sAta sAta mUrcchanAe hoya che. A rIte traNe trAmeAnI kula mUrcchanA 21 thAya che, eTale ke sAta svarAnA anya anya svaravizeSAne utpanna karanArA gAyakamAM A 21 mUrcchanAonA sadUbhAva hoya che temane mUrcchanA kahevAnuM kAraNa e che ke je kartA hAya che te mUtinA jeve thaIne te mUcchanA karatA hAya che. mA~gI Adi 21 mUnAonA svavizeSanuM pUgata svaraprAbhUtamAM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. te svaraprAkRtane AdhAre racAyelA bharatAdi nirmita granthAmAMthI A svara vizeSeAnA viSayamAM vizeSa mAhitI meLavI levI. have sUtrakAra nIcenA cAra praznenA uttara Ape che(1) te sAta svara yAMthI utpanna thAya che ? (2) geyanA (gItanA ) kayA kayA prakAza che? (3) geyanA keTalA kALapramANavALA ucchavAsa hAya che ? (4) geyanI keTalI AkRtio ( AkAra ) hoya che ? SaDreja Adi je sAta svA che, teo nAbhimAMthI utpanna thAya che. A gIta rAina ( rudana ) nA jevuM haiya che. jeTalA samayamAM 1 vRtta samApta thAya che eTalA ja samayapramANa ucchvAse gItamAM thAya che. gItanA AkAra traNa hoya che--AdimAM (prAraMbhe ) mRdu, madhyamAM mahAn ane ante mandra. A kathananA bhAvArtha e che ke jyAre gAyaka gIta gAya che tyAre mRdu gIta dhvani vaDe tene prAraMbha kare che, madhyamAM mATe gItadhvani kare che ane anta tene mandradhvanithI samApta kare che. A rIte gItanA prAraMbhakALe svara mRdu DAya che, madhyamAM svara tAra (mATA) hoya che ane gItane ante svara mantra hAya che. A rIte ahIM gItanA A pramANe AkAra batAvavAmAM AvyA che--(1) mRdu, (2) tAra ane (3) mantra svara. have sUtrakAra gItanA heya, upAdeya AdinuM kathana kare che-" dore zrI sthAnAMga sUtra : 04 17 248 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ItyAdi gAthA dvArA A viSaya ahIM prakaTa karavAmAM Avyo che--gItamAM 6 deSa, ATha guNa, traNa vRtta ane be bhaNitio hoya che je manuSya temane saMpUrNa jJAtA hoya che, e manuSya ja suzikSita gAyaka nATayazAlAmAM saphaLa gAyaka siddha thAya che. gItanA cha deSa nIce pramANe kahyA che--(1) bhIta--gAyaka bhayathI yukta thaIne je gIta gAya che, te gItane bhItaSayukta gIta kahe che, tethI he gAyaka ! tame gIta gAtI vakhate niDara banIne ga.e. kUta--gItane jaldI jaldI gAI nAkhavuM, tene dratadeSa kahe che. tethI gIta bahu jaldI jaladI gAvuM joIe nahIM, paraMtu tenA gAvAnI je paddhati hoya te paddhati anusAra gAvuM joIe. (3) gItane je svaramAM gAvAnuM hoya te svaramAM ja te gIta gAyake gAvuM joIe. eTale ke gItane dIrgha svaramAM gAvAnuM hoya tene badale hastha svaramAM gAvAmAM Ave te te doSa gaNAya che. tethI he gAyaka ! tame gItane hasva svare gAze nahIM, paraMtu tame gItane uttAlamAM gAo-eTale ke jyAM jeTalI mAtrAmAM tAla devAte hoya sthA0-11 tyAM teTalI mAtrAmAM ja tAla de-vadhu ochI mAtrAmAM tAla deve te gItano doSa gaNAya che. kAMsI (maMjIrA) AdinA sUrane tAla kahe che. (4) gItane kAkare gAvuM joIe nahIM. je gItamAM kAgaDAnA jevo avAja nIkaLe che te gItane kAkavara gIta kahe che. (5) gItane spaNa (azrAvya) svare gAvuM e paNa eka doSa gaNAya che. he gAyaka ! tuM azrAvya-aspaSTa svare gIta gAiza mA. (6) gItane sAnunAsika svare gAvuM te paNa eka doSa gaNAya che, tethI he gAyaka ! tuM sAnunAsika svare gIta gAIza mA. A pramANe gItanA bhItAdika 6 deze samajavA. have sUtrakAra gItanA ATha guNe prakaTa kare che "dU ra 4" ItyAdi. (1) je gItamAM gAyaka dvArA samasta svarakalAe batAvavAmAM Ave che te gItane "pUrNa" guNavALuM kahe che. (2) gItarAgathI bhAvita thayele gAyaka je gIta gAya che te gItane "rakta nAmanA guNathI alaMkRta gIta kahe che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 248 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) gAyaka je gItane saphuTa (5) svaravize vaDe alaMkRta karIne gAya che te gItane "alaMkRta " guNathI yukta gIta mAnavAmAM Ave che. (4) akSaro ane svaranA kuTa (spaSTa ) uccAraNa pUrvaka gAyaka je gIta gAya che, te gItane "vyakta " guNavALuM kahe che. () je gIta gAyaka dvArA ciciyArI jevA avAje viravara thaIne gavAya che te gItane viSTa kahe che (6) je gIta vidhRSTa hotuM nathI tene avidhRSTa guNavALuM kahe che. (7) je gIta masta keyalanA jevA gAyakanA madhura svara vaDe gavAtuM hoya che te gItane samaguNavALuM kahe che. (8) je gItamAM ghuMTAI ghuMTAIne svara AvatuM hoya, ane zabdanA sparza dvArA zrotrendriyane sukha prApta thatuM hoya, jANe kesUra koI krIDA khelI rahyo hoya evuM anubhava je gItamAM thatuM hoya che te gItane sulalita athavA sukumAra gIta kahe che. A pramANe gItanA ATha guNe samajavA. A gAthI rahita je gIta hoya che tene kharI rIte to gItaja kahI zakAya nahIM. A sivAya paNa gItanA bIjA aneka guNe kahyA che. "vara * ItyAdi gAthAo dvArA te guNone prakaTa karavAmAM AvyA che-- jyAre ura sthAnamAM svara vizALa hoya che, tyAre te gItane ura: prazasta kahe che. jayAre kaMThamAMthI nIkaLate svara ati sphaTa haiya che, tyAre te gItane kaMThaprazasta kahe che. jayAre ziramAM prApta svara anunAsikathI rahita hoya che, tyAre te gItane ziraprazasta kahe che. athavA-jyAre ura, kaMTha ane zira, A aMge eka rahita hoya che, te samaye gavAtA gItamAM je prazastatA hoya che, te prazastatAvALA gItane anukrame ura prazasta, kaMTha prazasta ane zira prazasta kahe che. "pRvikiravaDha1" je gAyana kamaLa sUre gavAya che tene mRduka kahe che. jyAre akSaro ghuMTAvAne kAraNe sUra jANe ke kIDA karatuM hoya evuM lAge che. te gItane ribhita gIta kahe che. je gIta viziSTa racanAvALA geya pade vaDe baddha hoya che te gItane pabaddha kahe che. je gItamAM hAthane tAla gItapakAraka mRdaMga, kAMsI AdinA vani rUpa pratyuTsepa athavA nartakInA padaprakSepa rUpa pratyakSepa samAna hoya che, te geyane samatAla pratyakSepa kahe che. je gepamAM (gItamAM) akSarAdinI sAthe sAta svara sama hoya che, te geyane "samasvarasIbhara" kahe che. A prakAranA guNavALuM je gIta gavAya che tene ja saMgIta kahe che, A prakAranA gItanA uravizuddhi Adi guNe kahyA che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 250 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyatra sAta svara A pramANe paNa kahyA che huM attu lama sama '" ItyAdi (1) je geyamAM dIrgha akSara para dIrgha svara, haeNsva akSara para hasva svara, dyuta akSara para zruta svara, ane sAnunAsika akSara para sAnunAsika svara karAya che te akSara samasvara gIta kahevAya che. (2) je gItapada je svaramAM anupAti haiAya che--gAvA cegya hoya che te svaramAM gavAya te tene padyasama kahe che. (3) je gIta paraspara abhihata hastatAlanA svarAnusArI sUre gAvAmAM Ave che, te gItane tAlasama kahe che. (4) ziMgaDAmAMthI banelI athavA lAkaDAnA khanelA kAi eka a'gulI kAza vaDe taMtrI Adine vagADavAthI je svara nIkaLe che tene laya kahe che. te layanuM anusaraNa karanArA svarathI je gIta gavAya che tene layasama kahe che. (5) je svara pahelAM bAMsanI vAMsaLI Adi sAthe meLavI levAmAM Ave che, ane tyAra bAda te svara jevA ja svara vaDe je gIta gavAya che, tene mahusama gIta kahe che. (6) ni:zvAsa ucchavAsanA pramANanuM ulla'ghana karyA vinA je gIta gavAya che tene '* nivasitA vasita sama ' kahe che. (7) vAMsaLI Adi vAdyo para AMgaLInuM saMcaraNa karIne je gIta gavAya che tene saMcaraNusama kahe che. A prakAranA A sAta svara hAya che. ahIM evu* samajavu joie ke kAi paNa gIta svara, akSara, pada Adi sAta sthAnAnI sAthe samatAne pAmatuM thayuM praznaprakAratA prApta kare che. tethIja akSarasama Adi sAta prakAranA svarA kahyA che. ahIM sUtraneupAte " inti sama sAhasama " A gAthA dvArA te sAta svara kahevAmAM AvyA che. tathA gautamAM je sUtrabandha hoya che te ATha guNAvALA hoya che. te ATha guNA jainomaM ' ityAdi gAthA dvArA A pramANe prakaTa karavAmAM AvyA 66 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 251 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhiyamudAyakaLacaM" A kathana anusAra je gIta 32 thI rahita hoya che tene nirdoSa guNavALuM gIta kahe che. je gIta viziSTa arthathI yukta hoya che tene sAravat " sarayukta guNavALuM gIta kahe che zrotAone gItanA arthanuM jJAna saraLatAthI prApta thaI jAya, evA hetupUrvaka racAyelA prasAdaguNayukta gItane hetuyukta gIta kahe che. je gIta upamA Adi anaM. kArathI yukta hoya che tene alaMkRta gIta kahe che. je gIta upanaya ane nigamanathI yukta hoya che tene upanIta gIta kahe che. upanaya ane niga. manano artha ahIM upasaMhAra levAmAM Avyo che. je gIta kilaSTa artha, virUddha arthanuM ane lajajAspada arthanuM vAcaka hotuM nathI, tene sopacAra gIta kahe che athavA anuprAsayukta je gIta hoya che tene sepaca 2 gIta kahe che. je gIta ativacanathI (nakAmA vistArathI) rahita hoya che eTale ke saMkSipta akSarovALuM je gIta hoya che tene mitagIta kahe che. je gIta mAdhurya guNathI yukta hoya che tene madhuragIta kahe che. A ATha guNethI yukta je gIta hoya che, e ja gAvAne cagya hoya che. have vRttanA traNa prakAra prakaTa karavAmAM Ave che- (1) samavRtta-je vRttamAM cAre caraNomAM samAna akSaro hoya che te vRttane samavRtta kahe che. (2) ardhasamavRtta-je vRttamAM pahelA ane trIjA caraNamAM ane bIjA ane cethA caraNamAM samAna akSare hoya che te vRttane ardhasamavRtta kahe che. (3) viSamavRtta-je vRttanA cAre caraNomAM akSaronI saMkhyA viSama (asamAna) hoya che te vRttane viSamavRtta kahe che. vRttanA A pramANe traNa prakAra che. bhaNiti eTale bhASA. te bhaNitinA be prakAra kahyA che-(1) saMskRta bhASA, ane (2) prAkRta bhASA. A baMne bhASAo trASie dvArA kahevAmAM AvI hovAne lIdhe prazasta che. te kAraNe temane vahUja Adi svara samUhamAM dazA-80 zrI sthAnAMga sUtra : 04 25 2 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAvAmAM Ave che. "zeNI ja maduraItyAdi gItane adhikAra cAlu hovAthI kaI strI kayA prakAre gAya che te jANavAne mATe ziSya nIce pramANe prazna pache - "he bhagavana ! kevI A madhura svare gAya che? kevI strI para (karkaza) svare gAya che? kevI strI rUkSa svare gAya che? kevI strI zAstrokta vidhi A gAya che? kevI strI manthara svare gAya che? kevI strI zruta svare gAya che? ane kevI strI vikRta svara karIne gAya che?" A prathAne uttara sUtrakAre "sAmA carU mAM " ItyAdi sutro dvArA nIce pramANe Ape che-zyAmA-strI madhura svare gIta gAya che. kALI strI para ane rUkSa svare gIta gAya che. gerI strI zAstrokta paddhatithI gIta gAya che. kANuM strI manthara (vilakha) svare gAya che, ane AMdhaLI strI kata (jaldI jaladI) svare gIta gAya che. tathA kapilA strI visvare gIta gAya che, "sAvaraNama" A kathana dvArA je sAta svare kahevAmAM AvyA che, te sAta svare kayA kayA che? A praznano uttara ApatA sUtrakAra kahe che ke " rila) ItyAdi je geya (gIta) vINAnA zabda jevuM hoya che athavA je gIta vINAnA sUra sAthe maLeluM hoya che te gItane taMtrI samAgeya kahe che. e ja pramANe geyano saMbaMdha pachInAM pade sAthe paNa samajI levuM joIe. " tAlasamageya" thI laIne "saMcArasamaNeya" paryaMtanA padanI vyAkhyA AgaLa je pramANe ApavAmAM AvI che e ja pramANe ahIM paNa grahaNa karavI joIe, geya ane svaramAM abhivatA hovAthI sUtrakAra kahe che ke "sAtti ItyAdi-A prakAranA sAta vAra che, traNa grAma che, ane 21 mUchanAo che, tathA 49 tAna che. SaDU Adi je sAta svara kahyA che temane pratyeka svara sAta tAna vaDe gavAya che. A prakAre sAta tAravALI vINAmAM athavA traNa tAravALI vINAmAM gavAtAM tAna 49 ja che ane kaDathI gavAtAM tAna paNa ja che, A prakAre svaramaMDaLanuM nirUpaNa ahIM karavAmAM AvyuM che. e sU. 14 gAyanamAM je kAyakaleza thAya che tene laukika kAyakaleza kahI zakAya. te laukika kAyakalezanuM nirUpaNa AgalA sUtramAM karavAmAM AvyuM che. have sUvakAra le kottara kAyakalezanuM nirUpaNa kare che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 253 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokottara kAyaklezoMkA nirUpaNa " suttaviSe jAje? vaLatte " ityAdi-- TIkA-khAdya tapeAvizeSa rUpa je kAyakaleza che tenA sthAnAtiMga Adi sAta prakArA kahyA che. kAcetsaga Adi rUpa sthAnanI je samyak rIte ArAdhanA kare che temane je kAyakaleza sahana karavA paDe che tene sthAnAtiga kAyaleza kahe che. ahIM jo ke kAyakalezanA nirdeza thayelA che chatAM paNa ahIM je kAyakalezavALAnA nirdeza karavAmAM AvyA che te dhama ane dharmImAM abhedanA upacAranI ape kSAe karavAmAM AvyA che. e ja prakAranuM kathana utkaTAsanika Adi pademAM paNa samajavAnuM che, "" "ThANAie " A padanI saskRta chAyA sthAnAgi ! te madale sthAnAyatika " levAmAM Ave te paNa temanA atha kAyAtsama kArI " ja thAya che. * sthAnAtida ' athavA 66 tt (2) ukuTukAsatika--je AsanamAM anne puta ( kulA ) jamInane aDake nahIM evI rIte ubhaDaka Asane besavAmAM Ave che te Asanane utkRTuka kahe che. A prakAranA Asane besanAranA kAyakalezane utkruTukAsanika kAyakaleza kahe che. (3) pratimAsthAyI--bhikSupratimAnI ArAdhanA karanArane pratimAsthAyI kahe che. tenA kAyakalezane pratimAsthAyI kAyakaleza kahe che. (4) vIrAsanika---- koI paNa jAtanA avalaMbana vinA, caraNAne bhUmi para TekavIne je Asane zrI sthAnAMga sUtra : 04 254 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ esavAmAM Ave che te AsananuM nAma vIrAsana kahe che. A Asane besanArane mAkAra khurazInA jevA hAya che. A vIrAsanikane je kAyakaleza thAya che tenuM nAma vIrAsanika kAyakaleza che. (5) naiSadhika--niSadyA eka Asana vizeSanuM nAma che. tenA nIce pramANe pAMca prakAra kahyA che--(1) samapAdaputA, (2) ganiSadyA, (3) hastizuDikA, (4) pa*kA ane (5) apakA. A pAMce prakAranA Asana vizeSAnuM varNana pAMcamAM sthAnanA pahelA uddezAnA navamAM sUtramAM ApavAmAM Avyu che, te tyAMthI vAMcI levuM. A niSadyA rUpa Asana vizeSamAM khesanArane naiSadhika kahe che. te naiSadhikane je kAyakaleza sahana karave paDe che tene naiSadhika kAyakaleza kahe che. (6) da'DAyatika--pAdAzrane phelAvavAthI je daMDanA jevA AkAranuM Asana thaI jAya che te Asane besanArane daDAyatika kahe che. tene je kAyakaleza sahana karavA paDe che tenu nAma daMDAyatika kAyaleza che. (7) lagaDazAyI--mastaka ane eDI Adi bhAgeDane bhUmi para jamAvIne ane pRSTha bhAganA bhUmine sparza na thAya evI rIte zayana karavAnA jenA svabhAva hAya che, tene lagaDazAcI kahe che. te laga'DAyInA kAcakalezane lagaDazAyI kAyakaleza kahe che. A AsanAnu. pAMcamAM sthAnanA pahelA uddezAmAM pratipAdana thai cUkayuM che, chatAM paNa ahI. te Asane para pharI je prakAza pADavAmAM AnyA che te ziSyAne Adha ApavAne nimitte ja pADavAmAM Avye che. !! sU. 15 manuSyaloka aura varSa ghara parvatoMkA nirUpaNa AgalA sUtramAM je kAyakaleza rUpa tapanuM nirUpaNa karyuM" tenA sadbhAva manuSyalekamAM ja hAya che, tethI have sUtrakAra manuSyaleAkanI ane manuSyalekanA vadhara parvata AdinI prarUSaNA kare che. tr laghurI TrIne sattavAlA phaLattA " ityAdi sUtrArtha -jabudvIpa nAmanA dvIpamAM sAta kSetra kahyAM che----(1) bharatakSetra, (2) aravatakSetra, (3) haimavatakSetra, (4) hairaNyavatakSetra, (5) haviSa kSetra, (6) zrI sthAnAMga sUtra : 04 255 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ramyakarSakSetra, ane (7) mahAvidehakSetra jaMbudvIpamAM sAta varSadhara parvate AvelA che-(1) zudra hisavAna (2) mahahimAvAna (3) niSadha, (4) nIlavAna (5) zikharI, (6) ane mandara (7)- jaMbudvIpamAM sAta mahAnadIo kahI che, je pUrvamAM vahIne lavaNasamu. drane maLe che. temanAM nAma A pramANe che-() siMdhu, (2) rohitAzA, (3) harikAntA, (4) sadA, (5) nArIkAntA, (6) rukumakulA ane (7) raktAvatI dhAtakIkhaMDa dIpanA pUrvArdhamAM sAta varSa kSetra kahyAM che-bharatathI laIne mahAvideha paryaMtanA sAta kSetre ahIM grahaNa karavA. dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdhamAM sAta varSadhara parvate AvelA che-(1) zudra himAna (2) mahA himAvAna (3) niSedha, (4) nIlavAna (5) rukamI, (6) zikharI ane (7) pUrvamandara. dhAtakIkhaMDa dvIpamAM sAta mahAnadIo pUrvamAM vahIne kAleda samudrane jaI maLe che. temanAM nAma-(1) gaMgA, (2) hitA, (3) hI, (4) sItA (5) narakAntA, (6) suvarNakUlA ane (7) raktA. dhAtakIkhaMDa dvIpanA pUrvArdhanI A sAta mahAnadIo pazcima tarapha vahIne lavaNa samudrane jaI maLe che -82. (1) siMdhu, (2) hitAMzA, (3) harikAntA, (4) sadA, (5) nArIkAntA (6) rukamaNUlA ane (7) raktAvatI. dhAtakIkhaMDa dvIpanA pazcimAI mAM nIce pramANe sAta varSa kSetra che-- (1) bharatakSetra, (2) epita kSetra, (3) haimavatakSetra, (4) hairavatakSetra, (5) (6) ramyakarSakSetra ane (5) mahAvidehakSetra. ahIM je pUrvamAM vahetI mahA nadIo kahI che te lavaNasamudramAM jaI maLe che, ane pazcima tarapha vahetI sAta mahAnadIe kAleda samudramAM jaI maLe che. bAkInuM samasta kathana AgaLanA kathana pramANe samajavuM, puSkaradharadvIpAdhanA pUrva bhAgamAM sAta sAta varSa kSetranAM nAme upara pramANe ja samajavA. ahIM je mahAnadIo pUrva tarapha vahe che, teo puSkareda samudramAM jaI maLe che ane je mahAnadIo pazcima tarapha vahe che, teo kAleda samudramAM jaI maLe che. bAkInuM samasta kathana pUrvokta kathana pramANe ja samajI levuM. eja prakAranuM kathana tenA pazcimAI vize paNa grahaNa karavuM joIe A kathanamAM vizeSatA eTalI ja che ke ahIM pUrva tarapha vahetI nadIe kAleda samudramAM jaI maLe che ane pazcima tarapha vahetI nadIo puSkareda samudramAM jaI maLe che sarvatra varSakSetre, varSadhara parvate ane nadIonuM kathana karavuM joIe. "samathanita" A padane artha samadrane maLe che," e thAya che. e sU. 16 zrI sthAnAMga sUtra : 04 256 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kulakara AdikA nirUpaNa manuSyakSetranA adhikAra cAlI rahyo che tethI have sUtrakAra manuSyakSetramAM jene sadbhAva che e pA bhUtakAlina utsapiNamAM utpanna thayelA ane A avasarpiNImAM utpanna thayelA kulakaronI tathA A avasarpiNImAM utpanna thayelI kulakarAnI bhArthIonI, tathA AgAmI utsapiNIkALamAM utpanna thanArA kula karonI, vRkSanI, cakravata saMbaMdhI nItionI, ekendriya ane paMcendriya rananI ane duSamA suSamA rUpa kALanI vaktavyatAnuM cAra sUtro dvArA nirUpaNa kare che "gaMdIre dhIre mAre vAre tIyA vAvaLI" ItyAdi sUvAtha- jaMbudvIpa nAmanA dvipanA bharatavarSamAM atIta utsapiNIkALamAM nIce pramANe sAta kulakare thaI gayA che- (1) mitradAmA, (2) sudAmA, (3) supArzva (4) svayaMprabha, (5) vimalazeSa, (6) sughoSa ane (7) mahAgheSa | 1 ja budvIpanA bharatavarSamAM A avasarpiNI kALamAM sAta kulakare thaI gayA che. temanAM nAma A pramANe hatAM-(1) vimalavAhana, (2) cakSubbAna, (3) yazasvAna, (4) abhicandra, (5) prasenajita (6) marudeva ane (7) nAbhi, A sAta kulakarenI sAta bhArthIonAM nAma A pramANe hatAM-(1) candrayazA (2) candrakAntA, (3) surU pA, (4) pratirUpa, (5) cakSukAntA, (6) zrIkAntA ane (7) marudevI. . 2 ! ja bUDhIpanA bhAratavarSamAM AgAmI utsapirNakALamAM A sAta kulakare thaze-(1) mitavAhana, (2) subhauma, (3) suprabha, (4) svayaMprabha, (5) datta (6) sUkSama ane (7) subadhu. vimalavAhana kulakaranA samayamAM sAta prakAranA vRkSo lekene upabhogya rUpe kAma AvyA. te sAta prakAranAM vRkSanAM nAme A pramANe samajavA- zrI sthAnAMga sUtra : 04 257 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) mattAMgaka, (2) bhRga, (3) citrAMga, (4) citrarasa, (5) ma ga , (I. anama ane (7) kalpavRkSa. A sUtrane bhAvArtha nIce pramANe che- nItimaryAdAnA sthApanArane kulakara kahe che. atIta utsarpiNIkALamAM madhya jabUdvIpanA bharatavarSamAM mitradAma Adi sAta kulakara thayA hatA. badrIpanA bharatapharSamAM vartamAna avasarpikALamAM vimalavAhana Adi sAta kaka thaI gayA che te vimalavAhana Adi sAta kulakaranI sAta bhAryA enAM nAma anukrame candrazA vagere hatA. jabUdvIpamAM AvelA bharatavarSamAM AgAmI utsarpiNIkALamAM mitravAhana Adi sAta kulakara thaze. vimalavADana kulakaranA kALamAM rahetA lokone janAdi upabhegane mATe upayogI evAM sAta prakAranA ka9pavRkSanI prApti thaI. (1) mattAMgaka-AnaMdajanaka peyapada. ahIM "mara" pada vaDe gRhIta thayA che. athavA AnaMdadAyaka paya vastu ja jemanA avayava che evAM A dadAyaka padArtho utpanna karanArA vRkSane mattAMgaka kahe che. (2) vividha prakAranA bhaMgAra Adi pAtra ApanArAM vRkSone bhUvRkSo kahe che. (3) vividha mAlAo jemAMthI bane che evAM vRkSone citrAMga vRkSo kahe che (4) je vRkSo madhurAdi vividha rasanA pradAtA hoya che temane citrarasa kahe che. (5) maNimaya bhUSaNemAM jeo kAraNabhUta hoya che temane, athavA maNimaya bhUSaNe denArAM je vRkSo hoya che temane ahIM "macaMga' pada vaDe grahaNa karavAmAM AvyA che (6) vividha vastra pradAna karanArA vRkSone "ana" pada dvArA grahaNa karavAmAM AvyA che. temane anagna kahevAnuM kAraNa e che ke teo manane vastra pradAna karIne temanI nagnatAne DhAMkavAmAM madadarUpa bane che. (7) je kSe sakala manoratha pUrNa karanArA hoya che. Icchita vastu Apa nArAM hoya che, te vRkSone kalpavRkSe kahe che. A sAte prakAranA kalpavRkSe te yuganA lokonA upabhoganI sAmagrI pUrI pADanArAM hatAM. A sAte prakAranA kaHpavRkSonI utpatti vimalavAhana nAmanA pahelA kulakaranA samayamAM thaI hatI sU 17 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 258 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daNDanItikA nirUpaNa kulakare maujuda hoya tyAre paNa koIne koI vyakti dvArA aparAdha thaI jAya che. aparAdhIne zikSA karavAmAM Ave che, tethI have sUtrakAra daMDa nItinuM kathana kare che. "sattA saMtanI vattA " ItyAdi-(phU. 18) daMDanIti 7 prakAranI kahI che -(1) hakkAra, (ra) mAkAra, (3) dhikkAra, (4) paribhASA, (5) maMDalakhabdha, (6) cAraka ane (7) cha vIda. aparAdhIone zikSA karavI tenuM nAma daMDa che. daMDamAM, daMDanI athavA daMDa rUpa je nIti che, tenuM nAma daMDanIti che. te daMDanItine hakAra Adi pUrvokta sAta prakAra kahyA che. (1) hakakAra-"da " dhAtu adhikSepa arthane vAcaka che. A hapha kare tenuM nAma hakkAra che. "tame AvuM anucita kArya karyuM ! " A prakAre kahevuM tenuM nAma hakaka 2 daMDa che. pahelA ane bIjA kulakaranA samayamAM aparAdhIna hakAra daMDa ja devAmAM Avato hate. te daMDane pAtra bananAra vyaktine evuM lAgatuM hatuM ke jANe tenuM sarvasva harI levAmAM AvyuM che. ATale ja daMDa sahana karanAra vyakti pharI aparAdha karavAnI hiMmata karatI nahIM. (2) mAkAra-"mA" A pada niSedhavAcaka che. "A prakAranuM kRtya na kare.' A prakAranA pratiSedhaka vacananuM uccAraNa karavuM tenuM nAma "makAra" che. trIjA ane cothA kulakaranA samayamAM A prakArane daMDa pracalita hato. ghaNe bhAre aparAdha karanArane ja A daMDane pAtra banavuM paDatuM hatuM. sAmAnya aparAdha karanArane te tyAre paNa hakkara daMDa ja devAmAM AvatuM ho. (3) dhikakAra-"dhi" A dhAtu adhikSepanA arthamAM vaparAya che. koI aparAdhIne "dhikAra che tane, AvuM kAma karatAM tene zarama paNa na AvI?", A pramANe dhikakAre tenuM nAma dhikakAra daMDa che, pAMcamAM, chaThThA zrI sthAnAMga sUtra : 04 259 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane sAtamAM kulakaranA samayamAM ghaNe ja bhAre aparAdha karanArane A prakA. ranA daMDane pAtra banavuM paDatuM te kulakarenA samayamAM madhyama aparAdha karanArane mAkAra rUpa daMDane pAtra banavuM paDatuM ane sAmAnya aparAdha karanArane hakakAra rUpa daMDane pAtra banavuM paDatuM. hakAra AdinA viSayamAM evuM kahyuM che ke-"vadana cIyALa paMDhamA" ItyAdi. (4) aparAdhI pratye ke pAyamAna thaIne evuM kahevuM ke tuM A prakAranuM kRtya mA kara." ityAdinuM nAma paribhASA daMDa che. (5) maMDala eTale kSetra aparAdhIne keI nirdiSTa kSetramAM ja rokI rAkhavo tenuM nAma maMDalama-dha che. ** tamAre A sthAna cheDIne javuM nahI- amuka maryAdita sthAnamAM ja tamAre rahevuM. " A prakAranI AjJAnuM nAma maMDalababdha che. athavA puruSa maMDalarUpe athavA samudAya rUpe ekatrita na thavuM, evI AjJAnuM nAma maMDala banyuM che. (6) aparAdhIne jelamAM pUra tenuM nAma cAraka daMDa che. (7) aparAdhInA hAtha, paga, kAna, nAka Adi avayavone chedI nAkhavA tenuM nAma chaviccheda daMDa che. paribhASA Adi chellI cAra daMDanItio bhAratanA kALamAM pracalita thaI hatI, kahyuM paNa che ke-"parimANa ghaET" bhAratanI mAnyatA pramANe A cAra prakAranI daMDanItio che-- (1) paribhASaNa, (2) maMDalakhadha, (3) cAraka ane (4) chaviccheda. | sU. 19 che parameha naM raoNo jaraMtarajjavaNi" ityAdi-(sU. 18) cakavartI rAjAke ekendriya paMcendriyavAle ratnakA nirUpaNa sUtrArtha-pratyeka cAturanta cakravartI rAjA pAse sAta ekendriya ratno hoya che. te sAta ekendriya ronAM nAma A pramANe che-(1) cakaratna, (2) chatraratna, (3) carmaratna, (4) daMDarana, (5) asirana, (6) maNiratna ane (7) kAkiNIratna, A sAte ratno pRthvInA pariNAma rUpa hovAthI tathA pita pitAnI jAtimAM sarvottama hovAthI temane ratna rUpa kahevAmAM Avela che. kahyuM paNa che ke -"ratna nija tata" ItyAdi. ekendriya ratnAdikenuM pramANa nIce pramANe kahyuM che-" ho" ItyAdi - zrI sthAnAMga sUtra : 04 26 0 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakra chatra ane daMDa, A traNa raste cAra hAtha pramANavALAM che. tirya phelAvelA je bane hAtha che temanuM nAma vyAma che. carmaratnanI laMbAI be hAtha pramANu kahI che, talavAra (asiratna) laMbAI 32 AMgaLa pramANa che. maNiratna cAra aMgula pramANa, ane kAkiyuM ratna paNa cAra aMgula pramANe mApanuM hoya che. caturanta cakravartInA sAta pacendriya rane nIce pramANe hoya che--(1) senApati, (2) gAthA pati-kekArane adhikArI, (3) sArathIrathakAra, (4) pure hita, (5) strIratna, (6) azvaratna ane (7) hastirana. A prakAranA kula 14 ratno cakavatI pAse hoya che. A pratyeka ratna eka-eka hajAra yakSo vaDe adhiSThita hoya che. sU. 19 duSama- suSama kAla jJAnakA kathana rahiM kArdi yojADha " ItyAdi- TIkArya-duSamakALa A sAta rasthAnanI apekSAe utkarSAvasthAvALo hoya che(1) tyAre gya kALe (varSA RtumAM ) varSA thatI nathI, (2) akALe varSo thAya che. (3) asAdhuonI pUjA thAya che, (ka) sAdhuonI pUjA thatI nathI, 5) gurujane pratye nidhya bhAva vadhI jAya che, (6) mana saMtApathI yukta rahe che ane (7) vAcika duHkhane paNa sadbhAva rahe che. suSamakALa A sAta sthAnanI apekSAe utkarbhAvasthAvALe hoya che - (1) akAle vRSTine abhAva (2) ucita samaye vRSTine sadUbhAva. (3) asA. dhuonA pUjAsahArane abhAva, (4) sAdhuonA pUjAsatkArane sadUbhAva, (5) gurujane pratye sAcA bhAvane sadbhAva (6) mAnasika dukhane abhAva ane (7) vAcika duHkhane abhAva. A sUtramAM "gurujata" para mAtA, pitA, dharmAcArya AdinuM vAcaka che. je sUi 20 | duSama ane suSamakALa sAMsArika jIvone anukrame duHkha ane sukhane anubhava karAvanArA hoya che, tethI have sUtrakAra sAMsArika jInI prarUpaNuM kare che -"sattavihA saMattamAranA navA pAttA" ItyAdi--(sU. 21 ) TIkartha-saMsAra amApannaka jIvanA (saMsArI jIvanA) nIce pramANe sAta prakAra kahyA che-(1) narayika, (2) tirlagenikanara, (3) tiyaMgenika strIe, (4) manuSya, (5) manuSya jAtinI strIo, (6) deva ane (7) devIe manuSya, tiryaMca ane devemAM nara ane nArI jAtine sadUbhAva hoya che, te kAraNe pratyekamAM dvividhatA batAvI che. nArakamAM mAtra napuMsakaliMganA (nAnyatara jAti) ja zrI sthAnAMga sUtra : 04 261 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMbhavI zake che tethI temane eka ja prakAra paDe che. A prakAre ahIM saMsArI jInA sAta prakAre batAvavAmAM AvyA che. je sU. 21 che AyunA sadbhAvamAM ja saMsArI jInuM saMsAramAM paribhramaNa thAya che. tethI have sUvakAra AyubhedonuM (AyunA vinAzanuM) nirUpaNa kare che-- "sattalide nAme vALa" ItyAdi--(sU 22) AyunA bheda sAta prakAranA kahyA che. te prakAro nIce pramANe che(1) adhyavasAna, (2) nimitta, (3) AhAra, (4) vedana, (5) parAghAta, (6) sparza ane (7) AnaprANa. TIkartha-Ayurbheda" A pada dvArA Ayune vinAza" ahIM artha samajavAne che. te AyuvinAzanA sAta bhedanuM have spaSTIkaraNa karavAmAM Ave che. rAga, neha ane bhaya rUpa AmAnA pariNAmane adhyavasAna kahe che. daMDaka zAstra Adine nimitta kahe che. je te bane a yuvinAzamAM kAraNabhUta bane che, chatAM paNa temane pitAne ja ahIM je AyurbhedarUpa kahevAmAM AvyA che te kAraNamAM kAryanA uccAranI apekSAe kahevAmAM Avela che. pramANathI vadhAre khAvuM tenuM nAma AhAra ( AhAra rUpa kAraNa ) che hathazala AdinuM nAma vedanA (vedanA rUpa kAraNo che. kUvA ke khADAmAM paDavuM tenuM nAma parAghAta (parAghAta rUpa kAraNa ) che, kALA nAga Adine daMza ( DaMkha) lAgave tenuM nAma sparza (sparzarUpa kAraNa) che ane zvAsecchavAsane viredha the tenuM nAma ANaprANa (ANaprANa rUpa kAraNa ) che. A sAta prakAranA kAraNene lIdhe Ayune (jIvana) anna AvI jAya che. ahIM evuM samajavuM joIe ke A prakArano Ayurbheda sepakrama AyuvALAomAM ja saMbhavI zake che. nirupakrama AyuvALAmAM A prakAranA Ayurbhedane sadbhAva hito nathI. zaMkA dhAro ke kaI jIve 100 varSanA Ayune banca karyo che. je tenuM AyuSya vacce ja samApta thaI jAya, te e prakAranI mAnyatAmAM katara0-82 zrI sthAnAMga sUtra : 04 26 2 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinAza nAmanA doSane prasaMge upasthita thAya che ane ananA abhyAgamane prasaMga prApta thAya che, kAraNa ke je kama teNe karyuM nathI tenA dvArA tenI Ayune vinAza thayo che. A baMne prakAranA denA sabhAve karIne jIvane mekSamAM avizvAsa utpanna thaze ane cAritrAdinI ArAdhanAnI jIvanI pravRtti baMdha paDI jaze. "royamikA" ItyAdi- A gAthAmAM e ja vAta prakaTa karavAmAM AvI che ke je Ayuno akALe nAza thavAnI vAta svIkAravAmAM Ave, te kRtapraNAza ane akRtAmAgama A be deSa upasthita thAya che, " ItyAdi uttara-je mANasane bhasmaka vyAdhi thayo hoya e mANasa anya mANasa dvArA 100 varSamAM khAI zakAya teTalA bhojanane paNa eka ja vakhatamAM khAI jAya che, eTaluM ja nahI paNa e bhejanane te pacAvI paNa zake che. te je prakAre tene kRtapraNAza ane akRtAbhyAgama doSano prasaMga prApta thatuM nathI eja pramANe ahIM paNa te banne prakAranA doSa lAgavAne prasaMge prApta thatuM nathI kahyuM paNa che ke "ra hi hArirasa-" ityAdi A gAthAone bhAvArtha nIce pramANe che-dIva kAlika kamanI paNa jaldI anubhUti thaI javAthI tene zIgha nAza thaI jAya che, A vAtane. svIkAravAmAM kaI paNa vAMghe rahetA nathI. e ja vAtane nIcenA dRSTAMta dvArA spaSTa karavAmAM Ave che-je bhajana anya mANasa dvArA ghaNuM lAMbA kALe pacAvI zakAya evuM hoya che e ja bhojanane bharamaka vyAdhivALa jaladI pacAvI zake che. je phaLa vRkSanI upara ja lAgeluM rahe tene pAkavAne mATe lAMbA samaya lAge che, paraMtu e ja phaLane jyAre ghAsa AdimAM rAkhI makavAmAM Ave che tyAre te jaldI pAkI jAya che-A prakAre tenuM jaladIthI pAkavuM tenuM nAma ja "akAle pAkavuM" che. e ja pramANe vikharAIne paDelA doraDAne baLI jatAM vAra lAge che, paNa jo e ja doraDAne vITo karIne tene bALavAmAM Ave te jaladI baLIne bhasma thaI jAya che. e ja pramANe ekavaDuM vastra ja8I sUkAya che paNa ghaDI kareluM vastra sUkAtAM vAra lAge che. e ja pramANe jyAre nimitta maLe tyAre dareka karmano akAle paNa vinAza thaI zake che. te A prakAranI mAnyatA svIkAravAmAM akRtADhyAgama ane kRtapraNAza jevA dene prasaMga prApta thatuM nathI. sU 22 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 263 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta prakAraka AyuSya bhedoMkA kathana A Ayuda kayAreka samasta jIvamAM hoya che. tethI have sUtrakAra jIvonA sAta prakAranuM kathana kare che "sattAi sadA nIvA guttA" ItyAdi-(sU 23) TIkAtha-samasta jInA nIce pramANe sAta pakAra kahyA che--(1) pRthvIkAyika, (2) apUkAyika, (3) tejaskAyika, (4) vAyukAyika, (5) vanaspatikAyika, (6) trasakAyika ane (7) akAyikA athavA jIvonA A pramANe sAta prakAra paNa kahyA che -(1) kRSNalezyAvALA, (2) nIlezyAvALA, (3) kApotalezyA vALA, (4) pItalezyAvALA, (5) pAlezyAvALA, (6) zukalezyAvALA ane (7) alezyAvALA. ahI' "samasta cho ? A prakAranA kathana dvArA saMsArI che ane mukta jIvone grahaNa karavAmAM AvyA che. siddha jIvane akAyika kahe che, kAraNa ke temanAmAM 6 prakAranA zarIrane sadubhAva hoto nathI. " alezya che A pada vaDe siddha jIne athavA agIone (mana, vacana ane kAyAnA gathI rahita chane) grahaNa karavAmAM AvyA che. je sU. 23 mallInAtha bhagavAnkA varNana AgalA sUtramAM kRSNAdi lesthAvALA jInI vAta karavAmAM AvI. kRSNa vezyAvALA jI marIne nArakAmAM paNa utapanna thaI jAya che, jema ke brahmadatta cakravartInI bAbatamAM evuM ja banyuM hatuM. A prakAranA pUrva sUtra sAthenA saMbaMdhane lIdhe have sUtrakAra brahmadattanA viSayamAM kAma kare che- "mA cA vararaMta" ItyAdi...( sU 25) TIkArtha-brahmadatta cakravatI nA zarIranI UMcAI sAta dhanuSapramANe hatI tenuM utkRSTa AyuSya 700 varSanuM hatuM. teTalA pUrA AyuSyane jogavIne kALano avasara AvatA kALadharma pAmIne, te nIce sAtamI narakamAM apratiSThAna nAmanA narakAvAsamAM nArakanI paryAye utpanna thayo che. je sU. 24 zrI sthAnAMga sUtra : 04 264 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmadatta cakravatI havAne kAraNe uttama puruSa rUpa hatA. pUrvasUtranI sAthe uttama puruSa vizeSa rUpa samAnatAnA samadhane lIdhe have sUtrakAra malli (mallinAtha aha ta ) nI prarUpaNA kare che-- "mIna arahA ' Itya,di--( sU. 25) TIkA-pratibuddhi Adi 6 rAjAonI sAthe sAtamAM malli ahIMte (malli videha rAjAnI kuMvarI hatI ) drazya ane bhAvanI apekSAe muDita thaIne AgArAvasthA (gRhasthAvasthA ) nA tyAga pUrvaka aNugArAvasthA a`gIkAra karI hatI. mallI videharAjanI uttama kanyA hatI mithilA nAmanA janapadane videha kahetA hatA. mallInAtha 19 mA tIrthaMkara thaI gayA. temaNe pratibuddhi Adi 6 rAjAenI sAthe pravajyA lIdhI hatI. pratibuddhi ayAyyAneA adhipati hate. candraghdhAya nAmane rAjA aga dezanA adhipati hatA. aMgadezanI rAjadhAnI campA nagarI hatI. rukamI-nAmane rAjA kuNAla nAmanA janapadanA adhipati hatA. tenI rAjadhAnI zrAvastI hatI. za'khanAmanA rAjA kAzI nAmanA janapadanA adhipati hatA. tenI rAja dhAnI vArANasI hatI. adInazatru-kurudezanA adhipati hatA. tenI rAjadhAnI hastinApura hatI. jitazatru-pAMcAla dezanA adhipati hatA. tenI rAjadhAnI kAspiya nagara hatuM. mallIe pratibuddhi candracchAya rukramI, za'kha, adInazatru ane jita zatru, A cha rAjAo sAthe pravrajyA grahaNa karI hatI. ahIM pratrajyAmAM zrI sthAnAMga sUtra : 04 265 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mali arhata ane bIjA 6 rAjAe maLIne je sahaka prakaTa karavAmAM AvyuM che, te pratibuddhi Adi pradhAna ( uttama) puruSanI apekSA e ja prakaTa karavAmAM AvyuM che, ema samajavuM. je e pramANe mAnavAmAM na Ave te jJAtAsUtra ane samavAyAMgasUtranA kathana karatAM A kathana viruddha paDe che. zAtA. sUtramAM evuM kahyuM che ke-"bAhya pariSadanA 300 puruSonI sAthe, abhyantara pariSadAnA 300 puruSonI sAthe ane Abhyantara pariSadAnI 300 strIo sAthe malli bhagavAne pravajyA lIdhI hatI ? samavAyAMga sUtramAM paNa evuM ja kahyuM che ke "vAro mo tihira ag " " pArzvanAtha bhagavAna ane mahilanAtha bhagavAne 300-300 purU jenI sAthe pravajyA lIdhI hatI. A kathana te mAtra purUSonI apekSAe ja karavAmAM AvyuM che. jJAtA sUvamAM mallinA caritranuM savistara varNana karavAmAM AvyuM che "A puliga vAcaka zabdane je praga ahIM karAya che, te arvatanI apekSAe karyo che, ema samajavuM. sU 2pA darzanake svarUpanA nirUpaNa uparanA sUtramAM mahilA Adi prajita thayAnI vAta karI. temane samyadarzana thavAthI ja teo prajita thayA hatA. pUrvasUtra sAthe A prakAranA saMbaMdhane lIdhe have sUtrakAra darzananuM nirUpaNa kare che-- "vi raMge ghaord" ityAdi--( sU. 26 ) TIkArtha darzananA sAta prakAra kahyA che. jenA dvArA athavA jene sadUbhAvamAM padArthane zraddhAno viSaya banAvI zakAya che, athavA jANI zakAya che, tenuM nAma darzana che. te darzananA nIce pramANe 7 prakAra kahyA che-- (1) samyagdarzana, (2) mithyAdarzana, (3) samyagU mithyAdarzana, (4) cakSurdazana, (5) acakSudaMzana, (6) avadhidarzana ane (7) kevaladarzana. samyagdarzana (samyakatva), mithyAdarzana (mithyAtva), ane samyagUmithyAdarzana (mizradarzana), A traNe darzana darzana mehanIya karmanA bhedanA zrI sthAnAMga sUtra : 04 266 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSayathI, pazamathI ane udayathI utpanna thAya che, kAraNa ke temane svabhAva tathavidha (te prakAranI) rUci rUpa hoya che. tathA cakSuddazanAdi bAkInA cAra darzana te darzanAvaraNIya karmanA je cAra bheda che temanA kSaya ane upazamathI utpanna thAya che. temane svabhAva sAmAnya rUpe padArthone graDa karavAno hoya che. ahIM darzana" pada zraddhA ane sAmAnya grahaNanuM vAcaka che, tethI darzana sAta prakAranuM kahevAmAM AvyuM che, ema samajavuM. 5 sUrazA AgalA sUtranA anya bhAgamAM kevaladarzanane ullekha thayuM che. cha. sthAvasthA dUra thayA bAda ja kevaladarzananI prApti thAya che. tethI have sUtrakAra chadmasthAvasthA sAthe saMbaMdha dharAvatA sUtranuM kathana kare che- chahmasthAvasthAse pratibaddha sUtrakA kathana cha3maya vIcoLuMItyAdi--(ru. 27) TIkArtha-jJAnAvaraNa, ane darzanAvaraNa rUpa be AvaraNe jenI para vyApelAM che. ane jenA antarAya kamano udaya che, evA jIvane chadmastha kahe che. e chavAstha manuSya anutpanna kevaLajJAna ane anutpanna kevaLadarzanavALo hoya che. ahI chadmasthane je vItarAga kahyo che, te vItarAgodayavALo hevAthI kahyo che. upazAta meha ane kSINa mehanI avasthAnA sadubhAvamAM jIva chadmastha-vIta. rAga bane che. mohanIyakarmanI prakRtiene kSaya athavA upazama thaI javAne kAraNe te chaghI vItarAga mehanIya karmanI prakRtiene choDIne sAta kamenI pravRtionuM vedana kare che. te sAta karmaprakRtie nIce pramANe sathajavI-- (1) jJAnAvaraNIya, (2) dazanAvaraNIya, (3) vedanIya, (4) Ayu, (5) nAma, (6) getra ane (7) antarAya. che sU. 27 che have sUtrakAra chadmastha ane kevalInI vaktavyatA vALA eka sUtranuM kathana kare che-"satta jANuM cha3the mAreoi = kAja" ItyAdi (sU 29) TIkArtha-chadhastha nIcenA sAta sthAnane sarva bhAve (pratyakSa rUpe ) jANo nathI ane te paNa nathI-(1) dharmAstikAya, (2) adharmAstikAya, (3) AkAzAstikAya, (4) azarIra pratibaddha jIva, (5) paramANu pula, (6) zabda ane (7) gadhe. paraMtu utpanna zreSTha kevaLajJAna ane zreSTha kevaLadarzanavALA kevalI bhagavAna e sAta sthAnane pratyakSa rUpe jANI zake che ane dekhI zake che. pAMcamAM sthAnakanA trIjA uddezAne dasamAM sUtramAM A badhA padonI vyAkhyA ApavAmAM AvI che, to te vyAkhyA tyAMthI vAMcI levI. mAsU. 28 zrI sthAnAMga sUtra : 04 267 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAstikAya Adi sAta sthAnane, utpanna zreSTha jJAna darzanadhArI jine. kAra bhagavAna jANI-dekhI zake che. evA jinezvara vartamAna tIrthamAM mahAvIra prabhu thaI gayA che, tethI have sUtrakAra mahAvIra svAmInA svarUpanuM varNana nIcenA sUtramAM kare che samaLe mAve mahAvIra " ItyAdi- sU. 29) TIkArya-zramaNa bhagavAna mahAvIra vajI RSanArAya saMhananavALA ane samacaturastra sasthAnavALA hatA. temanA zarIranI UMcAI sAta hAtha pramANa hatI ke sU. 30 have sUtrakAra bhagavAna dvArA prarUpita sAta vikathAonuM kathana kare che. "sara vizAro pattAzo" ItyAdi-(sU 30) camarendrAdikaka anIka aura unake anIkAdhipatiyoM kA nirUpaNa TIkArtha-vikathAo sAta kahI che. te sAta prakAro nIce pramANe che-(1) strIkathA (2) bhaktakathA, (3) dezakathA, (4) rAjakathA, (5) mRdukAruNika kathA, (6) darzana bhedanI kathA ane (7) cAritra bhedanI kathA. saMyamanI bAdhaka hovAne kAraNe viruddha je kathAo che-belavAnI paddhati che, temane vikathA kahe che. evI vithA sAta kahI che. pahelI cAra vikathAnuM cothA stha nakamAM vivecana karavAmAM AvyuM che, have bAkInI traNa vikathAonuM svarUpa batAvavAmAM Ave che-je kathA zrotAnA hRdayamAM mRdubhAva utpanna karI nAkhe che ane karuNa rasamALI hoya che tene mRdukAruNikI vikathA kahe che. putrAdikanA maraNane kAraNe janita duHkhathI pIDAtA mAtApitA Adi dvArA karAtA karuNa pralApathI pradhAnatAvALI A vikathA hoya che. jema ke zrI sthAnAMga sUtra : 04 268 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA putta ! putta / ddA chaeN ! OM !'' ItyAdi " he putra! he vatsa! tu mane choDIne cAlye! gaye ! huve hu. kAne AdhA2e rahIza! have huM kevI rIte jIvI zakIza ! " 66 A prakAranA vijJApanI pradhAnatA vALI ane sAMbhaLanArA hRdayamAM paNa karuNAbhAva utpanna karanArI karuNu rudana sahitanI uktine mRdukAruNikI vikathA kahe che. jenA putra maraNa pAmyA che evI mAtAnI " he putra ' ityAdi rUpa je duHkha je dukhapUrNa ane karuNAbhAvajanaka vANI hoya chetene mRdukAruNikI vikathA kahe che. kutIthikAnA jJAnAdinA atizayanI prazaMsA karanArI je kathA che tene dana sedinI kathA kahe che. jema ke * sUkSmajIzisopeta " ItyAdi " bauddhazAsana (yuddhasiddhAnta ) se'kaDA sUkSma yuktiethI yukta che. tenA abhyAsa karavAthI buddhimAM adbhuta prakharatA AvI jAya che. jemanI buddhi tattvAnuM avagAhana karanArI che temaNe ja A siddhAntanI racanA karI che. tethI evA mauddha siddhAntanuM zravaNu ane manana avaya karavu' joie '' A prakAranI kathAthI zrotAeAmAM buddha pratye anurAga utpanna thai zake che, te kAraNe danamAM bheda-zilatA AvI jAya che. tethI A prakAranI kathAne dazana medanI vikathA kahe che. cAritra bhedinI vikathA--kriyAne cAritra kahe che. A kriyA rUpa cAritranuM bhedana karavAnA svabhAvavALI je kathA che tene cAritra sRddhinI vikathA kahe che. jema ke- A jamAnAmAM mahAvrateAnI ArAdhanA teA thai zakatI ja nathI, kAraNa ke sAdhue pramAdI haiAya che, ane temanA aticArAnI paNa pracuratA DAya che. te aticArAnI zuddhi karAvanArA AcAryo paNa maLatA nathI. evA AcAyani abhAve aticArAnuM sevana karanAra sAdhuenI zuddhi paNa kevI rIte thaI zake ? eTale ke temanA aticArAnI zuddhi ja thai zakatI nathI. te kAraNe A jamAnAmAM teA kevaLajJAna ane dazanavaDe ja tIrthaM cAle che tethI jJAnadarzana rUpa byAmAM ja prayatna karavA caigya che-cAritramAM nahIM" kahyuM paNa che ke sohI ya nahi navitti " ItyAdi-- 64 ,, sthA0-85 zrI sthAnAMga sUtra : 04 26 9 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritranI zuddhi karanArI ane cAritranI zuddhi karAvanArI kaMI paNa vyakti amane dekhAtI ja nathI, tethI tIrtha jJAnadarzana vaDe ja cAle che. A prakAranI vAta sAMbhaLIne gRhIta cAritravALo mANasa paNa cAritrathI vimukha thaI jAya che, te cAritragrahaNa karavAnI (pravajyA aMgIkAra karavAnI) utkaMThAvALA mANasanI te vAta ja zI karavI! teo caritragrahaNa karavAno vicAra ja mAMDI vALe, temAM kazuM navAI pAmavA jevuM nathI. te kAraNe A prakAranI kathAne cAritrane bhedanArI vikathA kahI che. sU. 30 AcAryane satizayamanakA nirUpaNa AgalA sUtramAM vikathAonuM varNana karyuM. A vikathAomAM nirata sAdhu e ne AcArya reke che, kAraNa ke AcArya sAtizaya hoya che. tethI have sUtra kAra AcAryonA atizayenuM kathana kare che. * bAvariya3==Ayarasa f Tifsa" ItyAdi-(sU 12). TIkAtha-keTalAka sAdhuenA arthapradAtA hevAne kAraNe ArcAya rUpa upAdhyAyanA gaNamAM athavA AcArya ane upAdhyAyanA gaNanA nIce pramANe sAta atize atizaye kahyA che upAzrayanI aMdara pagane jhaTakAravAthI (jhApaTavAthI) caraNaraja upAzra. yamAM beThelA mANase para paDavAne saMbhava rahe che," te kAraNe AcArya ziSyone evI rIte pagane jhaTakAravAnI vAraMvAra manA kare che. paraMtu AcArya pote ja je abhivyaki-abhigrahadhArI pAse athavA anya sAdhu pAse pitAnA rajoharaNa vaDe yatanApUrvaka pitAnA paganI pramAjana karAve, to teo jijJAsAnA virAdhaka gaNAtA nathI. zrI sthAnAMga sUtraH 04 270 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) AcAryopAdhyAya upAzrayamAM ja uccAra prastravaNa (maLamUtrane nikAla) kare te temanA dvArA jinAjJAnuM ulaMghana thayuM gaNAtuM nathI. (3) AcAryo. pAdhyAya samartha hoya che je temanI IcchA thAya te teo anya sAdhu nuM vaiyAvRtya kare che, ane je IcchA na thAya te vaiyAvRtya karatA nathI. A prakAre vaiyAvRtya karavAthI ke na kasvAthI teo jinAjJAnA virAdhaka gaNAtA nathI. (4) AcAryopAdhyAya je eka be rAta ekalA rahe, te teo jinAjJAnA virAdhaka gaNatA nathI. (5) keI AcAryopAdhyAya eka be rAtri paryaMta upA zrayanI bahAra rahe, te teo jinAjJAnA virAdhaka gaNAtA nathI. A pAMce sthAnI viratRta vyAkhyA pAMcamAM sthAnakanA bIjA udezanA 28 mA sUtramAM ApavAmAM AvI che, tyAMthI vAMcI levI. tethI ja sUtrakAre ahIM A pramANe kahyuM che-"gvuM nahIM mArI kAra pAchuM" (9) upakaraNAtizeDha-anya sAdhuo karatAM AcAryopAdhyAya vadhAre sArA ujjavala vastrAdine upayoga karatA hoya, te teo jinAjJAna virAdhaka gaNAtA nathI kahyuM paNa che ke-"kArika jALA ItyAdi "-- (7) bhakta pAnAtizeSa -anya sAdhuo karatAM viziSTa tara bhakta pAnane upabhegA karavAnI paNa AcApAdhyAyane chUTa hoya che. temanA A atizeSane kAraNe anya sAdhue karatAM viziSTa prakAranuM AhA2pAnano upabhoga karanArA A copAdhyAya jinAjJAna virAdhaka gaNAtA nathI kahyuM paNa che- mothA 3 pA" ItyAdi AcAryopAdhyAyane viziSTatara AhArapANI devAmAM A guNe che "sattALa" ItyAdi-- sU. 31 che saMyama aura asaMyama Adike bhedokA nirUpaNa uparanA sUtramAM AcAryonA atizanuM nirUpaNa karyuM. rAgAdikanI vRddhi karavAne nimitte temanA te atizaye vihita thayA nathI, paraMtu saMyamanA upa kAraka hovAne kAraNe ja vihita thayelA che. tethI have sUtrakAra saMyamanuM, zrI sthAnAMga sUtra : 04 2 71 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamathI viparIta evA asaMyamanuM, temanA bheda rUpa ArabhAdinuM ane AraMbhathI viparIta evAM anAraMbhAdikanuM nirUpaNa kare che mannavi saMme vanaItyAdi--(sU 32) sAvaghayogathI nivRta thavuM tenuM nAma saMyama che te saMyamanA nIce pramANe sAta prakAra che-(1) pRthvIkAyika (2) aprakAyika, (3) vAyukAyika, (4) tejakAyika ane (5) vanaspatikAyikasaMyama. ahI pRthvIkAlika AdinA saMghaTana, paritApana ane upadrAvaNathI viramavA rUpa A saMyama samajavo. ekendriya jIvonI apekSAe saMyamanA pAMca bheda paDe che (6) trasakAvika saMyama- dvIndriyothI laIne paMcendriya paryaMtanA trasakAyika kahe che. (7) avakAya saMyama-vA prAtrAdika je vastuo che tene ajItakAya kahe che. temane yatanA pUrvaka grahaNa karavI ane mUkavI tathA yatanA pUrvaka temano upabhega kare tenuM nAma ajava. kAma saMyama che. asaMyama-pRthvIkAya Adi nuM saMghaThThana karavuM, paktiApana karavuM ane upadravaNa karavuM tenuM nAma asaMyama che. te asaMyamane paNa pRthvIkAyika asaM. thama Adi sAta bheda kahyA che. e ja pramANe anAraMbhanA paNa pRthvIkAyika anAraMbha Adi sAta bheda paDe che. tathA hiMsAviSayaka saMkalparUpa saMraMbhanA paNa pRthvIkAyika saraMbha Adi sAta bheda kahyA che. asaMraMbhanA paNa pRthvIkAyika asaMraMbha Adi sAta bheda kahyA che. samAraMbhana (paritApa)nA paNa pRthvIkAyika samAraMbha Adi sAta bheda kahyA che. e ja pramANe asamAraMbhanA paga pRthvIkAlika asamAraMbha Adi sAta bheda kahyA che, AraMbhAdikanA upadrAvaNa Adi rUpa athe anyatra paNa prakaTa karavAmAM Avela che, je nIce pramANe che. "jAo 3o '' ityAdi ekendriyadika jIvanuM upadrAvaNa karavuM tenuM nAma AraMbha che. temane saMtApayukta karavA tenuM nAma samAraMbha che, tathA temane kaSTa Adi pahoMcADavAne zrI sthAnAMga sUtra : 04 272 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAra karavA rUpa saMpanu. nAma sa rabha che, zakA--Ara bhArdikAnA je upadrAvaNu Adi rUpa artha prakaTa karavAmAM AvyA che, temane ajIvAmAM ghaTAvI zakAtA nathI. tethI ahIM ajIvakAya ArabhAdi rUpa prakAra sabhavI zakatA nathI. te kAraNe Arabha AphrikAnA sAta prakAra kahevAne badale huM prakAra ja kahevA joIe. uttara-A prakAranI zakA asthAne che, kAraNa ke vastrAdika ajIvAmAM aneka jIve Azraya laIne rahelA hAya che. jo vajrapAtrAdikane yatanApUrvaka temanA upabhega karavAmAM na Ave, te temane Azraye rahelA jIvAnuM upamana Adi thavAne sabhava rahe che. ajIvAzrita jIva hAya che, tethI ajIvanI pradhA natAne lIdhe ajIvakAyAraMbha AdinuM kathana viruddha paDatuM nathI. A prakAre Ara'bha AphrikAnA sAta prakAra kahevAmAM koI doSa nathI. athavA ayatanA pUrvaka vastrA dikane levA mUkavAthI vAyukAyikAnI avazya virAdhanA thAya che. ! sU. 32 // atasI kusuma Adi dhAnyoM kA conikAla-utpAdaka sthiti kAlakA nirUpaNa AgalA sUtramAM sayama Adine jIvaviSayaka kahevAmAM Avela che. pU sUtra sAthenA A prakAranA sa''dhane laIne have sUtrakAra jIvavizeSanI sthitinI prarUpaNA kare che-" nA aMte ati du-ma" ityAdi--(sU. 33) sUtranI zarUAtamAM je mar " pada Avyu te praznAtha' vAcaka che. ahIM ziSya gurune A pramANe prazna pUche che ke bhagavan ! aLasI kusuMbha ( eka prakAranuM dhAnyavizeSa ), kaiAdarA, kAMga (eka jAtanuM dhAnya), zalaka (kAMganA ja zrI sthAnAMga sUtra : 04 273 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka bheda), kekSaka (kodarAno ja eka bheda), zaNa, sarasava ane mULAnAM khIne keI ke ThAramAM bharI rAkhavAmAM Avela hoya, athavA palyAgupta hAyavAMsanI caTTAIomAMthI banAvelA paTArAmAM bharIne surakSita rAkhavAmAM Avela hAya, maMcAguma heya-thAMbhalAone AdhAre UlA karelA keI UMcA mAMcaDA para saMgraha karavAmAM Avela hoya, avalita hAya-kaI keThI AdimAM bharIne tenA DhAMkaNAne chANa, mATI khAdi vaDe lIpIne baMdha karavAmAM Avela hoyasAmAnya rUpe DhAMkIne rAkhela hoya, mudrita hoya, mATI Adi vaDe lIpI laIne keI pAtra vizeSamAM baMdha karIne rAkhela hoya, ane lAMchita hoyalAkha Adi vaDe salamahora karIne kaI paNa pAtra vizeSamAM bharI rAkhyA hoya, te te bIjemAM keTalA kALa sudhI bIjotpAdana zakti rahe che? eTale ke keTalA varSa sudhI temanI nine vicchaka thato nathI? uttara-he gautama! ochAmAM ochA eka atarmuhUrta sudhI ane vadhAremAM vadhAre sAta varSa sudhI temanI ni rahe che, arthAt utpAdana zakti banI rahe che. tyAra bAda temanI ni plAna thaI jAya che, varNAdithI vihIna thaI jAya che, (cAtta) ane Akhare te bIjanI aMkuropAdana zaktine vinAza thaI jAya che, ahI' "yAvat " pada dvArA nIce sUtrapATha grahaNa karavAno che-"tatta: zaniH vidhdha tyAra bAda cenina vinAza thavA mAMDe che. "tAH vi vana anna matati ' tyAra bAda vAvavAmAM Ave to paNa te bIja aM tpAdana karI zakatuM nathI. A kathanane bhAvArtha e che ke uparyukta aLasI Adi dhAnyamAM vadhAremAM vadhAre sAta varSa sudhI ekatpAdana zakti rahe che. tyAra bAda te te acitta ja banI jAya che. e sU. 33 bAdara-akAyika Adika kA sthitikAlakA nirUpaNa sUtrakAra havenA sUtramAM paNa keTalAka jIvavizeSanI sthiti prarUpaNa kare che.-"vAra nA rUcA roja savAra sattArUM" ItyAdi-(sU 34) bAdara apakAyika jIvonI utkRSTa sthiti sAta hajAra varSanI kahI che. trIjI vAlukAprabhA nAmanI narakapRthvInA nArakonI utkRSTa sthiti sAgaropamanI kahI che. cothI paMkaprabhA nAmanI jaghanya sAta sAgaropamanI kahI che. A sUtranI vyAkhyA sugama che. bAdara apUkAyika jInI jaghanya sthiti antarmuhUrtanI kahI che. sUkSama apUkAyika jInI jaghanya sthiti ane utkRSTasthiti, bane antarmuhUrta ja kahI che. vAlukAprabhAnA nArakenI jaghanya sthiti traNa sAgaropamanI kahI che ane paMkaprabhAnA nArakanI utkRSTa rithati 10 sAgaropamanI kahI che. te sU. 34 zrI sthAnAMga sUtra :04 2 74 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaka aura IzAnendrake agramahiSIyonI saMkhyAkA aura sthiti kA nirUpaNa uparanA sUtramAM nArakenI sthitinI prarUpaNa karavAmAM AvI che. have sthiti ane zarIra Adi dvArA nArakanA sAdhammane lIdhe cha sUtra vaDe deva vaktavyatAnuM sUtrakAra kathana kare che. "jaai seviMvAra vALo" ItyAdi-(sU. 35) sUtrArtha-dakSiNanikAyane Indra che. te devendra devarAja zakranA lokapAla varuNa mahArAjane sAta agramahiSIo che. devandra devarAja IzAnanA lekapAla sema mahArAjane paNa sAta agramahiSIo che. TIkAtha-devendradevarAja IzAnanA lokapAla yama mahArAjane paNa sAtaagamahiSIo che. zaka dakSiNanikAyanA dene adhipati hovAthI tene "devarAja' te dakSiNanikAyanA devane adhipati hevAthI tene "devarAja' vizeSaNalagADyuM che. vaLI badhA devAmAM te vizeSa aizvaryasaMpanna hovAthI tene "devendra" vizeSaNa lagADayuM che. IzAna ka9pane adhipati IzAna che. te uttaranikAyanA devane adhipati che. tene "devendra" ane "devarAja' A vizeSaNa lagADavAnuM kAraNa paNa upara pramANe ja samajavuM. dakSiNAnikAyanA adhipati zakanI AjJAmAM sthita e pazcima dizAne je dipha pAla che tenuM nAma varuNa che. te atyaMta zubhAzAlI hovAthI tene ahIM "varuNa mahArAja " kahevAmAM Avela che. devendra devarAja IzAnanA eka lekapAlanuM nAma sama mahArAja che. teo pUrva dizAnA adhipati che. temanA bIjA lekapAlanuM nAma yama mahArAja che. teo dakSiNa dizAnA adhipati che. A varuNa, soma ane yama nAmanA lekapAlane sAta sAta agramahiSIo che. e sU. 35 | kuLaNa La viMsa rekaradi ' ityAdi-(phU. 36) TIkAtha-devandra devarAja IzAnanI Abhyatara pariSadanA devenI sAta pa5manI sthiti kahI che. devendra devarAja zakanI agramahiSIonI sthiti sAta pa. pamanI kahI che. saudharma ka95mAM bhAryA rUpe svIkRta thayelI devIonI utakRSTa sthiti sAta pAyamanI kahI che. | sU 36 che sArAmArRdattA tera revA" ityAdi-(phU. 37) TIkArtha-sArasvata, Aditya, gadaMteya, ane tuSita, e kAntika de che. temAMthI sArasvata ane Aditya devemAM sAta deva pradhAna (mukhya) zrI sthAnAMga sUtra : 04 2 75 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane te sivAyanA bIjA 700 sAmAnya deve che. e ja pramANe gAya ane taSita devamAM sAta de mukhya che ane ti sivAyanA sAta hajAra bIjA deve che. sU 38 che HLakumAre kALe revALa" ItyAdi-(sU 37) sanakumAra Adi kalpa meM rahe hue devoM kI sthitikA nirUpaNa TIkArtha-sanakumAra kapamAM devAMnI utkRSTa sthiti rAta sAgaropamanI kahI che. mAhendra kalpamAM devenI utkRSTa sthiti sAta sAgaropama karatAM thoDI vadhAre kahI che. brAleka kalapamAM devenI jaghanya sthiti sAta sAgarepamanI kahI che.sU 38 "vaMmato iMtapa, veNu" ItyAdi-(sU. 39) brahAleka ane lAntaka krapanA vimAnonI UMcAI sAta jana pramANa kahI che. je sU. 39 / mAravADI sevAmAM AvaghALijJAityAdi- (sU 40) TIkArtha-mavanavAsI devonA bhavadhAraNuMya zarIranI utkRSTa UMcAI sAta hAtha pramANu kahI che. eja prakAranuM kathana vyantare, ane jyotiSka devonA bhavadhAraNuMya zarIranI UMcAI viSe paNa samajavuM saudharma ane IzAna kalpanA devonA bhavadhArAya zarIranI UMcAI paNa sAta hAtha pramANa kahI che. sU40 | | nandIsvaradvIpake antargata dvIpoM kA nirUpaNa A pramANe devenuM kathana karIne have sUtrakAra devonA AvAsonuM ane dvIpasamudronuM kathana kare che vaMrivAraNa La rIvAra to saItyAdi-(phU. 41) TIkArtha-naMdIzvara dvIpanI aMdara nIce pramANe sAta dIpa kahyA che-(1) jaMbUdvIpa nAmane dviIpa, (2) dhAtakIkhaMDa nAmane dvIpa, (4) varuNuvara dvIpa, (5) kSIra vara dvIpa, (6) vRtavara dvIpa ane (7) kSedAra dvIpa, zrI sthAnAMga sUtra : 04 276 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdIzvara dvIpanI aMdara nIce pramANe sAta samudra che-(1) lavaNa samudra, (2) kAleda samudra, (3) puSkaroda samudra, (4) varuNe samudra, (5) kSIrada samudra, (6) ghoda samudra, che sU. 41 che uparyukta dvIpa ane samudro zreNimAM vyavasthita che. tethI have sUtrakAra zreNinuM kathana kare che-"sara reDhI ittAvo" ItyAdi-(sU ka2) TIkAI-zreNie sAta kahI che. jIva ane pulanuM gamana AkAzanA pradezonI pakti anusAra ja thAya che tethI jIva ane pudranA saMcAranA AzrayasthAna rUpa je AkAzanA pradezonI paMkti che, tenuM ja nAma zreNi che, evI zreNio sAta che (1) javAyatA, (2) ekano vaka, (3) dvidhA vaka, (4) ekataHkhA, (5) dvidhAtaHkha, (6) cakalA ane (7) ardhacakravAlA jenAthI jI vigere urvaka vigeremAMthI adheka vigeremAM sarala5zuthI Ave jAya che, evI te AkAzapradeza paMkti javAyatA che. arthAta je AkAzapradeza paMkti sarala ane lAMbI hoya che te javAyatA che. teno AkAra (-) A pramANe che. je AkAzapradeza paMkti eka dizAmAM vAMkI hoya che, te pradeza paMkti ekatavakrA che. A gatithI jIva ane pudgala saralapaNAthI jaIne pAcho vaka thaIne zreNyAtathI jAya che, teno AkAra (-) A rIte che. 2 je AkAzapradeza paMkti ane dizAmAM vakatAvALI hoya che, tene "kripati vakI" kahe che uddhakSetrarUpa agni dizAmAMthI apekSetrarUpa divya dizAmAM jaIne utpanna thanArA jIvanI gati A prakAranI hoya che jIva prathama samayamAM agnikezumAMthI tirakasa gati karIne nitya koNamAM jAya che, tyAra bAda tira zrI sthAnAMga sUtra : 04 277 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. vAyavya dizAmAM jAya che, tyAra bAda nIce vAyavya dizAmAM jAya che. A gati traNa samayavALI hAya che, ane te trasanADInI aMdara ke, bahAra thAya che, mA NinA AkAra (Z) kau'samAM atAvyA pramANe hoya che, je gati eka dizAmAM aMkuzanA jevA AkAranI heAya che, tene ' ekata khA' kahe che. A gati vaDe jIva athavA puddala trasanADInA vAmapArzva AdimAM thaine te trasranADImAM praveza kare che ane temAMthI ja jaine tenA vAmapArzva AdimAM utpanna thAya che. evI te gatinuM nAma ' ekataHkhA ' che, tenA AkAra ( - ) kau'samAM mRta vyA pramANe hAya che. dvidhAta:khA-je gati khanne dizAmAM akuzanA AkAra jevI hAya che, tene dvighAta: khA ' kahe che. jIva athavA pudgala trasatADInA vAmapArzva mAMthI dAkhala thaine ane temAMthI ja jaine tenA dakSiNuparzva AdimAM je gati vaDe utpanna thaI jAya che te gatinuM nAma 'dvidhAta:khA ' che, kAraNa ke A prakAranI pradeza pakti vaDe nADInI bahAranI vAma dakSiNa ( DAbA jamaNA ) pArzvabhAga rUpa zreNiA sRSTa thAya che. tene AkAra ( La ) kauMsamAM batAvyA pramANe hoya che. '' je pradezamAM pAkti valayanA jevA AkAranI hoya che, tene cakravAla zreNi kahe che. je gati vaDe gALAkAramAM paribhramaNa karIne paramANuM Adi utpanna thAya che, evI te zreNIne cakravAla zreNI kahe che tene AkAra ( 0 ) kau'samAM batAvyA pramANe hoya che. je pradezapa'kti acakravAlanA jevI (apa vartuLanA jevI ) hoya che tene madha cakravAla zreNI kahe che. tenA AkAra (C) kausamAM batAvyA pramANe DhAya che. ekate vakA Adi zreNIo leAkaparyantanA aMzAnI apekSAe sa'bhAvanIya che. ! sU. 42 // 141 darSita ( aDu kArayukta) thAya tyAre devasanya cakravAla, adha cakravAla Adi rUpe bhramaNayukta thAya che. eja vAtanuM have sutrakAra pratipAdana kare chennN asuriMdarasa asurakumAraranno "( "" camarassa ityAdi--(sU. 43) TIkA-asurendra asurakumAra rAja camaranA sAta anIke (sai-ce) ane sAta anIkAdhipati (senApati) kahyA che. te sAta anIkA (senAe ) nIce sthA0-88 zrI sthAnAMga sUtra : 04 278 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe che (1) pAdAtAnIka, (2) pIDAnIkA (3) kuMjarAnIka, (4) mahISAnIka, (5) rathAnIka (6)nATyAnIka ane gadhavanIka. pAyadaLa senAne pAdAtAnIka kahe che, ghoDesvAra thaIne janArI senAnuM nAma pIThAnIka che. hAthIo para ArohaNa karIne laDavA janArI senAnuM nAma kuMjarAnIka che. pADAonI senAnuM nAma mahISAnIka che. mAM besIne laDavA janArI senAnuM nAma rathAnIka che. nakonA samUhanuM (senA samUhanuM) nAma nATyAnIka che. gaMdharvonI senAnuM nAma ganIka che. A sAte senAonA adhipationAM nAma have prakaTa karavAmAM Ave che-pAdAtAnIka ( pAyadaLa ) senAne senAdhipati krama nAma deva che paThAnIkane kuMjarAnIka, mahiSAnIkano, koNa koNa adhipati che? e vAta jANavA mATe pAMcamuM sthAnaka jevuM joIe e vAta kahevA mATe sUtrakAre "ghaDyuM nA umagche kAra" pIThAnIkathI laIne rathAnIka paryantanI senAonA adhipationAM nAma pAMcamA sthAnakamAM ApavAmAM AvyA che. pIThAnIkane adhipati saudAmI, kuMjarAnIkano adhipati kuntha, mahiSAnI ane adhipati lehitAkSa ane rathAnIkano adhipati kinnara che. nATyAnIkane adhipati riSTa che ane gandharvonIkane adhipati gItarati che. vairAganendra vairecarAja bali ke je uttara dizAnA bhavanapati devone Indra che, tene paNa sAta anIka ane sAta anIkAdhipatio che. tenA anIke (senAe)nAM nAma te camaranI senAonAM nAma jevA ja samajavA, paraMtu tenA anIkAdhipationAM nAma nIce pramANe samajavA-pAdAtAnIkano adhipati mahAma nAmano deva che, pIThAnIkane adhipati mahAsauDhAma che, kuMjarAnIkane adhipati mAlakAra che, mahiSAnIkane adhipati mahAlohitAkSa che, rathAnIkanA adhipati kipuruSa che, nATyAnIkane adhipati mahAriSTa che ane gadhatIkane adhipati zrI sthAnAMga sUtraH 04 2 79 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItayazasa che. ahIM "cAvat " padathI pIDAnIka, kuMja rAnIka ane mahiSAnIkanA adhipationAM nAma grahaNa karAyA che. temanAM nAme ahIM upara ApI devANAM AvyAM che. nAgakumAredra, nAgakumArarAja dharaNanI sAta senAo ane te senAonA senApationAM nAma nIce pramANe che dharaNanI sAta senAonA nAma te camaranI senAonAM nAma pramANe ja samajavA have te sAte senAonA senAdhipationAM nAma prakaTa karavAmAM Ave che tenI pAdAtAnIka (pAyadaLa senA)nA adhipatinuM nAma rudrasena che, (keI kaI zAstromAM tenuM nAma bhadrasena paNa ApyuM che) pIDAnIkane adhipati yazodhara che, kuMjarAnIka adhipati sudarzana che, mahiSAnIkane adhipati nIlakaMTha che. rathAnIkane adhipati Ananda che, nATyAnIkano adhipati nandana che. ane garvInIkane adhipati tetalI che uttara dizAnA adhipati bhavanapationA bhUtAnanda nAmanA Indrane paNa sAta senAo ane sAta senAdhipati che. tenI senAonAM nAma camaranI senAonAM nAma pramANe ja samajavA, paNa senAdhipationAM nAma nIce pramANe samajavA padAtAnIkane adhipati dakSa, pIThAnIkane adhipati sugrIva, kuMjarAnIkane adhipati suvikrama, rathAnIkane adhipati nandasara, mahiSAnIkane adhipati zvetakaMTha, nATyAnIkane adhipati rati ane gandharvonIka adhipati mAnasa che. dharaNa ane bhUtAnanA jevI ja gheSa ane mahA gheSa parvatanA IndronI sAta senAo samajavI ane te senAonA sAta senAnIka (senAdhipatio) samajavA. A kathananuM tAtparya e che ke-veNudeva, harikAnta, agnizikha, pUrNa jalakAnta, amitagati, velamba ane zeSa, A ATha dakSiNAtya bhavanapati zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IndronI senAe ane senAdhipationAM nAma dharaNI senAe ane senA dhipationAM nAma pramANe ja samajavA veNudAli, harisaha, agnimANava, vaziSTha, jalaprabha, amitavAhana, ane prabhaMjana ane mahAdeSa, A ATha uttara dizAne bhavanapationA IndronI senAo ane senAdhipationAM nAma pramANe samajavA. A prakAre bhavanapationA IndronA sAta anIka ane anIkAdhipationAM nAma prakaTa karIne have sUtrakAra kalpadronA sAta anIke ane sAta anIkAdhipationuM kathana kare che. che, sAra" ItyAdi - dakSiNa dizAnA zaka nAmanA IndranI pAse sAta anIke (senAe) ane sAta anekAdhipatio che. tenI sAta senAonAM nAma te camaranI senA jevAM ja che, paraMtu ethI senAnuM mahiSAnIkane badale vRSabhAnIka samajavuM. te sAta senAonAM nAma A pramANe kahyAM che-padAtAnIkano adhipati harigameSa deva che, pIThAnIkane adhipati vAyuM che, kuMjarAnIkane adhipati airAvata, vRSabhAnIkano adhipati dAmaddhi, rathAnIkane adhipati mAThara, nATayAnIkane adhipati veta ane gandhanIkane adhipati tumburu che. uttara dizAnA IzAna nAmanA IndranI pAse paNa sAta senAo ane sAta senAdhipatio che tenI sAta senAonAM nAma zakanI sAta senAonAM nAma pramANe ja samajavA. te senAonA senAdhipationAM nAma nIce pramANe samajavA pAtAnIkane senAdhipati laghuparAkrama che, pIThAnIkane (hayadaLane) adhipati mahAvAyu che, vRSabhAnIkane adhipati mahAdAmaddhi che, kuMjarAnIne (hastikadaLane) adhipati puSpadanta che, rathAnIka adhipati mahAmAThara che, nATyAnIkane adhipati mahAta che ane garvInIkane adhipati rati che. sanakumAra, brahma, ane zuka A traNa dAkSiNAya IndranI sAta senAe ane sAta senAdhipationAM nAma zakanI sAta senAo ane sAta anIkAdhi. pationAM nAma pramANe ja samajavA. zrI sthAnAMga sUtra : 04 281 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAhendra, lAtaka, sahastrAra prAkRta, ayuta ane audIendronI sAta senAo ane sAta senAdhipationAM nAma IzAnedranI sAta senA ane sAta senAdhipationAM nAma pramANe ja samajavA. eja vAta sUtrakAre " =aa paMjA parva jJAva adagyAsa vi thavuM" A sUtrapATha dvArA prakaTa karI che. Anata ane prAkRta, A be devaleka anukrame prAkRta ane acuta Indrone AdhIna che. tethI ja dAkSiNAtya Indro cAra ja kahevAmAM AvyA che. che . 43 amarendrAdikone pAdAtAnIka aura unake anIkAdhipatiyoM kA nirUpaNa camendra AdinA je padAtAnIkAdhipati (pAyadaLanA senAdhipati) che, tene adhIna je padAta (pAyadaLa) zreNi saMkhyA e che temanuM tathA pratyeka zreNisya sainikonI saMkhyAnuM nirUpaNa have sUtrakAra nIcenA sUtra dvArA kare che "mArA ja kari asurakumArazno" ItyAdi-(sU. 44). TIkArca-asurendra asurakumArarAja camaranA padAtAnIkAdhipati kemanI senAnI sAta kakSAe (zreNIo) kahI che. padAti senAnI paMktine kakSA kahe che. te sAta kakSAe nIce pramANe kahI che-prathamAthI laIne saptamI paryaratanI sAta kakSAe ahIM samajI levI. pratyeka kakSAmAM sinikonI saMkhyA nIce pramANe kahI che. pahelI kakSAmAM 64 hajAra, bIjImAM 1 lAkha 28 hajAra, trIjamAM 2 lAkha 56 hajAra, cethImAM pAMca lAkha bAra hajAra pAMcamImAM 10 lAkha 24 hajAra, chaThThImAM 20 lAkha 48 hajAra ane sAtamImAM 40 lAkha 96 hajAra sinike heya che, ema samajavuM have uttara dizAnA bhavanapationA bali nAmanA Indrane je mahAkrama nAmane pAtAnIkAdhipati che tenI senAnI je sAta kakSAo che temAMnI pratyeka kakSAmAM keTalA sainike che te prakaTa karavAmAM Ave che- mahAkramanI pahelI kakSAmAM 60 hajAra deve ( sinika) che. "te saM jeva" ahIM paNa AgalI kakSA karatAM pAchalI kakSAmAM bamaNAM bamaNuM siniko kahevA joIe jema ke bIjImAM 1 lAkha 20 hajAra, trIjImAM be lAkha 40 hajAra, cethImAM ja lAkha 80 hajAra, pAMcamI mAM 9 vAkha 60 hajAra, chakUmAM 19 lAkha 20 hajAra ane sAtamImAM 38 lAkha 40 hajAra sainike che, ema samajavuM joIe. dharaNane je bhadrasena nAmane pAdAtAnIkAdhipati che tenI pAyadaLa senAnI zrI sthAnAMga sUtra : 04 282 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa sAta kakSAe kahI che. bhadrasenanuM bIjuM nAma rudrasena che. dharaNa dakSiNa dizAne Idra che. bhadrasenanA pAyadaLanI pahelI kakSAmAM 28 hajAra de che, bIjImAM 56 hajAra de che, trIjamAM 1 lAkha 28 hajAra devo che eja pramANe sAtamI kakSA sudhInI kakSAonA sinikonI saMkhyA kahevI joIe. pratyeka kakSAmAM AgalI kakSA karatAM bamaNA sainike samajavA eja prakAranuM kathana mahAghoSa parvatanA IndronA 5dAtAnIkAdhipationI senAonI kakSAe viSe paNa samajavuM eTale ke bhUtAnanda, veNudeva, veNudAli, harikAnta, hariSaha, agnizikha, agnimANava, pUrNa, vaziSTha, jalakAnta, jalaprabha, amitagati, amitavAhana, velamba, prabhaMjana, gheSa ane mahAghoSa A 16 IndronA pAdAtAnIkAdhipationI senAonI sAta sAta kakSAe che ane pratyeka kakSAmAM AgalI kakSA karatAM bamaNuM sinika che ema samajavuM. upara je 16 IndronI vAta karI temAMthI 8 dakSiNAdhipati che ane 8 uttarAdhipati che. jema ke asurakumAranA camara ane bali nAmanA be Indro che. temAMthI amara dakSiNAdhipati che ane bali uttarArdhAdhipati che nAgakumAronA InAM nAma dharaNa ane bhUtAnanTa che. temAMthI maraNu dakSiNA pati che ane bhUtAnanda uttarArdhAdhipati che. e ja pramANe AgaLa paNa samajI levuM. A seLe Indrone pAdAtAnIkAdhipatinI je sAta sAta kakSAo che, te pratyeka kakSAmAM keTalA keTalA sinikei che te "qui' ityAdi sUtrapATha dvArA sUtrakAre prakaTa karyuM che. devendra devarAja zakane je pAdAtAnIkAdhipati che tenuM nAma hariNe gamelI deva che. tenI pAdAtAnIka ( pAyadaLa) senAnI sAta kakSAe che. te kakSAonAM nAma pahelI kakSA, bIjI kakSA, trIjI kakSA, ItyAdi samajavA camaranI vaktavyatAmAM jevI kakSAe prakaTa karavAmAM AvI che evI ja kakSAo ahI paNa samajavI joIe. pratyeka kakSAmAM sinikonI saMkhyA paNa e ja pramANe samajavI e ja vAta sUtrakAre "gvuM kahA camaraNa tA jAva anuyara" A sUtrapATha dvArA prakaTa karI che. paraMtu temanA pAdAtAnIkAdhipationAM nAma jadAM judAM che. te nAma AgalA sUvamAM prakaTa karavAmAM AvyA che. e ja vAta sUtrakAre "TT TcattAgacAvi te pupamaLiyA" A sUtrapATha dvArA prakaTa karI che zakrathI laIne azruta paryantanA 10 IndronA pAdAtAnI. kAdhipatinI senAnI prathama kakSAmAM keTalA sinike che te "prApta karavAnIrUM" ItyAdi sUtrapATha dvArA prakaTa karavAmAM AvyuM che. zakanA pAdAtAnIkAdhipati harigamelI devanI senAnI prathama kakSAmAM 84 hajAra deva (sainika de) che, IzAnanA laghuparakama nAmanA pAdAtAnIkAdhipatinI senAnI prathama kakSAmAM 80 zrI sthAnAMga sUtra : 04 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40, 30, 20 pahelI kakSA hajAra devA che, eja pramANe sanatkumArathI laIne acyuta paryantanA indronI pAdAtAnIkAdhipatinI senAnI prathama kakSAmAM anukrame 72, 70, 60, 50, ane 10 hajAra sainike che. darekanI mIjI kakSAmAM sainikasa khyA karatAM khamaNI samajavI. eja pramANe sAtamI kakSA sudhInI kakSAemAM AgalI kakSA karatAM khamaNI sakhyA samajavI, khIjI karatAM trIjImAM khamaNI, trIjI karatAM cAthImAM khamaNI, ceAthI karatAM pAMcamImAM khamaNI, pAMcamI karatAM chaThThImAM khamaNI ane chaThThI karatAM sAtamI kakSAmAM khamaNI sainikasakhyA samajavI. 5 rU. 44 // A badhuM kathana vacana vaDe ja samajAvI zakAya che, tethI have sUtrakAra vacananA bhedetu nirUpaNa kare che-" sarjAze vacaviSThava vaLatte ' ityAdi-- sAta prakArake vacanavikalpoMkA nirUpaNa vacanavipa ( vacanatA prakArA) sAta kahyA che-(1) AlApa, (2) anAlApa, (3) ulApa, (4) anullApa, (5) salApa, (6) pralApa ane (7) vilApa alpa bhASaNane AlApa kahe che. kutsita bhASaNa karavuM' tenuM nAma anAlApa che. ahIM ' an ' upasarga kutsita amAM athavA alpAmAM vaparAyA che. jAjA vaLatamujIAva: '' kAku pUrvaka ( kAkalUI pUrvaka varNana karavuM tenu' na ma ullApa che, 66 ' anujAo mudurgASA: " vAravAra melyA karavuM tenu' nAma anulApa che. " saMjJAo mALa mithaH " parasparanI sAthe vAtacIta karavI tenuM nAma salApa che. anaka vAta karavI tenuM nAma pralApa che--kahyuM paNa che ke " proDanarthamAvaLam '' pralApa ja jyAre aneka prakAranA hAya che, tyAre tenuM nAma vilApa athavA vipralApa thaI jAya che. ! sUtra 45 5 1. kAkvA varNanamullApaH, 2 anulApo muhurbhASAH 3 saMlApo bhASaNa mithaH 4 pralApo'narthaM bhASaNam. zrI sthAnAMga sUtra : 04 284 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ binayake svarUpanA nirUpaNa AgalA sUtramAM vacananA bhede prakaTa karavAmAM AvyA. temAMthI keTalAka vacana bhedano vinayane nimitte paNa prega thato hoya che. tethI have sUtrakAra vinayanA bhedanuM kathana kare che-"sattavi vinA" ItyAdi-(sU 46) vinaya sAta prakArane kahyo che. AtmAne vaLagelAM ATha prakAranA karmone jenA dvArA nAza karavAmAM Ave che, tenuM nAma vinaya che te vinayanA nIce pramANe sAta prakAra kahyA che (1) jJAnavinaya, (2) dazanavinaya, (3) cAritravinaya, (4) mane vinaya, (5) vAvinaya, (6) kAyavinaya, ane (7) leke pacAravinaya. jJAnavinaya pAMca prakAranA jJAnarUpa-eTale ke AbhinibaMdhijJAna, kRtajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna rUpa-hoya che. athavA A pAMca prakAranA jJAnene viSaya kare-temanA pratye bahu mAna, bhaktibhAva Adi rAkhavA tenuM nAma jJAnavinaya che. kahyuM che ke marI ta vamaLA" ItyAdi. darzana eTale samyakatva. A samyaktvane sadbhAva have tenuM nAma ja samyatva vinaya athavA darzanavinaya che athavA darzana ane darzanavALAmAM abheda mAnIne darzanaguNAdhika puruSane vinaya kare-tenI zuzraSA karavI, tenI azAtanA na karavI tenuM nAma paNa darzanavinaya che. kahyuM paNa che ke " sukULA kaLAtAcaLa" ItyAdi. darzanaviSaka vijyanA zuBSaNa ane anAzAtanA nAmanA be bheda kahyA che. darzanaguNasaMpanna puruSane A banne prakAre vinaya karavAmAM Ave che. temAMthI zuzraSaNa vinayanA dasa prakAra kahyA che.-(1) stavana vaMdanArUpa sarakAra vinaya (2) abhyathAna vinaya karavA egya sAdhune joIne athavA te sAdhu samIpamAM Ave tyAre Asana parathI UbhA thavA rUpa vinayanuM nAma adbhutthAna vinaya che. (3) sanmAna vinaya-sAdhuone apAtrAdikanuM samarpaNa karavuM tenuM nAma sammAna vinaya zrI sthAnAMga sUtra : 04 285 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. (4) gurujanane besavAne mATe bhAdarapUrvaka Asana bichAvIne temane kahevuM ke " Apa ahI` birAjo. (5) jyAre gurujana UThIne cAlavA mAMDe tyAre temane mATe eka sthAnethI khIje sthAne Asana laI javuM. (6) khAra Avaka pUrvaka va'dhruNA karavI. (7) manne hAtha joDavA, (8) gurujanane AvatAM joine temanI samakSa javu' eTale ke darzana sapanna gurune AvatAM joIne temanI sAme javuM, (9) dazanAdhika ( samakitathI meATA ) besI jAya tyAre temanI pa. pAsanA karavI ane (10) darzanAdhika jyAre gamana kare tyAre temanI pAchaLa pAchaLa cAlavuM' A prakAre zuSaNA vinaya che. anucita kriyA karavAthI dUra rahevA rUpa anAzAtanA vinayanA nIce pramANe 15 prakAranA kahyA che huM zilpyAra dhana mArthAya " ityAdi (1) tIrthaMkaranA vinaya, (2) tIthakara prarUpita dharmone vinaya, (3) AcAya nA vinaya, (4) upAdhyAyane vinaya, (5) sthaviranA vinaya, (6) kulanA vinaya, (7) gaNuneA vinaya, (8) sa`ghaneA vinaya, (9) sAMbhogikane vinaya, (10) kriyA vinaya, (11 thI 15) matijJAna mATe Adi pAMca jJAnanA vinaya. tIrthaMkaranI azAtanA na karavI joie, ane tIthakara prarUpita dharmanI azAtanA paNa karavI joie nahI, A prakAranA vicAra karIne je jIva tItha - karanI anAzAtanAmAM ane tIrthaMkaranI pratipAdita dharmanI anAzAtanAmAM pravRtta rahe che, evA jIvane tIrthaMkara anAzAtanA vinaya sa'padma kahe che. eja pramANe bAkInA 13 prakAro viSe paNa samajavuM. tItha kara, dharma Adi zabdone atha sugama che samAna samAcArIvALA je sAdhue hAya che. temane sAMbhagika sAdhuo kahe che. AstikatAnuM nAma kriyA che. A paMdara prakAranI anAzAtanAnI jema bhaktibahumAna, eTale ke bhakti rUpa bahumAna karavuM te 15 paMdara prakAranu che. tathA vadhuvAda arthAt prazaMsA karavI te 15 5 dara e ane anAzAtanA rUpa hovAthI anAzAtanA vinA kula 45 prakAra thAya che kahyuM paNa che ke--- yavvA puLa mI " ityAdi. A gAthAnA artha spaSTa che. prazasA karavI tenuM nANu varNavAda che have cAritra vinayanuM spaSTIkaraNu karavAmAM Ave che. cAritra-kriyA-rUpa je vinaya che tene athavA cAritra pratye zraddhA Adi rUpa je vinaya che tenuM nAma cAritravinaya che. eTale ke sAmAyika Adi kriyAe pratye zraddhA rAkhavI, kAyA dvArA temanI ArAdhanA karavI, ane bhavya jIvAnI samakSa tenuM pratipAdana karavuM tenuM nAma cAritravinaya che. kahyuM paNa che ke" ityAdi. A gAthAnA atha uparanA kathanamAM 66 sAmAiyAicaraNassa ja spaSTa thaI gayA che. zrI sthAnAMga sUtra : 04 286 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) mane vinaya vinayane yogya sAdhuo pratye manamAM saddabhAva rAkhave, suMdara ane sAtvika vicAra karavA ane kharAba vicArono parityAga kare tenuM nAma manevinaya che. eja pramANe vAvinaya viSe paNa samajavuM. (7) lekavyavahAranA heturUpa athavA lekavyavahAra rUpa je vinaya che tenuM nAma lekepacAravinaya che. have sUtrakAra mana, vacana ane kAyanA prazasta ane aprazarata bhedenA sAta-sAta prakAranuM kathana kare che-"uttarathamanovijJA" ityAdi- suMdara vicArAtmaka athavA sadvicArAtmaka je mane vinaya che tenA nIce pramANe sAta prakAra kahyA che-(1) apApaka (2) asAvadya, akriya, (4) nipakaleza, (5) anAsakara, (6) akSapikara ane (7) abhUtAbhisaMkramaNa. zubhavicAra rUpa je mAnasika vikalpa che, tene apApaka mane vinaya kahe che. adattAdAna Adi 35 je jagusita karma che, tene sAvadya gaNavAmAM Ave che. je mAnasika vicAradhArAmAM A sAvadyano AdhAra levAmAM Avato nathI. te prakAranI vicAradhArAne asAvadya vinaya rU5 mAnavAmAM Ave che. A asAvadya mAnasika vinaya cerI Adi gahita karmonA avalaMbanathI rahita hoya che. je mAnasika vicAradhArAne viSaya kAyikI kriyA Adi kiyAe hete nathI, te mane vinaya sAdhujanene mATe kahe che. A prakriya mane vinaya sAdhujanene mATe ayogya evI kAyikI Adi kriyAothI varjita hoya che, nirupakalezamane vinaya-jenA dvArA manuSyanuM citta DAmADoLa thaI jAya che evAM zekAdine upakaleza kahe che jenuM citta A prakAranA upakalezathI rahita hoya che tene nirupakaleza kahe che. zekAdi kalezathI rahita je mAnasika vicAra che tenuM nAma nirupaleza manevinaya che. je vicAradhArA jIva rU5 taLAvamAM karmarUpa jalanA AgamananA kAraNa rUpa hoya che. karmabandhanA nimitta rUpa hoya che, tene Asakara kahe che. e sthA0-91 zrI sthAnAMga sUtra : 04 287 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Asava karanArI je vicAradhArA hotI nathI te vicAradhArAne anAsakara kahe che. evI anAmravakara vicAradhArA prANAtipAta Adi rUpa AsavathI rahita hoya che. tethI evI anAmravakara vicAradhArAne anAsravakara mane vinaya kahe che. sva ane parane kaSTa pahoMcADanArI je vicAradhArA che tene kSapikara vicAra dhArA kahe che je vicAradhArA evI hotI nathI tene akSapikara kahe che. tethI sva ane parane pIDA pahoMcADavAthI rahita evI vicAradhArA che te akSarapakara mane vinayarUpa che abhatAbhisaMkramaNa-je vicAradhArAvaDe prANIonuM upamardana karAya che te vicAradhArAne bhUtAbhisaMkramaNa kahe che. je vicAradhArAmAM evuM bhUtAbhisaMkramaNa thatuM nathI, te vicAradhArAne abhUtAbhisaMkramaNa rUpa mane vinaya kahe che. prazasta mane vinayanA nIce pramANe sAta bheda kahyA che (1) pApaka, (2) sAvagha, (3) sakriya, (4) sopakaleza, (5) Asavakara, (6) kSapikara ane bhUtAbhisaMkramaNa aprazasta mane vinaya akuzalacintana rUpa hoya che. apApaka mane vinaya Adi sAta prakAranA prazasta mane vinaya karatA A sAta aprazasta mane vinayanuM viparIta svarUpa samajavuM. eja vAta ahIM TIkA. kAre nIcenA sutrapATha dvArA prakaTa karI che-"pUkirathALe gaNitanAtra cothaH" eja pramANe vAvinayanA paNa aprazasta ane prazasta nAmanA be bheda paDe che. prazasta vAvinayana nIce pramANe sAta bheda paDe che-(1) apApaka vAvinaya, (2) asAvadya vAgavinaya, (3) sAvadya vAgavinaya eja pramANe prazasta mane vinayanA vAvinayanA paNa pApaka vAvinaya, sAvagha vAvinaya Adi sAta bhede samajavA. prazasta kAyavinayanA nIce pramANe sAta prakAra paDe che (1) Ayukta gamanarUpa kAyavinaya (upayoga sahita cAlavuM te) (2) Ayukta sthAnarUpa kAyavinaya, (3) Ayukta niSadarUpa kAyavinaya, (4) Ayukta vagUvartanarUpa kAyavinaya, (5) Ayukta ulaMghanarUpa kAyavinaya (6) Ayukta prasaMghanarUpa kAyavinaya, ane, (7) Ayukta sarvendriyagajanatA. zrI sthAnAMga sUtra : 04 288 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upagapUrvaka gamana karavuM tenuM nAma Ayukta gamana rUpa kAyavinaya che. athavA "gAyuktAmara ( A eka pada che. tene artha A pramANe thAya chepratisaMlIna gavALAnuM (Idriyone gupta karanAranuM) je gamana che tenuM nAma Ayuktanamana che. e ja pramANe bIjA bhedenA artha paNa samajI levA. ahIM sthAna pada kAryotsarganuM vAcaka che, niSadana eTale besavuM " guvartana" eTale paDakhuM badalavuM athavA sUvuM"ulaMdhana" eTale kardama Adine eka vakhata oLaMgave, " pralaMghana" eTale kardama Adine vAraMvAra eLaMgavA, "sandriya ce. janatA" eTale samasta Indriyene zubha vyApAramAM pravRtta karavI. aprazasta kAyAganA paNa sAta bheda paDe che. ahIM anAyukta vizeSaNa lagADIne anAyukta gamatarUpa kAyavinaya Adi uparyukta sAta bheda samajavA. prazasta mana, vacana ane kAyanA vinaya viSe evuM kahyuM che ke " meLavavAno ItyAdi A kathanane bhAvArtha A pramANe che-AcArya AdinA viSayamAM sarvadA akuzala mana, vacana ane kAyane niSedha karo ane kuzala mana, vacana ane kAyanuM udIraNa karavuM, te prazasta mana, vacana ane kAyane vinaya che, tathA aprazasta mana, vacana ane kAyane vinaya tenA karatAM viparIta svarUpavALo hoya che. A rIte mana, vacana ane kAyanA prazasta bhede ane apazasta bhedanuM nirUpaNa karIne have sUtrakAra lekopacAra vinayanA sAta bhede prakaTa kare che- ronnovALarg" ItyAdi lokapacAra vinayanA nIce pramANe sAta bheda kahyA che (1) abhyAsa vartitva, (2) paracchandAnuvati, (3) kArya hetu, (4) kRtapratikRtitA, (5) Atma gaveSaNatA, (6) dezakAlAjJatA, ane (7) sarvArthomAM apratimatA. thatAdhyayana karavAnI abhilASAvALA ziSyanuM AcAryAdinI pAse je rahevAnuM thAya che tenuM nAma ja abhyAsavartitva che. AcAryAdinA abhiprAya pramANe ja potAnI pravRtti rAkhavI tenuM nAma parachandAnavartitva che. "temaNe mane mRtanuM adhyayana karAvyuM che, tethI mAre temanI pAse ghaNuM ja vinayapUrvaka rahevuM joIe." A prakArane manamAM vicAra karIne je ziSya zratane abhyAsa karAvanAranI sAthe vinayapUrvaka rahe che, te prakAre rahevA rUpa kArya hetu lokapacAra vinaya samaja. "AhAra Adi lAvI devA rUpa sevA karavAthI guru mArA upara suprasanna raheze ane mane zrata pradAna karIne mArA upara pratyupakAra karaze." A prakAranI bhAvanAthI gurujanene mATe AhArAdi lAvI ApavA rUpa je vinaya che tene kRtapratikRtitA rUpa leke pacAra vinaya kahe che. koIne dvArA prerita karAyA vinA-Apa meLe ja sAdhu samudAyamAM sukha ane duHkhanI gaveSaNa karavI tenuM nAma. AtmagaSaNatA rUpa le ke pacAra zrI sthAnAMga sUtra : 04 289 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaya athavA-"gAnA " A prakAranI saMskRta chAyA ahIM levAmAM Ave, te A padane A pramANe artha thAya che-Aptajana tarIke ja teo mArA Akhaja che, A prakArane vicAra karIne sAdhu samudAyamAM sustha dusthAnI gaveSaNa karavI tenuM nAma AsagaveSaNatA che. athavA te padanI saMskRta chAyA "AvepArA" levAmAM Ave, te ahIM e artha thAya che ke-rogA. dithI pIDAtA sAdhuone mATe auSadhAdinI gaveSaNatA che. (6) dezakAlajJatA-avasarane lAyaka arthane (padArthane ) saMpAdana kara. vAnI je abhijJatA che, tenuM nAma dezakAlajJatA che. (7) samasta prajamAM guru Adikane anukUva thaI janAruM je vartana che, tenuM nAma sarvArthomAM apratimatA che. | sU. 46 che samughAtake svarUpanA nirUpaNa uparanA sUtramAM vinayanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. A vinaya vaDe kamene ghAta thAya che, tathA samuddaghAtAvasthAmAM karma ghAta viziSTatara thAya che. tethI have satrakAra samuddaghAtanI prarUpaNa kare che satta samughAthA guLA" ItyAdi-(sU 47) TIkAtha-nIce pramANe sAta samuddaghAta kahyA che--(1) vedanA samudraghAta, (1) kaSAya samudraghAta, (3) mAraNAntika samuddaghAta, (4) vaikiya samudRghAta, (5) taijasa samadughAta, (6) AhAraka samughAta ane (7) kevalisamuddaghAta. yathA svabhAvasthita AtmapradezonuM vedanA Adi sAta kAraNone lIdhe svabhAvamAMthI je pariNamana thAya che tenuM nAma samuddaghAta che. A kathanane bhAvArtha nIce pramANe che jyAre AtmA vedanAdi samuddaghAtagata hoya che, tyAre te vedanAdi samu. dughAta gata hoya che, tyAre te vedanA AdinA anubhavarUpa jJAnathI parita ja zrI sthAnAMga sUtra : 04 290 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che-anya jJAnathI pariNata hoto nathI. samuddaghAtamAM rahela AtmA, AtmapradezanI sAthe saMkSiNa vedanI vedanIya Adi karma pravRtio ke jenuM kAlAntare vedana karavAnuM hoya che temane udIraNAkaraNa dvArA kheMcIne udayAvalikAmAM prakSipta kare che, tene lIdhe temanI nirjarA thAya che. samudraghAta zabdamAM je baha vacanane prayoga thayo che te samadughAtanI anekatAne kAraNe thayo che. vedanA AdinA bhedathI samuddaghAtamAM je saptavidhatA prakaTa karavAmAM AvI che. tenuM spaSTIkaraNa nIce pramANe che-- vedanA samudaghAtakAlAtare bhegavavAne je je asAtavedanIya kAma pudagale che temane udIraNakara dvArA udayAvalikAmAM kheMcIne temanI je nirjara karavAmAM Ave che, tenuM nAma vedanA samudughAta che. samuddaghAta eTale nirjarA karavI te. AtmA jyAre vedanA samuddaghAtagata hoya che, tyAre te asatAvedanIya karma pudgalanI nirjarA kare che. vedanAthI pIDita e chava anantAnanA karmaskAthI vIMTaLAyelA Atmapradezane zarIranI bahAra paNa kADhe che ane zarIranI bahAra kADhelA te Atmapradeze vaDe vadana, jaThara AdinA khAlI sthAne ane karNa skandha AdinA apAntarAlene bharI de che, ane e pramANe bharI daIne te AyAma (laMbAI) ane vistAranI apekSAe zarIra pramANu kSetrane vyApta karIne amuhurta pramANu kALamAM te ghaNAM ja vadhAre asAtAdanIya pudgalenI nirA karI nAkhe che. (2) kaSAya samughAta-pAdi kAne vaza thaIne je samudughAta karavAmAM Ave che tene kaSAya samudraghAta kahe che. te kaSAya samudraghAta kaSAya nAmanA cAritra mehanIya karmanA AzrayavALa hoya che. jayAre tIvra kaSAyanA udayathI jIvamAM AkuLatA AvI jAya che, tyAre tIvra kaSAyanA udayathI AkULa thayelo jIva pitAnA pradezone bahAra kADhe che. bahAra kADhavAmAM AvelA te pradeza vaDe te vadana, udara AdinA chidrone ane karNa skandha AdinA apAntarAlene bharI zrI sthAnAMga sUtra:04 291 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ de che. tyArabAda te AyAma ane vistAranI apekSAe dehamAtra kSetrane vyAsa karI daIne antarmuhUta sudhI tyAMja rahe che. tyAM eTalA samaya sudhI rahIne te ghaNAM ja adhika kaSAya karma pudgaleAnI nirjarA karI nAkhe che, mAraNAntika samuddhAta-maraNane samaye je samuddAta thAya che tenuM nAma mAraNAntika samuddAta che jyAre antarmuhUta pramANe Ayu khAkI rahe che, tyAre A samudAta thAya che. mAraNAntika samuddAtavALA jIva peAtAnA Atma pradezane zarIramAMthI bahAra kADhe che ane bahAra kADhavAmA AvelA te A pradeza vaDe vana, udara AdinA chidrone ane skandhAdi apAntarAlene bharI Ta che. tyAra bAda te viSNu'bha ane mAhulya ( paheALAI ane jADAI )nI apekSAe peAtAnA zarIra pramANathI adhika AchAmAM eAchA AMgaLanA asaMkhyAta bhAga pramANu ane vadhAremAM vadhAre asakhyAta ceAjana pramANa kSetrane eka dizAmAM byAsa karIne eka antamuhUta sudhI tyAM rahe che. eTalA samaya sudhI tyAM rahelA te jIva AyuSka karma pudgalAnI nirjarA karI nAkhe che. (4) vaikriya samuddhAta--vaikriyalabdhivALAnu` vaikriya-utpAdanane mATe je Atmapradezane khahAra kADhavAnuM thAya che, tenuM nAma vaikriyasamudghati che. A kathananA bhAvAtha nIce pramANe che-- vaikriya samudraghAta yukta jIva potAnA AtmapradezeAne zarIranI bahAra kADhIne zarIranA viSNubha ( paheALAI) ane mAhasya ( jADAi ) pramANa ane AyAmanI ( labAinI ) apekSAe sakhyAta yAjana pramaNa daMDAkAra rUpe banAve che, ane banAvIne pahelAMnA khaddha evAM yathA khAdara pudgaleAnI nirA kare che. kahyuM pazu che. ke-- vaivicalamukhyAO " ityAdi zrI sthAnAMga sUtra : 04 292 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) tejasa samuddAta - je samuddAta teolezyA nIkaLavAne samaya thAya che ane je samudUdhAta taijasa samuddAta taijasa nAmakarmanA AzrayavALA hAya che, te samudghAtanuM nAma tejasa samuddAta che. A kathanane bhAvAtha nIce pramANa che-tejo nisaga labdhivALA sAdhu jyAre kAi kAraNane lIdhe kredhAyamAna thAya che, tyAre te sAta ATha DagalA AgaLa jaIne vikala ane khAhulyanI apekSAe zarIra pramANa ane AyAmanI apekSAe sakhyAta ceAjata pramANu pAtAnA AtmapradezeAne daMDanA AkAre zarIramAMthI bahAra kADhe che ane jenA upara te sAdhu krudhAyamAna thayA hAya che tene khALIne bhasma karI nAkhe che. A pramANe dagdha karIne te sAdhu te kriyA vaDe ghaNAM ja adhika tejeya zarIranA nAmakamanA pudgalAnI nirjarA kare che. (6) AhAra samuddghAta-prANIdayAne nimitte, RddhinuM dazana karAvavAne nimitte, chadmasthApagrahaNane nimitta ane sa'zayanA nivAraNune mATe arthAt jinezvaranI samIpe javAne nimitte, viziSTa labdhinA prabhAve karIne cauda pUrva dhArInA dvArA je zarIranuM nirmANu thAya chaeN, te zarIrane AhA raka zarIra kahe che. tenA prAramane nimitte je samuddAta thAya che tene AhAraka samudUdhAta kahe che, AhAraka samu AtathI yukta thayele muni jIvapradezane zarIramAMthI bahAra kADhIne temane zarIranA viSNubha ane khADulyanI kharAkhara daDAkAra rUpe pariNumAve che. AyAmanI apekSAe A DAkArarUpa pariNamana sakhyAta ceAjanapramANavALuM hAya che. A pramANe karIne te yathA khadira AhA raka zarIra nAmakarmanA pudgalAnI nirjarA kare che. keli samrudhdhAta--jene mekSanI prApti thavAne mAtra antamuhUrta pramANu kALa ja khAkI rahyo che evA kevalI dvArA bAkInA vedanIya, Ayu, nAma ane geAtra, A karmAzAneA nAza karavAne mATe je samuddAta karavAmAM Ave che, te samruddhAtane kevila samuddhAta kahe che. A samuddAta vaDe kevalI bAkInAM vedanIya Adi karma pudUgalAnI nirA kare che, ema samajavuM. zrI sthAnAMga sUtra : 04 293 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sAta samuddaghAtamAMnA pahelA 6 samuddaghAta asaMkhyAta samayanA hoya che, paraMtu kevali samudUghAta ATha samaya hoya che. 24 daMDakanA jIvamAMthI mAtra manuSyamAM ja A sAte sAta samuddaghAtane sadbhAva hoya che. tethI ja sUtrakAre "manuari #ra" A prakArane sUtrapATha ahIM kahyo che sU nA nihAM ke svarUpanA nirUpaNa A samudaghAta Adi vastuonI kevali bhagavAne prarUpaNa karI che je manuSya jinendra pratipAdita vastuonI prarUpaNa anyathA rUpe kare che teo pravacanathI bAhya gaNAya che. evAM pravacanabAhya manuSyomAM niddhanI prarUpaNA kare che-"samart of manavamo mAvANa" ItyAdi-(sU. 48). TIkArtha_zramaNa bhagavAna mahAvIranA tIrthamAM nIce pramANe sAta pravacana kahyA che--(1) bahurata. (2) jIvaprAdezika, (3) avyaktika, (4) sAmuhika, (5) kiya, (6) vairAzika ane (7) addhika. jinendra Agamane jeo apalApa kare -tenI viparIta rUpe prarUpaNa kare che, evA AgamAyalApI jIvane niha kahe che. (1) bahurata niva-jeo evuM mAne che ke ghaNA samayamAM kArya niSpanna thAya che-eka samayamAM kArya niSpanna thatuM nathI, A prakAranI mAnyatA dharAvanArA jamAlinA anuyAyIone bahurata niddhava kahe che, zrI sthAnAMga sUtra : 04 294 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) jIvapradezika nidbhava-jIvanA caramapradeza ja jIva che, evI jemanI mAnyatA che evA caramapradezane ja jIva mAnanArA leAkeAne chatrapradezika niya kahe che. A matavAdIenI evI mAnyatA che ke eka pazu pradezathI nyUna jIva jIvarUpa hAtA nathI. tethI eke eka pradezeAthI pUNa hoya evA jIyane jIvarUpa kahI zakAya che. A prakAre caraNapradezamAM caramapradezamAM jIvatvanI prarUpaNA karanArA tithyagusAcAyanA matane anusaranArAeAne jIvapradezika nirdeva kahe che. (3) avyaktika--" ahIM e vAta kevI rIte jANI zakAya ke A sayata che ane A asayata che, tethI A badhu avyakta che" sayatAniA parijJAnanA viSayamAM, A prakAranI sa Mdigdha mAnyatA jee dharAve che temane avyaktika kahe che. ASADhAcAyanA matane mAnanArA loko A prakAranI sadigdha mane dazAvALA che. (4) sAmuodika--je vastunI utpatti thAya che, tenA sapUrNa rUpe vinAza paNa thAya che, eTale ke samasta vastuo kSaNika che, A prakAranI mAnyatA dharAvanArA azvamitranA anuyAyIone sAmucchedika niddava kahe che. (5) Trekiya nidbhava--eka samayamAM e kriyAnA anubhava thAya che, mA prakAranI mAnyatA dharAvanArA ga`gAcAryanA anuyAyIone vaikriya nihava kahe che. (6) trarAzika--jIva, ajIva, ane neAjIva ne!jIva A prakAranI traNa rAzio che, evu mAnanArA SaDulakanuM bIju nAma rahagupta paNa ApavAmAM AvyuM che, .. addhika-- jIva vaDe pRSTa thayeluM karmI skandhanI jema baddha hatuM nathI," A prakAranI jemanI mAnyatA che temane akhalika kahe che. teo sRSTa karmanA vipAkanA prarUpakA hoya che. geASThAmAhilanA anuyAyIe A prakAranA mata dharAve che. A sAte pravacana niveAnA dharmAMcArInAM nAma anukrame A pramANe d-(1) jamAli, (2) tiSyagupta, (3) ASADhAcAya, (4) azvamitra, (5) zrI sthAnAMga sUtra : 04 295 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMgAcArya, (6) SaDulaka (rohagupta) ane (7) gejhamAhila. A dharmAcAryonI nagarIonAM nAma nIce pramANe samajavA - jamAli zra vastImAM, tiSyagupta riSabhapuramAM, ASADhAcArya zvetAmbikA nagarImAM, azvAmitra mithilA nagarImAM, gaMgAcArya ulakAtIra nagarImAM, SaDUlaka-rAhagupta aMtaraMjIkA nagarImAM ane ochAmAjila dazapura nagaramAM thaI gayA hatA. A sAte niha viSe vadhu mAhitI meLavavAnI IcachAvALA pAThakae uttarAdhyayana sUtranA trIjA adhyayana para mArA dvArA lakhAyelI priyadazinI TIkA vAMcI javI. | sU 48 | uparyukta ni caturgatika saMsAramAM paribhramaNa karatAM thakAsAtAyAtane jogavaze, te kAraNe have sUtrakAra sAtAsAtanA svarUpanI prarUpaNA kare che- sAtA aura asAtAke svarUpanA nirUpaNa "nAyAvenijhara1 of darama " ItyAdi-(sU 49) TIkArtha-sAtavedanIya karmane anubhAva sAta prakArane kahyo che. eTale ke sukhanA kAraNabhUta karmane vipAka-udayarasa-sAta prakArane kahyo che-(1) mane jJa zabda, (2) mane jJa rUpa, (3) manojJa rasa, (4) manojJa ganya, (5) mane jJa sparza, (6) mananI sukharUpatA ane (7) vacananI sukharUpatA, "saMghA"nI saMskRta chAyA "mA" paNa thAya che. A saMskRta chAyAnI apekSAe che ane sAtame prakAra mananI zubharUpatA ane vacananI zubharUpatA thAya che. A prakAranA arthanI daSTie sAtAnA anubhAvamAM kAraNabhUta hovAthI zubhatAmAM sAtAnubhAvatA samajavI, sAtavedanIya karma karatAM viparIta evuM je asAtavedanIya karma che tene anubhAva (karmonuM phala bhegavavAnI zakti) paNa sAta prakArane samajo--(1) amane zabda, Adi sAta prakAre pUrvokta prakAre karatAM viparIta rUpe ahIM kahevA joIe che sU. 49 che sAtA ane asatAvALA deva hoya che, tethI have sUtrakAra te devonA eka prakAra rUpa je jAtigmadeve che, temanI prarUpaNA kare che-- jyotiSka devoMkA nirUpaNa bALakane sattatAre vAre ' ityAdi-(phU. 50) sUtrArtha-maghA nakSatra sAta tArAvALuM che. abhijita Adi sAta nakSatrane pUrva dvArika kahyA che. te sAta nakSatranAM nAma nIce pramANe che-(1) abhijita, (2) zravaNa, (3) ghaniSThA, (4) zatabhiSaka, (5) pUrva bhAdrapadA, (6) uttara bhAdrapadA, (7) revatI, zrI sthAnAMga sUtra : 04 296 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIcenA sAta nakSatrane dakSiNa dvArika kahyA che--(1) azvinI, (2) bharaNI (3) kRttikA, (4) rohiNI, (5) mRgazIrSa, (6) Adra, ane (7) punarvasu. nIcenA sAta nakSatrane pazcima dvArika kahyA che-(1) puSya, (2) azleSA, (3) maghA, (4) pUrvA phAgunI, (5) uttarA phAlganI, (6) hasta ane (7) citrA, nIcenA sAta nakSatrane uttara dvArika kahyA che-(1) svAti, (2) vizAkhA, (3) anurAdhA, (4) jayeSTha , (5) mUla, (6) pUrvASADhA ane (7) uttarASADhA. pUrva dizA rUpa jemanuM dvAra che, evAM nakSatrane pUrva dvArika kahe che jyAre A abhijita Adi sAta nakSatra pUrva dizAmAM hoya che, tyAre janArane lAbhanI prApti thAya che. e ja pramANe dakSiNa dvArika, pazcima dvArika ane uttara dvArika nakSatranA viSe paNa samajavuM. nIcenA sAta nakSatrone dakSiNa dvArika kahyA che--(1) azvinI, (2) bharaNI (3) kRttikA, (4) rohiNa, (5) mRgazIrSa, (6) Adra, ane (7) punarvasa. nIcenA sAta nakSatrane pazcima drarika kahyA che-(1) puSya, (2) azleSA, (3) maghA. (4) pUrvA phAgunI, (5) uttarA phAgunI, (6) hasta ane (7) citrA. " nIcenA sAta nakSatrane uttara dvArika kahyA che-(1) svAti, (2) vizAkhA, (3) anurAdhA, (4) meSa, (5) mUla, (6) pUrvASADhA ane (7) uttarASADhA. pUrva dizA rUpa jemanuM dvAra che, evAM nakSatrane pUrva dvArika kahe che jyAre A abhijita Adi sAta nakSatra pUrva dizAmAM hoya che, tyAre janArane lAbhanI prApti thAya che. e ja pramANe dakSiNa dvArika, pazcima dvArika ane uttara dvArika nakSatranA viSe paNa samajavuM. A nakSatranA viSayamAM judA judA pAMca mata pracalita che. kahyuM paNa che ke--" taragha haju rumA paMca pavittI ittAgo" ItyAdi-eka mAnyatA pramANe kRttikA Adi sAta nakSatrone pUrvadvArika kahyA che. bIjI mAnyatA pramANe maghA Adi sAta nakSatrane pUrvadvArika kahyA che. trIjI mAnyatA pramANe dhaniSThA Adi sAta nakSatrane pUrvArika kahyA che jethI mAnyatA pramANe azvinI Adi sAta nakSatrane pUrvadvArika kahyA che. pAMcamI mAnyatA pramANe bharaNI Adi sAta nakSane pUrvadvArika kahA che, zrI sthAnAMga sUtra : 04 297 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parantu ame evuM kahIe chIe ke aphrijit Adi sAta nakSatrA pUrva dvArika che" badhA pakSeAnI mAnyatA pramANe pUrvandvArika nakSatrA pachI dakSiNudvArika Addhi sAta sa.ta nakSatronuM kathana paNa ahI karavuM joie. have chaTThA matanA Azraya laI te nIcenAM sUtreAnuM kathana karavAmAM Ave che lekamAM prathama matane AdhAre evu kahevAmAM AAve che ke-- 66 nAya ( mrUtti jAya ) vRkSa '' ItyAdi ( dahena yamRkSa sasaka' ) = kRtikAdi sAta nakSatra (phenthrAM) pU'krizAnA che, saddhi sAta nakSatra ( cAthAmAM ) dakSiNa dizAnA che, anurAdhAdi sAta nakSatre ( varasyAM ) pazcima dizAnA che ane niSThAdi sAta nakSatra (saumyAM vizi) uttara dizAnA A pramANe abhijita Adi 28 nakSatrAnuM ahIM kathana karavAmAM AvyuM che. have agni kANuthI zarU karIne vAyavya kANu sudhI jo eka rekhA doravAmAM Ave, te te rekhAne ' paridhaMDa ' kahe che. (narALA trimulapruvasa'tAM) sAmenA nakSatrAmAM janArA manuSyeAnI (mane) yAtrAmAM zubhaphalanI prApti thAya che. have madhyama phulanA prakAro kahevAmAM Ave che-( pUrvaisata)(1) pUrvadizAmAM je sAta nakSatrA kahyAM che, tee ( raphIvA madhyamam ) uttara dizAnI yAtrAmAM madhyama che eja pramANe (pUrvAcAaurIyAM) (2) uttara dizAvALA nakSatrAmAM pUrva taraphanu' gamana madhyama phUladAyI che (3) dakSiNa dizAnAM nakSatro pazcima dizA mATe ane pazcima dizAnAM nakSatrA dakSiNa mATe madhyama che (ce nItyayAnti mUDhAH heivAmAC -aniruttavitrelAM) je mUkha vAyavya kANumAMthI agnikeNu sudhI dorelI pirigha nAmanI rekhAne oLaMgIne musApharI kare che, teo (travittti) turata ja muzkelImAM AvI paDe che. tee je kAyane mATe jatAM hAya che te kAryamAM niSphaLatA ja prApta kare che. A kathananI spaSTatAne mATe saskRta TIkAmAM AkRti ApavAmAM AvI cheA AkRtine bhAvAtha batAvatA saskRta blAka A pramANe che-- " pUrvAdiSu caturdikSu saptasaptArkSataH / vAyavyAgneya dik saMsthaM parighaM naiva zrI sthAnAMga sUtra : 04 dhayet " r 298 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRtikAdi sAta sAta nakSatra anukrame cAre dizAomAM lakhavA joIe. tyArabAda agnikoNathI vAyavya keNu sudhI eka rekhA doravI. te rekhAne paridhadaMDa samaja. A parighadaMDathI AkRtinA be bhAga paDI jAya che. te dareka bhAgamAM 14-14 nakSatro che. A 14 nakSatravALA bhAgamAM pharavAmAM vAMdho nathI paNa parighadaMDane oLaMgIne kadI paNa musApharI karavI nahIM. je sU. 50 che devake nivAsabhUta kUTAMkA nirUpaNa devAdhikAranI prarUpaNA cAlI rahI che, tethI have sUtrakAra devanivAsa-bhUta phUTanI prarUpaNa kare che- "vaMgurIve dhIre romANe vavAra traNa" ItyAdi-(sU. 51) jabUdvIpa nAmane dvipamAM AvelA devakuonI apekSAe pUrva dizAnA saumanasa vanamAM je gajadantAkAra vakSaskAra parvata che, te parvata para sAta phUTa che. temanAM nAma-(1) siddhakuTa-A phUTa meru parvatanI pAse che, ane deva vizeSa rUpa siddhonuM nivAsasthAna che. (2) saumanasakUTaA phUTane adhiSThAtA somanasa nAmane deya che, ane A kUTa para tenA bhavane che (3) maMgalAvatI kUTa-maMgalAvatI vijaya nAmane deva A kUTane adhiSThAtA hevAthI, tenuM nAma maMgalAvatI kUTa paDayuM che. (4) devakuru kUTa-deSakuru-devakuru nAmanA devathI adhi khrita je kUTa che tene devakuru kuTa kahe che. (5) vAdevI je kuTamAM nivAsa kare che, te phUTanuM nAma vimalakUTa che (6) vastamitrA devI jyAM nivAsa kare che te kUTane kAMcanaTa kahe che. (7) dIpakumArane uttara dizAno je viziSTa nAmane indra che tenuM nivAsasthAna je kUTamAM che, te kUTanuM nAma viziSTa kUTa che. tathA jaMbudvIpamAM je devakuru che, te devakuruonI pazcima dizAmAM je gandhamAdana parvata che, te parvatanI upara je gajadantanA AkArane eka vakSaskAra parvata che, te parvata para sAta phUTa kahyAM che. temanA nAma nIce pramANe che- (1) siddhakUTa-A kUTa merunI samIpe che. ane siddha deva vaDe adhiSThita che. (2) gandhamAdana-A kUTamAM gandhamAdana devanuM nivAsa sthAna che. (3) gabdhi lAvatI kUTa-A kUTa gathilAvatI vijaya nA manA deva vaDe avichata che. (4) uttarakuru kRTa A kUTa uttarakuru nAmanA deva vaDe adhiti che. (5) sphaTika kaTa-alekamAM rahenArI je bhAzaMkarA nA manI kikumArI che, temanuM nivAsasthAna phaTika phUTa che. (6) lehitAkSa kuTa- alakamAM rahenArI bhagavatI nAmanI dikakumArInA nivAsathI A kUTa yukta che, (7) Ananda kuTa-A phUTa Ananda nAmanA devanA nivAsasthAnathI yukta che. e sU 51 che zrI sthAnAMga sUtra : 04 299 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIndriya jIvoMkA nirUpaNa phaMriyALuM sattA nAjhu kuru zohiloLI" ItyAdi-(sU pa2) TIkAtha-dvAdriya jIvenI je be lAkha yenIe kahI che, temAMthI utpanna thayelI temanI kula-keTie sAta lAkha kahI che, kAraNa ke eka ja enImAM aneka kula hoya che. jema ke gomaya rUpa eka ja nImAM-utpatti sthAnamAM-vicitra AkAravALA kRmi Adi utpanna thaI jAya che. tethI hIndriya jInI nIomAM kuvakeTi sAta lAkha kahI che. e sU. para che cayAdikA nirUpaNa kampugalene cayAdika thAya tyAre ja jIva dvAndrayAdaka paryAyavALo thAya che tethI have sUtrakAra "nIvALaM tadi" ItyAdi sUtra dvArA cayAdikanuM kathana kare che-"navA sattai " ItyAdi- sU pa3) jo e sAta sthAnamAMthI nirvartita pugalene pApakarma rUpe caya karyo che, caya kare che ane capa karaze jema ke narayika rUpa sthAnamAMthI nivartita thayelA pudgalene temaNe devasthAna parvatanA sthAnamAM nirvatita thayelA puduMgalene temaNe pApaka rUpe bhUtakALamAM caya karyo che. vartamAna kALe teo temane te rUpe caya karaze cayanI jema ja nirjarA parvatanA viSayenuM paNa traNa kALanI apekSAo upara pramANe ja kathana karavuM joIe. sAta pradezAvALA rakagha anaMta kahyA che. sAta sthAnamAM avagAhita thayelAM pudgale anaMta che. te sthAna nIce pramANe che -(1) nAraka, (2) tiyaca, (3) tiryaMcaNI, (4) manuSya (5) manuSya jAtinI strI, (6) deva ane (7) devI. A sthAnamAM rahIne jIvoe mithyAtva Adi dvArA je karma pudgalenuM sAmAnya rIte upArjana karyuM che-caya, upacaya Adi nijerA paryantanA 6 sthAnane ceAgya karela che athavA-upayukta sAta sthAnamAM jemanI nivRtti thaI che evAM te karma pudgalene e pApakarma rUpe trikALa saMbaMdhI cayAdi karyo che. A sUtranI vyAkhyA pUrva sthAnamAM ApyA pramANe samajavI. e sU. 53 che zrI jainAcArya-jainadharma divAkara pUjyazrI ghAsIlAlajI mahArAja kRta sthAnAMga sUtra" nI sudhA nAmanI vyAkhyAnuM sAtamuM sthAna samApta . 7 | zrI sthAnAMga sUtra : 04