Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 98

१७०८ ० स्वभावगुणपरिणमनमस्मत्कर्तव्यम् ।
११/४ तदा सुद्धो हवदि हि परिणामसब्भावो ।।” (प्र.सा.९) इति प्रवचनसारवचनाद् जीवस्य सर्वदा सर्वत्र ___ निजोपयोगपरिणामस्वभावत्वाद् बाह्यनिमित्त-कर्म-संस्कारादिपारवश्येन निजोपयोगस्य यथा यथा
बहिर्मुखत्वम्, जिनाज्ञानिरपेक्षत्वम्, तृष्णाद्यधीनत्वं प्रमादग्रस्तत्वं वा सम्पद्यते तथा तथा स म विभावगुणस्वरूपेण व्यवहारनयतः परिणमति । तद्वैपरीत्ये च तस्य विभावगुणत्वेन परिणमनं स्खलति, र्श मन्दीभवति स्वभावगुणत्वेन च परिणमनं प्रारभ्यते। सामान्य-विशेषगुणस्वरूपस्य स्वकीयोपयोगस्य विभावगुणत्वेन परिणमनं निरुध्य स्वभावगुणत्वेन परिणमनं कार्यम् । तदेव मोक्षमार्गसाधनम् । तदैव चात्मा शुद्धो भवति । अप्रमत्ततयेदृशाऽपवर्गमार्गप्रसाधनप्रेरणाऽत्रोपलभ्या। तदनुसरणेन च “अनन्तदर्शनज्ञान-सौख्य-शक्तिमयः प्रभुः। त्रैलोक्यतिलकीभूतस्तत्रैवास्ते निरञ्जनः ।।” (कु.प्र.प्र.का.४३५/पृ.१६८) इति का कुमारपालप्रबोध-प्रबन्धसमुद्धृतकारिकादर्शितं सिद्धस्वरूपं तरसा समुपतिष्ठते ।।११/४ ।।
અશુભ ભાવથી જીવ પરિણમે છે ત્યારે જીવ પોતે જ અશુભ થાય છે. તથા (૩) જ્યારે જીવ શુદ્ધ ભાવથી પરિણમે છે ત્યારે જીવ પોતે જ શુદ્ધ થાય છે.” આમ જીવ સર્વદા સર્વત્ર સ્વકીયઉપયોગપરિણામસ્વભાવવાળો હોવાથી બહારના નિમિત્તો, કર્મ કે સંસ્કાર વગેરેની પરવશતાના લીધે જેમ જેમ આપણો ઉપયોગ (= ચેતનતા) બહિર્મુખ બને, જિનાજ્ઞાનિરપેક્ષ બને, તૃષ્ણાદિવશ બને કે પ્રમાદગ્રસ્ત બને તેમ તેમ વ્યવહારનયથી તે વિભાવગુણસ્વરૂપે પરિણમે છે. જેમ જેમ તે જ ઉપયોગ (કચૈતન્ય)
અંતર્મુખ બને, જિનાજ્ઞાસાપેક્ષ બને, તૃત બને, શાંત બને, સ્થિર બને, અપ્રમત્ત બને તેમ તેમ તેનું એ વિભાવગુણરૂપે પરિણમન અલિત થાય, મંદ થાય, સ્વભાવગુણરૂપે પરિણમન શરૂ થાય. સામાન્ય
વિશેષ ગુણ સ્વરૂપ ઉપયોગને વિભાવગુણરૂપે પરિણાવવાનું બંધ કરી સ્વભાવગુણરૂપે પરિણમાવવો CU એનું નામ સાધના છે. તથા ત્યારે જ આપણો આત્મા શુદ્ધ થાય છે. અપ્રમત્તપણે આવી મોક્ષમાર્ગની
સાધના કરવાની પ્રેરણા આ શ્લોક દ્વારા મેળવવા યોગ્ય છે. તે પ્રેરણાને અનુસરવાથી સિદ્ધસ્વરૂપ ઝડપથી ઉપસ્થિત થાય છે. કુમારપાલપ્રબોધપ્રબંધમાં ઉદ્ધત કરેલી કારિકામાં સિદ્ધસ્વરૂપ આ મુજબ જણાવેલ છે કે “અનન્ત દર્શન-જ્ઞાન-સુખ-શક્તિમય, રૈલોક્યમાં તિલક સમાન, નિરંજન સિદ્ધ ભગવંત ત્યાં સિદ્ધશિલામાં જ રહે છે.” (૧૧/૪)
( લખી રાખો ડાયરીમાં...* * • અપવાદને સાંભળતા બુદ્ધિને ગલગલીયા થાય છે.
સામાન્યતઃ શ્રદ્ધાને ઉત્સર્ગના આચરણમાં વિશેષ રુચિ છે. વાસનાને ઉત્પાદનમાં રસ છે. ઉપાસનાને સર્જનની લગની છે.