Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 179

११/९
* पञ्चमसामान्यस्वभावप्रज्ञापना
(૫) સ્વભાવનઇ એકાધારત્વઇ એકસ્વભાવ વિલાસો જી, (૬) અનેક દ્રવ્ય પ્રવાહ એકનઈ, અનેકસ્વભાવ પ્રકાશોઽ જી; વિણ એકતા વિશેષ નTM લહિઈ, સામાન્યનઈ અભાવઈ જી,
અનેકત્વ વિણ સત્તા ન ઘટઈ, તિમ જ વિશેષ અભાવઈ જી ॥૧૧/૯) (૧૯૧) સ્વભાવ જે સહભાવી ધર્મ, તેહનઈ (એક) આધારત્વ, એકસ્વભાવ (વિલાસો.) જિમ રૂપ-૨સ -ગંધ-સ્પર્શનો આધાર ઘટાદિ એક કહિઈં.
पञ्चम-षष्ठौ सामान्यस्वभावौ व्याख्यानयति - 'नाने 'ति ।
नानाभावानामेकाश्रय एकस्वभावो हि विद्येत, चैकानेकवस्तुसन्तानेऽनेकस्वभावः प्रकाशेत ।
१७८९
અવતરણિકા :- ચાર સામાન્યસ્વભાવનું નિરૂપણ થઈ ગયું. હવે નવમા શ્લોક દ્વારા ગ્રંથકારશ્રી પાંચમા અને છઠ્ઠા સામાન્યસ્વભાવનું પ્રતિપાદન કરે છે :
શ્લોકાર્થ :- અનેક સ્વભાવોનો એક આશ્રય હોય તો એકસ્વભાવ જ હોય અને એક-અનેકવસ્તુસન્તાનમાં અનેકસ્વભાવ જણાય. ખરેખર એક સ્વભાવ વિના સામાન્યધર્મના અભાવથી વિશેષ ન હોય. તથા અનેકસ્વભાવ વિના વિશેષ ન હોવાથી વસ્તુની સત્તા = અસ્તિતા વિદ્યમાનતા જ ન હોય.(૧૧/૯)
=
સ
可可可可可简羽
प
विनैकस्वभावं विशेषो न भवेन्नु सामान्याऽभावेन, सत्ता त्वनेकस्वभावमृते न च स्याद् विशेषाऽभावेन । । ११ / ९ । ।
प्रकृते दण्डान्वयस्त्वेवम् - नानाभावानाम् एकाश्रये एकस्वभावो हि विद्येत । एकानेकवस्तुसन्ताने च अनेकस्वभावः प्रकाशेत । एकस्वभावं विना सामान्याभावेन नु विशेषः न भवेत् । अनेक- क स्वभावम् ऋते च विशेषाभावेन तु सत्ता न स्यात् ।।११ / ९ ।।
हि
(५) नानाभावानां = विभिन्नसहभाविधर्माणाम् एकाऽऽश्रये = एकस्मिन् आश्रये सति एकस्वभावो = एव विद्येत । " हिः स्याद्धेतौ विवरणे तथा हिरवधारणे” (ए. ना. मा. ४४ ) इति एकाक्षरनाममालायां वररुचिवचनादत्र हि अवधारणार्थे प्रायोजि । प्रकृतमुच्यते
यथा रूप-रस-गन्ध-स्पर्शलक्षणानां भिन्न
रा
म
र्श
र्णि
का
એકસ્વભાવની વિચારણા
al
આ
વ્યાખ્યાર્થ :- (૫) સહભાવી વસ્તુધર્મ હોય તે વસ્તુનો સ્વભાવ કહેવાય. વસ્તુમાં અનેક પ્રકારના સહભાવી ગુણધર્મો = સ્વભાવો રહેલા હોય છે. અનેકવિધ સ્વભાવોનો આશ્રય એક હોય તો વસ્તુમાં એકસ્વભાવ જ હોય. “(૧) હેતુ, (૨) વિવરણ તથા (૩) અવધારણ અર્થમાં ‘દિ’ જાણવો’ મુજબ એકાક્ષરનામમાલામાં વરરુચિએ જણાવેલ છે. તદનુસાર, અહીં અવધારણ અર્થમાં ‘ફ્રિ’ પ્રયોજાયેલ છે. હવે મૂળ વાત ઉપર આવીએ - જેમ કે જુદા-જુદા પ્રકારના રૂપ, રસ, ગંધ, સ્પર્શ વગેરે અનેક ૐ મો.(૨)માં ‘પ્રવાહ દ્રવ્ય' પાઠ. • મ.માં ‘એહનઈં’ પાઠ. કો.(૧)નો પાઠ લીધેલ છે. I મો.(૨)માં ‘પ્રકારશો’ પાઠ. × કો.(૪)માં ‘નવિ’ પાઠ. ↑ પુસ્તકોમાં ‘અભાવિં’ પાઠ. કો.(૯) + સિ.નો પાઠ લીધો છે.