Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 251

१२/२ ० ध्यानाधुच्छेदापत्ति: ०
१८५७ અચેતનકર્મ-નોકર્મ-દ્રવ્યોપશ્લેષજનિતચેતનાવિકાર વિના શુદ્ધ (સ્વભાવ) = સિદ્ધસદશપણું થાઈ, તિવારઈ રી ધ્યાન ધ્યેય, ગુરુ-શિષ્યની સી ખપ થાઈ ? સર્વ શાસ્ત્રવ્યવહાર ઈમ ફોક થઇ જાઈ. कर्म-नोकर्मद्रव्योपश्लेषजनितचैतन्यविकृतिं विना संसारी आत्माऽपि सिद्धात्मसदृशः एव भवेत्, सर्वथा प चैतन्यस्वरूपत्वाभ्युपगमात् । तथा च संसारि-सिद्धयोः न कश्चिद् भेदः स्यादित्यर्थः। तथा सति । ध्यानादिधर्मवैयर्थ्यं = ध्यान-ज्ञान-चारित्रादिधर्मनैरर्थक्यं स्यात्, सर्वथा चैतन्यप्रादुर्भावेण सर्वेषाम् । आत्मनां कृतकृत्यत्वात् । तथा गुर्वादितत्त्वविप्लवः = गुरुशिष्य-ध्यातृध्येय-ग्राह्यग्राहकादिपदार्थोच्छेदः म प्रसज्येत, शुद्धचैतन्यस्य सर्वत्राऽविशेषरूपेण प्रादुर्भूतत्वात् । तथा सति सर्वशास्त्रव्यवहारः व्यर्थः र्श स्यात् । तदुक्तम् आलापपद्धतौ “सर्वथा चैतन्यमेवेत्युक्ते सर्वेषां शुद्धज्ञान-चैतन्याऽवाप्तिः स्यात् । तथा सति । ધ્યાન-ધ્યેય-જ્ઞાન-ય-ગુરુ-શિણાઈમાવ:” (HT.V.J.9૪) તિા.
अथ पुरुषस्य एकान्तचैतन्यस्वरूपतया अनादिशुद्धत्वमेव तथापि अविद्योपकल्पितः संसारः। अतः तन्निवृत्त्यर्थमेव ज्ञान-ध्यानादेः यम-नियमाः गुरु-शिष्यादिव्यवस्थायाश्चाऽऽवश्यकतेति चेत् ? का માનવામાં ન આવે તો કર્મદ્રવ્યના અને નોકર્પદ્રવ્યના સંપર્કથી ઉત્પન્ન થતી કોઈ પણ જાતની ચૈતન્યવિકૃતિ અસંભવિત બનવાથી સંસારી આત્મા પણ સિદ્ધ ભગવંતના આત્મા જેવો જ બની જશે. કારણ કે સિદ્ધ જીવની જેમ સંસારી જીવ પણ વર્તમાન ક્ષણે સર્વથા ચૈતન્યસ્વરૂપ જ છે – તેમ તમે માનો છો. તેથી સંસારી જીવમાં અને સિદ્ધ જીવમાં કોઈ પણ પ્રકારનો ભેદ નહિ રહે. તેવું હોય તો ધર્મધ્યાન, જ્ઞાન, ચારિત્ર વગેરે ધર્મસાધના વ્યર્થ જશે. કારણ કે આત્મામાં સર્વથા ચૈતન્યનો પ્રાદુર્ભાવ થયેલો હોય તો સર્વ આત્માઓ સર્વથા કૃતાર્થ થઈ જવાથી કશું જ કરવાનું રહેતું નથી. તેમ જ “આ ગુરુ છે. મારા માટે તે ઉપાસ્ય છે. હું શિષ્ય છું. હું તેમનો ઉપાસક છું. હું ધ્યાતા છું. તે પરમાત્મા ધ્યેય છે. આત્મા ગ્રાહક કહેવાય તથા નિર્જરા વગેરે ગ્રાહ્ય કહેવાય...” ઈત્યાદિ પદાર્થનો પણ ઉચ્છેદ થઈ જશે. કેમ કે સર્વત્ર સમાન રીતે શુદ્ધ ચૈતન્યનો પ્રાદુર્ભાવ છે થવાથી બધા જ જીવો સિદ્ધ સમાન જ હોય તો ધર્મસાધના શા માટે કરવાની? શા માટે ગુરુ નક્કી કરવાના? વ! શા માટે પરમાત્માને ધ્યેય બનાવવા? શા માટે આશ્રવને છોડવા અને નિર્જરા વગેરે તત્ત્વને ગ્રહણ કરવા? સર્વ જીવો સર્વદા સિદ્ધ જેવા જ હોય તો ઉપરની તમામ બાબતો વ્યર્થ જ બની જશે. તથા જો ઉપરોક્ત સ. રીતે બધું વ્યર્થ માનવામાં આવે તો તમામ શાસ્ત્રવ્યવહારો વ્યર્થ બની જશે. તેથી જ આલાપપદ્ધતિ ગ્રંથમાં જણાવેલ છે કે “આત્મા સર્વથા = સર્વ પ્રકારે ચેતન જ છે – આવું માનવામાં આવે તો બધા જ જીવોને શુદ્ધ જ્ઞાનની અને અનાવૃત ચૈતન્યની પ્રાપ્તિ થઈ જશે. તથા બધા જ જીવો જો શુદ્ધ-બુદ્ધ-નિરંજન થઈ જાય તો ધ્યાન, ધ્યેય, જ્ઞાન, શેય, ગુરુ, શિષ્ય વગેરેનો અભાવ થઈ જશે.”
એકાત્તવાદી :- (.) પુરુષ = આત્મા તો એકાન્ત = સર્વથા ચૈતન્યસ્વરૂપ જ છે. તેથી તે અનાદિ કાળથી શુદ્ધ જ છે. તેમ છતાં અવિદ્યાથી સંસાર રચાયેલો છે. તેથી અવિદ્યાની નિવૃત્તિ માટે જ જ્ઞાન-ધ્યાન આદિ, યમ-નિયમ આદિ તથા ગુરુ-શિષ્ય વગેરેની વ્યવસ્થા આવશ્યક છે. તેથી તે બધું વ્યર્થ થવાની આપત્તિને અહીં અવકાશ નથી. ૧ લી.(૩)માં “પ્રયોગશ્લેષ' પાઠ. 3 લી.(૧)માં “ધ્યાતા' પાઠ.